Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ബുദ്ധവംസപാളി • Buddhavaṃsapāḷi

    നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    ഖുദ്ദകനികായേ

    Khuddakanikāye

    ബുദ്ധവംസപാളി

    Buddhavaṃsapāḷi

    ൧. രതനചങ്കമനകണ്ഡം

    1. Ratanacaṅkamanakaṇḍaṃ

    .

    1.

    ബ്രഹ്മാ ച ലോകാധിപതീ സഹമ്പതീ 1, കതഞ്ജലീ അനധിവരം അയാചഥ;

    Brahmā ca lokādhipatī sahampatī 2, katañjalī anadhivaraṃ ayācatha;

    ‘‘സന്തീധ സത്താപ്പരജക്ഖജാതികാ, ദേസേഹി ധമ്മം അനുകമ്പിമം പജം’’.

    ‘‘Santīdha sattāpparajakkhajātikā, desehi dhammaṃ anukampimaṃ pajaṃ’’.

    .

    2.

    സമ്പന്നവിജ്ജാചരണസ്സ താദിനോ, ജുതിന്ധരസ്സന്തിമദേഹധാരിനോ;

    Sampannavijjācaraṇassa tādino, jutindharassantimadehadhārino;

    തഥാഗതസ്സപ്പടിപുഗ്ഗലസ്സ, ഉപ്പജ്ജി കാരുഞ്ഞതാ സബ്ബസത്തേ.

    Tathāgatassappaṭipuggalassa, uppajji kāruññatā sabbasatte.

    .

    3.

    ‘‘ന ഹേതേ ജാനന്തി സദേവമാനുസാ, ബുദ്ധോ അയം കീദിസകോ നരുത്തമോ;

    ‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ kīdisako naruttamo;

    ഇദ്ധിബലം പഞ്ഞാബലഞ്ച കീദിസം, ബുദ്ധബലം ലോകഹിതസ്സ കീദിസം.

    Iddhibalaṃ paññābalañca kīdisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa kīdisaṃ.

    .

    4.

    ‘‘ന ഹേതേ ജാനന്തി സദേവമാനുസാ, ബുദ്ധോ അയം ഏദിസകോ നരുത്തമോ;

    ‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ edisako naruttamo;

    ഇദ്ധിബലം പഞ്ഞാബലഞ്ച ഏദിസം, ബുദ്ധബലം ലോകഹിതസ്സ ഏദിസം.

    Iddhibalaṃ paññābalañca edisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa edisaṃ.

    .

    5.

    ‘‘ഹന്ദാഹം ദസ്സയിസ്സാമി, ബുദ്ധബലമനുത്തരം;

    ‘‘Handāhaṃ dassayissāmi, buddhabalamanuttaraṃ;

    ചങ്കമം മാപയിസ്സാമി, നഭേ രതനമണ്ഡിതം’’.

    Caṅkamaṃ māpayissāmi, nabhe ratanamaṇḍitaṃ’’.

    .

    6.

    ഭുമ്മാ മഹാരാജികാ താവതിംസാ, യാമാ ച ദേവാ തുസിതാ ച നിമ്മിതാ;

    Bhummā mahārājikā tāvatiṃsā, yāmā ca devā tusitā ca nimmitā;

    പരനിമ്മിതാ യേപി ച ബ്രഹ്മകായികാ, ആനന്ദിതാ വിപുലമകംസു ഘോസം.

    Paranimmitā yepi ca brahmakāyikā, ānanditā vipulamakaṃsu ghosaṃ.

    .

    7.

    ഓഭാസിതാ ച പഥവീ സദേവകാ, പുഥൂ ച ലോകന്തരികാ അസംവുതാ;

    Obhāsitā ca pathavī sadevakā, puthū ca lokantarikā asaṃvutā;

    തമോ ച തിബ്ബോ വിഹതോ തദാ അഹു, ദിസ്വാന അച്ഛേരകം പാടിഹീരം.

    Tamo ca tibbo vihato tadā ahu, disvāna accherakaṃ pāṭihīraṃ.

    .

    8.

    സദേവഗന്ധബ്ബമനുസ്സരക്ഖസേ, ആഭാ ഉളാരാ വിപുലാ അജായഥ;

    Sadevagandhabbamanussarakkhase, ābhā uḷārā vipulā ajāyatha;

    ഇമസ്മിം ലോകേ പരസ്മിഞ്ചോഭയസ്മിം 3, അധോ ച ഉദ്ധം തിരിയഞ്ച വിത്ഥതം.

    Imasmiṃ loke parasmiñcobhayasmiṃ 4, adho ca uddhaṃ tiriyañca vitthataṃ.

    .

    9.

    സത്തുത്തമോ അനധിവരോ വിനായകോ, സത്ഥാ അഹൂ ദേവമനുസ്സപൂജിതോ;

    Sattuttamo anadhivaro vināyako, satthā ahū devamanussapūjito;

    മഹാനുഭാവോ സതപുഞ്ഞലക്ഖണോ, ദസ്സേസി അച്ഛേരകം പാടിഹീരം.

    Mahānubhāvo satapuññalakkhaṇo, dassesi accherakaṃ pāṭihīraṃ.

    ൧൦.

    10.

    സോ യാചിതോ ദേവവരേന ചക്ഖുമാ, അത്ഥം സമേക്ഖിത്വാ തദാ നരുത്തമോ;

    So yācito devavarena cakkhumā, atthaṃ samekkhitvā tadā naruttamo;

    ചങ്കമം 5 മാപയി ലോകനായകോ, സുനിട്ഠിതം സബ്ബരതനനിമ്മിതം.

    Caṅkamaṃ 6 māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmitaṃ.

    ൧൧.

    11.

    ഇദ്ധീ ച ആദേസനാനുസാസനീ, തിപാടിഹീരേ ഭഗവാ വസീ അഹു;

    Iddhī ca ādesanānusāsanī, tipāṭihīre bhagavā vasī ahu;

    ചങ്കമം മാപയി ലോകനായകോ, സുനിട്ഠിതം സബ്ബരതനനിമ്മിതം.

    Caṅkamaṃ māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmitaṃ.

    ൧൨.

    12.

    ദസസഹസ്സീലോകധാതുയാ, സിനേരുപബ്ബതുത്തമേ;

    Dasasahassīlokadhātuyā, sinerupabbatuttame;

    ഥമ്ഭേവ ദസ്സേസി പടിപാടിയാ, ചങ്കമേ രതനാമയേ.

    Thambheva dassesi paṭipāṭiyā, caṅkame ratanāmaye.

    ൧൩.

    13.

    ദസസഹസ്സീ അതിക്കമ്മ, ചങ്കമം മാപയീ ജിനോ;

    Dasasahassī atikkamma, caṅkamaṃ māpayī jino;

    സബ്ബസോണ്ണമയാ പസ്സേ, ചങ്കമേ രതനാമയേ.

    Sabbasoṇṇamayā passe, caṅkame ratanāmaye.

    ൧൪.

    14.

    തുലാസങ്ഘാടാനുവഗ്ഗാ , സോവണ്ണഫലകത്ഥതാ;

    Tulāsaṅghāṭānuvaggā , sovaṇṇaphalakatthatā;

    വേദികാ സബ്ബസോവണ്ണാ, ദുഭതോ പസ്സേസു നിമ്മിതാ.

    Vedikā sabbasovaṇṇā, dubhato passesu nimmitā.

    ൧൫.

    15.

    മണിമുത്താവാലുകാകിണ്ണാ, നിമ്മിതോ രതനാമയോ;

    Maṇimuttāvālukākiṇṇā, nimmito ratanāmayo;

    ഓഭാസേതി ദിസാ സബ്ബാ, സതരംസീവ ഉഗ്ഗതോ.

    Obhāseti disā sabbā, sataraṃsīva uggato.

    ൧൬.

    16.

    തസ്മിം ചങ്കമനേ ധീരോ, ദ്വത്തിംസവരലക്ഖണോ;

    Tasmiṃ caṅkamane dhīro, dvattiṃsavaralakkhaṇo;

    വിരോചമാനോ സമ്ബുദ്ധോ, ചങ്കമേ ചങ്കമീ ജിനോ.

    Virocamāno sambuddho, caṅkame caṅkamī jino.

    ൧൭.

    17.

    ദിബ്ബം മന്ദാരവം പുപ്ഫം, പദുമം പാരിഛത്തകം;

    Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;

    ചങ്കമനേ ഓകിരന്തി, സബ്ബേ ദേവാ സമാഗതാ.

    Caṅkamane okiranti, sabbe devā samāgatā.

    ൧൮.

    18.

    പസ്സന്തി തം ദേവസങ്ഘാ, ദസസഹസ്സീ പമോദിതാ;

    Passanti taṃ devasaṅghā, dasasahassī pamoditā;

    നമസ്സമാനാ നിപതന്തി, തുട്ഠഹട്ഠാ പമോദിതാ.

    Namassamānā nipatanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.

    ൧൯.

    19.

    താവതിംസാ ച യാമാ ച, തുസിതാ ചാപി ദേവതാ;

    Tāvatiṃsā ca yāmā ca, tusitā cāpi devatā;

    നിമ്മാനരതിനോ ദേവാ, യേ ദേവാ വസവത്തിനോ;

    Nimmānaratino devā, ye devā vasavattino;

    ഉദഗ്ഗചിത്താ സുമനാ, പസ്സന്തി ലോകനായകം.

    Udaggacittā sumanā, passanti lokanāyakaṃ.

    ൨൦.

    20.

    സദേവഗന്ധബ്ബമനുസ്സരക്ഖസാ, നാഗാ സുപണ്ണാ അഥ വാപി കിന്നരാ;

    Sadevagandhabbamanussarakkhasā, nāgā supaṇṇā atha vāpi kinnarā;

    പസ്സന്തി തം ലോകഹിതാനുകമ്പകം, നഭേവ അച്ചുഗ്ഗതചന്ദമണ്ഡലം.

    Passanti taṃ lokahitānukampakaṃ, nabheva accuggatacandamaṇḍalaṃ.

    ൨൧.

    21.

    ആഭസ്സരാ സുഭകിണ്ഹാ, വേഹപ്ഫലാ അകനിട്ഠാ ച ദേവതാ;

    Ābhassarā subhakiṇhā, vehapphalā akaniṭṭhā ca devatā;

    സുസുദ്ധസുക്കവത്ഥവസനാ, തിട്ഠന്തി പഞ്ജലീകതാ.

    Susuddhasukkavatthavasanā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.

    ൨൨.

    22.

    മുഞ്ചന്തി പുപ്ഫം പന പഞ്ചവണ്ണികം, മന്ദാരവം ചന്ദനചുണ്ണമിസ്സിതം;

    Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ;

    ഭമേന്തി ചേലാനി ച അമ്ബരേ തദാ, ‘‘അഹോ ജിനോ ലോകഹിതാനുകമ്പകോ.

    Bhamenti celāni ca ambare tadā, ‘‘aho jino lokahitānukampako.

    ൨൩.

    23.

    ‘‘തുവം സത്ഥാ ച കേതൂ ച, ധജോ യൂപോ ച പാണിനം;

    ‘‘Tuvaṃ satthā ca ketū ca, dhajo yūpo ca pāṇinaṃ;

    പരായനോ പതിട്ഠാ ച, ദീപോ ച ദ്വിപദുത്തമോ 7.

    Parāyano patiṭṭhā ca, dīpo ca dvipaduttamo 8.

    ൨൪.

    24.

    ‘‘ദസസഹസ്സീലോകധാതുയാ, ദേവതായോ മഹിദ്ധികാ;

    ‘‘Dasasahassīlokadhātuyā, devatāyo mahiddhikā;

    പരിവാരേത്വാ നമസ്സന്തി, തുട്ഠഹട്ഠാ പമോദിതാ.

    Parivāretvā namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.

    ൨൫.

    25.

    ‘‘ദേവതാ ദേവകഞ്ഞാ ച, പസന്നാ തുട്ഠമാനസാ;

    ‘‘Devatā devakaññā ca, pasannā tuṭṭhamānasā;

    പഞ്ചവണ്ണികപുപ്ഫേഹി, പൂജയന്തി നരാസഭം.

    Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.

    ൨൬.

    26.

    ‘‘പസ്സന്തി തം ദേവസങ്ഘാ, പസന്നാ തുട്ഠമാനസാ;

    ‘‘Passanti taṃ devasaṅghā, pasannā tuṭṭhamānasā;

    പഞ്ചവണ്ണികപുപ്ഫേഹി, പൂജയന്തി നരാസഭം.

    Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.

    ൨൭.

    27.

    ‘‘അഹോ അച്ഛരിയം ലോകേ, അബ്ഭുതം ലോമഹംസനം;

    ‘‘Aho acchariyaṃ loke, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;

    ന മേദിസം ഭൂതപുബ്ബം, അച്ഛേരം ലോമഹംസനം’’.

    Na medisaṃ bhūtapubbaṃ, accheraṃ lomahaṃsanaṃ’’.

    ൨൮.

    28.

    സകസകമ്ഹി ഭവനേ, നിസീദിത്വാന ദേവതാ;

    Sakasakamhi bhavane, nisīditvāna devatā;

    ഹസന്തി താ മഹാഹസിതം, ദിസ്വാനച്ഛേരകം നഭേ.

    Hasanti tā mahāhasitaṃ, disvānaccherakaṃ nabhe.

    ൨൯.

    29.

    ആകാസട്ഠാ ച ഭൂമട്ഠാ, തിണപന്ഥനിവാസിനോ;

    Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā, tiṇapanthanivāsino;

    കതഞ്ജലീ നമസ്സന്തി, തുട്ഠഹട്ഠാ പമോദിതാ.

    Katañjalī namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.

    ൩൦.

    30.

    യേപി ദീഘായുകാ നാഗാ, പുഞ്ഞവന്തോ മഹിദ്ധികാ;

    Yepi dīghāyukā nāgā, puññavanto mahiddhikā;

    പമോദിതാ നമസ്സന്തി, പൂജയന്തി നരുത്തമം.

    Pamoditā namassanti, pūjayanti naruttamaṃ.

    ൩൧.

    31.

    സങ്ഗീതിയോ പവത്തേന്തി, അമ്ബരേ അനിലഞ്ജസേ;

    Saṅgītiyo pavattenti, ambare anilañjase;

    ചമ്മനദ്ധാനി വാദേന്തി, ദിസ്വാനച്ഛേരകം നഭേ.

    Cammanaddhāni vādenti, disvānaccherakaṃ nabhe.

    ൩൨.

    32.

    സങ്ഖാ ച പണവാ ചേവ, അഥോപി ഡിണ്ഡിമാ 9 ബഹൂ;

    Saṅkhā ca paṇavā ceva, athopi ḍiṇḍimā 10 bahū;

    അന്തലിക്ഖസ്മിം വജ്ജന്തി, ദിസ്വാനച്ഛേരകം നഭേ.

    Antalikkhasmiṃ vajjanti, disvānaccherakaṃ nabhe.

    ൩൩.

    33.

    അബ്ഭുതോ വത നോ അജ്ജ, ഉപ്പജ്ജി ലോമഹംസനോ;

    Abbhuto vata no ajja, uppajji lomahaṃsano;

    ധുവമത്ഥസിദ്ധിം ലഭാമ, ഖണോ നോ പടിപാദിതോ.

    Dhuvamatthasiddhiṃ labhāma, khaṇo no paṭipādito.

    ൩൪.

    34.

    ബുദ്ധോതി തേസം സുത്വാന, പീതി ഉപ്പജ്ജി താവദേ;

    Buddhoti tesaṃ sutvāna, pīti uppajji tāvade;

    ബുദ്ധോ ബുദ്ധോതി കഥയന്താ, തിട്ഠന്തി പഞ്ജലീകതാ.

    Buddho buddhoti kathayantā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.

    ൩൫.

    35.

    ഹിങ്കാരാ സാധുകാരാ ച 11, ഉക്കുട്ഠി സമ്പഹംസനം 12;

    Hiṅkārā sādhukārā ca 13, ukkuṭṭhi sampahaṃsanaṃ 14;

    പജാ ച വിവിധാ ഗഗനേ, വത്തേന്തി പഞ്ജലീകതാ.

    Pajā ca vividhā gagane, vattenti pañjalīkatā.

    ൩൬.

    36.

    ഗായന്തി സേളേന്തി ച വാദയന്തി ച, ഭുജാനി പോഥേന്തി ച നച്ചയന്തി ച;

    Gāyanti seḷenti ca vādayanti ca, bhujāni pothenti ca naccayanti ca;

    മുഞ്ചന്തി പുപ്ഫം പന പഞ്ചവണ്ണികം, മന്ദാരവം ചന്ദനചുണ്ണമിസ്സിതം.

    Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ.

    ൩൭.

    37.

    ‘‘യഥാ തുയ്ഹം മഹാവീര, പാദേസു ചക്കലക്ഖണം;

    ‘‘Yathā tuyhaṃ mahāvīra, pādesu cakkalakkhaṇaṃ;

    ധജവജിരപടാകാ, വഡ്ഢമാനങ്കുസാചിതം.

    Dhajavajirapaṭākā, vaḍḍhamānaṅkusācitaṃ.

    ൩൮.

    38.

    ‘‘രൂപേ സീലേ സമാധിമ്ഹി, പഞ്ഞായ ച അസാദിസോ;

    ‘‘Rūpe sīle samādhimhi, paññāya ca asādiso;

    വിമുത്തിയാ അസമസമോ, ധമ്മചക്കപ്പവത്തനേ.

    Vimuttiyā asamasamo, dhammacakkappavattane.

    ൩൯.

    39.

    ‘‘ദസനാഗബലം കായേ, തുയ്ഹം പാകതികം ബലം;

    ‘‘Dasanāgabalaṃ kāye, tuyhaṃ pākatikaṃ balaṃ;

    ഇദ്ധിബലേന അസമോ, ധമ്മചക്കപ്പവത്തനേ.

    Iddhibalena asamo, dhammacakkappavattane.

    ൪൦.

    40.

    ‘‘ഏവം സബ്ബഗുണൂപേതം, സബ്ബങ്ഗസമുപാഗതം;

    ‘‘Evaṃ sabbaguṇūpetaṃ, sabbaṅgasamupāgataṃ;

    മഹാമുനിം കാരുണികം, ലോകനാഥം നമസ്സഥ.

    Mahāmuniṃ kāruṇikaṃ, lokanāthaṃ namassatha.

    ൪൧.

    41.

    ‘‘അഭിവാദനം ഥോമനഞ്ച, വന്ദനഞ്ച പസംസനം;

    ‘‘Abhivādanaṃ thomanañca, vandanañca pasaṃsanaṃ;

    നമസ്സനഞ്ച പൂജഞ്ച, സബ്ബം അരഹസീ തുവം.

    Namassanañca pūjañca, sabbaṃ arahasī tuvaṃ.

    ൪൨.

    42.

    ‘‘യേ കേചി ലോകേ വന്ദനേയ്യാ, വന്ദനം അരഹന്തി യേ;

    ‘‘Ye keci loke vandaneyyā, vandanaṃ arahanti ye;

    സബ്ബസേട്ഠോ മഹാവീര, സദിസോ തേ ന വിജ്ജതി.

    Sabbaseṭṭho mahāvīra, sadiso te na vijjati.

    ൪൩.

    43.

    ‘‘സാരിപുത്തോ മഹാപഞ്ഞോ, സമാധിജ്ഝാനകോവിദോ;

    ‘‘Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;

    ഗിജ്ഝകൂടേ ഠിതോയേവ, പസ്സതി ലോകനായകം.

    Gijjhakūṭe ṭhitoyeva, passati lokanāyakaṃ.

    ൪൪.

    44.

    ‘‘സുഫുല്ലം സാലരാജംവ, ചന്ദംവ ഗഗനേ യഥാ;

    ‘‘Suphullaṃ sālarājaṃva, candaṃva gagane yathā;

    മജ്ഝന്ഹികേവ 15 സൂരിയം, ഓലോകേസി നരാസഭം.

    Majjhanhikeva 16 sūriyaṃ, olokesi narāsabhaṃ.

    ൪൫.

    45.

    ‘‘ജലന്തം ദീപരുക്ഖംവ, തരുണസൂരിയംവ ഉഗ്ഗതം;

    ‘‘Jalantaṃ dīparukkhaṃva, taruṇasūriyaṃva uggataṃ;

    ബ്യാമപ്പഭാനുരഞ്ജിതം, ധീരം പസ്സതി ലോകനായകം.

    Byāmappabhānurañjitaṃ, dhīraṃ passati lokanāyakaṃ.

    ൪൬.

    46.

    ‘‘പഞ്ചന്നം ഭിക്ഖുസതാനം, കതകിച്ചാന താദിനം;

    ‘‘Pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ, katakiccāna tādinaṃ;

    ഖീണാസവാനം വിമലാനം, ഖണേന സന്നിപാതയി.

    Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, khaṇena sannipātayi.

    ൪൭.

    47.

    ‘‘ലോകപ്പസാദനം നാമ, പാടിഹീരം നിദസ്സയി;

    ‘‘Lokappasādanaṃ nāma, pāṭihīraṃ nidassayi;

    അമ്ഹേപി തത്ഥ ഗന്ത്വാന, വന്ദിസ്സാമ മയം ജിനം.

    Amhepi tattha gantvāna, vandissāma mayaṃ jinaṃ.

    ൪൮.

    48.

    ‘‘ഏഥ സബ്ബേ ഗമിസ്സാമ, പുച്ഛിസ്സാമ മയം ജിനം;

    ‘‘Etha sabbe gamissāma, pucchissāma mayaṃ jinaṃ;

    കങ്ഖം വിനോദയിസ്സാമ, പസ്സിത്വാ ലോകനായകം’’.

    Kaṅkhaṃ vinodayissāma, passitvā lokanāyakaṃ’’.

    ൪൯.

    49.

    സാധൂതി തേ പടിസ്സുത്വാ, നിപകാ സംവുതിന്ദ്രിയാ;

    Sādhūti te paṭissutvā, nipakā saṃvutindriyā;

    പത്തചീവരമാദായ, തരമാനാ ഉപാഗമും.

    Pattacīvaramādāya, taramānā upāgamuṃ.

    ൫൦.

    50.

    ഖീണാസവേഹി വിമലേഹി, ദന്തേഹി ഉത്തമേ ദമേ;

    Khīṇāsavehi vimalehi, dantehi uttame dame;

    സാരിപുത്തോ മഹാപഞ്ഞോ, ഇദ്ധിയാ ഉപസങ്കമി.

    Sāriputto mahāpañño, iddhiyā upasaṅkami.

    ൫൧.

    51.

    തേഹി ഭിക്ഖൂഹി പരിവുതോ, സാരിപുത്തോ മഹാഗണീ;

    Tehi bhikkhūhi parivuto, sāriputto mahāgaṇī;

    ലളന്തോ ദേവോവ ഗഗനേ, ഇദ്ധിയാ ഉപസങ്കമി.

    Laḷanto devova gagane, iddhiyā upasaṅkami.

    ൫൨.

    52.

    ഉക്കാസിതഞ്ച ഖിപിതം 17, അജ്ഝുപേക്ഖിയ സുബ്ബതാ;

    Ukkāsitañca khipitaṃ 18, ajjhupekkhiya subbatā;

    സഗാരവാ സപ്പതിസ്സാ, സമ്ബുദ്ധം ഉപസങ്കമും.

    Sagāravā sappatissā, sambuddhaṃ upasaṅkamuṃ.

    ൫൩.

    53.

    ഉപസങ്കമിത്വാ പസ്സന്തി, സയമ്ഭും ലോകനായകം;

    Upasaṅkamitvā passanti, sayambhuṃ lokanāyakaṃ;

    നഭേ അച്ചുഗ്ഗതം ധീരം, ചന്ദംവ ഗഗനേ യഥാ.

    Nabhe accuggataṃ dhīraṃ, candaṃva gagane yathā.

    ൫൪.

    54.

    ജലന്തം ദീപരുക്ഖംവ, വിജ്ജുംവ ഗഗനേ യഥാ;

    Jalantaṃ dīparukkhaṃva, vijjuṃva gagane yathā;

    മജ്ഝന്ഹികേവ സൂരിയം, പസ്സന്തി ലോകനായകം.

    Majjhanhikeva sūriyaṃ, passanti lokanāyakaṃ.

    ൫൫.

    55.

    പഞ്ചഭിക്ഖുസതാ സബ്ബേ, പസ്സന്തി ലോകനായകം;

    Pañcabhikkhusatā sabbe, passanti lokanāyakaṃ;

    രഹദമിവ വിപ്പസന്നം, സുഫുല്ലം പദുമം യഥാ.

    Rahadamiva vippasannaṃ, suphullaṃ padumaṃ yathā.

    ൫൬.

    56.

    അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാന, തുട്ഠഹട്ഠാ പമോദിതാ;

    Añjaliṃ paggahetvāna, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā;

    നമസ്സമാനാ നിപതന്തി, സത്ഥുനോ ചക്കലക്ഖണേ.

    Namassamānā nipatanti, satthuno cakkalakkhaṇe.

    ൫൭.

    57.

    സാരിപുത്തോ മഹാപഞ്ഞോ, കോരണ്ഡസമസാദിസോ;

    Sāriputto mahāpañño, koraṇḍasamasādiso;

    സമാധിജ്ഝാനകുസലോ, വന്ദതേ ലോകനായകം.

    Samādhijjhānakusalo, vandate lokanāyakaṃ.

    ൫൮.

    58.

    ഗജ്ജിതാ കാലമേഘോവ, നീലുപ്പലസമസാദിസോ;

    Gajjitā kālameghova, nīluppalasamasādiso;

    ഇദ്ധിബലേന അസമോ, മോഗ്ഗല്ലാനോ മഹിദ്ധികോ.

    Iddhibalena asamo, moggallāno mahiddhiko.

    ൫൯.

    59.

    മഹാകസ്സപോപി ച ഥേരോ, ഉത്തത്തകനകസന്നിഭോ;

    Mahākassapopi ca thero, uttattakanakasannibho;

    ധുതഗുണേ അഗ്ഗനിക്ഖിത്തോ, ഥോമിതോ സത്ഥുവണ്ണിതോ.

    Dhutaguṇe agganikkhitto, thomito satthuvaṇṇito.

    ൬൦.

    60.

    ദിബ്ബചക്ഖൂനം യോ അഗ്ഗോ, അനുരുദ്ധോ മഹാഗണീ;

    Dibbacakkhūnaṃ yo aggo, anuruddho mahāgaṇī;

    ഞാതിസേട്ഠോ ഭഗവതോ, അവിദൂരേവ തിട്ഠതി.

    Ñātiseṭṭho bhagavato, avidūreva tiṭṭhati.

    ൬൧.

    61.

    ആപത്തിഅനാപത്തിയാ , സതേകിച്ഛായ കോവിദോ;

    Āpattianāpattiyā , satekicchāya kovido;

    വിനയേ അഗ്ഗനിക്ഖിത്തോ, ഉപാലി സത്ഥുവണ്ണിതോ.

    Vinaye agganikkhitto, upāli satthuvaṇṇito.

    ൬൨.

    62.

    സുഖുമനിപുണത്ഥപടിവിദ്ധോ, കഥികാനം പവരോ ഗണീ;

    Sukhumanipuṇatthapaṭividdho, kathikānaṃ pavaro gaṇī;

    ഇസി മന്താനിയാ പുത്തോ, പുണ്ണോ നാമാതി വിസ്സുതോ.

    Isi mantāniyā putto, puṇṇo nāmāti vissuto.

    ൬൩.

    63.

    ഏതേസം ചിത്തമഞ്ഞായ, ഓപമ്മകുസലോ മുനി;

    Etesaṃ cittamaññāya, opammakusalo muni;

    കങ്ഖച്ഛേദോ മഹാവീരോ, കഥേസി അത്തനോ ഗുണം.

    Kaṅkhacchedo mahāvīro, kathesi attano guṇaṃ.

    ൬൪.

    64.

    ‘‘ചത്താരോ തേ അസങ്ഖേയ്യാ, കോടി യേസം ന നായതി;

    ‘‘Cattāro te asaṅkheyyā, koṭi yesaṃ na nāyati;

    സത്തകായോ ച ആകാസോ, ചക്കവാളാ ചനന്തകാ;

    Sattakāyo ca ākāso, cakkavāḷā canantakā;

    ബുദ്ധഞാണം അപ്പമേയ്യം, ന സക്കാ ഏതേ വിജാനിതും.

    Buddhañāṇaṃ appameyyaṃ, na sakkā ete vijānituṃ.

    ൬൫.

    65.

    ‘‘കിമേതം അച്ഛരിയം ലോകേ, യം മേ ഇദ്ധിവികുബ്ബനം;

    ‘‘Kimetaṃ acchariyaṃ loke, yaṃ me iddhivikubbanaṃ;

    അഞ്ഞേ ബഹൂ അച്ഛരിയാ, അബ്ഭുതാ ലോമഹംസനാ.

    Aññe bahū acchariyā, abbhutā lomahaṃsanā.

    ൬൬.

    66.

    ‘‘യദാഹം തുസിതേ കായേ, സന്തുസിതോ നാമഹം തദാ;

    ‘‘Yadāhaṃ tusite kāye, santusito nāmahaṃ tadā;

    ദസസഹസ്സീ സമാഗമ്മ, യാചന്തി പഞ്ജലീ മമം.

    Dasasahassī samāgamma, yācanti pañjalī mamaṃ.

    ൬൭.

    67.

    ‘‘‘കാലോ ഖോ തേ 19 മഹാവീര, ഉപ്പജ്ജ മാതുകുച്ഛിയം;

    ‘‘‘Kālo kho te 20 mahāvīra, uppajja mātukucchiyaṃ;

    സദേവകം താരയന്തോ, ബുജ്ഝസ്സു അമതം പദം’.

    Sadevakaṃ tārayanto, bujjhassu amataṃ padaṃ’.

    ൬൮.

    68.

    ‘‘തുസിതാ കായാ ചവിത്വാന, യദാ ഓക്കമി കുച്ഛിയം;

    ‘‘Tusitā kāyā cavitvāna, yadā okkami kucchiyaṃ;

    ദസസഹസ്സീലോകധാതു, കമ്പിത്ഥ ധരണീ തദാ.

    Dasasahassīlokadhātu, kampittha dharaṇī tadā.

    ൬൯.

    69.

    ‘‘യദാഹം മാതുകുച്ഛിതോ, സമ്പജാനോവ നിക്ഖമിം;

    ‘‘Yadāhaṃ mātukucchito, sampajānova nikkhamiṃ;

    സാധുകാരം പവത്തേന്തി, ദസസഹസ്സീ പകമ്പഥ.

    Sādhukāraṃ pavattenti, dasasahassī pakampatha.

    ൭൦.

    70.

    ‘‘ഓക്കന്തിം മേ സമോ നത്ഥി, ജാതിതോ അഭിനിക്ഖമേ;

    ‘‘Okkantiṃ me samo natthi, jātito abhinikkhame;

    സമ്ബോധിയം അഹം സേട്ഠോ, ധമ്മചക്കപ്പവത്തനേ.

    Sambodhiyaṃ ahaṃ seṭṭho, dhammacakkappavattane.

    ൭൧.

    71.

    ‘‘അഹോ അച്ഛരിയം ലോകേ, ബുദ്ധാനം ഗുണമഹന്തതാ;

    ‘‘Aho acchariyaṃ loke, buddhānaṃ guṇamahantatā;

    ദസസഹസ്സീലോകധാതു, ഛപ്പകാരം പകമ്പഥ;

    Dasasahassīlokadhātu, chappakāraṃ pakampatha;

    ഓഭാസോ ച മഹാ ആസി, അച്ഛേരം ലോമഹംസനം’’.

    Obhāso ca mahā āsi, accheraṃ lomahaṃsanaṃ’’.

    ൭൨.

    72.

    ഭഗവാ തമ്ഹി 21 സമയേ, ലോകജേട്ഠോ നരാസഭോ;

    Bhagavā tamhi 22 samaye, lokajeṭṭho narāsabho;

    സദേവകം ദസ്സയന്തോ, ഇദ്ധിയാ ചങ്കമീ ജിനോ.

    Sadevakaṃ dassayanto, iddhiyā caṅkamī jino.

    ൭൩.

    73.

    ചങ്കമേ ചങ്കമന്തോവ, കഥേസി ലോകനായകോ;

    Caṅkame caṅkamantova, kathesi lokanāyako;

    അന്തരാ ന നിവത്തേതി, ചതുഹത്ഥേ ചങ്കമേ യഥാ.

    Antarā na nivatteti, catuhatthe caṅkame yathā.

    ൭൪.

    74.

    സാരിപുത്തോ മഹാപഞ്ഞോ, സമാധിജ്ഝാനകോവിദോ;

    Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;

    പഞ്ഞായ പാരമിപ്പത്തോ, പുച്ഛതി ലോകനായകം.

    Paññāya pāramippatto, pucchati lokanāyakaṃ.

    ൭൫.

    75.

    ‘‘കീദിസോ തേ മഹാവീര, അഭിനീഹാരോ നരുത്തമ;

    ‘‘Kīdiso te mahāvīra, abhinīhāro naruttama;

    കമ്ഹി കാലേ തയാ ധീര, പത്ഥിതാ ബോധിമുത്തമാ.

    Kamhi kāle tayā dhīra, patthitā bodhimuttamā.

    ൭൬.

    76.

    ‘‘ദാനം സീലഞ്ച നേക്ഖമ്മം, പഞ്ഞാവീരിയഞ്ച കീദിസം;

    ‘‘Dānaṃ sīlañca nekkhammaṃ, paññāvīriyañca kīdisaṃ;

    ഖന്തിസച്ചമധിട്ഠാനം, മേത്തുപേക്ഖാ ച കീദിസാ.

    Khantisaccamadhiṭṭhānaṃ, mettupekkhā ca kīdisā.

    ൭൭.

    77.

    ‘‘ദസ പാരമീ തയാ ധീര, കീദിസീ ലോകനായക;

    ‘‘Dasa pāramī tayā dhīra, kīdisī lokanāyaka;

    കഥം ഉപപാരമീ പുണ്ണാ, പരമത്ഥപാരമീ കഥം’’.

    Kathaṃ upapāramī puṇṇā, paramatthapāramī kathaṃ’’.

    ൭൮.

    78.

    തസ്സ പുട്ഠോ വിയാകാസി, കരവീകമധുരഗിരോ;

    Tassa puṭṭho viyākāsi, karavīkamadhuragiro;

    നിബ്ബാപയന്തോ ഹദയം, ഹാസയന്തോ സദേവകം.

    Nibbāpayanto hadayaṃ, hāsayanto sadevakaṃ.

    ൭൯.

    79.

    അതീതബുദ്ധാനം ജിനാനം ദേസിതം, നികീലിതം 23 ബുദ്ധപരമ്പരാഗതം;

    Atītabuddhānaṃ jinānaṃ desitaṃ, nikīlitaṃ 24 buddhaparamparāgataṃ;

    പുബ്ബേനിവാസാനുഗതായ ബുദ്ധിയാ, പകാസയീ ലോകഹിതം സദേവകേ.

    Pubbenivāsānugatāya buddhiyā, pakāsayī lokahitaṃ sadevake.

    ൮൦.

    80.

    ‘‘പീതിപാമോജ്ജജനനം, സോകസല്ലവിനോദനം;

    ‘‘Pītipāmojjajananaṃ, sokasallavinodanaṃ;

    സബ്ബസമ്പത്തിപടിലാഭം, ചിത്തീകത്വാ സുണാഥ മേ.

    Sabbasampattipaṭilābhaṃ, cittīkatvā suṇātha me.

    ൮൧.

    81.

    ‘‘മദനിമ്മദനം സോകനുദം, സംസാരപരിമോചനം;

    ‘‘Madanimmadanaṃ sokanudaṃ, saṃsāraparimocanaṃ;

    സബ്ബദുക്ഖക്ഖയം മഗ്ഗം, സക്കച്ചം പടിപജ്ജഥാ’’തി.

    Sabbadukkhakkhayaṃ maggaṃ, sakkaccaṃ paṭipajjathā’’ti.

    രതനചങ്കമനകണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.

    Ratanacaṅkamanakaṇḍo niṭṭhito.







    Footnotes:
    1. സഹമ്പതി (സ്യാ॰ കം॰)
    2. sahampati (syā. kaṃ.)
    3. പരസ്മിം ചൂഭയേ (സ്യാ॰ കം॰)
    4. parasmiṃ cūbhaye (syā. kaṃ.)
    5. ചങ്കമം തത്ഥ (സീ॰)
    6. caṅkamaṃ tattha (sī.)
    7. ദിപദുത്തമോ (സീ॰ സ്യാ॰)
    8. dipaduttamo (sī. syā.)
    9. ഡേണ്ഡിമാ (സീ॰)
    10. ḍeṇḍimā (sī.)
    11. ഹിങ്കാരം സാധുകാരഞ്ച (സീ॰ സ്യാ॰)
    12. സമ്പസാദനം (സീ॰), സമ്പനാദനം (സ്യാ॰)
    13. hiṅkāraṃ sādhukārañca (sī. syā.)
    14. sampasādanaṃ (sī.), sampanādanaṃ (syā.)
    15. മജ്ഝന്തികേവ (സബ്ബത്ഥ)
    16. majjhantikeva (sabbattha)
    17. ഉക്കാസിതഞ്ച ഖിപിതഞ്ച (സ്യാ॰ അട്ഠ॰)
    18. ukkāsitañca khipitañca (syā. aṭṭha.)
    19. കാലോ ദേവ (സീ॰), കാലോയം തേ (സ്യാ॰ ക॰)
    20. kālo deva (sī.), kāloyaṃ te (syā. ka.)
    21. ഭഗവാ ച തമ്ഹി (സീ॰ സ്യാ॰ ക॰)
    22. bhagavā ca tamhi (sī. syā. ka.)
    23. നികീളിതം (ക॰)
    24. nikīḷitaṃ (ka.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ബുദ്ധവംസ-അട്ഠകഥാ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ൧. രതനചങ്കമനകണ്ഡവണ്ണനാ • 1. Ratanacaṅkamanakaṇḍavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact