| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੧੨. ਰਾਸਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
12. Rāsiyasuttavaṇṇanā
੩੬੪. ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਾਰਪਾਸવਸੇਨ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਭੇਦੇਨ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਪਞ੍ਹੇ ਏਕਤੋ ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾ। ਤਪਨਂ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਂ ਤਪੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਪਸ੍ਸੀ, ਤਂ ਤਪਸ੍ਸਿਂ। ਸੋ ਪਨ ਤਂ ਤਪਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਪਨਿਸ੍ਸਿਤਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਪਨ ਅਨੇਕਾਕਾਰਭੇਦੇਨ ਲੂਖਂ ਫਰੁਸਂ ਜੀવਨਸੀਲਤ੍ਤਾ ਲੂਖਜੀવੀ ਨਾਮ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਲੂਖਜੀવਿਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਥਭਾવੇਨ ਅવਨਿਯਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾਤਿ ਅਨ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਏવ ਲਾਮਕਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਾ। ਲਾਮਕਮ੍ਪਿ ‘‘ਅਨ੍ਤੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜੀવਿਕਾਨਂ (ਇਤਿવੁ॰ ੯੧; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੦), ਏਕੋ ਅਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏવਮਾਦੀਸੁ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੫; ੩.੯੦)। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਆਧਾਰਭਾવਂ ਉਰੀਕਤ੍વਾ ‘‘ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਹੀਨੋ ਗਾਮੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿ। ਗਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੀਨਪਰਿਯਾਯੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨਾਹ ‘‘ਗਾਮ੍ਮੋ’’ਤਿ। ਗਾਮੇ ਭવੋਤਿ ਗਾਮ੍ਮੋ। ਗਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਗਾਮવਾਸਿવਿਸਯੋ ‘‘ਗਾਮੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਗਾਮવਾਸੀਨਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਸਂ ਚਾਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤ੍ਤ-ਸਦ੍ਦੋ ਇਧ ਸਰੀਰਪਰਿਯਾਯੋ ‘‘ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਰੀਰਦੁਕ੍ਖਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ।
364.Rāsiṃ katvā mārapāsavasena, tatrāpi antarabhedena vibhajitvā pucchitabbapañhe ekato rāsiṃ katvā. Tapanaṃ attaparitāpanaṃ tapo, so etassa atthīti tapassī, taṃ tapassiṃ. So pana taṃ tapaṃ nissāya ṭhito nāma hotīti vuttaṃ ‘‘tapanissitaka’’nti. So pana anekākārabhedena lūkhaṃ pharusaṃ jīvanasīlattā lūkhajīvī nāma. Tenāha ‘‘lūkhajīvika’’nti. Majjhimāya paṭipattiyā uppathabhāvena avaniyā gandhabbāti antā, tato eva lāmakattā antā. Lāmakampi ‘‘anto’’ti vuccati ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikānaṃ (itivu. 91; saṃ. ni. 3.80), eko anto’’ti evamādīsu (saṃ. ni. 2.15; 3.90). Aṭṭhakathāyaṃ pana aññamaññaādhārabhāvaṃ urīkatvā ‘‘koṭṭhāsā’’ti vuttaṃ. Hīno gāmoti pāḷi. Gāma-saddo hīnapariyāyoti adhippāyenāha ‘‘gāmmo’’ti. Gāme bhavoti gāmmo. Gāma-saddo cettha gāmavāsivisayo ‘‘gāmo āgato’’tiādīsu viya. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘gāmavāsīnaṃ dhammo’’ti vuttaṃ, tesaṃ cārittanti attho. Atta-saddo idha sarīrapariyāyo ‘‘attantapo’’tiādīsu viyāti āha ‘‘sarīradukkhakaraṇanti attho’’ti.
ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਤਪਨਿਸ੍ਸਿਤਗਰਹਿਤਬ੍ਬਪਦੇ ਕਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਾਗਹਣਂ? ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗੋ ਤਾવ ਗਯ੍ਹਤੁ ਇਦਮਤ੍ਥਿਤਾਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਕਾਮਭੋਗੀਤਪਨਿਸ੍ਸਿਤਕਨਿਜ੍ਜਰવਤ੍ਥੂਨਂ ਦਸ੍ਸਨੇ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਕਥਨਂ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥੋ ਕਥਿਤੋ।
Etthāti etasmiṃ tapanissitagarahitabbapade kasmā antadvayamajjhimapaṭipadāgahaṇaṃ? Attakilamathānuyogo tāva gayhatu idamatthitāyāti adhippāyo. Kāmabhogītapanissitakanijjaravatthūnaṃ dassane yathādhippetassa atthassa vibhajitvā kathanaṃ sambhavatīti te dassetvā adhippetattho kathito.
ਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਯੋ ‘‘ਕਾਮਭੋਗੀਤਪਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇਸੁ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬੇਯੇવ ਗਰਹਤਿ, ਪਸਂਸਿਤਬ੍ਬੇਯੇવ ਚ ਪਸਂਸਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ। ਸਾਹਸਿਕਕਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਅਯੁਤ੍ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ। ਧਮ੍ਮੇਨ ਚ ਅਧਮ੍ਮੇਨ ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਨ ਅਧਮ੍ਮਿਕੇਨ ਚ। ਅਯੋਨਿਸੋ ਪવਤ੍ਤਂ ਬਾਹਿਰਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚੋਦਕੋ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਇਤਰੋ ਨਯਿਦਂ ਤਾਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਯੋਨਿਸੋ ਪવਤ੍ਤਂ ਸਾਸਨਿਕਮੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤੁਰਙ੍ਗવੀਰਿਯવਸੇਨ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਕਾਮਂ ਤਚੋ ਚ ਨ੍ਹਾਰੁ ਚ ਅਟ੍ਠਿ ਚ ਅવਸਿਸ੍ਸਤੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੮੪; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੨.੨੩੭; ਅ॰ ਨਿ॰ ੨.੫) ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਾ ਸਰੀਰੇਨਿਰਪੇਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ વੀਰਿਯਭਾવਨਾ ‘‘ਚਤੁਰਙ੍ਗવੀਰਿਯવਸੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕਨੇਸਜ੍ਜਿਕਤਪਾਦਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾવ ਕਿਲੇਸਨਿਮ੍ਮਥਨਯੋਗ੍ਯਾ વੀਰਿਯਭਾવਨਾ ‘‘ਧੁਤਙ੍ਗવਸੇਨ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ। ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਨਿਸ੍ਸੇਸਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਜਹਨਾ ਨਿਜ੍ਜਰਾ। ਸਾ ਚ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤਾਯ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮੂਲਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਜਹਨੇਨ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਕੋਪੀ’’ਤਿਆਦਿ।
Tamatthanti yo ‘‘kāmabhogītapanissitakesu garahitabbeyeva garahati, pasaṃsitabbeyeva ca pasaṃsatī’’ti vutto attho, tamatthaṃ pakāsento. Sāhasikakammenāti ayuttena kammena. Dhammena ca adhammena cāti dhammikena adhammikena ca. Ayoniso pavattaṃ bāhirakaṃ sandhāya codako ‘‘katha’’ntiādimāha. Itaro nayidaṃ tādisaṃ attaparitāpanaṃ adhippetaṃ, atha kho yoniso pavattaṃ sāsanikamevāti dassento ‘‘caturaṅgavīriyavasena cā’’ti āha. Tattha ‘‘kāmaṃ taco ca nhāru ca aṭṭhi ca avasissatū’’tiādinā (ma. ni. 2.184; saṃ. ni. 2.22.237; a. ni. 2.5) nayena vuttā sarīrenirapekkhavipassanāya ussukkāpanavasena pavattā vīriyabhāvanā ‘‘caturaṅgavīriyavasenā’’ti vuttā. Tathā abbhokāsikanesajjikatapādinissitāva kilesanimmathanayogyā vīriyabhāvanā ‘‘dhutaṅgavasena cā’’ti vuttāti. Ariyamaggena nissesakilesānaṃ pajahanā nijjarā. Sā ca attapaccakkhatāya sandiṭṭhikā tiṇṇaṃ mūlakilesānaṃ pajahanena ‘‘tisso’’ti ca vuttā. Tenāha ‘‘ekopī’’tiādi.
ਰਾਸਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Rāsiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧੨. ਰਾਸਿਯਸੁਤ੍ਤਂ • 12. Rāsiyasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧੨. ਰਾਸਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 12. Rāsiyasuttavaṇṇanā
