Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ബുദ്ധവംസപാളി • Buddhavaṃsapāḷi |
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ഖുദ്ദകനികായേ
Khuddakanikāye
ബുദ്ധവംസപാളി
Buddhavaṃsapāḷi
൧. രതനചങ്കമനകണ്ഡം
1. Ratanacaṅkamanakaṇḍaṃ
൧.
1.
ബ്രഹ്മാ ച ലോകാധിപതീ സഹമ്പതീ 1, കതഞ്ജലീ അനധിവരം അയാചഥ;
Brahmā ca lokādhipatī sahampatī 2, katañjalī anadhivaraṃ ayācatha;
‘‘സന്തീധ സത്താപ്പരജക്ഖജാതികാ, ദേസേഹി ധമ്മം അനുകമ്പിമം പജം’’.
‘‘Santīdha sattāpparajakkhajātikā, desehi dhammaṃ anukampimaṃ pajaṃ’’.
൨.
2.
സമ്പന്നവിജ്ജാചരണസ്സ താദിനോ, ജുതിന്ധരസ്സന്തിമദേഹധാരിനോ;
Sampannavijjācaraṇassa tādino, jutindharassantimadehadhārino;
തഥാഗതസ്സപ്പടിപുഗ്ഗലസ്സ, ഉപ്പജ്ജി കാരുഞ്ഞതാ സബ്ബസത്തേ.
Tathāgatassappaṭipuggalassa, uppajji kāruññatā sabbasatte.
൩.
3.
‘‘ന ഹേതേ ജാനന്തി സദേവമാനുസാ, ബുദ്ധോ അയം കീദിസകോ നരുത്തമോ;
‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ kīdisako naruttamo;
ഇദ്ധിബലം പഞ്ഞാബലഞ്ച കീദിസം, ബുദ്ധബലം ലോകഹിതസ്സ കീദിസം.
Iddhibalaṃ paññābalañca kīdisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa kīdisaṃ.
൪.
4.
‘‘ന ഹേതേ ജാനന്തി സദേവമാനുസാ, ബുദ്ധോ അയം ഏദിസകോ നരുത്തമോ;
‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ edisako naruttamo;
ഇദ്ധിബലം പഞ്ഞാബലഞ്ച ഏദിസം, ബുദ്ധബലം ലോകഹിതസ്സ ഏദിസം.
Iddhibalaṃ paññābalañca edisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa edisaṃ.
൫.
5.
‘‘ഹന്ദാഹം ദസ്സയിസ്സാമി, ബുദ്ധബലമനുത്തരം;
‘‘Handāhaṃ dassayissāmi, buddhabalamanuttaraṃ;
ചങ്കമം മാപയിസ്സാമി, നഭേ രതനമണ്ഡിതം’’.
Caṅkamaṃ māpayissāmi, nabhe ratanamaṇḍitaṃ’’.
൬.
6.
ഭുമ്മാ മഹാരാജികാ താവതിംസാ, യാമാ ച ദേവാ തുസിതാ ച നിമ്മിതാ;
Bhummā mahārājikā tāvatiṃsā, yāmā ca devā tusitā ca nimmitā;
പരനിമ്മിതാ യേപി ച ബ്രഹ്മകായികാ, ആനന്ദിതാ വിപുലമകംസു ഘോസം.
Paranimmitā yepi ca brahmakāyikā, ānanditā vipulamakaṃsu ghosaṃ.
൭.
7.
ഓഭാസിതാ ച പഥവീ സദേവകാ, പുഥൂ ച ലോകന്തരികാ അസംവുതാ;
Obhāsitā ca pathavī sadevakā, puthū ca lokantarikā asaṃvutā;
തമോ ച തിബ്ബോ വിഹതോ തദാ അഹു, ദിസ്വാന അച്ഛേരകം പാടിഹീരം.
Tamo ca tibbo vihato tadā ahu, disvāna accherakaṃ pāṭihīraṃ.
൮.
8.
സദേവഗന്ധബ്ബമനുസ്സരക്ഖസേ, ആഭാ ഉളാരാ വിപുലാ അജായഥ;
Sadevagandhabbamanussarakkhase, ābhā uḷārā vipulā ajāyatha;
ഇമസ്മിം ലോകേ പരസ്മിഞ്ചോഭയസ്മിം 3, അധോ ച ഉദ്ധം തിരിയഞ്ച വിത്ഥതം.
Imasmiṃ loke parasmiñcobhayasmiṃ 4, adho ca uddhaṃ tiriyañca vitthataṃ.
൯.
9.
സത്തുത്തമോ അനധിവരോ വിനായകോ, സത്ഥാ അഹൂ ദേവമനുസ്സപൂജിതോ;
Sattuttamo anadhivaro vināyako, satthā ahū devamanussapūjito;
മഹാനുഭാവോ സതപുഞ്ഞലക്ഖണോ, ദസ്സേസി അച്ഛേരകം പാടിഹീരം.
Mahānubhāvo satapuññalakkhaṇo, dassesi accherakaṃ pāṭihīraṃ.
൧൦.
10.
സോ യാചിതോ ദേവവരേന ചക്ഖുമാ, അത്ഥം സമേക്ഖിത്വാ തദാ നരുത്തമോ;
So yācito devavarena cakkhumā, atthaṃ samekkhitvā tadā naruttamo;
ചങ്കമം 5 മാപയി ലോകനായകോ, സുനിട്ഠിതം സബ്ബരതനനിമ്മിതം.
Caṅkamaṃ 6 māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmitaṃ.
൧൧.
11.
ഇദ്ധീ ച ആദേസനാനുസാസനീ, തിപാടിഹീരേ ഭഗവാ വസീ അഹു;
Iddhī ca ādesanānusāsanī, tipāṭihīre bhagavā vasī ahu;
ചങ്കമം മാപയി ലോകനായകോ, സുനിട്ഠിതം സബ്ബരതനനിമ്മിതം.
Caṅkamaṃ māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmitaṃ.
൧൨.
12.
ദസസഹസ്സീലോകധാതുയാ, സിനേരുപബ്ബതുത്തമേ;
Dasasahassīlokadhātuyā, sinerupabbatuttame;
ഥമ്ഭേവ ദസ്സേസി പടിപാടിയാ, ചങ്കമേ രതനാമയേ.
Thambheva dassesi paṭipāṭiyā, caṅkame ratanāmaye.
൧൩.
13.
ദസസഹസ്സീ അതിക്കമ്മ, ചങ്കമം മാപയീ ജിനോ;
Dasasahassī atikkamma, caṅkamaṃ māpayī jino;
സബ്ബസോണ്ണമയാ പസ്സേ, ചങ്കമേ രതനാമയേ.
Sabbasoṇṇamayā passe, caṅkame ratanāmaye.
൧൪.
14.
തുലാസങ്ഘാടാനുവഗ്ഗാ , സോവണ്ണഫലകത്ഥതാ;
Tulāsaṅghāṭānuvaggā , sovaṇṇaphalakatthatā;
വേദികാ സബ്ബസോവണ്ണാ, ദുഭതോ പസ്സേസു നിമ്മിതാ.
Vedikā sabbasovaṇṇā, dubhato passesu nimmitā.
൧൫.
15.
മണിമുത്താവാലുകാകിണ്ണാ, നിമ്മിതോ രതനാമയോ;
Maṇimuttāvālukākiṇṇā, nimmito ratanāmayo;
ഓഭാസേതി ദിസാ സബ്ബാ, സതരംസീവ ഉഗ്ഗതോ.
Obhāseti disā sabbā, sataraṃsīva uggato.
൧൬.
16.
തസ്മിം ചങ്കമനേ ധീരോ, ദ്വത്തിംസവരലക്ഖണോ;
Tasmiṃ caṅkamane dhīro, dvattiṃsavaralakkhaṇo;
വിരോചമാനോ സമ്ബുദ്ധോ, ചങ്കമേ ചങ്കമീ ജിനോ.
Virocamāno sambuddho, caṅkame caṅkamī jino.
൧൭.
17.
ദിബ്ബം മന്ദാരവം പുപ്ഫം, പദുമം പാരിഛത്തകം;
Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;
ചങ്കമനേ ഓകിരന്തി, സബ്ബേ ദേവാ സമാഗതാ.
Caṅkamane okiranti, sabbe devā samāgatā.
൧൮.
18.
പസ്സന്തി തം ദേവസങ്ഘാ, ദസസഹസ്സീ പമോദിതാ;
Passanti taṃ devasaṅghā, dasasahassī pamoditā;
നമസ്സമാനാ നിപതന്തി, തുട്ഠഹട്ഠാ പമോദിതാ.
Namassamānā nipatanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
൧൯.
19.
താവതിംസാ ച യാമാ ച, തുസിതാ ചാപി ദേവതാ;
Tāvatiṃsā ca yāmā ca, tusitā cāpi devatā;
നിമ്മാനരതിനോ ദേവാ, യേ ദേവാ വസവത്തിനോ;
Nimmānaratino devā, ye devā vasavattino;
ഉദഗ്ഗചിത്താ സുമനാ, പസ്സന്തി ലോകനായകം.
Udaggacittā sumanā, passanti lokanāyakaṃ.
൨൦.
20.
സദേവഗന്ധബ്ബമനുസ്സരക്ഖസാ, നാഗാ സുപണ്ണാ അഥ വാപി കിന്നരാ;
Sadevagandhabbamanussarakkhasā, nāgā supaṇṇā atha vāpi kinnarā;
പസ്സന്തി തം ലോകഹിതാനുകമ്പകം, നഭേവ അച്ചുഗ്ഗതചന്ദമണ്ഡലം.
Passanti taṃ lokahitānukampakaṃ, nabheva accuggatacandamaṇḍalaṃ.
൨൧.
21.
ആഭസ്സരാ സുഭകിണ്ഹാ, വേഹപ്ഫലാ അകനിട്ഠാ ച ദേവതാ;
Ābhassarā subhakiṇhā, vehapphalā akaniṭṭhā ca devatā;
സുസുദ്ധസുക്കവത്ഥവസനാ, തിട്ഠന്തി പഞ്ജലീകതാ.
Susuddhasukkavatthavasanā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.
൨൨.
22.
മുഞ്ചന്തി പുപ്ഫം പന പഞ്ചവണ്ണികം, മന്ദാരവം ചന്ദനചുണ്ണമിസ്സിതം;
Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ;
ഭമേന്തി ചേലാനി ച അമ്ബരേ തദാ, ‘‘അഹോ ജിനോ ലോകഹിതാനുകമ്പകോ.
Bhamenti celāni ca ambare tadā, ‘‘aho jino lokahitānukampako.
൨൩.
23.
‘‘തുവം സത്ഥാ ച കേതൂ ച, ധജോ യൂപോ ച പാണിനം;
‘‘Tuvaṃ satthā ca ketū ca, dhajo yūpo ca pāṇinaṃ;
൨൪.
24.
‘‘ദസസഹസ്സീലോകധാതുയാ, ദേവതായോ മഹിദ്ധികാ;
‘‘Dasasahassīlokadhātuyā, devatāyo mahiddhikā;
പരിവാരേത്വാ നമസ്സന്തി, തുട്ഠഹട്ഠാ പമോദിതാ.
Parivāretvā namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
൨൫.
25.
‘‘ദേവതാ ദേവകഞ്ഞാ ച, പസന്നാ തുട്ഠമാനസാ;
‘‘Devatā devakaññā ca, pasannā tuṭṭhamānasā;
പഞ്ചവണ്ണികപുപ്ഫേഹി, പൂജയന്തി നരാസഭം.
Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.
൨൬.
26.
‘‘പസ്സന്തി തം ദേവസങ്ഘാ, പസന്നാ തുട്ഠമാനസാ;
‘‘Passanti taṃ devasaṅghā, pasannā tuṭṭhamānasā;
പഞ്ചവണ്ണികപുപ്ഫേഹി, പൂജയന്തി നരാസഭം.
Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.
൨൭.
27.
‘‘അഹോ അച്ഛരിയം ലോകേ, അബ്ഭുതം ലോമഹംസനം;
‘‘Aho acchariyaṃ loke, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
ന മേദിസം ഭൂതപുബ്ബം, അച്ഛേരം ലോമഹംസനം’’.
Na medisaṃ bhūtapubbaṃ, accheraṃ lomahaṃsanaṃ’’.
൨൮.
28.
സകസകമ്ഹി ഭവനേ, നിസീദിത്വാന ദേവതാ;
Sakasakamhi bhavane, nisīditvāna devatā;
ഹസന്തി താ മഹാഹസിതം, ദിസ്വാനച്ഛേരകം നഭേ.
Hasanti tā mahāhasitaṃ, disvānaccherakaṃ nabhe.
൨൯.
29.
ആകാസട്ഠാ ച ഭൂമട്ഠാ, തിണപന്ഥനിവാസിനോ;
Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā, tiṇapanthanivāsino;
കതഞ്ജലീ നമസ്സന്തി, തുട്ഠഹട്ഠാ പമോദിതാ.
Katañjalī namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
൩൦.
30.
യേപി ദീഘായുകാ നാഗാ, പുഞ്ഞവന്തോ മഹിദ്ധികാ;
Yepi dīghāyukā nāgā, puññavanto mahiddhikā;
പമോദിതാ നമസ്സന്തി, പൂജയന്തി നരുത്തമം.
Pamoditā namassanti, pūjayanti naruttamaṃ.
൩൧.
31.
സങ്ഗീതിയോ പവത്തേന്തി, അമ്ബരേ അനിലഞ്ജസേ;
Saṅgītiyo pavattenti, ambare anilañjase;
ചമ്മനദ്ധാനി വാദേന്തി, ദിസ്വാനച്ഛേരകം നഭേ.
Cammanaddhāni vādenti, disvānaccherakaṃ nabhe.
൩൨.
32.
അന്തലിക്ഖസ്മിം വജ്ജന്തി, ദിസ്വാനച്ഛേരകം നഭേ.
Antalikkhasmiṃ vajjanti, disvānaccherakaṃ nabhe.
൩൩.
33.
അബ്ഭുതോ വത നോ അജ്ജ, ഉപ്പജ്ജി ലോമഹംസനോ;
Abbhuto vata no ajja, uppajji lomahaṃsano;
ധുവമത്ഥസിദ്ധിം ലഭാമ, ഖണോ നോ പടിപാദിതോ.
Dhuvamatthasiddhiṃ labhāma, khaṇo no paṭipādito.
൩൪.
34.
ബുദ്ധോതി തേസം സുത്വാന, പീതി ഉപ്പജ്ജി താവദേ;
Buddhoti tesaṃ sutvāna, pīti uppajji tāvade;
ബുദ്ധോ ബുദ്ധോതി കഥയന്താ, തിട്ഠന്തി പഞ്ജലീകതാ.
Buddho buddhoti kathayantā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.
൩൫.
35.
പജാ ച വിവിധാ ഗഗനേ, വത്തേന്തി പഞ്ജലീകതാ.
Pajā ca vividhā gagane, vattenti pañjalīkatā.
൩൬.
36.
ഗായന്തി സേളേന്തി ച വാദയന്തി ച, ഭുജാനി പോഥേന്തി ച നച്ചയന്തി ച;
Gāyanti seḷenti ca vādayanti ca, bhujāni pothenti ca naccayanti ca;
മുഞ്ചന്തി പുപ്ഫം പന പഞ്ചവണ്ണികം, മന്ദാരവം ചന്ദനചുണ്ണമിസ്സിതം.
Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ.
൩൭.
37.
‘‘യഥാ തുയ്ഹം മഹാവീര, പാദേസു ചക്കലക്ഖണം;
‘‘Yathā tuyhaṃ mahāvīra, pādesu cakkalakkhaṇaṃ;
ധജവജിരപടാകാ, വഡ്ഢമാനങ്കുസാചിതം.
Dhajavajirapaṭākā, vaḍḍhamānaṅkusācitaṃ.
൩൮.
38.
‘‘രൂപേ സീലേ സമാധിമ്ഹി, പഞ്ഞായ ച അസാദിസോ;
‘‘Rūpe sīle samādhimhi, paññāya ca asādiso;
വിമുത്തിയാ അസമസമോ, ധമ്മചക്കപ്പവത്തനേ.
Vimuttiyā asamasamo, dhammacakkappavattane.
൩൯.
39.
‘‘ദസനാഗബലം കായേ, തുയ്ഹം പാകതികം ബലം;
‘‘Dasanāgabalaṃ kāye, tuyhaṃ pākatikaṃ balaṃ;
ഇദ്ധിബലേന അസമോ, ധമ്മചക്കപ്പവത്തനേ.
Iddhibalena asamo, dhammacakkappavattane.
൪൦.
40.
‘‘ഏവം സബ്ബഗുണൂപേതം, സബ്ബങ്ഗസമുപാഗതം;
‘‘Evaṃ sabbaguṇūpetaṃ, sabbaṅgasamupāgataṃ;
മഹാമുനിം കാരുണികം, ലോകനാഥം നമസ്സഥ.
Mahāmuniṃ kāruṇikaṃ, lokanāthaṃ namassatha.
൪൧.
41.
‘‘അഭിവാദനം ഥോമനഞ്ച, വന്ദനഞ്ച പസംസനം;
‘‘Abhivādanaṃ thomanañca, vandanañca pasaṃsanaṃ;
നമസ്സനഞ്ച പൂജഞ്ച, സബ്ബം അരഹസീ തുവം.
Namassanañca pūjañca, sabbaṃ arahasī tuvaṃ.
൪൨.
42.
‘‘യേ കേചി ലോകേ വന്ദനേയ്യാ, വന്ദനം അരഹന്തി യേ;
‘‘Ye keci loke vandaneyyā, vandanaṃ arahanti ye;
സബ്ബസേട്ഠോ മഹാവീര, സദിസോ തേ ന വിജ്ജതി.
Sabbaseṭṭho mahāvīra, sadiso te na vijjati.
൪൩.
43.
‘‘സാരിപുത്തോ മഹാപഞ്ഞോ, സമാധിജ്ഝാനകോവിദോ;
‘‘Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;
ഗിജ്ഝകൂടേ ഠിതോയേവ, പസ്സതി ലോകനായകം.
Gijjhakūṭe ṭhitoyeva, passati lokanāyakaṃ.
൪൪.
44.
‘‘സുഫുല്ലം സാലരാജംവ, ചന്ദംവ ഗഗനേ യഥാ;
‘‘Suphullaṃ sālarājaṃva, candaṃva gagane yathā;
൪൫.
45.
‘‘ജലന്തം ദീപരുക്ഖംവ, തരുണസൂരിയംവ ഉഗ്ഗതം;
‘‘Jalantaṃ dīparukkhaṃva, taruṇasūriyaṃva uggataṃ;
ബ്യാമപ്പഭാനുരഞ്ജിതം, ധീരം പസ്സതി ലോകനായകം.
Byāmappabhānurañjitaṃ, dhīraṃ passati lokanāyakaṃ.
൪൬.
46.
‘‘പഞ്ചന്നം ഭിക്ഖുസതാനം, കതകിച്ചാന താദിനം;
‘‘Pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ, katakiccāna tādinaṃ;
ഖീണാസവാനം വിമലാനം, ഖണേന സന്നിപാതയി.
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, khaṇena sannipātayi.
൪൭.
47.
‘‘ലോകപ്പസാദനം നാമ, പാടിഹീരം നിദസ്സയി;
‘‘Lokappasādanaṃ nāma, pāṭihīraṃ nidassayi;
അമ്ഹേപി തത്ഥ ഗന്ത്വാന, വന്ദിസ്സാമ മയം ജിനം.
Amhepi tattha gantvāna, vandissāma mayaṃ jinaṃ.
൪൮.
48.
‘‘ഏഥ സബ്ബേ ഗമിസ്സാമ, പുച്ഛിസ്സാമ മയം ജിനം;
‘‘Etha sabbe gamissāma, pucchissāma mayaṃ jinaṃ;
കങ്ഖം വിനോദയിസ്സാമ, പസ്സിത്വാ ലോകനായകം’’.
Kaṅkhaṃ vinodayissāma, passitvā lokanāyakaṃ’’.
൪൯.
49.
സാധൂതി തേ പടിസ്സുത്വാ, നിപകാ സംവുതിന്ദ്രിയാ;
Sādhūti te paṭissutvā, nipakā saṃvutindriyā;
പത്തചീവരമാദായ, തരമാനാ ഉപാഗമും.
Pattacīvaramādāya, taramānā upāgamuṃ.
൫൦.
50.
ഖീണാസവേഹി വിമലേഹി, ദന്തേഹി ഉത്തമേ ദമേ;
Khīṇāsavehi vimalehi, dantehi uttame dame;
സാരിപുത്തോ മഹാപഞ്ഞോ, ഇദ്ധിയാ ഉപസങ്കമി.
Sāriputto mahāpañño, iddhiyā upasaṅkami.
൫൧.
51.
തേഹി ഭിക്ഖൂഹി പരിവുതോ, സാരിപുത്തോ മഹാഗണീ;
Tehi bhikkhūhi parivuto, sāriputto mahāgaṇī;
ലളന്തോ ദേവോവ ഗഗനേ, ഇദ്ധിയാ ഉപസങ്കമി.
Laḷanto devova gagane, iddhiyā upasaṅkami.
൫൨.
52.
സഗാരവാ സപ്പതിസ്സാ, സമ്ബുദ്ധം ഉപസങ്കമും.
Sagāravā sappatissā, sambuddhaṃ upasaṅkamuṃ.
൫൩.
53.
ഉപസങ്കമിത്വാ പസ്സന്തി, സയമ്ഭും ലോകനായകം;
Upasaṅkamitvā passanti, sayambhuṃ lokanāyakaṃ;
നഭേ അച്ചുഗ്ഗതം ധീരം, ചന്ദംവ ഗഗനേ യഥാ.
Nabhe accuggataṃ dhīraṃ, candaṃva gagane yathā.
൫൪.
54.
ജലന്തം ദീപരുക്ഖംവ, വിജ്ജുംവ ഗഗനേ യഥാ;
Jalantaṃ dīparukkhaṃva, vijjuṃva gagane yathā;
മജ്ഝന്ഹികേവ സൂരിയം, പസ്സന്തി ലോകനായകം.
Majjhanhikeva sūriyaṃ, passanti lokanāyakaṃ.
൫൫.
55.
പഞ്ചഭിക്ഖുസതാ സബ്ബേ, പസ്സന്തി ലോകനായകം;
Pañcabhikkhusatā sabbe, passanti lokanāyakaṃ;
രഹദമിവ വിപ്പസന്നം, സുഫുല്ലം പദുമം യഥാ.
Rahadamiva vippasannaṃ, suphullaṃ padumaṃ yathā.
൫൬.
56.
അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാന, തുട്ഠഹട്ഠാ പമോദിതാ;
Añjaliṃ paggahetvāna, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā;
നമസ്സമാനാ നിപതന്തി, സത്ഥുനോ ചക്കലക്ഖണേ.
Namassamānā nipatanti, satthuno cakkalakkhaṇe.
൫൭.
57.
സാരിപുത്തോ മഹാപഞ്ഞോ, കോരണ്ഡസമസാദിസോ;
Sāriputto mahāpañño, koraṇḍasamasādiso;
സമാധിജ്ഝാനകുസലോ, വന്ദതേ ലോകനായകം.
Samādhijjhānakusalo, vandate lokanāyakaṃ.
൫൮.
58.
ഗജ്ജിതാ കാലമേഘോവ, നീലുപ്പലസമസാദിസോ;
Gajjitā kālameghova, nīluppalasamasādiso;
ഇദ്ധിബലേന അസമോ, മോഗ്ഗല്ലാനോ മഹിദ്ധികോ.
Iddhibalena asamo, moggallāno mahiddhiko.
൫൯.
59.
മഹാകസ്സപോപി ച ഥേരോ, ഉത്തത്തകനകസന്നിഭോ;
Mahākassapopi ca thero, uttattakanakasannibho;
ധുതഗുണേ അഗ്ഗനിക്ഖിത്തോ, ഥോമിതോ സത്ഥുവണ്ണിതോ.
Dhutaguṇe agganikkhitto, thomito satthuvaṇṇito.
൬൦.
60.
ദിബ്ബചക്ഖൂനം യോ അഗ്ഗോ, അനുരുദ്ധോ മഹാഗണീ;
Dibbacakkhūnaṃ yo aggo, anuruddho mahāgaṇī;
ഞാതിസേട്ഠോ ഭഗവതോ, അവിദൂരേവ തിട്ഠതി.
Ñātiseṭṭho bhagavato, avidūreva tiṭṭhati.
൬൧.
61.
ആപത്തിഅനാപത്തിയാ , സതേകിച്ഛായ കോവിദോ;
Āpattianāpattiyā , satekicchāya kovido;
വിനയേ അഗ്ഗനിക്ഖിത്തോ, ഉപാലി സത്ഥുവണ്ണിതോ.
Vinaye agganikkhitto, upāli satthuvaṇṇito.
൬൨.
62.
സുഖുമനിപുണത്ഥപടിവിദ്ധോ, കഥികാനം പവരോ ഗണീ;
Sukhumanipuṇatthapaṭividdho, kathikānaṃ pavaro gaṇī;
ഇസി മന്താനിയാ പുത്തോ, പുണ്ണോ നാമാതി വിസ്സുതോ.
Isi mantāniyā putto, puṇṇo nāmāti vissuto.
൬൩.
63.
ഏതേസം ചിത്തമഞ്ഞായ, ഓപമ്മകുസലോ മുനി;
Etesaṃ cittamaññāya, opammakusalo muni;
കങ്ഖച്ഛേദോ മഹാവീരോ, കഥേസി അത്തനോ ഗുണം.
Kaṅkhacchedo mahāvīro, kathesi attano guṇaṃ.
൬൪.
64.
‘‘ചത്താരോ തേ അസങ്ഖേയ്യാ, കോടി യേസം ന നായതി;
‘‘Cattāro te asaṅkheyyā, koṭi yesaṃ na nāyati;
സത്തകായോ ച ആകാസോ, ചക്കവാളാ ചനന്തകാ;
Sattakāyo ca ākāso, cakkavāḷā canantakā;
ബുദ്ധഞാണം അപ്പമേയ്യം, ന സക്കാ ഏതേ വിജാനിതും.
Buddhañāṇaṃ appameyyaṃ, na sakkā ete vijānituṃ.
൬൫.
65.
‘‘കിമേതം അച്ഛരിയം ലോകേ, യം മേ ഇദ്ധിവികുബ്ബനം;
‘‘Kimetaṃ acchariyaṃ loke, yaṃ me iddhivikubbanaṃ;
അഞ്ഞേ ബഹൂ അച്ഛരിയാ, അബ്ഭുതാ ലോമഹംസനാ.
Aññe bahū acchariyā, abbhutā lomahaṃsanā.
൬൬.
66.
‘‘യദാഹം തുസിതേ കായേ, സന്തുസിതോ നാമഹം തദാ;
‘‘Yadāhaṃ tusite kāye, santusito nāmahaṃ tadā;
ദസസഹസ്സീ സമാഗമ്മ, യാചന്തി പഞ്ജലീ മമം.
Dasasahassī samāgamma, yācanti pañjalī mamaṃ.
൬൭.
67.
സദേവകം താരയന്തോ, ബുജ്ഝസ്സു അമതം പദം’.
Sadevakaṃ tārayanto, bujjhassu amataṃ padaṃ’.
൬൮.
68.
‘‘തുസിതാ കായാ ചവിത്വാന, യദാ ഓക്കമി കുച്ഛിയം;
‘‘Tusitā kāyā cavitvāna, yadā okkami kucchiyaṃ;
ദസസഹസ്സീലോകധാതു, കമ്പിത്ഥ ധരണീ തദാ.
Dasasahassīlokadhātu, kampittha dharaṇī tadā.
൬൯.
69.
‘‘യദാഹം മാതുകുച്ഛിതോ, സമ്പജാനോവ നിക്ഖമിം;
‘‘Yadāhaṃ mātukucchito, sampajānova nikkhamiṃ;
സാധുകാരം പവത്തേന്തി, ദസസഹസ്സീ പകമ്പഥ.
Sādhukāraṃ pavattenti, dasasahassī pakampatha.
൭൦.
70.
‘‘ഓക്കന്തിം മേ സമോ നത്ഥി, ജാതിതോ അഭിനിക്ഖമേ;
‘‘Okkantiṃ me samo natthi, jātito abhinikkhame;
സമ്ബോധിയം അഹം സേട്ഠോ, ധമ്മചക്കപ്പവത്തനേ.
Sambodhiyaṃ ahaṃ seṭṭho, dhammacakkappavattane.
൭൧.
71.
‘‘അഹോ അച്ഛരിയം ലോകേ, ബുദ്ധാനം ഗുണമഹന്തതാ;
‘‘Aho acchariyaṃ loke, buddhānaṃ guṇamahantatā;
ദസസഹസ്സീലോകധാതു, ഛപ്പകാരം പകമ്പഥ;
Dasasahassīlokadhātu, chappakāraṃ pakampatha;
ഓഭാസോ ച മഹാ ആസി, അച്ഛേരം ലോമഹംസനം’’.
Obhāso ca mahā āsi, accheraṃ lomahaṃsanaṃ’’.
൭൨.
72.
സദേവകം ദസ്സയന്തോ, ഇദ്ധിയാ ചങ്കമീ ജിനോ.
Sadevakaṃ dassayanto, iddhiyā caṅkamī jino.
൭൩.
73.
ചങ്കമേ ചങ്കമന്തോവ, കഥേസി ലോകനായകോ;
Caṅkame caṅkamantova, kathesi lokanāyako;
അന്തരാ ന നിവത്തേതി, ചതുഹത്ഥേ ചങ്കമേ യഥാ.
Antarā na nivatteti, catuhatthe caṅkame yathā.
൭൪.
74.
സാരിപുത്തോ മഹാപഞ്ഞോ, സമാധിജ്ഝാനകോവിദോ;
Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;
പഞ്ഞായ പാരമിപ്പത്തോ, പുച്ഛതി ലോകനായകം.
Paññāya pāramippatto, pucchati lokanāyakaṃ.
൭൫.
75.
‘‘കീദിസോ തേ മഹാവീര, അഭിനീഹാരോ നരുത്തമ;
‘‘Kīdiso te mahāvīra, abhinīhāro naruttama;
കമ്ഹി കാലേ തയാ ധീര, പത്ഥിതാ ബോധിമുത്തമാ.
Kamhi kāle tayā dhīra, patthitā bodhimuttamā.
൭൬.
76.
‘‘ദാനം സീലഞ്ച നേക്ഖമ്മം, പഞ്ഞാവീരിയഞ്ച കീദിസം;
‘‘Dānaṃ sīlañca nekkhammaṃ, paññāvīriyañca kīdisaṃ;
ഖന്തിസച്ചമധിട്ഠാനം, മേത്തുപേക്ഖാ ച കീദിസാ.
Khantisaccamadhiṭṭhānaṃ, mettupekkhā ca kīdisā.
൭൭.
77.
‘‘ദസ പാരമീ തയാ ധീര, കീദിസീ ലോകനായക;
‘‘Dasa pāramī tayā dhīra, kīdisī lokanāyaka;
കഥം ഉപപാരമീ പുണ്ണാ, പരമത്ഥപാരമീ കഥം’’.
Kathaṃ upapāramī puṇṇā, paramatthapāramī kathaṃ’’.
൭൮.
78.
തസ്സ പുട്ഠോ വിയാകാസി, കരവീകമധുരഗിരോ;
Tassa puṭṭho viyākāsi, karavīkamadhuragiro;
നിബ്ബാപയന്തോ ഹദയം, ഹാസയന്തോ സദേവകം.
Nibbāpayanto hadayaṃ, hāsayanto sadevakaṃ.
൭൯.
79.
അതീതബുദ്ധാനം ജിനാനം ദേസിതം, നികീലിതം 23 ബുദ്ധപരമ്പരാഗതം;
Atītabuddhānaṃ jinānaṃ desitaṃ, nikīlitaṃ 24 buddhaparamparāgataṃ;
പുബ്ബേനിവാസാനുഗതായ ബുദ്ധിയാ, പകാസയീ ലോകഹിതം സദേവകേ.
Pubbenivāsānugatāya buddhiyā, pakāsayī lokahitaṃ sadevake.
൮൦.
80.
‘‘പീതിപാമോജ്ജജനനം, സോകസല്ലവിനോദനം;
‘‘Pītipāmojjajananaṃ, sokasallavinodanaṃ;
സബ്ബസമ്പത്തിപടിലാഭം, ചിത്തീകത്വാ സുണാഥ മേ.
Sabbasampattipaṭilābhaṃ, cittīkatvā suṇātha me.
൮൧.
81.
‘‘മദനിമ്മദനം സോകനുദം, സംസാരപരിമോചനം;
‘‘Madanimmadanaṃ sokanudaṃ, saṃsāraparimocanaṃ;
സബ്ബദുക്ഖക്ഖയം മഗ്ഗം, സക്കച്ചം പടിപജ്ജഥാ’’തി.
Sabbadukkhakkhayaṃ maggaṃ, sakkaccaṃ paṭipajjathā’’ti.
രതനചങ്കമനകണ്ഡോ നിട്ഠിതോ.
Ratanacaṅkamanakaṇḍo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ബുദ്ധവംസ-അട്ഠകഥാ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ൧. രതനചങ്കമനകണ്ഡവണ്ണനാ • 1. Ratanacaṅkamanakaṇḍavaṇṇanā