Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / బుద్ధవంసపాళి • Buddhavaṃsapāḷi |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ఖుద్దకనికాయే
Khuddakanikāye
బుద్ధవంసపాళి
Buddhavaṃsapāḷi
౧. రతనచఙ్కమనకణ్డం
1. Ratanacaṅkamanakaṇḍaṃ
౧.
1.
బ్రహ్మా చ లోకాధిపతీ సహమ్పతీ 1, కతఞ్జలీ అనధివరం అయాచథ;
Brahmā ca lokādhipatī sahampatī 2, katañjalī anadhivaraṃ ayācatha;
‘‘సన్తీధ సత్తాప్పరజక్ఖజాతికా, దేసేహి ధమ్మం అనుకమ్పిమం పజం’’.
‘‘Santīdha sattāpparajakkhajātikā, desehi dhammaṃ anukampimaṃ pajaṃ’’.
౨.
2.
సమ్పన్నవిజ్జాచరణస్స తాదినో, జుతిన్ధరస్సన్తిమదేహధారినో;
Sampannavijjācaraṇassa tādino, jutindharassantimadehadhārino;
తథాగతస్సప్పటిపుగ్గలస్స, ఉప్పజ్జి కారుఞ్ఞతా సబ్బసత్తే.
Tathāgatassappaṭipuggalassa, uppajji kāruññatā sabbasatte.
౩.
3.
‘‘న హేతే జానన్తి సదేవమానుసా, బుద్ధో అయం కీదిసకో నరుత్తమో;
‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ kīdisako naruttamo;
ఇద్ధిబలం పఞ్ఞాబలఞ్చ కీదిసం, బుద్ధబలం లోకహితస్స కీదిసం.
Iddhibalaṃ paññābalañca kīdisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa kīdisaṃ.
౪.
4.
‘‘న హేతే జానన్తి సదేవమానుసా, బుద్ధో అయం ఏదిసకో నరుత్తమో;
‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ edisako naruttamo;
ఇద్ధిబలం పఞ్ఞాబలఞ్చ ఏదిసం, బుద్ధబలం లోకహితస్స ఏదిసం.
Iddhibalaṃ paññābalañca edisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa edisaṃ.
౫.
5.
‘‘హన్దాహం దస్సయిస్సామి, బుద్ధబలమనుత్తరం;
‘‘Handāhaṃ dassayissāmi, buddhabalamanuttaraṃ;
చఙ్కమం మాపయిస్సామి, నభే రతనమణ్డితం’’.
Caṅkamaṃ māpayissāmi, nabhe ratanamaṇḍitaṃ’’.
౬.
6.
భుమ్మా మహారాజికా తావతింసా, యామా చ దేవా తుసితా చ నిమ్మితా;
Bhummā mahārājikā tāvatiṃsā, yāmā ca devā tusitā ca nimmitā;
పరనిమ్మితా యేపి చ బ్రహ్మకాయికా, ఆనన్దితా విపులమకంసు ఘోసం.
Paranimmitā yepi ca brahmakāyikā, ānanditā vipulamakaṃsu ghosaṃ.
౭.
7.
ఓభాసితా చ పథవీ సదేవకా, పుథూ చ లోకన్తరికా అసంవుతా;
Obhāsitā ca pathavī sadevakā, puthū ca lokantarikā asaṃvutā;
తమో చ తిబ్బో విహతో తదా అహు, దిస్వాన అచ్ఛేరకం పాటిహీరం.
Tamo ca tibbo vihato tadā ahu, disvāna accherakaṃ pāṭihīraṃ.
౮.
8.
సదేవగన్ధబ్బమనుస్సరక్ఖసే, ఆభా ఉళారా విపులా అజాయథ;
Sadevagandhabbamanussarakkhase, ābhā uḷārā vipulā ajāyatha;
ఇమస్మిం లోకే పరస్మిఞ్చోభయస్మిం 3, అధో చ ఉద్ధం తిరియఞ్చ విత్థతం.
Imasmiṃ loke parasmiñcobhayasmiṃ 4, adho ca uddhaṃ tiriyañca vitthataṃ.
౯.
9.
సత్తుత్తమో అనధివరో వినాయకో, సత్థా అహూ దేవమనుస్సపూజితో;
Sattuttamo anadhivaro vināyako, satthā ahū devamanussapūjito;
మహానుభావో సతపుఞ్ఞలక్ఖణో, దస్సేసి అచ్ఛేరకం పాటిహీరం.
Mahānubhāvo satapuññalakkhaṇo, dassesi accherakaṃ pāṭihīraṃ.
౧౦.
10.
సో యాచితో దేవవరేన చక్ఖుమా, అత్థం సమేక్ఖిత్వా తదా నరుత్తమో;
So yācito devavarena cakkhumā, atthaṃ samekkhitvā tadā naruttamo;
చఙ్కమం 5 మాపయి లోకనాయకో, సునిట్ఠితం సబ్బరతననిమ్మితం.
Caṅkamaṃ 6 māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmitaṃ.
౧౧.
11.
ఇద్ధీ చ ఆదేసనానుసాసనీ, తిపాటిహీరే భగవా వసీ అహు;
Iddhī ca ādesanānusāsanī, tipāṭihīre bhagavā vasī ahu;
చఙ్కమం మాపయి లోకనాయకో, సునిట్ఠితం సబ్బరతననిమ్మితం.
Caṅkamaṃ māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmitaṃ.
౧౨.
12.
దససహస్సీలోకధాతుయా, సినేరుపబ్బతుత్తమే;
Dasasahassīlokadhātuyā, sinerupabbatuttame;
థమ్భేవ దస్సేసి పటిపాటియా, చఙ్కమే రతనామయే.
Thambheva dassesi paṭipāṭiyā, caṅkame ratanāmaye.
౧౩.
13.
దససహస్సీ అతిక్కమ్మ, చఙ్కమం మాపయీ జినో;
Dasasahassī atikkamma, caṅkamaṃ māpayī jino;
సబ్బసోణ్ణమయా పస్సే, చఙ్కమే రతనామయే.
Sabbasoṇṇamayā passe, caṅkame ratanāmaye.
౧౪.
14.
తులాసఙ్ఘాటానువగ్గా , సోవణ్ణఫలకత్థతా;
Tulāsaṅghāṭānuvaggā , sovaṇṇaphalakatthatā;
వేదికా సబ్బసోవణ్ణా, దుభతో పస్సేసు నిమ్మితా.
Vedikā sabbasovaṇṇā, dubhato passesu nimmitā.
౧౫.
15.
మణిముత్తావాలుకాకిణ్ణా, నిమ్మితో రతనామయో;
Maṇimuttāvālukākiṇṇā, nimmito ratanāmayo;
ఓభాసేతి దిసా సబ్బా, సతరంసీవ ఉగ్గతో.
Obhāseti disā sabbā, sataraṃsīva uggato.
౧౬.
16.
తస్మిం చఙ్కమనే ధీరో, ద్వత్తింసవరలక్ఖణో;
Tasmiṃ caṅkamane dhīro, dvattiṃsavaralakkhaṇo;
విరోచమానో సమ్బుద్ధో, చఙ్కమే చఙ్కమీ జినో.
Virocamāno sambuddho, caṅkame caṅkamī jino.
౧౭.
17.
దిబ్బం మన్దారవం పుప్ఫం, పదుమం పారిఛత్తకం;
Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;
చఙ్కమనే ఓకిరన్తి, సబ్బే దేవా సమాగతా.
Caṅkamane okiranti, sabbe devā samāgatā.
౧౮.
18.
పస్సన్తి తం దేవసఙ్ఘా, దససహస్సీ పమోదితా;
Passanti taṃ devasaṅghā, dasasahassī pamoditā;
నమస్సమానా నిపతన్తి, తుట్ఠహట్ఠా పమోదితా.
Namassamānā nipatanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
౧౯.
19.
తావతింసా చ యామా చ, తుసితా చాపి దేవతా;
Tāvatiṃsā ca yāmā ca, tusitā cāpi devatā;
నిమ్మానరతినో దేవా, యే దేవా వసవత్తినో;
Nimmānaratino devā, ye devā vasavattino;
ఉదగ్గచిత్తా సుమనా, పస్సన్తి లోకనాయకం.
Udaggacittā sumanā, passanti lokanāyakaṃ.
౨౦.
20.
సదేవగన్ధబ్బమనుస్సరక్ఖసా, నాగా సుపణ్ణా అథ వాపి కిన్నరా;
Sadevagandhabbamanussarakkhasā, nāgā supaṇṇā atha vāpi kinnarā;
పస్సన్తి తం లోకహితానుకమ్పకం, నభేవ అచ్చుగ్గతచన్దమణ్డలం.
Passanti taṃ lokahitānukampakaṃ, nabheva accuggatacandamaṇḍalaṃ.
౨౧.
21.
ఆభస్సరా సుభకిణ్హా, వేహప్ఫలా అకనిట్ఠా చ దేవతా;
Ābhassarā subhakiṇhā, vehapphalā akaniṭṭhā ca devatā;
సుసుద్ధసుక్కవత్థవసనా, తిట్ఠన్తి పఞ్జలీకతా.
Susuddhasukkavatthavasanā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.
౨౨.
22.
ముఞ్చన్తి పుప్ఫం పన పఞ్చవణ్ణికం, మన్దారవం చన్దనచుణ్ణమిస్సితం;
Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ;
భమేన్తి చేలాని చ అమ్బరే తదా, ‘‘అహో జినో లోకహితానుకమ్పకో.
Bhamenti celāni ca ambare tadā, ‘‘aho jino lokahitānukampako.
౨౩.
23.
‘‘తువం సత్థా చ కేతూ చ, ధజో యూపో చ పాణినం;
‘‘Tuvaṃ satthā ca ketū ca, dhajo yūpo ca pāṇinaṃ;
౨౪.
24.
‘‘దససహస్సీలోకధాతుయా, దేవతాయో మహిద్ధికా;
‘‘Dasasahassīlokadhātuyā, devatāyo mahiddhikā;
పరివారేత్వా నమస్సన్తి, తుట్ఠహట్ఠా పమోదితా.
Parivāretvā namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
౨౫.
25.
‘‘దేవతా దేవకఞ్ఞా చ, పసన్నా తుట్ఠమానసా;
‘‘Devatā devakaññā ca, pasannā tuṭṭhamānasā;
పఞ్చవణ్ణికపుప్ఫేహి, పూజయన్తి నరాసభం.
Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.
౨౬.
26.
‘‘పస్సన్తి తం దేవసఙ్ఘా, పసన్నా తుట్ఠమానసా;
‘‘Passanti taṃ devasaṅghā, pasannā tuṭṭhamānasā;
పఞ్చవణ్ణికపుప్ఫేహి, పూజయన్తి నరాసభం.
Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.
౨౭.
27.
‘‘అహో అచ్ఛరియం లోకే, అబ్భుతం లోమహంసనం;
‘‘Aho acchariyaṃ loke, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
న మేదిసం భూతపుబ్బం, అచ్ఛేరం లోమహంసనం’’.
Na medisaṃ bhūtapubbaṃ, accheraṃ lomahaṃsanaṃ’’.
౨౮.
28.
సకసకమ్హి భవనే, నిసీదిత్వాన దేవతా;
Sakasakamhi bhavane, nisīditvāna devatā;
హసన్తి తా మహాహసితం, దిస్వానచ్ఛేరకం నభే.
Hasanti tā mahāhasitaṃ, disvānaccherakaṃ nabhe.
౨౯.
29.
ఆకాసట్ఠా చ భూమట్ఠా, తిణపన్థనివాసినో;
Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā, tiṇapanthanivāsino;
కతఞ్జలీ నమస్సన్తి, తుట్ఠహట్ఠా పమోదితా.
Katañjalī namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
౩౦.
30.
యేపి దీఘాయుకా నాగా, పుఞ్ఞవన్తో మహిద్ధికా;
Yepi dīghāyukā nāgā, puññavanto mahiddhikā;
పమోదితా నమస్సన్తి, పూజయన్తి నరుత్తమం.
Pamoditā namassanti, pūjayanti naruttamaṃ.
౩౧.
31.
సఙ్గీతియో పవత్తేన్తి, అమ్బరే అనిలఞ్జసే;
Saṅgītiyo pavattenti, ambare anilañjase;
చమ్మనద్ధాని వాదేన్తి, దిస్వానచ్ఛేరకం నభే.
Cammanaddhāni vādenti, disvānaccherakaṃ nabhe.
౩౨.
32.
అన్తలిక్ఖస్మిం వజ్జన్తి, దిస్వానచ్ఛేరకం నభే.
Antalikkhasmiṃ vajjanti, disvānaccherakaṃ nabhe.
౩౩.
33.
అబ్భుతో వత నో అజ్జ, ఉప్పజ్జి లోమహంసనో;
Abbhuto vata no ajja, uppajji lomahaṃsano;
ధువమత్థసిద్ధిం లభామ, ఖణో నో పటిపాదితో.
Dhuvamatthasiddhiṃ labhāma, khaṇo no paṭipādito.
౩౪.
34.
బుద్ధోతి తేసం సుత్వాన, పీతి ఉప్పజ్జి తావదే;
Buddhoti tesaṃ sutvāna, pīti uppajji tāvade;
బుద్ధో బుద్ధోతి కథయన్తా, తిట్ఠన్తి పఞ్జలీకతా.
Buddho buddhoti kathayantā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.
౩౫.
35.
పజా చ వివిధా గగనే, వత్తేన్తి పఞ్జలీకతా.
Pajā ca vividhā gagane, vattenti pañjalīkatā.
౩౬.
36.
గాయన్తి సేళేన్తి చ వాదయన్తి చ, భుజాని పోథేన్తి చ నచ్చయన్తి చ;
Gāyanti seḷenti ca vādayanti ca, bhujāni pothenti ca naccayanti ca;
ముఞ్చన్తి పుప్ఫం పన పఞ్చవణ్ణికం, మన్దారవం చన్దనచుణ్ణమిస్సితం.
Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ.
౩౭.
37.
‘‘యథా తుయ్హం మహావీర, పాదేసు చక్కలక్ఖణం;
‘‘Yathā tuyhaṃ mahāvīra, pādesu cakkalakkhaṇaṃ;
ధజవజిరపటాకా, వడ్ఢమానఙ్కుసాచితం.
Dhajavajirapaṭākā, vaḍḍhamānaṅkusācitaṃ.
౩౮.
38.
‘‘రూపే సీలే సమాధిమ్హి, పఞ్ఞాయ చ అసాదిసో;
‘‘Rūpe sīle samādhimhi, paññāya ca asādiso;
విముత్తియా అసమసమో, ధమ్మచక్కప్పవత్తనే.
Vimuttiyā asamasamo, dhammacakkappavattane.
౩౯.
39.
‘‘దసనాగబలం కాయే, తుయ్హం పాకతికం బలం;
‘‘Dasanāgabalaṃ kāye, tuyhaṃ pākatikaṃ balaṃ;
ఇద్ధిబలేన అసమో, ధమ్మచక్కప్పవత్తనే.
Iddhibalena asamo, dhammacakkappavattane.
౪౦.
40.
‘‘ఏవం సబ్బగుణూపేతం, సబ్బఙ్గసముపాగతం;
‘‘Evaṃ sabbaguṇūpetaṃ, sabbaṅgasamupāgataṃ;
మహామునిం కారుణికం, లోకనాథం నమస్సథ.
Mahāmuniṃ kāruṇikaṃ, lokanāthaṃ namassatha.
౪౧.
41.
‘‘అభివాదనం థోమనఞ్చ, వన్దనఞ్చ పసంసనం;
‘‘Abhivādanaṃ thomanañca, vandanañca pasaṃsanaṃ;
నమస్సనఞ్చ పూజఞ్చ, సబ్బం అరహసీ తువం.
Namassanañca pūjañca, sabbaṃ arahasī tuvaṃ.
౪౨.
42.
‘‘యే కేచి లోకే వన్దనేయ్యా, వన్దనం అరహన్తి యే;
‘‘Ye keci loke vandaneyyā, vandanaṃ arahanti ye;
సబ్బసేట్ఠో మహావీర, సదిసో తే న విజ్జతి.
Sabbaseṭṭho mahāvīra, sadiso te na vijjati.
౪౩.
43.
‘‘సారిపుత్తో మహాపఞ్ఞో, సమాధిజ్ఝానకోవిదో;
‘‘Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;
గిజ్ఝకూటే ఠితోయేవ, పస్సతి లోకనాయకం.
Gijjhakūṭe ṭhitoyeva, passati lokanāyakaṃ.
౪౪.
44.
‘‘సుఫుల్లం సాలరాజంవ, చన్దంవ గగనే యథా;
‘‘Suphullaṃ sālarājaṃva, candaṃva gagane yathā;
౪౫.
45.
‘‘జలన్తం దీపరుక్ఖంవ, తరుణసూరియంవ ఉగ్గతం;
‘‘Jalantaṃ dīparukkhaṃva, taruṇasūriyaṃva uggataṃ;
బ్యామప్పభానురఞ్జితం, ధీరం పస్సతి లోకనాయకం.
Byāmappabhānurañjitaṃ, dhīraṃ passati lokanāyakaṃ.
౪౬.
46.
‘‘పఞ్చన్నం భిక్ఖుసతానం, కతకిచ్చాన తాదినం;
‘‘Pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ, katakiccāna tādinaṃ;
ఖీణాసవానం విమలానం, ఖణేన సన్నిపాతయి.
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, khaṇena sannipātayi.
౪౭.
47.
‘‘లోకప్పసాదనం నామ, పాటిహీరం నిదస్సయి;
‘‘Lokappasādanaṃ nāma, pāṭihīraṃ nidassayi;
అమ్హేపి తత్థ గన్త్వాన, వన్దిస్సామ మయం జినం.
Amhepi tattha gantvāna, vandissāma mayaṃ jinaṃ.
౪౮.
48.
‘‘ఏథ సబ్బే గమిస్సామ, పుచ్ఛిస్సామ మయం జినం;
‘‘Etha sabbe gamissāma, pucchissāma mayaṃ jinaṃ;
కఙ్ఖం వినోదయిస్సామ, పస్సిత్వా లోకనాయకం’’.
Kaṅkhaṃ vinodayissāma, passitvā lokanāyakaṃ’’.
౪౯.
49.
సాధూతి తే పటిస్సుత్వా, నిపకా సంవుతిన్ద్రియా;
Sādhūti te paṭissutvā, nipakā saṃvutindriyā;
పత్తచీవరమాదాయ, తరమానా ఉపాగముం.
Pattacīvaramādāya, taramānā upāgamuṃ.
౫౦.
50.
ఖీణాసవేహి విమలేహి, దన్తేహి ఉత్తమే దమే;
Khīṇāsavehi vimalehi, dantehi uttame dame;
సారిపుత్తో మహాపఞ్ఞో, ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమి.
Sāriputto mahāpañño, iddhiyā upasaṅkami.
౫౧.
51.
తేహి భిక్ఖూహి పరివుతో, సారిపుత్తో మహాగణీ;
Tehi bhikkhūhi parivuto, sāriputto mahāgaṇī;
లళన్తో దేవోవ గగనే, ఇద్ధియా ఉపసఙ్కమి.
Laḷanto devova gagane, iddhiyā upasaṅkami.
౫౨.
52.
సగారవా సప్పతిస్సా, సమ్బుద్ధం ఉపసఙ్కముం.
Sagāravā sappatissā, sambuddhaṃ upasaṅkamuṃ.
౫౩.
53.
ఉపసఙ్కమిత్వా పస్సన్తి, సయమ్భుం లోకనాయకం;
Upasaṅkamitvā passanti, sayambhuṃ lokanāyakaṃ;
నభే అచ్చుగ్గతం ధీరం, చన్దంవ గగనే యథా.
Nabhe accuggataṃ dhīraṃ, candaṃva gagane yathā.
౫౪.
54.
జలన్తం దీపరుక్ఖంవ, విజ్జుంవ గగనే యథా;
Jalantaṃ dīparukkhaṃva, vijjuṃva gagane yathā;
మజ్ఝన్హికేవ సూరియం, పస్సన్తి లోకనాయకం.
Majjhanhikeva sūriyaṃ, passanti lokanāyakaṃ.
౫౫.
55.
పఞ్చభిక్ఖుసతా సబ్బే, పస్సన్తి లోకనాయకం;
Pañcabhikkhusatā sabbe, passanti lokanāyakaṃ;
రహదమివ విప్పసన్నం, సుఫుల్లం పదుమం యథా.
Rahadamiva vippasannaṃ, suphullaṃ padumaṃ yathā.
౫౬.
56.
అఞ్జలిం పగ్గహేత్వాన, తుట్ఠహట్ఠా పమోదితా;
Añjaliṃ paggahetvāna, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā;
నమస్సమానా నిపతన్తి, సత్థునో చక్కలక్ఖణే.
Namassamānā nipatanti, satthuno cakkalakkhaṇe.
౫౭.
57.
సారిపుత్తో మహాపఞ్ఞో, కోరణ్డసమసాదిసో;
Sāriputto mahāpañño, koraṇḍasamasādiso;
సమాధిజ్ఝానకుసలో, వన్దతే లోకనాయకం.
Samādhijjhānakusalo, vandate lokanāyakaṃ.
౫౮.
58.
గజ్జితా కాలమేఘోవ, నీలుప్పలసమసాదిసో;
Gajjitā kālameghova, nīluppalasamasādiso;
ఇద్ధిబలేన అసమో, మోగ్గల్లానో మహిద్ధికో.
Iddhibalena asamo, moggallāno mahiddhiko.
౫౯.
59.
మహాకస్సపోపి చ థేరో, ఉత్తత్తకనకసన్నిభో;
Mahākassapopi ca thero, uttattakanakasannibho;
ధుతగుణే అగ్గనిక్ఖిత్తో, థోమితో సత్థువణ్ణితో.
Dhutaguṇe agganikkhitto, thomito satthuvaṇṇito.
౬౦.
60.
దిబ్బచక్ఖూనం యో అగ్గో, అనురుద్ధో మహాగణీ;
Dibbacakkhūnaṃ yo aggo, anuruddho mahāgaṇī;
ఞాతిసేట్ఠో భగవతో, అవిదూరేవ తిట్ఠతి.
Ñātiseṭṭho bhagavato, avidūreva tiṭṭhati.
౬౧.
61.
ఆపత్తిఅనాపత్తియా , సతేకిచ్ఛాయ కోవిదో;
Āpattianāpattiyā , satekicchāya kovido;
వినయే అగ్గనిక్ఖిత్తో, ఉపాలి సత్థువణ్ణితో.
Vinaye agganikkhitto, upāli satthuvaṇṇito.
౬౨.
62.
సుఖుమనిపుణత్థపటివిద్ధో, కథికానం పవరో గణీ;
Sukhumanipuṇatthapaṭividdho, kathikānaṃ pavaro gaṇī;
ఇసి మన్తానియా పుత్తో, పుణ్ణో నామాతి విస్సుతో.
Isi mantāniyā putto, puṇṇo nāmāti vissuto.
౬౩.
63.
ఏతేసం చిత్తమఞ్ఞాయ, ఓపమ్మకుసలో ముని;
Etesaṃ cittamaññāya, opammakusalo muni;
కఙ్ఖచ్ఛేదో మహావీరో, కథేసి అత్తనో గుణం.
Kaṅkhacchedo mahāvīro, kathesi attano guṇaṃ.
౬౪.
64.
‘‘చత్తారో తే అసఙ్ఖేయ్యా, కోటి యేసం న నాయతి;
‘‘Cattāro te asaṅkheyyā, koṭi yesaṃ na nāyati;
సత్తకాయో చ ఆకాసో, చక్కవాళా చనన్తకా;
Sattakāyo ca ākāso, cakkavāḷā canantakā;
బుద్ధఞాణం అప్పమేయ్యం, న సక్కా ఏతే విజానితుం.
Buddhañāṇaṃ appameyyaṃ, na sakkā ete vijānituṃ.
౬౫.
65.
‘‘కిమేతం అచ్ఛరియం లోకే, యం మే ఇద్ధివికుబ్బనం;
‘‘Kimetaṃ acchariyaṃ loke, yaṃ me iddhivikubbanaṃ;
అఞ్ఞే బహూ అచ్ఛరియా, అబ్భుతా లోమహంసనా.
Aññe bahū acchariyā, abbhutā lomahaṃsanā.
౬౬.
66.
‘‘యదాహం తుసితే కాయే, సన్తుసితో నామహం తదా;
‘‘Yadāhaṃ tusite kāye, santusito nāmahaṃ tadā;
దససహస్సీ సమాగమ్మ, యాచన్తి పఞ్జలీ మమం.
Dasasahassī samāgamma, yācanti pañjalī mamaṃ.
౬౭.
67.
సదేవకం తారయన్తో, బుజ్ఝస్సు అమతం పదం’.
Sadevakaṃ tārayanto, bujjhassu amataṃ padaṃ’.
౬౮.
68.
‘‘తుసితా కాయా చవిత్వాన, యదా ఓక్కమి కుచ్ఛియం;
‘‘Tusitā kāyā cavitvāna, yadā okkami kucchiyaṃ;
దససహస్సీలోకధాతు, కమ్పిత్థ ధరణీ తదా.
Dasasahassīlokadhātu, kampittha dharaṇī tadā.
౬౯.
69.
‘‘యదాహం మాతుకుచ్ఛితో, సమ్పజానోవ నిక్ఖమిం;
‘‘Yadāhaṃ mātukucchito, sampajānova nikkhamiṃ;
సాధుకారం పవత్తేన్తి, దససహస్సీ పకమ్పథ.
Sādhukāraṃ pavattenti, dasasahassī pakampatha.
౭౦.
70.
‘‘ఓక్కన్తిం మే సమో నత్థి, జాతితో అభినిక్ఖమే;
‘‘Okkantiṃ me samo natthi, jātito abhinikkhame;
సమ్బోధియం అహం సేట్ఠో, ధమ్మచక్కప్పవత్తనే.
Sambodhiyaṃ ahaṃ seṭṭho, dhammacakkappavattane.
౭౧.
71.
‘‘అహో అచ్ఛరియం లోకే, బుద్ధానం గుణమహన్తతా;
‘‘Aho acchariyaṃ loke, buddhānaṃ guṇamahantatā;
దససహస్సీలోకధాతు, ఛప్పకారం పకమ్పథ;
Dasasahassīlokadhātu, chappakāraṃ pakampatha;
ఓభాసో చ మహా ఆసి, అచ్ఛేరం లోమహంసనం’’.
Obhāso ca mahā āsi, accheraṃ lomahaṃsanaṃ’’.
౭౨.
72.
సదేవకం దస్సయన్తో, ఇద్ధియా చఙ్కమీ జినో.
Sadevakaṃ dassayanto, iddhiyā caṅkamī jino.
౭౩.
73.
చఙ్కమే చఙ్కమన్తోవ, కథేసి లోకనాయకో;
Caṅkame caṅkamantova, kathesi lokanāyako;
అన్తరా న నివత్తేతి, చతుహత్థే చఙ్కమే యథా.
Antarā na nivatteti, catuhatthe caṅkame yathā.
౭౪.
74.
సారిపుత్తో మహాపఞ్ఞో, సమాధిజ్ఝానకోవిదో;
Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;
పఞ్ఞాయ పారమిప్పత్తో, పుచ్ఛతి లోకనాయకం.
Paññāya pāramippatto, pucchati lokanāyakaṃ.
౭౫.
75.
‘‘కీదిసో తే మహావీర, అభినీహారో నరుత్తమ;
‘‘Kīdiso te mahāvīra, abhinīhāro naruttama;
కమ్హి కాలే తయా ధీర, పత్థితా బోధిముత్తమా.
Kamhi kāle tayā dhīra, patthitā bodhimuttamā.
౭౬.
76.
‘‘దానం సీలఞ్చ నేక్ఖమ్మం, పఞ్ఞావీరియఞ్చ కీదిసం;
‘‘Dānaṃ sīlañca nekkhammaṃ, paññāvīriyañca kīdisaṃ;
ఖన్తిసచ్చమధిట్ఠానం, మేత్తుపేక్ఖా చ కీదిసా.
Khantisaccamadhiṭṭhānaṃ, mettupekkhā ca kīdisā.
౭౭.
77.
‘‘దస పారమీ తయా ధీర, కీదిసీ లోకనాయక;
‘‘Dasa pāramī tayā dhīra, kīdisī lokanāyaka;
కథం ఉపపారమీ పుణ్ణా, పరమత్థపారమీ కథం’’.
Kathaṃ upapāramī puṇṇā, paramatthapāramī kathaṃ’’.
౭౮.
78.
తస్స పుట్ఠో వియాకాసి, కరవీకమధురగిరో;
Tassa puṭṭho viyākāsi, karavīkamadhuragiro;
నిబ్బాపయన్తో హదయం, హాసయన్తో సదేవకం.
Nibbāpayanto hadayaṃ, hāsayanto sadevakaṃ.
౭౯.
79.
అతీతబుద్ధానం జినానం దేసితం, నికీలితం 23 బుద్ధపరమ్పరాగతం;
Atītabuddhānaṃ jinānaṃ desitaṃ, nikīlitaṃ 24 buddhaparamparāgataṃ;
పుబ్బేనివాసానుగతాయ బుద్ధియా, పకాసయీ లోకహితం సదేవకే.
Pubbenivāsānugatāya buddhiyā, pakāsayī lokahitaṃ sadevake.
౮౦.
80.
‘‘పీతిపామోజ్జజననం, సోకసల్లవినోదనం;
‘‘Pītipāmojjajananaṃ, sokasallavinodanaṃ;
సబ్బసమ్పత్తిపటిలాభం, చిత్తీకత్వా సుణాథ మే.
Sabbasampattipaṭilābhaṃ, cittīkatvā suṇātha me.
౮౧.
81.
‘‘మదనిమ్మదనం సోకనుదం, సంసారపరిమోచనం;
‘‘Madanimmadanaṃ sokanudaṃ, saṃsāraparimocanaṃ;
సబ్బదుక్ఖక్ఖయం మగ్గం, సక్కచ్చం పటిపజ్జథా’’తి.
Sabbadukkhakkhayaṃ maggaṃ, sakkaccaṃ paṭipajjathā’’ti.
రతనచఙ్కమనకణ్డో నిట్ఠితో.
Ratanacaṅkamanakaṇḍo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / బుద్ధవంస-అట్ఠకథా • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ౧. రతనచఙ్కమనకణ్డవణ్ణనా • 1. Ratanacaṅkamanakaṇḍavaṇṇanā