Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಬುದ್ಧವಂಸಪಾಳಿ • Buddhavaṃsapāḷi |
॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯೇ
Khuddakanikāye
ಬುದ್ಧವಂಸಪಾಳಿ
Buddhavaṃsapāḷi
೧. ರತನಚಙ್ಕಮನಕಣ್ಡಂ
1. Ratanacaṅkamanakaṇḍaṃ
೧.
1.
ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚ ಲೋಕಾಧಿಪತೀ ಸಹಮ್ಪತೀ 1, ಕತಞ್ಜಲೀ ಅನಧಿವರಂ ಅಯಾಚಥ।
Brahmā ca lokādhipatī sahampatī 2, katañjalī anadhivaraṃ ayācatha;
‘‘ಸನ್ತೀಧ ಸತ್ತಾಪ್ಪರಜಕ್ಖಜಾತಿಕಾ, ದೇಸೇಹಿ ಧಮ್ಮಂ ಅನುಕಮ್ಪಿಮಂ ಪಜಂ’’॥
‘‘Santīdha sattāpparajakkhajātikā, desehi dhammaṃ anukampimaṃ pajaṃ’’.
೨.
2.
ಸಮ್ಪನ್ನವಿಜ್ಜಾಚರಣಸ್ಸ ತಾದಿನೋ, ಜುತಿನ್ಧರಸ್ಸನ್ತಿಮದೇಹಧಾರಿನೋ।
Sampannavijjācaraṇassa tādino, jutindharassantimadehadhārino;
ತಥಾಗತಸ್ಸಪ್ಪಟಿಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ಕಾರುಞ್ಞತಾ ಸಬ್ಬಸತ್ತೇ॥
Tathāgatassappaṭipuggalassa, uppajji kāruññatā sabbasatte.
೩.
3.
‘‘ನ ಹೇತೇ ಜಾನನ್ತಿ ಸದೇವಮಾನುಸಾ, ಬುದ್ಧೋ ಅಯಂ ಕೀದಿಸಕೋ ನರುತ್ತಮೋ।
‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ kīdisako naruttamo;
ಇದ್ಧಿಬಲಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಞ್ಚ ಕೀದಿಸಂ, ಬುದ್ಧಬಲಂ ಲೋಕಹಿತಸ್ಸ ಕೀದಿಸಂ॥
Iddhibalaṃ paññābalañca kīdisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa kīdisaṃ.
೪.
4.
‘‘ನ ಹೇತೇ ಜಾನನ್ತಿ ಸದೇವಮಾನುಸಾ, ಬುದ್ಧೋ ಅಯಂ ಏದಿಸಕೋ ನರುತ್ತಮೋ।
‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ edisako naruttamo;
ಇದ್ಧಿಬಲಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಞ್ಚ ಏದಿಸಂ, ಬುದ್ಧಬಲಂ ಲೋಕಹಿತಸ್ಸ ಏದಿಸಂ॥
Iddhibalaṃ paññābalañca edisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa edisaṃ.
೫.
5.
‘‘ಹನ್ದಾಹಂ ದಸ್ಸಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಬುದ್ಧಬಲಮನುತ್ತರಂ।
‘‘Handāhaṃ dassayissāmi, buddhabalamanuttaraṃ;
ಚಙ್ಕಮಂ ಮಾಪಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ನಭೇ ರತನಮಣ್ಡಿತಂ’’॥
Caṅkamaṃ māpayissāmi, nabhe ratanamaṇḍitaṃ’’.
೬.
6.
ಭುಮ್ಮಾ ಮಹಾರಾಜಿಕಾ ತಾವತಿಂಸಾ, ಯಾಮಾ ಚ ದೇವಾ ತುಸಿತಾ ಚ ನಿಮ್ಮಿತಾ।
Bhummā mahārājikā tāvatiṃsā, yāmā ca devā tusitā ca nimmitā;
ಪರನಿಮ್ಮಿತಾ ಯೇಪಿ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾ, ಆನನ್ದಿತಾ ವಿಪುಲಮಕಂಸು ಘೋಸಂ॥
Paranimmitā yepi ca brahmakāyikā, ānanditā vipulamakaṃsu ghosaṃ.
೭.
7.
ಓಭಾಸಿತಾ ಚ ಪಥವೀ ಸದೇವಕಾ, ಪುಥೂ ಚ ಲೋಕನ್ತರಿಕಾ ಅಸಂವುತಾ।
Obhāsitā ca pathavī sadevakā, puthū ca lokantarikā asaṃvutā;
ತಮೋ ಚ ತಿಬ್ಬೋ ವಿಹತೋ ತದಾ ಅಹು, ದಿಸ್ವಾನ ಅಚ್ಛೇರಕಂ ಪಾಟಿಹೀರಂ॥
Tamo ca tibbo vihato tadā ahu, disvāna accherakaṃ pāṭihīraṃ.
೮.
8.
ಸದೇವಗನ್ಧಬ್ಬಮನುಸ್ಸರಕ್ಖಸೇ, ಆಭಾ ಉಳಾರಾ ವಿಪುಲಾ ಅಜಾಯಥ।
Sadevagandhabbamanussarakkhase, ābhā uḷārā vipulā ajāyatha;
ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಪರಸ್ಮಿಞ್ಚೋಭಯಸ್ಮಿಂ 3, ಅಧೋ ಚ ಉದ್ಧಂ ತಿರಿಯಞ್ಚ ವಿತ್ಥತಂ॥
Imasmiṃ loke parasmiñcobhayasmiṃ 4, adho ca uddhaṃ tiriyañca vitthataṃ.
೯.
9.
ಸತ್ತುತ್ತಮೋ ಅನಧಿವರೋ ವಿನಾಯಕೋ, ಸತ್ಥಾ ಅಹೂ ದೇವಮನುಸ್ಸಪೂಜಿತೋ।
Sattuttamo anadhivaro vināyako, satthā ahū devamanussapūjito;
ಮಹಾನುಭಾವೋ ಸತಪುಞ್ಞಲಕ್ಖಣೋ, ದಸ್ಸೇಸಿ ಅಚ್ಛೇರಕಂ ಪಾಟಿಹೀರಂ॥
Mahānubhāvo satapuññalakkhaṇo, dassesi accherakaṃ pāṭihīraṃ.
೧೦.
10.
ಸೋ ಯಾಚಿತೋ ದೇವವರೇನ ಚಕ್ಖುಮಾ, ಅತ್ಥಂ ಸಮೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ತದಾ ನರುತ್ತಮೋ।
So yācito devavarena cakkhumā, atthaṃ samekkhitvā tadā naruttamo;
ಚಙ್ಕಮಂ 5 ಮಾಪಯಿ ಲೋಕನಾಯಕೋ, ಸುನಿಟ್ಠಿತಂ ಸಬ್ಬರತನನಿಮ್ಮಿತಂ॥
Caṅkamaṃ 6 māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmitaṃ.
೧೧.
11.
ಇದ್ಧೀ ಚ ಆದೇಸನಾನುಸಾಸನೀ, ತಿಪಾಟಿಹೀರೇ ಭಗವಾ ವಸೀ ಅಹು।
Iddhī ca ādesanānusāsanī, tipāṭihīre bhagavā vasī ahu;
ಚಙ್ಕಮಂ ಮಾಪಯಿ ಲೋಕನಾಯಕೋ, ಸುನಿಟ್ಠಿತಂ ಸಬ್ಬರತನನಿಮ್ಮಿತಂ॥
Caṅkamaṃ māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmitaṃ.
೧೨.
12.
ದಸಸಹಸ್ಸೀಲೋಕಧಾತುಯಾ, ಸಿನೇರುಪಬ್ಬತುತ್ತಮೇ।
Dasasahassīlokadhātuyā, sinerupabbatuttame;
ಥಮ್ಭೇವ ದಸ್ಸೇಸಿ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ, ಚಙ್ಕಮೇ ರತನಾಮಯೇ॥
Thambheva dassesi paṭipāṭiyā, caṅkame ratanāmaye.
೧೩.
13.
ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಚಙ್ಕಮಂ ಮಾಪಯೀ ಜಿನೋ।
Dasasahassī atikkamma, caṅkamaṃ māpayī jino;
ಸಬ್ಬಸೋಣ್ಣಮಯಾ ಪಸ್ಸೇ, ಚಙ್ಕಮೇ ರತನಾಮಯೇ॥
Sabbasoṇṇamayā passe, caṅkame ratanāmaye.
೧೪.
14.
ತುಲಾಸಙ್ಘಾಟಾನುವಗ್ಗಾ , ಸೋವಣ್ಣಫಲಕತ್ಥತಾ।
Tulāsaṅghāṭānuvaggā , sovaṇṇaphalakatthatā;
ವೇದಿಕಾ ಸಬ್ಬಸೋವಣ್ಣಾ, ದುಭತೋ ಪಸ್ಸೇಸು ನಿಮ್ಮಿತಾ॥
Vedikā sabbasovaṇṇā, dubhato passesu nimmitā.
೧೫.
15.
ಮಣಿಮುತ್ತಾವಾಲುಕಾಕಿಣ್ಣಾ, ನಿಮ್ಮಿತೋ ರತನಾಮಯೋ।
Maṇimuttāvālukākiṇṇā, nimmito ratanāmayo;
ಓಭಾಸೇತಿ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ಸತರಂಸೀವ ಉಗ್ಗತೋ॥
Obhāseti disā sabbā, sataraṃsīva uggato.
೧೬.
16.
ತಸ್ಮಿಂ ಚಙ್ಕಮನೇ ಧೀರೋ, ದ್ವತ್ತಿಂಸವರಲಕ್ಖಣೋ।
Tasmiṃ caṅkamane dhīro, dvattiṃsavaralakkhaṇo;
ವಿರೋಚಮಾನೋ ಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮೀ ಜಿನೋ॥
Virocamāno sambuddho, caṅkame caṅkamī jino.
೧೭.
17.
ದಿಬ್ಬಂ ಮನ್ದಾರವಂ ಪುಪ್ಫಂ, ಪದುಮಂ ಪಾರಿಛತ್ತಕಂ।
Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;
ಚಙ್ಕಮನೇ ಓಕಿರನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ ದೇವಾ ಸಮಾಗತಾ॥
Caṅkamane okiranti, sabbe devā samāgatā.
೧೮.
18.
ಪಸ್ಸನ್ತಿ ತಂ ದೇವಸಙ್ಘಾ, ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಪಮೋದಿತಾ।
Passanti taṃ devasaṅghā, dasasahassī pamoditā;
ನಮಸ್ಸಮಾನಾ ನಿಪತನ್ತಿ, ತುಟ್ಠಹಟ್ಠಾ ಪಮೋದಿತಾ॥
Namassamānā nipatanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
೧೯.
19.
ತಾವತಿಂಸಾ ಚ ಯಾಮಾ ಚ, ತುಸಿತಾ ಚಾಪಿ ದೇವತಾ।
Tāvatiṃsā ca yāmā ca, tusitā cāpi devatā;
ನಿಮ್ಮಾನರತಿನೋ ದೇವಾ, ಯೇ ದೇವಾ ವಸವತ್ತಿನೋ।
Nimmānaratino devā, ye devā vasavattino;
ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಸುಮನಾ, ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥
Udaggacittā sumanā, passanti lokanāyakaṃ.
೨೦.
20.
ಸದೇವಗನ್ಧಬ್ಬಮನುಸ್ಸರಕ್ಖಸಾ, ನಾಗಾ ಸುಪಣ್ಣಾ ಅಥ ವಾಪಿ ಕಿನ್ನರಾ।
Sadevagandhabbamanussarakkhasā, nāgā supaṇṇā atha vāpi kinnarā;
ಪಸ್ಸನ್ತಿ ತಂ ಲೋಕಹಿತಾನುಕಮ್ಪಕಂ, ನಭೇವ ಅಚ್ಚುಗ್ಗತಚನ್ದಮಣ್ಡಲಂ॥
Passanti taṃ lokahitānukampakaṃ, nabheva accuggatacandamaṇḍalaṃ.
೨೧.
21.
ಆಭಸ್ಸರಾ ಸುಭಕಿಣ್ಹಾ, ವೇಹಪ್ಫಲಾ ಅಕನಿಟ್ಠಾ ಚ ದೇವತಾ।
Ābhassarā subhakiṇhā, vehapphalā akaniṭṭhā ca devatā;
ಸುಸುದ್ಧಸುಕ್ಕವತ್ಥವಸನಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ॥
Susuddhasukkavatthavasanā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.
೨೨.
22.
ಮುಞ್ಚನ್ತಿ ಪುಪ್ಫಂ ಪನ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಿಕಂ, ಮನ್ದಾರವಂ ಚನ್ದನಚುಣ್ಣಮಿಸ್ಸಿತಂ।
Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ;
ಭಮೇನ್ತಿ ಚೇಲಾನಿ ಚ ಅಮ್ಬರೇ ತದಾ, ‘‘ಅಹೋ ಜಿನೋ ಲೋಕಹಿತಾನುಕಮ್ಪಕೋ॥
Bhamenti celāni ca ambare tadā, ‘‘aho jino lokahitānukampako.
೨೩.
23.
‘‘ತುವಂ ಸತ್ಥಾ ಚ ಕೇತೂ ಚ, ಧಜೋ ಯೂಪೋ ಚ ಪಾಣಿನಂ।
‘‘Tuvaṃ satthā ca ketū ca, dhajo yūpo ca pāṇinaṃ;
೨೪.
24.
‘‘ದಸಸಹಸ್ಸೀಲೋಕಧಾತುಯಾ, ದೇವತಾಯೋ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ।
‘‘Dasasahassīlokadhātuyā, devatāyo mahiddhikā;
ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ, ತುಟ್ಠಹಟ್ಠಾ ಪಮೋದಿತಾ॥
Parivāretvā namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
೨೫.
25.
‘‘ದೇವತಾ ದೇವಕಞ್ಞಾ ಚ, ಪಸನ್ನಾ ತುಟ್ಠಮಾನಸಾ।
‘‘Devatā devakaññā ca, pasannā tuṭṭhamānasā;
ಪಞ್ಚವಣ್ಣಿಕಪುಪ್ಫೇಹಿ, ಪೂಜಯನ್ತಿ ನರಾಸಭಂ॥
Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.
೨೬.
26.
‘‘ಪಸ್ಸನ್ತಿ ತಂ ದೇವಸಙ್ಘಾ, ಪಸನ್ನಾ ತುಟ್ಠಮಾನಸಾ।
‘‘Passanti taṃ devasaṅghā, pasannā tuṭṭhamānasā;
ಪಞ್ಚವಣ್ಣಿಕಪುಪ್ಫೇಹಿ, ಪೂಜಯನ್ತಿ ನರಾಸಭಂ॥
Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.
೨೭.
27.
‘‘ಅಹೋ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಲೋಕೇ, ಅಬ್ಭುತಂ ಲೋಮಹಂಸನಂ।
‘‘Aho acchariyaṃ loke, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
ನ ಮೇದಿಸಂ ಭೂತಪುಬ್ಬಂ, ಅಚ್ಛೇರಂ ಲೋಮಹಂಸನಂ’’॥
Na medisaṃ bhūtapubbaṃ, accheraṃ lomahaṃsanaṃ’’.
೨೮.
28.
ಸಕಸಕಮ್ಹಿ ಭವನೇ, ನಿಸೀದಿತ್ವಾನ ದೇವತಾ।
Sakasakamhi bhavane, nisīditvāna devatā;
ಹಸನ್ತಿ ತಾ ಮಹಾಹಸಿತಂ, ದಿಸ್ವಾನಚ್ಛೇರಕಂ ನಭೇ॥
Hasanti tā mahāhasitaṃ, disvānaccherakaṃ nabhe.
೨೯.
29.
ಆಕಾಸಟ್ಠಾ ಚ ಭೂಮಟ್ಠಾ, ತಿಣಪನ್ಥನಿವಾಸಿನೋ।
Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā, tiṇapanthanivāsino;
ಕತಞ್ಜಲೀ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ, ತುಟ್ಠಹಟ್ಠಾ ಪಮೋದಿತಾ॥
Katañjalī namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
೩೦.
30.
ಯೇಪಿ ದೀಘಾಯುಕಾ ನಾಗಾ, ಪುಞ್ಞವನ್ತೋ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ।
Yepi dīghāyukā nāgā, puññavanto mahiddhikā;
ಪಮೋದಿತಾ ನಮಸ್ಸನ್ತಿ, ಪೂಜಯನ್ತಿ ನರುತ್ತಮಂ॥
Pamoditā namassanti, pūjayanti naruttamaṃ.
೩೧.
31.
ಸಙ್ಗೀತಿಯೋ ಪವತ್ತೇನ್ತಿ, ಅಮ್ಬರೇ ಅನಿಲಞ್ಜಸೇ।
Saṅgītiyo pavattenti, ambare anilañjase;
ಚಮ್ಮನದ್ಧಾನಿ ವಾದೇನ್ತಿ, ದಿಸ್ವಾನಚ್ಛೇರಕಂ ನಭೇ॥
Cammanaddhāni vādenti, disvānaccherakaṃ nabhe.
೩೨.
32.
ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಸ್ಮಿಂ ವಜ್ಜನ್ತಿ, ದಿಸ್ವಾನಚ್ಛೇರಕಂ ನಭೇ॥
Antalikkhasmiṃ vajjanti, disvānaccherakaṃ nabhe.
೩೩.
33.
ಅಬ್ಭುತೋ ವತ ನೋ ಅಜ್ಜ, ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ಲೋಮಹಂಸನೋ।
Abbhuto vata no ajja, uppajji lomahaṃsano;
ಧುವಮತ್ಥಸಿದ್ಧಿಂ ಲಭಾಮ, ಖಣೋ ನೋ ಪಟಿಪಾದಿತೋ॥
Dhuvamatthasiddhiṃ labhāma, khaṇo no paṭipādito.
೩೪.
34.
ಬುದ್ಧೋತಿ ತೇಸಂ ಸುತ್ವಾನ, ಪೀತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ ತಾವದೇ।
Buddhoti tesaṃ sutvāna, pīti uppajji tāvade;
ಬುದ್ಧೋ ಬುದ್ಧೋತಿ ಕಥಯನ್ತಾ, ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ॥
Buddho buddhoti kathayantā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.
೩೫.
35.
ಪಜಾ ಚ ವಿವಿಧಾ ಗಗನೇ, ವತ್ತೇನ್ತಿ ಪಞ್ಜಲೀಕತಾ॥
Pajā ca vividhā gagane, vattenti pañjalīkatā.
೩೬.
36.
ಗಾಯನ್ತಿ ಸೇಳೇನ್ತಿ ಚ ವಾದಯನ್ತಿ ಚ, ಭುಜಾನಿ ಪೋಥೇನ್ತಿ ಚ ನಚ್ಚಯನ್ತಿ ಚ।
Gāyanti seḷenti ca vādayanti ca, bhujāni pothenti ca naccayanti ca;
ಮುಞ್ಚನ್ತಿ ಪುಪ್ಫಂ ಪನ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಿಕಂ, ಮನ್ದಾರವಂ ಚನ್ದನಚುಣ್ಣಮಿಸ್ಸಿತಂ॥
Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ.
೩೭.
37.
‘‘ಯಥಾ ತುಯ್ಹಂ ಮಹಾವೀರ, ಪಾದೇಸು ಚಕ್ಕಲಕ್ಖಣಂ।
‘‘Yathā tuyhaṃ mahāvīra, pādesu cakkalakkhaṇaṃ;
ಧಜವಜಿರಪಟಾಕಾ, ವಡ್ಢಮಾನಙ್ಕುಸಾಚಿತಂ॥
Dhajavajirapaṭākā, vaḍḍhamānaṅkusācitaṃ.
೩೮.
38.
‘‘ರೂಪೇ ಸೀಲೇ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಚ ಅಸಾದಿಸೋ।
‘‘Rūpe sīle samādhimhi, paññāya ca asādiso;
ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಅಸಮಸಮೋ, ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನೇ॥
Vimuttiyā asamasamo, dhammacakkappavattane.
೩೯.
39.
‘‘ದಸನಾಗಬಲಂ ಕಾಯೇ, ತುಯ್ಹಂ ಪಾಕತಿಕಂ ಬಲಂ।
‘‘Dasanāgabalaṃ kāye, tuyhaṃ pākatikaṃ balaṃ;
ಇದ್ಧಿಬಲೇನ ಅಸಮೋ, ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನೇ॥
Iddhibalena asamo, dhammacakkappavattane.
೪೦.
40.
‘‘ಏವಂ ಸಬ್ಬಗುಣೂಪೇತಂ, ಸಬ್ಬಙ್ಗಸಮುಪಾಗತಂ।
‘‘Evaṃ sabbaguṇūpetaṃ, sabbaṅgasamupāgataṃ;
ಮಹಾಮುನಿಂ ಕಾರುಣಿಕಂ, ಲೋಕನಾಥಂ ನಮಸ್ಸಥ॥
Mahāmuniṃ kāruṇikaṃ, lokanāthaṃ namassatha.
೪೧.
41.
‘‘ಅಭಿವಾದನಂ ಥೋಮನಞ್ಚ, ವನ್ದನಞ್ಚ ಪಸಂಸನಂ।
‘‘Abhivādanaṃ thomanañca, vandanañca pasaṃsanaṃ;
ನಮಸ್ಸನಞ್ಚ ಪೂಜಞ್ಚ, ಸಬ್ಬಂ ಅರಹಸೀ ತುವಂ॥
Namassanañca pūjañca, sabbaṃ arahasī tuvaṃ.
೪೨.
42.
‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ಲೋಕೇ ವನ್ದನೇಯ್ಯಾ, ವನ್ದನಂ ಅರಹನ್ತಿ ಯೇ।
‘‘Ye keci loke vandaneyyā, vandanaṃ arahanti ye;
ಸಬ್ಬಸೇಟ್ಠೋ ಮಹಾವೀರ, ಸದಿಸೋ ತೇ ನ ವಿಜ್ಜತಿ॥
Sabbaseṭṭho mahāvīra, sadiso te na vijjati.
೪೩.
43.
‘‘ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ, ಸಮಾಧಿಜ್ಝಾನಕೋವಿದೋ।
‘‘Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;
ಗಿಜ್ಝಕೂಟೇ ಠಿತೋಯೇವ, ಪಸ್ಸತಿ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥
Gijjhakūṭe ṭhitoyeva, passati lokanāyakaṃ.
೪೪.
44.
‘‘ಸುಫುಲ್ಲಂ ಸಾಲರಾಜಂವ, ಚನ್ದಂವ ಗಗನೇ ಯಥಾ।
‘‘Suphullaṃ sālarājaṃva, candaṃva gagane yathā;
೪೫.
45.
‘‘ಜಲನ್ತಂ ದೀಪರುಕ್ಖಂವ, ತರುಣಸೂರಿಯಂವ ಉಗ್ಗತಂ।
‘‘Jalantaṃ dīparukkhaṃva, taruṇasūriyaṃva uggataṃ;
ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾನುರಞ್ಜಿತಂ, ಧೀರಂ ಪಸ್ಸತಿ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥
Byāmappabhānurañjitaṃ, dhīraṃ passati lokanāyakaṃ.
೪೬.
46.
‘‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಂ, ಕತಕಿಚ್ಚಾನ ತಾದಿನಂ।
‘‘Pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ, katakiccāna tādinaṃ;
ಖೀಣಾಸವಾನಂ ವಿಮಲಾನಂ, ಖಣೇನ ಸನ್ನಿಪಾತಯಿ॥
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, khaṇena sannipātayi.
೪೭.
47.
‘‘ಲೋಕಪ್ಪಸಾದನಂ ನಾಮ, ಪಾಟಿಹೀರಂ ನಿದಸ್ಸಯಿ।
‘‘Lokappasādanaṃ nāma, pāṭihīraṃ nidassayi;
ಅಮ್ಹೇಪಿ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾನ, ವನ್ದಿಸ್ಸಾಮ ಮಯಂ ಜಿನಂ॥
Amhepi tattha gantvāna, vandissāma mayaṃ jinaṃ.
೪೮.
48.
‘‘ಏಥ ಸಬ್ಬೇ ಗಮಿಸ್ಸಾಮ, ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮ ಮಯಂ ಜಿನಂ।
‘‘Etha sabbe gamissāma, pucchissāma mayaṃ jinaṃ;
ಕಙ್ಖಂ ವಿನೋದಯಿಸ್ಸಾಮ, ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಲೋಕನಾಯಕಂ’’॥
Kaṅkhaṃ vinodayissāma, passitvā lokanāyakaṃ’’.
೪೯.
49.
ಸಾಧೂತಿ ತೇ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ, ನಿಪಕಾ ಸಂವುತಿನ್ದ್ರಿಯಾ।
Sādhūti te paṭissutvā, nipakā saṃvutindriyā;
ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ, ತರಮಾನಾ ಉಪಾಗಮುಂ॥
Pattacīvaramādāya, taramānā upāgamuṃ.
೫೦.
50.
ಖೀಣಾಸವೇಹಿ ವಿಮಲೇಹಿ, ದನ್ತೇಹಿ ಉತ್ತಮೇ ದಮೇ।
Khīṇāsavehi vimalehi, dantehi uttame dame;
ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ॥
Sāriputto mahāpañño, iddhiyā upasaṅkami.
೫೧.
51.
ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಪರಿವುತೋ, ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಮಹಾಗಣೀ।
Tehi bhikkhūhi parivuto, sāriputto mahāgaṇī;
ಲಳನ್ತೋ ದೇವೋವ ಗಗನೇ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ॥
Laḷanto devova gagane, iddhiyā upasaṅkami.
೫೨.
52.
ಸಗಾರವಾ ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸಾ, ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಉಪಸಙ್ಕಮುಂ॥
Sagāravā sappatissā, sambuddhaṃ upasaṅkamuṃ.
೫೩.
53.
ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಯಮ್ಭುಂ ಲೋಕನಾಯಕಂ।
Upasaṅkamitvā passanti, sayambhuṃ lokanāyakaṃ;
ನಭೇ ಅಚ್ಚುಗ್ಗತಂ ಧೀರಂ, ಚನ್ದಂವ ಗಗನೇ ಯಥಾ॥
Nabhe accuggataṃ dhīraṃ, candaṃva gagane yathā.
೫೪.
54.
ಜಲನ್ತಂ ದೀಪರುಕ್ಖಂವ, ವಿಜ್ಜುಂವ ಗಗನೇ ಯಥಾ।
Jalantaṃ dīparukkhaṃva, vijjuṃva gagane yathā;
ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕೇವ ಸೂರಿಯಂ, ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥
Majjhanhikeva sūriyaṃ, passanti lokanāyakaṃ.
೫೫.
55.
ಪಞ್ಚಭಿಕ್ಖುಸತಾ ಸಬ್ಬೇ, ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಲೋಕನಾಯಕಂ।
Pañcabhikkhusatā sabbe, passanti lokanāyakaṃ;
ರಹದಮಿವ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಂ, ಸುಫುಲ್ಲಂ ಪದುಮಂ ಯಥಾ॥
Rahadamiva vippasannaṃ, suphullaṃ padumaṃ yathā.
೫೬.
56.
ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾನ, ತುಟ್ಠಹಟ್ಠಾ ಪಮೋದಿತಾ।
Añjaliṃ paggahetvāna, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā;
ನಮಸ್ಸಮಾನಾ ನಿಪತನ್ತಿ, ಸತ್ಥುನೋ ಚಕ್ಕಲಕ್ಖಣೇ॥
Namassamānā nipatanti, satthuno cakkalakkhaṇe.
೫೭.
57.
ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ, ಕೋರಣ್ಡಸಮಸಾದಿಸೋ।
Sāriputto mahāpañño, koraṇḍasamasādiso;
ಸಮಾಧಿಜ್ಝಾನಕುಸಲೋ, ವನ್ದತೇ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥
Samādhijjhānakusalo, vandate lokanāyakaṃ.
೫೮.
58.
ಗಜ್ಜಿತಾ ಕಾಲಮೇಘೋವ, ನೀಲುಪ್ಪಲಸಮಸಾದಿಸೋ।
Gajjitā kālameghova, nīluppalasamasādiso;
ಇದ್ಧಿಬಲೇನ ಅಸಮೋ, ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಮಹಿದ್ಧಿಕೋ॥
Iddhibalena asamo, moggallāno mahiddhiko.
೫೯.
59.
ಮಹಾಕಸ್ಸಪೋಪಿ ಚ ಥೇರೋ, ಉತ್ತತ್ತಕನಕಸನ್ನಿಭೋ।
Mahākassapopi ca thero, uttattakanakasannibho;
ಧುತಗುಣೇ ಅಗ್ಗನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ, ಥೋಮಿತೋ ಸತ್ಥುವಣ್ಣಿತೋ॥
Dhutaguṇe agganikkhitto, thomito satthuvaṇṇito.
೬೦.
60.
ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖೂನಂ ಯೋ ಅಗ್ಗೋ, ಅನುರುದ್ಧೋ ಮಹಾಗಣೀ।
Dibbacakkhūnaṃ yo aggo, anuruddho mahāgaṇī;
ಞಾತಿಸೇಟ್ಠೋ ಭಗವತೋ, ಅವಿದೂರೇವ ತಿಟ್ಠತಿ॥
Ñātiseṭṭho bhagavato, avidūreva tiṭṭhati.
೬೧.
61.
ಆಪತ್ತಿಅನಾಪತ್ತಿಯಾ , ಸತೇಕಿಚ್ಛಾಯ ಕೋವಿದೋ।
Āpattianāpattiyā , satekicchāya kovido;
ವಿನಯೇ ಅಗ್ಗನಿಕ್ಖಿತ್ತೋ, ಉಪಾಲಿ ಸತ್ಥುವಣ್ಣಿತೋ॥
Vinaye agganikkhitto, upāli satthuvaṇṇito.
೬೨.
62.
ಸುಖುಮನಿಪುಣತ್ಥಪಟಿವಿದ್ಧೋ, ಕಥಿಕಾನಂ ಪವರೋ ಗಣೀ।
Sukhumanipuṇatthapaṭividdho, kathikānaṃ pavaro gaṇī;
ಇಸಿ ಮನ್ತಾನಿಯಾ ಪುತ್ತೋ, ಪುಣ್ಣೋ ನಾಮಾತಿ ವಿಸ್ಸುತೋ॥
Isi mantāniyā putto, puṇṇo nāmāti vissuto.
೬೩.
63.
ಏತೇಸಂ ಚಿತ್ತಮಞ್ಞಾಯ, ಓಪಮ್ಮಕುಸಲೋ ಮುನಿ।
Etesaṃ cittamaññāya, opammakusalo muni;
ಕಙ್ಖಚ್ಛೇದೋ ಮಹಾವೀರೋ, ಕಥೇಸಿ ಅತ್ತನೋ ಗುಣಂ॥
Kaṅkhacchedo mahāvīro, kathesi attano guṇaṃ.
೬೪.
64.
‘‘ಚತ್ತಾರೋ ತೇ ಅಸಙ್ಖೇಯ್ಯಾ, ಕೋಟಿ ಯೇಸಂ ನ ನಾಯತಿ।
‘‘Cattāro te asaṅkheyyā, koṭi yesaṃ na nāyati;
ಸತ್ತಕಾಯೋ ಚ ಆಕಾಸೋ, ಚಕ್ಕವಾಳಾ ಚನನ್ತಕಾ।
Sattakāyo ca ākāso, cakkavāḷā canantakā;
ಬುದ್ಧಞಾಣಂ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯಂ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಏತೇ ವಿಜಾನಿತುಂ॥
Buddhañāṇaṃ appameyyaṃ, na sakkā ete vijānituṃ.
೬೫.
65.
‘‘ಕಿಮೇತಂ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಲೋಕೇ, ಯಂ ಮೇ ಇದ್ಧಿವಿಕುಬ್ಬನಂ।
‘‘Kimetaṃ acchariyaṃ loke, yaṃ me iddhivikubbanaṃ;
ಅಞ್ಞೇ ಬಹೂ ಅಚ್ಛರಿಯಾ, ಅಬ್ಭುತಾ ಲೋಮಹಂಸನಾ॥
Aññe bahū acchariyā, abbhutā lomahaṃsanā.
೬೬.
66.
‘‘ಯದಾಹಂ ತುಸಿತೇ ಕಾಯೇ, ಸನ್ತುಸಿತೋ ನಾಮಹಂ ತದಾ।
‘‘Yadāhaṃ tusite kāye, santusito nāmahaṃ tadā;
ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಸಮಾಗಮ್ಮ, ಯಾಚನ್ತಿ ಪಞ್ಜಲೀ ಮಮಂ॥
Dasasahassī samāgamma, yācanti pañjalī mamaṃ.
೬೭.
67.
ಸದೇವಕಂ ತಾರಯನ್ತೋ, ಬುಜ್ಝಸ್ಸು ಅಮತಂ ಪದಂ’॥
Sadevakaṃ tārayanto, bujjhassu amataṃ padaṃ’.
೬೮.
68.
‘‘ತುಸಿತಾ ಕಾಯಾ ಚವಿತ್ವಾನ, ಯದಾ ಓಕ್ಕಮಿ ಕುಚ್ಛಿಯಂ।
‘‘Tusitā kāyā cavitvāna, yadā okkami kucchiyaṃ;
ದಸಸಹಸ್ಸೀಲೋಕಧಾತು, ಕಮ್ಪಿತ್ಥ ಧರಣೀ ತದಾ॥
Dasasahassīlokadhātu, kampittha dharaṇī tadā.
೬೯.
69.
‘‘ಯದಾಹಂ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿತೋ, ಸಮ್ಪಜಾನೋವ ನಿಕ್ಖಮಿಂ।
‘‘Yadāhaṃ mātukucchito, sampajānova nikkhamiṃ;
ಸಾಧುಕಾರಂ ಪವತ್ತೇನ್ತಿ, ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಪಕಮ್ಪಥ॥
Sādhukāraṃ pavattenti, dasasahassī pakampatha.
೭೦.
70.
‘‘ಓಕ್ಕನ್ತಿಂ ಮೇ ಸಮೋ ನತ್ಥಿ, ಜಾತಿತೋ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮೇ।
‘‘Okkantiṃ me samo natthi, jātito abhinikkhame;
ಸಮ್ಬೋಧಿಯಂ ಅಹಂ ಸೇಟ್ಠೋ, ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನೇ॥
Sambodhiyaṃ ahaṃ seṭṭho, dhammacakkappavattane.
೭೧.
71.
‘‘ಅಹೋ ಅಚ್ಛರಿಯಂ ಲೋಕೇ, ಬುದ್ಧಾನಂ ಗುಣಮಹನ್ತತಾ।
‘‘Aho acchariyaṃ loke, buddhānaṃ guṇamahantatā;
ದಸಸಹಸ್ಸೀಲೋಕಧಾತು, ಛಪ್ಪಕಾರಂ ಪಕಮ್ಪಥ।
Dasasahassīlokadhātu, chappakāraṃ pakampatha;
ಓಭಾಸೋ ಚ ಮಹಾ ಆಸಿ, ಅಚ್ಛೇರಂ ಲೋಮಹಂಸನಂ’’॥
Obhāso ca mahā āsi, accheraṃ lomahaṃsanaṃ’’.
೭೨.
72.
ಸದೇವಕಂ ದಸ್ಸಯನ್ತೋ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಚಙ್ಕಮೀ ಜಿನೋ॥
Sadevakaṃ dassayanto, iddhiyā caṅkamī jino.
೭೩.
73.
ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋವ, ಕಥೇಸಿ ಲೋಕನಾಯಕೋ।
Caṅkame caṅkamantova, kathesi lokanāyako;
ಅನ್ತರಾ ನ ನಿವತ್ತೇತಿ, ಚತುಹತ್ಥೇ ಚಙ್ಕಮೇ ಯಥಾ॥
Antarā na nivatteti, catuhatthe caṅkame yathā.
೭೪.
74.
ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ, ಸಮಾಧಿಜ್ಝಾನಕೋವಿದೋ।
Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;
ಪಞ್ಞಾಯ ಪಾರಮಿಪ್ಪತ್ತೋ, ಪುಚ್ಛತಿ ಲೋಕನಾಯಕಂ॥
Paññāya pāramippatto, pucchati lokanāyakaṃ.
೭೫.
75.
‘‘ಕೀದಿಸೋ ತೇ ಮಹಾವೀರ, ಅಭಿನೀಹಾರೋ ನರುತ್ತಮ।
‘‘Kīdiso te mahāvīra, abhinīhāro naruttama;
ಕಮ್ಹಿ ಕಾಲೇ ತಯಾ ಧೀರ, ಪತ್ಥಿತಾ ಬೋಧಿಮುತ್ತಮಾ॥
Kamhi kāle tayā dhīra, patthitā bodhimuttamā.
೭೬.
76.
‘‘ದಾನಂ ಸೀಲಞ್ಚ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ, ಪಞ್ಞಾವೀರಿಯಞ್ಚ ಕೀದಿಸಂ।
‘‘Dānaṃ sīlañca nekkhammaṃ, paññāvīriyañca kīdisaṃ;
ಖನ್ತಿಸಚ್ಚಮಧಿಟ್ಠಾನಂ, ಮೇತ್ತುಪೇಕ್ಖಾ ಚ ಕೀದಿಸಾ॥
Khantisaccamadhiṭṭhānaṃ, mettupekkhā ca kīdisā.
೭೭.
77.
‘‘ದಸ ಪಾರಮೀ ತಯಾ ಧೀರ, ಕೀದಿಸೀ ಲೋಕನಾಯಕ।
‘‘Dasa pāramī tayā dhīra, kīdisī lokanāyaka;
ಕಥಂ ಉಪಪಾರಮೀ ಪುಣ್ಣಾ, ಪರಮತ್ಥಪಾರಮೀ ಕಥಂ’’॥
Kathaṃ upapāramī puṇṇā, paramatthapāramī kathaṃ’’.
೭೮.
78.
ತಸ್ಸ ಪುಟ್ಠೋ ವಿಯಾಕಾಸಿ, ಕರವೀಕಮಧುರಗಿರೋ।
Tassa puṭṭho viyākāsi, karavīkamadhuragiro;
ನಿಬ್ಬಾಪಯನ್ತೋ ಹದಯಂ, ಹಾಸಯನ್ತೋ ಸದೇವಕಂ॥
Nibbāpayanto hadayaṃ, hāsayanto sadevakaṃ.
೭೯.
79.
ಅತೀತಬುದ್ಧಾನಂ ಜಿನಾನಂ ದೇಸಿತಂ, ನಿಕೀಲಿತಂ 23 ಬುದ್ಧಪರಮ್ಪರಾಗತಂ।
Atītabuddhānaṃ jinānaṃ desitaṃ, nikīlitaṃ 24 buddhaparamparāgataṃ;
ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಗತಾಯ ಬುದ್ಧಿಯಾ, ಪಕಾಸಯೀ ಲೋಕಹಿತಂ ಸದೇವಕೇ॥
Pubbenivāsānugatāya buddhiyā, pakāsayī lokahitaṃ sadevake.
೮೦.
80.
‘‘ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಜನನಂ, ಸೋಕಸಲ್ಲವಿನೋದನಂ।
‘‘Pītipāmojjajananaṃ, sokasallavinodanaṃ;
ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಪಟಿಲಾಭಂ, ಚಿತ್ತೀಕತ್ವಾ ಸುಣಾಥ ಮೇ॥
Sabbasampattipaṭilābhaṃ, cittīkatvā suṇātha me.
೮೧.
81.
‘‘ಮದನಿಮ್ಮದನಂ ಸೋಕನುದಂ, ಸಂಸಾರಪರಿಮೋಚನಂ।
‘‘Madanimmadanaṃ sokanudaṃ, saṃsāraparimocanaṃ;
ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಕ್ಖಯಂ ಮಗ್ಗಂ, ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಥಾ’’ತಿ॥
Sabbadukkhakkhayaṃ maggaṃ, sakkaccaṃ paṭipajjathā’’ti.
ರತನಚಙ್ಕಮನಕಣ್ಡೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।
Ratanacaṅkamanakaṇḍo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಬುದ್ಧವಂಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ೧. ರತನಚಙ್ಕಮನಕಣ್ಡವಣ್ಣನಾ • 1. Ratanacaṅkamanakaṇḍavaṇṇanā