| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
១២. រាសិយសុត្តវណ្ណនា
12. Rāsiyasuttavaṇṇanā
៣៦៤. រាសិំ កត្វា មារបាសវសេន, តត្រាបិ អន្តរភេទេន វិភជិត្វា បុច្ឆិតព្ពបញ្ហេ ឯកតោ រាសិំ កត្វា។ តបនំ អត្តបរិតាបនំ តបោ, សោ ឯតស្ស អត្ថីតិ តបស្សី, តំ តបស្សិំ។ សោ បន តំ តបំ និស្សាយ ឋិតោ នាម ហោតីតិ វុត្តំ ‘‘តបនិស្សិតក’’ន្តិ។ សោ បន អនេកាការភេទេន លូខំ ផរុសំ ជីវនសីលត្តា លូខជីវី នាម។ តេនាហ ‘‘លូខជីវិក’’ន្តិ។ មជ្ឈិមាយ បដិបត្តិយា ឧប្បថភាវេន អវនិយា គន្ធព្ពាតិ អន្តា, តតោ ឯវ លាមកត្តា អន្តា។ លាមកម្បិ ‘‘អន្តោ’’តិ វុច្ចតិ ‘‘អន្តមិទំ, ភិក្ខវេ, ជីវិកានំ (ឥតិវុ. ៩១; សំ. និ. ៣.៨០), ឯកោ អន្តោ’’តិ ឯវមាទីសុ (សំ. និ. ២.១៥; ៣.៩០)។ អដ្ឋកថាយំ បន អញ្ញមញ្ញអាធារភាវំ ឧរីកត្វា ‘‘កោដ្ឋាសា’’តិ វុត្តំ។ ហីនោ គាមោតិ បាឡិ។ គាម-សទ្ទោ ហីនបរិយាយោតិ អធិប្បាយេនាហ ‘‘គាម្មោ’’តិ។ គាមេ ភវោតិ គាម្មោ។ គាម-សទ្ទោ ចេត្ថ គាមវាសិវិសយោ ‘‘គាមោ អាគតោ’’តិអាទីសុ វិយ។ អដ្ឋកថាយំ បន ‘‘គាមវាសីនំ ធម្មោ’’តិ វុត្តំ, តេសំ ចារិត្តន្តិ អត្ថោ។ អត្ត-សទ្ទោ ឥធ សរីរបរិយាយោ ‘‘អត្តន្តបោ’’តិអាទីសុ វិយាតិ អាហ ‘‘សរីរទុក្ខករណន្តិ អត្ថោ’’តិ។
364.Rāsiṃ katvā mārapāsavasena, tatrāpi antarabhedena vibhajitvā pucchitabbapañhe ekato rāsiṃ katvā. Tapanaṃ attaparitāpanaṃ tapo, so etassa atthīti tapassī, taṃ tapassiṃ. So pana taṃ tapaṃ nissāya ṭhito nāma hotīti vuttaṃ ‘‘tapanissitaka’’nti. So pana anekākārabhedena lūkhaṃ pharusaṃ jīvanasīlattā lūkhajīvī nāma. Tenāha ‘‘lūkhajīvika’’nti. Majjhimāya paṭipattiyā uppathabhāvena avaniyā gandhabbāti antā, tato eva lāmakattā antā. Lāmakampi ‘‘anto’’ti vuccati ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikānaṃ (itivu. 91; saṃ. ni. 3.80), eko anto’’ti evamādīsu (saṃ. ni. 2.15; 3.90). Aṭṭhakathāyaṃ pana aññamaññaādhārabhāvaṃ urīkatvā ‘‘koṭṭhāsā’’ti vuttaṃ. Hīno gāmoti pāḷi. Gāma-saddo hīnapariyāyoti adhippāyenāha ‘‘gāmmo’’ti. Gāme bhavoti gāmmo. Gāma-saddo cettha gāmavāsivisayo ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu viya. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘gāmavāsīnaṃ dhammo’’ti vuttaṃ, tesaṃ cārittanti attho. Atta-saddo idha sarīrapariyāyo ‘‘attantapo’’tiādīsu viyāti āha ‘‘sarīradukkhakaraṇanti attho’’ti.
ឯត្ថាតិ ឯតស្មិំ តបនិស្សិតគរហិតព្ពបទេ កស្មា អន្តទ្វយមជ្ឈិមបដិបទាគហណំ? អត្តកិលមថានុយោគោ តាវ គយ្ហតុ ឥទមត្ថិតាយាតិ អធិប្បាយោ។ កាមភោគីតបនិស្សិតកនិជ្ជរវត្ថូនំ ទស្សនេ យថាធិប្បេតស្ស អត្ថស្ស វិភជិត្វា កថនំ សម្ភវតីតិ តេ ទស្សេត្វា អធិប្បេតត្ថោ កថិតោ។
Etthāti etasmiṃ tapanissitagarahitabbapade kasmā antadvayamajjhimapaṭipadāgahaṇaṃ? Attakilamathānuyogo tāva gayhatu idamatthitāyāti adhippāyo. Kāmabhogītapanissitakanijjaravatthūnaṃ dassane yathādhippetassa atthassa vibhajitvā kathanaṃ sambhavatīti te dassetvā adhippetattho kathito.
តមត្ថន្តិ យោ ‘‘កាមភោគីតបនិស្សិតកេសុ គរហិតព្ពេយេវ គរហតិ, បសំសិតព្ពេយេវ ច បសំសតី’’តិ វុត្តោ អត្ថោ, តមត្ថំ បកាសេន្តោ។ សាហសិកកម្មេនាតិ អយុត្តេន កម្មេន។ ធម្មេន ច អធម្មេន ចាតិ ធម្មិកេន អធម្មិកេន ច។ អយោនិសោ បវត្តំ ពាហិរកំ សន្ធាយ ចោទកោ ‘‘កថ’’ន្តិអាទិមាហ។ ឥតរោ នយិទំ តាទិសំ អត្តបរិតាបនំ អធិប្បេតំ, អថ ខោ យោនិសោ បវត្តំ សាសនិកមេវាតិ ទស្សេន្តោ ‘‘ចតុរង្គវីរិយវសេន ចា’’តិ អាហ។ តត្ថ ‘‘កាមំ តចោ ច ន្ហារុ ច អដ្ឋិ ច អវសិស្សតូ’’តិអាទិនា (ម. និ. ២.១៨៤; សំ. និ. ២.២២.២៣៧; អ. និ. ២.៥) នយេន វុត្តា សរីរេនិរបេក្ខវិបស្សនាយ ឧស្សុក្កាបនវសេន បវត្តា វីរិយភាវនា ‘‘ចតុរង្គវីរិយវសេនា’’តិ វុត្តា។ តថា អព្ភោកាសិកនេសជ្ជិកតបាទិនិស្សិតាវ កិលេសនិម្មថនយោគ្យា វីរិយភាវនា ‘‘ធុតង្គវសេន ចា’’តិ វុត្តាតិ។ អរិយមគ្គេន និស្សេសកិលេសានំ បជហនា និជ្ជរា។ សា ច អត្តបច្ចក្ខតាយ សន្ទិដ្ឋិកា តិណ្ណំ មូលកិលេសានំ បជហនេន ‘‘តិស្សោ’’តិ ច វុត្តា។ តេនាហ ‘‘ឯកោបី’’តិអាទិ។
Tamatthanti yo ‘‘kāmabhogītapanissitakesu garahitabbeyeva garahati, pasaṃsitabbeyeva ca pasaṃsatī’’ti vutto attho, tamatthaṃ pakāsento. Sāhasikakammenāti ayuttena kammena. Dhammena ca adhammena cāti dhammikena adhammikena ca. Ayoniso pavattaṃ bāhirakaṃ sandhāya codako ‘‘katha’’ntiādimāha. Itaro nayidaṃ tādisaṃ attaparitāpanaṃ adhippetaṃ, atha kho yoniso pavattaṃ sāsanikamevāti dassento ‘‘caturaṅgavīriyavasena cā’’ti āha. Tattha ‘‘kāmaṃ taco ca nhāru ca aṭṭhi ca avasissatū’’tiādinā (ma. ni. 2.184; saṃ. ni. 2.22.237; a. ni. 2.5) nayena vuttā sarīrenirapekkhavipassanāya ussukkāpanavasena pavattā vīriyabhāvanā ‘‘caturaṅgavīriyavasenā’’ti vuttā. Tathā abbhokāsikanesajjikatapādinissitāva kilesanimmathanayogyā vīriyabhāvanā ‘‘dhutaṅgavasena cā’’ti vuttāti. Ariyamaggena nissesakilesānaṃ pajahanā nijjarā. Sā ca attapaccakkhatāya sandiṭṭhikā tiṇṇaṃ mūlakilesānaṃ pajahanena ‘‘tisso’’ti ca vuttā. Tenāha ‘‘ekopī’’tiādi.
រាសិយសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Rāsiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១២. រាសិយសុត្តំ • 12. Rāsiyasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១២. រាសិយសុត្តវណ្ណនា • 12. Rāsiyasuttavaṇṇanā
