Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பு³த்³த⁴வங்ஸ-அட்ட²கதா² • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā |
நமோ தஸ்ஸ ப⁴க³வதோ அரஹதோ ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
கு²த்³த³கனிகாயே
Khuddakanikāye
பு³த்³த⁴வங்ஸ-அட்ட²கதா²
Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā
க³ந்தா²ரம்ப⁴கதா²
Ganthārambhakathā
அனந்தஞாணங் கருணாலயங் லயங், மலஸ்ஸ பு³த்³த⁴ங் ஸுஸமாஹிதங் ஹிதங்;
Anantañāṇaṃ karuṇālayaṃ layaṃ, malassa buddhaṃ susamāhitaṃ hitaṃ;
நமாமி த⁴ம்மங் ப⁴வஸங்வரங் வரங், கு³ணாகரஞ்சேவ நிரங்க³ணங் க³ணங்.
Namāmi dhammaṃ bhavasaṃvaraṃ varaṃ, guṇākarañceva niraṅgaṇaṃ gaṇaṃ.
பஞ்ஞாய ஸெட்டோ² ஜினஸாவகானங், யங் த⁴ம்மஸேனாபதி த⁴ம்மராஜங்;
Paññāya seṭṭho jinasāvakānaṃ, yaṃ dhammasenāpati dhammarājaṃ;
அபுச்சி² ஸத்தா²ரமபாரபாரகு³ங், நிரங்க³ணங் ஞாதிக³ணஸ்ஸ மஜ்ஜே².
Apucchi satthāramapārapāraguṃ, niraṅgaṇaṃ ñātigaṇassa majjhe.
ஸுபு³த்³த⁴வங்ஸேனித⁴ பு³த்³த⁴வங்ஸோ, விஸுத்³த⁴வங்ஸேன வினாயகேன;
Subuddhavaṃsenidha buddhavaṃso, visuddhavaṃsena vināyakena;
ஹதாவகாஸேன பகாஸிதோ யோ, ஸமாதி⁴வாஸேன ததா²க³தேன.
Hatāvakāsena pakāsito yo, samādhivāsena tathāgatena.
யாவஜ்ஜகாலா அவினாஸயந்தா, பாளிக்கமஞ்சேவ ச பாளியத்த²ங்;
Yāvajjakālā avināsayantā, pāḷikkamañceva ca pāḷiyatthaṃ;
கதா²னுஸந்தி⁴ங் ஸுக³தஸ்ஸ புத்தா, யதா²ஸுதங்யேவ ஸமாஹரிங்ஸு.
Kathānusandhiṃ sugatassa puttā, yathāsutaṃyeva samāhariṃsu.
தஸ்ஸேவ ஸம்பு³த்³த⁴வரன்வயஸ்ஸ, ஸதா³ ஜனானங் ஸவனாமதஸ்ஸ;
Tasseva sambuddhavaranvayassa, sadā janānaṃ savanāmatassa;
பஸாத³பஞ்ஞாஜனநஸ்ஸ யஸ்மா, ஸங்வண்ணனானுக்கமதோ பவத்தா.
Pasādapaññājananassa yasmā, saṃvaṇṇanānukkamato pavattā.
ஸக்கச்சஸத்³த⁴ம்மரதேன பு³த்³த⁴ஸீஹேன ஸீலாதி³கு³ணோதி³தேன;
Sakkaccasaddhammaratena buddhasīhena sīlādiguṇoditena;
ஆயாசிதோஹங் ஸுசிரம்பி காலங், தஸ்மாஸ்ஸ ஸங்வண்ணனமாரபி⁴ஸ்ஸங்.
Āyācitohaṃ sucirampi kālaṃ, tasmāssa saṃvaṇṇanamārabhissaṃ.
ஸதா³ ஜனானங் கலினாஸனஸ்ஸ, சிரட்டி²தத்த²ங் ஜினஸாஸனஸ்ஸ;
Sadā janānaṃ kalināsanassa, ciraṭṭhitatthaṃ jinasāsanassa;
மமாபி புஞ்ஞோத³யவுத்³தி⁴யத்த²ங், பஸாத³னத்த²ஞ்ச மஹாஜனஸ்ஸ.
Mamāpi puññodayavuddhiyatthaṃ, pasādanatthañca mahājanassa.
மஹாவிஹாராக³தபாளிமக்³க³ஸன்னிஸ்ஸிதா ஸங்கரதோ³ஸஹீனா;
Mahāvihārāgatapāḷimaggasannissitā saṅkaradosahīnā;
ஸமாஸதோயங் பன பு³த்³த⁴வங்ஸஸங்வண்ணனா ஹெஸ்ஸதி ஸாரபூ⁴தா.
Samāsatoyaṃ pana buddhavaṃsasaṃvaṇṇanā hessati sārabhūtā.
ஸோதப்³ப³ரூபங் பன பு³த்³த⁴வங்ஸகதா²ய அஞ்ஞங் இத⁴ நத்தி² யஸ்மா;
Sotabbarūpaṃ pana buddhavaṃsakathāya aññaṃ idha natthi yasmā;
பஸாத³னங் பு³த்³த⁴கு³ணே ரதானங், பவாஹனங் பாபமஹாமலஸ்ஸ.
Pasādanaṃ buddhaguṇe ratānaṃ, pavāhanaṃ pāpamahāmalassa.
தஸ்மா ஹி ஸக்கச்சஸமாதி⁴யுத்தா, விஹாய விக்கே²பமனஞ்ஞசித்தா;
Tasmā hi sakkaccasamādhiyuttā, vihāya vikkhepamanaññacittā;
ஸங்வண்ணனங் வண்ணயதோ ஸுவண்ணங், நிதா⁴ய கண்ணங் மது⁴ரங் ஸுணாத².
Saṃvaṇṇanaṃ vaṇṇayato suvaṇṇaṃ, nidhāya kaṇṇaṃ madhuraṃ suṇātha.
ஸப்³ப³ம்பி ஹித்வா பன கிச்சமஞ்ஞங், ஸக்கச்ச மச்சேனித⁴ நிச்சகாலங்;
Sabbampi hitvā pana kiccamaññaṃ, sakkacca maccenidha niccakālaṃ;
ஸோதுங் கதே²தும்பி பு³தே⁴ன யுத்தா, கதா² பனாயங் அதிது³ல்லபா⁴தி.
Sotuṃ kathetumpi budhena yuttā, kathā panāyaṃ atidullabhāti.
தத்த² ‘‘பு³த்³த⁴வங்ஸஸங்வண்ணனா ஹெஸ்ஸதி ஸாரபூ⁴தா’’தி வுத்தத்தா பு³த்³த⁴வங்ஸோ தாவ வவத்த²பேதப்³போ³. தத்ரித³ங் வவத்தா²னங் – இதோ ஹெட்டா² கப்பஸதஸஹஸ்ஸாதி⁴கேஸு சதூஸு அஸங்க்²யெய்யேஸு உப்பன்னானங் பஞ்சவீஸதியா பு³த்³தா⁴னங் உப்பன்னகப்பாதி³பரிச்சே²த³வஸேன பவேணிவித்தா²ரகதா² ‘‘பு³த்³த⁴வங்ஸோ நாமா’’தி வேதி³தப்³போ³.
Tattha ‘‘buddhavaṃsasaṃvaṇṇanā hessati sārabhūtā’’ti vuttattā buddhavaṃso tāva vavatthapetabbo. Tatridaṃ vavatthānaṃ – ito heṭṭhā kappasatasahassādhikesu catūsu asaṅkhyeyyesu uppannānaṃ pañcavīsatiyā buddhānaṃ uppannakappādiparicchedavasena paveṇivitthārakathā ‘‘buddhavaṃso nāmā’’ti veditabbo.
ஸ்வாயங் கப்பபரிச்சே²தோ³ நாமபரிச்சே²தோ³ கொ³த்தபரிச்சே²தோ³ ஜாதிபரிச்சே²தோ³ நக³ரபரிச்சே²தோ³ பிதுபரிச்சே²தோ³ மாதுபரிச்சே²தோ³ போ³தி⁴ருக்க²பரிச்சே²தோ³ த⁴ம்மசக்கப்பவத்தனபரிச்சே²தோ³ அபி⁴ஸமயபரிச்சே²தோ³ ஸாவகஸன்னிபாதபரிச்சே²தோ³ அக்³க³ஸாவகபரிச்சே²தோ³ உபட்டா²கபரிச்சே²தோ³ அக்³க³ஸாவிகாபரிச்சே²தோ³ பரிவாரபி⁴க்கு²பரிச்சே²தோ³ ரங்ஸிபரிச்சே²தோ³ ஸரீரப்பமாணபரிச்சே²தோ³ போ³தி⁴ஸத்தாதி⁴காரபரிச்சே²தோ³ ப்³யாகரணபரிச்சே²தோ³ போ³தி⁴ஸத்தபதா⁴னபரிச்சே²தோ³ ஆயுபரிச்சே²தோ³ பரினிப்³பா³னபரிச்சே²தோ³தி இமேஹி பாளியா ஆக³தேஹி பா³வீஸதியா பரிச்சே²தே³ஹி பரிச்சி²ன்னோ வவத்தி²தோ.
Svāyaṃ kappaparicchedo nāmaparicchedo gottaparicchedo jātiparicchedo nagaraparicchedo pituparicchedo mātuparicchedo bodhirukkhaparicchedo dhammacakkappavattanaparicchedo abhisamayaparicchedo sāvakasannipātaparicchedo aggasāvakaparicchedo upaṭṭhākaparicchedo aggasāvikāparicchedo parivārabhikkhuparicchedo raṃsiparicchedo sarīrappamāṇaparicchedo bodhisattādhikāraparicchedo byākaraṇaparicchedo bodhisattapadhānaparicchedo āyuparicchedo parinibbānaparicchedoti imehi pāḷiyā āgatehi bāvīsatiyā paricchedehi paricchinno vavatthito.
பாளிஅனாருள்ஹோ பன ஸம்ப³ஹுலவாரோபெத்த² ஆனேதப்³போ³. ஸோ அகா³ரவாஸபரிச்சே²தோ³ பாஸாத³த்தயபரிச்சே²தோ³ நாடகித்தி²பரிச்சே²தோ³ அக்³க³மஹேஸிபரிச்சே²தோ³ புத்தபரிச்சே²தோ³ யானபரிச்சே²தோ³ அபி⁴னிக்க²மனபரிச்சே²தோ³ பதா⁴னபரிச்சே²தோ³ உபட்டா²கபரிச்சே²தோ³ விஹாரபரிச்சே²தோ³தி த³ஸதா⁴ வவத்தி²தோ ஹோதி.
Pāḷianāruḷho pana sambahulavāropettha ānetabbo. So agāravāsaparicchedo pāsādattayaparicchedo nāṭakitthiparicchedo aggamahesiparicchedo puttaparicchedo yānaparicchedo abhinikkhamanaparicchedo padhānaparicchedo upaṭṭhākaparicchedo vihāraparicchedoti dasadhā vavatthito hoti.
தங் ஸம்ப³ஹுலவாரம்பி, யதா²ட்டா²னே மயங் பன;
Taṃ sambahulavārampi, yathāṭṭhāne mayaṃ pana;
த³ஸ்ஸெத்வாவ க³மிஸ்ஸாம, தத்த² தத்த² ஸமாஸதோ.
Dassetvāva gamissāma, tattha tattha samāsato.
ஸோ ஏவங் வவத்தி²தோ பன –
So evaṃ vavatthito pana –
கேனாயங் தே³ஸிதோ கத்த², கஸ்ஸத்தா²ய ச தே³ஸிதோ;
Kenāyaṃ desito kattha, kassatthāya ca desito;
கிமத்தா²ய கதா³ கஸ்ஸ, வசனங் கேன சாப⁴தோ.
Kimatthāya kadā kassa, vacanaṃ kena cābhato.
ஸப்³ப³மேதங் விதி⁴ங் வத்வா, புப்³ப³மேவ ஸமாஸதோ;
Sabbametaṃ vidhiṃ vatvā, pubbameva samāsato;
பச்சா²ஹங் பு³த்³த⁴வங்ஸஸ்ஸ, கரிஸ்ஸாமத்த²வண்ணனந்தி.
Pacchāhaṃ buddhavaṃsassa, karissāmatthavaṇṇananti.
தத்த² கேனாயங் தே³ஸிதோதி அயங் பு³த்³த⁴வங்ஸோ கேன தே³ஸிதோ? ஸப்³ப³த⁴ம்மேஸு அப்படிஹதஞாணசாரேன த³ஸப³லேன சதுவேஸாரஜ்ஜவிஸாரதே³ன த⁴ம்மராஜேன த⁴ம்மஸ்ஸாமினா ததா²க³தேன ஸப்³ப³ஞ்ஞுனா ஸம்மாஸம்பு³த்³தே⁴ன தே³ஸிதோ.
Tattha kenāyaṃ desitoti ayaṃ buddhavaṃso kena desito? Sabbadhammesu appaṭihatañāṇacārena dasabalena catuvesārajjavisāradena dhammarājena dhammassāminā tathāgatena sabbaññunā sammāsambuddhena desito.
கத்த² தே³ஸிதோதி? கபிலவத்து²மஹானக³ரே நிக்³ரோதா⁴ராமமஹாவிஹாரே பரமருசிரஸந்த³ஸ்ஸனே தே³வமனுஸ்ஸனயனநிபாதபூ⁴தே ரதனசங்கமே சங்கமந்தேன தே³ஸிதோ.
Kattha desitoti? Kapilavatthumahānagare nigrodhārāmamahāvihāre paramarucirasandassane devamanussanayananipātabhūte ratanacaṅkame caṅkamantena desito.
கஸ்ஸத்தா²ய ச தே³ஸிதோதி? த்³வாஸீதியா ஞாதிஸஹஸ்ஸானங் அனேககோடீனஞ்ச தே³வமனுஸ்ஸானங் அத்தா²ய தே³ஸிதோ.
Kassatthāyaca desitoti? Dvāsītiyā ñātisahassānaṃ anekakoṭīnañca devamanussānaṃ atthāya desito.
கிமத்தா²ய தே³ஸிதோதி? சதுரோக⁴னித்த²ரணத்தா²ய தே³ஸிதோ.
Kimatthāya desitoti? Caturoghanittharaṇatthāya desito.
கதா³ தே³ஸிதோதி ப⁴க³வா ஹி பட²மபோ³தி⁴யங் வீஸதிவஸ்ஸானி அனிப³த்³த⁴வாஸோ ஹுத்வா யத்த² யத்த² பா²ஸுகங் ஹோதி, தத்த² தத்தே²வ க³ந்த்வா வஸி. கத²ங்? பட²மங் வஸ்ஸங் இஸிபதனே த⁴ம்மசக்கங் (ஸங்॰ நி॰ 5.1081; மஹாவ॰ 13 ஆத³யோ; படி॰ ம॰ 2.30) பவத்தெத்வா அட்டா²ரஸ ப்³ரஹ்மகோடியோ அமதபானங் பாயெத்வா பா³ராணஸிங் உபனிஸ்ஸாய இஸிபதனே மிக³தா³யே வஸி. து³தியங் வஸ்ஸங் ராஜக³ஹங் உபனிஸ்ஸாய வேளுவனே மஹாவிஹாரே. ததியசதுத்தா²னிபி தத்தே²வ. பஞ்சமங் வேஸாலிங் உபனிஸ்ஸாய மஹாவனே கூடாகா³ரஸாலாயங். ச²ட்ட²ங் மகுலபப்³ப³தே. ஸத்தமங் தாவதிங்ஸப⁴வனே. அட்ட²மங் ப⁴க்³கே³ஸு ஸங்ஸுமாரகி³ரிங் உபனிஸ்ஸாய பே⁴ஸகளாவனே. நவமங் கோஸம்பி³யங். த³ஸமங் பாலிலெய்யகவனஸண்டே³. ஏகாத³ஸமங் நாளாயங் ப்³ராஹ்மணகா³மே. த்³வாத³ஸமங் வேரஞ்ஜாயங். தேரஸமங் சாலியபப்³ப³தே. சுத்³த³ஸமங் ஜேதவனமஹாவிஹாரே. பஞ்சத³ஸமங் கபிலவத்து²மஹானக³ரே. ஸோளஸமங் ஆளவகங் த³மெத்வா சதுராஸீதிபாணஸஹஸ்ஸானி அமதபானங் பாயெத்வா ஆளவியங். ஸத்தரஸமங் ராஜக³ஹேயேவ. அட்டா²ரஸமங் சாலியபப்³ப³தேயேவ. ததா² ஏகூனவீஸதிமங் வீஸதிமங் பன வஸ்ஸங் ராஜக³ஹேயேவ வஸி. தேன வுத்தங் – ‘‘ப⁴க³வா ஹி பட²மபோ³தி⁴யங் வீஸதிவஸ்ஸானி அனிப³த்³த⁴வாஸோ ஹுத்வா யத்த² யத்த² பா²ஸுகங் ஹோதி, தத்த² தத்தே²வ க³ந்த்வா வஸீ’’தி. ததோ பட்டா²ய பன ஸாவத்தி²ங்யேவ உபனிஸ்ஸாய ஜேதவனமஹாவிஹாரே ச புப்³பா³ராமே ச து⁴வபரிபோ⁴க³வஸேன வஸி.
Kadā desitoti bhagavā hi paṭhamabodhiyaṃ vīsativassāni anibaddhavāso hutvā yattha yattha phāsukaṃ hoti, tattha tattheva gantvā vasi. Kathaṃ? Paṭhamaṃ vassaṃ isipatane dhammacakkaṃ (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 13 ādayo; paṭi. ma. 2.30) pavattetvā aṭṭhārasa brahmakoṭiyo amatapānaṃ pāyetvā bārāṇasiṃ upanissāya isipatane migadāye vasi. Dutiyaṃ vassaṃ rājagahaṃ upanissāya veḷuvane mahāvihāre. Tatiyacatutthānipi tattheva. Pañcamaṃ vesāliṃ upanissāya mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Chaṭṭhaṃ makulapabbate. Sattamaṃ tāvatiṃsabhavane. Aṭṭhamaṃ bhaggesu saṃsumāragiriṃ upanissāya bhesakaḷāvane. Navamaṃ kosambiyaṃ. Dasamaṃ pālileyyakavanasaṇḍe. Ekādasamaṃ nāḷāyaṃ brāhmaṇagāme. Dvādasamaṃ verañjāyaṃ. Terasamaṃ cāliyapabbate. Cuddasamaṃ jetavanamahāvihāre. Pañcadasamaṃ kapilavatthumahānagare. Soḷasamaṃ āḷavakaṃ dametvā caturāsītipāṇasahassāni amatapānaṃ pāyetvā āḷaviyaṃ. Sattarasamaṃ rājagaheyeva. Aṭṭhārasamaṃ cāliyapabbateyeva. Tathā ekūnavīsatimaṃ vīsatimaṃ pana vassaṃ rājagaheyeva vasi. Tena vuttaṃ – ‘‘bhagavā hi paṭhamabodhiyaṃ vīsativassāni anibaddhavāso hutvā yattha yattha phāsukaṃ hoti, tattha tattheva gantvā vasī’’ti. Tato paṭṭhāya pana sāvatthiṃyeva upanissāya jetavanamahāvihāre ca pubbārāme ca dhuvaparibhogavasena vasi.
யதா³ பன ஸத்தா² பு³த்³தோ⁴ ஹுத்வா பா³ராணஸியங் இஸிபதனே மிக³தா³யே பட²மங் வஸ்ஸங் வஸித்வா வுட்ட²வஸ்ஸோ பவாரெத்வா உருவேலங் க³ந்த்வா தத்த² தயோ மாஸே வஸந்தோ தேபா⁴திகஜடிலே த³மெத்வா பி⁴க்கு²ஸஹஸ்ஸேஹி கதபரிவாரோ பு²ஸ்ஸமாஸபுண்ணமாயங் ராஜக³ஹங் க³ந்த்வா த்³வே மாஸே தத்தே²வ வஸி, ததா³ பா³ராணஸிதோ நிக்க²ந்தஸ்ஸ பனஸ்ஸ பஞ்ச மாஸா ஜாதா. ஸகலோ ஹேமந்தோ அதிக்கந்தோ. உதா³யித்தே²ரஸ்ஸ ஆக³ததி³வஸதோ ஸத்தட்ட²தி³வஸா வீதிவத்தா. ஸோ பன ப²க்³கு³னீபுண்ணமாஸியங் சிந்தேஸி – ‘‘அதிக்கந்தோ ஹேமந்தோ, வஸந்தகாலோ அனுப்பத்தோ, ஸமயோ ததா²க³தஸ்ஸ கபிலபுரங் க³ந்து’’ந்தி. ஸோ ஏவங் சிந்தெத்வா குலனக³ரக³மனத்தா²ய ஸட்டி²மத்தாஹி கா³தா²ஹி க³மனவண்ணங் வண்ணேஸி. அத² ஸத்தா² சஸ்ஸ வசனங் ஸுத்வா ஞாதிஸங்க³ஹங் காதுகாமோ ஹுத்வா அங்க³மக³த⁴வாஸீனங் குலபுத்தானங் த³ஸஹி ஸஹஸ்ஸேஹி கபிலவத்து²வாஸீனங் த³ஸஹி ஸஹஸ்ஸேஹீதி ஸப்³பே³ஹேவ வீஸதியா கீ²ணாஸவஸஹஸ்ஸேஹி பரிவுதோ ராஜக³ஹதோ நிக்க²மித்வா தி³வஸே தி³வஸே யோஜனங் க³ச்ச²ந்தோ ராஜக³ஹதோ ஸட்டி²யோஜனங் கபிலவத்து²புரங் த்³வீஹி மாஸேஹி ஸம்பாபுணித்வா தத்த² ஞாதீனங் வந்தா³பனத்த²ங் யமகபாடிஹாரியங் அகாஸி. ததா³யங் பு³த்³த⁴வங்ஸோ தே³ஸிதோ.
Yadā pana satthā buddho hutvā bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye paṭhamaṃ vassaṃ vasitvā vuṭṭhavasso pavāretvā uruvelaṃ gantvā tattha tayo māse vasanto tebhātikajaṭile dametvā bhikkhusahassehi kataparivāro phussamāsapuṇṇamāyaṃ rājagahaṃ gantvā dve māse tattheva vasi, tadā bārāṇasito nikkhantassa panassa pañca māsā jātā. Sakalo hemanto atikkanto. Udāyittherassa āgatadivasato sattaṭṭhadivasā vītivattā. So pana phaggunīpuṇṇamāsiyaṃ cintesi – ‘‘atikkanto hemanto, vasantakālo anuppatto, samayo tathāgatassa kapilapuraṃ gantu’’nti. So evaṃ cintetvā kulanagaragamanatthāya saṭṭhimattāhi gāthāhi gamanavaṇṇaṃ vaṇṇesi. Atha satthā cassa vacanaṃ sutvā ñātisaṅgahaṃ kātukāmo hutvā aṅgamagadhavāsīnaṃ kulaputtānaṃ dasahi sahassehi kapilavatthuvāsīnaṃ dasahi sahassehīti sabbeheva vīsatiyā khīṇāsavasahassehi parivuto rājagahato nikkhamitvā divase divase yojanaṃ gacchanto rājagahato saṭṭhiyojanaṃ kapilavatthupuraṃ dvīhi māsehi sampāpuṇitvā tattha ñātīnaṃ vandāpanatthaṃ yamakapāṭihāriyaṃ akāsi. Tadāyaṃ buddhavaṃso desito.
கஸ்ஸ வசனந்தி? ஸாவகபச்சேகபு³த்³தா⁴னங் அஸாதா⁴ரணங் ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸேவ வசனங்.
Kassa vacananti? Sāvakapaccekabuddhānaṃ asādhāraṇaṃ sammāsambuddhasseva vacanaṃ.
கேனாப⁴தோதி? ஆசரியபரம்பராய ஆப⁴தோ. அயஞ்ஹி ஸாரிபுத்தத்தே²ரோ ப⁴த்³த³ஜீ திஸ்ஸோ கோஸியபுத்தோ ஸிக்³க³வோ மொக்³க³லிபுத்தோ ஸுத³த்தோ த⁴ம்மிகோ தா³ஸகோ ஸோணகோ ரேவதோதி ஏவமாதீ³ஹி யாவ ததியஸங்கீ³திகாலா ஆப⁴தோ, ததோ உத்³த⁴ம்பி தேஸங்யேவ ஸிஸ்ஸானுஸிஸ்ஸேஹீதி ஏவங் தாவ ஆசரியபரம்பராய யாவஜ்ஜகாலா ஆப⁴தோதி வேதி³தப்³போ³.
Kenābhatoti? Ācariyaparamparāya ābhato. Ayañhi sāriputtatthero bhaddajī tisso kosiyaputto siggavo moggaliputto sudatto dhammiko dāsako soṇako revatoti evamādīhi yāva tatiyasaṅgītikālā ābhato, tato uddhampi tesaṃyeva sissānusissehīti evaṃ tāva ācariyaparamparāya yāvajjakālā ābhatoti veditabbo.
எத்தாவதா –
Ettāvatā –
‘‘கேனாயங் தே³ஸிதோ கத்த², கஸ்ஸத்தா²ய ச தே³ஸிதோ;
‘‘Kenāyaṃ desito kattha, kassatthāya ca desito;
கிமத்தா²ய கதா³ கஸ்ஸ, வசனங் கேன சாப⁴தோ’’தி. –
Kimatthāya kadā kassa, vacanaṃ kena cābhato’’ti. –
அயங் கா³தா² வுத்தத்தா² ஹோதி.
Ayaṃ gāthā vuttatthā hoti.
நிதா³னகதா²
Nidānakathā
பா³ஹிரனிதா³னங்
Bāhiranidānaṃ
ஏவங் ஆப⁴தஸ்ஸ பனஸ்ஸ இதா³னி அத்த²வண்ணனா ஹோதி, ஸா பனாயங் அத்த²வண்ணனா யஸ்மா தூ³ரேனிதா³னங் அவிதூ³ரேனிதா³னங் ஸந்திகேனிதா³னந்தி, இமானி தீணி நிதா³னானி த³ஸ்ஸெத்வாவ வண்ணிதா ஸுவண்ணிதா நாம ஹோதி. யே ச நங் ஸுணந்தி, தேஹி ஸமுதா³க³மதோ பட்டா²ய விஞ்ஞாதத்தா ஸுவிஞ்ஞாதாவ ஹோதி, தஸ்மா தானி நிதா³னானி த³ஸ்ஸெத்வாவ வண்ணயிஸ்ஸாம.
Evaṃ ābhatassa panassa idāni atthavaṇṇanā hoti, sā panāyaṃ atthavaṇṇanā yasmā dūrenidānaṃ avidūrenidānaṃ santikenidānanti, imāni tīṇi nidānāni dassetvāva vaṇṇitā suvaṇṇitā nāma hoti. Ye ca naṃ suṇanti, tehi samudāgamato paṭṭhāya viññātattā suviññātāva hoti, tasmā tāni nidānāni dassetvāva vaṇṇayissāma.
தத்த² ஆதி³தோ பட்டா²ய தாவ தேஸங் நிதா³னானங் பரிச்சே²தோ³ வேதி³தப்³போ³. தத்ராயங் ஸங்கே²பதோ அத்த²தீ³பனா – தீ³பங்கரத³ஸப³லஸ்ஸ பாத³மூலே கதாபி⁴னீஹாரஸ்ஸ மஹாஸத்தஸ்ஸ யாவ வெஸ்ஸந்தரத்தபா⁴வா சவித்வா துஸிதப⁴வனே நிப்³ப³த்தி, தாவ பவத்தா கதா² தூ³ரேனிதா³னங் நாம. துஸிதப⁴வனதோ சவித்வா யாவ போ³தி⁴மண்டே³ ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணப்பத்தி, தாவ பவத்தா கதா² அவிதூ³ரேனிதா³னங் நாம. ‘‘ஏகங் ஸமயங் ப⁴க³வா ஸாவத்தி²யங் விஹரதி ஜேதவனே அனாத²பிண்டி³கஸ்ஸ ஆராமே’’தி ச, ‘‘ராஜக³ஹே விஹரதி வேளுவனே கலந்த³கனிவாபே’’தி ச, ‘‘வேஸாலியங் விஹரதி மஹாவனே கூடாகா³ரஸாலாய’’ந்தி ச ஏவங் மஹாபோ³தி⁴மண்டே³ ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணப்பத்திதோ யாவ பரினிப்³பா³னமஞ்சா ஏதஸ்மிங் அந்தரே ப⁴க³வா யத்த² யத்த² விஹாஸி, தங் தங் ஸந்திகேனிதா³னங் நாமாதி வேதி³தப்³ப³ங். எத்தாவதா ஸங்கே²பேனேவ திண்ணங் தூ³ராவிதூ³ரஸந்திகேனிதா³னானங் வஸேன பா³ஹிரனிதா³னவண்ணனா ஸமத்தா ஹோதீதி.
Tattha ādito paṭṭhāya tāva tesaṃ nidānānaṃ paricchedo veditabbo. Tatrāyaṃ saṅkhepato atthadīpanā – dīpaṅkaradasabalassa pādamūle katābhinīhārassa mahāsattassa yāva vessantarattabhāvā cavitvā tusitabhavane nibbatti, tāva pavattā kathā dūrenidānaṃ nāma. Tusitabhavanato cavitvā yāva bodhimaṇḍe sabbaññutaññāṇappatti, tāva pavattā kathā avidūrenidānaṃ nāma. ‘‘Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme’’ti ca, ‘‘rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe’’ti ca, ‘‘vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāya’’nti ca evaṃ mahābodhimaṇḍe sabbaññutaññāṇappattito yāva parinibbānamañcā etasmiṃ antare bhagavā yattha yattha vihāsi, taṃ taṃ santikenidānaṃ nāmāti veditabbaṃ. Ettāvatā saṅkhepeneva tiṇṇaṃ dūrāvidūrasantikenidānānaṃ vasena bāhiranidānavaṇṇanā samattā hotīti.
அப்³ப⁴ந்தரனிதா³னங்
Abbhantaranidānaṃ
1. ரதனசங்கமனகண்ட³வண்ணனா
1. Ratanacaṅkamanakaṇḍavaṇṇanā
இதா³னி பன –
Idāni pana –
1.
1.
‘‘ப்³ரஹ்மா ச லோகாதி⁴பதீ ஸஹம்பதீ, கதஞ்ஜலீ அனதி⁴வரங் அயாசத²;
‘‘Brahmā ca lokādhipatī sahampatī, katañjalī anadhivaraṃ ayācatha;
ஸந்தீத⁴ ஸத்தாப்பரஜக்க²ஜாதிகா, தே³ஸேஹி த⁴ம்மங் அனுகம்பிமங் பஜ’’ந்தி. –
Santīdha sattāpparajakkhajātikā, desehi dhammaṃ anukampimaṃ paja’’nti. –
ஆதி³னயப்பவத்தஸ்ஸ அப்³ப⁴ந்தரனிதா³னஸ்ஸ அத்த²வண்ணனா ஹோதி.
Ādinayappavattassa abbhantaranidānassa atthavaṇṇanā hoti.
எத்த² ‘‘ஏகங் ஸமயங் ப⁴க³வா ராஜக³ஹே விஹரதி வேளுவனே கலந்த³கனிவாபே’’திஆதி³ஸுத்தந்தேஸு விய – ‘‘ஏகங் ஸமயங் ப⁴க³வா ஸக்கேஸு விஹரதி கபிலவத்து²ஸ்மிங் நிக்³ரோதா⁴ராமே. அத² கோ² ஆயஸ்மா ஸாரிபுத்தோ யேன ப⁴க³வா தேனுபஸங்கமி; உபஸங்கமித்வா ப⁴க³வந்தங் பு³த்³த⁴வங்ஸங் அபுச்சீ²’’தி ஏவமாதி³னா நயேன நிதா³னங் அவத்வா கஸ்மா ‘‘ப்³ரஹ்மா ச லோகாதி⁴பதீ ஸஹம்பதீ, கதஞ்ஜலீ அனதி⁴வரங் அயாசதா²’’திஆதி³னா நயேன நிதா³னங் வுத்தந்தி? வுச்சதே – ப⁴க³வதோ ஸப்³ப³த⁴ம்மதே³ஸனாகாரணபூ⁴தாய ப்³ரஹ்முனோ த⁴ம்மதே³ஸனாயாசனாய ஸந்த³ஸ்ஸனத்த²ங் வுத்தந்தி.
Ettha ‘‘ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe’’tiādisuttantesu viya – ‘‘ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ buddhavaṃsaṃ apucchī’’ti evamādinā nayena nidānaṃ avatvā kasmā ‘‘brahmā ca lokādhipatī sahampatī, katañjalī anadhivaraṃ ayācathā’’tiādinā nayena nidānaṃ vuttanti? Vuccate – bhagavato sabbadhammadesanākāraṇabhūtāya brahmuno dhammadesanāyācanāya sandassanatthaṃ vuttanti.
‘‘கதா³யங் த⁴ம்மதே³ஸனத்த²ங், அஜ்ஜி²ட்டோ² ப்³ரஹ்முனா ஜினோ;
‘‘Kadāyaṃ dhammadesanatthaṃ, ajjhiṭṭho brahmunā jino;
கதா³ கத்த² ச கேனாயங், கா³தா² ஹி ஸமுதீ³ரிதா’’தி.
Kadā kattha ca kenāyaṃ, gāthā hi samudīritā’’ti.
வுச்சதே – பு³த்³த⁴பூ⁴தஸ்ஸ பன ப⁴க³வதோ அட்ட²மே ஸத்தாஹே ஸத்தா² த⁴ம்மதே³ஸனத்தா²ய ப்³ரஹ்முனா அஜ்ஜி²ட்டோ² ஆயாசிதோ. தத்ராயங் அனுபுப்³பி³கதா² – மஹாபுரிஸோ கிர கதாபி⁴னீஹாரோ மஹாபி⁴னிக்க²மனதி³வஸே விவடபாகடபீ³ப⁴ச்ச²ஸயனாஸனசேடிகா நாடகித்தி²யோ தி³ஸ்வா அதீவ ஸங்விக்³க³ஹத³யோ படேகதே³ஸாவச்ச²ன்னங் ச²ன்னங் ஆமந்தெத்வா – ‘‘அரினரவரமந்த²கங் கண்ட³கங் நாம துரங்க³வரமாஹரா’’தி கண்ட³கங் ஆஹராபெத்வா ச²ன்னஸஹாயோ வரதுரங்க³மாருய்ஹ நக³ரத்³வாரே அதி⁴வத்தா²ய தே³வதாய நக³ரத்³வாரே விவடே நக³ரதோ நிக்க²மித்வா தீணி ரஜ்ஜானி தேன ரத்தாவஸேஸேன அதிக்கமித்வா அனோமஸத்தோ அனோமாய நாம நதி³யா தீரே ட²த்வா ச²ன்னமேவமாஹ – ‘‘ச²ன்ன, த்வங் மம இமானி அஞ்ஞேஹி அஸாதா⁴ரணானி ஆப⁴ரணானி கண்ட³கஞ்ச வரதுரங்க³மாதா³ய கபிலபுரங் க³ச்சா²ஹீ’’தி ச²ன்னங் விஸ்ஸஜ்ஜெத்வா அஸிதோரக³னீலுப்பலஸதி³ஸேனாஸினா ஸகேஸமகுடங் சி²ந்தி³த்வா ஆகாஸே உக்கி²பித்வா தே³வத³த்தியங் பத்தசீவரங் க³ஹெத்வா ஸயமேவ பப்³ப³ஜித்வா அனுபுப்³பே³ன சாரிகங் சரமானோ அனிலப³லஸமுத்³து⁴ததரங்க³ப⁴ங்க³ங் அஸங்க³ங் க³ங்க³ங் நதி³ங் உத்தரித்வா மணிக³ணரங்ஸிஜாலவிஜ்ஜோதிதராஜக³ஹங் ராஜக³ஹங் நாம நக³ரங் பவிஸித்வா தத்த² இஸ்ஸரியமத³மத்தங் ஜனங் பரிஹாஸெந்தோ விய ச உத்³த⁴தவேஸஸ்ஸ ஜனஸ்ஸ லஜ்ஜமுப்பாத³யமானோ விய ச வயகந்தீஹி நாக³ரஜனஹத³யானி அத்தனி ப³ந்த⁴ந்தோ விய ச த்³வதிங்ஸவரமஹாபுரிஸலக்க²ணவிராஜிதாய ரூபஸிரியா ஸப்³ப³ஜனநயனானி விலும்பமானோ விய ச ரூபீபாத³ஸஞ்சரோ புஞ்ஞஸஞ்சயோ விய ச பப்³ப³தோ விய ச க³மனேன நிஸ்ஸங்கோ³ ஸந்திந்த்³ரியோ ஸந்தமானஸோ யுக³மத்தங் பெக்க²மானோ ராஜக³ஹங் பிண்டா³ய சரித்வா யாபனமத்தங் ப⁴த்தங் க³ஹெத்வா நக³ரதோ நிக்க²மித்வா பண்ட³வபப்³ப³தபஸ்ஸே சா²யூத³கஸம்பன்னே ஸுசிபூ⁴மிபா⁴கே³ பரமரமணீயே பவிவித்தே ஓகாஸே நிஸீதி³த்வா படிஸங்கா²னப³லேன மிஸ்ஸகப⁴த்தங் பரிபு⁴ஞ்ஜித்வா பண்ட³வகி³ரானுஸாரேன பி³ம்பி³ஸாரேன மக³த⁴மஹாராஜேன மஹாபுரிஸஸ்ஸ ஸந்திகங் க³ந்த்வா நாமகொ³த்தங் புச்சி²த்வா தேன பமுதி³தஹத³யேன ‘‘மம ரஜ்ஜபா⁴க³ங் க³ண்ஹாஹீ’’தி ரஜ்ஜேன நிமந்தியமானோ – ‘‘அலங், மஹாராஜ, ந மய்ஹங் ரஜ்ஜேனத்தோ² அஹங் ரஜ்ஜங் பஹாய லோகஹிதத்தா²ய பதா⁴னமனுயுஞ்ஜித்வா லோகே விவடச்ச²தோ³ பு³த்³தோ⁴ ப⁴விஸ்ஸாமீதி நிக்க²ந்தோ’’தி வத்வா தேன ச ‘‘பு³த்³தோ⁴ ஹுத்வா ஸப்³ப³பட²மங் மம விஜிதங் ஓஸரெய்யாதா²’’தி வுத்தோ ‘ஸாதூ⁴’தி தஸ்ஸ படிஞ்ஞங் த³த்வா ஆளாரஞ்ச உத³கஞ்ச உபஸங்கமித்வா தேஸங் த⁴ம்மதே³ஸனாய ஸாரங் அவிந்த³ந்தோ ததோ பக்கமித்வா உருவேலாயங் ச²ப்³ப³ஸ்ஸானி து³க்கரகாரிகங் கரொந்தோபி அமதங் அதி⁴க³ந்துங் அஸக்கொந்தோ ஓளாரிகாஹாரபடிஸேவனேன ஸரீரங் ஸந்தப்பேஸி.
Vuccate – buddhabhūtassa pana bhagavato aṭṭhame sattāhe satthā dhammadesanatthāya brahmunā ajjhiṭṭho āyācito. Tatrāyaṃ anupubbikathā – mahāpuriso kira katābhinīhāro mahābhinikkhamanadivase vivaṭapākaṭabībhacchasayanāsanaceṭikā nāṭakitthiyo disvā atīva saṃviggahadayo paṭekadesāvacchannaṃ channaṃ āmantetvā – ‘‘arinaravaramanthakaṃ kaṇḍakaṃ nāma turaṅgavaramāharā’’ti kaṇḍakaṃ āharāpetvā channasahāyo varaturaṅgamāruyha nagaradvāre adhivatthāya devatāya nagaradvāre vivaṭe nagarato nikkhamitvā tīṇi rajjāni tena rattāvasesena atikkamitvā anomasatto anomāya nāma nadiyā tīre ṭhatvā channamevamāha – ‘‘channa, tvaṃ mama imāni aññehi asādhāraṇāni ābharaṇāni kaṇḍakañca varaturaṅgamādāya kapilapuraṃ gacchāhī’’ti channaṃ vissajjetvā asitoraganīluppalasadisenāsinā sakesamakuṭaṃ chinditvā ākāse ukkhipitvā devadattiyaṃ pattacīvaraṃ gahetvā sayameva pabbajitvā anupubbena cārikaṃ caramāno anilabalasamuddhutataraṅgabhaṅgaṃ asaṅgaṃ gaṅgaṃ nadiṃ uttaritvā maṇigaṇaraṃsijālavijjotitarājagahaṃ rājagahaṃ nāma nagaraṃ pavisitvā tattha issariyamadamattaṃ janaṃ parihāsento viya ca uddhatavesassa janassa lajjamuppādayamāno viya ca vayakantīhi nāgarajanahadayāni attani bandhanto viya ca dvatiṃsavaramahāpurisalakkhaṇavirājitāya rūpasiriyā sabbajananayanāni vilumpamāno viya ca rūpīpādasañcaro puññasañcayo viya ca pabbato viya ca gamanena nissaṅgo santindriyo santamānaso yugamattaṃ pekkhamāno rājagahaṃ piṇḍāya caritvā yāpanamattaṃ bhattaṃ gahetvā nagarato nikkhamitvā paṇḍavapabbatapasse chāyūdakasampanne sucibhūmibhāge paramaramaṇīye pavivitte okāse nisīditvā paṭisaṅkhānabalena missakabhattaṃ paribhuñjitvā paṇḍavagirānusārena bimbisārena magadhamahārājena mahāpurisassa santikaṃ gantvā nāmagottaṃ pucchitvā tena pamuditahadayena ‘‘mama rajjabhāgaṃ gaṇhāhī’’ti rajjena nimantiyamāno – ‘‘alaṃ, mahārāja, na mayhaṃ rajjenattho ahaṃ rajjaṃ pahāya lokahitatthāya padhānamanuyuñjitvā loke vivaṭacchado buddho bhavissāmīti nikkhanto’’ti vatvā tena ca ‘‘buddho hutvā sabbapaṭhamaṃ mama vijitaṃ osareyyāthā’’ti vutto ‘sādhū’ti tassa paṭiññaṃ datvā āḷārañca udakañca upasaṅkamitvā tesaṃ dhammadesanāya sāraṃ avindanto tato pakkamitvā uruvelāyaṃ chabbassāni dukkarakārikaṃ karontopi amataṃ adhigantuṃ asakkonto oḷārikāhārapaṭisevanena sarīraṃ santappesi.
ததா³ பன உருவேலாயங் ஸேனானிக³மே ஸேனானிக³மகுடும்பி³கஸ்ஸ தீ⁴தா ஸுஜாதா நாம தா³ரிகா வயப்பத்தா ஏகஸ்மிங் நிக்³ரோத⁴ருக்கே² பத்த²னமகாஸி – ‘‘ஸசாஹங் ஸமஜாதிகங் குலக⁴ரங் க³ந்த்வா பட²மக³ப்³பே⁴ புத்தங் லபி⁴ஸ்ஸாமி, ப³லிகம்மங் கரிஸ்ஸாமீ’’தி. தஸ்ஸா ஸா பத்த²னா ஸமிஜ்ஜி². ஸா வேஸாக²புண்ணமதி³வஸே ‘‘அஜ்ஜ ப³லிகம்மங் கரிஸ்ஸாமீ’’தி பாதோவ பாயாஸங் அனாயாஸங் பரமமது⁴ரங் ஸம்படிபாதே³ஸி. போ³தி⁴ஸத்தோபி தத³ஹேவ கதஸரீரபடிஜக்³க³னோ பி⁴க்கா²சாரகாலங் ஆக³மயமானோ பாதோவ க³ந்த்வா தஸ்மிங் நிக்³ரோத⁴ருக்க²மூலே நிஸீதி³. அத² கோ² புண்ணா நாம தா³ஸீ தஸ்ஸா தா⁴தீ ருக்க²மூலஸோத⁴னத்தா²ய க³தா போ³தி⁴ஸத்தங் பாசீனலோகதா⁴துங் ஓலோகயமானங் நிஸின்னங் ஸஞ்ஜா²ப்பபா⁴னுரஞ்ஜிதவரகனககி³ரிஸிக²ரஸதி³ஸஸரீரஸோப⁴ங் திமிரனிகரனிதா⁴னகரங் கமலவனவிகஸனகரங் க⁴னவிவரமுபக³தங் தி³வஸகரமிவ தருவரமுபக³தங் முனிதி³வஸகரமத்³த³ஸ. ஸரீரதோ சஸ்ஸ நிக்க²ந்தாஹி பபா⁴ஹி ஸகலஞ்ச தங் ருக்க²ங் ஸுவண்ணவண்ணங் தி³ஸ்வா தஸ்ஸா ஏதத³ஹோஸி – ‘‘அஜ்ஜ அம்ஹாகங் தே³வதா ருக்க²தோ ஓருய்ஹ ஸஹத்தே²னேவ ப³லிங் படிக்³க³ஹேதுகாமா ஹுத்வா நிஸின்னா’’தி. ஸா வேகே³ன க³ந்த்வா ஸுஜாதாய ஏதமத்த²ங் ஆரோசேஸி.
Tadā pana uruvelāyaṃ senānigame senānigamakuṭumbikassa dhītā sujātā nāma dārikā vayappattā ekasmiṃ nigrodharukkhe patthanamakāsi – ‘‘sacāhaṃ samajātikaṃ kulagharaṃ gantvā paṭhamagabbhe puttaṃ labhissāmi, balikammaṃ karissāmī’’ti. Tassā sā patthanā samijjhi. Sā vesākhapuṇṇamadivase ‘‘ajja balikammaṃ karissāmī’’ti pātova pāyāsaṃ anāyāsaṃ paramamadhuraṃ sampaṭipādesi. Bodhisattopi tadaheva katasarīrapaṭijaggano bhikkhācārakālaṃ āgamayamāno pātova gantvā tasmiṃ nigrodharukkhamūle nisīdi. Atha kho puṇṇā nāma dāsī tassā dhātī rukkhamūlasodhanatthāya gatā bodhisattaṃ pācīnalokadhātuṃ olokayamānaṃ nisinnaṃ sañjhāppabhānurañjitavarakanakagirisikharasadisasarīrasobhaṃ timiranikaranidhānakaraṃ kamalavanavikasanakaraṃ ghanavivaramupagataṃ divasakaramiva taruvaramupagataṃ munidivasakaramaddasa. Sarīrato cassa nikkhantāhi pabhāhi sakalañca taṃ rukkhaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ disvā tassā etadahosi – ‘‘ajja amhākaṃ devatā rukkhato oruyha sahattheneva baliṃ paṭiggahetukāmā hutvā nisinnā’’ti. Sā vegena gantvā sujātāya etamatthaṃ ārocesi.
ததோ ஸுஜாதா ஸஞ்ஜாதஸத்³தா⁴ ஹுத்வா ஸப்³பா³லங்காரேன அலங்கரித்வா ஸதஸஹஸ்ஸக்³க⁴னிகங் ஸுவண்ணபாதிங் பரமமது⁴ரஸ்ஸ மது⁴பாயாஸஸ்ஸ பூரெத்வா அபராய ஸுவண்ணபாதியா பித³ஹித்வா ஸீஸேனாதா³ய நிக்³ரோத⁴ருக்கா²பி⁴முகீ² அக³மாஸி. ஸா க³ச்ச²ந்தீ தூ³ரதோவ தங் போ³தி⁴ஸத்தங் ருக்க²தே³வதமிவ ஸகலங் தங் ருக்க²ங் ஸரீரப்பபா⁴ய ஸுவண்ணவண்ணங் கத்வா புஞ்ஞஸஞ்சயமிவ ரூபவந்தங் நிஸின்னங் தி³ஸ்வா பீதிஸோமனஸ்ஸஜாதா ஸுஜாதா ‘‘ருக்க²தே³வதா’’தி ஸஞ்ஞாய தி³ட்ட²ட்டா²னதோ பட்டா²ய ஓனதோனதா க³ந்த்வா ஸீஸதோ தங் ஸுவண்ணபாதிங் ஓதாரெத்வா மஹாஸத்தஸ்ஸ ஹத்தே² ட²பெத்வா பஞ்சபதிட்டி²தேன வந்தி³த்வா – ‘‘யதா² மம மனோரதோ² நிப்ப²ன்னோ, ஏவங் தும்ஹாகம்பி நிப்ப²ஜ்ஜதூ’’தி வத்வா பக்காமி.
Tato sujātā sañjātasaddhā hutvā sabbālaṅkārena alaṅkaritvā satasahassagghanikaṃ suvaṇṇapātiṃ paramamadhurassa madhupāyāsassa pūretvā aparāya suvaṇṇapātiyā pidahitvā sīsenādāya nigrodharukkhābhimukhī agamāsi. Sā gacchantī dūratova taṃ bodhisattaṃ rukkhadevatamiva sakalaṃ taṃ rukkhaṃ sarīrappabhāya suvaṇṇavaṇṇaṃ katvā puññasañcayamiva rūpavantaṃ nisinnaṃ disvā pītisomanassajātā sujātā ‘‘rukkhadevatā’’ti saññāya diṭṭhaṭṭhānato paṭṭhāya onatonatā gantvā sīsato taṃ suvaṇṇapātiṃ otāretvā mahāsattassa hatthe ṭhapetvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā – ‘‘yathā mama manoratho nipphanno, evaṃ tumhākampi nipphajjatū’’ti vatvā pakkāmi.
அத² கோ² போ³தி⁴ஸத்தோபி ஸுவண்ணபாதிங் க³ஹெத்வா நேரஞ்ஜராய நதி³யா தீரங் க³ந்த்வா ஸுப்பதிட்டி²தஸ்ஸ நாம தித்த²ஸ்ஸ தீரே ஸுவண்ணபாதிங் ட²பெத்வா ந்ஹத்வா பச்சுத்தரித்வா ஏகூனபஞ்ஞாஸபிண்டே³ கரொந்தோ தங் பாயாஸங் பரிபு⁴ஞ்ஜித்வா – ‘‘ஸசாஹங் அஜ்ஜ பு³த்³தோ⁴ ப⁴விஸ்ஸாமி, அயங் ஸுவண்ணபாதி படிஸோதங் க³ச்ச²தூ’’தி கி²பி. ஸா பாதி படிஸோதங் க³ந்த்வா காளஸ்ஸ நாம நாக³ராஜஸ்ஸ ப⁴வனங் பவிஸித்வா திண்ணங் பு³த்³தா⁴னங் தா²லகானி உக்கி²பித்வா தேஸங் ஹெட்டா² அட்டா²ஸி.
Atha kho bodhisattopi suvaṇṇapātiṃ gahetvā nerañjarāya nadiyā tīraṃ gantvā suppatiṭṭhitassa nāma titthassa tīre suvaṇṇapātiṃ ṭhapetvā nhatvā paccuttaritvā ekūnapaññāsapiṇḍe karonto taṃ pāyāsaṃ paribhuñjitvā – ‘‘sacāhaṃ ajja buddho bhavissāmi, ayaṃ suvaṇṇapāti paṭisotaṃ gacchatū’’ti khipi. Sā pāti paṭisotaṃ gantvā kāḷassa nāma nāgarājassa bhavanaṃ pavisitvā tiṇṇaṃ buddhānaṃ thālakāni ukkhipitvā tesaṃ heṭṭhā aṭṭhāsi.
மஹாஸத்தோ தத்தே²வ வனஸண்டே³ தி³வாவிஹாரங் வீதினாமெத்வா ஸாயன்ஹஸமயே ஸொத்தி²யேன நாம திணஹாரகேன மஹாபுரிஸஸ்ஸ ஆகாரங் ஞத்வா தி³ன்னா அட்ட² திணமுட்டி²யோ க³ஹெத்வா போ³தி⁴மண்ட³மாருய்ஹ த³க்கி²ணதி³ஸாபா⁴கே³ அட்டா²ஸி. ஸோ பன பதே³ஸோ பது³மினிபத்தே உத³கபி³ந்து³ விய அகம்பித்த². மஹாபுரிஸோ – ‘‘அயங் பதே³ஸோ மம கு³ணங் தா⁴ரேதுங் அஸமத்தோ²’’தி பச்சி²மதி³ஸாபா⁴க³மக³மாஸி. ஸோபி ததே²வ கம்பித்த². புன உத்தரதி³ஸாபா⁴க³மக³மாஸி. ஸோபி ததே²வ கம்பித்த². புன புரத்தி²மதி³ஸாபா⁴க³மக³மாஸி. தத்த² பல்லங்கப்பமாணட்டா²னங் நிச்சலங் அஹோஸி. மஹாபுரிஸோ – ‘‘இத³ங் டா²னங் கிலேஸவித்³த⁴ங்ஸனட்டா²ன’’ந்தி ஸன்னிட்டா²னங் கத்வா தானி திணானி அக்³கே³ க³ஹெத்வா சாலேஸி. தானி தூலிகக்³கே³ன பரிச்சி²ன்னானி விய அஹேஸுங். போ³தி⁴ஸத்தோ – ‘‘போ³தி⁴ங் அபத்வாவ இமங் பல்லங்கங் ந பி⁴ந்தி³ஸ்ஸாமீ’’தி சதுரங்க³வீரியங் அதி⁴ட்ட²ஹித்வா பல்லங்கங் ஆபு⁴ஜித்வா போ³தி⁴க்க²ந்த⁴ங் பிட்டி²தோ கத்வா புரத்தா²பி⁴முகோ² நிஸீதி³.
Mahāsatto tattheva vanasaṇḍe divāvihāraṃ vītināmetvā sāyanhasamaye sotthiyena nāma tiṇahārakena mahāpurisassa ākāraṃ ñatvā dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā bodhimaṇḍamāruyha dakkhiṇadisābhāge aṭṭhāsi. So pana padeso paduminipatte udakabindu viya akampittha. Mahāpuriso – ‘‘ayaṃ padeso mama guṇaṃ dhāretuṃ asamattho’’ti pacchimadisābhāgamagamāsi. Sopi tatheva kampittha. Puna uttaradisābhāgamagamāsi. Sopi tatheva kampittha. Puna puratthimadisābhāgamagamāsi. Tattha pallaṅkappamāṇaṭṭhānaṃ niccalaṃ ahosi. Mahāpuriso – ‘‘idaṃ ṭhānaṃ kilesaviddhaṃsanaṭṭhāna’’nti sanniṭṭhānaṃ katvā tāni tiṇāni agge gahetvā cālesi. Tāni tūlikaggena paricchinnāni viya ahesuṃ. Bodhisatto – ‘‘bodhiṃ apatvāva imaṃ pallaṅkaṃ na bhindissāmī’’ti caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhahitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā bodhikkhandhaṃ piṭṭhito katvā puratthābhimukho nisīdi.
தங்க²ணஞ்ஞேவ ஸப்³ப³லோகாபி⁴ஹாரோ மாரோ பா³ஹுஸஹஸ்ஸங் மாபெத்வா தி³யட்³ட⁴யோஜனஸதிகங் ஹிமகி³ரிஸிக²ரஸதி³ஸங் கி³ரிமேக²லங் நாம அரிவரவாரணங் வரவாரணங் அபி⁴ருய்ஹ நவயோஜனிகேன த⁴னுஅஸிப²ரஸுஸரஸத்திஸப³லேனாதிப³ஹலேன மாரப³லேன ஸம்பரிவுதோ ஸமந்தா பப்³ப³தோ விய அஜ்ஜொ²த்த²ரந்தோ மஹாஸபத்தங் விய மஹாஸத்தங் ஸமுபாக³மி. மஹாபுரிஸோ ஸூரியே த⁴ரந்தேயேவ அதிதுமூலங் மாரப³லங் வித⁴மித்வா விகஸிதஜயஸுமனகுஸுமஸதி³ஸஸ்ஸ சீவரஸ்ஸ உபரி பதமானேஹி ரத்தபவாலங்குரஸதி³ஸருசிரத³ஸ்ஸனேஹி போ³தி⁴ருக்க²ங்குரேஹி பீதியா விய பூஜியமானோ ஏவ பட²மயாமே புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணங் லபி⁴த்வா மஜ்ஜி²மயாமே தி³ப்³ப³சக்கு²ஞாணங் விஸோதெ⁴த்வா பச்சி²மயாமே படிச்சஸமுப்பாதே³ ஞாணங் ஓதாரெத்வா வட்டவிவட்டங் ஸம்மஸந்தோ அருணோத³யே பு³த்³தோ⁴ ஹுத்வா –
Taṅkhaṇaññeva sabbalokābhihāro māro bāhusahassaṃ māpetvā diyaḍḍhayojanasatikaṃ himagirisikharasadisaṃ girimekhalaṃ nāma arivaravāraṇaṃ varavāraṇaṃ abhiruyha navayojanikena dhanuasipharasusarasattisabalenātibahalena mārabalena samparivuto samantā pabbato viya ajjhottharanto mahāsapattaṃ viya mahāsattaṃ samupāgami. Mahāpuriso sūriye dharanteyeva atitumūlaṃ mārabalaṃ vidhamitvā vikasitajayasumanakusumasadisassa cīvarassa upari patamānehi rattapavālaṅkurasadisaruciradassanehi bodhirukkhaṅkurehi pītiyā viya pūjiyamāno eva paṭhamayāme pubbenivāsānussatiñāṇaṃ labhitvā majjhimayāme dibbacakkhuñāṇaṃ visodhetvā pacchimayāme paṭiccasamuppāde ñāṇaṃ otāretvā vaṭṭavivaṭṭaṃ sammasanto aruṇodaye buddho hutvā –
‘‘அனேகஜாதிஸங்ஸாரங், ஸந்தா⁴விஸ்ஸங் அனிப்³பி³ஸங்;
‘‘Anekajātisaṃsāraṃ, sandhāvissaṃ anibbisaṃ;
க³ஹகாரங் க³வேஸந்தோ, து³க்கா² ஜாதி புனப்புனங்.
Gahakāraṃ gavesanto, dukkhā jāti punappunaṃ.
‘‘க³ஹகாரக தி³ட்டோ²ஸி, புன கே³ஹங் ந காஹஸி;
‘‘Gahakāraka diṭṭhosi, puna gehaṃ na kāhasi;
ஸப்³பா³ தே பா²ஸுகா ப⁴க்³கா³, க³ஹகூடங் விஸங்க²தங்;
Sabbā te phāsukā bhaggā, gahakūṭaṃ visaṅkhataṃ;
விஸங்கா²ரக³தங் சித்தங், தண்ஹானங் க²யமஜ்ஜ²கா³’’தி. (த⁴॰ ப॰ 153-154) –
Visaṅkhāragataṃ cittaṃ, taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti. (dha. pa. 153-154) –
இமங் உதா³னங் உதா³னெத்வா ஸத்தாஹங் விமுத்திஸுக²படிஸேவனேன வீதினாமெத்வா அட்ட²மே தி³வஸே ஸமாபத்திதோ வுட்டா²ய தே³வதானங் கங்க²ங் ஞத்வா தாஸங் கங்கா²வித⁴மனத்த²ங் ஆகாஸே உப்பதித்வா யமகபாடிஹாரியங் த³ஸ்ஸெத்வா தாஸங் கங்க²ங் வித⁴மித்வா பல்லங்கதோ ஈஸகங் பாசீனநிஸ்ஸிதே உத்தரதி³ஸாபா⁴கே³ ட²த்வா – ‘‘இமஸ்மிங் வத மே பல்லங்கே ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் படிவித்³த⁴’’ந்தி சத்தாரி அஸங்க்²யெய்யானி கப்பஸதஸஹஸ்ஸஞ்ச பூரிதானங் பாரமீனங் ப²லாதி⁴க³மட்டா²னங் பல்லங்கஞ்சேவ போ³தி⁴ருக்க²ஞ்ச அனிமிஸேஹி அக்கீ²ஹி ஓலோகயமானோ ஸத்தாஹங் வீதினாமேஸி, தங் டா²னங் அனிமிஸசேதியங் நாம ஜாதங்.
Imaṃ udānaṃ udānetvā sattāhaṃ vimuttisukhapaṭisevanena vītināmetvā aṭṭhame divase samāpattito vuṭṭhāya devatānaṃ kaṅkhaṃ ñatvā tāsaṃ kaṅkhāvidhamanatthaṃ ākāse uppatitvā yamakapāṭihāriyaṃ dassetvā tāsaṃ kaṅkhaṃ vidhamitvā pallaṅkato īsakaṃ pācīnanissite uttaradisābhāge ṭhatvā – ‘‘imasmiṃ vata me pallaṅke sabbaññutaññāṇaṃ paṭividdha’’nti cattāri asaṅkhyeyyāni kappasatasahassañca pūritānaṃ pāramīnaṃ phalādhigamaṭṭhānaṃ pallaṅkañceva bodhirukkhañca animisehi akkhīhi olokayamāno sattāhaṃ vītināmesi, taṃ ṭhānaṃ animisacetiyaṃ nāma jātaṃ.
அத² பல்லங்கஸ்ஸ ச டி²தட்டா²னஸ்ஸ ச அந்தரே புரத்தி²மபச்சி²மதோ ஆயதே ரதனசங்கமே சங்கமந்தோ ஸத்தாஹங் வீதினாமேஸி, தங் டா²னங் ரதனசங்கமசேதியங் நாம ஜாதங். ததோ பச்சி²மதி³ஸாபா⁴கே³ தே³வதா ரதனக⁴ரங் நாம மாபேஸுங், தத்த² பல்லங்கேன நிஸீதி³த்வா அபி⁴த⁴ம்மபிடகங் விஸேஸதோ செத்த² அனந்தனயஸமந்தபட்டா²னங் விசினந்தோ ஸத்தாஹங் வீதினாமேஸி. தங் டா²னங் ரதனக⁴ரசேதியங் நாம ஜாதங். ஏவங் போ³தி⁴ஸமீபேயேவ சத்தாரி ஸத்தாஹானி வீதினாமெத்வா பஞ்சமே ஸத்தாஹே போ³தி⁴ருக்க²மூலா யேன அஜபாலனிக்³ரோதோ⁴ தேனுபஸங்கமி; தத்தா²பி த⁴ம்மங் விசினந்தோயேவ விமுத்திஸுக²ஞ்ச படிஸங்வேதெ³ந்தோ அஜபாலனிக்³ரோதே⁴ ஸத்தாஹங் வீதினாமேஸி.
Atha pallaṅkassa ca ṭhitaṭṭhānassa ca antare puratthimapacchimato āyate ratanacaṅkame caṅkamanto sattāhaṃ vītināmesi, taṃ ṭhānaṃ ratanacaṅkamacetiyaṃ nāma jātaṃ. Tato pacchimadisābhāge devatā ratanagharaṃ nāma māpesuṃ, tattha pallaṅkena nisīditvā abhidhammapiṭakaṃ visesato cettha anantanayasamantapaṭṭhānaṃ vicinanto sattāhaṃ vītināmesi. Taṃ ṭhānaṃ ratanagharacetiyaṃ nāma jātaṃ. Evaṃ bodhisamīpeyeva cattāri sattāhāni vītināmetvā pañcame sattāhe bodhirukkhamūlā yena ajapālanigrodho tenupasaṅkami; tatthāpi dhammaṃ vicinantoyeva vimuttisukhañca paṭisaṃvedento ajapālanigrodhe sattāhaṃ vītināmesi.
ஏவங் அபரங் ஸத்தாஹங் முசலிந்தே³ நிஸீதி³. தஸ்ஸ நிஸின்னமத்தஸ்ஸேவ ப⁴க³வதோ ஸகலசக்கவாளக³ப்³ப⁴ங் பூரெந்தோ மஹாஅகாலமேகோ⁴ உத³பாதி³. தஸ்மிங் பன உப்பன்னே முசலிந்தோ³ நாக³ராஜா சிந்தேஸி – ‘‘அயங் மஹாமேகோ⁴ ஸத்த²ரி மய்ஹங் ப⁴வனங் பவிட்ட²மத்தே உப்பன்னோ வாஸாகா³ரமஸ்ஸ லத்³து⁴ங் வட்டதீ’’தி. ஸோ ஸத்தரதனமயங் தே³வவிமானஸதி³ஸங் தி³ப்³ப³விமானங் நிம்மினிதுங் ஸமத்தோ²பி ஏவங் கதே – ‘‘ந மய்ஹங் மஹப்ப²லங் ப⁴விஸ்ஸதி, த³ஸப³லஸ்ஸ காயவெய்யாவச்சங் கரிஸ்ஸாமீ’’தி அதிமஹந்தங் அத்தபா⁴வங் கத்வா ஸத்தா²ரங் ஸத்தக்க²த்துங் போ⁴கே³ஹி பரிக்கி²பித்வா உபரி மஹந்தங் ப²ணங் கத்வா அட்டா²ஸி. அத² ப⁴க³வா பரிக்கே²பஸ்ஸ அந்தோவ மஹதி ஓகாஸே ஸப்³ப³ரதனமயே பச்சக்³க⁴பல்லங்கே உபரி வினிக்³க³லந்தவிவித⁴ஸுரபி⁴குஸுமதா³மவிதானே விவித⁴ஸுரபி⁴க³ந்த⁴வாஸிதே க³ந்த⁴குடியங் விஹரந்தோ விய விஹாஸி. ஏவங் ப⁴க³வா தங் ஸத்தாஹங் தத்த² வீதினாமெத்வா ததோ அபரங் ஸத்தாஹங் ராஜாயதனே நிஸீதி³. தத்தா²பி விமுத்திஸுக²படிஸங்வேதி³யேவ. எத்தாவதா ஸத்தஸத்தாஹானி பரிபுண்ணானி அஹேஸுங். எத்த²ந்தரே ப⁴க³வா ஜா²னஸுகே²ன ப²லஸுகே²ன ச வீதினாமேஸி.
Evaṃ aparaṃ sattāhaṃ mucalinde nisīdi. Tassa nisinnamattasseva bhagavato sakalacakkavāḷagabbhaṃ pūrento mahāakālamegho udapādi. Tasmiṃ pana uppanne mucalindo nāgarājā cintesi – ‘‘ayaṃ mahāmegho satthari mayhaṃ bhavanaṃ paviṭṭhamatte uppanno vāsāgāramassa laddhuṃ vaṭṭatī’’ti. So sattaratanamayaṃ devavimānasadisaṃ dibbavimānaṃ nimminituṃ samatthopi evaṃ kate – ‘‘na mayhaṃ mahapphalaṃ bhavissati, dasabalassa kāyaveyyāvaccaṃ karissāmī’’ti atimahantaṃ attabhāvaṃ katvā satthāraṃ sattakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvā upari mahantaṃ phaṇaṃ katvā aṭṭhāsi. Atha bhagavā parikkhepassa antova mahati okāse sabbaratanamaye paccagghapallaṅke upari viniggalantavividhasurabhikusumadāmavitāne vividhasurabhigandhavāsite gandhakuṭiyaṃ viharanto viya vihāsi. Evaṃ bhagavā taṃ sattāhaṃ tattha vītināmetvā tato aparaṃ sattāhaṃ rājāyatane nisīdi. Tatthāpi vimuttisukhapaṭisaṃvediyeva. Ettāvatā sattasattāhāni paripuṇṇāni ahesuṃ. Etthantare bhagavā jhānasukhena phalasukhena ca vītināmesi.
அத²ஸ்ஸ ஸத்தஸத்தாஹாதிக்கமே – ‘‘முக²ங் தோ⁴விஸ்ஸாமீ’’தி சித்தங் உப்பஜ்ஜி. ஸக்கோ தே³வானமிந்தோ³ அக³த³ஹரீதகங் ஆஹரித்வா அதா³ஸி. அத²ஸ்ஸ ஸக்கோ நாக³லதாத³ந்தகட்ட²ஞ்ச முக²தோ⁴வனஉத³கஞ்ச அதா³ஸி. ததோ ப⁴க³வா த³ந்தகட்ட²ங் கா²தி³த்வா அனோதத்தத³ஹோத³கேன முக²ங் தோ⁴வித்வா ராஜாயதனமூலே நிஸீதி³. தஸ்மிங் ஸமயே சதூஹி லோகபாலேஹி உபனீதே பச்சக்³கே⁴ ஸேலமயே பத்தே தபுஸ்ஸப⁴ல்லிகானங் வாணிஜானங் மந்த²ஞ்ச மது⁴பிண்டி³கஞ்ச படிக்³க³ஹெத்வா பரிபு⁴ஞ்ஜித்வா பச்சாக³ந்த்வா அஜபாலனிக்³ரோத⁴ருக்க²மூலே நிஸீதி³. அத²ஸ்ஸ தத்த² நிஸின்னமத்தஸ்ஸேவ அத்தனா அதி⁴க³தஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ க³ம்பீ⁴ரபா⁴வங் பச்சவெக்க²ந்தஸ்ஸ ஸப்³ப³பு³த்³தா⁴னங் ஆசிண்ணோ – ‘‘அதி⁴க³தோ கோ² ம்யாயங் த⁴ம்மோ க³ம்பீ⁴ரோ து³த்³த³ஸோ து³ரனுபோ³தோ⁴ ஸந்தோ பணீதோ அதக்காவசரோ நிபுணோ பண்டி³தவேத³னீயோ’’தி (ம॰ நி॰ 2.281; ஸங்॰ நி॰ 1.172; மஹாவ॰ 7) பரேஸங் த⁴ம்மங் அதே³ஸேதுகாமதாகாரப்பத்தோ பரிவிதக்கோ உத³பாதி³.
Athassa sattasattāhātikkame – ‘‘mukhaṃ dhovissāmī’’ti cittaṃ uppajji. Sakko devānamindo agadaharītakaṃ āharitvā adāsi. Athassa sakko nāgalatādantakaṭṭhañca mukhadhovanaudakañca adāsi. Tato bhagavā dantakaṭṭhaṃ khāditvā anotattadahodakena mukhaṃ dhovitvā rājāyatanamūle nisīdi. Tasmiṃ samaye catūhi lokapālehi upanīte paccagghe selamaye patte tapussabhallikānaṃ vāṇijānaṃ manthañca madhupiṇḍikañca paṭiggahetvā paribhuñjitvā paccāgantvā ajapālanigrodharukkhamūle nisīdi. Athassa tattha nisinnamattasseva attanā adhigatassa dhammassa gambhīrabhāvaṃ paccavekkhantassa sabbabuddhānaṃ āciṇṇo – ‘‘adhigato kho myāyaṃ dhammo gambhīro duddaso duranubodho santo paṇīto atakkāvacaro nipuṇo paṇḍitavedanīyo’’ti (ma. ni. 2.281; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 7) paresaṃ dhammaṃ adesetukāmatākārappatto parivitakko udapādi.
அத² ப்³ரஹ்மா ஸஹம்பதி த³ஸப³லஸ்ஸ சேதஸா சேதோபரிவிதக்கமஞ்ஞாய – ‘‘நஸ்ஸதி வத, போ⁴, லோகோ, வினஸ்ஸதி வத, போ⁴, லோகோ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 1.172; ம॰ நி॰ 1.282; மஹாவ॰ 8) வாசங் நிச்சா²ரெந்தோ த³ஸஸஹஸ்ஸசக்கவாளப்³ரஹ்மக³ணபரிவுதோ ஸக்கஸுயாமஸந்துஸிதபரனிம்மிதவஸவத்தீஹி அனுக³தோ ஆக³ந்த்வா ப⁴க³வதோ புரதோ பாதுரஹோஸி. ஸோ அத்தனோ பதிட்டா²னத்தா²ய பத²விங் நிம்மினித்வா த³க்கி²ணங் ஜாணுமண்ட³லங் பத²வியங் நிஹந்த்வா ஜலஜாமலாவிகலகமலமகுலஸதி³ஸங் த³ஸனக²ஸமோதா⁴னஸமுஜ்ஜலமஞ்ஜலிங் ஸிரஸ்மிங் கத்வா – ‘‘தே³ஸேது, ப⁴ந்தே , ப⁴க³வா த⁴ம்மங், தே³ஸேது ஸுக³தோ த⁴ம்மங், ஸந்தி ஸத்தா அப்பரஜக்க²ஜாதிகா, அஸ்ஸவனதா த⁴ம்மஸ்ஸ பரிஹாயந்தி, ப⁴விஸ்ஸந்தி த⁴ம்மஸ்ஸ அஞ்ஞாதாரோ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 1.172; மஹாவ॰ 8) –
Atha brahmā sahampati dasabalassa cetasā cetoparivitakkamaññāya – ‘‘nassati vata, bho, loko, vinassati vata, bho, loko’’ti (saṃ. ni. 1.172; ma. ni. 1.282; mahāva. 8) vācaṃ nicchārento dasasahassacakkavāḷabrahmagaṇaparivuto sakkasuyāmasantusitaparanimmitavasavattīhi anugato āgantvā bhagavato purato pāturahosi. So attano patiṭṭhānatthāya pathaviṃ nimminitvā dakkhiṇaṃ jāṇumaṇḍalaṃ pathaviyaṃ nihantvā jalajāmalāvikalakamalamakulasadisaṃ dasanakhasamodhānasamujjalamañjaliṃ sirasmiṃ katvā – ‘‘desetu, bhante , bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ, santi sattā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti, bhavissanti dhammassa aññātāro’’ti (saṃ. ni. 1.172; mahāva. 8) –
‘‘பாதுரஹோஸி மக³தே⁴ஸு புப்³பே³, த⁴ம்மோ அஸுத்³தோ⁴ ஸமலேஹி சிந்திதோ;
‘‘Pāturahosi magadhesu pubbe, dhammo asuddho samalehi cintito;
அபாபுரேதங் அமதஸ்ஸ த்³வாரங், ஸுணந்து த⁴ம்மங் விமலேனானுபு³த்³த⁴ங்.
Apāpuretaṃ amatassa dvāraṃ, suṇantu dhammaṃ vimalenānubuddhaṃ.
‘‘ஸேலே யதா² பப்³ப³தமுத்³த⁴னிட்டி²தோ, யதா²பி பஸ்ஸே ஜனதங் ஸமந்ததோ;
‘‘Sele yathā pabbatamuddhaniṭṭhito, yathāpi passe janataṃ samantato;
ததூ²பமங் த⁴ம்மமயங் ஸுமேத⁴, பாஸாத³மாருய்ஹ ஸமந்தசக்கு²;
Tathūpamaṃ dhammamayaṃ sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhu;
ஸோகாவதிண்ணங் ஜனதமபேதஸோகோ, அவெக்க²ஸ்ஸு ஜாதிஜராபி⁴பூ⁴தங்.
Sokāvatiṇṇaṃ janatamapetasoko, avekkhassu jātijarābhibhūtaṃ.
‘‘உட்டே²ஹி வீர விஜிதஸங்கா³ம, ஸத்த²வாஹ அனண விசர லோகே;
‘‘Uṭṭhehi vīra vijitasaṅgāma, satthavāha anaṇa vicara loke;
தே³ஸஸ்ஸு ப⁴க³வா த⁴ம்மங், அஞ்ஞாதாரோ ப⁴விஸ்ஸந்தீ’’தி. (ம॰ நி॰ 1.282; ஸங்॰ நி॰ 1.172; மஹாவ॰ 8) –
Desassu bhagavā dhammaṃ, aññātāro bhavissantī’’ti. (ma. ni. 1.282; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 8) –
‘‘நனு தும்ஹேஹி ‘பு³த்³தோ⁴ போ³தெ⁴ய்யங் திண்ணோ தாரெய்யங் முத்தோ மோசெய்ய’’’ந்தி –
‘‘Nanu tumhehi ‘buddho bodheyyaṃ tiṇṇo tāreyyaṃ mutto moceyya’’’nti –
‘‘கிங் மே அஞ்ஞாதவேஸேன, த⁴ம்மங் ஸச்சி²கதேனித⁴;
‘‘Kiṃ me aññātavesena, dhammaṃ sacchikatenidha;
ஸப்³ப³ஞ்ஞுதங் பாபுணித்வா, தாரயிஸ்ஸங் ஸதே³வக’’ந்தி. (பு³॰ வங்॰ 2.55) –
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, tārayissaṃ sadevaka’’nti. (bu. vaṃ. 2.55) –
பத்த²னங் கத்வா பாரமியோ பூரெத்வா ஸப்³ப³ஞ்ஞுபா⁴வங் பத்தோதி ச, ‘‘தும்ஹேஹி த⁴ம்மே அதே³ஸியமானே கோ ஹி நாம அஞ்ஞோ த⁴ம்மங் தே³ஸெஸ்ஸதி, கிமஞ்ஞங் லோகஸ்ஸ ஸரணங் தாணங் லேணங் பராயன’’ந்தி ச ஏவமாதீ³ஹி அனேகேஹி நயேஹி ப⁴க³வந்தங் த⁴ம்மதே³ஸனத்த²ங் அயாசி. தேன வுத்தங் – ‘‘பு³த்³த⁴பூ⁴தஸ்ஸ பன ப⁴க³வதோ அட்ட²மே ஸத்தாஹே ஸத்தா² த⁴ம்மதே³ஸனத்தா²ய ப்³ரஹ்முனா ஆயாசிதோ’’தி.
Patthanaṃ katvā pāramiyo pūretvā sabbaññubhāvaṃ pattoti ca, ‘‘tumhehi dhamme adesiyamāne ko hi nāma añño dhammaṃ desessati, kimaññaṃ lokassa saraṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ parāyana’’nti ca evamādīhi anekehi nayehi bhagavantaṃ dhammadesanatthaṃ ayāci. Tena vuttaṃ – ‘‘buddhabhūtassa pana bhagavato aṭṭhame sattāhe satthā dhammadesanatthāya brahmunā āyācito’’ti.
இதா³னி ‘‘கதா³ கத்த² ச கேனாயங், கா³தா² ஹி ஸமுதீ³ரிதா’’தி இமேஸங் பஞ்ஹானங் விஸ்ஸஜ்ஜனாய ஓகாஸோ அனுப்பத்தோ. தத்த² கதா³ வுத்தாதி? பட²மமஹாஸங்கீ³திகாலே வுத்தா. பட²மமஹாஸங்கீ³தி நாமேஸா ஸங்கீ³திக்க²ந்தே⁴ (சூளவ॰ 437) வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³. கத்த² கேன வுத்தாதி? ப⁴க³வதி கிர பரினிப்³பு³தே ராஜக³ஹனக³ரே வேபா⁴ரபப்³ப³தபஸ்ஸே ஸத்தபண்ணிகு³ஹாத்³வாரே விஜிதஸப்³ப³ஸத்துனா அஜாதஸத்துனா மக³த⁴மஹாராஜேன த⁴ம்மஸங்கா³யனத்த²ங் காரிதே பரிபுண்ணசந்த³மண்ட³லஸங்காஸே த³ட்ட²ப்³ப³ஸாரமண்டே³ மண்ட³பே த⁴ம்மாஸனக³தேனாயஸ்மதா ஆனந்த³த்தே²ரேன ‘‘ப்³ரஹ்மா ச லோகாதி⁴பதீ’’தி அயங் கா³தா² வுத்தாதி வேதி³தப்³பா³. அயமெத்த² கா³தா²ஸம்ப³ந்தோ⁴.
Idāni ‘‘kadā kattha ca kenāyaṃ, gāthā hi samudīritā’’ti imesaṃ pañhānaṃ vissajjanāya okāso anuppatto. Tattha kadā vuttāti? Paṭhamamahāsaṅgītikāle vuttā. Paṭhamamahāsaṅgīti nāmesā saṅgītikkhandhe (cūḷava. 437) vuttanayeneva veditabbā. Kattha kena vuttāti? Bhagavati kira parinibbute rājagahanagare vebhārapabbatapasse sattapaṇṇiguhādvāre vijitasabbasattunā ajātasattunā magadhamahārājena dhammasaṅgāyanatthaṃ kārite paripuṇṇacandamaṇḍalasaṅkāse daṭṭhabbasāramaṇḍe maṇḍape dhammāsanagatenāyasmatā ānandattherena ‘‘brahmā ca lokādhipatī’’ti ayaṃ gāthā vuttāti veditabbā. Ayamettha gāthāsambandho.
எத்தாவதா –
Ettāvatā –
‘‘கதா³யங் த⁴ம்மதே³ஸனத்த²ங், அஜ்ஜி²ட்டோ² ப்³ரஹ்முனா ஜினோ;
‘‘Kadāyaṃ dhammadesanatthaṃ, ajjhiṭṭho brahmunā jino;
கதா³ கத்த² ச கேனாயங், கா³தா² ஹி ஸமுதீ³ரிதா’’தி. –
Kadā kattha ca kenāyaṃ, gāthā hi samudīritā’’ti. –
அயம்பி கா³தா² வுத்தத்தா² ஹோதி. ஏவங் இமினா ஸம்ப³ந்தே⁴ன வுத்தாய பனஸ்ஸா அனுத்தானபத³வண்ணனங் கரிஸ்ஸாம.
Ayampi gāthā vuttatthā hoti. Evaṃ iminā sambandhena vuttāya panassā anuttānapadavaṇṇanaṃ karissāma.
தத்த² ப்³ரஹ்மாதி ப்³ரூஹிதோ தேஹி தேஹி கு³ணவிஸேஸேஹீதி ப்³ரஹ்மா. அயங் பன ப்³ரஹ்ம-ஸத்³தோ³ மஹாப்³ரஹ்மப்³ராஹ்மணததா²க³தமாதாபிதுஸெட்டா²தீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹி ‘‘த்³விஸஹஸ்ஸோ ப்³ரஹ்மா’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.166) மஹாப்³ரஹ்மாதி அதி⁴ப்பேதோ.
Tattha brahmāti brūhito tehi tehi guṇavisesehīti brahmā. Ayaṃ pana brahma-saddo mahābrahmabrāhmaṇatathāgatamātāpituseṭṭhādīsu dissati. Tathā hi ‘‘dvisahasso brahmā’’tiādīsu (ma. ni. 3.166) mahābrahmāti adhippeto.
‘‘தமோனுதோ³ பு³த்³தோ⁴ ஸமந்தசக்கு², லோகந்தகூ³ ஸப்³ப³ப⁴வாதிவத்தோ;
‘‘Tamonudo buddho samantacakkhu, lokantagū sabbabhavātivatto;
அனாஸவோ ஸப்³ப³து³க்க²ப்பஹீனோ, ஸச்சவ்ஹயோ ப்³ரஹ்மே உபாஸிதோ மே’’தி. (ஸு॰ நி॰ 1139) –
Anāsavo sabbadukkhappahīno, saccavhayo brahme upāsito me’’ti. (su. ni. 1139) –
எத்த² ப்³ராஹ்மணோ. ‘‘ப்³ரஹ்மாதி கோ², பி⁴க்க²வே, ததா²க³தஸ்ஸேதங் அதி⁴வசன’’ந்தி எத்த² ததா²க³தோ. ‘‘ப்³ரஹ்மாதி மாதாபிதரோ புப்³பா³சரியாதி வுச்சரே’’தி (அ॰ நி॰ 3.31; 4.63; இதிவு॰ 106; ஜா॰ 2.20.181) எத்த² மாதாபிதரோ. ‘‘ப்³ரஹ்மசக்கங் பவத்தேதீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.148; ஸங்॰ நி॰ 2.21; அ॰ நி॰ 4.8; 5.11; படி॰ ம॰ 2.44) எத்த² ஸெட்டோ² அதி⁴ப்பேதோ. இத⁴ பன பட²மஜ்ஜா²னங் பணீதங் பா⁴வெத்வா பட²மஜ்ஜா²னபூ⁴மியங் நிப்³ப³த்தோ கப்பாயுகோ மஹாப்³ரஹ்மா அதி⁴ப்பேதோ (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.3). ச-ஸத்³தோ³ ஸம்பிண்ட³னத்தோ², ப்³ரஹ்மா ச அஞ்ஞே ச த³ஸஸு சக்கவாளஸஹஸ்ஸேஸு ப்³ரஹ்மானோ சாதி அத்தோ², பத³பூரணமத்தோ வா. லோகாதி⁴பதீதி எத்த² லோகோதி ஸங்கா²ரலோகோ ஸத்தலோகோ ஓகாஸலோகோதி தயோ லோகா. தேஸு இத⁴ ஸத்தலோகோ அதி⁴ப்பேதோ. தஸ்ஸ இஸ்ஸரோ அதி⁴பதீதி லோகாதி⁴பதி, லோகேகதே³ஸஸ்ஸாபி அதி⁴பதி லோகாதி⁴பதீதி வுச்சதி தே³வாதி⁴பதி நராதி⁴பதி விய.
Ettha brāhmaṇo. ‘‘Brahmāti kho, bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti ettha tathāgato. ‘‘Brahmāti mātāpitaro pubbācariyāti vuccare’’ti (a. ni. 3.31; 4.63; itivu. 106; jā. 2.20.181) ettha mātāpitaro. ‘‘Brahmacakkaṃ pavattetī’’ti (ma. ni. 1.148; saṃ. ni. 2.21; a. ni. 4.8; 5.11; paṭi. ma. 2.44) ettha seṭṭho adhippeto. Idha pana paṭhamajjhānaṃ paṇītaṃ bhāvetvā paṭhamajjhānabhūmiyaṃ nibbatto kappāyuko mahābrahmā adhippeto (ma. ni. aṭṭha. 1.3). Ca-saddo sampiṇḍanattho, brahmā ca aññe ca dasasu cakkavāḷasahassesu brahmāno cāti attho, padapūraṇamatto vā. Lokādhipatīti ettha lokoti saṅkhāraloko sattaloko okāsalokoti tayo lokā. Tesu idha sattaloko adhippeto. Tassa issaro adhipatīti lokādhipati, lokekadesassāpi adhipati lokādhipatīti vuccati devādhipati narādhipati viya.
ஸஹம்பதீதி ஸோ கிர கஸ்ஸபஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஸாஸனே ஸஹகோ நாம தே²ரோ பட²மஜ்ஜா²னங் நிப்³ப³த்தெத்வா அபரிஹீனஜ்ஜா²னோ ஜீவிதபரியோஸானே பட²மஜ்ஜா²னபூ⁴மியங் கப்பாயுகமஹாப்³ரஹ்மா ஹுத்வா நிப்³ப³த்தோ, தத்ர பன நங் ‘‘ஸஹம்பதி ப்³ரஹ்மா’’தி ஸஞ்ஜானந்தி. ‘‘ஸஹகபதீ’’தி வத்தப்³பே³ அனுஸ்ஸராக³மங் கத்வா ருள்ஹீவஸேன ‘‘ஸஹம்பதீ’’தி வத³ந்தி. கதஞ்ஜலீதி கதஞ்ஜலிகோ, அஞ்ஜலிபுடங் ஸிரஸி கத்வாதி அத்தோ². அனதி⁴வரந்தி அச்சந்தவரோ அதி⁴வரோ நாஸ்ஸ அத்தீ²தி அனதி⁴வரோ, ந ததோ அதி⁴கோ வரோ அத்தீ²தி வா அனதி⁴வரோ, அனுத்தரோதி அத்தோ², தங் அனதி⁴வரங். அயாசதா²தி அயாசித்த² அஜ்ஜே²ஸி.
Sahampatīti so kira kassapassa bhagavato sāsane sahako nāma thero paṭhamajjhānaṃ nibbattetvā aparihīnajjhāno jīvitapariyosāne paṭhamajjhānabhūmiyaṃ kappāyukamahābrahmā hutvā nibbatto, tatra pana naṃ ‘‘sahampati brahmā’’ti sañjānanti. ‘‘Sahakapatī’’ti vattabbe anussarāgamaṃ katvā ruḷhīvasena ‘‘sahampatī’’ti vadanti. Katañjalīti katañjaliko, añjalipuṭaṃ sirasi katvāti attho. Anadhivaranti accantavaro adhivaro nāssa atthīti anadhivaro, na tato adhiko varo atthīti vā anadhivaro, anuttaroti attho, taṃ anadhivaraṃ. Ayācathāti ayācittha ajjhesi.
இதா³னி யஸ்ஸத்தா²ய ஸோ ப⁴க³வந்தங் அயாசி, தமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸந்தீத⁴ ஸத்தா’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ஸந்தீதி ஸங்விஜ்ஜந்தி உபலப்³ப⁴ந்தி, பு³த்³த⁴சக்கு²ஸ்ஸ ஆபாத²ங் ஆக³ச்ச²ந்தா அத்தீ²தி அத்தோ². இதா⁴தி அயங் தே³ஸாபதே³ஸே நிபாதோ . ஸ்வாயங் கத்த²சி ஸாஸனங் உபாதா³ய வுச்சதி. யதா²ஹ – ‘‘இதே⁴வ, பி⁴க்க²வே, ஸமணோ, இத⁴ து³தியோ ஸமணோ, இத⁴ ததியோ ஸமணோ, இத⁴ சதுத்தோ² ஸமணோ, ஸுஞ்ஞா பரப்பவாதா³ ஸமணேபி⁴ அஞ்ஞேஹீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.139; தீ³॰ நி॰ 2.214; அ॰ நி॰ 4.241). கத்த²சி ஓகாஸங், யதா²ஹ –
Idāni yassatthāya so bhagavantaṃ ayāci, tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘santīdha sattā’’tiādi vuttaṃ. Tattha santīti saṃvijjanti upalabbhanti, buddhacakkhussa āpāthaṃ āgacchantā atthīti attho. Idhāti ayaṃ desāpadese nipāto . Svāyaṃ katthaci sāsanaṃ upādāya vuccati. Yathāha – ‘‘idheva, bhikkhave, samaṇo, idha dutiyo samaṇo, idha tatiyo samaṇo, idha catuttho samaṇo, suññā parappavādā samaṇebhi aññehī’’ti (ma. ni. 1.139; dī. ni. 2.214; a. ni. 4.241). Katthaci okāsaṃ, yathāha –
‘‘இதே⁴வ திட்ட²மானஸ்ஸ, தே³வபூ⁴தஸ்ஸ மே ஸதோ;
‘‘Idheva tiṭṭhamānassa, devabhūtassa me sato;
புனராயு ச மே லத்³தோ⁴, ஏவங் ஜானாஹி மாரிஸா’’தி. (தீ³॰ நி॰ 2.369) –
Punarāyu ca me laddho, evaṃ jānāhi mārisā’’ti. (dī. ni. 2.369) –
கத்த²சி பத³பூரணமத்தமேவ ஹோதி. யதா²ஹ – ‘‘இதா⁴ஹங், பி⁴க்க²வே, பு⁴த்தாவீ அஸ்ஸங் பவாரிதோ’’தி (ம॰ நி॰ 1.30). கத்த²சி லோகங் உபாதா³ய, யதா²ஹ – ‘‘இத⁴ ததா²க³தோ லோகே உப்பஜ்ஜதி ப³ஹுஜனஹிதாய ப³ஹுஜனஸுகா²யா’’தி (அ॰ நி॰ 1.170). இதா⁴பி லோகமேவ உபாதா³ய வுத்தோதி வேதி³தப்³போ³. தஸ்மா இமஸ்மிங் ஸத்தலோகேதி அத்தோ². ஸத்தாதி ரூபாதீ³ஸு க²ந்தே⁴ஸு ச²ந்த³ராகே³ன ஸத்தா விஸத்தா ஆஸத்தா லக்³கா³ லகி³தாதி ஸத்தா, ஸத்தாதி பாணினோ வுச்சந்தி. ருள்ஹீஸத்³தே³ன பன வீதராகே³ஸுபி அயங் வோஹாரோ வத்ததியேவ.
Katthaci padapūraṇamattameva hoti. Yathāha – ‘‘idhāhaṃ, bhikkhave, bhuttāvī assaṃ pavārito’’ti (ma. ni. 1.30). Katthaci lokaṃ upādāya, yathāha – ‘‘idha tathāgato loke uppajjati bahujanahitāya bahujanasukhāyā’’ti (a. ni. 1.170). Idhāpi lokameva upādāya vuttoti veditabbo. Tasmā imasmiṃ sattaloketi attho. Sattāti rūpādīsu khandhesu chandarāgena sattā visattā āsattā laggā lagitāti sattā, sattāti pāṇino vuccanti. Ruḷhīsaddena pana vītarāgesupi ayaṃ vohāro vattatiyeva.
அப்பரஜக்க²ஜாதிகாதி பஞ்ஞாமயே அக்கி²ம்ஹி அப்பங் பரித்தங் ராக³தோ³ஸமோஹரஜங் ஏதேஸங் ஏவங்ஸபா⁴வா ச தேதி அப்பரஜக்க²ஜாதிகா, அப்பங் ராகா³தி³ரஜமேவ வா யேஸங் தே அப்பரஜக்கா², தே அப்பரஜக்க²ஸபா⁴வா அப்பரஜக்க²ஜாதிகாதி ஏவமெத்த² அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. தேஸங் அப்பரஜக்க²ஜாதிகானங். ‘‘ஸத்தான’’ந்தி விப⁴த்திவிபரிணாமங் கத்வா – ‘‘தே³ஸேஹி த⁴ம்ம’’ந்தி இமினா ஸம்ப³ந்த⁴ங் கத்வா அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. தே³ஸேஹீதி ஆயாசனவசனமேதங், தே³ஸேஹி கதே²ஹி உபதி³ஸாதி அத்தோ². த⁴ம்மந்தி எத்த² அயங் த⁴ம்ம-ஸத்³தோ³ பரியத்திஸமாதி⁴பஞ்ஞாபகதிஸபா⁴வஸுஞ்ஞதாபுஞ்ஞஆபத்திஞெய்யசதுஸச்சத⁴ம்மாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹி – ‘‘இத⁴ பி⁴க்கு² த⁴ம்மங் பரியாபுணாதி ஸுத்தங் கெ³ய்யங் வெய்யாகரணங்…பே॰… வேத³ல்ல’’ந்திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.239; அ॰ நி॰ 4.102) பரியத்தியங் தி³ஸ்ஸதி. ‘‘ஏவங்த⁴ம்மா தே ப⁴க³வந்தோ அஹேஸு’’ந்திஆதீ³ஸு ஸமாதி⁴ம்ஹி.
Apparajakkhajātikāti paññāmaye akkhimhi appaṃ parittaṃ rāgadosamoharajaṃ etesaṃ evaṃsabhāvā ca teti apparajakkhajātikā, appaṃ rāgādirajameva vā yesaṃ te apparajakkhā, te apparajakkhasabhāvā apparajakkhajātikāti evamettha attho daṭṭhabbo. Tesaṃ apparajakkhajātikānaṃ. ‘‘Sattāna’’nti vibhattivipariṇāmaṃ katvā – ‘‘desehi dhamma’’nti iminā sambandhaṃ katvā attho daṭṭhabbo. Desehīti āyācanavacanametaṃ, desehi kathehi upadisāti attho. Dhammanti ettha ayaṃ dhamma-saddo pariyattisamādhipaññāpakatisabhāvasuññatāpuññaāpattiñeyyacatusaccadhammādīsu dissati. Tathā hi – ‘‘idha bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ…pe… vedalla’’ntiādīsu (ma. ni. 1.239; a. ni. 4.102) pariyattiyaṃ dissati. ‘‘Evaṃdhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu samādhimhi.
‘‘யஸ்ஸேதே சதுரோ த⁴ம்மா, வானரிந்த³ யதா² தவ;
‘‘Yassete caturo dhammā, vānarinda yathā tava;
ஸச்சங் த⁴ம்மோ தி⁴தி சாகோ³, தி³ட்ட²ங் ஸோ அதிவத்ததீ’’தி. –
Saccaṃ dhammo dhiti cāgo, diṭṭhaṃ so ativattatī’’ti. –
ஆதீ³ஸு (ஜா॰ 1.2.147) பஞ்ஞாய. ‘‘ஜாதித⁴ம்மா ஜராத⁴ம்மா, அதோ² மரணத⁴ம்மினோ’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 3.39) பகதியங். ‘‘குஸலா த⁴ம்மா, அகுஸலா த⁴ம்மா, அப்³யாகதா த⁴ம்மா’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ஸ॰ திகமாதிகா) ஸபா⁴வே. ‘‘தஸ்மிங் கோ² பன ஸமயே த⁴ம்மா ஹொந்தி க²ந்தா⁴ ஹொந்தீ’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ஸ॰ 121) ஸுஞ்ஞதாயங். ‘‘த⁴ம்மோ ஸுசிண்ணோ ஸுக²மாவஹாதீ’’திஆதீ³ஸு (ஸு॰ நி॰ 184; தே²ரகா³॰ 303; ஜா॰ 1.10.102; 1.15.385) புஞ்ஞே. ‘‘த்³வே அனியதா த⁴ம்மா’’திஆதீ³ஸு ஆபத்தியங். ‘‘ஸப்³பே³ த⁴ம்மா ஸப்³பா³காரேன பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஞாணமுகே² ஆபாத²ங் ஆக³ச்ச²ந்தீ’’திஆதீ³ஸு (மஹானி॰ 156; சூளனி॰ மோக⁴ராஜமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 85) ஞெய்யே. ‘‘தி³ட்ட²த⁴ம்மோ பத்தத⁴ம்மோ விதி³தத⁴ம்மோ’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.299; மஹாவ॰ 27, 57) சதுஸச்சத⁴ம்மே. இதா⁴பி சதுஸச்சத⁴ம்மே த³ட்ட²ப்³போ³ (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.ஸுத்தனிக்கே²பவண்ணனா; த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ சித்துப்பாத³கண்ட³ 1). அனுகம்பாதி அனுகம்பங் அனுத்³த³யங் கரோஹி. இமந்தி பஜங் நித்³தி³ஸந்தோ ஆஹ. பஜந்தி பஜாதத்தா பஜா, தங் பஜங், ஸத்தனிகாயங் ஸங்ஸாரது³க்க²தோ மோசேஹீதி அதி⁴ப்பாயோ. கேசி பன –
Ādīsu (jā. 1.2.147) paññāya. ‘‘Jātidhammā jarādhammā, atho maraṇadhammino’’tiādīsu (a. ni. 3.39) pakatiyaṃ. ‘‘Kusalā dhammā, akusalā dhammā, abyākatā dhammā’’tiādīsu (dha. sa. tikamātikā) sabhāve. ‘‘Tasmiṃ kho pana samaye dhammā honti khandhā hontī’’tiādīsu (dha. sa. 121) suññatāyaṃ. ‘‘Dhammo suciṇṇo sukhamāvahātī’’tiādīsu (su. ni. 184; theragā. 303; jā. 1.10.102; 1.15.385) puññe. ‘‘Dve aniyatā dhammā’’tiādīsu āpattiyaṃ. ‘‘Sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchantī’’tiādīsu (mahāni. 156; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85) ñeyye. ‘‘Diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo’’tiādīsu (dī. ni. 1.299; mahāva. 27, 57) catusaccadhamme. Idhāpi catusaccadhamme daṭṭhabbo (ma. ni. aṭṭha. 1.suttanikkhepavaṇṇanā; dha. sa. aṭṭha. cittuppādakaṇḍa 1). Anukampāti anukampaṃ anuddayaṃ karohi. Imanti pajaṃ niddisanto āha. Pajanti pajātattā pajā, taṃ pajaṃ, sattanikāyaṃ saṃsāradukkhato mocehīti adhippāyo. Keci pana –
‘‘ப⁴க³வாதி லோகாதி⁴பதீ நருத்தமோ,
‘‘Bhagavāti lokādhipatī naruttamo,
கதஞ்ஜலீ ப்³ரஹ்மக³ணேஹி யாசிதோ’’தி. –
Katañjalī brahmagaṇehi yācito’’ti. –
பட²ந்தி. எத்தாவதா ஸப்³ப³ஸோ அயங் கா³தா² வுத்தத்தா² ஹோதி.
Paṭhanti. Ettāvatā sabbaso ayaṃ gāthā vuttatthā hoti.
அத² ப⁴க³வதோ தங் ப்³ரஹ்முனோ ஸஹம்பதிஸ்ஸ ஆயாசனவசனங் ஸுத்வா அபரிமிதஸமயஸமுதி³தகருணாப³லஸ்ஸ த³ஸப³லஸ்ஸ பரஹிதகரணனிபுணமதிசாரஸ்ஸ ஸப்³ப³ஸத்தேஸு ஓகாஸகரணமத்தேன மஹாகருணா உத³பாதி³. தங் பன ப⁴க³வதோ கருணுப்பத்திங் த³ஸ்ஸெந்தேஹி ஸங்கீ³திகாலே ஸங்கீ³திகாரகேஹி –
Atha bhagavato taṃ brahmuno sahampatissa āyācanavacanaṃ sutvā aparimitasamayasamuditakaruṇābalassa dasabalassa parahitakaraṇanipuṇamaticārassa sabbasattesu okāsakaraṇamattena mahākaruṇā udapādi. Taṃ pana bhagavato karuṇuppattiṃ dassentehi saṅgītikāle saṅgītikārakehi –
2.
2.
‘‘ஸம்பன்னவிஜ்ஜாசரணஸ்ஸ தாதி³னோ, ஜுதிந்த⁴ரஸ்ஸந்திமதே³ஹதா⁴ரினோ;
‘‘Sampannavijjācaraṇassa tādino, jutindharassantimadehadhārino;
ததா²க³தஸ்ஸப்படிபுக்³க³லஸ்ஸ, உப்பஜ்ஜி காருஞ்ஞதா ஸப்³ப³ஸத்தே’’தி. –
Tathāgatassappaṭipuggalassa, uppajji kāruññatā sabbasatte’’ti. –
அயங் கா³தா² ட²பிதா.
Ayaṃ gāthā ṭhapitā.
தத்த² ஸம்பன்னவிஜ்ஜாசரணஸ்ஸாதி ஸம்பன்னங் நாம திவித⁴ங் பரிபுண்ணஸமங்கி³மது⁴ரவஸேன. தத்த² –
Tattha sampannavijjācaraṇassāti sampannaṃ nāma tividhaṃ paripuṇṇasamaṅgimadhuravasena. Tattha –
‘‘ஸம்பன்னங் ஸாலிகேதா³ரங், ஸுவா பு⁴ஞ்ஜந்தி கோஸிய;
‘‘Sampannaṃ sālikedāraṃ, suvā bhuñjanti kosiya;
படிவேதே³மி தே ப்³ரஹ்மே, ந நங் வாரேதுமுஸ்ஸஹே’’தி. (ஜா॰ 1.14.1) –
Paṭivedemi te brahme, na naṃ vāretumussahe’’ti. (jā. 1.14.1) –
இத³ங் பரிபுண்ணஸம்பன்னங் நாம. ‘‘இமினா பாதிமொக்க²ஸங்வரேன உபேதோ ஹோதி ஸமுபேதோ உபக³தோ ஸமுபக³தோ ஸம்பன்னோ ஸமன்னாக³தோ’’தி (விப⁴॰ 511) இத³ங் ஸமங்கி³ஸம்பன்னங் நாம. ‘‘இமிஸ்ஸா, ப⁴ந்தே, மஹாபத²வியா ஹெட்டி²மதலங் ஸம்பன்னங், ஸெய்யதா²பி கு²த்³த³மது⁴ங் அனீலகங், ஏவமஸ்ஸாத³’’ந்தி (பாரா॰ 18) இத³ங் மது⁴ரஸம்பன்னங் நாம. இத⁴ பரிபுண்ணஸம்பன்னம்பி ஸமங்கி³ஸம்பன்னம்பி யுஜ்ஜதி (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.64). விஜ்ஜாதி படிபக்க²த⁴ம்மே விஜ்ஜ²னட்டே²ன விதி³தகரணட்டே²ன விந்தி³தப்³ப³ட்டே²ன ச விஜ்ஜா. தா பன திஸ்ஸோபி விஜ்ஜா அட்ட²பி விஜ்ஜா. திஸ்ஸோ விஜ்ஜா ப⁴யபே⁴ரவஸுத்தே (ம॰ நி॰ 1.50 ஆத³யோ) ஆக³தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³, அட்ட² அம்ப³ட்ட²ஸுத்தே (தீ³॰ நி॰ 1.278 ஆத³யோ). தத்ர ஹி விபஸ்ஸனாஞாணேன மனோமயித்³தி⁴யா ச ஸஹ ச² அபி⁴ஞ்ஞா பரிக்³க³ஹெத்வா அட்ட² விஜ்ஜா வுத்தா. சரணந்தி ஸீலஸங்வரோ இந்த்³ரியேஸு கு³த்தத்³வாரதா போ⁴ஜனே மத்தஞ்ஞுதா ஜாக³ரியானுயோகோ³ ஸத்³தா⁴ ஹிரீ ஒத்தப்பங் பா³ஹுஸச்சங் ஆரத்³த⁴வீரியதா உபட்டி²தஸ்ஸதிதா பஞ்ஞாஸம்பன்னதா சத்தாரி ரூபாவசரஜ்ஜா²னானீதி இமே பன்னரஸ த⁴ம்மா வேதி³தப்³பா³. இமேயேவ ஹி பன்னரஸ த⁴ம்மா யஸ்மா ஏதேஹி சரதி அரியஸாவகோ க³ச்ச²தி அமதங் தி³ஸங், தஸ்மா ‘‘சரண’’ந்தி வுத்தா. யதா²ஹ – ‘‘இத⁴, மஹானாம, அரியஸாவகோ ஸீலவா ஹோதீ’’தி (ம॰ நி॰ 2.24) ஸப்³ப³ங் மஜ்ஜி²மபண்ணாஸகே வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ங். விஜ்ஜா ச சரணஞ்ச விஜ்ஜாசரணானி, ஸம்பன்னானி பரிபுண்ணானி விஜ்ஜாசரணானி யஸ்ஸ ஸோயங் ஸம்பன்னவிஜ்ஜாசரணோ, விஜ்ஜாசரணேஹி ஸம்பன்னோ ஸமங்கீ³பூ⁴தோ, ஸமன்னாக³தோதி வா ஸம்பன்னவிஜ்ஜாசரணோ. உப⁴யதா²பி அத்தோ² யுஜ்ஜதேவ, தஸ்ஸ ஸம்பன்னவிஜ்ஜாசரணஸ்ஸ (பாரா॰ அட்ட²॰ 1.1 வேரஞ்ஜகண்ட³வண்ணனா).
Idaṃ paripuṇṇasampannaṃ nāma. ‘‘Iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upagato samupagato sampanno samannāgato’’ti (vibha. 511) idaṃ samaṅgisampannaṃ nāma. ‘‘Imissā, bhante, mahāpathaviyā heṭṭhimatalaṃ sampannaṃ, seyyathāpi khuddamadhuṃ anīlakaṃ, evamassāda’’nti (pārā. 18) idaṃ madhurasampannaṃ nāma. Idha paripuṇṇasampannampi samaṅgisampannampi yujjati (ma. ni. aṭṭha. 1.64). Vijjāti paṭipakkhadhamme vijjhanaṭṭhena viditakaraṇaṭṭhena vinditabbaṭṭhena ca vijjā. Tā pana tissopi vijjā aṭṭhapi vijjā. Tisso vijjā bhayabheravasutte (ma. ni. 1.50 ādayo) āgatanayeneva veditabbā, aṭṭha ambaṭṭhasutte (dī. ni. 1.278 ādayo). Tatra hi vipassanāñāṇena manomayiddhiyā ca saha cha abhiññā pariggahetvā aṭṭha vijjā vuttā. Caraṇanti sīlasaṃvaro indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo saddhā hirī ottappaṃ bāhusaccaṃ āraddhavīriyatā upaṭṭhitassatitā paññāsampannatā cattāri rūpāvacarajjhānānīti ime pannarasa dhammā veditabbā. Imeyeva hi pannarasa dhammā yasmā etehi carati ariyasāvako gacchati amataṃ disaṃ, tasmā ‘‘caraṇa’’nti vuttā. Yathāha – ‘‘idha, mahānāma, ariyasāvako sīlavā hotī’’ti (ma. ni. 2.24) sabbaṃ majjhimapaṇṇāsake vuttanayeneva veditabbaṃ. Vijjā ca caraṇañca vijjācaraṇāni, sampannāni paripuṇṇāni vijjācaraṇāni yassa soyaṃ sampannavijjācaraṇo, vijjācaraṇehi sampanno samaṅgībhūto, samannāgatoti vā sampannavijjācaraṇo. Ubhayathāpi attho yujjateva, tassa sampannavijjācaraṇassa (pārā. aṭṭha. 1.1 verañjakaṇḍavaṇṇanā).
தாதி³னோதி ‘‘இட்டே²பி தாதீ³ அனிட்டே²பி தாதீ³’’திஆதி³னா நயேன மஹானித்³தே³ஸே (மஹானி॰ 38, 192) ஆக³ததாதி³லக்க²ணேன தாதி³னோ, இட்டா²னிட்டா²தீ³ஸு அவிகாரஸ்ஸ தாதி³ஸஸ்ஸாதி அத்தோ². ஜுதிந்த⁴ரஸ்ஸாதி ஜுதிமதோ, யுக³ந்த⁴ரே ஸரத³ஸமயே ஸமுதி³ததி³வஸகராதிரேகதரஸஸ்ஸிரிகஸரீரஜுதிவிஸரத⁴ரஸ்ஸாதி அத்தோ². ‘‘பஞ்ஞாபஜ்ஜோதத⁴ரஸ்ஸா’’தி வா வத்துங் வட்டதி. வுத்தஞ்ஹேதங் –
Tādinoti ‘‘iṭṭhepi tādī aniṭṭhepi tādī’’tiādinā nayena mahāniddese (mahāni. 38, 192) āgatatādilakkhaṇena tādino, iṭṭhāniṭṭhādīsu avikārassa tādisassāti attho. Jutindharassāti jutimato, yugandhare saradasamaye samuditadivasakarātirekatarasassirikasarīrajutivisaradharassāti attho. ‘‘Paññāpajjotadharassā’’ti vā vattuṃ vaṭṭati. Vuttañhetaṃ –
‘‘சத்தாரோ லோகே பஜ்ஜோதா, பஞ்சமெத்த² ந விஜ்ஜதி;
‘‘Cattāro loke pajjotā, pañcamettha na vijjati;
தி³வா தபதி ஆதி³ச்சோ, ரத்திமாபா⁴தி சந்தி³மா.
Divā tapati ādicco, rattimābhāti candimā.
‘‘அத² அக்³கி³ தி³வாரத்திங், தத்த² தத்த² பபா⁴ஸதி;
‘‘Atha aggi divārattiṃ, tattha tattha pabhāsati;
ஸம்பு³த்³தோ⁴ தபதங் ஸெட்டோ², ஏஸா ஆபா⁴ அனுத்தரா’’தி. (ஸங்॰ நி॰ 1.26, 85);
Sambuddho tapataṃ seṭṭho, esā ābhā anuttarā’’ti. (saṃ. ni. 1.26, 85);
தஸ்மா உப⁴யதா²பி ஸரீரபஞ்ஞாஜுதிவிஸரத⁴ரஸ்ஸாதி அத்தோ². அந்திமதே³ஹதா⁴ரினோதி ஸப்³ப³பச்சி²மஸரீரதா⁴ரினோ, அபுனப்³ப⁴வஸ்ஸாதி அத்தோ².
Tasmā ubhayathāpi sarīrapaññājutivisaradharassāti attho. Antimadehadhārinoti sabbapacchimasarīradhārino, apunabbhavassāti attho.
ததா²க³தஸ்ஸாதி எத்த² அட்ட²ஹி காரணேஹி ப⁴க³வா ‘‘ததா²க³தோ’’தி வுச்சதி. கதமேஹி அட்ட²ஹி? ததா² ஆக³தோதி ததா²க³தோ, ததா² க³தோதி ததா²க³தோ, தத²லக்க²ணங் ஆக³தோதி ததா²க³தோ, தத²த⁴ம்மே யாதா²வதோ அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴தி ததா²க³தோ, தத²த³ஸ்ஸிதாய ததா²க³தோ, தத²வாதி³தாய ததா²க³தோ, ததா²காரிதாய ததா²க³தோ, அபி⁴ப⁴வனட்டே²ன ததா²க³தோதி.
Tathāgatassāti ettha aṭṭhahi kāraṇehi bhagavā ‘‘tathāgato’’ti vuccati. Katamehi aṭṭhahi? Tathā āgatoti tathāgato, tathā gatoti tathāgato, tathalakkhaṇaṃ āgatoti tathāgato, tathadhamme yāthāvato abhisambuddhoti tathāgato, tathadassitāya tathāgato, tathavāditāya tathāgato, tathākāritāya tathāgato, abhibhavanaṭṭhena tathāgatoti.
கத²ங் ப⁴க³வா ததா² ஆக³தோதி ததா²க³தோ? யதா² யேன அபி⁴னீஹாரேன தா³னபாரமிங் பூரெத்வா ஸீலனெக்க²ம்மபஞ்ஞாவீரியக²ந்திஸச்சஅதி⁴ட்டா²னமெத்துபெக்கா²பாரமிங் பூரெத்வா இமா த³ஸ பாரமியோ த³ஸ உபபாரமியோ த³ஸ பரமத்த²பாரமியோதி ஸமத்திங்ஸ பாரமியோ பூரெத்வா அங்க³பரிச்சாக³ங் ஜீவிதபரிச்சாக³ங் த⁴னரஜ்ஜபுத்ததா³ரபரிச்சாக³ந்தி இமே பஞ்ச மஹாபரிச்சாகே³ பரிச்சஜித்வா யதா² விபஸ்ஸிஆத³யோ ஸம்மாஸம்பு³த்³தா⁴ ஆக³தா, ததா² அம்ஹாகம்பி ப⁴க³வா ஆக³தோதி ததா²க³தோ. யதா²ஹ –
Kathaṃ bhagavā tathā āgatoti tathāgato? Yathā yena abhinīhārena dānapāramiṃ pūretvā sīlanekkhammapaññāvīriyakhantisaccaadhiṭṭhānamettupekkhāpāramiṃ pūretvā imā dasa pāramiyo dasa upapāramiyo dasa paramatthapāramiyoti samattiṃsa pāramiyo pūretvā aṅgapariccāgaṃ jīvitapariccāgaṃ dhanarajjaputtadārapariccāganti ime pañca mahāpariccāge pariccajitvā yathā vipassiādayo sammāsambuddhā āgatā, tathā amhākampi bhagavā āgatoti tathāgato. Yathāha –
‘‘யதே²வ லோகம்ஹி விபஸ்ஸிஆத³யோ, ஸப்³ப³ஞ்ஞுபா⁴வங் முனயோ இதா⁴க³தா;
‘‘Yatheva lokamhi vipassiādayo, sabbaññubhāvaṃ munayo idhāgatā;
ததா² அயங் ஸக்யமுனீபி ஆக³தோ, ததா²க³தோ வுச்சதி தேன சக்கு²மா’’தி.
Tathā ayaṃ sakyamunīpi āgato, tathāgato vuccati tena cakkhumā’’ti.
கத²ங் ததா² க³தோதி ததா²க³தோ? யதா² ஸம்பதிஜாதா விபஸ்ஸிஆத³யோ ஸமேஹி பாதே³ஹி பத²வியங் பதிட்டா²ய உத்தராபி⁴முகா² ஸத்தபத³வீதிஹாரேன க³தா, ததா² அம்ஹாகம்பி ப⁴க³வா க³தோதி ததா²க³தோ. யதா²ஹ –
Kathaṃ tathā gatoti tathāgato? Yathā sampatijātā vipassiādayo samehi pādehi pathaviyaṃ patiṭṭhāya uttarābhimukhā sattapadavītihārena gatā, tathā amhākampi bhagavā gatoti tathāgato. Yathāha –
‘‘முஹுத்தஜாதோவ க³வம்பதீ யதா², ஸமேஹி பாதே³ஹி பு²ஸீ வஸுந்த⁴ரங்;
‘‘Muhuttajātova gavampatī yathā, samehi pādehi phusī vasundharaṃ;
ஸோ விக்கமீ ஸத்தபதா³னி கோ³தமோ, ஸேதஞ்ச ச²த்தங் அனுதா⁴ரயுங் மரூ.
So vikkamī sattapadāni gotamo, setañca chattaṃ anudhārayuṃ marū.
‘‘க³ந்த்வான ஸோ ஸத்தபதா³னி கோ³தமோ, தி³ஸா விலோகேஸி ஸமா ஸமந்ததோ;
‘‘Gantvāna so sattapadāni gotamo, disā vilokesi samā samantato;
அட்ட²ங்கு³பேதங் கி³ரமப்³பு⁴தீ³ரயீ, ஸீஹோ யதா² பப்³ப³தமுத்³த⁴னிட்டி²தோ’’தி.
Aṭṭhaṅgupetaṃ giramabbhudīrayī, sīho yathā pabbatamuddhaniṭṭhito’’ti.
கத²ங் தத²லக்க²ணங் ஆக³தோதி ததா²க³தோ? ஸப்³பே³ஸங் ரூபாரூபத⁴ம்மானங் ஸலக்க²ணங் ஸாமஞ்ஞலக்க²ணஞ்ச தத²ங் அவிதத²ங் ஞாணக³தியா ஆக³தோ அவிரஜ்ஜி²த்வா பத்தோ அனுபு³த்³தோ⁴தி ததா²க³தோ.
Kathaṃ tathalakkhaṇaṃ āgatoti tathāgato? Sabbesaṃ rūpārūpadhammānaṃ salakkhaṇaṃ sāmaññalakkhaṇañca tathaṃ avitathaṃ ñāṇagatiyā āgato avirajjhitvā patto anubuddhoti tathāgato.
‘‘ஸப்³பே³ஸங் பன த⁴ம்மானங், ஸகஸாமஞ்ஞலக்க²ணங்;
‘‘Sabbesaṃ pana dhammānaṃ, sakasāmaññalakkhaṇaṃ;
தத²மேவாக³தோ யஸ்மா, தஸ்மா ஸத்தா² ததா²க³தோ’’தி.
Tathamevāgato yasmā, tasmā satthā tathāgato’’ti.
கத²ங் தத²த⁴ம்மே யாதா²வதோ அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴தி ததா²க³தோ? தத²த⁴ம்மா நாம சத்தாரி அரியஸச்சானி. யதா²ஹ – ‘‘சத்தாரிமானி, பி⁴க்க²வே, ததா²னி அவிததா²னி அனஞ்ஞதா²னி. கதமானி சத்தாரி? ‘இத³ங் து³க்க²’ந்தி, பி⁴க்க²வே, தத²மேதங் அவிதத²மேதங் அனஞ்ஞத²மேத’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 5.1090) வித்தா²ரோ. தானி ச ப⁴க³வா அபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴, தஸ்மா ததா²னங் அபி⁴ஸம்பு³த்³த⁴த்தா ‘‘ததா²க³தோ’’தி வுச்சதி. அபி⁴ஸம்பு³த்³த⁴த்தோ² ஹி எத்த² க³தஸத்³தோ³.
Kathaṃ tathadhamme yāthāvato abhisambuddhoti tathāgato? Tathadhammā nāma cattāri ariyasaccāni. Yathāha – ‘‘cattārimāni, bhikkhave, tathāni avitathāni anaññathāni. Katamāni cattāri? ‘Idaṃ dukkha’nti, bhikkhave, tathametaṃ avitathametaṃ anaññathameta’’nti (saṃ. ni. 5.1090) vitthāro. Tāni ca bhagavā abhisambuddho, tasmā tathānaṃ abhisambuddhattā ‘‘tathāgato’’ti vuccati. Abhisambuddhattho hi ettha gatasaddo.
‘‘தத²னாமானி ஸச்சானி, அபி⁴ஸம்பு³ஜ்ஜி² நாயகோ;
‘‘Tathanāmāni saccāni, abhisambujjhi nāyako;
தஸ்மா ததா²னங் ஸச்சானங், ஸம்பு³த்³த⁴த்தா ததா²க³தோ’’.
Tasmā tathānaṃ saccānaṃ, sambuddhattā tathāgato’’.
கத²ங் தத²த³ஸ்ஸிதாய ததா²க³தோ? ப⁴க³வா ஹி அபரிமாணாஸு லோகதா⁴தூஸு அபரிமாணானங் ஸத்தானங் சக்கு²ஸோதகா⁴ணஜிவ்ஹாகாயமனொத்³வாரேஸு ஆபாத²ங் ஆக³ச்ச²ந்தங் ரூபஸத்³த³க³ந்த⁴ரஸபொ²ட்ட²ப்³ப³த⁴ம்மாரம்மணங் ததா²க³தோ ஸப்³பா³காரதோ ஜானாதி பஸ்ஸதீதி, ஏவங் தத²த³ஸ்ஸிதாய ததா²க³தோ. அத² வா யங் லோகே தத²ங், தங் லோகஸ்ஸ ததே²வ த³ஸ்ஸேதி. ததோபி ப⁴க³வா ததா²க³தோ. எத்த² தத²த³ஸ்ஸிஅத்தே² ‘‘ததா²க³தோ’’தி பத³ஸம்ப⁴வோ வேதி³தப்³போ³.
Kathaṃ tathadassitāya tathāgato? Bhagavā hi aparimāṇāsu lokadhātūsu aparimāṇānaṃ sattānaṃ cakkhusotaghāṇajivhākāyamanodvāresu āpāthaṃ āgacchantaṃ rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbadhammārammaṇaṃ tathāgato sabbākārato jānāti passatīti, evaṃ tathadassitāya tathāgato. Atha vā yaṃ loke tathaṃ, taṃ lokassa tatheva dasseti. Tatopi bhagavā tathāgato. Ettha tathadassiatthe ‘‘tathāgato’’ti padasambhavo veditabbo.
‘‘ததா²காரேன யோ த⁴ம்மே, ஜானாதி அனுபஸ்ஸதி;
‘‘Tathākārena yo dhamme, jānāti anupassati;
தத²த³ஸ்ஸீதி ஸம்பு³த்³தோ⁴, தஸ்மா வுத்தோ ததா²க³தோ’’.
Tathadassīti sambuddho, tasmā vutto tathāgato’’.
கத²ங் தத²வாதி³தாய ததா²க³தோ? யஞ்ச அபி⁴ஸம்போ³தி⁴யா பரினிப்³பா³னஸ்ஸ ச அந்தரே பஞ்சசத்தாலீஸவஸ்ஸபரிமாணகாலே ஸுத்தாதி³னவங்க³ஸங்க³ஹிதங் பா⁴ஸிதங் லபிதங் ததா²க³தேன, ஸப்³ப³ங் தங் ஏகதுலாய துலிதங் விய தத²மேவ அவிதத²மேவ ஹோதி. தேனேவாஹ –
Kathaṃ tathavāditāya tathāgato? Yañca abhisambodhiyā parinibbānassa ca antare pañcacattālīsavassaparimāṇakāle suttādinavaṅgasaṅgahitaṃ bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena, sabbaṃ taṃ ekatulāya tulitaṃ viya tathameva avitathameva hoti. Tenevāha –
‘‘யஞ்ச, சுந்த³, ரத்திங் ததா²க³தோ அனுத்தரங் ஸம்மாஸம்போ³தி⁴ங் அபி⁴ஸம்பு³ஜ்ஜ²தி, யஞ்ச ரத்திங் அனுபாதி³ஸேஸாய நிப்³பா³னதா⁴துயா பரினிப்³பா³யதி, யங் ஏதஸ்மிங் அந்தரே பா⁴ஸதி லபதி நித்³தி³ஸதி, ஸப்³ப³ங் தங் ததே²வ ஹோதி, நோ அஞ்ஞதா². தஸ்மா ‘ததா²க³தோ’தி வுச்சதீ’’தி.
‘‘Yañca, cunda, rattiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, yaṃ etasmiṃ antare bhāsati lapati niddisati, sabbaṃ taṃ tatheva hoti, no aññathā. Tasmā ‘tathāgato’ti vuccatī’’ti.
எத்த² பன க³த³அத்தோ² ஹி க³தஸத்³தோ³. ஏவங் தத²வாதி³தாய ததா²க³தோ. ஆக³த³னங் ஆக³தோ³, வசனந்தி அத்தோ². ததோ² அவிபரீதோ ஆக³தோ³ அஸ்ஸாதி ததா²க³தோ. த³-காரஸ்ஸ த-காரங் கத்வா வுத்தோ.
Ettha pana gadaattho hi gatasaddo. Evaṃ tathavāditāya tathāgato. Āgadanaṃ āgado, vacananti attho. Tatho aviparīto āgado assāti tathāgato. Da-kārassa ta-kāraṃ katvā vutto.
‘‘ததா²வாதீ³ ஜினோ யஸ்மா, தத²த⁴ம்மப்பகாஸகோ;
‘‘Tathāvādī jino yasmā, tathadhammappakāsako;
ததா²மாக³த³னஞ்சஸ்ஸ, தஸ்மா பு³த்³தோ⁴ ததா²க³தோ’’.
Tathāmāgadanañcassa, tasmā buddho tathāgato’’.
கத²ங் ததா²காரிதாய ததா²க³தோ? ப⁴க³வா ஹி யங் யங் வாசங் அபா⁴ஸி, தங் தங் ஏவ காயேன கரோதி, வாசாய காயோ அனுலோமேதி, காயஸ்ஸபி வாசா. தேனேவாஹ –
Kathaṃ tathākāritāya tathāgato? Bhagavā hi yaṃ yaṃ vācaṃ abhāsi, taṃ taṃ eva kāyena karoti, vācāya kāyo anulometi, kāyassapi vācā. Tenevāha –
‘‘யதா² வாதீ³, பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ ததா² காரீ, யதா² காரீ ததா² வாதீ³…பே॰… தஸ்மா ‘ததா²க³தோ’தி வுச்சதீ’’தி (அ॰ நி॰ 4.23; சூளனி॰ போஸாலமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 83).
‘‘Yathā vādī, bhikkhave, tathāgato tathā kārī, yathā kārī tathā vādī…pe… tasmā ‘tathāgato’ti vuccatī’’ti (a. ni. 4.23; cūḷani. posālamāṇavapucchāniddesa 83).
யதா² ச வாசா க³தா, காயோபி ததா² க³தோ, யதா² காயோ க³தோ, வாசாபி ததா² க³தா. ஏவங் ததா²காரிதாய ததா²க³தோ.
Yathā ca vācā gatā, kāyopi tathā gato, yathā kāyo gato, vācāpi tathā gatā. Evaṃ tathākāritāya tathāgato.
‘‘யதா² வாசா க³தா தஸ்ஸ, ததா² காயோ க³தோ யதோ;
‘‘Yathā vācā gatā tassa, tathā kāyo gato yato;
ததா²வாதி³தாய ஸம்பு³த்³தோ⁴, ஸத்தா² தஸ்மா ததா²க³தோ’’.
Tathāvāditāya sambuddho, satthā tasmā tathāgato’’.
கத²ங் அபி⁴ப⁴வனட்டே²ன ததா²க³தோ? உபரி ப⁴வக்³க³ங் ஹெட்டா² அவீசிங் பரியந்தங் கத்வா திரியங் அபரிமாணாஸு லோகதா⁴தூஸு ஸப்³ப³ஸத்தே அபி⁴ப⁴வதி ஸீலேனபி ஸமாதி⁴னாபி பஞ்ஞாயபி விமுத்தியாபி விமுத்திஞாணத³ஸ்ஸனேனபி, ந தஸ்ஸ துலா வா பமாணங் வா அத்தி², அத² கோ² அதுலோ அப்பமெய்யோ அனுத்தரோ. தேனேவாஹ –
Kathaṃ abhibhavanaṭṭhena tathāgato? Upari bhavaggaṃ heṭṭhā avīciṃ pariyantaṃ katvā tiriyaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu sabbasatte abhibhavati sīlenapi samādhināpi paññāyapi vimuttiyāpi vimuttiñāṇadassanenapi, na tassa tulā vā pamāṇaṃ vā atthi, atha kho atulo appameyyo anuttaro. Tenevāha –
‘‘ஸதே³வகே, பி⁴க்க²வே, லோகே…பே॰… ததா²க³தோ அபி⁴பூ⁴ அனபி⁴பூ⁴தோ அஞ்ஞத³த்து² த³ஸோ வஸவத்தீ, தஸ்மா ‘ததா²க³தோ’தி வுச்சதீ’’தி (அ॰ நி॰ 1.23; போஸாலமாணவபுச்சா²னித்³தே³ஸ 83).
‘‘Sadevake, bhikkhave, loke…pe… tathāgato abhibhū anabhibhūto aññadatthu daso vasavattī, tasmā ‘tathāgato’ti vuccatī’’ti (a. ni. 1.23; posālamāṇavapucchāniddesa 83).
தத்ரேவங் பத³ஸித்³தி⁴ வேதி³தப்³பா³ – அக³தோ³ விய அக³தோ³. கோ பனேஸ? தே³ஸனாவிலாஸோ சேவ புஞ்ஞுஸ்ஸயோ ச. தேன ஹேஸ மஹானுபா⁴வோ பி⁴ஸக்கோ தி³ப்³பா³க³தே³ன ஸப்பே விய ஸப்³ப³பரப்பவாதி³னோ ஸதே³வகஞ்ச லோகங் அபி⁴ப⁴வதி, இதி ஸப்³ப³லோகாபி⁴ப⁴வனதோ அவிபரீதோ தே³ஸனாவிலாஸோ சேவ புஞ்ஞுஸ்ஸயோ ச அக³தோ³ அஸ்ஸாதி த³-காரஸ்ஸ த-காரங் கத்வா ‘‘ததா²க³தோ’’தி வேதி³தப்³போ³. ஏவங் அபி⁴ப⁴வனட்டே²ன ததா²க³தோ.
Tatrevaṃ padasiddhi veditabbā – agado viya agado. Ko panesa? Desanāvilāso ceva puññussayo ca. Tena hesa mahānubhāvo bhisakko dibbāgadena sappe viya sabbaparappavādino sadevakañca lokaṃ abhibhavati, iti sabbalokābhibhavanato aviparīto desanāvilāso ceva puññussayo ca agado assāti da-kārassa ta-kāraṃ katvā ‘‘tathāgato’’ti veditabbo. Evaṃ abhibhavanaṭṭhena tathāgato.
‘‘ததோ² அவிபரீதோ ச, அக³தோ³ யஸ்ஸ ஸத்து²னோ;
‘‘Tatho aviparīto ca, agado yassa satthuno;
வஸவத்தீதி ஸோ தேன, ஹோதி ஸத்தா² ததா²க³தோ’’.
Vasavattīti so tena, hoti satthā tathāgato’’.
அப்படிபுக்³க³லஸ்ஸாதி படிபுக்³க³லவிரஹிதஸ்ஸ, அஞ்ஞோ கோசி ‘‘அஹங் பு³த்³தோ⁴’’தி ஏவங் படிஞ்ஞங் தா³துங் ஸமத்தோ² நாமஸ்ஸ புக்³க³லோ, நத்தீ²தி அப்படிபுக்³க³லோ, தஸ்ஸ அப்படிபுக்³க³லஸ்ஸ. உப்பஜ்ஜீதி உப்பன்னோ உத³பாதி³. காருஞ்ஞதாதி கருணாய பா⁴வோ காருஞ்ஞதா. ஸப்³ப³ஸத்தேதி நிரவஸேஸஸத்தபரியாதா³னவசனங், ஸகலே ஸத்தனிகாயேதி அத்தோ². எத்தாவதா அயம்பி கா³தா² வுத்தத்தா² ஹோதி.
Appaṭipuggalassāti paṭipuggalavirahitassa, añño koci ‘‘ahaṃ buddho’’ti evaṃ paṭiññaṃ dātuṃ samattho nāmassa puggalo, natthīti appaṭipuggalo, tassa appaṭipuggalassa. Uppajjīti uppanno udapādi. Kāruññatāti karuṇāya bhāvo kāruññatā. Sabbasatteti niravasesasattapariyādānavacanaṃ, sakale sattanikāyeti attho. Ettāvatā ayampi gāthā vuttatthā hoti.
அத² ப⁴க³வா ப்³ரஹ்முனா த⁴ம்மதே³ஸனத்தா²ய ஆயாசிதோ ஸத்தேஸு காருஞ்ஞதங் உப்பாதெ³த்வா த⁴ம்மங் தே³ஸேதுகாமோ மஹாப்³ரஹ்மானங் கா³தா²ய அஜ்ஜ²பா⁴ஸி –
Atha bhagavā brahmunā dhammadesanatthāya āyācito sattesu kāruññataṃ uppādetvā dhammaṃ desetukāmo mahābrahmānaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘அபாருதா தேஸங் அமதஸ்ஸ த்³வாரா, யே ஸோதவந்தோ பமுஞ்சந்து ஸத்³த⁴ங்;
‘‘Apārutā tesaṃ amatassa dvārā, ye sotavanto pamuñcantu saddhaṃ;
விஹிங்ஸஸஞ்ஞீ பகு³ணங் ந பா⁴ஸிங், த⁴ம்மங் பணீதங் மனுஜேஸு ப்³ரஹ்மே’’தி. (ம॰ நி॰ 1.283; தீ³॰ நி॰ 2.71; ஸங்॰ நி॰ 1.172; மஹாவ॰ 9);
Vihiṃsasaññī paguṇaṃ na bhāsiṃ, dhammaṃ paṇītaṃ manujesu brahme’’ti. (ma. ni. 1.283; dī. ni. 2.71; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 9);
அத² கோ² ப்³ரஹ்மா ஸஹம்பதி ‘‘கதாவகாஸோ கொ²ம்ஹி ப⁴க³வதா த⁴ம்மதே³ஸனாயா’’தி ஞத்வா த³ஸனக²ஸமோதா⁴னஸமுஜ்ஜலங் அஞ்ஜலிங் ஸிரஸி கத்வா ப⁴க³வந்தங் அபி⁴வாதெ³த்வா பத³க்கி²ணங் கத்வா ப்³ரஹ்மக³ணபரிவுதோ பக்காமி. அத² ஸத்தா² தஸ்ஸ ப்³ரஹ்முனோ படிஞ்ஞங் த³த்வா – ‘‘கஸ்ஸ நு கோ² அஹங் பட²மங் த⁴ம்மங் தே³ஸெய்ய’’ந்தி (ம॰ நி॰ 1.283; மஹாவ॰ 10) சிந்தெந்தோ – ‘‘ஆளாரோ பண்டி³தோ ஸோ இமங் த⁴ம்மங் கி²ப்பங் ஆஜானிஸ்ஸதீ’’தி சித்தங் உப்பாதெ³த்வா புன ஓலோகெந்தோ தஸ்ஸ ஸத்தாஹங் காலங்கதபா⁴வங் ஞத்வா உத³கஸ்ஸ ச அபி⁴தோ³ஸகாலங்கதபா⁴வங் ஞத்வா புன – ‘‘கஹங் நு கோ² ஏதரஹி பஞ்சவக்³கி³யா பி⁴க்கூ² விஹரந்தீ’’தி பஞ்சவக்³கி³யே ஆவஜ்ஜெந்தோ ‘‘பா³ராணஸியங் இஸிபதனே மிக³தா³யே’’தி ஞத்வா ஆஸாள்ஹியங் பபா⁴தாய ரத்தியா காலஸ்ஸேவ பத்தசீவரமாதா³ய அட்டா²ரஸயோஜனிகங் மக்³க³ங் படிபன்னோ அந்தராமக்³கே³ உபகங் நாம ஆஜீவகங் தி³ஸ்வா தஸ்ஸ அத்தனோ பு³த்³த⁴பா⁴வமாவிகத்வா தங்தி³வஸமேவ ஸாயன்ஹஸமயே இஸிபதனமக³மாஸி. தத்த² பஞ்சவக்³கி³யானங் அத்தனோ பு³த்³த⁴பா⁴வங் பகாஸெத்வா பஞ்ஞத்தவரபு³த்³தா⁴ஸனக³தோ பஞ்சவக்³கி³யே பி⁴க்கூ² ஆமந்தெத்வா த⁴ம்மசக்கப்பவத்தனஸுத்தந்தங் (ஸங்॰ நி॰ 5.1081; மஹாவ॰ 13 ஆத³யோ; படி॰ ம॰ 2.30) தே³ஸேஸி.
Atha kho brahmā sahampati ‘‘katāvakāso khomhi bhagavatā dhammadesanāyā’’ti ñatvā dasanakhasamodhānasamujjalaṃ añjaliṃ sirasi katvā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā brahmagaṇaparivuto pakkāmi. Atha satthā tassa brahmuno paṭiññaṃ datvā – ‘‘kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyya’’nti (ma. ni. 1.283; mahāva. 10) cintento – ‘‘āḷāro paṇḍito so imaṃ dhammaṃ khippaṃ ājānissatī’’ti cittaṃ uppādetvā puna olokento tassa sattāhaṃ kālaṅkatabhāvaṃ ñatvā udakassa ca abhidosakālaṅkatabhāvaṃ ñatvā puna – ‘‘kahaṃ nu kho etarahi pañcavaggiyā bhikkhū viharantī’’ti pañcavaggiye āvajjento ‘‘bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye’’ti ñatvā āsāḷhiyaṃ pabhātāya rattiyā kālasseva pattacīvaramādāya aṭṭhārasayojanikaṃ maggaṃ paṭipanno antarāmagge upakaṃ nāma ājīvakaṃ disvā tassa attano buddhabhāvamāvikatvā taṃdivasameva sāyanhasamaye isipatanamagamāsi. Tattha pañcavaggiyānaṃ attano buddhabhāvaṃ pakāsetvā paññattavarabuddhāsanagato pañcavaggiye bhikkhū āmantetvā dhammacakkappavattanasuttantaṃ (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 13 ādayo; paṭi. ma. 2.30) desesi.
தேஸு அஞ்ஞாஸிகொண்ட³ஞ்ஞத்தே²ரோ தே³ஸனானுஸாரேன ஞாணங் பேஸெத்வா ஸுத்தபரியோஸானே அட்டா²ரஸஹி ப்³ரஹ்மகோடீஹி ஸத்³தி⁴ங் ஸோதாபத்திப²லே பதிட்டா²ஸி. ஸத்தா² தத்தே²வ வஸ்ஸங் உபக³ந்த்வா புனதி³வஸே வப்பத்தே²ரங் ஸோதாபத்திப²லே பதிட்டா²பேஸி. ஏதேனேவ உபாயேன ஸப்³பே³ தே ஸோதாபத்திப²லே பதிட்டா²பெத்வா புன பஞ்சமியங் பக்க²ஸ்ஸ பஞ்சபி தே தே²ரே ஸன்னிபாதெத்வா அனத்தலக்க²ணஸுத்தந்தங் (ஸங்॰ நி॰ 3.59; மஹாவ॰ 20 ஆத³யோ) தே³ஸேஸி, தே³ஸனாபரியோஸானே பஞ்சபி தே²ரா அரஹத்தே பதிட்ட²ஹிங்ஸு.
Tesu aññāsikoṇḍaññatthero desanānusārena ñāṇaṃ pesetvā suttapariyosāne aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāsi. Satthā tattheva vassaṃ upagantvā punadivase vappattheraṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpesi. Eteneva upāyena sabbe te sotāpattiphale patiṭṭhāpetvā puna pañcamiyaṃ pakkhassa pañcapi te there sannipātetvā anattalakkhaṇasuttantaṃ (saṃ. ni. 3.59; mahāva. 20 ādayo) desesi, desanāpariyosāne pañcapi therā arahatte patiṭṭhahiṃsu.
அத² ஸத்தா² தத்தே²வ யஸஸ்ஸ குலபுத்தஸ்ஸ உபனிஸ்ஸயங் தி³ஸ்வா கே³ஹங் பஹாய நிக்க²ந்தங் தி³ஸ்வா – ‘‘ஏஹி யஸா’’தி (மஹாவ॰ 26) பக்கோஸித்வா தஸ்மிஞ்ஞேவ ரத்திபா⁴கே³ ஸோதாபத்திப²லே பதிட்டா²பெத்வா புனதி³வஸே அரஹத்தே ச பதிட்டா²பெத்வா அபரேபி தஸ்ஸ ஸஹாயகே சதுபண்ணாஸஜனே ஏஹிபி⁴க்கு²பப்³ப³ஜ்ஜாய பப்³பா³ஜெத்வா அரஹத்தே பதிட்டா²பேஸி. ஏவங் லோகே ஏகஸட்டி²யா அரஹந்தேஸு ஜாதேஸு ஸத்தா² வுட்ட²வஸ்ஸோ பவாரெத்வா பி⁴க்கூ² ஆமந்தெத்வா ஏதத³வோச –
Atha satthā tattheva yasassa kulaputtassa upanissayaṃ disvā gehaṃ pahāya nikkhantaṃ disvā – ‘‘ehi yasā’’ti (mahāva. 26) pakkositvā tasmiññeva rattibhāge sotāpattiphale patiṭṭhāpetvā punadivase arahatte ca patiṭṭhāpetvā aparepi tassa sahāyake catupaṇṇāsajane ehibhikkhupabbajjāya pabbājetvā arahatte patiṭṭhāpesi. Evaṃ loke ekasaṭṭhiyā arahantesu jātesu satthā vuṭṭhavasso pavāretvā bhikkhū āmantetvā etadavoca –
‘‘பரத்த²ங் சத்தனோ அத்த²ங், கரொந்தா பத²விங் இமங்;
‘‘Paratthaṃ cattano atthaṃ, karontā pathaviṃ imaṃ;
ப்³யாஹரந்தா மனுஸ்ஸானங், த⁴ம்மங் சரத² பி⁴க்க²வோ.
Byāharantā manussānaṃ, dhammaṃ caratha bhikkhavo.
‘‘விஹரத² விவித்தேஸு, பப்³ப³தேஸு வனேஸு ச;
‘‘Viharatha vivittesu, pabbatesu vanesu ca;
பகாஸயந்தா ஸத்³த⁴ம்மங், லோகஸ்ஸ ஸததங் மம.
Pakāsayantā saddhammaṃ, lokassa satataṃ mama.
‘‘கரொந்தா த⁴ம்மதூ³தெய்யங், விக்²யாபயத² பி⁴க்க²வோ;
‘‘Karontā dhammadūteyyaṃ, vikhyāpayatha bhikkhavo;
ஸந்தி அத்தா²ய ஸத்தானங், ஸுப்³ப³தா வசனங் மம.
Santi atthāya sattānaṃ, subbatā vacanaṃ mama.
‘‘ஸப்³ப³ங் பித³ஹத² த்³வாரங், அபாயானமனாஸவா;
‘‘Sabbaṃ pidahatha dvāraṃ, apāyānamanāsavā;
ஸக்³க³மொக்க²ஸ்ஸ மக்³க³ஸ்ஸ, த்³வாரங் விவரதா²ஸமா.
Saggamokkhassa maggassa, dvāraṃ vivarathāsamā.
‘‘தே³ஸனாபடிபத்தீஹி, கருணாதி³கு³ணாலயா;
‘‘Desanāpaṭipattīhi, karuṇādiguṇālayā;
பு³த்³தி⁴ங் ஸத்³த⁴ஞ்ச லோகஸ்ஸ, அபி⁴வட்³டே⁴த² ஸப்³ப³ஸோ.
Buddhiṃ saddhañca lokassa, abhivaḍḍhetha sabbaso.
‘‘கி³ஹீனமுபகரொந்தானங், நிச்சமாமிஸதா³னதோ;
‘‘Gihīnamupakarontānaṃ, niccamāmisadānato;
கரோத² த⁴ம்மதா³னேன, தேஸங் பச்சூபகாரகங்.
Karotha dhammadānena, tesaṃ paccūpakārakaṃ.
‘‘ஸமுஸ்ஸயத² ஸத்³த⁴ம்மங், தே³ஸயந்தா இஸித்³த⁴ஜங்;
‘‘Samussayatha saddhammaṃ, desayantā isiddhajaṃ;
கதகத்தப்³ப³கம்மந்தா, பரத்த²ங் படிபஜ்ஜதா²’’தி.
Katakattabbakammantā, paratthaṃ paṭipajjathā’’ti.
ஏவஞ்ச பன வத்வா ப⁴க³வா தே பி⁴க்கூ² தி³ஸாஸு விஸ்ஸஜ்ஜெத்வா ஸயங் உருவேலங் க³ச்ச²ந்தோ அந்தராமக்³கே³ கப்பாஸிகவனஸண்டே³ திங்ஸ ப⁴த்³த³வக்³கி³யகுமாரே வினேஸி. தேஸு யோ ஸப்³ப³பச்சி²மகோ, ஸோ ஸோதாபன்னோ, ஸப்³ப³ஸெட்டோ² அனாகா³மீ, ஏகோபி அரஹா வா புது²ஜ்ஜனோ வா நாஹோஸி. தேபி ஸப்³பே³ ஏஹிபி⁴க்கு²பப்³ப³ஜ்ஜாய பப்³பா³ஜெத்வா தி³ஸாஸு பேஸெத்வா ஸயங் உருவேலங் க³ந்த்வா அட்³டு⁴ட்³டா⁴னி பாடிஹாரியஸஹஸ்ஸானி த³ஸ்ஸெத்வா உருவேலகஸ்ஸபாத³யோ ஸஹஸ்ஸஜடிலபரிவாரே தேபா⁴திகஜடிலே த³மெத்வா ஏஹிபி⁴க்கு²பா⁴வேன பப்³பா³ஜெத்வா க³யாஸீஸே நிஸீதா³பெத்வா ஆதி³த்தபரியாயதே³ஸனாய (ஸங்॰ நி॰ 4.28; மஹாவ॰ 54) அரஹத்தே பதிட்டா²பெத்வா தேன அரஹந்தஸஹஸ்ஸேன ப⁴க³வா பரிவுதோ ‘‘பி³ம்பி³ஸாரஸ்ஸ ரஞ்ஞோ படிஞ்ஞங் மோசெஸ்ஸாமீ’’தி ராஜக³ஹனக³ரூபசாரே லட்டி²வனுய்யானங் நாம அக³மாஸி. ததோ உய்யானபாலகோ ரஞ்ஞோ ஆரோசேஸி. ராஜா – ‘‘ஸத்தா² ஆக³தோ’’தி ஸுத்வா த்³வாத³ஸனஹுதேஹி ப்³ராஹ்மணக³ஹபதிகேஹி பரிவுதோ த³ஸப³லங் க⁴னவிவரக³தமிவ தி³வஸகரங் வனவிவரக³தங் முனிவரதி³வஸகரங் உபஸங்கமித்வா சக்காலங்கததலேஸு ஜலஜாமலாவிகலகமலகோமலேஸு த³ஸப³லஸ்ஸ பாதே³ஸு மகுடமணிஜுதிவிஸரவிஜ்ஜோதினா ஸிரஸா நிபதித்வா ஏகமந்தங் நிஸீதி³ ஸத்³தி⁴ங் பரிஸாய.
Evañca pana vatvā bhagavā te bhikkhū disāsu vissajjetvā sayaṃ uruvelaṃ gacchanto antarāmagge kappāsikavanasaṇḍe tiṃsa bhaddavaggiyakumāre vinesi. Tesu yo sabbapacchimako, so sotāpanno, sabbaseṭṭho anāgāmī, ekopi arahā vā puthujjano vā nāhosi. Tepi sabbe ehibhikkhupabbajjāya pabbājetvā disāsu pesetvā sayaṃ uruvelaṃ gantvā aḍḍhuḍḍhāni pāṭihāriyasahassāni dassetvā uruvelakassapādayo sahassajaṭilaparivāre tebhātikajaṭile dametvā ehibhikkhubhāvena pabbājetvā gayāsīse nisīdāpetvā ādittapariyāyadesanāya (saṃ. ni. 4.28; mahāva. 54) arahatte patiṭṭhāpetvā tena arahantasahassena bhagavā parivuto ‘‘bimbisārassa rañño paṭiññaṃ mocessāmī’’ti rājagahanagarūpacāre laṭṭhivanuyyānaṃ nāma agamāsi. Tato uyyānapālako rañño ārocesi. Rājā – ‘‘satthā āgato’’ti sutvā dvādasanahutehi brāhmaṇagahapatikehi parivuto dasabalaṃ ghanavivaragatamiva divasakaraṃ vanavivaragataṃ munivaradivasakaraṃ upasaṅkamitvā cakkālaṅkatatalesu jalajāmalāvikalakamalakomalesu dasabalassa pādesu makuṭamaṇijutivisaravijjotinā sirasā nipatitvā ekamantaṃ nisīdi saddhiṃ parisāya.
அத² கோ² தேஸங் ப்³ராஹ்மணக³ஹபதிகானங் ஏதத³ஹோஸி – ‘‘கிங் நு கோ² மஹாஸமணோ உருவேலகஸ்ஸபே ப்³ரஹ்மசரியங் சரதி, உதா³ஹு உருவேலகஸ்ஸபோ மஹாஸமணே’’தி? அத² கோ² ப⁴க³வா தேஸங் சேதோபரிவிதக்கமஞ்ஞாய தே²ரங் கா³தா²ய அஜ்ஜ²பா⁴ஸி –
Atha kho tesaṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ etadahosi – ‘‘kiṃ nu kho mahāsamaṇo uruvelakassape brahmacariyaṃ carati, udāhu uruvelakassapo mahāsamaṇe’’ti? Atha kho bhagavā tesaṃ cetoparivitakkamaññāya theraṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘கிமேவ தி³ஸ்வா உருவேலவாஸி, பஹாஸி அக்³கி³ங் கிஸகோவதா³னோ;
‘‘Kimeva disvā uruvelavāsi, pahāsi aggiṃ kisakovadāno;
புச்சா²மி தங் கஸ்ஸப ஏதமத்த²ங், கத²ங் பஹீனங் தவ அக்³கி³ஹுத்த’’ந்தி. (மஹாவ॰ 55);
Pucchāmi taṃ kassapa etamatthaṃ, kathaṃ pahīnaṃ tava aggihutta’’nti. (mahāva. 55);
தே²ரோ ப⁴க³வதோ அதி⁴ப்பாயங் விதி³த்வா –
Thero bhagavato adhippāyaṃ viditvā –
‘‘ரூபே ச ஸத்³தே³ ச அதோ² ரஸே ச, காமித்தி²யோ சாபி⁴வத³ந்தி யஞ்ஞா;
‘‘Rūpe ca sadde ca atho rase ca, kāmitthiyo cābhivadanti yaññā;
ஏதங் மலந்தீ உபதீ⁴ஸு ஞத்வா, தஸ்மா ந யிட்டே² ந ஹுதே அரஞ்ஜி’’ந்தி. (மஹாவ॰ 55) –
Etaṃ malantī upadhīsu ñatvā, tasmā na yiṭṭhe na hute arañji’’nti. (mahāva. 55) –
இமங் கா³த²ங் வத்வா அத்தனோ ஸாவகபா⁴வப்பகாஸனத்த²ங் ததா²க³தஸ்ஸ பாதே³ஸு ஸிரஸா நிபதித்வா – ‘‘ஸத்தா² மே, ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா, ஸாவகோஹமஸ்மீ’’தி வத்வா ஏகதாலத்³விதால…பே॰… ஸத்ததாலப்பமாணங் வேஹாஸங் ஸத்தக்க²த்துங் அப்³பு⁴க்³க³ந்த்வா பாடிஹாரியங் கத்வா ஆகாஸதோ ஓருய்ஹ ப⁴க³வந்தங் வந்தி³த்வா ஏகமந்தங் நிஸீதி³.
Imaṃ gāthaṃ vatvā attano sāvakabhāvappakāsanatthaṃ tathāgatassa pādesu sirasā nipatitvā – ‘‘satthā me, bhante, bhagavā, sāvakohamasmī’’ti vatvā ekatāladvitāla…pe… sattatālappamāṇaṃ vehāsaṃ sattakkhattuṃ abbhuggantvā pāṭihāriyaṃ katvā ākāsato oruyha bhagavantaṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi.
அத² கோ² மஹாஜனோ தஸ்ஸ தங் பாடிஹாரியங் தி³ஸ்வா – ‘‘அஹோ மஹானுபா⁴வா பு³த்³தா⁴ நாம, ஏவங் தா²மக³ததி³ட்டி²கோ அத்தானங் ‘அரஹா அஹ’ந்தி மஞ்ஞமானோ உருவேலகஸ்ஸபோபி தி³ட்டி²ஜாலங் பி⁴ந்தி³த்வா ததா²க³தேன த³மிதோ’’தி த³ஸப³லஸ்ஸ கு³ணகத²ங் கதே²ஸி. தங் ஸுத்வா ஸத்தா² – ‘‘நாஹமிதா³னியேவ இமங் உருவேலகஸ்ஸபங் த³மேமி, அதீதேபி ஏஸ மயா த³மிதோயேவா’’தி ஆஹ. அத² கோ² ஸோ மஹாஜனோ உட்டா²யாஸனா ப⁴க³வந்தங் வந்தி³த்வா ஸிரஸி அஞ்ஜலிங் பக்³க³ஹெத்வா ஏவமாஹ – ‘‘ப⁴ந்தே, இதா³னி அம்ஹேஹி ஏஸ த³மிதோ தி³ட்டோ², கத²ங் பனேஸ அதீதே ப⁴க³வதா த³மிதோ’’தி. ததோ ஸத்தா² தேன மஹாஜனேன யாசிதோ ப⁴வந்தரேன படிச்ச²ன்னங் மஹானாரத³கஸ்ஸபஜாதகங் (ஜா॰ 2.22.1153) கதெ²த்வா சத்தாரி அரியஸச்சானி பகாஸேஸி. ததோ ஸத்து² த⁴ம்மகத²ங் ஸுத்வா ராஜா பி³ம்பி³ஸாரோ ஏகாத³ஸனஹுதேஹி ஸத்³தி⁴ங் ஸோதாபத்திப²லே பதிட்டா²ஸி, ஏகனஹுதங் உபாஸகத்தங் படிவேதே³ஸி. ராஜா ஸரணங் க³ந்த்வா ஸ்வாதனாய ப⁴க³வந்தங் ஸத்³தி⁴ங் பி⁴க்கு²ஸங்கே⁴ன நிமந்தெத்வா ப⁴க³வந்தங் திக்க²த்துங் பத³க்கி²ணங் கத்வா வந்தி³த்வா பக்காமி.
Atha kho mahājano tassa taṃ pāṭihāriyaṃ disvā – ‘‘aho mahānubhāvā buddhā nāma, evaṃ thāmagatadiṭṭhiko attānaṃ ‘arahā aha’nti maññamāno uruvelakassapopi diṭṭhijālaṃ bhinditvā tathāgatena damito’’ti dasabalassa guṇakathaṃ kathesi. Taṃ sutvā satthā – ‘‘nāhamidāniyeva imaṃ uruvelakassapaṃ damemi, atītepi esa mayā damitoyevā’’ti āha. Atha kho so mahājano uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ vanditvā sirasi añjaliṃ paggahetvā evamāha – ‘‘bhante, idāni amhehi esa damito diṭṭho, kathaṃ panesa atīte bhagavatā damito’’ti. Tato satthā tena mahājanena yācito bhavantarena paṭicchannaṃ mahānāradakassapajātakaṃ (jā. 2.22.1153) kathetvā cattāri ariyasaccāni pakāsesi. Tato satthu dhammakathaṃ sutvā rājā bimbisāro ekādasanahutehi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāsi, ekanahutaṃ upāsakattaṃ paṭivedesi. Rājā saraṇaṃ gantvā svātanāya bhagavantaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghena nimantetvā bhagavantaṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā vanditvā pakkāmi.
புனதி³வஸே ப⁴க³வா பி⁴க்கு²ஸஹஸ்ஸபரிவுதோ மருக³ணபரிவுதோ விய த³ஸஸதனயனோ தே³வராஜா, ப்³ரஹ்மக³ணபரிவுதோ விய மஹாப்³ரஹ்மா ராஜக³ஹங் பாவிஸி. ராஜா பு³த்³த⁴ப்பமுக²ஸ்ஸ பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஸ்ஸ தா³னங் த³த்வா போ⁴ஜனபரியோஸானே ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘அஹங், ப⁴ந்தே, தீணி ரதனானி வினா வஸிதுங் ந ஸக்கி²ஸ்ஸாமி, வேலாய வா அவேலாய வா ப⁴க³வதோ ஸந்திகங் ஆக³மிஸ்ஸாமி, லட்டி²வனங் நாம அதிதூ³ரே, இத³ங் பன அம்ஹாகங் வேளுவனங் நாம உய்யானங் பவிவேககாமானங் நாதிதூ³ரங் நச்சாஸன்னங் க³மனாக³மனஸம்பன்னங் நிஜ்ஜனஸம்பா³த⁴ங் பவிவேகஸுக²ங் சா²யூத³கஸம்பன்னங் ஸீதலஸிலாதலஸமலங்கதங் பரமரமணீயபூ⁴மிபா⁴க³ங் ஸுரபி⁴குஸுமதருவரனிரந்தரங் ரமணீயபாஸாத³ஹம்மியவிமானவிஹாரட்³டு⁴யோக³மண்ட³பாதி³படிமண்டி³தங். இத³ங் மே, ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா படிக்³க³ண்ஹாது நவதபனங்கா³ரஸங்காஸேன ஸுவண்ணபி⁴ங்கா³ரேன ஸுரபி⁴குஸுமவாஸிதங் மணிவண்ணஉத³கங் க³ஹெத்வா வேளுவனாராமங் பரிச்சஜந்தோ த³ஸப³லஸ்ஸ ஹத்தே² உத³கங் பாதேஸி. தஸ்மிங் ஆராமபடிக்³க³ஹணே ‘‘பு³த்³த⁴ஸாஸனஸ்ஸ மூலானி ஓதிண்ணானீ’’தி பீதிவஸங் க³தா நச்சந்தீ விய அயங் மஹாபத²வீ கம்பி. ஜம்பு³தீ³பே பன ட²பெத்வா வேளுவனமஹாவிஹாரங் அஞ்ஞங் பத²விங் கம்பெத்வா க³ஹிதஸேனாஸனங் நாம நத்தி². அத² ஸத்தா² வேளுவனாராமங் படிக்³க³ஹெத்வா ரஞ்ஞோ விஹாரதா³னானுமோத³னமகாஸி –
Punadivase bhagavā bhikkhusahassaparivuto marugaṇaparivuto viya dasasatanayano devarājā, brahmagaṇaparivuto viya mahābrahmā rājagahaṃ pāvisi. Rājā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dānaṃ datvā bhojanapariyosāne bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ, bhante, tīṇi ratanāni vinā vasituṃ na sakkhissāmi, velāya vā avelāya vā bhagavato santikaṃ āgamissāmi, laṭṭhivanaṃ nāma atidūre, idaṃ pana amhākaṃ veḷuvanaṃ nāma uyyānaṃ pavivekakāmānaṃ nātidūraṃ naccāsannaṃ gamanāgamanasampannaṃ nijjanasambādhaṃ pavivekasukhaṃ chāyūdakasampannaṃ sītalasilātalasamalaṅkataṃ paramaramaṇīyabhūmibhāgaṃ surabhikusumataruvaranirantaraṃ ramaṇīyapāsādahammiyavimānavihāraḍḍhuyogamaṇḍapādipaṭimaṇḍitaṃ. Idaṃ me, bhante, bhagavā paṭiggaṇhātu navatapanaṅgārasaṅkāsena suvaṇṇabhiṅgārena surabhikusumavāsitaṃ maṇivaṇṇaudakaṃ gahetvā veḷuvanārāmaṃ pariccajanto dasabalassa hatthe udakaṃ pātesi. Tasmiṃ ārāmapaṭiggahaṇe ‘‘buddhasāsanassa mūlāni otiṇṇānī’’ti pītivasaṃ gatā naccantī viya ayaṃ mahāpathavī kampi. Jambudīpe pana ṭhapetvā veḷuvanamahāvihāraṃ aññaṃ pathaviṃ kampetvā gahitasenāsanaṃ nāma natthi. Atha satthā veḷuvanārāmaṃ paṭiggahetvā rañño vihāradānānumodanamakāsi –
‘‘ஆவாஸதா³னஸ்ஸ பனானிஸங்ஸங், கோ நாம வத்துங், புரிஸோ ஸமத்தோ²;
‘‘Āvāsadānassa panānisaṃsaṃ, ko nāma vattuṃ, puriso samattho;
அஞ்ஞத்ர பு³த்³தா⁴ பன லோகனாதா², யுத்தோ முகா²னங் நஹுதேன சாபி.
Aññatra buddhā pana lokanāthā, yutto mukhānaṃ nahutena cāpi.
‘‘ஆயுஞ்ச வண்ணஞ்ச ஸுக²ங் ப³லஞ்ச, வரங் பஸத்த²ங் படிபா⁴னமேவ;
‘‘Āyuñca vaṇṇañca sukhaṃ balañca, varaṃ pasatthaṃ paṭibhānameva;
த³தா³தி நாமாதி பவுச்சதே ஸோ, யோ தே³தி ஸங்க⁴ஸ்ஸ நரோ விஹாரங்.
Dadāti nāmāti pavuccate so, yo deti saṅghassa naro vihāraṃ.
‘‘தா³தா நிவாஸஸ்ஸ நிவாரணஸ்ஸ, ஸீதாதி³னோ ஜீவிதுபத்³த³வஸ்ஸ;
‘‘Dātā nivāsassa nivāraṇassa, sītādino jīvitupaddavassa;
பாலேதி ஆயுங் பன தஸ்ஸ யஸ்மா, ஆயுப்பதோ³ ஹோதி தமாஹு ஸந்தோ.
Pāleti āyuṃ pana tassa yasmā, āyuppado hoti tamāhu santo.
‘‘அச்சுண்ஹஸீதே வஸதோ நிவாஸே, ப³லஞ்ச வண்ணோ படிபா⁴ ந ஹோதி;
‘‘Accuṇhasīte vasato nivāse, balañca vaṇṇo paṭibhā na hoti;
தஸ்மா ஹி ஸோ தே³தி விஹாரதா³தா, ப³லஞ்ச வண்ணங் படிபா⁴னமேவ.
Tasmā hi so deti vihāradātā, balañca vaṇṇaṃ paṭibhānameva.
‘‘து³க்க²ஸ்ஸ ஸீதுண்ஹஸரீஸபா ச, வாதாதபாதி³ப்பப⁴வஸ்ஸ லோகே;
‘‘Dukkhassa sītuṇhasarīsapā ca, vātātapādippabhavassa loke;
நிவாரணா நேகவித⁴ஸ்ஸ நிச்சங், ஸுக²ப்பதோ³ ஹோதி விஹாரதா³தா.
Nivāraṇā nekavidhassa niccaṃ, sukhappado hoti vihāradātā.
‘‘ஸீதுண்ஹவாதாதபட³ங்ஸவுட்டி² , ஸரீஸபாவாளமிகா³தி³து³க்க²ங்;
‘‘Sītuṇhavātātapaḍaṃsavuṭṭhi , sarīsapāvāḷamigādidukkhaṃ;
யஸ்மா நிவாரேதி விஹாரதா³தா, தஸ்மா ஸுக²ங் விந்த³தி ஸோ பரத்த².
Yasmā nivāreti vihāradātā, tasmā sukhaṃ vindati so parattha.
‘‘பஸன்னசித்தோ ப⁴வபோ⁴க³ஹேதுங், மனோபி⁴ராமங் முதி³தோ விஹாரங்;
‘‘Pasannacitto bhavabhogahetuṃ, manobhirāmaṃ mudito vihāraṃ;
யோ தே³தி ஸீலாதி³கு³ணோதி³தானங், ஸப்³ப³ங் த³தோ³ நாம பவுச்சதே ஸோ.
Yo deti sīlādiguṇoditānaṃ, sabbaṃ dado nāma pavuccate so.
‘‘பஹாய மச்சே²ரமலங் ஸலோப⁴ங், கு³ணாலயானங் நிலயங் த³தா³தி;
‘‘Pahāya maccheramalaṃ salobhaṃ, guṇālayānaṃ nilayaṃ dadāti;
கி²த்தோவ ஸோ தத்த² பரேஹி ஸக்³கே³, யதா²ப⁴தங் ஜாயதி வீதஸோகோ.
Khittova so tattha parehi sagge, yathābhataṃ jāyati vītasoko.
‘‘வரே சாருரூபே விஹாரே உளாரே, நரோ காரயே வாஸயே தத்த² பி⁴க்கூ²;
‘‘Vare cārurūpe vihāre uḷāre, naro kāraye vāsaye tattha bhikkhū;
த³தெ³ய்யன்னபானஞ்ச வத்த²ஞ்ச நேஸங், பஸன்னேன சித்தேன ஸக்கச்ச நிச்சங்.
Dadeyyannapānañca vatthañca nesaṃ, pasannena cittena sakkacca niccaṃ.
‘‘தஸ்மா மஹாராஜ ப⁴வேஸு போ⁴கே³, மனோரமே பச்சனுபு⁴ய்ய பி⁴ய்யோ;
‘‘Tasmā mahārāja bhavesu bhoge, manorame paccanubhuyya bhiyyo;
விஹாரதா³னஸ்ஸ ப²லேன ஸந்தங், ஸுக²ங் அஸோகங் அதி⁴க³ச்ச² பச்சா²’’தி.
Vihāradānassa phalena santaṃ, sukhaṃ asokaṃ adhigaccha pacchā’’ti.
இச்சேவங் முனிராஜா நரராஜஸ்ஸ பி³ம்பி³ஸாரஸ்ஸ விஹாரதா³னானுமோத³னங் கத்வா உட்டா²யாஸனா பி⁴க்கு²ஸங்க⁴பரிவுதோ பரமத³ஸ்ஸனீயாய அத்தனோ ஸரீரப்பபா⁴ய ஸுவண்ணரஸஸேகபிஞ்ச²ரானி விய நக³ரவனவிமானாதீ³னி குருமானோ அனோபமாய பு³த்³த⁴லீளாய அனந்தாய பு³த்³த⁴ஸிரியா வேளுவனமஹாவிஹாரமேவ பாவிஸீதி.
Iccevaṃ munirājā nararājassa bimbisārassa vihāradānānumodanaṃ katvā uṭṭhāyāsanā bhikkhusaṅghaparivuto paramadassanīyāya attano sarīrappabhāya suvaṇṇarasasekapiñcharāni viya nagaravanavimānādīni kurumāno anopamāya buddhalīḷāya anantāya buddhasiriyā veḷuvanamahāvihārameva pāvisīti.
‘‘அகீளனே வேளுவனே விஹாரே, ததா²க³தோ தத்த² மனோபி⁴ராமே;
‘‘Akīḷane veḷuvane vihāre, tathāgato tattha manobhirāme;
நானாவிஹாரேன விஹாஸி தீ⁴ரோ, வேனெய்யகானங் ஸமுதி³க்க²மானோ’’.
Nānāvihārena vihāsi dhīro, veneyyakānaṃ samudikkhamāno’’.
அதே²வங் ப⁴க³வதி தஸ்மிங் விஹரந்தே ஸுத்³தோ⁴த³னமஹாராஜா ‘‘புத்தோ மே ச²ப்³ப³ஸ்ஸானி து³க்கரகாரிகங் கத்வா பரமாபி⁴ஸம்போ³தி⁴ங் பத்வா பவத்திதவரத⁴ம்மசக்கோ ராஜக³ஹங் பத்வா வேளுவனமஹாவிஹாரே விஹரதீ’’தி ஸுத்வா அஞ்ஞதரங் மஹாமச்சங் ஆமந்தேஸி – ‘‘ஏஹி, ப⁴ணே, புரிஸஸஹஸ்ஸபரிவாரோ ராஜக³ஹங் க³ந்த்வா மம வசனேன ‘பிதா வோ ஸுத்³தோ⁴த³னமஹாராஜா தங் த³ட்டு²காமோ’தி வத்வா புத்தங் மே க³ண்ஹித்வா ஏஹீ’’தி. ஸோ ‘‘ஸாது⁴, தே³வா’’தி ரஞ்ஞோ படிஸ்ஸுணித்வா புரிஸஸஹஸ்ஸபரிவாரோ ஸட்டி²யோஜனமக்³க³ங் க³ந்த்வா த⁴ம்மதே³ஸனவேலாய விஹாரங் பாவிஸி. ஸோ ‘‘திட்ட²து தாவ ரஞ்ஞா பஹிதஸாஸன’’ந்தி பரிஸபரியந்தே டி²தோ ஸத்து² த⁴ம்மதே³ஸனங் ஸுத்வா யதா²டி²தோவ ஸத்³தி⁴ங் புரிஸஸஹஸ்ஸேன அரஹத்தங் பத்வா பப்³ப³ஜ்ஜங் யாசி. ப⁴க³வா – ‘‘ஏத², பி⁴க்க²வோ’’தி ஹத்த²ங் பஸாரேஸி. தே ஸப்³பே³ தங்க²ணஞ்ஞேவ இத்³தி⁴மயபத்தசீவரத⁴ரா வஸ்ஸஸட்டி²கத்தே²ரா விய ஆகப்பஸம்பன்னா ஹுத்வா ப⁴க³வந்தங் பரிவாரேஸுங். ராஜா ‘‘நேவ க³தோ ஆக³ச்ச²தி, ந ச ஸாஸனங் ஸுய்யதீ’’தி சிந்தெத்வா தேனேவ நீஹாரேன நவக்க²த்துங் அமச்சே பேஸேஸி. தேஸு நவஸு புரிஸஸஹஸ்ஸேஸு ஏகோபி ரஞ்ஞோ நாரோசேஸி, ந ஸாஸனங் வா பஹிணி. ஸப்³பே³ அரஹத்தங் பத்வாவ பப்³ப³ஜிங்ஸு.
Athevaṃ bhagavati tasmiṃ viharante suddhodanamahārājā ‘‘putto me chabbassāni dukkarakārikaṃ katvā paramābhisambodhiṃ patvā pavattitavaradhammacakko rājagahaṃ patvā veḷuvanamahāvihāre viharatī’’ti sutvā aññataraṃ mahāmaccaṃ āmantesi – ‘‘ehi, bhaṇe, purisasahassaparivāro rājagahaṃ gantvā mama vacanena ‘pitā vo suddhodanamahārājā taṃ daṭṭhukāmo’ti vatvā puttaṃ me gaṇhitvā ehī’’ti. So ‘‘sādhu, devā’’ti rañño paṭissuṇitvā purisasahassaparivāro saṭṭhiyojanamaggaṃ gantvā dhammadesanavelāya vihāraṃ pāvisi. So ‘‘tiṭṭhatu tāva raññā pahitasāsana’’nti parisapariyante ṭhito satthu dhammadesanaṃ sutvā yathāṭhitova saddhiṃ purisasahassena arahattaṃ patvā pabbajjaṃ yāci. Bhagavā – ‘‘etha, bhikkhavo’’ti hatthaṃ pasāresi. Te sabbe taṅkhaṇaññeva iddhimayapattacīvaradharā vassasaṭṭhikattherā viya ākappasampannā hutvā bhagavantaṃ parivāresuṃ. Rājā ‘‘neva gato āgacchati, na ca sāsanaṃ suyyatī’’ti cintetvā teneva nīhārena navakkhattuṃ amacce pesesi. Tesu navasu purisasahassesu ekopi rañño nārocesi, na sāsanaṃ vā pahiṇi. Sabbe arahattaṃ patvāva pabbajiṃsu.
அத² ராஜா சிந்தேஸி – ‘‘கோ நு கோ² மம வசனங் கரிஸ்ஸதீ’’தி ஸப்³ப³ராஜப³லங் ஓலோகெந்தோ உதா³யிங் அத்³த³ஸ. ஸோ கிர ரஞ்ஞோ ஸப்³ப³த்த²ஸாத⁴கோ அமச்சோ அப்³ப⁴ந்தரிகோ அதிவிஸ்ஸாஸிகோ போ³தி⁴ஸத்தேன ஸத்³தி⁴ங் ஏகதி³வஸேயேவ ஜாதோ ஸஹபங்ஸுகீளிதோ ஸஹாயோ. அத² நங் ராஜா ஆமந்தேஸி – ‘‘தாத உதா³யி, அஹங் மம புத்தங் த³ட்டு²காமோ நவபுரிஸஸஹஸ்ஸானி பேஸேஸிங், ஏகபுரிஸோபி ஆக³ந்த்வா ஸாஸனமத்தம்பி ஆரோசேதா நத்தி², து³ஜ்ஜானோ கோ² பன மே ஜீவிதந்தராயோ, அஹங் ஜீவமானோவ புத்தங் த³ட்டு²மிச்சா²மி. ஸக்கி²ஸ்ஸஸி மே புத்தங் த³ஸ்ஸேது’’ந்தி? ஸோ ‘‘ஸக்கி²ஸ்ஸாமி, தே³வ, ஸசே பப்³ப³ஜிதுங் லபி⁴ஸ்ஸாமீ’’தி ஆஹ. ‘‘தாத, த்வங் பப்³ப³ஜித்வா வா அபப்³ப³ஜித்வா வா மய்ஹங் புத்தங் த³ஸ்ஸேஹீ’’தி. ஸோ ‘‘ஸாது⁴, தே³வா’’தி ரஞ்ஞோ ஸாஸனங் ஆதா³ய ராஜக³ஹங் க³ந்த்வா ஸத்து² த⁴ம்மதே³ஸனங் ஸுத்வா ஸத்³தி⁴ங் புரிஸஸஹஸ்ஸேன அரஹத்தங் பத்வா ஏஹிபி⁴க்கு²பா⁴வே பதிட்டா²ய ப²க்³கு³னீபுண்ணமாஸியங் சிந்தேஸி – ‘‘அதிக்கந்தோ ஹேமந்தோ, வஸந்தஸமயோ அனுப்பத்தோ, ஸுபுப்பி²தா வனஸண்டா³, படிபஜ்ஜனக்க²மோ மக்³கோ³, காலோ த³ஸப³லஸ்ஸ ஞாதிஸங்க³ஹங் காது’’ந்தி சிந்தெத்வா ப⁴க³வந்தங் உபஸங்கமித்வா ஸட்டி²மத்தாஹி கா³தா²ஹி ப⁴க³வதோ குலனக³ரங் க³மனத்தா²ய க³மனவண்ணங் வண்ணேஸி –
Atha rājā cintesi – ‘‘ko nu kho mama vacanaṃ karissatī’’ti sabbarājabalaṃ olokento udāyiṃ addasa. So kira rañño sabbatthasādhako amacco abbhantariko ativissāsiko bodhisattena saddhiṃ ekadivaseyeva jāto sahapaṃsukīḷito sahāyo. Atha naṃ rājā āmantesi – ‘‘tāta udāyi, ahaṃ mama puttaṃ daṭṭhukāmo navapurisasahassāni pesesiṃ, ekapurisopi āgantvā sāsanamattampi ārocetā natthi, dujjāno kho pana me jīvitantarāyo, ahaṃ jīvamānova puttaṃ daṭṭhumicchāmi. Sakkhissasi me puttaṃ dassetu’’nti? So ‘‘sakkhissāmi, deva, sace pabbajituṃ labhissāmī’’ti āha. ‘‘Tāta, tvaṃ pabbajitvā vā apabbajitvā vā mayhaṃ puttaṃ dassehī’’ti. So ‘‘sādhu, devā’’ti rañño sāsanaṃ ādāya rājagahaṃ gantvā satthu dhammadesanaṃ sutvā saddhiṃ purisasahassena arahattaṃ patvā ehibhikkhubhāve patiṭṭhāya phaggunīpuṇṇamāsiyaṃ cintesi – ‘‘atikkanto hemanto, vasantasamayo anuppatto, supupphitā vanasaṇḍā, paṭipajjanakkhamo maggo, kālo dasabalassa ñātisaṅgahaṃ kātu’’nti cintetvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā saṭṭhimattāhi gāthāhi bhagavato kulanagaraṃ gamanatthāya gamanavaṇṇaṃ vaṇṇesi –
‘‘அங்கா³ரினோ தா³னி து³மா ப⁴த³ந்தே, ப²லேஸினோ ச²த³னங் விப்பஹாய;
‘‘Aṅgārino dāni dumā bhadante, phalesino chadanaṃ vippahāya;
தே அச்சிமந்தோவ பபா⁴ஸயந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Te accimantova pabhāsayanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘து³மா விசித்தா ஸுவிராஜமானா, ரத்தங்குரேஹேவ ச பல்லவேஹி;
‘‘Dumā vicittā suvirājamānā, rattaṅkureheva ca pallavehi;
ரதனுஜ்ஜலமண்ட³பஸன்னிபா⁴ஸா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Ratanujjalamaṇḍapasannibhāsā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுபுப்பி²தக்³கா³ குஸுமேஹி பூ⁴ஸிதா, மனுஞ்ஞபூ⁴தா ஸுசிஸாது⁴க³ந்தா⁴;
‘‘Supupphitaggā kusumehi bhūsitā, manuññabhūtā sucisādhugandhā;
ருக்கா² விரோசந்தி உபோ⁴ஸு பஸ்ஸேஸு, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Rukkhā virocanti ubhosu passesu, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ப²லேஹினேகேஹி ஸமித்³தி⁴பூ⁴தா, விசித்தருக்கா² உப⁴தோவகாஸே;
‘‘Phalehinekehi samiddhibhūtā, vicittarukkhā ubhatovakāse;
கு²த்³த³ங் பிபாஸம்பி வினோத³யந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Khuddaṃ pipāsampi vinodayanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விசித்தமாலா ஸுசிபல்லவேஹி, ஸுஸஜ்ஜிதா மோரகலாபஸன்னிபா⁴;
‘‘Vicittamālā sucipallavehi, susajjitā morakalāpasannibhā;
ருக்கா² விரோசந்தி உபோ⁴ஸு பஸ்ஸேஸு, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Rukkhā virocanti ubhosu passesu, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விரோசமானா ப²லபல்லவேஹி, ஸுஸஜ்ஜிதா வாஸனிவாஸபூ⁴தா;
‘‘Virocamānā phalapallavehi, susajjitā vāsanivāsabhūtā;
தோஸெந்தி அத்³தா⁴னகிலந்தஸத்தே, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Tosenti addhānakilantasatte, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுபு²ல்லிதக்³கா³ வனகு³ம்ப³னிஸ்ஸிதா, லதா அனேகா ஸுவிராஜமானா;
‘‘Suphullitaggā vanagumbanissitā, latā anekā suvirājamānā;
தோஸெந்தி ஸத்தே மணிமண்ட³பாவ, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Tosenti satte maṇimaṇḍapāva, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘லதா அனேகா து³மனிஸ்ஸிதாவ, பியேஹி ஸத்³தி⁴ங் ஸஹிதா வதூ⁴வ;
‘‘Latā anekā dumanissitāva, piyehi saddhiṃ sahitā vadhūva;
பலோப⁴யந்தீ ஹி ஸுக³ந்த⁴க³ந்தா⁴, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Palobhayantī hi sugandhagandhā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விசித்தனீலாதி³மனுஞ்ஞவண்ணா , தி³ஜா ஸமந்தா அபி⁴கூஜமானா;
‘‘Vicittanīlādimanuññavaṇṇā , dijā samantā abhikūjamānā;
தோஸெந்தி மஞ்ஜுஸ்ஸரதா ரதீஹி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Tosenti mañjussaratā ratīhi, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘மிகா³ ச நானா ஸுவிராஜமானா, உத்துங்க³கண்ணா ச மனுஞ்ஞனெத்தா;
‘‘Migā ca nānā suvirājamānā, uttuṅgakaṇṇā ca manuññanettā;
தி³ஸா ஸமந்தா மபி⁴தா⁴வயந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Disā samantā mabhidhāvayanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘மனுஞ்ஞபூ⁴தா ச மஹீ ஸமந்தா, விராஜமானா ஹரிதாவ ஸத்³த³லா;
‘‘Manuññabhūtā ca mahī samantā, virājamānā haritāva saddalā;
ஸுபுப்பி²ருக்கா² மோளினிவலங்கதா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Supupphirukkhā moḷinivalaṅkatā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுஸஜ்ஜிதா முத்தமயாவ வாலுகா, ஸுஸண்டி²தா சாருஸுப²ஸ்ஸதா³தா;
‘‘Susajjitā muttamayāva vālukā, susaṇṭhitā cārusuphassadātā;
விரோசயந்தேவ தி³ஸா ஸமந்தா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Virocayanteva disā samantā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸமங் ஸுப²ஸ்ஸங் ஸுசிபூ⁴மிபா⁴க³ங், மனுஞ்ஞபுப்போ²த³யக³ந்த⁴வாஸிதங்;
‘‘Samaṃ suphassaṃ sucibhūmibhāgaṃ, manuññapupphodayagandhavāsitaṃ;
விராஜமானங் ஸுசிமஞ்ச ஸோப⁴ங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Virājamānaṃ sucimañca sobhaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுஸஜ்ஜிதங் நந்த³னகானநங்வ, விசித்தனானாது³மஸண்ட³மண்டி³தங்;
‘‘Susajjitaṃ nandanakānanaṃva, vicittanānādumasaṇḍamaṇḍitaṃ;
ஸுக³ந்த⁴பூ⁴தங் பவனங் ஸுரம்மங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Sugandhabhūtaṃ pavanaṃ surammaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸரா விசித்தா விவிதா⁴ மனோரமா, ஸுஸஜ்ஜிதா பங்கஜபுண்ட³ரீகா;
‘‘Sarā vicittā vividhā manoramā, susajjitā paṅkajapuṇḍarīkā;
பஸன்னஸீதோத³கசாருபுண்ணா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Pasannasītodakacārupuṇṇā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுபு²ல்லனானாவித⁴பங்கஜேஹி , விராஜமானா ஸுசிக³ந்த⁴க³ந்தா⁴;
‘‘Suphullanānāvidhapaṅkajehi , virājamānā sucigandhagandhā;
பமோத³யந்தேவ நராமரானங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Pamodayanteva narāmarānaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுபு²ல்லபங்கேருஹஸன்னிஸின்னா, தி³ஜா ஸமந்தா மபி⁴னாத³யந்தா;
‘‘Suphullapaṅkeruhasannisinnā, dijā samantā mabhinādayantā;
மோத³ந்தி ப⁴ரியாஹி ஸமங்கி³னோ தே, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Modanti bhariyāhi samaṅgino te, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுபு²ல்லபுப்பே²ஹி ரஜங் க³ஹெத்வா, அலீ விதா⁴வந்தி விகூஜமானா;
‘‘Suphullapupphehi rajaṃ gahetvā, alī vidhāvanti vikūjamānā;
மது⁴ம்ஹி க³ந்தோ⁴ விதி³ஸங் பவாயதி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Madhumhi gandho vidisaṃ pavāyati, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘அபி⁴ன்னநாதா³ மத³வாரணா ச, கி³ரீஹி தா⁴வந்தி ச வாரிதா⁴ரா;
‘‘Abhinnanādā madavāraṇā ca, girīhi dhāvanti ca vāridhārā;
ஸவந்தி நஜ்ஜோ ஸுவிராஜிதாவ ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Savanti najjo suvirājitāva samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘கி³ரீ ஸமந்தாவ பதி³ஸ்ஸமானா, மயூரகீ³வா இவ நீலவண்ணா;
‘‘Girī samantāva padissamānā, mayūragīvā iva nīlavaṇṇā;
தி³ஸா ரஜிந்தா³வ விரோசயந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Disā rajindāva virocayanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘மயூரஸங்கா⁴ கி³ரிமுத்³த⁴னஸ்மிங், நச்சந்தி நாரீஹி ஸமங்கி³பூ⁴தா;
‘‘Mayūrasaṅghā girimuddhanasmiṃ, naccanti nārīhi samaṅgibhūtā;
கூஜந்தி நானாமது⁴ரஸ்ஸரேஹி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Kūjanti nānāmadhurassarehi, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுவாதி³கா நேகதி³ஜா மனுஞ்ஞா, விசித்தபத்தேஹி விராஜமானா;
‘‘Suvādikā nekadijā manuññā, vicittapattehi virājamānā;
கி³ரிம்ஹி ட²த்வா அபி⁴னாத³யந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Girimhi ṭhatvā abhinādayanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுபு²ல்லபுப்பா²கரமாபி⁴கிண்ணா , ஸுக³ந்த⁴னானாத³லலங்கதா ச;
‘‘Suphullapupphākaramābhikiṇṇā , sugandhanānādalalaṅkatā ca;
கி³ரீ விரோசந்தி தி³ஸா ஸமந்தா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Girī virocanti disā samantā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஜலாஸயா நேகஸுக³ந்த⁴க³ந்தா⁴, ஸுரிந்த³உய்யானஜலாஸயாவ;
‘‘Jalāsayā nekasugandhagandhā, surindauyyānajalāsayāva;
ஸவந்தி நஜ்ஜோ ஸுவிராஜமானா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Savanti najjo suvirājamānā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விசித்ததித்தே²ஹி அலங்கதா ச, மனுஞ்ஞனானாமிக³பக்கி²பாஸா;
‘‘Vicittatitthehi alaṅkatā ca, manuññanānāmigapakkhipāsā;
நஜ்ஜோ விரோசந்தி ஸுஸந்த³மானா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Najjo virocanti susandamānā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘உபோ⁴ஸு பஸ்ஸேஸு ஜலாஸயேஸு, ஸுபுப்பி²தா சாருஸுக³ந்த⁴ருக்கா²;
‘‘Ubhosu passesu jalāsayesu, supupphitā cārusugandharukkhā;
விபூ⁴ஸிதக்³கா³ ஸுரஸுந்த³ரீ ச, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Vibhūsitaggā surasundarī ca, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுக³ந்த⁴னானாது³மஜாலகிண்ணங் , வனங் விசித்தங் ஸுரனந்த³னங்வ;
‘‘Sugandhanānādumajālakiṇṇaṃ , vanaṃ vicittaṃ suranandanaṃva;
மனோபி⁴ராமங் ஸததங் க³தீனங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Manobhirāmaṃ satataṃ gatīnaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸம்பன்னநானாஸுசிஅன்னபானா, ஸப்³யஞ்ஜனா ஸாது³ரஸேன யுத்தா;
‘‘Sampannanānāsuciannapānā, sabyañjanā sādurasena yuttā;
பதே²ஸு கா³மே ஸுலபா⁴ மனுஞ்ஞா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Pathesu gāme sulabhā manuññā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விராஜிதா ஆஸி மஹீ ஸமந்தா, விசித்தவண்ணா குஸுமாஸனஸ்ஸ;
‘‘Virājitā āsi mahī samantā, vicittavaṇṇā kusumāsanassa;
ரத்திந்த³கோ³பேஹி அலங்கதாவ ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Rattindagopehi alaṅkatāva samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விஸுத்³த⁴ஸத்³தா⁴தி³கு³ணேஹி யுத்தா, ஸம்பு³த்³த⁴ராஜங் அபி⁴பத்த²யந்தா;
‘‘Visuddhasaddhādiguṇehi yuttā, sambuddharājaṃ abhipatthayantā;
ப³ஹூஹி தத்தே²வ ஜனா ஸமந்தா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Bahūhi tattheva janā samantā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விசித்ரஆராமஸுபொக்க²ரஞ்ஞோ, விசித்ரனானாபது³மேஹி ச²ன்னா;
‘‘Vicitraārāmasupokkharañño, vicitranānāpadumehi channā;
பி⁴ஸேஹி கீ²ரங்வ ரஸங் பவாயதி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Bhisehi khīraṃva rasaṃ pavāyati, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விசித்ரனீலச்ச²த³னேனலங்கதா, மனுஞ்ஞருக்கா² உப⁴தோவகாஸே;
‘‘Vicitranīlacchadanenalaṅkatā, manuññarukkhā ubhatovakāse;
ஸமுக்³க³தா ஸத்தஸமூஹபூ⁴தா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Samuggatā sattasamūhabhūtā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விசித்ரனீலப்³ப⁴மிவாயதங் வனங், ஸுரிந்த³லோகே இவ நந்த³னங் வனங்;
‘‘Vicitranīlabbhamivāyataṃ vanaṃ, surindaloke iva nandanaṃ vanaṃ;
ஸப்³போ³துகங் ஸாது⁴ஸுக³ந்த⁴புப்ப²ங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Sabbotukaṃ sādhusugandhapupphaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுப⁴ஞ்ஜஸங் யோஜனயோஜனேஸு, ஸுபி⁴க்க²கா³மா ஸுலபா⁴ மனுஞ்ஞா;
‘‘Subhañjasaṃ yojanayojanesu, subhikkhagāmā sulabhā manuññā;
ஜனாபி⁴கிண்ணா ஸுலப⁴ன்னபானா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Janābhikiṇṇā sulabhannapānā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘பஹூதசா²யூத³கரம்மபூ⁴தா, நிவாஸினங் ஸப்³ப³ஸுக²ப்பதா³தா;
‘‘Pahūtachāyūdakarammabhūtā, nivāsinaṃ sabbasukhappadātā;
விஸாலஸாலா ச ஸபா⁴ ச ப³ஹூ, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Visālasālā ca sabhā ca bahū, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விசித்தனானாது³மஸண்ட³மண்டி³தா, மனுஞ்ஞஉய்யானஸுபொக்க²ரஞ்ஞோ;
‘‘Vicittanānādumasaṇḍamaṇḍitā, manuññauyyānasupokkharañño;
ஸுமாபிதா ஸாது⁴ஸுக³ந்த⁴க³ந்தா⁴, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Sumāpitā sādhusugandhagandhā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘வாதோ முதூ³ஸீதலஸாது⁴ரூபோ, நபா⁴ ச அப்³பா⁴ விக³தா ஸமந்தா;
‘‘Vāto mudūsītalasādhurūpo, nabhā ca abbhā vigatā samantā;
தி³ஸா ச ஸப்³பா³வ விரோசயந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Disā ca sabbāva virocayanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘பதே² ரஜோனுக்³க³மனத்த²மேவ, ரத்திங் பவஸ்ஸந்தி ச மந்த³வுட்டீ²;
‘‘Pathe rajonuggamanatthameva, rattiṃ pavassanti ca mandavuṭṭhī;
நபே⁴ ச ஸூரோ முது³கோவ தாபோ, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Nabhe ca sūro mudukova tāpo, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘மத³ப்பபா³ஹா மத³ஹத்தி²ஸங்கா⁴, கரேணுஸங்கே⁴ஹி ஸுகீளயந்தி;
‘‘Madappabāhā madahatthisaṅghā, kareṇusaṅghehi sukīḷayanti;
தி³ஸா விதா⁴வந்தி ச க³ஜ்ஜயந்தா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Disā vidhāvanti ca gajjayantā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘வனங் ஸுனீலங் அபி⁴த³ஸ்ஸனீயங், நீலப்³ப⁴கூடங் இவ ரம்மபூ⁴தங்;
‘‘Vanaṃ sunīlaṃ abhidassanīyaṃ, nīlabbhakūṭaṃ iva rammabhūtaṃ;
விலோகிதானங் அதிவிம்ஹனீயங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Vilokitānaṃ ativimhanīyaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விஸுத்³த⁴மப்³ப⁴ங் க³க³னங் ஸுரம்மங், மணிமயேஹி ஸமலங்கதாவ;
‘‘Visuddhamabbhaṃ gaganaṃ surammaṃ, maṇimayehi samalaṅkatāva;
தி³ஸா ச ஸப்³பா³ அதிரோசயந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Disā ca sabbā atirocayanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘க³ந்த⁴ப்³ப³விஜ்ஜாத⁴ரகின்னரா ச, ஸுகீ³தியந்தா மது⁴ரஸ்ஸரேன;
‘‘Gandhabbavijjādharakinnarā ca, sugītiyantā madhurassarena;
சரந்தி தஸ்மிங் பவனே ஸுரம்மே, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Caranti tasmiṃ pavane suramme, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘கிலேஸஸங்க⁴ஸ்ஸ பி⁴தாஸகேஹி, தபஸ்ஸிஸங்கே⁴ஹி நிஸேவிதங் வனங்;
‘‘Kilesasaṅghassa bhitāsakehi, tapassisaṅghehi nisevitaṃ vanaṃ;
விஹாரஆராமஸமித்³தி⁴பூ⁴தங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Vihāraārāmasamiddhibhūtaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸமித்³தி⁴னானாப²லினோ வனந்தா, அனாகுலா நிச்சமனோபி⁴ரம்மா;
‘‘Samiddhinānāphalino vanantā, anākulā niccamanobhirammā;
ஸமாதி⁴பீதிங் அபி⁴வட்³ட⁴யந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Samādhipītiṃ abhivaḍḍhayanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘நிஸேவிதங் நேகதி³ஜேஹி நிச்சங், கா³மேன கா³மங் ஸததங் வஸந்தா;
‘‘Nisevitaṃ nekadijehi niccaṃ, gāmena gāmaṃ satataṃ vasantā;
புரே புரே கா³மவரா ச ஸந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Pure pure gāmavarā ca santi, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘வத்த²ன்னபானங் ஸயனாஸனஞ்ச, க³ந்த⁴ஞ்ச மாலஞ்ச விலேபனஞ்ச;
‘‘Vatthannapānaṃ sayanāsanañca, gandhañca mālañca vilepanañca;
தஹிங் ஸமித்³தா⁴ ஜனதா ப³ஹூ ச, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Tahiṃ samiddhā janatā bahū ca, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘புஞ்ஞித்³தி⁴யா ஸப்³ப³யஸக்³க³பத்தா, ஜனா ச தஸ்மிங் ஸுகி²தா ஸமித்³தா⁴;
‘‘Puññiddhiyā sabbayasaggapattā, janā ca tasmiṃ sukhitā samiddhā;
பஹூதபோ⁴கா³ விவிதா⁴ வஸந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Pahūtabhogā vividhā vasanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘நபே⁴ ச அப்³பா⁴ ஸுவிஸுத்³த⁴வண்ணா, தி³ஸா ச சந்தோ³ ஸுவிராஜிதோவ;
‘‘Nabhe ca abbhā suvisuddhavaṇṇā, disā ca cando suvirājitova;
ரத்திஞ்ச வாதோ முது³ஸீதலோ ச, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Rattiñca vāto mudusītalo ca, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘சந்து³க்³க³மே ஸப்³ப³ஜனா பஹட்டா², ஸகங்க³ணே சித்ரகதா² வத³ந்தா;
‘‘Canduggame sabbajanā pahaṭṭhā, sakaṅgaṇe citrakathā vadantā;
பியேஹி ஸத்³தி⁴ங் அபி⁴மோத³யந்தி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Piyehi saddhiṃ abhimodayanti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘சந்த³ஸ்ஸ ரங்ஸீஹி நப⁴ங் விரோசி, மஹீ ச ஸங்ஸுத்³த⁴மனுஞ்ஞவண்ணா;
‘‘Candassa raṃsīhi nabhaṃ viroci, mahī ca saṃsuddhamanuññavaṇṇā;
தி³ஸா ச ஸப்³பா³ பரிஸுத்³த⁴ரூபா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Disā ca sabbā parisuddharūpā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘தூ³ரே ச தி³ஸ்வா வரசந்த³ரங்ஸிங், புப்பி²ங்ஸு புப்பா²னி மஹீதலஸ்மிங்;
‘‘Dūre ca disvā varacandaraṃsiṃ, pupphiṃsu pupphāni mahītalasmiṃ;
ஸமந்ததோ க³ந்த⁴கு³ணத்தி²கானங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Samantato gandhaguṇatthikānaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘சந்த³ஸ்ஸ ரங்ஸீஹி விலிம்பிதாவ, மஹீ ஸமந்தா குஸுமேனலங்கதா;
‘‘Candassa raṃsīhi vilimpitāva, mahī samantā kusumenalaṅkatā;
விரோசி ஸப்³ப³ங்க³ஸுமாலினீவ, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Viroci sabbaṅgasumālinīva, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘குசந்தி ஹத்தீ²பி மதே³ன மத்தா, விசித்தபிஞ்சா² ச தி³ஜா ஸமந்தா;
‘‘Kucanti hatthīpi madena mattā, vicittapiñchā ca dijā samantā;
கரொந்தி நாத³ங் பவனே ஸுரம்மே, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Karonti nādaṃ pavane suramme, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘பத²ஞ்ச ஸப்³ப³ங் படிபஜ்ஜனக்க²மங், இத்³த⁴ஞ்ச ரட்ட²ங் ஸத⁴னங் ஸபோ⁴க³ங்;
‘‘Pathañca sabbaṃ paṭipajjanakkhamaṃ, iddhañca raṭṭhaṃ sadhanaṃ sabhogaṃ;
ஸப்³ப³த்து²தங் ஸப்³ப³ஸுக²ப்பதா³னங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Sabbatthutaṃ sabbasukhappadānaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘வனஞ்ச ஸப்³ப³ங் ஸுவிசித்தரூபங், ஸுமாபிதங் நந்த³னகானநங்வ;
‘‘Vanañca sabbaṃ suvicittarūpaṃ, sumāpitaṃ nandanakānanaṃva;
யதீன பீதிங் ஸததங் ஜனேதி, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Yatīna pītiṃ satataṃ janeti, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘அலங்கதங் தே³வபுரங்வ ரம்மங், கபீலவத்து²ங் இதி நாமதெ⁴ய்யங்;
‘‘Alaṅkataṃ devapuraṃva rammaṃ, kapīlavatthuṃ iti nāmadheyyaṃ;
குலனக³ரங் இத⁴ ஸஸ்ஸிரிகங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Kulanagaraṃ idha sassirikaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘மனுஞ்ஞஅட்டாலவிசித்தரூபங், ஸுபு²ல்லபங்கேருஹஸண்ட³மண்டி³தங்;
‘‘Manuññaaṭṭālavicittarūpaṃ, suphullapaṅkeruhasaṇḍamaṇḍitaṃ;
விசித்தபரிகா²ஹி புரங் ஸுரம்மங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Vicittaparikhāhi puraṃ surammaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘விசித்தபாகாரஞ்ச தோரணஞ்ச, ஸுப⁴ங்க³ணங் தே³வனிவாஸபூ⁴தங்;
‘‘Vicittapākārañca toraṇañca, subhaṅgaṇaṃ devanivāsabhūtaṃ;
மனுஞ்ஞவீதி² ஸுரலோகஸன்னிப⁴ங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Manuññavīthi suralokasannibhaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘அலங்கதா ஸாகியராஜபுத்தா, விராஜமானா வரபூ⁴ஸனேஹி;
‘‘Alaṅkatā sākiyarājaputtā, virājamānā varabhūsanehi;
ஸுரிந்த³லோகே இவ தே³வபுத்தா, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Surindaloke iva devaputtā, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஸுத்³தோ⁴த³னோ முனிவரங் அபி⁴த³ஸ்ஸனாய, அமச்சபுத்தே த³ஸதா⁴ அபேஸயி;
‘‘Suddhodano munivaraṃ abhidassanāya, amaccaputte dasadhā apesayi;
ப³லேன ஸத்³தி⁴ங் மஹதா முனிந்த³, ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Balena saddhiṃ mahatā muninda, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘நேவாக³தங் பஸ்ஸதி நேவ வாசங், ஸோகாபி⁴பூ⁴தங் நரவீரஸெட்ட²ங்;
‘‘Nevāgataṃ passati neva vācaṃ, sokābhibhūtaṃ naravīraseṭṭhaṃ;
தோஸேதுமிச்சா²மி நராதி⁴பத்தங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Tosetumicchāmi narādhipattaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘தங்த³ஸ்ஸனேனப்³பு⁴தபீதிராஸி, உதி³க்க²மானங் த்³விபதா³னமிந்த³ங்;
‘‘Taṃdassanenabbhutapītirāsi, udikkhamānaṃ dvipadānamindaṃ;
தோஸேஹி தங் முனிந்த³ கு³ணஸெட்ட²ங், ஸமயோ மஹாவீர அங்கீ³ரஸானங்.
Tosehi taṃ muninda guṇaseṭṭhaṃ, samayo mahāvīra aṅgīrasānaṃ.
‘‘ஆஸாய கஸ்ஸதே கெ²த்தங், பீ³ஜங் ஆஸாய வப்பதி;
‘‘Āsāya kassate khettaṃ, bījaṃ āsāya vappati;
ஆஸாய வாணிஜா யந்தி, ஸமுத்³த³ங் த⁴னஹாரகா;
Āsāya vāṇijā yanti, samuddaṃ dhanahārakā;
யாய ஆஸாய திட்டா²மி, ஸா மே ஆஸா ஸமிஜ்ஜ²து.
Yāya āsāya tiṭṭhāmi, sā me āsā samijjhatu.
‘‘நாதிஸீதங் நாதிஉண்ஹங், நாதிது³ப்³பி⁴க்க²சா²தகங்;
‘‘Nātisītaṃ nātiuṇhaṃ, nātidubbhikkhachātakaṃ;
ஸத்³த³லா ஹரிதா பூ⁴மி, ஏஸ காலோ மஹாமுனீ’’தி.
Saddalā haritā bhūmi, esa kālo mahāmunī’’ti.
அத² நங் ஸத்தா² – ‘‘கிங் நு கோ², உதா³யி, க³மனவண்ணங் வண்ணேஸீ’’தி ஆஹ. ‘‘ப⁴ந்தே, தும்ஹாகங் பிதா ஸுத்³தோ⁴த³னமஹாராஜா த³ட்டு²காமோ, கரோத² ஞாதகானங் ஸங்க³ஹ’’ந்தி ஆஹ. ‘‘ஸாது⁴, உதா³யி, கரிஸ்ஸாமி ஞாதிஸங்க³ஹங், தேன ஹி பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஸ்ஸ ஆரோசேஹி , க³மியவத்தங் பூரெஸ்ஸந்தீ’’தி ஆஹ. ‘‘ஸாது⁴, ப⁴ந்தே’’தி தே²ரோ பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஸ்ஸ ஆரோசேஸி.
Atha naṃ satthā – ‘‘kiṃ nu kho, udāyi, gamanavaṇṇaṃ vaṇṇesī’’ti āha. ‘‘Bhante, tumhākaṃ pitā suddhodanamahārājā daṭṭhukāmo, karotha ñātakānaṃ saṅgaha’’nti āha. ‘‘Sādhu, udāyi, karissāmi ñātisaṅgahaṃ, tena hi bhikkhusaṅghassa ārocehi , gamiyavattaṃ pūressantī’’ti āha. ‘‘Sādhu, bhante’’ti thero bhikkhusaṅghassa ārocesi.
ஸத்தா² அங்க³மக³த⁴வாஸீனங் குலபுத்தானங் த³ஸஹி ஸஹஸ்ஸேஹி, கபிலவத்து²வாஸீனங் த³ஸஹி ஸஹஸ்ஸேஹீதி ஸப்³பே³ஹேவ வீஸதியா கீ²ணாஸவபி⁴க்கு²ஸஹஸ்ஸேஹி பரிவுதோ ராஜக³ஹா நிக்க²மித்வா தி³வஸே தி³வஸே யோஜனங் யோஜனங் க³ச்ச²ந்தோ த்³வீஹி மாஸேஹி கபிலவத்து²புரங் ஸம்பாபுணி. ஸாகியாபி அனுப்பத்தேயேவ ப⁴க³வதி – ‘‘அம்ஹாகங் ஞாதிஸெட்ட²ங் பஸ்ஸிஸ்ஸாமா’’தி ப⁴க³வதோ வஸனட்டா²னங் வீமங்ஸமானா ‘‘நிக்³ரோத⁴ஸக்கஸ்ஸாராமோ ரமணீயோ’’தி ஸல்லக்கெ²த்வா ஸப்³ப³ங் படிஜக்³க³னவிதி⁴ங் காரெத்வா க³ந்த⁴புப்ப²ஹத்தா² பச்சுக்³க³மனங் கரொந்தா ஸப்³பா³லங்காரேஹி ஸமலங்கதக³த்தா க³ந்த⁴புப்ப²சுண்ணாதீ³ஹி பூஜயமானா ப⁴க³வந்தங் புரக்க²த்வா நிக்³ரோதா⁴ராமமேவ அக³மங்ஸு.
Satthā aṅgamagadhavāsīnaṃ kulaputtānaṃ dasahi sahassehi, kapilavatthuvāsīnaṃ dasahi sahassehīti sabbeheva vīsatiyā khīṇāsavabhikkhusahassehi parivuto rājagahā nikkhamitvā divase divase yojanaṃ yojanaṃ gacchanto dvīhi māsehi kapilavatthupuraṃ sampāpuṇi. Sākiyāpi anuppatteyeva bhagavati – ‘‘amhākaṃ ñātiseṭṭhaṃ passissāmā’’ti bhagavato vasanaṭṭhānaṃ vīmaṃsamānā ‘‘nigrodhasakkassārāmo ramaṇīyo’’ti sallakkhetvā sabbaṃ paṭijagganavidhiṃ kāretvā gandhapupphahatthā paccuggamanaṃ karontā sabbālaṅkārehi samalaṅkatagattā gandhapupphacuṇṇādīhi pūjayamānā bhagavantaṃ purakkhatvā nigrodhārāmameva agamaṃsu.
தத்ர ப⁴க³வா வீஸதியா கீ²ணாஸவஸஹஸ்ஸேஹி பரிவுதோ பஞ்ஞத்தவரபு³த்³தா⁴ஸனே நிஸீதி³. ஸாகியா பன மானஜாதிகா மானத்த²த்³தா⁴, ‘‘ஸித்³த⁴த்த²குமாரோ அம்ஹேஹி த³ஹரதரோ, அம்ஹாகங் கனிட்டோ² பா⁴தா, புத்தோ, பா⁴கி³னெய்யோ, நத்தா’’தி சிந்தெத்வா த³ஹரத³ஹரே ராஜகுமாரே ஆஹங்ஸு – ‘‘தும்ஹே வந்த³த², மயங் தும்ஹாகங் பிட்டி²தோ பிட்டி²தோ நிஸீதி³ஸ்ஸாமா’’தி. தெஸ்வேவங் நிஸின்னேஸு ப⁴க³வா தேஸங் அஜ்ஜா²ஸயங் ஓலோகெத்வா – ‘‘இமே ஞாதகா அத்தனோ மோக⁴ஜிண்ணபா⁴வேன ந மங் வந்த³ந்தி, ந பனேதே ஜானந்தி ‘பு³த்³தோ⁴ நாம கீதி³ஸோ, பு³த்³த⁴ப³லங் நாம கீதி³ஸ’ந்தி வா, ‘பு³த்³தோ⁴ நாம ஏதி³ஸோ, பு³த்³த⁴ப³லங் நாம ஏதி³ஸ’ந்தி வா, ஹந்தா³ஹங் அத்தனோ பு³த்³த⁴ப³லங் இத்³தி⁴ப³லஞ்ச த³ஸ்ஸெந்தோ பாடிஹாரியஞ்ச கரெய்யங், ஆகாஸே த³ஸஸஹஸ்ஸசக்கவாளவித்த²தங் ஸப்³ப³ரதனமயங் சங்கமங் மாபெத்வா தத்த² சங்கமந்தோ மஹாஜனஸ்ஸ அஜ்ஜா²ஸயங் ஓலோகெத்வா த⁴ம்மஞ்ச தே³ஸெய்ய’’ந்தி சிந்தேஸி. தேன வுத்தங் ஸங்கீ³திகாரகேஹி ப⁴க³வதோ பரிவிதக்கத³ஸ்ஸனத்த²ங் –
Tatra bhagavā vīsatiyā khīṇāsavasahassehi parivuto paññattavarabuddhāsane nisīdi. Sākiyā pana mānajātikā mānatthaddhā, ‘‘siddhatthakumāro amhehi daharataro, amhākaṃ kaniṭṭho bhātā, putto, bhāgineyyo, nattā’’ti cintetvā daharadahare rājakumāre āhaṃsu – ‘‘tumhe vandatha, mayaṃ tumhākaṃ piṭṭhito piṭṭhito nisīdissāmā’’ti. Tesvevaṃ nisinnesu bhagavā tesaṃ ajjhāsayaṃ oloketvā – ‘‘ime ñātakā attano moghajiṇṇabhāvena na maṃ vandanti, na panete jānanti ‘buddho nāma kīdiso, buddhabalaṃ nāma kīdisa’nti vā, ‘buddho nāma ediso, buddhabalaṃ nāma edisa’nti vā, handāhaṃ attano buddhabalaṃ iddhibalañca dassento pāṭihāriyañca kareyyaṃ, ākāse dasasahassacakkavāḷavitthataṃ sabbaratanamayaṃ caṅkamaṃ māpetvā tattha caṅkamanto mahājanassa ajjhāsayaṃ oloketvā dhammañca deseyya’’nti cintesi. Tena vuttaṃ saṅgītikārakehi bhagavato parivitakkadassanatthaṃ –
3.
3.
‘‘ந ஹேதே ஜானந்தி ஸதே³வமானுஸா, பு³த்³தோ⁴ அயங் கீதி³ஸகோ நருத்தமோ;
‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ kīdisako naruttamo;
இத்³தி⁴ப³லங் பஞ்ஞாப³லஞ்ச கீதி³ஸங், பு³த்³த⁴ப³லங் லோகஹிதஸ்ஸ கீதி³ஸங்.
Iddhibalaṃ paññābalañca kīdisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa kīdisaṃ.
4.
4.
‘‘ந ஹேதே ஜானந்தி ஸதே³வமானுஸா, பு³த்³தோ⁴ அயங் ஏதி³ஸகோ நருத்தமோ;
‘‘Na hete jānanti sadevamānusā, buddho ayaṃ edisako naruttamo;
இத்³தி⁴ப³லங் பஞ்ஞாப³லஞ்ச ஏதி³ஸங், பு³த்³த⁴ப³லங் லோகஹிதஸ்ஸ ஏதி³ஸங்.
Iddhibalaṃ paññābalañca edisaṃ, buddhabalaṃ lokahitassa edisaṃ.
5.
5.
‘‘ஹந்தா³ஹங் த³ஸ்ஸயிஸ்ஸாமி, பு³த்³த⁴ப³லமனுத்தரங்;
‘‘Handāhaṃ dassayissāmi, buddhabalamanuttaraṃ;
சங்கமங் மாபயிஸ்ஸாமி, நபே⁴ ரதனமண்டி³த’’ந்தி.
Caṅkamaṃ māpayissāmi, nabhe ratanamaṇḍita’’nti.
தத்த² ந ஹேதே ஜானந்தீதி ந ஹி ஏதே ஜானந்தி. ந-காரோ படிஸேத⁴த்தோ². ஹி-காரோ காரணத்தே² நிபாதோ. யஸ்மா பனேதே மம ஞாதிஆத³யோ தே³வமனுஸ்ஸா மயா பு³த்³த⁴ப³லே ச இத்³தி⁴ப³லே ச அனாவிகதே ந ஜானந்தி ‘‘ஏதி³ஸோ பு³த்³தோ⁴, ஏதி³ஸங் இத்³தி⁴ப³ல’’ந்தி, தஸ்மா அஹங் மம பு³த்³த⁴ப³லஞ்ச இத்³தி⁴ப³லஞ்ச த³ஸ்ஸெய்யந்தி அத்தோ². ஸதே³வமானுஸாதி எத்த² தே³வாதி உபபத்திதே³வா அதி⁴ப்பேதா. ஸஹ தே³வேஹீதி ஸதே³வா. கே தே? மானுஸா, ஸதே³வா ஏவ மானுஸா ஸதே³வமானுஸா. அத² வா தே³வோதி ஸம்முதிதே³வோ, ஸுத்³தோ⁴த³னோ ராஜா அதி⁴ப்பேதோ. ஸஹ தே³வேன ரஞ்ஞா ஸுத்³தோ⁴த³னேனாதி ஸதே³வா. மானுஸாதி ஞாதிமானுஸா, ஸதே³வா ஸஸுத்³தோ⁴த³னா மானுஸா ஸதே³வமானுஸா ஸராஜானோ வா ஏதே மம ஞாதிமானுஸா மம ப³லங் ந விஜானந்தீதி அத்தோ². ஸேஸதே³வாபி ஸங்க³ஹங் க³ச்ச²ந்தியேவ. ஸப்³பே³பி தே³வா தே³வனட்டே²ன ‘‘தே³வா’’தி வுச்சந்தி. தே³வனங் நாம தா⁴துஅத்தோ² கீளாதி³. அத² வா தே³வா ச மானுஸா ச தே³வமானுஸா, ஸஹ தே³வமானுஸேஹி ஸதே³வமானுஸா. கே தே? லோகாதி வசனஸேஸோ த³ட்ட²ப்³போ³. பு³த்³தோ⁴தி சதுஸச்சத⁴ம்மே பு³த்³தோ⁴ அனுபு³த்³தோ⁴தி பு³த்³தோ⁴. யதா²ஹ –
Tattha na hete jānantīti na hi ete jānanti. Na-kāro paṭisedhattho. Hi-kāro kāraṇatthe nipāto. Yasmā panete mama ñātiādayo devamanussā mayā buddhabale ca iddhibale ca anāvikate na jānanti ‘‘ediso buddho, edisaṃ iddhibala’’nti, tasmā ahaṃ mama buddhabalañca iddhibalañca dasseyyanti attho. Sadevamānusāti ettha devāti upapattidevā adhippetā. Saha devehīti sadevā. Ke te? Mānusā, sadevā eva mānusā sadevamānusā. Atha vā devoti sammutidevo, suddhodano rājā adhippeto. Saha devena raññā suddhodanenāti sadevā. Mānusāti ñātimānusā, sadevā sasuddhodanā mānusā sadevamānusā sarājāno vā ete mama ñātimānusā mama balaṃ na vijānantīti attho. Sesadevāpi saṅgahaṃ gacchantiyeva. Sabbepi devā devanaṭṭhena ‘‘devā’’ti vuccanti. Devanaṃ nāma dhātuattho kīḷādi. Atha vā devā ca mānusā ca devamānusā, saha devamānusehi sadevamānusā. Ke te? Lokāti vacanaseso daṭṭhabbo. Buddhoti catusaccadhamme buddho anubuddhoti buddho. Yathāha –
‘‘அபி⁴ஞ்ஞெய்யங் அபி⁴ஞ்ஞாதங், பா⁴வேதப்³ப³ஞ்ச பா⁴விதங்;
‘‘Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, bhāvetabbañca bhāvitaṃ;
பஹாதப்³ப³ங் பஹீனங் மே, தஸ்மா பு³த்³தொ⁴ஸ்மி ப்³ராஹ்மணா’’தி. (ம॰ நி॰ 2.399; ஸு॰ நி॰ 563);
Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇā’’ti. (ma. ni. 2.399; su. ni. 563);
இத⁴ பன கத்துகாரகே பு³த்³த⁴ஸத்³த³ஸித்³தி⁴ த³ட்ட²ப்³பா³. அதி⁴க³தவிஸேஸேஹி தே³வமனுஸ்ஸேஹி ‘‘ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ வத ஸோ ப⁴க³வா’’தி ஏவங் பு³த்³த⁴த்தா ஞாதத்தா பு³த்³தோ⁴. இத⁴ கம்மகாரகே பு³த்³த⁴ஸத்³த³ஸித்³தி⁴ த³ட்ட²ப்³பா³. பு³த்³த⁴மஸ்ஸ அத்தீ²தி வா பு³த்³தோ⁴, பு³த்³த⁴வந்தோதி அத்தோ². தங் ஸப்³ப³ங் ஸத்³த³ஸத்தா²னுஸாரேன வேதி³தப்³ப³ங். கீதி³ஸகோதி கீதி³ஸோ கிங்ஸரிக்க²கோ கிங்ஸதி³ஸோ கிங்வண்ணோ கிங்ஸண்டா²னோ தீ³கோ⁴ வா ரஸ்ஸோ வாதி அத்தோ².
Idha pana kattukārake buddhasaddasiddhi daṭṭhabbā. Adhigatavisesehi devamanussehi ‘‘sammāsambuddho vata so bhagavā’’ti evaṃ buddhattā ñātattā buddho. Idha kammakārake buddhasaddasiddhi daṭṭhabbā. Buddhamassa atthīti vā buddho, buddhavantoti attho. Taṃ sabbaṃ saddasatthānusārena veditabbaṃ. Kīdisakoti kīdiso kiṃsarikkhako kiṃsadiso kiṃvaṇṇo kiṃsaṇṭhāno dīgho vā rasso vāti attho.
நருத்தமோதி நரானங் நரேஸு வா உத்தமோ பவரோ ஸெட்டோ²தி நருத்தமோ. இத்³தி⁴ப³லந்தி எத்த² இஜ்ஜ²னங் இத்³தி⁴ நிப்ப²த்திஅத்தே²ன படிலாப⁴ட்டே²ன ச இத்³தி⁴. அத² வா இஜ்ஜ²ந்தி தாய ஸத்தா இத்³தா⁴ வுத்³தா⁴ உக்கங்ஸக³தா ஹொந்தீதி இத்³தி⁴. ஸா பன த³ஸவிதா⁴ ஹோதி. யதா²ஹ –
Naruttamoti narānaṃ naresu vā uttamo pavaro seṭṭhoti naruttamo. Iddhibalanti ettha ijjhanaṃ iddhi nipphattiatthena paṭilābhaṭṭhena ca iddhi. Atha vā ijjhanti tāya sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iddhi. Sā pana dasavidhā hoti. Yathāha –
‘‘இத்³தி⁴யோதி த³ஸ இத்³தி⁴யோ. கதமா த³ஸ? அதி⁴ட்டா²னா இத்³தி⁴, விகுப்³ப³னா இத்³தி⁴, மனோமயா இத்³தி⁴, ஞாணவிப்பா²ரா இத்³தி⁴, ஸமாதி⁴விப்பா²ரா இத்³தி⁴, அரியா இத்³தி⁴, கம்மவிபாகஜா இத்³தி⁴, புஞ்ஞவதோ இத்³தி⁴, விஜ்ஜாமயா இத்³தி⁴, தத்த² தத்த² ஸம்மாபயோக³பச்சயா இஜ்ஜ²னட்டே²ன இத்³தீ⁴’’தி (படி॰ ம॰ 3.10).
‘‘Iddhiyoti dasa iddhiyo. Katamā dasa? Adhiṭṭhānā iddhi, vikubbanā iddhi, manomayā iddhi, ñāṇavipphārā iddhi, samādhivipphārā iddhi, ariyā iddhi, kammavipākajā iddhi, puññavato iddhi, vijjāmayā iddhi, tattha tattha sammāpayogapaccayā ijjhanaṭṭhena iddhī’’ti (paṭi. ma. 3.10).
தாஸங் இத³ங் நானத்தங் – பகதியா ஏகோ ப³ஹுகங் ஆவஜ்ஜேதி, ஸதங் வா ஸஹஸ்ஸங் வா ஆவஜ்ஜித்வா ஞாணேன அதி⁴ட்டா²தி ‘‘ப³ஹுகோ ஹோமீ’’தி (படி॰ ம॰ 3.10) ஏவங் விப⁴ஜித்வா த³ஸ்ஸிதா இத்³தி⁴ அதி⁴ட்டா²னவஸேன நிப்ப²ன்னத்தா அதி⁴ட்டா²னா இத்³தி⁴ நாம. தஸ்ஸாயமத்தோ² – அபி⁴ஞ்ஞாபாத³கங் சதுத்த²ஜ்ஜா²னங் ஸமாபஜ்ஜித்வா ததோ வுட்டா²ய ஸசே ஸதங் இச்ச²தி ‘‘ஸதங் ஹோமி, ஸதங் ஹோமீ’’தி காமாவசரபரிகம்மசித்தேஹி பரிகம்மங் கத்வா புன அபி⁴ஞ்ஞாபாத³கங் ஜா²னங் ஸமாபஜ்ஜித்வா ததோ வுட்டா²ய புன ஆவஜ்ஜித்வா அதி⁴ட்டா²தி, அதி⁴ட்டா²னசித்தேன ஸஹேவ ஸதங் ஹோதி. ஸஹஸ்ஸாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.
Tāsaṃ idaṃ nānattaṃ – pakatiyā eko bahukaṃ āvajjeti, sataṃ vā sahassaṃ vā āvajjitvā ñāṇena adhiṭṭhāti ‘‘bahuko homī’’ti (paṭi. ma. 3.10) evaṃ vibhajitvā dassitā iddhi adhiṭṭhānavasena nipphannattā adhiṭṭhānā iddhi nāma. Tassāyamattho – abhiññāpādakaṃ catutthajjhānaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya sace sataṃ icchati ‘‘sataṃ homi, sataṃ homī’’ti kāmāvacaraparikammacittehi parikammaṃ katvā puna abhiññāpādakaṃ jhānaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya puna āvajjitvā adhiṭṭhāti, adhiṭṭhānacittena saheva sataṃ hoti. Sahassādīsupi eseva nayo.
தத்த² பாத³கஜ்ஜா²னசித்தங் நிமித்தாரம்மணங் பரிகம்மசித்தானி ஸதாரம்மணானி வா ஸஹஸ்ஸாதீ³ஸு அஞ்ஞதராரம்மணானி வா, தானி ச கோ² வண்ணவஸேன, நோ பண்ணத்திவஸேன. அதி⁴ட்டா²னசித்தம்பி ஸதாரம்மணமேவ, தங் பன அப்பனாசித்தங் விய கொ³த்ரபு⁴அனந்தரமேவ உப்பஜ்ஜதி ரூபாவசரசதுத்த²ஜா²னிகங் . ஸோ பன பகதிவண்ணங் விஜஹித்வா குமாரவண்ணங் வா த³ஸ்ஸேதி நாக³வண்ணங் வா த³ஸ்ஸேதி. ஸுபண்ணவண்ணங் வா…பே॰… விவித⁴ம்பி ஸேனாப்³யூஹங் வா த³ஸ்ஸேதீதி (படி॰ ம॰ 3.13) ஏவங் ஆக³தா இத்³தி⁴ பகதிவண்ணவிஜஹனவிகாரவஸேன பவத்தத்தா விகுப்³ப³னித்³தி⁴ நாம.
Tattha pādakajjhānacittaṃ nimittārammaṇaṃ parikammacittāni satārammaṇāni vā sahassādīsu aññatarārammaṇāni vā, tāni ca kho vaṇṇavasena, no paṇṇattivasena. Adhiṭṭhānacittampi satārammaṇameva, taṃ pana appanācittaṃ viya gotrabhuanantarameva uppajjati rūpāvacaracatutthajhānikaṃ . So pana pakativaṇṇaṃ vijahitvā kumāravaṇṇaṃ vā dasseti nāgavaṇṇaṃ vā dasseti. Supaṇṇavaṇṇaṃ vā…pe… vividhampi senābyūhaṃ vā dassetīti (paṭi. ma. 3.13) evaṃ āgatā iddhi pakativaṇṇavijahanavikāravasena pavattattā vikubbaniddhi nāma.
‘‘இத⁴ பி⁴க்கு² இமம்ஹா காயா அஞ்ஞங் காயங் அபி⁴னிம்மினாதி ரூபிங் மனோமயங் ஸப்³ப³ங்க³பச்சங்கி³ங் அஹீனிந்த்³ரிய’’ந்தி (படி॰ ம॰ 3.14) இமினா நயேன ஆக³தா இத்³தி⁴ ஸரீரஸ்ஸேவ அப்³ப⁴ந்தரே அஞ்ஞஸ்ஸ மனோமயஸ்ஸ ஸரீரஸ்ஸ நிப்ப²த்திவஸேன பவத்தத்தா மனோமயித்³தி⁴ நாம.
‘‘Idha bhikkhu imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimmināti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriya’’nti (paṭi. ma. 3.14) iminā nayena āgatā iddhi sarīrasseva abbhantare aññassa manomayassa sarīrassa nipphattivasena pavattattā manomayiddhi nāma.
ஞாணுப்பத்திதோ புப்³பே³ வா பச்சா² வா தங்க²ணே வா தேன அத்தபா⁴வேன படிலபி⁴தப்³ப³அரஹத்தஞாணானுபா⁴வேன நிப்³ப³த்தோ விஸேஸோ ஞாணவிப்பா²ரோ இத்³தி⁴ நாம. ஆயஸ்மதோ பா³குலஸ்ஸ ச ஆயஸ்மதோ ஸங்கிச்சஸ்ஸ ச ஞாணவிப்பா²ரா இத்³தி⁴, தேஸங் வத்து² செத்த² கதே²தப்³ப³ங் (அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.226).
Ñāṇuppattito pubbe vā pacchā vā taṅkhaṇe vā tena attabhāvena paṭilabhitabbaarahattañāṇānubhāvena nibbatto viseso ñāṇavipphāro iddhi nāma. Āyasmato bākulassa ca āyasmato saṃkiccassa ca ñāṇavipphārā iddhi, tesaṃ vatthu cettha kathetabbaṃ (a. ni. aṭṭha. 1.1.226).
ஸமாதி⁴தோ புப்³பே³ வா பச்சா² வா தங்க²ணே வா ஸமதா²னுபா⁴வேன நிப்³ப³த்தோ விஸேஸோ ஸமாதி⁴விப்பா²ரா இத்³தி⁴ நாம. ஆயஸ்மதோ ஸாரிபுத்தஸ்ஸ ஸமாதி⁴விப்பா²ரா இத்³தி⁴ (உதா³॰ 34), ஆயஸ்மதோ ஸஞ்ஜீவஸ்ஸ ஸமாதி⁴விப்பா²ரா இத்³தி⁴ (ம॰ நி॰ 1.507), ஆயஸ்மதோ கா²ணுகொண்ட³ஞ்ஞஸ்ஸ ஸமாதி⁴விப்பா²ரா இத்³தி⁴ (த⁴॰ ப॰ அட்ட²॰ 1.கா²ணுகொண்ட³ஞ்ஞத்தே²ரவத்து²), உத்தராய உபாஸிகாய ஸமாதி⁴விப்பா²ரா இத்³தி⁴ (த⁴॰ ப॰ அட்ட²॰ 2.உத்தராஉபாஸிகாவத்து²; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.262), ஸாமாவதியா உபாஸிகாய ஸமாதி⁴விப்பா²ரா இத்³தீ⁴தி (த⁴॰ ப॰ அட்ட²॰ 1.ஸாமாவதீவத்து²; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.260-261) தேஸங் வத்தூ²னெத்த² கதே²தப்³பா³னி, க³ந்த²வித்தா²ரதோ³ஸபரிஹாரத்த²ங் பன மயா ந வித்தா²ரிதானி.
Samādhito pubbe vā pacchā vā taṅkhaṇe vā samathānubhāvena nibbatto viseso samādhivipphārā iddhi nāma. Āyasmato sāriputtassa samādhivipphārā iddhi (udā. 34), āyasmato sañjīvassa samādhivipphārā iddhi (ma. ni. 1.507), āyasmato khāṇukoṇḍaññassa samādhivipphārā iddhi (dha. pa. aṭṭha. 1.khāṇukoṇḍaññattheravatthu), uttarāya upāsikāya samādhivipphārā iddhi (dha. pa. aṭṭha. 2.uttarāupāsikāvatthu; a. ni. aṭṭha. 1.1.262), sāmāvatiyā upāsikāya samādhivipphārā iddhīti (dha. pa. aṭṭha. 1.sāmāvatīvatthu; a. ni. aṭṭha. 1.1.260-261) tesaṃ vatthūnettha kathetabbāni, ganthavitthāradosaparihāratthaṃ pana mayā na vitthāritāni.
கதமா அரியா இத்³தி⁴? இத⁴ பி⁴க்கு² ஸசே ஆகங்க²தி ‘‘படிக்கூலே அப்படிக்கூலஸஞ்ஞீ விஹரெய்ய’’ந்தி அப்படிக்கூலஸஞ்ஞீ தத்த² விஹரதி, ஸசே ஆகங்க²தி ‘‘அப்படிக்கூலே படிக்கூலஸஞ்ஞீ விஹரெய்ய’’ந்தி படிக்கூலஸஞ்ஞீ தத்த² விஹரதி…பே॰… உபெக்க²கோ தத்த² விஹரதி ஸதோ ஸம்பஜானோதி (படி॰ ம॰ 3.17). அயஞ்ஹி சேதோவஸிப்பத்தானங் அரியானங்யேவ ஸம்ப⁴வதோ அரியா இத்³தி⁴ நாம.
Katamā ariyā iddhi? Idha bhikkhu sace ākaṅkhati ‘‘paṭikkūle appaṭikkūlasaññī vihareyya’’nti appaṭikkūlasaññī tattha viharati, sace ākaṅkhati ‘‘appaṭikkūle paṭikkūlasaññī vihareyya’’nti paṭikkūlasaññī tattha viharati…pe… upekkhako tattha viharati sato sampajānoti (paṭi. ma. 3.17). Ayañhi cetovasippattānaṃ ariyānaṃyeva sambhavato ariyā iddhi nāma.
கதமா கம்மவிபாகஜா இத்³தி⁴? ஸப்³பே³ஸங் பக்கீ²னங் ஸப்³பே³ஸங் தே³வானங் பட²மகப்பிகானங் மனுஸ்ஸானங் ஏகச்சானஞ்ச வினிபாதிகானங் வேஹாஸக³மனாதி³கா கம்மவிபாகஜா இத்³தி⁴ நாம. கதமா புஞ்ஞவதோ இத்³தி⁴? ராஜா சக்கவத்தீ வேஹாஸங் க³ச்ச²தி ஸத்³தி⁴ங் சதுரங்கி³னியா ஸேனாய. ஜடிலகஸ்ஸ க³ஹபதிஸ்ஸ அஸீதிஹத்தோ² ஸுவண்ணபப்³ப³தோ நிப்³ப³த்தி. அயங் புஞ்ஞவதோ இத்³தி⁴ நாம. கோ⁴ஸகஸ்ஸ க³ஹபதினோ (த⁴॰ ப॰ அட்ட²॰ 1.கும்ப⁴கோ⁴ஸகஸெட்டி²வத்து²) ஸத்தஸு டா²னேஸு மாரணத்தா²ய உபக்கமே கதேபி அரோக³பா⁴வோ புஞ்ஞவதோ இத்³தி⁴. மெண்ட³கஸெட்டி²ஸ்ஸ (த⁴॰ ப॰ அட்ட²॰ 2.மெண்ட³கஸெட்டி²வத்து²) அட்ட²கரீஸமத்தே பதே³ஸே ஸத்தரதனமயானங் மெண்ட³கானங் பாதுபா⁴வோ புஞ்ஞவதோ இத்³தி⁴.
Katamā kammavipākajā iddhi? Sabbesaṃ pakkhīnaṃ sabbesaṃ devānaṃ paṭhamakappikānaṃ manussānaṃ ekaccānañca vinipātikānaṃ vehāsagamanādikā kammavipākajā iddhi nāma. Katamā puññavato iddhi? Rājā cakkavattī vehāsaṃ gacchati saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Jaṭilakassa gahapatissa asītihattho suvaṇṇapabbato nibbatti. Ayaṃ puññavato iddhi nāma. Ghosakassa gahapatino (dha. pa. aṭṭha. 1.kumbhaghosakaseṭṭhivatthu) sattasu ṭhānesu māraṇatthāya upakkame katepi arogabhāvo puññavato iddhi. Meṇḍakaseṭṭhissa (dha. pa. aṭṭha. 2.meṇḍakaseṭṭhivatthu) aṭṭhakarīsamatte padese sattaratanamayānaṃ meṇḍakānaṃ pātubhāvo puññavato iddhi.
கதமா விஜ்ஜாமயா இத்³தி⁴? விஜ்ஜாத⁴ரா விஜ்ஜங் பரிஜப்பித்வா வேஹாஸங் க³ச்ச²ந்தி, ஆகாஸே அந்தலிக்கே² ஹத்தி²ம்பி த³ஸ்ஸெந்தி…பே॰… விவித⁴ம்பி ஸேனாப்³யூஹங் த³ஸ்ஸெந்தீதி (படி॰ ம॰ 3.18). ஆதி³னயப்பவத்தா விஜ்ஜாமயா இத்³தி⁴ நாம. தங் தங் கம்மங் கத்வா நிப்³ப³த்தோ விஸேஸோ ‘ஸம்மாபயோக³பச்சயா இஜ்ஜ²னட்டே²ன இத்³தீ⁴’தி அயங் தத்த² தத்த² ஸம்மாபயோக³பச்சயா இஜ்ஜ²னட்டே²ன இத்³தி⁴ நாம. இமிஸ்ஸா த³ஸவிதா⁴ய இத்³தி⁴யா ப³லங் இத்³தி⁴ப³லங் நாம, இத³ங் மய்ஹங் இத்³தி⁴ப³லங் ந ஜானந்தீதி அத்தோ² (விஸுத்³தி⁴॰ 2.375 ஆத³யோ).
Katamā vijjāmayā iddhi? Vijjādharā vijjaṃ parijappitvā vehāsaṃ gacchanti, ākāse antalikkhe hatthimpi dassenti…pe… vividhampi senābyūhaṃ dassentīti (paṭi. ma. 3.18). Ādinayappavattā vijjāmayā iddhi nāma. Taṃ taṃ kammaṃ katvā nibbatto viseso ‘sammāpayogapaccayā ijjhanaṭṭhena iddhī’ti ayaṃ tattha tattha sammāpayogapaccayā ijjhanaṭṭhena iddhi nāma. Imissā dasavidhāya iddhiyā balaṃ iddhibalaṃ nāma, idaṃ mayhaṃ iddhibalaṃ na jānantīti attho (visuddhi. 2.375 ādayo).
பஞ்ஞாப³லந்தி ஸப்³ப³லோகியலோகுத்தரகு³ணவிஸேஸதா³யகங் அரஹத்தமக்³க³பஞ்ஞாப³லங் அதி⁴ப்பேதங், தம்பி ஏதே ந ஜானந்தி. கேசி ‘‘ச²ன்னங் அஸாதா⁴ரணஞாணானமேதங் அதி⁴வசனங் பஞ்ஞாப³ல’’ந்தி வத³ந்தி. பு³த்³த⁴ப³லந்தி எத்த² பு³த்³த⁴ப³லங் நாம பு³த்³தா⁴னுபா⁴வோ, த³ஸப³லஞாணானி வா. தத்த² த³ஸப³லஞாணானி நாம டா²னாட்டா²னஞாணங், அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னகம்மவிபாகஜானநஞாணங், ஸப்³ப³த்த²கா³மினிபடிபதா³ஞாணங், அனேகதா⁴துனானாதா⁴துலோகஜானநஞாணங், நானாதி⁴முத்திகஞாணங், ஆஸயானுஸயஞாணங், ஜா²னவிமொக்க²ஸமாதி⁴ஸமாபத்தீனங் ஸங்கிலேஸவோதா³னவுட்டா²னேஸு யதா²பூ⁴தஞாணங், புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணங், சுதூபபாதஞாணங், ஆஸவக்க²யஞாணந்தி இமானி த³ஸ. இமேஸங் த³ஸன்னங் ஞாணானங் அதி⁴வசனங் பு³த்³த⁴ப³லந்தி. ஏதி³ஸந்தி ஈதி³ஸங், அயமேவ வா பாடோ².
Paññābalanti sabbalokiyalokuttaraguṇavisesadāyakaṃ arahattamaggapaññābalaṃ adhippetaṃ, tampi ete na jānanti. Keci ‘‘channaṃ asādhāraṇañāṇānametaṃ adhivacanaṃ paññābala’’nti vadanti. Buddhabalanti ettha buddhabalaṃ nāma buddhānubhāvo, dasabalañāṇāni vā. Tattha dasabalañāṇāni nāma ṭhānāṭṭhānañāṇaṃ, atītānāgatapaccuppannakammavipākajānanañāṇaṃ, sabbatthagāminipaṭipadāñāṇaṃ, anekadhātunānādhātulokajānanañāṇaṃ, nānādhimuttikañāṇaṃ, āsayānusayañāṇaṃ, jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesavodānavuṭṭhānesu yathābhūtañāṇaṃ, pubbenivāsānussatiñāṇaṃ, cutūpapātañāṇaṃ, āsavakkhayañāṇanti imāni dasa. Imesaṃ dasannaṃ ñāṇānaṃ adhivacanaṃ buddhabalanti. Edisanti īdisaṃ, ayameva vā pāṭho.
ஹந்தா³தி வவஸ்ஸக்³க³த்தே² நிபாதோ. அஹந்தி அத்தானங் நித்³தி³ஸதி. கிங் வுத்தங் ஹோதி? யஸ்மா பனேதே மம ஞாதகா பு³த்³த⁴ப³லங் வா பு³த்³த⁴கு³ணே வா ந ஜானந்தி, கேவலங் அத்தனோ மோக⁴ஜிண்ணபா⁴வங் நிஸ்ஸாய மானவஸேன ஸப்³ப³லோகஜெட்ட²ஸெட்ட²ங் மங் ந வந்த³ந்தி. தஸ்மா தேஸங் மானகேது அத்தி², தங் ப⁴ஞ்ஜித்வா வந்த³னத்த²ங் பு³த்³த⁴ப³லங் த³ஸ்ஸெய்யந்தி வுத்தங் ஹோதி. த³ஸ்ஸயிஸ்ஸாமீதி த³ஸ்ஸெய்யங். ‘‘த³ஸ்ஸெஸ்ஸாமீ’’தி ச பாடோ², ஸோயேவத்தோ². பு³த்³த⁴ப³லந்தி பு³த்³தா⁴னுபா⁴வங், பு³த்³த⁴ஞாணவிஸேஸங் வா. அனுத்தரந்தி நிருத்தரங். சங்கமந்தி சங்கமிதப்³ப³ட்டா²னங் வுச்சதி. மாபயிஸ்ஸாமீதி மாபெய்யங். ‘‘சங்கமனங் மாபெஸ்ஸாமீ’’தி ச பாடோ², ஸோயேவத்தோ². நபே⁴தி ஆகாஸே. ஸப்³ப³ரதனமண்டி³தந்தி ஸப்³பே³ஹி ரதிஜனநட்டே²ன ரதனேஹி முத்தா-மணி-வேளுரிய-ஸங்க²-ஸிலா-பவாள-ரஜத-ஸுவண்ண-மஸாரக³ல்ல-லோஹிதங்கேஹி த³ஸஹி த³ஸஹி மண்டி³தோ அலங்கதோ ஸப்³ப³ரதனமண்டி³தோ, தங் ஸப்³ப³ரதனமண்டி³தங். ‘‘நபே⁴ ரதனமண்டி³த’’ந்தி பட²ந்தி கேசி.
Handāti vavassaggatthe nipāto. Ahanti attānaṃ niddisati. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yasmā panete mama ñātakā buddhabalaṃ vā buddhaguṇe vā na jānanti, kevalaṃ attano moghajiṇṇabhāvaṃ nissāya mānavasena sabbalokajeṭṭhaseṭṭhaṃ maṃ na vandanti. Tasmā tesaṃ mānaketu atthi, taṃ bhañjitvā vandanatthaṃ buddhabalaṃ dasseyyanti vuttaṃ hoti. Dassayissāmīti dasseyyaṃ. ‘‘Dassessāmī’’ti ca pāṭho, soyevattho. Buddhabalanti buddhānubhāvaṃ, buddhañāṇavisesaṃ vā. Anuttaranti niruttaraṃ. Caṅkamanti caṅkamitabbaṭṭhānaṃ vuccati. Māpayissāmīti māpeyyaṃ. ‘‘Caṅkamanaṃ māpessāmī’’ti ca pāṭho, soyevattho. Nabheti ākāse. Sabbaratanamaṇḍitanti sabbehi ratijananaṭṭhena ratanehi muttā-maṇi-veḷuriya-saṅkha-silā-pavāḷa-rajata-suvaṇṇa-masāragalla-lohitaṅkehi dasahi dasahi maṇḍito alaṅkato sabbaratanamaṇḍito, taṃ sabbaratanamaṇḍitaṃ. ‘‘Nabhe ratanamaṇḍita’’nti paṭhanti keci.
அதே²வங் ப⁴க³வதா சிந்திதமத்தே த³ஸஸஹஸ்ஸசக்கவாளவாஸினோ பு⁴ம்மாத³யோ தே³வா பமுதி³தஹத³யா ஸாது⁴காரமத³ங்ஸு. தமத்த²ங் பகாஸெந்தேஹி ஸங்கீ³திகாரகேஹி –
Athevaṃ bhagavatā cintitamatte dasasahassacakkavāḷavāsino bhummādayo devā pamuditahadayā sādhukāramadaṃsu. Tamatthaṃ pakāsentehi saṅgītikārakehi –
6.
6.
‘‘பு⁴ம்மா மஹாராஜிகா தாவதிங்ஸா, யாமா ச தே³வா துஸிதா ச நிம்மிதா;
‘‘Bhummā mahārājikā tāvatiṃsā, yāmā ca devā tusitā ca nimmitā;
பரனிம்மிதா யேபி ச ப்³ரஹ்மகாயிகா, ஆனந்தி³தா விபுலமகங்ஸு கோ⁴ஸ’’ந்தி. –
Paranimmitā yepi ca brahmakāyikā, ānanditā vipulamakaṃsu ghosa’’nti. –
ஆதி³கா³தா²யோ ட²பிதாதி வேதி³தப்³பா³.
Ādigāthāyo ṭhapitāti veditabbā.
தத்த² பு⁴ம்மாதி பு⁴ம்மட்டா², பாஸாணபப்³ப³தவனருக்கா²தீ³ஸு டி²தா. மஹாராஜிகாதி மஹாராஜபக்கி²கா. பு⁴ம்மட்டா²னங் தே³வதானங் ஸத்³த³ங் ஸுத்வா ஆகாஸட்ட²கதே³வதா, ததோ அப்³ப⁴வலாஹகா தே³வதா, ததோ உண்ஹவலாஹகா தே³வதா, ததோ ஸீதவலாஹகா தே³வதா, ததோ வஸ்ஸவலாஹகா தே³வதா, ததோ வாதவலாஹகா தே³வதா, ததோ சத்தாரோ மஹாராஜானோ, ததோ தாவதிங்ஸா, ததோ யாமா, ததோ துஸிதா, ததோ நிம்மானரதீ, ததோ பரனிம்மிதவஸவத்தீ, ததோ ப்³ரஹ்மகாயிகா, ததோ ப்³ரஹ்மபுரோஹிதா, ததோ மஹாப்³ரஹ்மானோ, ததோ பரித்தாபா⁴, ததோ அப்பமாணாபா⁴, ததோ ஆப⁴ஸ்ஸரா, ததோ பரித்தஸுபா⁴, ததோ அப்பமாணஸுபா⁴, ததோ ஸுப⁴கிண்ஹா, ததோ வேஹப்ப²லா, ததோ அவிஹா, ததோ அதப்பா, ததோ ஸுத³ஸ்ஸா, ததோ ஸுத³ஸ்ஸீ, ததோ அகனிட்டா² தே³வதா ஸத்³த³ங் ஸுத்வா மஹந்தங் ஸத்³த³ங் அகங்ஸு. அஸஞ்ஞினோ ச அரூபாவசரஸத்தே ச ட²பெத்வா ஸோதாயதனபவத்திட்டா²னே ஸப்³பே³ தே³வமனுஸ்ஸனாகா³த³யோ பீதிவஸங் க³தஹத³யா உக்குட்டி²ஸத்³த³மகங்ஸூதி அத்தோ². ஆனந்தி³தாதி பமுதி³தஹத³யா, ஸஞ்ஜாதபீதிஸோமனஸ்ஸா ஹுத்வாதி அத்தோ². விபுலந்தி புது²லங்.
Tattha bhummāti bhummaṭṭhā, pāsāṇapabbatavanarukkhādīsu ṭhitā. Mahārājikāti mahārājapakkhikā. Bhummaṭṭhānaṃ devatānaṃ saddaṃ sutvā ākāsaṭṭhakadevatā, tato abbhavalāhakā devatā, tato uṇhavalāhakā devatā, tato sītavalāhakā devatā, tato vassavalāhakā devatā, tato vātavalāhakā devatā, tato cattāro mahārājāno, tato tāvatiṃsā, tato yāmā, tato tusitā, tato nimmānaratī, tato paranimmitavasavattī, tato brahmakāyikā, tato brahmapurohitā, tato mahābrahmāno, tato parittābhā, tato appamāṇābhā, tato ābhassarā, tato parittasubhā, tato appamāṇasubhā, tato subhakiṇhā, tato vehapphalā, tato avihā, tato atappā, tato sudassā, tato sudassī, tato akaniṭṭhā devatā saddaṃ sutvā mahantaṃ saddaṃ akaṃsu. Asaññino ca arūpāvacarasatte ca ṭhapetvā sotāyatanapavattiṭṭhāne sabbe devamanussanāgādayo pītivasaṃ gatahadayā ukkuṭṭhisaddamakaṃsūti attho. Ānanditāti pamuditahadayā, sañjātapītisomanassā hutvāti attho. Vipulanti puthulaṃ.
அத² ஸத்தா² சிந்திதஸமனந்தரமேவ ஓதா³தகஸிணஸமாபத்திங் ஸமாபஜ்ஜித்வா – ‘‘த³ஸஸு சக்கவாளஸஹஸ்ஸேஸு ஆலோகோ ஹோதூ’’தி அதி⁴ட்டா²ஸி. தேன அதி⁴ட்டா²னசித்தேன ஸஹேவ ஆலோகோ அஹோஸி பத²விதோ பட்டா²ய யாவ அகனிட்ட²ப⁴வனா. தேன வுத்தங் –
Atha satthā cintitasamanantarameva odātakasiṇasamāpattiṃ samāpajjitvā – ‘‘dasasu cakkavāḷasahassesu āloko hotū’’ti adhiṭṭhāsi. Tena adhiṭṭhānacittena saheva āloko ahosi pathavito paṭṭhāya yāva akaniṭṭhabhavanā. Tena vuttaṃ –
7.
7.
‘‘ஓபா⁴ஸிதா ச பத²வீ ஸதே³வகா, புதூ² ச லோகந்தரிகா அஸங்வுதா;
‘‘Obhāsitā ca pathavī sadevakā, puthū ca lokantarikā asaṃvutā;
தமோ ச திப்³போ³ விஹதோ ததா³ அஹு, தி³ஸ்வான அச்சே²ரகங் பாடிஹீர’’ந்தி.
Tamo ca tibbo vihato tadā ahu, disvāna accherakaṃ pāṭihīra’’nti.
தத்த² ஓபா⁴ஸிதாதி பகாஸிதா. பத²வீதி எத்தா²யங் பத²வீ சதுப்³பி³தா⁴ – கக்க²ளபத²வீ, ஸஸம்பா⁴ரபத²வீ, நிமித்தபத²வீ, ஸம்முதிபத²வீதி. தாஸு ‘‘கதமா சாவுஸோ, அஜ்ஜ²த்திகா பத²வீதா⁴து? யங் அஜ்ஜ²த்தங் பச்சத்தங் கக்க²ளங் க²ரிக³த’’ந்திஆதீ³ஸு (விப⁴॰ 173) வுத்தா அயங் கக்க²ளபத²வீ நாம. ‘‘யோ பன பி⁴க்கு² பத²விங் க²ணெய்ய வா க²ணாபெய்ய வா’’திஆதீ³ஸு (பாசி॰ 85) வுத்தா ஸஸம்பா⁴ரபத²வீ, யே ச கேஸாத³யோ வீஸதி கொட்டா²ஸா, அயோலோஹாத³யோ ச பா³ஹிரா; ஸாபி வண்ணாதீ³ஹி ஸம்பா⁴ரேஹி ஸத்³தி⁴ங் பத²வீதி ஸஸம்பா⁴ரபத²வீ நாம. ‘‘பத²வீகஸிணமேகோ ஸஞ்ஜானாதீ’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 3.360) நிமித்தபத²வீ ‘‘ஆரம்மணபத²வீ’’திபி வுச்சதி. பத²வீகஸிணஜா²னலாபீ⁴ தே³வலோகே நிப்³ப³த்தோ ஆக³மனவஸேன ‘‘பத²வீதே³வோ’’தி நாமங் லப⁴தி. வுத்தஞ்ஹேதங் – ‘‘ஆபோ ச தே³வா பத²வீ’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.340) அயங் ஸம்முதிபத²வீ, பஞ்ஞத்திபத²வீ நாமாதி வேதி³தப்³பா³. இத⁴ பன ஸஸம்பா⁴ரபத²வீ அதி⁴ப்பேதா (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.2 பத²வீவாரவண்ணனா).
Tattha obhāsitāti pakāsitā. Pathavīti etthāyaṃ pathavī catubbidhā – kakkhaḷapathavī, sasambhārapathavī, nimittapathavī, sammutipathavīti. Tāsu ‘‘katamā cāvuso, ajjhattikā pathavīdhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigata’’ntiādīsu (vibha. 173) vuttā ayaṃ kakkhaḷapathavī nāma. ‘‘Yo pana bhikkhu pathaviṃ khaṇeyya vā khaṇāpeyya vā’’tiādīsu (pāci. 85) vuttā sasambhārapathavī, ye ca kesādayo vīsati koṭṭhāsā, ayolohādayo ca bāhirā; sāpi vaṇṇādīhi sambhārehi saddhiṃ pathavīti sasambhārapathavī nāma. ‘‘Pathavīkasiṇameko sañjānātī’’tiādīsu (dī. ni. 3.360) nimittapathavī ‘‘ārammaṇapathavī’’tipi vuccati. Pathavīkasiṇajhānalābhī devaloke nibbatto āgamanavasena ‘‘pathavīdevo’’ti nāmaṃ labhati. Vuttañhetaṃ – ‘‘āpo ca devā pathavī’’tiādīsu (dī. ni. 2.340) ayaṃ sammutipathavī, paññattipathavī nāmāti veditabbā. Idha pana sasambhārapathavī adhippetā (ma. ni. aṭṭha. 1.2 pathavīvāravaṇṇanā).
ஸதே³வகாதி ஸதே³வலோகா. ‘‘ஸதே³வதா’’திபி பாடோ² அத்தி² சே ஸுந்த³ரதரங், ஸதே³வகோ மனுஸ்ஸலோகோ ஓபா⁴ஸிதோதி அத்தோ². புதூ²தி ப³ஹூ. லோகந்தரிகாதி அஸுரகாயனரகானமேதங் அதி⁴வசனங், தா பன திண்ணங் சக்கவாளானங் அந்தரா ஏகா லோகந்தரிகா ஹோதி, திண்ணங் ஸகடசக்கானங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் ஆஹச்ச டி²தானங் மஜ்ஜே² ஓகாஸோ விய ஏகேகோ லோகந்தரிகனிரயோ, பரிமாணதோ அட்ட²யோஜனஸஹஸ்ஸோ ஹோதி. அஸங்வுதாதி ஹெட்டா² அப்பதிட்டா². தமோ சாதி அந்த⁴காரோ. திப்³போ³தி ப³ஹலோ க⁴னோ. சந்தி³மஸூரியாலோகாபா⁴வதோ நிச்சந்த⁴காரோவ ஹோதி. விஹதோதி வித்³த⁴ஸ்தோ. ததா³தி யதா³ பன ப⁴க³வா ஸத்தேஸு காருஞ்ஞதங் படிச்ச பாடிஹாரியகரணத்த²ங் ஆலோகங் ப²ரி, ததா³ ஸோ தமோ திப்³போ³ லோகந்தரிகாஸு டி²தோ, விஹதோ வித்³த⁴ஸ்தோ அஹோஸீதி அத்தோ².
Sadevakāti sadevalokā. ‘‘Sadevatā’’tipi pāṭho atthi ce sundarataraṃ, sadevako manussaloko obhāsitoti attho. Puthūti bahū. Lokantarikāti asurakāyanarakānametaṃ adhivacanaṃ, tā pana tiṇṇaṃ cakkavāḷānaṃ antarā ekā lokantarikā hoti, tiṇṇaṃ sakaṭacakkānaṃ aññamaññaṃ āhacca ṭhitānaṃ majjhe okāso viya ekeko lokantarikanirayo, parimāṇato aṭṭhayojanasahasso hoti. Asaṃvutāti heṭṭhā appatiṭṭhā. Tamo cāti andhakāro. Tibboti bahalo ghano. Candimasūriyālokābhāvato niccandhakārova hoti. Vihatoti viddhasto. Tadāti yadā pana bhagavā sattesu kāruññataṃ paṭicca pāṭihāriyakaraṇatthaṃ ālokaṃ phari, tadā so tamo tibbo lokantarikāsu ṭhito, vihato viddhasto ahosīti attho.
அச்சே²ரகந்தி அச்ச²ராபஹரணயொக்³க³ங், விம்ஹயவஸேன அங்கு³லீஹி பஹரணயொக்³க³ந்தி அத்தோ². பாடிஹீரந்தி படிபக்க²ஹரணதோ பாடிஹீரங். படிஹரதி ஸத்தானங் தி³ட்டி²மானோபக³தானி சித்தானீதி வா பாடிஹீரங், அப்பஸன்னானங் ஸத்தானங் பஸாத³ங் படிஆஹரதீதி வா பாடிஹீரங். ‘‘பாடிஹேர’’ந்திபி பாடோ², ஸோயேவத்தோ². எத்த² ஆலோகவிதா⁴னவிஸேஸஸ்ஸேதங் அதி⁴வசனங். தி³ஸ்வான அச்சே²ரகங் பாடிஹீரந்தி எத்த² தே³வா ச மனுஸ்ஸா ச லோகந்தரிகாஸு நிப்³ப³த்தஸத்தாபி ச தங் ப⁴க³வதோ பாடிஹாரியங் தி³ஸ்வா பரமப்பீதிஸோமனஸ்ஸங் அக³மங்ஸூதி இத³ங் வசனங் ஆஹரித்வா அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³, இதரதா² ந புப்³பே³ன வா பரங், ந பரேன வா புப்³ப³ங் யுஜ்ஜதி.
Accherakanti accharāpaharaṇayoggaṃ, vimhayavasena aṅgulīhi paharaṇayogganti attho. Pāṭihīranti paṭipakkhaharaṇato pāṭihīraṃ. Paṭiharati sattānaṃ diṭṭhimānopagatāni cittānīti vā pāṭihīraṃ, appasannānaṃ sattānaṃ pasādaṃ paṭiāharatīti vā pāṭihīraṃ. ‘‘Pāṭihera’’ntipi pāṭho, soyevattho. Ettha ālokavidhānavisesassetaṃ adhivacanaṃ. Disvāna accherakaṃpāṭihīranti ettha devā ca manussā ca lokantarikāsu nibbattasattāpi ca taṃ bhagavato pāṭihāriyaṃ disvā paramappītisomanassaṃ agamaṃsūti idaṃ vacanaṃ āharitvā attho daṭṭhabbo, itarathā na pubbena vā paraṃ, na parena vā pubbaṃ yujjati.
இதா³னி ந கேவலங் மனுஸ்ஸலோகேஸுயேவ ஆலோகோ அத்தி², ஸப்³ப³த்த² திவிதே⁴பி ஸங்கா²ரஸத்தோகாஸஸங்கா²தே லோகே ஆலோகோயேவாதி த³ஸ்ஸனத்த²ங் –
Idāni na kevalaṃ manussalokesuyeva āloko atthi, sabbattha tividhepi saṅkhārasattokāsasaṅkhāte loke ālokoyevāti dassanatthaṃ –
8.
8.
‘‘ஸதே³வக³ந்த⁴ப்³ப³மனுஸ்ஸரக்க²ஸே,
‘‘Sadevagandhabbamanussarakkhase,
ஆபா⁴ உளாரா விபுலா அஜாயத²;
Ābhā uḷārā vipulā ajāyatha;
இமஸ்மிங் லோகே பரஸ்மிஞ்சோப⁴யஸ்மிங்,
Imasmiṃ loke parasmiñcobhayasmiṃ,
அதோ⁴ ச உத்³த⁴ங் திரியஞ்ச வித்த²த’’ந்தி. – அயங் கா³தா² வுத்தா;
Adho ca uddhaṃ tiriyañca vitthata’’nti. – ayaṃ gāthā vuttā;
தத்த² தே³வாதி ஸம்முதிதே³வா உபபத்திதே³வா விஸுத்³தி⁴தே³வாதி ஸப்³பே³பி தே³வா இத⁴ ஸங்க³ஹிதா. தே³வா ச க³ந்த⁴ப்³பா³ ச மனுஸ்ஸா ச ரக்க²ஸா ச தே³வக³ந்த⁴ப்³ப³மனுஸ்ஸரக்க²ஸா. ஸஹ தே³வக³ந்த⁴ப்³ப³மனுஸ்ஸரக்க²ஸேஹீதி ஸதே³வக³ந்த⁴ப்³ப³மனுஸ்ஸரக்க²ஸோ. கோ பன ஸோ? லோகோ, தஸ்மிங் ஸதே³வக³ந்த⁴ப்³ப³மனுஸ்ஸரக்க²ஸே லோகே. ஆபா⁴தி ஆலோகோ. உளாராதி எத்தா²யங் உளார-ஸத்³தோ³ மது⁴ரஸெட்ட²விபுலாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹேஸ ‘‘உளாரானி கா²த³னீயபோ⁴ஜனீயானி கா²த³ந்தி பு⁴ஞ்ஜந்தீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.366) மது⁴ரே தி³ஸ்ஸதி. ‘‘உளாராய கோ² பன ப⁴வங் வச்சா²யனோ பஸங்ஸாய ஸமணங் கோ³தமங் பஸங்ஸதீ’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.288) ஸெட்டே². ‘‘அதிக்கம்ம தே³வானங் தே³வானுபா⁴வங் அப்பமாணோ உளாரோ ஓபா⁴ஸோ’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.32; ம॰ நி॰ 3.201) விபுலே. ஸ்வாயங் இத⁴ ஸெட்டே² த³ட்ட²ப்³போ³ (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.142; வி॰ வ॰ அட்ட²॰ 1). விபுலாதி அப்பமாணா. அஜாயதா²தி உப்பஜ்ஜி உத³பாதி³ பவத்தித்த². இமஸ்மிங் லோகே பரஸ்மிஞ்சாதி இமஸ்மிங் மனுஸ்ஸலோகே ச பரஸ்மிங் தே³வலோகே சாதி அத்தோ². உப⁴யஸ்மிந்தி தது³ப⁴யஸ்மிங், அஜ்ஜ²த்தப³ஹித்³தா⁴தீ³ஸு விய த³ட்ட²ப்³ப³ங். அதோ⁴ சாதி அவீசிஆதீ³ஸு நிரயேஸு. உத்³த⁴ந்தி ப⁴வக்³க³தோபி உத்³த⁴ங் அஜடாகாஸேபி. திரியஞ்சாதி திரியதோபி த³ஸஸு சக்கவாளஸஹஸ்ஸேஸு. வித்த²தந்தி விஸடங். அந்த⁴காரங் வித⁴மித்வா வுத்தப்பகாரங் லோகஞ்ச பதே³ஸஞ்ச அஜ்ஜொ²த்த²ரித்வா ஆபா⁴ பவத்தித்தா²தி அத்தோ². அத² வா திரியஞ்ச வித்த²தந்தி திரியதோ வித்த²தங் மஹந்தங், அப்பமாணங் பதே³ஸங் ஆபா⁴ ப²ரித்வா அட்டா²ஸீதி அத்தோ².
Tattha devāti sammutidevā upapattidevā visuddhidevāti sabbepi devā idha saṅgahitā. Devā ca gandhabbā ca manussā ca rakkhasā ca devagandhabbamanussarakkhasā. Saha devagandhabbamanussarakkhasehīti sadevagandhabbamanussarakkhaso. Ko pana so? Loko, tasmiṃ sadevagandhabbamanussarakkhase loke. Ābhāti āloko. Uḷārāti etthāyaṃ uḷāra-saddo madhuraseṭṭhavipulādīsu dissati. Tathā hesa ‘‘uḷārāni khādanīyabhojanīyāni khādanti bhuñjantī’’tiādīsu (ma. ni. 1.366) madhure dissati. ‘‘Uḷārāya kho pana bhavaṃ vacchāyano pasaṃsāya samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsatī’’tiādīsu (ma. ni. 1.288) seṭṭhe. ‘‘Atikkamma devānaṃ devānubhāvaṃ appamāṇo uḷāro obhāso’’tiādīsu (dī. ni. 2.32; ma. ni. 3.201) vipule. Svāyaṃ idha seṭṭhe daṭṭhabbo (dī. ni. aṭṭha. 3.142; vi. va. aṭṭha. 1). Vipulāti appamāṇā. Ajāyathāti uppajji udapādi pavattittha. Imasmiṃ loke parasmiñcāti imasmiṃ manussaloke ca parasmiṃ devaloke cāti attho. Ubhayasminti tadubhayasmiṃ, ajjhattabahiddhādīsu viya daṭṭhabbaṃ. Adho cāti avīciādīsu nirayesu. Uddhanti bhavaggatopi uddhaṃ ajaṭākāsepi. Tiriyañcāti tiriyatopi dasasu cakkavāḷasahassesu. Vitthatanti visaṭaṃ. Andhakāraṃ vidhamitvā vuttappakāraṃ lokañca padesañca ajjhottharitvā ābhā pavattitthāti attho. Atha vā tiriyañca vitthatanti tiriyato vitthataṃ mahantaṃ, appamāṇaṃ padesaṃ ābhā pharitvā aṭṭhāsīti attho.
அத² ப⁴க³வா த³ஸஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு ஆலோகப²ரணங் கத்வா அபி⁴ஞ்ஞாபாத³கங் சதுத்த²ஜ்ஜா²னங் ஸமாபஜ்ஜித்வா ததோ வுட்டா²ய ஆவஜ்ஜித்வா அதி⁴ட்டா²னசித்தேன ஆகாஸமப்³பு⁴க்³க³ந்த்வா தேஸங் ஞாதீனங் ஸீஸேஸு பாத³பங்ஸுங் ஓகிரமானோ விய மஹதியா தே³வமனுஸ்ஸபரிஸாய மஜ்ஜே² யமகபாடிஹாரியங் த³ஸ்ஸேதி. தங் பன பாளிதோ ஏவங் வேதி³தப்³ப³ங் (படி॰ ம॰ 1.116) –
Atha bhagavā dasasahassacakkavāḷesu ālokapharaṇaṃ katvā abhiññāpādakaṃ catutthajjhānaṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya āvajjitvā adhiṭṭhānacittena ākāsamabbhuggantvā tesaṃ ñātīnaṃ sīsesu pādapaṃsuṃ okiramāno viya mahatiyā devamanussaparisāya majjhe yamakapāṭihāriyaṃ dasseti. Taṃ pana pāḷito evaṃ veditabbaṃ (paṭi. ma. 1.116) –
‘‘கதமங் ததா²க³தஸ்ஸ யமகபாடிஹீரே ஞாணங்? இத⁴ ததா²க³தோ யமகபாடிஹீரங் கரோதி அஸாதா⁴ரணங் ஸாவகேஹி உபரிமகாயதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, ஹெட்டி²மகாயதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. ஹெட்டி²மகாயதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, உபரிமகாயதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… புரத்தி²மகாயதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, பச்சி²மகாயதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. பச்சி²மகாயதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, புரத்தி²மகாயதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… த³க்கி²ணஅக்கி²தோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, வாமஅக்கி²தோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. வாமஅக்கி²தோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, த³க்கி²ணஅக்கி²தோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… த³க்கி²ணகண்ணஸோததோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, வாமகண்ணஸோததோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. வாமகண்ணஸோததோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, த³க்கி²ணகண்ணஸோததோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… த³க்கி²ணனாஸிகாஸோததோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, வாமனாஸிகாஸோததோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. வாமனாஸிகாஸோததோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, த³க்கி²ணனாஸிகாஸோததோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… த³க்கி²ணஅங்ஸகூடதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, வாமஅங்ஸகூடதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. வாமஅங்ஸகூடதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, த³க்கி²ணஅங்ஸகூடதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… த³க்கி²ணஹத்த²தோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, வாமஹத்த²தோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. வாமஹத்த²தோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, த³க்கி²ணஹத்த²தோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… த³க்கி²ணபஸ்ஸதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, வாமபஸ்ஸதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. வாமபஸ்ஸதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, த³க்கி²ணபஸ்ஸதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… த³க்கி²ணபாத³தோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, வாமபாத³தோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. வாமபாத³தோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, த³க்கி²ணபாத³தோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… அங்கு³லங்கு³லேஹி அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, அங்கு³லந்தரிகாஹி உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. அங்கு³லந்தரிகாஹி அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, அங்கு³லங்கு³லேஹி உத³கதா⁴ரா பவத்ததி…பே॰… ஏகேகலோமதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, ஏகேகலோமதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி. லோமகூபதோ லோமகூபதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, லோமகூபதோ லோமகூபதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி – ச²ன்னங் வண்ணானங் நீலானங் பீதகானங் லோஹிதகானங் ஓதா³தானங் மஞ்ஜிட்டா²னங் பப⁴ஸ்ஸரானங்.
‘‘Katamaṃ tathāgatassa yamakapāṭihīre ñāṇaṃ? Idha tathāgato yamakapāṭihīraṃ karoti asādhāraṇaṃ sāvakehi uparimakāyato aggikkhandho pavattati, heṭṭhimakāyato udakadhārā pavattati. Heṭṭhimakāyato aggikkhandho pavattati, uparimakāyato udakadhārā pavattati…pe… puratthimakāyato aggikkhandho pavattati, pacchimakāyato udakadhārā pavattati. Pacchimakāyato aggikkhandho pavattati, puratthimakāyato udakadhārā pavattati…pe… dakkhiṇaakkhito aggikkhandho pavattati, vāmaakkhito udakadhārā pavattati. Vāmaakkhito aggikkhandho pavattati, dakkhiṇaakkhito udakadhārā pavattati…pe… dakkhiṇakaṇṇasotato aggikkhandho pavattati, vāmakaṇṇasotato udakadhārā pavattati. Vāmakaṇṇasotato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇakaṇṇasotato udakadhārā pavattati…pe… dakkhiṇanāsikāsotato aggikkhandho pavattati, vāmanāsikāsotato udakadhārā pavattati. Vāmanāsikāsotato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇanāsikāsotato udakadhārā pavattati…pe… dakkhiṇaaṃsakūṭato aggikkhandho pavattati, vāmaaṃsakūṭato udakadhārā pavattati. Vāmaaṃsakūṭato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇaaṃsakūṭato udakadhārā pavattati…pe… dakkhiṇahatthato aggikkhandho pavattati, vāmahatthato udakadhārā pavattati. Vāmahatthato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇahatthato udakadhārā pavattati…pe… dakkhiṇapassato aggikkhandho pavattati, vāmapassato udakadhārā pavattati. Vāmapassato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇapassato udakadhārā pavattati…pe… dakkhiṇapādato aggikkhandho pavattati, vāmapādato udakadhārā pavattati. Vāmapādato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇapādato udakadhārā pavattati…pe… aṅgulaṅgulehi aggikkhandho pavattati, aṅgulantarikāhi udakadhārā pavattati. Aṅgulantarikāhi aggikkhandho pavattati, aṅgulaṅgulehi udakadhārā pavattati…pe… ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattati. Lomakūpato lomakūpato aggikkhandho pavattati, lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattati – channaṃ vaṇṇānaṃ nīlānaṃ pītakānaṃ lohitakānaṃ odātānaṃ mañjiṭṭhānaṃ pabhassarānaṃ.
‘‘ப⁴க³வா சங்கமதி, நிம்மிதோ திட்ட²தி வா நிஸீத³தி வா ஸெய்யங் வா கப்பேதி. ப⁴க³வா திட்ட²தி, நிம்மிதோ சங்கமதி வா நிஸீத³தி வா ஸெய்யங் வா கப்பேதி. ப⁴க³வா நிஸீத³தி, நிம்மிதோ சங்கமதி வா திட்ட²தி வா ஸெய்யங் வா கப்பேதி. ப⁴க³வா ஸெய்யங் கப்பேதி, நிம்மிதோ சங்கமதி வா திட்ட²தி வா நிஸீத³தி வா. நிம்மிதோ சங்கமதி, ப⁴க³வா திட்ட²தி வா நிஸீத³தி வா ஸெய்யங் வா கப்பேதி. நிம்மிதோ திட்ட²தி, ப⁴க³வா சங்கமதி வா நிஸீத³தி வா ஸெய்யங் வா கப்பேதி. நிம்மிதோ நிஸீத³தி, ப⁴க³வா சங்கமதி வா திட்ட²தி வா ஸெய்யங் வா கப்பேதி. நிம்மிதோ ஸெய்யங் கப்பேதி, ப⁴க³வா சங்கமதி வா திட்ட²தி வா நிஸீத³தி வா, இத³ங் ததா²க³தஸ்ஸ யமகபாடிஹீரே ஞாணந்தி வேதி³தப்³ப³ங்’’.
‘‘Bhagavā caṅkamati, nimmito tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti. Bhagavā tiṭṭhati, nimmito caṅkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti. Bhagavā nisīdati, nimmito caṅkamati vā tiṭṭhati vā seyyaṃ vā kappeti. Bhagavā seyyaṃ kappeti, nimmito caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vā. Nimmito caṅkamati, bhagavā tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti. Nimmito tiṭṭhati, bhagavā caṅkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti. Nimmito nisīdati, bhagavā caṅkamati vā tiṭṭhati vā seyyaṃ vā kappeti. Nimmito seyyaṃ kappeti, bhagavā caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vā, idaṃ tathāgatassa yamakapāṭihīre ñāṇanti veditabbaṃ’’.
தஸ்ஸ பன ப⁴க³வதோ தேஜோகஸிணஸமாபத்திவஸேன உபரிமகாயதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி. ஆபோகஸிணஸமாபத்திவஸேன ஹெட்டி²மகாயதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததீதி புன உத³கதா⁴ராய பவத்தட்டா²னதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, அக்³கி³க்க²ந்த⁴ஸ்ஸ பவத்தட்டா²னதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததீதி த³ஸ்ஸேதுங், ‘‘ஹெட்டி²மகாயதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, உபரிமகாயதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததீ’’தி வுத்தந்தி வேதி³தப்³பா³. ஏஸேவ நயோ ஸேஸபதே³ஸுபி. அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பனெத்த² உத³கதா⁴ராய அஸம்மிஸ்ஸோவ அஹோஸி. ததா² உத³கதா⁴ரா அக்³கி³க்க²ந்தே⁴ன. ரஸ்மீஸு பன து³தியா து³தியா ரஸ்மி புரிமாய புரிமாய யமகா விய ஏகக்க²ணே பவத்ததி. த்³வின்னஞ்ச சித்தானங் ஏகக்க²ணே பவத்தி நாம நத்தி², பு³த்³தா⁴னங் பன ப⁴வங்க³பரிவாஸஸ்ஸ லஹுகதாய பஞ்சஹாகாரேஹி சிண்ணவஸிதாய ஏதா ரஸ்மியோ ஏகக்க²ணே விய பவத்தந்தி, தஸ்ஸா பன ரஸ்மியா ஆவஜ்ஜனபரிகம்மாதி⁴ட்டா²னானி விஸுங்யேவ. நீலரஸ்மிஅத்தா²ய ஹி ப⁴க³வா நீலகஸிணங் ஸமாபஜ்ஜதி. பீதரஸ்மிஆதீ³னங் அத்தா²ய பீதகஸிணாதீ³னி ஸமாபஜ்ஜதி.
Tassa pana bhagavato tejokasiṇasamāpattivasena uparimakāyato aggikkhandho pavattati. Āpokasiṇasamāpattivasena heṭṭhimakāyato udakadhārā pavattatīti puna udakadhārāya pavattaṭṭhānato aggikkhandho pavattati, aggikkhandhassa pavattaṭṭhānato udakadhārā pavattatīti dassetuṃ, ‘‘heṭṭhimakāyato aggikkhandho pavattati, uparimakāyato udakadhārā pavattatī’’ti vuttanti veditabbā. Eseva nayo sesapadesupi. Aggikkhandho panettha udakadhārāya asammissova ahosi. Tathā udakadhārā aggikkhandhena. Rasmīsu pana dutiyā dutiyā rasmi purimāya purimāya yamakā viya ekakkhaṇe pavattati. Dvinnañca cittānaṃ ekakkhaṇe pavatti nāma natthi, buddhānaṃ pana bhavaṅgaparivāsassa lahukatāya pañcahākārehi ciṇṇavasitāya etā rasmiyo ekakkhaṇe viya pavattanti, tassā pana rasmiyā āvajjanaparikammādhiṭṭhānāni visuṃyeva. Nīlarasmiatthāya hi bhagavā nīlakasiṇaṃ samāpajjati. Pītarasmiādīnaṃ atthāya pītakasiṇādīni samāpajjati.
ஏவங் ப⁴க³வதோ யமகபாடிஹீரே கயிரமானே ஸகலஸ்ஸாபி த³ஸஸஹஸ்ஸசக்கவாளஸ்ஸ அலங்காரகரணகாலோ விய அஹோஸி. தேன வுத்தங் –
Evaṃ bhagavato yamakapāṭihīre kayiramāne sakalassāpi dasasahassacakkavāḷassa alaṅkārakaraṇakālo viya ahosi. Tena vuttaṃ –
9.
9.
‘‘ஸத்துத்தமோ அனதி⁴வரோ வினாயகோ, ஸத்தா² அஹூ தே³வமனுஸ்ஸபூஜிதோ;
‘‘Sattuttamo anadhivaro vināyako, satthā ahū devamanussapūjito;
மஹானுபா⁴வோ ஸதபுஞ்ஞலக்க²ணோ, த³ஸ்ஸேஸி அச்சே²ரகங் பாடிஹீர’’ந்தி.
Mahānubhāvo satapuññalakkhaṇo, dassesi accherakaṃ pāṭihīra’’nti.
தத்த² ஸத்துத்தமோதி அத்தனோ ஸீலாதீ³ஹி கு³ணேஹி ஸப்³பே³ஸு ஸத்தேஸு உத்தமோ பவரோ ஸெட்டோ²தி ஸத்துத்தமோ, ஸத்தானங் வா உத்தமோ ஸத்துத்தமோ. ஸத்தந்தி ஹி ஞாணஸ்ஸ நாமங், தேன த³ஸப³லசதுவேஸாரஜ்ஜச²அஸாதா⁴ரணஞாணஸங்கா²தேன ஸத்தேன ஸெட்டோ² உத்தமோதி ஸத்துத்தமோ, ஸமானாதி⁴கரணவஸேன ஸத்தோ உத்தமோதி வா ஸத்துத்தமோ. யதி³ ஏவங் ‘‘உத்தமஸத்தோ’’தி வத்தப்³ப³ங் உத்தம-ஸத்³த³ஸ்ஸ புப்³ப³னிபாதபாட²தோ. ந பனேஸ பே⁴தோ³ அனியமதோ ப³ஹுலவசனதோ ச நருத்தமபுரிஸுத்தமனரவராதி³-ஸத்³தா³ விய த³ட்ட²ப்³போ³. அத² வா ஸத்தங் உத்தமங் யஸ்ஸ ஸோ ஸத்துத்தமோ, இதா⁴பி ச உத்தம-ஸத்³த³ஸ்ஸ புப்³ப³னிபாதோ ப⁴வதி. உத்தமஸத்தோதி விஸேஸனஸ்ஸ புப்³ப³னிபாதபாட²தோ ‘‘சித்தகூ³ பத்³த⁴கூ³’’தி எத்த² வியாதி நாயங் தோ³ஸோ. உப⁴யவிஸேஸனதோ வா ஆஹிதக்³கி³ஆதி³பாடோ² விய த³ட்ட²ப்³போ³. வினாயகோதி ப³ஹூஹி வினயனூபாயேஹி ஸத்தே வினேதி த³மேதீதி வினாயகோ. ஸத்தா²தி தி³ட்ட²த⁴ம்மிகஸம்பராயிகத்தே²ஹி யதா²ரஹங் ஸத்தே அனுஸாஸதீதி ஸத்தா². அஹூதி அஹோஸி. தே³வமனுஸ்ஸபூஜிதோதி தி³ப்³பே³ஹி பஞ்சகாமகு³ணேஹி தி³ப்³ப³ந்தி கீளந்தீதி தே³வா. மனஸ்ஸ உஸ்ஸன்னத்தா மனுஸ்ஸா, தே³வா ச மனுஸ்ஸா ச தே³வமனுஸ்ஸா, தே³வமனுஸ்ஸேஹி பூஜிதோ தே³வமனுஸ்ஸபூஜிதோ. புப்பா²தி³பூஜாய ச பச்சயபூஜாய ச பூஜிதோ, அபசிதோதி அத்தோ². கஸ்மா பன தே³வமனுஸ்ஸானமேவ க³ஹணங் கதங், நனு ப⁴க³வா திரச்சா²னக³தேஹிபி ஆரவாளகாளாபலாலத⁴னபாலபாலிலெய்யகனாகா³தீ³ஹி ஸாதாகி³ராளவகஹேமவதஸூசிலோமக²ரலோமயக்கா²தீ³ஹி வினிபாதக³தேஹிபி பூஜிதோயேவாதி? ஸச்சமேவேதங், உக்கட்ட²பரிச்சே²த³வஸேன ஸப்³ப³புக்³க³லபரிச்சே²த³வஸேன சேதங் வுத்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். மஹானுபா⁴வோதி மஹதா பு³த்³தா⁴னுபா⁴வேன ஸமன்னாக³தோ. ஸதபுஞ்ஞலக்க²ணோதி அனந்தேஸு சக்கவாளேஸு ஸப்³பே³ ஸத்தா ஏகேகங் புஞ்ஞகம்மங் ஸதக்க²த்துங் கரெய்யுங் எத்தகேஹி ஜனேஹி கதகம்மங் போ³தி⁴ஸத்தோ ஸயமேவ ஏககோ ஸதகு³ணங் கத்வா நிப்³ப³த்தோ. தஸ்மா ‘‘ஸதபுஞ்ஞலக்க²ணோ’’தி வுச்சதி. கேசி பன ‘‘ஸதேன ஸதேன புஞ்ஞகம்மேன நிப்³ப³த்தஏகேகலக்க²ணோ’’தி வத³ந்தி. ‘‘ஏவங் ஸந்தே யோ கோசி பு³த்³தோ⁴ ப⁴வெய்யா’’தி தங் அட்ட²கதா²ஸு படிக்கி²த்தங். த³ஸ்ஸேஸீதி ஸப்³பே³ஸங் தே³வமனுஸ்ஸானங் அதிவிம்ஹயகரங் யமகபாடிஹாரியங் த³ஸ்ஸேஸி.
Tattha sattuttamoti attano sīlādīhi guṇehi sabbesu sattesu uttamo pavaro seṭṭhoti sattuttamo, sattānaṃ vā uttamo sattuttamo. Sattanti hi ñāṇassa nāmaṃ, tena dasabalacatuvesārajjachaasādhāraṇañāṇasaṅkhātena sattena seṭṭho uttamoti sattuttamo, samānādhikaraṇavasena satto uttamoti vā sattuttamo. Yadi evaṃ ‘‘uttamasatto’’ti vattabbaṃ uttama-saddassa pubbanipātapāṭhato. Na panesa bhedo aniyamato bahulavacanato ca naruttamapurisuttamanaravarādi-saddā viya daṭṭhabbo. Atha vā sattaṃ uttamaṃ yassa so sattuttamo, idhāpi ca uttama-saddassa pubbanipāto bhavati. Uttamasattoti visesanassa pubbanipātapāṭhato ‘‘cittagū paddhagū’’ti ettha viyāti nāyaṃ doso. Ubhayavisesanato vā āhitaggiādipāṭho viya daṭṭhabbo. Vināyakoti bahūhi vinayanūpāyehi satte vineti dametīti vināyako. Satthāti diṭṭhadhammikasamparāyikatthehi yathārahaṃ satte anusāsatīti satthā. Ahūti ahosi. Devamanussapūjitoti dibbehi pañcakāmaguṇehi dibbanti kīḷantīti devā. Manassa ussannattā manussā, devā ca manussā ca devamanussā, devamanussehi pūjito devamanussapūjito. Pupphādipūjāya ca paccayapūjāya ca pūjito, apacitoti attho. Kasmā pana devamanussānameva gahaṇaṃ kataṃ, nanu bhagavā tiracchānagatehipi āravāḷakāḷāpalāladhanapālapālileyyakanāgādīhi sātāgirāḷavakahemavatasūcilomakharalomayakkhādīhi vinipātagatehipi pūjitoyevāti? Saccamevetaṃ, ukkaṭṭhaparicchedavasena sabbapuggalaparicchedavasena cetaṃ vuttanti veditabbaṃ. Mahānubhāvoti mahatā buddhānubhāvena samannāgato. Satapuññalakkhaṇoti anantesu cakkavāḷesu sabbe sattā ekekaṃ puññakammaṃ satakkhattuṃ kareyyuṃ ettakehi janehi katakammaṃ bodhisatto sayameva ekako sataguṇaṃ katvā nibbatto. Tasmā ‘‘satapuññalakkhaṇo’’ti vuccati. Keci pana ‘‘satena satena puññakammena nibbattaekekalakkhaṇo’’ti vadanti. ‘‘Evaṃ sante yo koci buddho bhaveyyā’’ti taṃ aṭṭhakathāsu paṭikkhittaṃ. Dassesīti sabbesaṃ devamanussānaṃ ativimhayakaraṃ yamakapāṭihāriyaṃ dassesi.
அத² ஸத்தா² ஆகாஸே பாடிஹாரியங் கத்வா மஹாஜனஸ்ஸ சித்தாசாரங் ஓலோகெத்வா தஸ்ஸ அஜ்ஜா²ஸயானுகூலங் த⁴ம்மகத²ங் சங்கமந்தோ கதே²துகாமோ ஆகாஸே த³ஸஸஹஸ்ஸசக்கவாளவித்த²தங் ஸப்³ப³ரதனமயங் ரதனசங்கமங் மாபேஸி. தேன வுத்தங் –
Atha satthā ākāse pāṭihāriyaṃ katvā mahājanassa cittācāraṃ oloketvā tassa ajjhāsayānukūlaṃ dhammakathaṃ caṅkamanto kathetukāmo ākāse dasasahassacakkavāḷavitthataṃ sabbaratanamayaṃ ratanacaṅkamaṃ māpesi. Tena vuttaṃ –
10.
10.
‘‘ஸோ யாசிதோ தே³வவரேன சக்கு²மா, அத்த²ங் ஸமெக்கி²த்வா ததா³ நருத்தமோ;
‘‘So yācito devavarena cakkhumā, atthaṃ samekkhitvā tadā naruttamo;
சங்கமங் மாபயி லோகனாயகோ, ஸுனிட்டி²தங் ஸப்³ப³ரதனநிம்மித’’ந்தி.
Caṅkamaṃ māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmita’’nti.
தத்த² ஸோதி ஸோ ஸத்தா². யாசிதோதி பட²மமேவ அட்ட²மே ஸத்தாஹே த⁴ம்மதே³ஸனாய யாசிதோதி அத்தோ². தே³வவரேனாதி ஸஹம்பதிப்³ரஹ்முனா. சக்கு²மாதி எத்த² சக்க²தீதி சக்கு², ஸமவிஸமங் விபா⁴வயதீதி அத்தோ². தங் பன சக்கு² து³வித⁴ங் – ஞாணசக்கு², மங்ஸசக்கூ²தி. தத்த² ஞாணசக்கு² பஞ்சவித⁴ங் – பு³த்³த⁴சக்கு², த⁴ம்மசக்கு², ஸமந்தசக்கு², தி³ப்³ப³சக்கு², பஞ்ஞாசக்கூ²தி. தேஸு பு³த்³த⁴சக்கு² நாம ஆஸயானுஸயஞாணஞ்சேவ இந்த்³ரியபரோபரியத்தஞாணஞ்ச, யங் ‘‘பு³த்³த⁴சக்கு²னா லோகங் வோலோகெந்தோ’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.69; ம॰ நி॰ 1.283; 2.339; ஸங்॰ நி॰ 1.172; மஹாவ॰ 9) ஆக³தங். த⁴ம்மசக்கு² நாம ஹெட்டி²மா தயோ மக்³கா³ தீணி ச ப²லானி, யங் ‘‘விரஜங் வீதமலங் த⁴ம்மசக்கு²ங் உத³பாதீ³’’தி (தீ³॰ நி॰ 1.355; ஸங்॰ நி॰ 5.1081; மஹாவ॰ 16; படி॰ ம॰ 2.30) ஆக³தங். ஸமந்தசக்கு² நாம ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் , யங் ‘‘ததூ²பமங் த⁴ம்மமயங், ஸுமேத⁴, பாஸாத³மாருய்ஹ ஸமந்தசக்கூ²’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.70; ம॰ நி॰ 1.282; 2.338; ஸங்॰ நி॰ 1.172; மஹாவ॰ 8) ஆக³தங். தி³ப்³ப³சக்கு² நாம ஆலோகவட்³ட⁴னேன உப்பன்னாபி⁴ஞ்ஞாசித்தேன ஸம்பயுத்தஞாணங், யங் ‘‘தி³ப்³பே³ன சக்கு²னா விஸுத்³தே⁴னா’’தி (ம॰ நி॰ 1.148, 284, 385, 432; 2.341; 3.82, 261; மஹாவ॰ 10) ஆக³தங். பஞ்ஞாசக்கு² நாம ‘‘சக்கு²ங் உத³பாதி³, ஞாணங் உத³பாதீ³’’தி (ஸங்॰ நி॰ 5.1082; மஹாவ॰ 15; கதா²॰ 405; படி॰ ம॰ 2.30) எத்த² புப்³பே³னிவாஸாதி³ஞாணங் பஞ்ஞாசக்கூ²தி ஆக³தங்.
Tattha soti so satthā. Yācitoti paṭhamameva aṭṭhame sattāhe dhammadesanāya yācitoti attho. Devavarenāti sahampatibrahmunā. Cakkhumāti ettha cakkhatīti cakkhu, samavisamaṃ vibhāvayatīti attho. Taṃ pana cakkhu duvidhaṃ – ñāṇacakkhu, maṃsacakkhūti. Tattha ñāṇacakkhu pañcavidhaṃ – buddhacakkhu, dhammacakkhu, samantacakkhu, dibbacakkhu, paññācakkhūti. Tesu buddhacakkhu nāma āsayānusayañāṇañceva indriyaparopariyattañāṇañca, yaṃ ‘‘buddhacakkhunā lokaṃ volokento’’ti (dī. ni. 2.69; ma. ni. 1.283; 2.339; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 9) āgataṃ. Dhammacakkhu nāma heṭṭhimā tayo maggā tīṇi ca phalāni, yaṃ ‘‘virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādī’’ti (dī. ni. 1.355; saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 16; paṭi. ma. 2.30) āgataṃ. Samantacakkhu nāma sabbaññutaññāṇaṃ , yaṃ ‘‘tathūpamaṃ dhammamayaṃ, sumedha, pāsādamāruyha samantacakkhū’’ti (dī. ni. 2.70; ma. ni. 1.282; 2.338; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 8) āgataṃ. Dibbacakkhu nāma ālokavaḍḍhanena uppannābhiññācittena sampayuttañāṇaṃ, yaṃ ‘‘dibbena cakkhunā visuddhenā’’ti (ma. ni. 1.148, 284, 385, 432; 2.341; 3.82, 261; mahāva. 10) āgataṃ. Paññācakkhu nāma ‘‘cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādī’’ti (saṃ. ni. 5.1082; mahāva. 15; kathā. 405; paṭi. ma. 2.30) ettha pubbenivāsādiñāṇaṃ paññācakkhūti āgataṃ.
மங்ஸசக்கு² நாம ‘‘சக்கு²ஞ்ச படிச்ச ரூபே சா’’தி (ம॰ நி॰ 1.204, 400; 3.421, 425-426; ஸங்॰ நி॰ 2.43; 4.60; கதா²॰ 465, 467) எத்த² பஸாத³மங்ஸசக்கு² வுத்தங் (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.213). தங் பன து³வித⁴ங் – ஸஸம்பா⁴ரசக்கு² பஸாத³சக்கூ²தி. தேஸு ய்வாயங் அக்கி²கூபகே அக்கி²பத்தகேஹி பரிவாரிதோ மங்ஸபிண்டோ³ யத்த² சதஸ்ஸோ தா⁴துயோ வண்ணக³ந்த⁴ரஸோஜா ஸம்ப⁴வோ ஜீவிதங் பா⁴வோ சக்கு²பஸாதோ³ காயபஸாதோ³தி ஸங்கே²பதோ தேரஸ ஸம்பா⁴ரா ஹொந்தி. வித்தா²ரதோ பன ஸம்ப⁴வமானானி சதுஸமுட்டா²னானி ச²த்திங்ஸ ஜீவிதங் பா⁴வோ சக்கு²பஸாதோ³ காயபஸாதோ³தி இமே கம்மஸமுட்டா²னா சத்தாரோ சாதி ஸஸம்பா⁴ரா ஹொந்தி, இத³ங் ஸஸம்பா⁴ரசக்கு² நாம. யங் பன ஸேதமண்ட³லபரிச்சி²ன்னேன கண்ஹமண்ட³லேன பரிவாரிதே தி³ட்ட²மண்ட³லே ஸன்னிவிட்ட²ங் ரூபத³ஸ்ஸனஸமத்த²ங் பஸாத³மத்தங், இத³ங் பஸாத³சக்கு² நாம. ஸப்³பா³னி பனேதானி ஏகவிதா⁴னி அனிச்சதோ ஸங்க²ததோ, து³விதா⁴னி ஸாஸவானாஸவதோ லோகியலோகுத்தரதோ, திவிதா⁴னி பூ⁴மிதோ உபாதி³ண்ணத்திகதோ, சதுப்³பி³தா⁴னி ஏகந்தபரித்தஅப்பமாணானியதாரம்மணதோ, பஞ்சவிதா⁴னி ரூபனிப்³பா³னாரூபஸப்³பா³ரம்மணானாரம்மணவஸேன, ச²ப்³பி³தா⁴னி ஹொந்தி பு³த்³த⁴சக்கா²தி³வஸேன. இச்சேவமேதானி வுத்தப்பகாரானி சக்கூ²னி அஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஸந்தீதி ப⁴க³வா சக்கு²மாதி வுச்சதி. அத்த²ங் ஸமெக்கி²த்வாதி சங்கமங் மாபெத்வா, த⁴ம்மதே³ஸனானிமித்தங் தே³வமனுஸ்ஸானங் ஹிதத்த²ங் உபபரிக்கி²த்வா உபதா⁴ரெத்வாதி அதி⁴ப்பாயோ. மாபயீதி மாபேஸி. லோகனாயகோதி ஸக்³க³மொக்கா²பி⁴முக²ங் லோகங் நயதீதி லோகனாயகோ. ஸுனிட்டி²தந்தி ஸுட்டு² நிட்டி²தங், பரியோஸிதந்தி அத்தோ². ஸப்³ப³ரதனநிம்மிதந்தி த³ஸவித⁴ரதனமயங்.
Maṃsacakkhu nāma ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe cā’’ti (ma. ni. 1.204, 400; 3.421, 425-426; saṃ. ni. 2.43; 4.60; kathā. 465, 467) ettha pasādamaṃsacakkhu vuttaṃ (dī. ni. aṭṭha. 1.213). Taṃ pana duvidhaṃ – sasambhāracakkhu pasādacakkhūti. Tesu yvāyaṃ akkhikūpake akkhipattakehi parivārito maṃsapiṇḍo yattha catasso dhātuyo vaṇṇagandharasojā sambhavo jīvitaṃ bhāvo cakkhupasādo kāyapasādoti saṅkhepato terasa sambhārā honti. Vitthārato pana sambhavamānāni catusamuṭṭhānāni chattiṃsa jīvitaṃ bhāvo cakkhupasādo kāyapasādoti ime kammasamuṭṭhānā cattāro cāti sasambhārā honti, idaṃ sasambhāracakkhu nāma. Yaṃ pana setamaṇḍalaparicchinnena kaṇhamaṇḍalena parivārite diṭṭhamaṇḍale sanniviṭṭhaṃ rūpadassanasamatthaṃ pasādamattaṃ, idaṃ pasādacakkhu nāma. Sabbāni panetāni ekavidhāni aniccato saṅkhatato, duvidhāni sāsavānāsavato lokiyalokuttarato, tividhāni bhūmito upādiṇṇattikato, catubbidhāni ekantaparittaappamāṇāniyatārammaṇato, pañcavidhāni rūpanibbānārūpasabbārammaṇānārammaṇavasena, chabbidhāni honti buddhacakkhādivasena. Iccevametāni vuttappakārāni cakkhūni assa bhagavato santīti bhagavā cakkhumāti vuccati. Atthaṃ samekkhitvāti caṅkamaṃ māpetvā, dhammadesanānimittaṃ devamanussānaṃ hitatthaṃ upaparikkhitvā upadhāretvāti adhippāyo. Māpayīti māpesi. Lokanāyakoti saggamokkhābhimukhaṃ lokaṃ nayatīti lokanāyako. Suniṭṭhitanti suṭṭhu niṭṭhitaṃ, pariyositanti attho. Sabbaratananimmitanti dasavidharatanamayaṃ.
இதா³னி ப⁴க³வதோ திவித⁴பாடிஹாரியஸம்பத்தித³ஸ்ஸனத்த²ங் –
Idāni bhagavato tividhapāṭihāriyasampattidassanatthaṃ –
11.
11.
‘‘இத்³தீ⁴ ச ஆதே³ஸனானுஸாஸனீ, திபாடிஹீரே ப⁴க³வா வஸீ அஹு;
‘‘Iddhī ca ādesanānusāsanī, tipāṭihīre bhagavā vasī ahu;
சங்கமங் மாபயி லோகனாயகோ, ஸுனிட்டி²தங் ஸப்³ப³ரதனநிம்மித’’ந்தி. – வுத்தங்;
Caṅkamaṃ māpayi lokanāyako, suniṭṭhitaṃ sabbaratananimmita’’nti. – vuttaṃ;
தத்த² இத்³தீ⁴தி இத்³தி⁴வித⁴ங் இத்³தி⁴பாடிஹாரியங் நாம. தங் பன ஏகோபி ஹுத்வா ப³ஹுதா⁴ ஹோதி, ப³ஹுதா⁴பி ஹுத்வா ஏகோ ஹோதீதிஆதி³னயப்பவத்தங் (தீ³॰ நி॰ 1.239; ம॰ நி॰ 1.147; படி॰ ம॰ 3.10). ஆதே³ஸனாதி பரஸ்ஸ சித்தாசாரங் ஞத்வா கத²னங் ஆதே³ஸனாபாடிஹாரியங், தங் ஸாவகானஞ்ச பு³த்³தா⁴னஞ்ச ஸததத⁴ம்மதே³ஸனா. அனுஸாஸனீதி அனுஸாஸனிபாடிஹாரியங், தஸ்ஸ தஸ்ஸ அஜ்ஜா²ஸயானுகூலமோவாதோ³தி அத்தோ². இதி ஏதானி தீணி பாடிஹாரியானி. தத்த² இத்³தி⁴பாடிஹாரியேன அனுஸாஸனிபாடிஹாரியங் மஹாமொக்³க³ல்லானஸ்ஸ ஆசிண்ணங், ஆதே³ஸனாபாடிஹாரியேன அனுஸாஸனிபாடிஹாரியங் த⁴ம்மஸேனாபதிஸ்ஸ, அனுஸாஸனிபாடிஹாரியங் பன பு³த்³தா⁴னங் ஸததத⁴ம்மதே³ஸனா. திபாடிஹீரேதி ஏதேஸு தீஸு பாடிஹாரியேஸூதி அத்தோ². ப⁴க³வாதி இத³ங் கு³ணவிஸிட்ட²ஸத்துத்தமக³ருகா³ரவாதி⁴வசனங். வுத்தஞ்ஹேதங் போராணேஹி –
Tattha iddhīti iddhividhaṃ iddhipāṭihāriyaṃ nāma. Taṃ pana ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hotītiādinayappavattaṃ (dī. ni. 1.239; ma. ni. 1.147; paṭi. ma. 3.10). Ādesanāti parassa cittācāraṃ ñatvā kathanaṃ ādesanāpāṭihāriyaṃ, taṃ sāvakānañca buddhānañca satatadhammadesanā. Anusāsanīti anusāsanipāṭihāriyaṃ, tassa tassa ajjhāsayānukūlamovādoti attho. Iti etāni tīṇi pāṭihāriyāni. Tattha iddhipāṭihāriyena anusāsanipāṭihāriyaṃ mahāmoggallānassa āciṇṇaṃ, ādesanāpāṭihāriyena anusāsanipāṭihāriyaṃ dhammasenāpatissa, anusāsanipāṭihāriyaṃ pana buddhānaṃ satatadhammadesanā. Tipāṭihīreti etesu tīsu pāṭihāriyesūti attho. Bhagavāti idaṃ guṇavisiṭṭhasattuttamagarugāravādhivacanaṃ. Vuttañhetaṃ porāṇehi –
‘‘ப⁴க³வாதி வசனங் ஸெட்ட²ங், ப⁴க³வாதி வசனமுத்தமங்;
‘‘Bhagavāti vacanaṃ seṭṭhaṃ, bhagavāti vacanamuttamaṃ;
க³ருகா³ரவயுத்தோ ஸோ, ப⁴க³வா தேன வுச்சதீ’’தி. (விஸுத்³தி⁴॰ 1.142; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.மூலபரியாயஸுத்தவண்ணனா; பாரா॰ அட்ட²॰ 1.1 வேரஞ்ஜகண்ட³வண்ணனா; இதிவு॰ அட்ட²॰ நிதா³னவண்ணனா; மஹானி॰ அட்ட²॰ 50);
Garugāravayutto so, bhagavā tena vuccatī’’ti. (visuddhi. 1.142; ma. ni. aṭṭha. 1.mūlapariyāyasuttavaṇṇanā; pārā. aṭṭha. 1.1 verañjakaṇḍavaṇṇanā; itivu. aṭṭha. nidānavaṇṇanā; mahāni. aṭṭha. 50);
வஸீதி ஏதஸ்மிங் திவிதே⁴பி பாடிஹாரியே வஸிப்பத்தோ, சிண்ணவஸீதி அத்தோ². வஸியோ நாம பஞ்ச வஸியோ – ஆவஜ்ஜனஸமாபஜ்ஜனஅதி⁴ட்டா²னவுட்டா²னபச்சவெக்க²ணஸங்கா²தா. தத்ர யங் யங் ஜா²னங் யதி²ச்ச²கங் யதி³ச்ச²கங் யாவதிச்ச²கங் ஆவஜ்ஜதி ஆவஜ்ஜனாய த³ந்தா⁴யிதத்தங் நத்தீ²தி ஸீக⁴ங் ஆவஜ்ஜேதுங் ஸமத்த²தா ஆவஜ்ஜனவஸீ நாம. ததா² யங் யங் ஜா²னங் யதி²ச்ச²கங்…பே॰… ஸமாபஜ்ஜதி ஸமாபஜ்ஜனாய த³ந்தா⁴யிதத்தங் நத்தீ²தி ஸீக⁴ங் ஸமாபஜ்ஜனஸமத்த²தா ஸமாபஜ்ஜனவஸீ நாம. தீ³க⁴ங் காலங் ட²பேதுங் ஸமத்த²தா அதி⁴ட்டா²னவஸீ நாம. ததே²வ லஹுங் வுட்டா²துங் ஸமத்த²தா வுட்டா²னவஸீ நாம. பச்சவெக்க²ணவஸீ பன பச்சவெக்க²ணஜவனானேவ ஹொந்தி தானி ஆவஜ்ஜனானந்தரானேவ ஹுத்வா உப்பஜ்ஜந்தீதி ஆவஜ்ஜனவஸியா ஏவ வுத்தானி. இதி இமாஸு பஞ்சஸு வஸீஸு சிண்ணவஸிதா வஸீ நாம ஹோதி. தேன வுத்தங் – ‘‘திபாடிஹீரே ப⁴க³வா வஸீ அஹூ’’தி.
Vasīti etasmiṃ tividhepi pāṭihāriye vasippatto, ciṇṇavasīti attho. Vasiyo nāma pañca vasiyo – āvajjanasamāpajjanaadhiṭṭhānavuṭṭhānapaccavekkhaṇasaṅkhātā. Tatra yaṃ yaṃ jhānaṃ yathicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ āvajjati āvajjanāya dandhāyitattaṃ natthīti sīghaṃ āvajjetuṃ samatthatā āvajjanavasī nāma. Tathā yaṃ yaṃ jhānaṃ yathicchakaṃ…pe… samāpajjati samāpajjanāya dandhāyitattaṃ natthīti sīghaṃ samāpajjanasamatthatā samāpajjanavasī nāma. Dīghaṃ kālaṃ ṭhapetuṃ samatthatā adhiṭṭhānavasī nāma. Tatheva lahuṃ vuṭṭhātuṃ samatthatā vuṭṭhānavasī nāma. Paccavekkhaṇavasī pana paccavekkhaṇajavanāneva honti tāni āvajjanānantarāneva hutvā uppajjantīti āvajjanavasiyā eva vuttāni. Iti imāsu pañcasu vasīsu ciṇṇavasitā vasī nāma hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘tipāṭihīre bhagavā vasī ahū’’ti.
இதா³னி தஸ்ஸ ரதனசங்கமஸ்ஸ நிம்மிதவிதா⁴னஸ்ஸ த³ஸ்ஸனத்த²ங் –
Idāni tassa ratanacaṅkamassa nimmitavidhānassa dassanatthaṃ –
12.
12.
‘‘த³ஸஸஹஸ்ஸீலோகதா⁴துயா, ஸினேருபப்³ப³துத்தமே;
‘‘Dasasahassīlokadhātuyā, sinerupabbatuttame;
த²ம்பே⁴வ த³ஸ்ஸேஸி படிபாடியா, சங்கமே ரதனாமயே’’தி. – ஆதி³கா³தா²யோ வுத்தா;
Thambheva dassesi paṭipāṭiyā, caṅkame ratanāmaye’’ti. – ādigāthāyo vuttā;
தத்த² த³ஸஸஹஸ்ஸீலோகதா⁴துயாதி த³ஸஸு சக்கவாளஸஹஸ்ஸேஸு. ஸினேருபப்³ப³துத்தமேதி மஹாமேருஸங்கா²தே ஸெட்ட²பப்³ப³தே. த²ம்பே⁴வாதி த²ம்பே⁴ விய த³ஸசக்கவாளஸஹஸ்ஸேஸு யே ஸினேருபப்³ப³தா, தே படிபாடியா டி²தே ஸுவண்ணத²ம்பே⁴ விய கத்வா தேஸங் உபரி சங்கமங் மாபெத்வா த³ஸ்ஸேஸீதி அத்தோ². ரதனாமயேதி ரதனமயே.
Tattha dasasahassīlokadhātuyāti dasasu cakkavāḷasahassesu. Sinerupabbatuttameti mahāmerusaṅkhāte seṭṭhapabbate. Thambhevāti thambhe viya dasacakkavāḷasahassesu ye sinerupabbatā, te paṭipāṭiyā ṭhite suvaṇṇathambhe viya katvā tesaṃ upari caṅkamaṃ māpetvā dassesīti attho. Ratanāmayeti ratanamaye.
13. த³ஸஸஹஸ்ஸீ அதிக்கம்மாதி ரதனசங்கமங் பன ப⁴க³வா மாபெந்தோ தஸ்ஸ ஏகங் கோடிங் ஸப்³ப³பரியந்தங் பாசீனசக்கவாளமுக²வட்டிங் ஏகங் கோடிங் பச்சி²மசக்கவாளமுக²வட்டிங் அதிக்கமித்வா டி²தங் கத்வா மாபேஸி. தேன வுத்தங் –
13.Dasasahassī atikkammāti ratanacaṅkamaṃ pana bhagavā māpento tassa ekaṃ koṭiṃ sabbapariyantaṃ pācīnacakkavāḷamukhavaṭṭiṃ ekaṃ koṭiṃ pacchimacakkavāḷamukhavaṭṭiṃ atikkamitvā ṭhitaṃ katvā māpesi. Tena vuttaṃ –
‘‘த³ஸஸஹஸ்ஸீ அதிக்கம்ம, சங்கமங் மாபயீ ஜினோ;
‘‘Dasasahassī atikkamma, caṅkamaṃ māpayī jino;
ஸப்³ப³ஸொண்ணமயா பஸ்ஸே, சங்கமே ரதனாமயே’’தி.
Sabbasoṇṇamayā passe, caṅkame ratanāmaye’’ti.
தத்த² ஜினோதி கிலேஸாரிஜயனதோ ஜினோ. ஸப்³ப³ஸொண்ணமயா பஸ்ஸேதி தஸ்ஸ பன ஏவங் நிம்மிதஸ்ஸ சங்கமஸ்ஸ உப⁴யபஸ்ஸேஸு ஸுவண்ணமயா பரமரமணீயா மரியாத³பூ⁴மி அஹோஸி, மஜ்ஜே² மணிமயாதி அதி⁴ப்பாயோ.
Tattha jinoti kilesārijayanato jino. Sabbasoṇṇamayā passeti tassa pana evaṃ nimmitassa caṅkamassa ubhayapassesu suvaṇṇamayā paramaramaṇīyā mariyādabhūmi ahosi, majjhe maṇimayāti adhippāyo.
14. துலாஸங்கா⁴டாதி துலாயுக³ளா, தா நானாரதனமயாதி வேதி³தப்³பா³. அனுவக்³கா³தி அனுரூபா. ஸோவண்ணப²லகத்த²தாதி ஸோவண்ணமயேஹி ப²லகேஹி அத்த²தா, துலாஸங்கா⁴தானங் உபரி ஸுவண்ணமயோ பத³ரச்ச²தோ³தி அத்தோ². வேதி³கா ஸப்³ப³ஸோவண்ணாதி வேதி³கா பன ஸப்³பா³பி ஸுவண்ணமயா, யா பனேஸா சங்கமனபரிக்கே²பவேதி³கா, ஸா ஏகாவ அஞ்ஞேஹி ரதனேஹி அஸம்மிஸ்ஸாதி அத்தோ². து³ப⁴தோ பஸ்ஸேஸு நிம்மிதாதி உபோ⁴ஸு பஸ்ஸேஸு நிம்மிதா. த³-காரோ பத³ஸந்தி⁴கரோ.
14.Tulāsaṅghāṭāti tulāyugaḷā, tā nānāratanamayāti veditabbā. Anuvaggāti anurūpā. Sovaṇṇaphalakatthatāti sovaṇṇamayehi phalakehi atthatā, tulāsaṅghātānaṃ upari suvaṇṇamayo padaracchadoti attho. Vedikā sabbasovaṇṇāti vedikā pana sabbāpi suvaṇṇamayā, yā panesā caṅkamanaparikkhepavedikā, sā ekāva aññehi ratanehi asammissāti attho. Dubhato passesu nimmitāti ubhosu passesu nimmitā. Da-kāro padasandhikaro.
15. மணிமுத்தாவாலுகாகிண்ணாதி மணிமுத்தாமயவாலுகாகிண்ணா. அத² வா மணயோ ச முத்தா ச வாலுகா ச மணிமுத்தாவாலுகா. தாஹி மணிமுத்தாவாலுகாஹி ஆகிண்ணா ஸந்த²தாதி மணிமுத்தாவாலுகாகிண்ணா. நிம்மிதோதி இமினாகாரேன நிம்மிதோ கதோ. ரதனாமயோதி ஸப்³ப³ரதனமயோ, சங்கமோதி அத்தோ². ஓபா⁴ஸேதி தி³ஸா ஸப்³பா³தி ஸப்³பா³பி த³ஸ தி³ஸா ஓபா⁴ஸேதி பகாஸேதி. ஸதரங்ஸீவாதி ஸஹஸ்ஸரங்ஸிஆதி³ச்சோ விய. உக்³க³தோதி உதி³தோ. யதா² பன அப்³பு⁴க்³க³தோ ஸஹஸ்ஸரங்ஸி ஸப்³பா³பி த³ஸ தி³ஸா ஓபா⁴ஸேதி, ஏவமேவ ஏஸோபி ஸப்³ப³ரதனமயோ சங்கமோ ஓபா⁴ஸேதீதி அத்தோ².
15.Maṇimuttāvālukākiṇṇāti maṇimuttāmayavālukākiṇṇā. Atha vā maṇayo ca muttā ca vālukā ca maṇimuttāvālukā. Tāhi maṇimuttāvālukāhi ākiṇṇā santhatāti maṇimuttāvālukākiṇṇā. Nimmitoti iminākārena nimmito kato. Ratanāmayoti sabbaratanamayo, caṅkamoti attho. Obhāseti disā sabbāti sabbāpi dasa disā obhāseti pakāseti. Sataraṃsīvāti sahassaraṃsiādicco viya. Uggatoti udito. Yathā pana abbhuggato sahassaraṃsi sabbāpi dasa disā obhāseti, evameva esopi sabbaratanamayo caṅkamo obhāsetīti attho.
இதா³னி பன நிட்டி²தே சங்கமே தத்த² ப⁴க³வதோ பவத்தித³ஸ்ஸனத்த²ங் –
Idāni pana niṭṭhite caṅkame tattha bhagavato pavattidassanatthaṃ –
16.
16.
‘‘தஸ்மிங் சங்கமனே தீ⁴ரோ, த்³வத்திங்ஸவரலக்க²ணோ;
‘‘Tasmiṃ caṅkamane dhīro, dvattiṃsavaralakkhaṇo;
விரோசமானோ ஸம்பு³த்³தோ⁴, சங்கமே சங்கமீ ஜினோ.
Virocamāno sambuddho, caṅkame caṅkamī jino.
17.
17.
‘‘தி³ப்³ப³ங் மந்தா³ரவங் புப்ப²ங், பது³மங் பாரிச²த்தகங்;
‘‘Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;
சங்கமனே ஓகிரந்தி, ஸப்³பே³ தே³வா ஸமாக³தா.
Caṅkamane okiranti, sabbe devā samāgatā.
18.
18.
‘‘பஸ்ஸந்தி தங் தே³வஸங்கா⁴, த³ஸஸஹஸ்ஸீ பமோதி³தா;
‘‘Passanti taṃ devasaṅghā, dasasahassī pamoditā;
நமஸ்ஸமானா நிபதந்தி, துட்ட²ஹட்டா² பமோதி³தா’’தி. – கா³தா²யோ வுத்தா;
Namassamānā nipatanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā’’ti. – gāthāyo vuttā;
தத்த² தீ⁴ரோதி தி⁴தியுத்தோ. த்³வத்திங்ஸவரலக்க²ணோதி ஸுப்பதிட்டி²தபாத³தலாதீ³ஹி த்³வத்திங்ஸமஹாபுரிஸலக்க²ணேஹி ஸமன்னாக³தோதி அத்தோ². தி³ப்³ப³ந்தி தே³வலோகே ப⁴வங் ஜாதங் தி³ப்³ப³ங். பாரிச²த்தகந்தி தே³வானங் தாவதிங்ஸானங் கோவிளாரருக்க²ஸ்ஸ நிஸ்ஸந்தே³ன ஸமந்தா யோஜனஸதபரிமாணோ பரமத³ஸ்ஸனீயோ பாரிச்ச²த்தகருக்கோ² நிப்³ப³த்தி. யஸ்மிங் புப்பி²தே ஸகலங் தே³வனக³ரங் ஏகஸுரபி⁴க³ந்த⁴வாஸிதங் ஹோதி, தஸ்ஸ குஸுமரேணுஓகிண்ணானி நவகனகவிமானானி பிஞ்ஜரானி ஹுத்வா கா²யந்தி. இமஸ்ஸ பன பாரிச்ச²த்தகருக்க²ஸ்ஸ புப்ப²ஞ்ச பாரிச்ச²த்தகந்தி வுத்தங். சங்கமே ஓகிரந்தீதி தஸ்மிங் ரதனசங்கமே அவகிரந்தி, தேன வுத்தப்பகாரேன புப்பே²ன தஸ்மிங் சங்கமே சங்கமமானங் ப⁴க³வந்தங் பூஜெந்தீதி அத்தோ². ஸப்³பே³ தே³வாதி காமாவசரதே³வாத³யோ தே³வா. தேனாஹ ‘‘பஸ்ஸந்தி தங் தே³வஸங்கா⁴’’தி. தங் ப⁴க³வந்தங் ரதனசங்கமனே சங்கமந்தங் ஸகேஸு ஆலயேஸுபி பஸ்ஸந்தீதி அத்தோ². த³ஸஸஹஸ்ஸீதி பு⁴ம்மத்தே² பச்சத்தவசனங், த³ஸஸஹஸ்ஸியங் தே³வஸங்கா⁴ தங் பஸ்ஸந்தீதி அத்தோ². பமோதி³தாதி பமுதி³தா. நிபதந்தீதி ஸன்னிபதந்தி. துட்ட²ஹட்டா²தி பீதிவஸேன துட்ட²ஹட்டா². பமோதி³தாதி இதா³னி வத்தப்³பே³ஹி தாவதிங்ஸாதி³தே³வேஹி ஸத்³தி⁴ந்தி ஸம்ப³ந்தோ⁴ த³ட்ட²ப்³போ³, இதரதா² புனருத்திதோ³ஸதோ ந முச்சதி. அத² வா பமோதி³தா தங் ப⁴க³வந்தங் பஸ்ஸந்தி, துட்ட²ஹட்டா² பமோதி³தா தஹிங் தஹிங் ஸன்னிபதந்தீதி அத்தோ².
Tattha dhīroti dhitiyutto. Dvattiṃsavaralakkhaṇoti suppatiṭṭhitapādatalādīhi dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi samannāgatoti attho. Dibbanti devaloke bhavaṃ jātaṃ dibbaṃ. Pārichattakanti devānaṃ tāvatiṃsānaṃ koviḷārarukkhassa nissandena samantā yojanasataparimāṇo paramadassanīyo pāricchattakarukkho nibbatti. Yasmiṃ pupphite sakalaṃ devanagaraṃ ekasurabhigandhavāsitaṃ hoti, tassa kusumareṇuokiṇṇāni navakanakavimānāni piñjarāni hutvā khāyanti. Imassa pana pāricchattakarukkhassa pupphañca pāricchattakanti vuttaṃ. Caṅkame okirantīti tasmiṃ ratanacaṅkame avakiranti, tena vuttappakārena pupphena tasmiṃ caṅkame caṅkamamānaṃ bhagavantaṃ pūjentīti attho. Sabbe devāti kāmāvacaradevādayo devā. Tenāha ‘‘passanti taṃ devasaṅghā’’ti. Taṃ bhagavantaṃ ratanacaṅkamane caṅkamantaṃ sakesu ālayesupi passantīti attho. Dasasahassīti bhummatthe paccattavacanaṃ, dasasahassiyaṃ devasaṅghā taṃ passantīti attho. Pamoditāti pamuditā. Nipatantīti sannipatanti. Tuṭṭhahaṭṭhāti pītivasena tuṭṭhahaṭṭhā. Pamoditāti idāni vattabbehi tāvatiṃsādidevehi saddhinti sambandho daṭṭhabbo, itarathā punaruttidosato na muccati. Atha vā pamoditā taṃ bhagavantaṃ passanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā tahiṃ tahiṃ sannipatantīti attho.
இதா³னி யே பஸ்ஸிங்ஸு யே ஸன்னிபதிங்ஸு, தே ஸரூபதோ த³ஸ்ஸேதுங் –
Idāni ye passiṃsu ye sannipatiṃsu, te sarūpato dassetuṃ –
19.
19.
‘‘தாவதிங்ஸா ச யாமா ச, துஸிதா சாபி தே³வதா;
‘‘Tāvatiṃsā ca yāmā ca, tusitā cāpi devatā;
நிம்மானரதினோ தே³வா, யே தே³வா வஸவத்தினோ;
Nimmānaratino devā, ye devā vasavattino;
உத³க்³க³சித்தா ஸுமனா, பஸ்ஸந்தி லோகனாயகங்.
Udaggacittā sumanā, passanti lokanāyakaṃ.
20.
20.
‘‘ஸதே³வக³ந்த⁴ப்³ப³மனுஸ்ஸரக்க²ஸா , நாகா³ ஸுபண்ணா அத² வாபி கின்னரா;
‘‘Sadevagandhabbamanussarakkhasā , nāgā supaṇṇā atha vāpi kinnarā;
பஸ்ஸந்தி தங் லோகஹிதானுகம்பகங், நபே⁴வ அச்சுக்³க³தசந்த³மண்ட³லங்.
Passanti taṃ lokahitānukampakaṃ, nabheva accuggatacandamaṇḍalaṃ.
21.
21.
‘‘ஆப⁴ஸ்ஸரா ஸுப⁴கிண்ஹா, வேஹப்ப²லா அகனிட்டா² ச தே³வதா;
‘‘Ābhassarā subhakiṇhā, vehapphalā akaniṭṭhā ca devatā;
ஸுஸுத்³த⁴ஸுக்கவத்த²வஸனா, திட்ட²ந்தி பஞ்ஜலீகதா.
Susuddhasukkavatthavasanā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.
22.
22.
‘‘முஞ்சந்தி புப்ப²ங் பன பஞ்சவண்ணிகங், மந்தா³ரவங் சந்த³னசுண்ணமிஸ்ஸிதங்;
‘‘Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ;
ப⁴மெந்தி சேலானி ச அம்ப³ரே ததா³, அஹோ ஜினோ லோகஹிதானுகம்பகோ’’தி. –
Bhamenti celāni ca ambare tadā, aho jino lokahitānukampako’’ti. –
இமா கா³தா²யோ வுத்தா.
Imā gāthāyo vuttā.
தத்த² உத³க்³க³சித்தாதி பீதிஸோமனஸ்ஸவஸேன உத³க்³க³சித்தா. ஸுமனாதி உத³க்³க³சித்தத்தா ஏவ ஸுமனா. லோகஹிதானுகம்பகந்தி லோகஹிதஞ்ச லோகானுகம்பகஞ்ச. லோகஹிதேன வா அனுகம்பகங் லோகஹிதானுகம்பகங். நபே⁴வ அச்சுக்³க³தசந்த³மண்ட³லந்தி எத்த² ஆகாஸே அபி⁴னவோதி³தங் பரிபுண்ணங் ஸப்³போ³பத்³த³வவினிமுத்தங் ஸரத³ஸமயே சந்த³மண்ட³லங் விய பு³த்³த⁴ஸிரியா விரோசமானங் நயனானந்த³கரங் பஸ்ஸந்தீதி அத்தோ².
Tattha udaggacittāti pītisomanassavasena udaggacittā. Sumanāti udaggacittattā eva sumanā. Lokahitānukampakanti lokahitañca lokānukampakañca. Lokahitena vā anukampakaṃ lokahitānukampakaṃ. Nabheva accuggatacandamaṇḍalanti ettha ākāse abhinavoditaṃ paripuṇṇaṃ sabbopaddavavinimuttaṃ saradasamaye candamaṇḍalaṃ viya buddhasiriyā virocamānaṃ nayanānandakaraṃ passantīti attho.
ஆப⁴ஸ்ஸராதி உக்கட்ட²பரிச்சே²த³வஸேன வுத்தங். பரித்தாப⁴அப்பமாணாப⁴ஆப⁴ஸ்ஸராபரித்தமஜ்ஜி²மபணீதபே⁴தே³ன து³தியஜ்ஜா²னேனாபி⁴னிப்³ப³த்தா ஸப்³பே³வ க³ஹிதாதி வேதி³தப்³பா³. ஸுப⁴கிண்ஹாதி இத³ங் உக்கட்ட²பரிச்சே²த³வஸேனேவ வுத்தங், தஸ்மா பரித்தஸுப⁴அப்பமாணஸுப⁴ஸுப⁴கிண்ஹாபரித்தாதி³பே⁴தே³ன ததியஜ்ஜா²னேன நிப்³ப³த்தா ஸப்³பே³வ க³ஹிதாதி வேதி³தப்³பா³. வேஹப்ப²லாதி விபுலா ப²லாதி வேஹப்ப²லா. தே சதுத்த²ஜ்ஜா²னநிப்³ப³த்தா அஸஞ்ஞஸத்தேஹி ஏகதலவாஸினோ. ஹெட்டா² பன பட²மஜ்ஜா²னநிப்³ப³த்தா ப்³ரஹ்மகாயிகாத³யோ த³ஸ்ஸிதா. தஸ்மா இத⁴ ந த³ஸ்ஸிதா. சக்கு²ஸோதானமபா⁴வதோ அஸஞ்ஞஸத்தா ச அரூபினோ ச இத⁴ ந உத்³தி³ட்டா². அகனிட்டா² ச தே³வதாதி இதா⁴பி உக்கட்ட²பரிச்சே²த³வஸேனேவ வுத்தங். தஸ்மா அவிஹாதப்பஸுத³ஸ்ஸாஸுத³ஸ்ஸிஅகனிட்ட²ஸங்கா²தா பஞ்சபி ஸுத்³தா⁴வாஸா க³ஹிதாதி வேதி³தப்³பா³. ஸுஸுத்³த⁴ஸுக்கவத்த²வஸனாதி ஸுட்டு² ஸுத்³தா⁴னி ஸுஸுத்³தா⁴னி ஸுக்கானி ஓதா³தானி. ஸுஸுத்³தா⁴னி ஸுக்கானி வத்தா²னி நிவத்தா²னி சேவ பாருதானி ச யேஹி தே ஸுஸுத்³த⁴ஸுக்கவத்த²வஸனா, பரித³ஹிதபரிஸுத்³த⁴பண்ட³ரவத்தா²தி அத்தோ². ‘‘ஸுஸுத்³த⁴ஸுக்கவஸனா’’திபி பாடோ². பஞ்ஜலீகதாதி கதபஞ்ஜலிகா கமலமகுலஸதி³ஸங் அஞ்ஜலிங் ஸிரஸி கத்வா திட்ட²ந்தி.
Ābhassarāti ukkaṭṭhaparicchedavasena vuttaṃ. Parittābhaappamāṇābhaābhassarāparittamajjhimapaṇītabhedena dutiyajjhānenābhinibbattā sabbeva gahitāti veditabbā. Subhakiṇhāti idaṃ ukkaṭṭhaparicchedavaseneva vuttaṃ, tasmā parittasubhaappamāṇasubhasubhakiṇhāparittādibhedena tatiyajjhānena nibbattā sabbeva gahitāti veditabbā. Vehapphalāti vipulā phalāti vehapphalā. Te catutthajjhānanibbattā asaññasattehi ekatalavāsino. Heṭṭhā pana paṭhamajjhānanibbattā brahmakāyikādayo dassitā. Tasmā idha na dassitā. Cakkhusotānamabhāvato asaññasattā ca arūpino ca idha na uddiṭṭhā. Akaniṭṭhā ca devatāti idhāpi ukkaṭṭhaparicchedavaseneva vuttaṃ. Tasmā avihātappasudassāsudassiakaniṭṭhasaṅkhātā pañcapi suddhāvāsā gahitāti veditabbā. Susuddhasukkavatthavasanāti suṭṭhu suddhāni susuddhāni sukkāni odātāni. Susuddhāni sukkāni vatthāni nivatthāni ceva pārutāni ca yehi te susuddhasukkavatthavasanā, paridahitaparisuddhapaṇḍaravatthāti attho. ‘‘Susuddhasukkavasanā’’tipi pāṭho. Pañjalīkatāti katapañjalikā kamalamakulasadisaṃ añjaliṃ sirasi katvā tiṭṭhanti.
முஞ்சந்தீதி ஓகிரந்தி. புப்ப²ங் பனாதி குஸுமங் பன. ‘‘புப்பா²னி வா’’திபி பாடோ², வசனவிபரியாஸோ த³ட்ட²ப்³போ³, அத்தோ² பனஸ்ஸ ஸோயேவ. பஞ்சவண்ணிகந்தி பஞ்சவண்ணங் – நீலபீதலோஹிதோதா³தமஞ்ஜிட்ட²கவண்ணவஸேன பஞ்சவண்ணங். சந்த³னசுண்ணமிஸ்ஸிதந்தி சந்த³னசுண்ணேன மிஸ்ஸிதங். ப⁴மெந்தி சேலானீதி ப⁴மயந்தி வத்தா²னி. அஹோ ஜினோ லோகஹிதானுகம்பகோதி ‘‘அஹோ ஜினோ லோகஹிதோ அஹோ ச லோகஹிதானுகம்பகோ அஹோ காருணிகோ’’தி ஏவமாதீ³னி து²திவசனானி உக்³கி³ரந்தா. முஞ்சந்தி புப்ப²ங் ப⁴மயந்தி சேலானீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴.
Muñcantīti okiranti. Pupphaṃ panāti kusumaṃ pana. ‘‘Pupphāni vā’’tipi pāṭho, vacanavipariyāso daṭṭhabbo, attho panassa soyeva. Pañcavaṇṇikanti pañcavaṇṇaṃ – nīlapītalohitodātamañjiṭṭhakavaṇṇavasena pañcavaṇṇaṃ. Candanacuṇṇamissitanti candanacuṇṇena missitaṃ. Bhamenti celānīti bhamayanti vatthāni. Aho jino lokahitānukampakoti ‘‘aho jino lokahito aho ca lokahitānukampako aho kāruṇiko’’ti evamādīni thutivacanāni uggirantā. Muñcanti pupphaṃ bhamayanti celānīti sambandho.
இதா³னி தேஹி பயுத்தானி து²திவசனானி த³ஸ்ஸேதுங் இமா கா³தா²யோ வுத்தா –
Idāni tehi payuttāni thutivacanāni dassetuṃ imā gāthāyo vuttā –
23.
23.
‘‘துவங் ஸத்தா² ச கேதூ ச, த⁴ஜோ யூபோ ச பாணினங்;
‘‘Tuvaṃ satthā ca ketū ca, dhajo yūpo ca pāṇinaṃ;
பராயனோ பதிட்டா² ச, தீ³போ ச த்³விபது³த்தமோ.
Parāyano patiṭṭhā ca, dīpo ca dvipaduttamo.
24.
24.
‘‘த³ஸஸஹஸ்ஸீலோகதா⁴துயா, தே³வதாயோ மஹித்³தி⁴கா;
‘‘Dasasahassīlokadhātuyā, devatāyo mahiddhikā;
பரிவாரெத்வா நமஸ்ஸந்தி, துட்ட²ஹட்டா² பமோதி³தா.
Parivāretvā namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
25.
25.
‘‘தே³வதா தே³வகஞ்ஞா ச, பஸன்னா துட்ட²மானஸா;
‘‘Devatā devakaññā ca, pasannā tuṭṭhamānasā;
பஞ்சவண்ணிகபுப்பே²ஹி, பூஜயந்தி நராஸப⁴ங்.
Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.
26.
26.
‘‘பஸ்ஸந்தி தங் தே³வஸங்கா⁴, பஸன்னா துட்ட²மானஸா;
‘‘Passanti taṃ devasaṅghā, pasannā tuṭṭhamānasā;
பஞ்சவண்ணிகபுப்பே²ஹி, பூஜயந்தி நராஸப⁴ங்.
Pañcavaṇṇikapupphehi, pūjayanti narāsabhaṃ.
27.
27.
‘‘அஹோ அச்ச²ரியங் லோகே, அப்³பு⁴தங் லோமஹங்ஸனங்;
‘‘Aho acchariyaṃ loke, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
ந மேதி³ஸங் பூ⁴தபுப்³ப³ங், அச்சே²ரங் லோமஹங்ஸனங்.
Na medisaṃ bhūtapubbaṃ, accheraṃ lomahaṃsanaṃ.
28.
28.
‘‘ஸகஸகம்ஹி ப⁴வனே, நிஸீதி³த்வான தே³வதா;
‘‘Sakasakamhi bhavane, nisīditvāna devatā;
ஹஸந்தி தா மஹாஹஸிதங், தி³ஸ்வானச்சே²ரகங் நபே⁴.
Hasanti tā mahāhasitaṃ, disvānaccherakaṃ nabhe.
29.
29.
‘‘ஆகாஸட்டா² ச பூ⁴மட்டா², திணபந்த²னிவாஸினோ;
‘‘Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā, tiṇapanthanivāsino;
கதஞ்ஜலீ நமஸ்ஸந்தி, துட்ட²ஹட்டா² பமோதி³தா.
Katañjalī namassanti, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā.
30.
30.
‘‘யேபி தீ³கா⁴யுகா நாகா³, புஞ்ஞவந்தோ மஹித்³தி⁴கோ;
‘‘Yepi dīghāyukā nāgā, puññavanto mahiddhiko;
பமோதி³தா நமஸ்ஸந்தி, பூஜயந்தி நருத்தமங்.
Pamoditā namassanti, pūjayanti naruttamaṃ.
31.
31.
‘‘ஸங்கீ³தியோ பவத்தெந்தி, அம்ப³ரே அனிலஞ்ஜஸே;
‘‘Saṅgītiyo pavattenti, ambare anilañjase;
சம்மனத்³தா⁴னி வாதெ³ந்தி, தி³ஸ்வானச்சே²ரகங் நபே⁴.
Cammanaddhāni vādenti, disvānaccherakaṃ nabhe.
32.
32.
‘‘ஸங்கா² ச பணவா சேவ, அதோ²பி டி³ண்டி³மா ப³ஹூ;
‘‘Saṅkhā ca paṇavā ceva, athopi ḍiṇḍimā bahū;
அந்தலிக்க²ஸ்மிங் வஜ்ஜந்தி, தி³ஸ்வானச்சே²ரகங் நபே⁴.
Antalikkhasmiṃ vajjanti, disvānaccherakaṃ nabhe.
33.
33.
‘‘அப்³பு⁴தோ வத நோ அஜ்ஜ, உப்பஜ்ஜி லோமஹங்ஸனோ;
‘‘Abbhuto vata no ajja, uppajji lomahaṃsano;
து⁴வமத்த²ஸித்³தி⁴ங் லபா⁴ம, க²ணோ நோ படிபாதி³தோ.
Dhuvamatthasiddhiṃ labhāma, khaṇo no paṭipādito.
34.
34.
‘‘பு³த்³தோ⁴தி தேஸங் ஸுத்வான, பீதி உப்பஜ்ஜி தாவதே³;
‘‘Buddhoti tesaṃ sutvāna, pīti uppajji tāvade;
பு³த்³தோ⁴ பு³த்³தோ⁴தி கத²யந்தா, திட்ட²ந்தி பஞ்ஜலீகதா.
Buddho buddhoti kathayantā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.
35.
35.
‘‘ஹிங்காரா ஸாது⁴காரா ச, உக்குட்டி² ஸம்பஹங்ஸனங்;
‘‘Hiṅkārā sādhukārā ca, ukkuṭṭhi sampahaṃsanaṃ;
பஜா ச விவிதா⁴ க³க³னே, வத்தந்தி பஞ்ஜலீகதா.
Pajā ca vividhā gagane, vattanti pañjalīkatā.
36.
36.
‘‘கா³யந்தி ஸேளெந்தி ச வாத³யந்தி ச, பு⁴ஜானி போதெ²ந்தி ச நச்சயந்தி ச;
‘‘Gāyanti seḷenti ca vādayanti ca, bhujāni pothenti ca naccayanti ca;
முஞ்சந்தி புப்ப²ங் பன பஞ்சவண்ணிகங், மந்தா³ரவங் சந்த³னசுண்ணமிஸ்ஸிதங்.
Muñcanti pupphaṃ pana pañcavaṇṇikaṃ, mandāravaṃ candanacuṇṇamissitaṃ.
37.
37.
‘‘யதா² துய்ஹங் மஹாவீர, பாதே³ஸு சக்கலக்க²ணங்;
‘‘Yathā tuyhaṃ mahāvīra, pādesu cakkalakkhaṇaṃ;
த⁴ஜவஜிரபடாகா, வட்³ட⁴மானங்குஸாசித’’ந்தி.
Dhajavajirapaṭākā, vaḍḍhamānaṅkusācita’’nti.
தத்த² இத⁴லோகபரலோகஹிதத்த²ங் ஸாஸதீதி ஸத்தா². கேதூதி கேதுனோ அபசிதிகாதப்³ப³ட்டே²ன கேது வியாதி கேது. த⁴ஜோதி இந்த³த⁴ஜோ ஸமுஸ்ஸயட்டே²ன த³ஸ்ஸனீயட்டே²ன ச துவங் த⁴ஜோ வியாதி த⁴ஜோதி. அத² வா யதா² ஹி லோகே யஸ்ஸ கஸ்ஸசி த⁴ஜங் தி³ஸ்வாவ – ‘‘அயங் த⁴ஜோ இத்த²ன்னாமஸ்ஸா’’தி த⁴ஜவா த⁴ஜீதி பஞ்ஞாயதி, ஏவமேவ ப⁴க³வா பஞ்ஞானிப்³பா³னாதி⁴க³மாய ப⁴க³வந்தங் தி³ஸ்வாவ நிப்³பா³னாதி⁴க³மோ பஞ்ஞாயதி. தேன வுத்தங் – ‘‘த⁴ஜோ யூபோ சா’’தி. கூடத³ந்தஸுத்தே வுத்தானங் தா³னாதி³ஆஸவக்க²யஞாணபரியோஸானானங் ஸப்³ப³யாகா³னங் யஜனத்தா²ய ஸமுஸ்ஸிதோ யூபோ துவந்தி அத்தோ². பராயனோதி படிஸரணங். பதிட்டா²தி யதா² மஹாபத²வீ ஸப்³ப³பாணீனங் ஆதா⁴ரபா⁴வேன பதிட்டா² நிஸ்ஸயபூ⁴தா, ஏவங் துவம்பி பதிட்டா²பூ⁴தா. தீ³போ சாதி பதீ³போ. யதா² சதுரங்கே³ தமஸி வத்தமானானங் ஸத்தானங் ஆரோபிதோ பதீ³போ ரூபஸந்த³ஸ்ஸனோ ஹோதி. ஏவங் அவிஜ்ஜந்த⁴காரே வத்தமானானங் ஸத்தானங் பரமத்த²ஸந்த³ஸ்ஸனோ பதீ³போ துவந்தி அத்தோ². அத² வா மஹாஸமுத்³தே³ பி⁴ன்னநாவானங் ஸத்தானங் ஸமுத்³த³தீ³போ யதா² பதிட்டா² ஹோதி, ஏவங் துவம்பி ஸங்ஸாரஸாக³ரே அலப்³ப⁴னெய்யபதிட்டே² ஓஸீத³ந்தானங் பாணீனங் தீ³போ வியாதி தீ³போதி அத்தோ².
Tattha idhalokaparalokahitatthaṃ sāsatīti satthā. Ketūti ketuno apacitikātabbaṭṭhena ketu viyāti ketu. Dhajoti indadhajo samussayaṭṭhena dassanīyaṭṭhena ca tuvaṃ dhajo viyāti dhajoti. Atha vā yathā hi loke yassa kassaci dhajaṃ disvāva – ‘‘ayaṃ dhajo itthannāmassā’’ti dhajavā dhajīti paññāyati, evameva bhagavā paññānibbānādhigamāya bhagavantaṃ disvāva nibbānādhigamo paññāyati. Tena vuttaṃ – ‘‘dhajo yūpo cā’’ti. Kūṭadantasutte vuttānaṃ dānādiāsavakkhayañāṇapariyosānānaṃ sabbayāgānaṃ yajanatthāya samussito yūpo tuvanti attho. Parāyanoti paṭisaraṇaṃ. Patiṭṭhāti yathā mahāpathavī sabbapāṇīnaṃ ādhārabhāvena patiṭṭhā nissayabhūtā, evaṃ tuvampi patiṭṭhābhūtā. Dīpo cāti padīpo. Yathā caturaṅge tamasi vattamānānaṃ sattānaṃ āropito padīpo rūpasandassano hoti. Evaṃ avijjandhakāre vattamānānaṃ sattānaṃ paramatthasandassano padīpo tuvanti attho. Atha vā mahāsamudde bhinnanāvānaṃ sattānaṃ samuddadīpo yathā patiṭṭhā hoti, evaṃ tuvampi saṃsārasāgare alabbhaneyyapatiṭṭhe osīdantānaṃ pāṇīnaṃ dīpo viyāti dīpoti attho.
த்³விபது³த்தமோதி த்³விபதா³னங் உத்தமோ த்³விபது³த்தமோ, எத்த² பன நித்³தா⁴ரணலக்க²ணஸ்ஸ அபா⁴வதோ ச²ட்டீ²ஸமாஸஸ்ஸ படிஸேதோ⁴ நத்தி², நித்³தா⁴ரணலக்க²ணாய ச²ட்டி²யா ஸமாஸோ படிஸித்³தோ⁴. ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ பன அபதா³னங் த்³விபதா³னங் சதுப்பதா³னங் ப³ஹுப்பதா³னங் ரூபீனங் அரூபீனங் ஸஞ்ஞீனங் அஸஞ்ஞீனங் நேவஸஞ்ஞீனாஸஞ்ஞீனங் உத்தமோவ. கஸ்மா பனித⁴ ‘‘த்³விபது³த்தமோ’’தி வுத்தோதி சே? ஸெட்ட²தரவஸேன. இமஸ்மிஞ்ஹி லோகே ஸெட்டோ² நாம உப்பஜ்ஜமானோ அபத³சதுப்பத³ப³ஹுப்பதே³ஸுபி நுப்பஜ்ஜதி. அயங் த்³விபதே³ஸுயேவ உப்பஜ்ஜதி. கதரத்³விபதே³ஸூதி? மனுஸ்ஸேஸு சேவ தே³வேஸு ச. மனுஸ்ஸேஸு உப்பஜ்ஜமானோ திஸஹஸ்ஸிமஹாஸஹஸ்ஸிலோகதா⁴து வஸே கத்துங் ஸமத்தோ² பு³த்³தோ⁴ ஹுத்வா நிப்³ப³த்ததி. தே³வேஸு உப்பஜ்ஜமானோ த³ஸஸஹஸ்ஸிலோகதா⁴து வஸவத்தீ மஹாப்³ரஹ்மா ஹுத்வா நிப்³ப³த்ததி. ஸோ தஸ்ஸ கப்பியகாரகோ வா ஆராமிகோ வா ஸம்பஜ்ஜதி. இதி ததோபி ஸெட்ட²தரவஸேன ‘‘த்³விபது³த்தமோ’’தி வுத்தோ.
Dvipaduttamoti dvipadānaṃ uttamo dvipaduttamo, ettha pana niddhāraṇalakkhaṇassa abhāvato chaṭṭhīsamāsassa paṭisedho natthi, niddhāraṇalakkhaṇāya chaṭṭhiyā samāso paṭisiddho. Sammāsambuddho pana apadānaṃ dvipadānaṃ catuppadānaṃ bahuppadānaṃ rūpīnaṃ arūpīnaṃ saññīnaṃ asaññīnaṃ nevasaññīnāsaññīnaṃ uttamova. Kasmā panidha ‘‘dvipaduttamo’’ti vuttoti ce? Seṭṭhataravasena. Imasmiñhi loke seṭṭho nāma uppajjamāno apadacatuppadabahuppadesupi nuppajjati. Ayaṃ dvipadesuyeva uppajjati. Kataradvipadesūti? Manussesu ceva devesu ca. Manussesu uppajjamāno tisahassimahāsahassilokadhātu vase kattuṃ samattho buddho hutvā nibbattati. Devesu uppajjamāno dasasahassilokadhātu vasavattī mahābrahmā hutvā nibbattati. So tassa kappiyakārako vā ārāmiko vā sampajjati. Iti tatopi seṭṭhataravasena ‘‘dvipaduttamo’’ti vutto.
த³ஸஸஹஸ்ஸிலோகதா⁴துயாதி த³ஸஸஹஸ்ஸிஸங்கா²தாய லோகதா⁴துயா. மஹித்³தி⁴காதி மஹதியா இத்³தி⁴யா யுத்தா, மஹானுபா⁴வாதி அத்தோ². பரிவாரெத்வாதி ப⁴க³வந்தங் ஸமந்ததோ பரிக்கி²பித்வா. பஸன்னாதி ஸஞ்ஜாதஸத்³தா⁴. நராஸப⁴ந்தி நரபுங்க³வங். அஹோ அச்ச²ரியந்தி எத்த² அந்த⁴ஸ்ஸ பப்³ப³தாரோஹனங் விய நிச்சங் ந ஹோதீதி அச்ச²ரியங், அச்ச²ராயொக்³க³ந்தி வா அச்ச²ரியங், ‘‘அஹோ, இத³ங் விம்ஹய’’ந்தி அச்ச²ரங் பஹரிதுங் யுத்தந்தி அத்தோ². அப்³பு⁴தந்தி அபூ⁴தபுப்³ப³ங் அபூ⁴தந்தி அப்³பு⁴தங். உப⁴யம்பேதங் விம்ஹயாவஹஸ்ஸாதி⁴வசனங். லோமஹங்ஸனந்தி லோமானங் உத்³த⁴க்³க³பா⁴வகரணங். ந மேதி³ஸங் பூ⁴தபுப்³ப³ந்தி ந மயா ஈதி³ஸங் பூ⁴தபுப்³ப³ங், அப்³பு⁴தங் தி³ட்ட²ந்தி அத்தோ². தி³ட்ட²ந்தி வசனங் ஆஹரித்வா க³ஹேதப்³ப³ங். அச்சே²ரந்தி அச்ச²ரியங்.
Dasasahassilokadhātuyāti dasasahassisaṅkhātāya lokadhātuyā. Mahiddhikāti mahatiyā iddhiyā yuttā, mahānubhāvāti attho. Parivāretvāti bhagavantaṃ samantato parikkhipitvā. Pasannāti sañjātasaddhā. Narāsabhanti narapuṅgavaṃ. Aho acchariyanti ettha andhassa pabbatārohanaṃ viya niccaṃ na hotīti acchariyaṃ, accharāyogganti vā acchariyaṃ, ‘‘aho, idaṃ vimhaya’’nti accharaṃ paharituṃ yuttanti attho. Abbhutanti abhūtapubbaṃ abhūtanti abbhutaṃ. Ubhayampetaṃ vimhayāvahassādhivacanaṃ. Lomahaṃsananti lomānaṃ uddhaggabhāvakaraṇaṃ. Na medisaṃ bhūtapubbanti na mayā īdisaṃ bhūtapubbaṃ, abbhutaṃ diṭṭhanti attho. Diṭṭhanti vacanaṃ āharitvā gahetabbaṃ. Accheranti acchariyaṃ.
ஸகஸகம்ஹி ப⁴வனேதி அத்தனோ அத்தனோ ப⁴வனே. நிஸீதி³த்வானாதி உபவிஸ்ஸ. தே³வதாதி இத³ங் பன வசனங் தே³வானம்பி தே³வதீ⁴தானம்பி ஸாதா⁴ரணவசனந்தி வேதி³தப்³ப³ங். ஹஸந்திதாதி தா தே³வதா மஹாஹஸிதங் ஹஸந்தி, பீதிவஸங் க³தஹத³யதாய மிஹிதமத்தங் அகத்வா அட்டஹாஸங் ஹஸந்தீதி அத்தோ². நபே⁴தி ஆகாஸே.
Sakasakamhi bhavaneti attano attano bhavane. Nisīditvānāti upavissa. Devatāti idaṃ pana vacanaṃ devānampi devadhītānampi sādhāraṇavacananti veditabbaṃ. Hasantitāti tā devatā mahāhasitaṃ hasanti, pītivasaṃ gatahadayatāya mihitamattaṃ akatvā aṭṭahāsaṃ hasantīti attho. Nabheti ākāse.
ஆகாஸட்டா²தி ஆகாஸே விமானாதீ³ஸு டி²தா, ஏஸேவ நயோ பூ⁴மட்டே²ஸுபி. திணபந்த²னிவாஸினோதி திணக்³கே³ஸு சேவ பந்தே²ஸு ச நிவாஸினோ. புஞ்ஞவந்தோதி மஹாபுஞ்ஞா. மஹித்³தி⁴காதி மஹானுபா⁴வா. ஸங்கீ³தியோ பவத்தெந்தீதி தே³வனாடகஸங்கீ³தியோ பவத்தெந்தி, ததா²க³தங் பூஜனத்தா²ய பயுஜ்ஜந்தீதி அத்தோ². அம்ப³ரேதி ஆகாஸே. அனிலஞ்ஜஸேதி அனிலபதே², அம்ப³ரஸ்ஸ அனேகத்த²த்தா ‘‘அனிலஞ்ஜஸே’’தி வுத்தங், புரிமஸ்ஸேவ வேவசனங். சம்மனத்³தா⁴னீதி சம்மவினத்³தா⁴னி. அயமேவ வா பாடோ², தே³வது³ந்து³பி⁴யோதி அத்தோ². வாதெ³ந்தீதி வாத³யந்தி தே³வதா.
Ākāsaṭṭhāti ākāse vimānādīsu ṭhitā, eseva nayo bhūmaṭṭhesupi. Tiṇapanthanivāsinoti tiṇaggesu ceva panthesu ca nivāsino. Puññavantoti mahāpuññā. Mahiddhikāti mahānubhāvā. Saṅgītiyo pavattentīti devanāṭakasaṅgītiyo pavattenti, tathāgataṃ pūjanatthāya payujjantīti attho. Ambareti ākāse. Anilañjaseti anilapathe, ambarassa anekatthattā ‘‘anilañjase’’ti vuttaṃ, purimasseva vevacanaṃ. Cammanaddhānīti cammavinaddhāni. Ayameva vā pāṭho, devadundubhiyoti attho. Vādentīti vādayanti devatā.
ஸங்கா²தி த⁴மனஸங்கா². பணவாதி தனுமஜ்ஜ²துரியவிஸேஸா. டி³ண்டி³மாதி திணவாகு²த்³த³கபே⁴ரியோ வுச்சந்தி. வஜ்ஜந்தீதி வாத³யந்தி. அப்³பு⁴தோ வத நோதி அச்ச²ரியோ வத நு. உப்பஜ்ஜீதி உப்பன்னோ. லோமஹங்ஸனோதி லோமஹங்ஸனகரோ. து⁴வந்தி யஸ்மா பன அப்³பு⁴தோ அயங் ஸத்தா² லோகே உப்பன்னோ, தஸ்மா து⁴வங் அவஸ்ஸங் அத்த²ஸித்³தி⁴ங் லபா⁴மாதி அதி⁴ப்பாயோ. லபா⁴மாதி லபி⁴ஸ்ஸாம. க²ணோதி அட்ட²க்க²ணவிரஹிதோ நவமோ க²ணோதி அத்தோ². நோதி அம்ஹாகங். படிபாதி³தோதி படிலத்³தோ⁴.
Saṅkhāti dhamanasaṅkhā. Paṇavāti tanumajjhaturiyavisesā. Ḍiṇḍimāti tiṇavākhuddakabheriyo vuccanti. Vajjantīti vādayanti. Abbhuto vata noti acchariyo vata nu. Uppajjīti uppanno. Lomahaṃsanoti lomahaṃsanakaro. Dhuvanti yasmā pana abbhuto ayaṃ satthā loke uppanno, tasmā dhuvaṃ avassaṃ atthasiddhiṃ labhāmāti adhippāyo. Labhāmāti labhissāma. Khaṇoti aṭṭhakkhaṇavirahito navamo khaṇoti attho. Noti amhākaṃ. Paṭipāditoti paṭiladdho.
பு³த்³தோ⁴தி தேஸங் ஸுத்வானாதி பு³த்³தோ⁴தி இத³ங் வசனங் ஸுத்வா தேஸங் தே³வானங் பஞ்சவண்ணா பீதி உத³பாதீ³தி அத்தோ². தாவதே³தி தஸ்மிங் காலே. ஹிங்காராதி ஹிங்காரஸத்³தா³, ஹிங்ஹிந்தி யக்கா²த³யோ பஹட்ட²காலே கரொந்தி. ஸாது⁴காராதி ஸாது⁴காரஸத்³தா³ ச பவத்தந்தி. உக்குட்டீ²தி உக்குட்டி²ஸத்³தோ³ ச உன்னாத³ஸத்³தோ³ சாதி அத்தோ². பஜாதி தே³வாத³யோ அதி⁴ப்பேதா. கேசி ‘‘படாகா விவிதா⁴ க³க³னே வத்தந்தீ’’தி பட²ந்தி. கா³யந்தீதி பு³த்³த⁴கு³ணபடிஸங்யுத்தங் கீ³தங் கா³யந்தி.
Buddhoti tesaṃ sutvānāti buddhoti idaṃ vacanaṃ sutvā tesaṃ devānaṃ pañcavaṇṇā pīti udapādīti attho. Tāvadeti tasmiṃ kāle. Hiṅkārāti hiṅkārasaddā, hiṃhinti yakkhādayo pahaṭṭhakāle karonti. Sādhukārāti sādhukārasaddā ca pavattanti. Ukkuṭṭhīti ukkuṭṭhisaddo ca unnādasaddo cāti attho. Pajāti devādayo adhippetā. Keci ‘‘paṭākā vividhā gagane vattantī’’ti paṭhanti. Gāyantīti buddhaguṇapaṭisaṃyuttaṃ gītaṃ gāyanti.
ஸேளெந்தீதி முகே²ன ஸேளிதஸத்³த³ங் கரொந்தி. வாத³யந்தீதி மஹதீ விபஞ்சிகாமகரமுகா²த³யோ வீணா ச துரியானி ச ததா²க³தஸ்ஸ பூஜனத்தா²ய வாதெ³ந்தி பயோஜெந்தி. பு⁴ஜானி போதெ²ந்தீதி பு⁴ஜே அப்போ²டெந்தி. லிங்க³விபரியாஸோ த³ட்ட²ப்³போ³. நச்சந்தி சாதி அஞ்ஞே ச நச்சாபெந்தி ஸயஞ்ச நச்சந்தி.
Seḷentīti mukhena seḷitasaddaṃ karonti. Vādayantīti mahatī vipañcikāmakaramukhādayo vīṇā ca turiyāni ca tathāgatassa pūjanatthāya vādenti payojenti. Bhujāni pothentīti bhuje apphoṭenti. Liṅgavipariyāso daṭṭhabbo. Naccanti cāti aññe ca naccāpenti sayañca naccanti.
யதா² துய்ஹங் மஹாவீர, பாதே³ஸு சக்கலக்க²ணந்தி எத்த² யேன பகாரேன யதா². மஹாவீரியேன யோக³தோ மஹாவீரோ. பாதே³ஸு சக்கலக்க²ணந்தி தவ உபோ⁴ஸு பாத³தலேஸு ஸஹஸ்ஸாரங் ஸனேமிகங் ஸனாபி⁴கங் ஸப்³பா³காரபரிபூரங் சக்கலக்க²ணங் ஸோப⁴தீதி அத்தோ². சக்க-ஸத்³தோ³ பனாயங் ஸம்பத்திரத²ங்க³இரியாபத²தா³னரதனத⁴ம்மகு²ரசக்கலக்க²ணாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. ‘‘சத்தாரிமானி, பி⁴க்க²வே, சக்கானி யேஹி ஸமன்னாக³தானங் தே³வமனுஸ்ஸான’’ந்திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 4.31) ஸம்பத்தியங் தி³ஸ்ஸதி. ‘‘சக்கங்வ வஹதோ பத³’’ந்திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 1) ரத²ங்கே³. ‘‘சதுசக்கங் நவத்³வார’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 1.29) இரியாபதே². ‘‘த³த³ங் பு⁴ஞ்ஜ ச மா ச பமாதோ³, சக்கங் வத்தய ஸப்³ப³பாணின’’ந்தி (ஜா॰ 1.7.149) எத்த² தா³னே. ‘‘தி³ப்³ப³ங் சக்கரதனங் பாதுபூ⁴த’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ 2.243; 3.85; ம॰ நி॰ 3.256) எத்த² ரதனசக்கே. ‘‘மயா பவத்திதங் சக்க’’ந்தி (ஸு॰ நி॰ 562; பு³॰ வங்॰ 28.17) எத்த² பன த⁴ம்மசக்கே. ‘‘இச்சா²ஹதஸ்ஸ போஸஸ்ஸ, சக்கங் ப⁴மதி மத்த²கே’’தி (ஜா॰ 1.1.104; 1.5.103) எத்த² கு²ரசக்கே, பஹரணசக்கேதி அத்தோ². ‘‘பாத³தலேஸு சக்கானி ஜாதானீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.35; 3.200, 204; ம॰ நி॰ 2.386) எத்த² லக்க²ணே. இதா⁴பி லக்க²ணசக்கே த³ட்ட²ப்³போ³ (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.148; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.187; 2.4.8; படி॰ ம॰ அட்ட²॰ 2.2.44). த⁴ஜவஜிரபடாகா, வட்³ட⁴மானங்குஸாசிதந்தி த⁴ஜேன ச வஜிரேன ச படாகாய ச வட்³ட⁴மானேன ச அங்குஸேன ச ஆசிதங் அலங்கதங் பரிவாரிதங் பாதே³ஸு சக்கலக்க²ணந்தி அத்தோ². சக்கலக்க²ணே பன க³ஹிதே ஸேஸலக்க²ணானி க³ஹிதானேவ ஹொந்தி. ததா² அஸீதி அனுப்³யஞ்ஜனானி ப்³யாமப்பபா⁴ ச. தஸ்மா தேஹி த்³வத்திங்ஸமஹாபுரிஸலக்க²ணாஸீதிஅனுப்³யஞ்ஜனப்³யாமப்பபா⁴ஹி ஸமலங்கதோ ப⁴க³வதோ காயோ ஸப்³ப³பா²லிபு²ல்லோ விய பாரிச்ச²த்தகோ விகஸிதபது³மங் விய கமலவனங் விவித⁴ரதனவிசித்தங் விய நவகனகதோரணங் தாராமரீசிவிராஜிதமிவ க³க³னதலங் இதோ சிதோ ச விதா⁴வமானா விப்ப²ந்த³மானா ச²ப்³ப³ண்ணபு³த்³த⁴ரஸ்மியோ முஞ்சமானோ அதிவிய ஸோப⁴தி.
Yathā tuyhaṃ mahāvīra, pādesu cakkalakkhaṇanti ettha yena pakārena yathā. Mahāvīriyena yogato mahāvīro. Pādesu cakkalakkhaṇanti tava ubhosu pādatalesu sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ cakkalakkhaṇaṃ sobhatīti attho. Cakka-saddo panāyaṃ sampattirathaṅgairiyāpathadānaratanadhammakhuracakkalakkhaṇādīsu dissati. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, cakkāni yehi samannāgatānaṃ devamanussāna’’ntiādīsu (a. ni. 4.31) sampattiyaṃ dissati. ‘‘Cakkaṃva vahato pada’’ntiādīsu (dha. pa. 1) rathaṅge. ‘‘Catucakkaṃ navadvāra’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.29) iriyāpathe. ‘‘Dadaṃ bhuñja ca mā ca pamādo, cakkaṃ vattaya sabbapāṇina’’nti (jā. 1.7.149) ettha dāne. ‘‘Dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhūta’’nti (dī. ni. 2.243; 3.85; ma. ni. 3.256) ettha ratanacakke. ‘‘Mayā pavattitaṃ cakka’’nti (su. ni. 562; bu. vaṃ. 28.17) ettha pana dhammacakke. ‘‘Icchāhatassa posassa, cakkaṃ bhamati matthake’’ti (jā. 1.1.104; 1.5.103) ettha khuracakke, paharaṇacakketi attho. ‘‘Pādatalesu cakkāni jātānī’’ti (dī. ni. 2.35; 3.200, 204; ma. ni. 2.386) ettha lakkhaṇe. Idhāpi lakkhaṇacakke daṭṭhabbo (ma. ni. aṭṭha. 1.148; a. ni. aṭṭha. 1.1.187; 2.4.8; paṭi. ma. aṭṭha. 2.2.44). Dhajavajirapaṭākā, vaḍḍhamānaṅkusācitanti dhajena ca vajirena ca paṭākāya ca vaḍḍhamānena ca aṅkusena ca ācitaṃ alaṅkataṃ parivāritaṃ pādesu cakkalakkhaṇanti attho. Cakkalakkhaṇe pana gahite sesalakkhaṇāni gahitāneva honti. Tathā asīti anubyañjanāni byāmappabhā ca. Tasmā tehi dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāsītianubyañjanabyāmappabhāhi samalaṅkato bhagavato kāyo sabbaphāliphullo viya pāricchattako vikasitapadumaṃ viya kamalavanaṃ vividharatanavicittaṃ viya navakanakatoraṇaṃ tārāmarīcivirājitamiva gaganatalaṃ ito cito ca vidhāvamānā vipphandamānā chabbaṇṇabuddharasmiyo muñcamāno ativiya sobhati.
இதா³னி ப⁴க³வதோ ரூபகாயத⁴ம்மகாயஸம்பத்தித³ஸ்ஸனத்த²ங் –
Idāni bhagavato rūpakāyadhammakāyasampattidassanatthaṃ –
38.
38.
‘‘ரூபே ஸீலே ஸமாதி⁴ம்ஹி, பஞ்ஞாய ச அஸாதி³ஸோ;
‘‘Rūpe sīle samādhimhi, paññāya ca asādiso;
விமுத்தியா அஸமஸமோ, த⁴ம்மசக்கப்பவத்தனே’’தி. – அயங் கா³தா² வுத்தா;
Vimuttiyā asamasamo, dhammacakkappavattane’’ti. – ayaṃ gāthā vuttā;
தத்த² ரூபேதி அயங் ரூப-ஸத்³தோ³ க²ந்த⁴ப⁴வனிமித்தபச்சயஸரீரவண்ணஸண்டா²னாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. யதா²ஹ – ‘‘யங் கிஞ்சி ரூபங் அதீதானாக³தபச்சுப்பன்ன’’ந்தி (ம॰ நி॰ 1.361; 3.86, 89; விப⁴॰ 2; மஹாவ॰ 22) எத்த² ரூபக்க²ந்தே⁴ தி³ஸ்ஸதி. ‘‘ரூபூபபத்தியா மக்³க³ங் பா⁴வேதீ’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 160-161; விப⁴॰ 624) எத்த² ரூபப⁴வே. ‘‘அஜ்ஜ²த்தங் அரூபஸஞ்ஞீ ப³ஹித்³தா⁴ ரூபானி பஸ்ஸதீ’’தி (தீ³॰ நி॰ 3.338; ம॰ நி॰ 2.249; அ॰ நி॰ 1.435-442; த⁴॰ ஸ॰ 204-205) எத்த² கஸிணனிமித்தே. ‘‘ஸரூபா, பி⁴க்க²வே, உப்பஜ்ஜந்தி பாபகா அகுஸலா த⁴ம்மா நோ அரூபா’’தி (அ॰ நி॰ 2.83) எத்த² பச்சயே. ‘‘ஆகாஸோ பரிவாரிதோ ரூபந்த்வேவ ஸங்க²ங் க³ச்ச²தீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.306) எத்த² ஸரீரே. ‘‘சக்கு²ஞ்ச படிச்ச ரூபே ச உப்பஜ்ஜதி சக்கு²விஞ்ஞாண’’ந்தி (ம॰ நி॰ 1.204, 400; 3.421, 425-426; ஸங்॰ நி॰ 4.60; கதா²॰ 465) எத்த² வண்ணே. ‘‘ரூபப்பமாணோ ரூபப்பஸன்னோ’’தி (அ॰ நி॰ 4.65) எத்த² ஸண்டா²னே. இதா⁴பி ஸண்டா²னே த³ட்ட²ப்³போ³ (அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1.1 ரூபாதி³வக்³க³வண்ணனா). ஸீலேதி சதுப்³பி³தே⁴ ஸீலே. ஸமாதி⁴ம்ஹீதி திவிதே⁴பி ஸமாதி⁴ம்ஹி. பஞ்ஞாயாதி லோகியலோகுத்தராய பஞ்ஞாய. அஸாதி³ஸோதி அஸதி³ஸோ அனுபமோ. விமுத்தியாதி ப²லவிமுத்தியா . அஸமஸமோதி அஸமா அதீதா பு³த்³தா⁴ தேஹி அஸமேஹி பு³த்³தே⁴ஹி ஸீலாதீ³ஹி ஸமோதி அஸமஸமோ. எத்தாவதா ப⁴க³வதோ ரூபகாயஸம்பத்தி த³ஸ்ஸிதா.
Tattha rūpeti ayaṃ rūpa-saddo khandhabhavanimittapaccayasarīravaṇṇasaṇṭhānādīsu dissati. Yathāha – ‘‘yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppanna’’nti (ma. ni. 1.361; 3.86, 89; vibha. 2; mahāva. 22) ettha rūpakkhandhe dissati. ‘‘Rūpūpapattiyā maggaṃ bhāvetī’’ti (dha. sa. 160-161; vibha. 624) ettha rūpabhave. ‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passatī’’ti (dī. ni. 3.338; ma. ni. 2.249; a. ni. 1.435-442; dha. sa. 204-205) ettha kasiṇanimitte. ‘‘Sarūpā, bhikkhave, uppajjanti pāpakā akusalā dhammā no arūpā’’ti (a. ni. 2.83) ettha paccaye. ‘‘Ākāso parivārito rūpantveva saṅkhaṃ gacchatī’’ti (ma. ni. 1.306) ettha sarīre. ‘‘Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇa’’nti (ma. ni. 1.204, 400; 3.421, 425-426; saṃ. ni. 4.60; kathā. 465) ettha vaṇṇe. ‘‘Rūpappamāṇo rūpappasanno’’ti (a. ni. 4.65) ettha saṇṭhāne. Idhāpi saṇṭhāne daṭṭhabbo (a. ni. aṭṭha. 1.1.1 rūpādivaggavaṇṇanā). Sīleti catubbidhe sīle. Samādhimhīti tividhepi samādhimhi. Paññāyāti lokiyalokuttarāya paññāya. Asādisoti asadiso anupamo. Vimuttiyāti phalavimuttiyā . Asamasamoti asamā atītā buddhā tehi asamehi buddhehi sīlādīhi samoti asamasamo. Ettāvatā bhagavato rūpakāyasampatti dassitā.
இதா³னி ப⁴க³வதோ காயப³லாதி³ங் த³ஸ்ஸேதுங் –
Idāni bhagavato kāyabalādiṃ dassetuṃ –
39.
39.
‘‘த³ஸனாக³ப³லங் காயே, துய்ஹங் பாகதிகங் ப³லங்;
‘‘Dasanāgabalaṃ kāye, tuyhaṃ pākatikaṃ balaṃ;
இத்³தி⁴ப³லேன அஸமோ, த⁴ம்மசக்கப்பவத்தனே’’தி. – வுத்தங்;
Iddhibalena asamo, dhammacakkappavattane’’ti. – vuttaṃ;
தத்த² த³ஸனாக³ப³லந்தி த³ஸச²த்³த³ந்தனாக³ப³லங். து³வித⁴ஞ்ஹி ததா²க³தஸ்ஸ ப³லங் – காயப³லங், ஞாணப³லஞ்சாதி. தத்த² காயப³லங் ஹத்தி²குலானுஸாரேன வேதி³தப்³ப³ங். கத²ங்?
Tattha dasanāgabalanti dasachaddantanāgabalaṃ. Duvidhañhi tathāgatassa balaṃ – kāyabalaṃ, ñāṇabalañcāti. Tattha kāyabalaṃ hatthikulānusārena veditabbaṃ. Kathaṃ?
‘‘காளாவகஞ்ச க³ங்கெ³ய்யங், பண்ட³ரங் தம்ப³பிங்க³லங்;
‘‘Kāḷāvakañca gaṅgeyyaṃ, paṇḍaraṃ tambapiṅgalaṃ;
க³ந்த⁴மங்க³லஹேமஞ்ச, உபோஸத²ச²த்³த³ந்திமே த³ஸா’’தி.(ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.148; ஸங்॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.2.22; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.10.21; தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.198; விப⁴॰ அட்ட²॰ 760; உதா³॰ அட்ட²॰ 75; சூளனி॰ அட்ட²॰ 81; படி॰ ம॰ அட்ட²॰ 2.2.44) –
Gandhamaṅgalahemañca, uposathachaddantime dasā’’ti.(ma. ni. aṭṭha. 1.148; saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.22; a. ni. aṭṭha. 3.10.21; dī. ni. aṭṭha. 2.198; vibha. aṭṭha. 760; udā. aṭṭha. 75; cūḷani. aṭṭha. 81; paṭi. ma. aṭṭha. 2.2.44) –
இமானி த³ஸ ஹத்தி²குலானி வேதி³தப்³பா³னி. காளாவகோதி பகதிஹத்தி²குலங். யங் த³ஸன்னங் புரிஸானங் காயப³லங், தங் ஏகஸ்ஸ காளாவகஸ்ஸ ஹத்தி²னோ ப³லங். யங் த³ஸன்னங் காளாவகானங் ப³லங், தங் ஏகஸ்ஸ க³ங்கெ³ய்யஸ்ஸாதி ஏதேனேவ உபாயேன யாவ ச²த்³த³ந்தப³லங் நேதப்³ப³ந்தி. யங் த³ஸன்னங் ச²த்³த³ந்தானங் ப³லங், தங் ஏகஸ்ஸ ததா²க³தஸ்ஸ ப³லங், நாராயனப³லங் வஜிரப³லந்தி இத³மேவ வுச்சதி. ததே³தங் பகதிஹத்தி²க³ணனாய ஹத்தி²கோடிஸஹஸ்ஸானங் ப³லங், புரிஸக³ணனாய த³ஸன்னங் புரிஸகோடிஸஹஸ்ஸானங் ப³லங் ஹோதி. இத³ங் தாவ ததா²க³தஸ்ஸ பகதிகாயப³லங், ஞாணப³லங் பன அப்பமெய்யங் த³ஸப³லஞாணங் சதுவேஸாரஜ்ஜஞாணங் அட்ட²ஸு பரிஸாஸு அகம்பனஞாணங் சதுயோனிபரிச்சே²த³கஞாணங் பஞ்சக³திபரிச்சே²த³கஞாணங் சுத்³த³ஸ பு³த்³த⁴ஞாணானீதி ஏவமாதி³கங் ஞாணப³லங். இத⁴ பன காயப³லங் அதி⁴ப்பேதங். காயே, துய்ஹங் பாகதிகங் ப³லந்தி தஞ்ச பன தவ காயே பாகதிகப³லந்தி அத்தோ². தஸ்மா ‘‘த³ஸனாக³ப³ல’’ந்தி த³ஸச²த்³த³ந்தனாக³ப³லந்தி அத்தோ².
Imāni dasa hatthikulāni veditabbāni. Kāḷāvakoti pakatihatthikulaṃ. Yaṃ dasannaṃ purisānaṃ kāyabalaṃ, taṃ ekassa kāḷāvakassa hatthino balaṃ. Yaṃ dasannaṃ kāḷāvakānaṃ balaṃ, taṃ ekassa gaṅgeyyassāti eteneva upāyena yāva chaddantabalaṃ netabbanti. Yaṃ dasannaṃ chaddantānaṃ balaṃ, taṃ ekassa tathāgatassa balaṃ, nārāyanabalaṃ vajirabalanti idameva vuccati. Tadetaṃ pakatihatthigaṇanāya hatthikoṭisahassānaṃ balaṃ, purisagaṇanāya dasannaṃ purisakoṭisahassānaṃ balaṃ hoti. Idaṃ tāva tathāgatassa pakatikāyabalaṃ, ñāṇabalaṃ pana appameyyaṃ dasabalañāṇaṃ catuvesārajjañāṇaṃ aṭṭhasu parisāsu akampanañāṇaṃ catuyoniparicchedakañāṇaṃ pañcagatiparicchedakañāṇaṃ cuddasa buddhañāṇānīti evamādikaṃ ñāṇabalaṃ. Idha pana kāyabalaṃ adhippetaṃ. Kāye, tuyhaṃ pākatikaṃ balanti tañca pana tava kāye pākatikabalanti attho. Tasmā ‘‘dasanāgabala’’nti dasachaddantanāgabalanti attho.
இதா³னி ஞாணப³லங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘இத்³தி⁴ப³லேன அஸமோ, த⁴ம்மசக்கப்பவத்தனே’’தி ஆஹ. தத்த² இத்³தி⁴ப³லேன அஸமோதி விகுப்³ப³னாதி⁴ட்டா²னாதி³னா இத்³தி⁴ப³லேன அஸமோ அஸதி³ஸோ அனுபமோ. த⁴ம்மசக்கப்பவத்தனேதி தே³ஸனாஞாணேபி அஸமோதி அத்தோ².
Idāni ñāṇabalaṃ dassento ‘‘iddhibalena asamo, dhammacakkappavattane’’ti āha. Tattha iddhibalena asamoti vikubbanādhiṭṭhānādinā iddhibalena asamo asadiso anupamo. Dhammacakkappavattaneti desanāñāṇepi asamoti attho.
இதா³னி ‘‘யோ ஏவமாதி³கு³ணஸமன்னாக³தோ ஸத்தா², ஸோ ஸப்³ப³லோகேகனாயகோ, தங் ஸத்தா²ரங் நமஸ்ஸதா²’’தி ததா²க³தஸ்ஸ பணாமனே நியோக³த³ஸ்ஸனத்த²ங் –
Idāni ‘‘yo evamādiguṇasamannāgato satthā, so sabbalokekanāyako, taṃ satthāraṃ namassathā’’ti tathāgatassa paṇāmane niyogadassanatthaṃ –
40.
40.
‘‘ஏவங் ஸப்³ப³கு³ணூபேதங், ஸப்³ப³ங்க³ஸமுபாக³தங்;
‘‘Evaṃ sabbaguṇūpetaṃ, sabbaṅgasamupāgataṃ;
மஹாமுனிங் காருணிகங், லோகனாத²ங் நமஸ்ஸதா²’’தி. – வுத்தங்;
Mahāmuniṃ kāruṇikaṃ, lokanāthaṃ namassathā’’ti. – vuttaṃ;
தத்த² ஏவந்தி வுத்தப்பகாரனித³ஸ்ஸனே நிபாதோ. ஸப்³ப³கு³ணூபேதந்தி எத்த² ஸப்³போ³தி அயங் நிரவஸேஸவாசீ. கு³ணோதி அயங் கு³ண-ஸத்³தோ³ அனேகேஸு அத்தே²ஸு தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹேஸ – ‘‘அனுஜானாமி, பி⁴க்க²வே, அஹதானங் வத்தா²னங் தி³கு³ணங் ஸங்கா⁴டி’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.546; மஹாவ॰ 348) எத்த² படலத்தே² தி³ஸ்ஸதி. ‘‘அச்செந்தி காலா தரயந்தி ரத்தியோ, வயோகு³ணா அனுபுப்³ப³ங் ஜஹந்தீ’’தி (ஸங்॰ நி॰ 1.4) எத்த² ராஸத்தே². ‘‘ஸதகு³ணா த³க்கி²ணா பாடிகங்கி²தப்³பா³’’தி (ம॰ நி॰ 3.379) எத்த² ஆனிஸங்ஸத்தே². ‘‘அந்தங் அந்தகு³ணங்’’ (தீ³॰ நி॰ 2.377; ம॰ நி॰ 1.110, 302; 2.114; 3.154, 349; கு²॰ பா॰ 3.த்³வத்திங்ஸாகார) ‘‘கயிரா மாலாகு³ணே ப³ஹூ’’தி (த⁴॰ ப॰ 53) எத்த² ப³ந்த⁴னத்தே². ‘‘அட்ட²கு³ணஸமுபேதங், அபி⁴ஞ்ஞாப³லமாஹரி’’ந்தி (பு³॰ வங்॰ 2.29) எத்த² ஸம்பத்திஅத்தே². இதா⁴பி ஸம்பத்திஅத்தே² த³ட்ட²ப்³போ³ (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.546; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.166; சூளனி॰ அட்ட²॰ 136). தஸ்மா ஸப்³பே³ஹி லோகியலோகுத்தரேஹி கு³ணேஹி ஸப்³ப³ஸம்பத்தீஹி உபேதங் ஸமன்னாக³தந்தி அத்தோ². ஸப்³ப³ங்க³ஸமுபாக³தந்தி ஸப்³பே³ஹி பு³த்³த⁴கு³ணேஹி கு³ணங்கே³ஹி வா ஸமுபாக³தங் ஸமன்னாக³தங். மஹாமுனிந்தி அஞ்ஞேஹி பச்சேகபு³த்³தா⁴தீ³ஹி முனீஹி அதி⁴கபா⁴வதோ மஹந்தோ முனீதி வுச்சதி மஹாமுனி. காருணிகந்தி கருணாகு³ணயோக³தோ காருணிகங். லோகனாத²ந்தி ஸப்³ப³லோகேகனாத²ங், ஸப்³ப³லோகேஹி ‘‘அயங் நோ து³க்கோ²பதாபஸ்ஸ ஆஹந்தா ஸமேதா’’தி ஏவமாஸீஸீயதீதி அத்தோ².
Tattha evanti vuttappakāranidassane nipāto. Sabbaguṇūpetanti ettha sabboti ayaṃ niravasesavācī. Guṇoti ayaṃ guṇa-saddo anekesu atthesu dissati. Tathā hesa – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ahatānaṃ vatthānaṃ diguṇaṃ saṅghāṭi’’nti (dī. ni. aṭṭha. 1.546; mahāva. 348) ettha paṭalatthe dissati. ‘‘Accenti kālā tarayanti rattiyo, vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti (saṃ. ni. 1.4) ettha rāsatthe. ‘‘Sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā’’ti (ma. ni. 3.379) ettha ānisaṃsatthe. ‘‘Antaṃ antaguṇaṃ’’ (dī. ni. 2.377; ma. ni. 1.110, 302; 2.114; 3.154, 349; khu. pā. 3.dvattiṃsākāra) ‘‘kayirā mālāguṇe bahū’’ti (dha. pa. 53) ettha bandhanatthe. ‘‘Aṭṭhaguṇasamupetaṃ, abhiññābalamāhari’’nti (bu. vaṃ. 2.29) ettha sampattiatthe. Idhāpi sampattiatthe daṭṭhabbo (dī. ni. aṭṭha. 1.546; ma. ni. aṭṭha. 1.166; cūḷani. aṭṭha. 136). Tasmā sabbehi lokiyalokuttarehi guṇehi sabbasampattīhi upetaṃ samannāgatanti attho. Sabbaṅgasamupāgatanti sabbehi buddhaguṇehi guṇaṅgehi vā samupāgataṃ samannāgataṃ. Mahāmuninti aññehi paccekabuddhādīhi munīhi adhikabhāvato mahanto munīti vuccati mahāmuni. Kāruṇikanti karuṇāguṇayogato kāruṇikaṃ. Lokanāthanti sabbalokekanāthaṃ, sabbalokehi ‘‘ayaṃ no dukkhopatāpassa āhantā sametā’’ti evamāsīsīyatīti attho.
இதா³னி த³ஸப³லஸ்ஸ ஸப்³ப³னிபச்சாகாரஸ்ஸ அரஹபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங் –
Idāni dasabalassa sabbanipaccākārassa arahabhāvadassanatthaṃ –
41.
41.
‘‘அபி⁴வாத³னங் தோ²மனஞ்ச, வந்த³னஞ்ச பஸங்ஸனங்;
‘‘Abhivādanaṃ thomanañca, vandanañca pasaṃsanaṃ;
நமஸ்ஸனஞ்ச பூஜஞ்ச, ஸப்³ப³ங் அரஹஸீ துவங்.
Namassanañca pūjañca, sabbaṃ arahasī tuvaṃ.
42.
42.
‘‘யே கேசி லோகே வந்த³னெய்யா, வந்த³னங் அரஹந்தி யே;
‘‘Ye keci loke vandaneyyā, vandanaṃ arahanti ye;
ஸப்³ப³ஸெட்டோ² மஹாவீர, ஸதி³ஸோ தே ந விஜ்ஜதீ’’தி. – வுத்தங்;
Sabbaseṭṭho mahāvīra, sadiso te na vijjatī’’ti. – vuttaṃ;
தத்த² அபி⁴வாத³னந்தி அஞ்ஞேஹி அத்தனோ அபி⁴வாத³னகாராபனங். தோ²மனந்தி பரம்முக²தோ து²தி. வந்த³னந்தி பணாமனங். பஸங்ஸனந்தி ஸம்முக²தோ பஸங்ஸனங். நமஸ்ஸனந்தி அஞ்ஜலிகரணங், மனஸா நமஸ்ஸனங் வா. பூஜனந்தி மாலாக³ந்த⁴விலேபனாதீ³ஹி பூஜனஞ்ச. ஸப்³ப³ந்தி ஸப்³ப³ம்பி தங் வுத்தப்பகாரங் ஸக்காரவிஸேஸங் துவங் அரஹஸி யுத்தோதி அத்தோ². யே கேசி லோகே வந்த³னெய்யாதி யே கேசி லோகே வந்தி³தப்³பா³ வந்த³னீயா வந்த³னங் அரஹந்தி. யேதி யே பன லோகே வந்த³னங் அரஹந்தி. இத³ங் பன புரிமபத³ஸ்ஸேவ வேவசனங். ஸப்³ப³ஸெட்டோ²தி ஸப்³பே³ஸங் தேஸங் ஸெட்டோ² உத்தமோ, த்வங் மஹாவீர ஸதி³ஸோ தே லோகே கோசி ந விஜ்ஜதீதி அத்தோ².
Tattha abhivādananti aññehi attano abhivādanakārāpanaṃ. Thomananti parammukhato thuti. Vandananti paṇāmanaṃ. Pasaṃsananti sammukhato pasaṃsanaṃ. Namassananti añjalikaraṇaṃ, manasā namassanaṃ vā. Pūjananti mālāgandhavilepanādīhi pūjanañca. Sabbanti sabbampi taṃ vuttappakāraṃ sakkāravisesaṃ tuvaṃ arahasi yuttoti attho. Ye keci loke vandaneyyāti ye keci loke vanditabbā vandanīyā vandanaṃ arahanti. Yeti ye pana loke vandanaṃ arahanti. Idaṃ pana purimapadasseva vevacanaṃ. Sabbaseṭṭhoti sabbesaṃ tesaṃ seṭṭho uttamo, tvaṃ mahāvīra sadiso te loke koci na vijjatīti attho.
அத² ப⁴க³வதி யமகபாடிஹாரியங் த³ஸ்ஸெத்வா ரதனசங்கமங் மாபெத்வா தத்ர சங்கமமானே ஆயஸ்மா ஸாரிபுத்தோ ராஜக³ஹே விஹரதி கி³ஜ்ஜ²கூடே பப்³ப³தே பஞ்சஹி பரிவாரபி⁴க்கு²ஸதேஹி. அத² தே²ரோ ப⁴க³வந்தங் ஓலோகெந்தோ அத்³த³ஸ கபிலபுரே ஆகாஸே ரதனசங்கமே சங்கமமானங். தேன வுத்தங் –
Atha bhagavati yamakapāṭihāriyaṃ dassetvā ratanacaṅkamaṃ māpetvā tatra caṅkamamāne āyasmā sāriputto rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate pañcahi parivārabhikkhusatehi. Atha thero bhagavantaṃ olokento addasa kapilapure ākāse ratanacaṅkame caṅkamamānaṃ. Tena vuttaṃ –
43.
43.
‘‘ஸாரிபுத்தோ மஹாபஞ்ஞோ, ஸமாதி⁴ஜ்ஜா²னகோவிதோ³;
‘‘Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;
கி³ஜ்ஜ²கூடே டி²தோயேவ, பஸ்ஸதி லோகனாயக’’ந்தி. – ஆதி³;
Gijjhakūṭe ṭhitoyeva, passati lokanāyaka’’nti. – ādi;
தத்த² ஸாரிபுத்தோதி ரூபஸாரியா நாம ப்³ராஹ்மணியா புத்தோதி ஸாரிபுத்தோ. மஹாபஞ்ஞோதி மஹதியா ஸோளஸவிதா⁴ய பஞ்ஞாய ஸமன்னாக³தோதி மஹாபஞ்ஞோ. ஸமாதி⁴ஜ்ஜா²னகோவிதோ³தி எத்த² ஸமாதீ⁴தி சித்தங் ஸமங் ஆத³ஹதி ஆரம்மணே ட²பேதீதி ஸமாதி⁴. ஸோ திவிதோ⁴ ஹோதி ஸவிதக்கஸவிசாரோ அவிதக்கவிசாரமத்தோ அவிதக்கஅவிசாரோ ஸமாதீ⁴தி. ஜா²னந்தி பட²மஜ்ஜா²னங் து³தியஜ்ஜா²னங் ததியஜ்ஜா²னங் சதுத்த²ஜ்ஜா²னந்தி இமேஹி பட²மஜ்ஜா²னாதீ³ஹி மெத்தாஜா²னாதீ³னிபி ஸங்க³ஹிதானேவ ஹொந்தி, ஜா²னம்பி து³வித⁴ங் ஹோதி லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²னங் ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²னந்தி. தத்த² அனிச்சாதி³லக்க²ணங் உபனிஜ்ஜா²யதீதி விபஸ்ஸனாஞாணங் ‘‘லக்க²ணூபனிஜ்ஜா²ன’’ந்தி வுச்சதி. பட²மஜ்ஜா²னாதி³கங் பன ஆரம்மணூபனிஜ்ஜா²னதோ பச்சனீகஜா²பனதோ வா ஜா²னந்தி வுச்சதி. ஸமாதீ⁴ஸு ச ஜா²னேஸு ச கோவிதோ³தி ஸமாதி⁴ஜ்ஜா²னகோவிதோ³, ஸமாதி⁴ஜ்ஜா²னகுஸலோதி அத்தோ². கி³ஜ்ஜ²கூடேதி ஏவங்னாமகே பப்³ப³தே டி²தோயேவ பஸ்ஸதீதி பஸ்ஸி.
Tattha sāriputtoti rūpasāriyā nāma brāhmaṇiyā puttoti sāriputto. Mahāpaññoti mahatiyā soḷasavidhāya paññāya samannāgatoti mahāpañño. Samādhijjhānakovidoti ettha samādhīti cittaṃ samaṃ ādahati ārammaṇe ṭhapetīti samādhi. So tividho hoti savitakkasavicāro avitakkavicāramatto avitakkaavicāro samādhīti. Jhānanti paṭhamajjhānaṃ dutiyajjhānaṃ tatiyajjhānaṃ catutthajjhānanti imehi paṭhamajjhānādīhi mettājhānādīnipi saṅgahitāneva honti, jhānampi duvidhaṃ hoti lakkhaṇūpanijjhānaṃ ārammaṇūpanijjhānanti. Tattha aniccādilakkhaṇaṃ upanijjhāyatīti vipassanāñāṇaṃ ‘‘lakkhaṇūpanijjhāna’’nti vuccati. Paṭhamajjhānādikaṃ pana ārammaṇūpanijjhānato paccanīkajhāpanato vā jhānanti vuccati. Samādhīsu ca jhānesu ca kovidoti samādhijjhānakovido, samādhijjhānakusaloti attho. Gijjhakūṭeti evaṃnāmake pabbate ṭhitoyeva passatīti passi.
44. ஸுபு²ல்லங் ஸாலராஜங் வாதி ஸமவட்டக்க²ந்த⁴ங் ஸமுக்³க³தவிபுலகோமலப²லபல்லவங்குரஸமலங்கதஸாக²ங் ஸப்³ப³பா²லிபு²ல்லங் ஸாலராஜங் விய ஸீலமூலங் ஸமாதி⁴க்க²ந்த⁴ங் பஞ்ஞாஸாக²ங் அபி⁴ஞ்ஞாபுப்ப²ங் விமுத்திப²லங் த³ஸப³லஸாலராஜங் ஓலோகேஸீதி ஏவங் ஓலோகபதே³ன ஸம்ப³ந்தோ⁴. சந்த³ங்வ க³க³னே யதா²தி அப்³பா⁴ஹிமதூ⁴மரஜோராஹுபஸக்³க³வினிமுத்தங் தாரக³ணபரிவுதங் ஸரத³ஸமயே பரிபுண்ணங் விய ரஜனிகரங் ஸப்³ப³கிலேஸதிமிரவித⁴மனகரங் வேனெய்யஜனகுமுத³வனவிகஸனகரங் முனிவரரஜனிகரங் ஓலோகேதீதி அத்தோ². யதா²தி நிபாதமத்தங். மஜ்ஜ²ன்ஹிகேவ ஸூரியந்தி மஜ்ஜ²ன்ஹிகஸமயே ஸிரியா படுதரகிரணமாலினங் அங்ஸுமாலினமிவ விரோசமானங். நராஸப⁴ந்தி நரவஸப⁴ங்.
44.Suphullaṃsālarājaṃ vāti samavaṭṭakkhandhaṃ samuggatavipulakomalaphalapallavaṅkurasamalaṅkatasākhaṃ sabbaphāliphullaṃ sālarājaṃ viya sīlamūlaṃ samādhikkhandhaṃ paññāsākhaṃ abhiññāpupphaṃ vimuttiphalaṃ dasabalasālarājaṃ olokesīti evaṃ olokapadena sambandho. Candaṃva gagane yathāti abbhāhimadhūmarajorāhupasaggavinimuttaṃ tāragaṇaparivutaṃ saradasamaye paripuṇṇaṃ viya rajanikaraṃ sabbakilesatimiravidhamanakaraṃ veneyyajanakumudavanavikasanakaraṃ munivararajanikaraṃ oloketīti attho. Yathāti nipātamattaṃ. Majjhanhikeva sūriyanti majjhanhikasamaye siriyā paṭutarakiraṇamālinaṃ aṃsumālinamiva virocamānaṃ. Narāsabhanti naravasabhaṃ.
45. ஜலந்தந்தி த³த்³த³ள்ஹமானங், ஸரத³ஸமயங் பரிபுண்ணசந்த³ஸஸ்ஸிரிகசாருவத³னஸோப⁴ங் லக்க²ணானுப்³யஞ்ஜனஸமலங்கதவரஸரீரங் பரமாய பு³த்³த⁴ஸிரியா விரோசமானந்தி அத்தோ². தீ³பருக்க²ங் வாதி ஆரோபிததீ³பங் தீ³பருக்க²மிவ. தருணஸூரியங்வ உக்³க³தந்தி அபி⁴னவோதி³தாதி³ச்சமிவ, ஸொம்மபா⁴வேன ஜலந்தந்தி அத்தோ². ஸூரியஸ்ஸ தருணபா⁴வோ பன உத³யங் படிச்ச வுச்சதி. ந ஹி சந்த³ஸ்ஸ விய ஹானிவுத்³தி⁴யோ அத்தி². ப்³யாமப்பபா⁴னுரஞ்ஜிதந்தி ப்³யாமப்பபா⁴ய அனுரஞ்ஜிதங். தீ⁴ரங் பஸ்ஸதி லோகனாயகந்தி ஸப்³ப³லோகேகதீ⁴ரங் பஸ்ஸதி நாயகந்தி அத்தோ².
45.Jalantanti daddaḷhamānaṃ, saradasamayaṃ paripuṇṇacandasassirikacāruvadanasobhaṃ lakkhaṇānubyañjanasamalaṅkatavarasarīraṃ paramāya buddhasiriyā virocamānanti attho. Dīparukkhaṃ vāti āropitadīpaṃ dīparukkhamiva. Taruṇasūriyaṃva uggatanti abhinavoditādiccamiva, sommabhāvena jalantanti attho. Sūriyassa taruṇabhāvo pana udayaṃ paṭicca vuccati. Na hi candassa viya hānivuddhiyo atthi. Byāmappabhānurañjitanti byāmappabhāya anurañjitaṃ. Dhīraṃ passati lokanāyakanti sabbalokekadhīraṃ passati nāyakanti attho.
அதா²யஸ்மா த⁴ம்மஸேனாபதி அதிஸீதலஸலிலத⁴ரனிகரபரிசும்பி³தகூடே நானாவித⁴ஸுரபி⁴தருகுஸுமவாஸிதகூடே பரமருசிரசித்தகூடே கி³ஜ்ஜ²கூடே பப்³ப³தே ட²த்வாவ த³ஸஹி சக்கவாளஸஹஸ்ஸேஹி ஆக³தேஹி தே³வப்³ரஹ்மக³ணேஹி பரிவுதங் ப⁴க³வந்தங் அனுத்தராய பு³த்³த⁴ஸிரியா அனோபமாய பு³த்³த⁴லீளாய ஸப்³ப³ரதனமயே சங்கமே சங்கமமானங் தி³ஸ்வா – ‘‘ஹந்தா³ஹங் ப⁴க³வந்தங் உபஸங்கமித்வா பு³த்³த⁴கு³ணபரிதீ³பனங் பு³த்³த⁴வங்ஸதே³ஸனங் யாசெய்ய’’ந்தி சிந்தெத்வா அத்தனா ஸத்³தி⁴ங் வஸமானானி பஞ்ச பி⁴க்கு²ஸதானி ஸன்னிபாதேஸி. தேன வுத்தங் –
Athāyasmā dhammasenāpati atisītalasaliladharanikaraparicumbitakūṭe nānāvidhasurabhitarukusumavāsitakūṭe paramaruciracittakūṭe gijjhakūṭe pabbate ṭhatvāva dasahi cakkavāḷasahassehi āgatehi devabrahmagaṇehi parivutaṃ bhagavantaṃ anuttarāya buddhasiriyā anopamāya buddhalīḷāya sabbaratanamaye caṅkame caṅkamamānaṃ disvā – ‘‘handāhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā buddhaguṇaparidīpanaṃ buddhavaṃsadesanaṃ yāceyya’’nti cintetvā attanā saddhiṃ vasamānāni pañca bhikkhusatāni sannipātesi. Tena vuttaṃ –
46.
46.
‘‘பஞ்சன்னங் பி⁴க்கு²ஸதானங், கதகிச்சான தாதி³னங்;
‘‘Pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ, katakiccāna tādinaṃ;
கீ²ணாஸவானங் விமலானங், க²ணேன ஸன்னிபாதயீ’’தி.
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, khaṇena sannipātayī’’ti.
தத்த² பஞ்சன்னங் பி⁴க்கு²ஸதானந்தி பஞ்ச பி⁴க்கு²ஸதானி, உபயோக³த்தே² ஸாமிவசனங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். கதகிச்சானந்தி சதூஸு ஸச்சேஸு சதூஹி மக்³கே³ஹி பரிஞ்ஞாபஹானஸச்சி²கிரியபா⁴வனாவஸேன பரினிட்டி²தஸோளஸகிச்சானந்தி அத்தோ². கீ²ணாஸவானந்தி பரிக்கீ²ணசதுராஸவானங். விமலானந்தி விக³தமலானங் , கீ²ணாஸவத்தா வா விமலானங் பரமபரிஸுத்³த⁴சித்தஸந்தானானந்தி அத்தோ². க²ணேனாதி க²ணேயேவ. ஸன்னிபாதயீதி ஸன்னிபாதேஸி.
Tattha pañcannaṃ bhikkhusatānanti pañca bhikkhusatāni, upayogatthe sāmivacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Katakiccānanti catūsu saccesu catūhi maggehi pariññāpahānasacchikiriyabhāvanāvasena pariniṭṭhitasoḷasakiccānanti attho. Khīṇāsavānanti parikkhīṇacaturāsavānaṃ. Vimalānanti vigatamalānaṃ , khīṇāsavattā vā vimalānaṃ paramaparisuddhacittasantānānanti attho. Khaṇenāti khaṇeyeva. Sannipātayīti sannipātesi.
இதா³னி தேஸங் பி⁴க்கூ²னங் ஸன்னிபாதே க³மனே ச காரணங் த³ஸ்ஸனத்த²ங் –
Idāni tesaṃ bhikkhūnaṃ sannipāte gamane ca kāraṇaṃ dassanatthaṃ –
47.
47.
‘‘லோகப்பஸாத³னங் நாம, பாடிஹீரங் நித³ஸ்ஸயி;
‘‘Lokappasādanaṃ nāma, pāṭihīraṃ nidassayi;
அம்ஹேபி தத்த² க³ந்த்வான, வந்தி³ஸ்ஸாம மயங் ஜினங்.
Amhepi tattha gantvāna, vandissāma mayaṃ jinaṃ.
48.
48.
‘‘ஏத² ஸப்³பே³ க³மிஸ்ஸாம, துச்சி²ஸ்ஸாம மயங் ஜினங்;
‘‘Etha sabbe gamissāma, tucchissāma mayaṃ jinaṃ;
கங்க²ங் வினோத³யிஸ்ஸாம, பஸ்ஸித்வா லோகனாயக’’ந்தி. – இமா கா³தா²யோ வுத்தா;
Kaṅkhaṃ vinodayissāma, passitvā lokanāyaka’’nti. – imā gāthāyo vuttā;
தத்த² லோகப்பஸாத³னங் நாமாதி லோகஸ்ஸ பஸாத³கரணதோ லோகப்பஸாத³னங் பாடிஹீரங் வுச்சதி. ‘‘உல்லோகப்பஸாத³னங் நாமாதிபி பாடோ², தஸ்ஸ லோகவிவரணபாடிஹாரியந்தி அத்தோ². தங் பன உத்³த⁴ங் அகனிட்ட²ப⁴வனதோ ஹெட்டா² யாவ அவீசி எத்த²ந்தரே ஏகாலோகங் கத்வா எத்த²ந்தரே ஸப்³பே³ஸம்பி ஸத்தானங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் த³ஸ்ஸனகரணாதி⁴ட்டா²னந்தி வுச்சதி. நித³ஸ்ஸயீதி த³ஸ்ஸேஸி. அம்ஹேபீதி மயம்பி. தத்தா²தி யத்த² ப⁴க³வா, தத்த² க³ந்த்வானாதி அத்தோ². வந்தி³ஸ்ஸாமாதி மயங் ப⁴க³வதோ பாதே³ ஸிரஸா வந்தி³ஸ்ஸாம. எத்த² பன அம்ஹேபி, மயந்தி இமேஸங் த்³வின்னங் ஸத்³தா³னங் புரிமஸ்ஸ க³மனகிரியாய ஸம்ப³ந்தோ⁴ த³ட்ட²ப்³போ³, பச்சி²மஸ்ஸ வந்த³னகிரியாய. இதரதா² ஹி புனருத்திதோ³ஸதோ ந முச்சதி.
Tattha lokappasādanaṃ nāmāti lokassa pasādakaraṇato lokappasādanaṃ pāṭihīraṃ vuccati. ‘‘Ullokappasādanaṃ nāmātipi pāṭho, tassa lokavivaraṇapāṭihāriyanti attho. Taṃ pana uddhaṃ akaniṭṭhabhavanato heṭṭhā yāva avīci etthantare ekālokaṃ katvā etthantare sabbesampi sattānaṃ aññamaññaṃ dassanakaraṇādhiṭṭhānanti vuccati. Nidassayīti dassesi. Amhepīti mayampi. Tatthāti yattha bhagavā, tattha gantvānāti attho. Vandissāmāti mayaṃ bhagavato pāde sirasā vandissāma. Ettha pana amhepi, mayanti imesaṃ dvinnaṃ saddānaṃ purimassa gamanakiriyāya sambandho daṭṭhabbo, pacchimassa vandanakiriyāya. Itarathā hi punaruttidosato na muccati.
ஏதா²தி ஆக³ச்ச²த². கங்க²ங் வினோத³யிஸ்ஸாமாதி எத்தா²ஹ – கீ²ணாஸவானங் பன கங்கா² நாம காசிபி நத்தி², கஸ்மா தே²ரோ ஏவமாஹாதி? ஸச்சமேவேதங், பட²மமக்³கே³னேவ ஸமுச்சே²த³ங் க³தா. யதா²ஹ –
Ethāti āgacchatha. Kaṅkhaṃvinodayissāmāti etthāha – khīṇāsavānaṃ pana kaṅkhā nāma kācipi natthi, kasmā thero evamāhāti? Saccamevetaṃ, paṭhamamaggeneva samucchedaṃ gatā. Yathāha –
‘‘கதமே த⁴ம்மா த³ஸ்ஸனேன பஹாதப்³பா³தி? சத்தாரோ தி³ட்டி²க³தஸம்பயுத்தசித்துப்பாதா³ விசிகிச்சா²ஸஹக³தோ சித்துப்பாதோ³ அபாயக³மனீயோ லோபோ⁴ தோ³ஸோ மோஹோ மானோ ததே³கட்டா² ச கிலேஸா’’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1405 தோ²கங் விஸதி³ஸங்).
‘‘Katame dhammā dassanena pahātabbāti? Cattāro diṭṭhigatasampayuttacittuppādā vicikicchāsahagato cittuppādo apāyagamanīyo lobho doso moho māno tadekaṭṭhā ca kilesā’’ti (dha. sa. 1405 thokaṃ visadisaṃ).
ந பனேஸா விசிகிச்சா²ஸங்கா²தா கங்கா²தி, கிந்து பஞ்ஞத்திஅஜானநங் நாம. தே²ரோ பன ப⁴க³வந்தங் பு³த்³த⁴வங்ஸங் புச்சி²துகாமோ, ஸோ பன பு³த்³தா⁴னங்யேவ விஸயோ, ந பச்சேகபு³த்³த⁴பு³த்³த⁴ஸாவகானங், தஸ்மா தே²ரோ அவிஸயத்தா ஏவமாஹாதி வேதி³தப்³ப³ங். வினோத³யிஸ்ஸாமாதி வினோதெ³ஸ்ஸாம.
Na panesā vicikicchāsaṅkhātā kaṅkhāti, kintu paññattiajānanaṃ nāma. Thero pana bhagavantaṃ buddhavaṃsaṃ pucchitukāmo, so pana buddhānaṃyeva visayo, na paccekabuddhabuddhasāvakānaṃ, tasmā thero avisayattā evamāhāti veditabbaṃ. Vinodayissāmāti vinodessāma.
அத² கோ² தே பி⁴க்கூ² தே²ரஸ்ஸ வசனங் ஸுத்வா அத்தனோ அத்தனோ பத்தசீவரமாதா³ய ஸுவம்மிதா விய மஹானாகா³ பபி⁴ன்னகிலேஸா சி²ன்னப³ந்த⁴னா அப்பிச்சா² ஸந்துட்டா² பவிவித்தா அஸங்ஸட்டா² ஸீலஸமாதி⁴பஞ்ஞாவிமுத்திவிமுத்திஞாணத³ஸ்ஸனஸம்பன்னா தரமானா ஸன்னிபத்திங்ஸு. தேன வுத்தங் –
Atha kho te bhikkhū therassa vacanaṃ sutvā attano attano pattacīvaramādāya suvammitā viya mahānāgā pabhinnakilesā chinnabandhanā appicchā santuṭṭhā pavivittā asaṃsaṭṭhā sīlasamādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanasampannā taramānā sannipattiṃsu. Tena vuttaṃ –
49.
49.
‘‘ஸாதூ⁴தி தே படிஸ்ஸுத்வா, நிபகா ஸங்வுதிந்த்³ரியா;
‘‘Sādhūti te paṭissutvā, nipakā saṃvutindriyā;
பத்தசீவரமாதா³ய, தரமானா உபாக³மு’’ந்தி.
Pattacīvaramādāya, taramānā upāgamu’’nti.
தத்த² ஸாதூ⁴தி அயங் ஸாது⁴-ஸத்³தோ³ ஆயாசனஸம்படிச்ச²னஸம்பஹங்ஸனஸுந்த³ராதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹேஸ – ‘‘ஸாது⁴ மே, ப⁴ந்தே ப⁴க³வா, ஸங்கி²த்தேன த⁴ம்மங் தே³ஸேதூ’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 4.95; 5.382; அ॰ நி॰ 4.257) ஆயாசனே தி³ஸ்ஸதி. ‘‘ஸாது⁴, ப⁴ந்தேதி கோ² ஸோ பி⁴க்கு² ப⁴க³வதோ பா⁴ஸிதங் அபி⁴னந்தி³த்வா அனுமோதி³த்வா’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.86) ஸம்படிச்ச²னே. ‘‘ஸாது⁴ ஸாது⁴, ஸாரிபுத்தா’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 3.349) ஸம்பஹங்ஸனே.
Tattha sādhūti ayaṃ sādhu-saddo āyācanasampaṭicchanasampahaṃsanasundarādīsu dissati. Tathā hesa – ‘‘sādhu me, bhante bhagavā, saṃkhittena dhammaṃ desetū’’tiādīsu (saṃ. ni. 4.95; 5.382; a. ni. 4.257) āyācane dissati. ‘‘Sādhu, bhanteti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā’’tiādīsu (ma. ni. 3.86) sampaṭicchane. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputtā’’tiādīsu (dī. ni. 3.349) sampahaṃsane.
‘‘ஸாது⁴ த⁴ம்மருசி ராஜா, ஸாது⁴ பஞ்ஞாணவா நரோ;
‘‘Sādhu dhammaruci rājā, sādhu paññāṇavā naro;
ஸாது⁴ மித்தானமத்³து³ப்³போ⁴, பாபஸ்ஸாகரணங் ஸுக²’’ந்தி. –
Sādhu mittānamaddubbho, pāpassākaraṇaṃ sukha’’nti. –
ஆதீ³ஸு (ஜா॰ 2.18.101) ஸுந்த³ரே. இத⁴ ஸம்படிச்ச²னே. தஸ்மா ஸாது⁴ ஸுட்டூ²தி தே²ரஸ்ஸ வசனங் ஸம்படிச்சி²த்வாதி அத்தோ² (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.189; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.1 ஸுத்தனிக்கே²பவண்ணனா; ஸங்॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.115 அக்³கி³கபா⁴ரத்³வாஜஸுத்தவண்ணனா). நிபகாதி பண்டி³தா பஞ்ஞவந்தா. ஸங்வுதிந்த்³ரியாதி இந்த்³ரியேஸு கு³த்தத்³வாரா, இந்த்³ரியஸங்வரஸமன்னாக³தாதி அத்தோ². தரமானாதி துரிதா. உபாக³முந்தி தே²ரங் உபஸங்கமிங்ஸு.
Ādīsu (jā. 2.18.101) sundare. Idha sampaṭicchane. Tasmā sādhu suṭṭhūti therassa vacanaṃ sampaṭicchitvāti attho (dī. ni. aṭṭha. 1.189; ma. ni. aṭṭha. 1.1 suttanikkhepavaṇṇanā; saṃ. ni. aṭṭha. 1.115 aggikabhāradvājasuttavaṇṇanā). Nipakāti paṇḍitā paññavantā. Saṃvutindriyāti indriyesu guttadvārā, indriyasaṃvarasamannāgatāti attho. Taramānāti turitā. Upāgamunti theraṃ upasaṅkamiṃsu.
50-1. இதா³னி த⁴ம்மஸேனாபதிஸ்ஸ பவத்திங் த³ஸ்ஸெந்தேஹி ஸங்கீ³திகாரகேஹி ‘‘கீ²ணாஸவேஹி விமலேஹீ’’திஆதி³கா³தா²யோ வுத்தா தத்த² த³ந்தேஹீதி காயேன ச சித்தேன ச த³ந்தேஹி. உத்தமே த³மேதி அரஹத்தே, நிமித்தத்தே² பு⁴ம்மங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். தேஹி பி⁴க்கூ²ஹீதி பஞ்சஹி பி⁴க்கு²ஸதேஹி. மஹாக³ணீதி ஸீலாதீ³ஹி ச ஸங்க்²யாவஸேன ச மஹந்தோ க³ணோ அஸ்ஸ அத்தீ²தி மஹாக³ணீ, நானாபத³வஸேன வா ஸீலாதீ³ஹி கு³ணேஹி மஹந்தோ க³ணோதி மஹாக³ணோ, மஹாக³ணோ அஸ்ஸ அத்தீ²தி மஹாக³ணீ. லளந்தோ தே³வோவ க³க³னேதி இத்³தி⁴விலாஸேன விலாஸெந்தோ தே³வோ விய க³க³னதலே ப⁴க³வந்தங் உபஸங்கமீதி அத்தோ².
50-1. Idāni dhammasenāpatissa pavattiṃ dassentehi saṅgītikārakehi ‘‘khīṇāsavehi vimalehī’’tiādigāthāyo vuttā tattha dantehīti kāyena ca cittena ca dantehi. Uttame dameti arahatte, nimittatthe bhummaṃ daṭṭhabbaṃ. Tehi bhikkhūhīti pañcahi bhikkhusatehi. Mahāgaṇīti sīlādīhi ca saṅkhyāvasena ca mahanto gaṇo assa atthīti mahāgaṇī, nānāpadavasena vā sīlādīhi guṇehi mahanto gaṇoti mahāgaṇo, mahāgaṇo assa atthīti mahāgaṇī. Laḷanto devova gaganeti iddhivilāsena vilāsento devo viya gaganatale bhagavantaṃ upasaṅkamīti attho.
52. இதா³னி ‘‘தே இத்த²ம்பூ⁴தா உபஸங்கமிங்ஸூ’’தி உபஸங்கமவிதா⁴னத³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘உக்காஸிதஞ்ச கி²பித’’ந்திஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். தத்த² உக்காஸிதஞ்சாதி உக்காஸிதஸத்³த³ஞ்ச. கி²பிதந்தி கி²பிதஸத்³த³ஞ்ச. அஜ்ஜு²பெக்கி²யாதி உபெக்கி²த்வா, தங் உப⁴யங் அகத்வாதி அதி⁴ப்பாயோ. ஸுப்³ப³தாதி ஸுவிமலது⁴தகு³ணா. ஸப்பதிஸ்ஸாதி ஸஹபதிஸ்ஸயா, நீசவுத்தினோதி அத்தோ².
52. Idāni ‘‘te itthambhūtā upasaṅkamiṃsū’’ti upasaṅkamavidhānadassanatthaṃ ‘‘ukkāsitañca khipita’’ntiādi āraddhaṃ. Tattha ukkāsitañcāti ukkāsitasaddañca. Khipitanti khipitasaddañca. Ajjhupekkhiyāti upekkhitvā, taṃ ubhayaṃ akatvāti adhippāyo. Subbatāti suvimaladhutaguṇā. Sappatissāti sahapatissayā, nīcavuttinoti attho.
53. ஸயம்பு⁴ந்தி ஸயமேவ அஞ்ஞாபதே³ஸங் வினா பாரமியோ பூரெத்வா அதி⁴க³தபு³த்³த⁴பா⁴வந்தி அத்தோ². அச்சுக்³க³தந்தி அபி⁴னவோதி³தங். சந்த³ங் வாதி சந்த³ங் விய, நபே⁴ ஜலந்தங் ப⁴க³வந்தங் க³க³னே சந்த³ங் விய பஸ்ஸந்தீதி ஏவங் பத³ஸம்ப³ந்தோ⁴ த³ட்ட²ப்³போ³. இதா⁴பி யதா²-ஸத்³தோ³ நிபாதமத்தோவ.
53.Sayambhunti sayameva aññāpadesaṃ vinā pāramiyo pūretvā adhigatabuddhabhāvanti attho. Accuggatanti abhinavoditaṃ. Candaṃ vāti candaṃ viya, nabhe jalantaṃ bhagavantaṃ gagane candaṃ viya passantīti evaṃ padasambandho daṭṭhabbo. Idhāpi yathā-saddo nipātamattova.
54. விஜ்ஜுங் வாதி விஜ்ஜுக⁴னங் விய. யதி³ சிரட்டி²திகா அசிரப்பபா⁴ அஸ்ஸ தாதி³ஸந்தி அத்தோ². க³க³னே யதா²தி ஆகாஸே யதா², இதா⁴பி யதா²-ஸத்³தோ³ நிபாதமத்தோவ. இதோ பரம்பி ஈதி³ஸேஸு டா²னேஸு யதா²-ஸத்³தோ³ நிபாதமத்தோதி த³ட்ட²ப்³போ³.
54.Vijjuṃ vāti vijjughanaṃ viya. Yadi ciraṭṭhitikā acirappabhā assa tādisanti attho. Gagane yathāti ākāse yathā, idhāpi yathā-saddo nipātamattova. Ito parampi īdisesu ṭhānesu yathā-saddo nipātamattoti daṭṭhabbo.
55. ரஹத³மிவ விப்பஸன்னந்தி அதிக³ம்பீ⁴ரவித்த²தங் மஹாரஹத³ங் விய அனாவிலங் விப்பஸன்னங் ஸலிலங். ஸுபு²ல்லங் பது³மங் யதா²தி ஸுவிகஸிதபது³மவனங் ரஹத³மிவாதி அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³. ‘‘ஸுபு²ல்லங் கமலங் யதா²’’திபி பாடோ², தஸ்ஸ கமனீயபா⁴வேன ஸுபு²ல்லங் கமலவனமிவாதி அத்தோ².
55.Rahadamiva vippasannanti atigambhīravitthataṃ mahārahadaṃ viya anāvilaṃ vippasannaṃ salilaṃ. Suphullaṃ padumaṃ yathāti suvikasitapadumavanaṃ rahadamivāti attho daṭṭhabbo. ‘‘Suphullaṃ kamalaṃ yathā’’tipi pāṭho, tassa kamanīyabhāvena suphullaṃ kamalavanamivāti attho.
56. அத² தே பி⁴க்கூ² த⁴ம்மஸேனாபதிப்பமுகா² அஞ்ஜலிங் ஸிரஸி கத்வா த³ஸப³லஸ்ஸ சக்காலங்கததலேஸு பாதே³ஸு நிபதிங்ஸூதி அத்தோ². தேன வுத்தங் – ‘‘அஞ்ஜலிங் பக்³க³ஹெத்வான, துட்ட²ஹட்டா² பமோதி³தா’’திஆதி³. தத்த² நிபதந்தீதி நிபதிங்ஸு, வந்தி³ங்ஸூதி அத்தோ². சக்கலக்க²ணேதி சக்கங் லக்க²ணங் யஸ்மிங் பாதே³ ஸோ பாதோ³ சக்கலக்க²ணோ, தஸ்மிங் சக்கலக்க²ணே. ஜாதிவஸேன ‘‘பாதே³’’தி வுத்தங், ஸத்து²னோ சக்காலங்கததலேஸு பாதே³ஸு நிபதிங்ஸூதி அத்தோ².
56. Atha te bhikkhū dhammasenāpatippamukhā añjaliṃ sirasi katvā dasabalassa cakkālaṅkatatalesu pādesu nipatiṃsūti attho. Tena vuttaṃ – ‘‘añjaliṃ paggahetvāna, tuṭṭhahaṭṭhā pamoditā’’tiādi. Tattha nipatantīti nipatiṃsu, vandiṃsūti attho. Cakkalakkhaṇeti cakkaṃ lakkhaṇaṃ yasmiṃ pāde so pādo cakkalakkhaṇo, tasmiṃ cakkalakkhaṇe. Jātivasena ‘‘pāde’’ti vuttaṃ, satthuno cakkālaṅkatatalesu pādesu nipatiṃsūti attho.
57. இதா³னி தேஸங் கேஸஞ்சி தே²ரானங் நாமங் த³ஸ்ஸெந்தேஹி ‘‘ஸாரிபுத்தோ மஹாபஞ்ஞோ, கோரண்ட³ஸமஸாதி³ஸோ’’திஆதி³ கா³தா²யோ வுத்தா. தத்த² கோரண்ட³ஸமஸாதி³ஸோதி கோரண்ட³குஸுமஸதி³ஸவண்ணோ, யதி³ ஏவங் ‘‘கோரண்ட³ஸமோ’’தி வா, ‘‘கோரண்ட³ஸதி³ஸோ’’தி வா வத்தப்³ப³ங், கிங் த்³விக்க²த்துங் ‘‘ஸமஸாதி³ஸோ’’தி வுத்தந்தி சே? நாயங் தோ³ஸோ, தாதி³ஸோ கோரண்ட³ஸமத்தா கோரண்ட³ஸதி³ஸபா⁴வேனேவ கோரண்ட³ஸமஸாதி³ஸோ. ந பனாதி⁴கவசனவஸேனாதி அதி⁴ப்பாயோ. ஸமாதி⁴ஜ்ஜா²னகுஸலோதி எத்த² அயங் குஸல-ஸத்³தோ³ தாவ அரொக்³யானவஜ்ஜசே²கஸுக²விபாகாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. அயஞ்ஹி ‘‘கச்சி நு போ⁴தோ குஸலங், கச்சி போ⁴தோ அனாமய’’ந்திஆதீ³ஸு (ஜா॰ 1.15.146; 2.20.129) ஆரொக்³யே தி³ஸ்ஸதி. ‘‘கதமோ பன, ப⁴ந்தே, காயஸமாசாரோ குஸலோ ? யோ கோ², மஹாராஜ, காயஸமாசாரோ அனவஜ்ஜோ’’தி (ம॰ நி॰ 2.361) ஏவமாதீ³ஸு அனவஜ்ஜே. ‘‘குஸலோ த்வங் ரத²ஸ்ஸ அங்க³பச்சங்கா³ன’’ந்திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 2.87) சே²கே. ‘‘குஸலஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ கதத்தா உபசிதத்தா’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ஸ॰ 431 ஆத³யோ) ஸுக²விபாகே. இத⁴ பன சே²கே த³ட்ட²ப்³போ³. வந்த³தேதி வந்தி³த்த².
57. Idāni tesaṃ kesañci therānaṃ nāmaṃ dassentehi ‘‘sāriputto mahāpañño, koraṇḍasamasādiso’’tiādi gāthāyo vuttā. Tattha koraṇḍasamasādisoti koraṇḍakusumasadisavaṇṇo, yadi evaṃ ‘‘koraṇḍasamo’’ti vā, ‘‘koraṇḍasadiso’’ti vā vattabbaṃ, kiṃ dvikkhattuṃ ‘‘samasādiso’’ti vuttanti ce? Nāyaṃ doso, tādiso koraṇḍasamattā koraṇḍasadisabhāveneva koraṇḍasamasādiso. Na panādhikavacanavasenāti adhippāyo. Samādhijjhānakusaloti ettha ayaṃ kusala-saddo tāva arogyānavajjachekasukhavipākādīsu dissati. Ayañhi ‘‘kacci nu bhoto kusalaṃ, kacci bhoto anāmaya’’ntiādīsu (jā. 1.15.146; 2.20.129) ārogye dissati. ‘‘Katamo pana, bhante, kāyasamācāro kusalo ? Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro anavajjo’’ti (ma. ni. 2.361) evamādīsu anavajje. ‘‘Kusalo tvaṃ rathassa aṅgapaccaṅgāna’’ntiādīsu (ma. ni. 2.87) cheke. ‘‘Kusalassa kammassa katattā upacitattā’’tiādīsu (dha. sa. 431 ādayo) sukhavipāke. Idha pana cheke daṭṭhabbo. Vandateti vandittha.
58. க³ஜ்ஜிதாதி க³ஜ்ஜந்தீதி க³ஜ்ஜிதா. காலமேகோ⁴ வாதி நீலஸலிலத⁴ரோ விய க³ஜ்ஜிதா இத்³தி⁴விஸயேதி அதி⁴ப்பாயோ. நீலுப்பலஸமஸாதி³ஸோதி நீலகுவலயஸதி³ஸவண்ணோ. ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவெத்தா²பி அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. மொக்³க³ல்லானோதி ஏவங் கொ³த்தவஸேன லத்³த⁴னாமோ கோலிதோ.
58.Gajjitāti gajjantīti gajjitā. Kālamegho vāti nīlasaliladharo viya gajjitā iddhivisayeti adhippāyo. Nīluppalasamasādisoti nīlakuvalayasadisavaṇṇo. Heṭṭhā vuttanayenevetthāpi attho veditabbo. Moggallānoti evaṃ gottavasena laddhanāmo kolito.
59. மஹாகஸ்ஸபோபி சாதி உருவேலகஸ்ஸபனதீ³கஸ்ஸபக³யாகஸ்ஸபகுமாரகஸ்ஸபே கு²த்³தா³னுகு²த்³த³கே தே²ரே உபாதா³ய அயங் மஹா, தஸ்மா ‘‘மஹாகஸ்ஸபோ’’தி வுத்தோ. பி சாதி ஸம்பா⁴வனஸம்பிண்ட³னத்தோ². உத்தத்தகனகஸன்னிபோ⁴தி ஸந்தத்தஸுவண்ணஸதி³ஸச²விவண்ணோ. து⁴தகு³ணேதி எத்த² கிலேஸது⁴னநதோ த⁴ம்மோ து⁴தோ நாம, து⁴தகு³ணோ நாம து⁴தத⁴ம்மோ. கதமோ பன து⁴தத⁴ம்மோ நாம? அப்பிச்ச²தா, ஸந்துட்டி²தா, ஸல்லேக²தா, பவிவேகதா, இத³மட்டி²கதாதி இமே து⁴தங்க³சேதனாய பரிவாரபூ⁴தா பஞ்ச த⁴ம்மா ‘‘அப்பிச்ச²ங்யேவ நிஸ்ஸாயா’’திஆதி³வசனதோ து⁴தத⁴ம்மா நாம. அத² வா கிலேஸே து⁴னநதோ ஞாணங் து⁴தங் நாம, தஸ்மிங் து⁴தகு³ணே. அக்³க³னிக்கி²த்தோதி அக்³கோ³ ஸெட்டோ² கோடிபூ⁴தோதி ட²பிதோ. ‘‘ஏதத³க்³க³ங், பி⁴க்க²வே, மம ஸாவகானங் பி⁴க்கூ²னங் து⁴தவாதா³னங் யதி³த³ங் மஹாகஸ்ஸபோ’’தி (அ॰ நி॰ 1.188, 191) டா²னந்தரே ட²பிதோதி அத்தோ². அயங் பன அக்³க³-ஸத்³தோ³ ஆதி³கோடிகொட்டா²ஸஸெட்டா²தீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. ததா² ஹேஸ – ‘‘அஜ்ஜதக்³கே³, ஸம்ம தோ³வாரிக , ஆவராமி தா³ரங் நிக³ண்டா²னங் நிக³ண்டீ²ன’’ந்திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 2.70) ஆதி³ம்ஹி தி³ஸ்ஸதி. ‘‘தேனேவ அங்கு³லக்³கே³ன தங் அங்கு³லக்³க³ங் பராமஸெய்ய’’ (கதா²॰ 441), ‘‘உச்ச²க்³க³ங் வேளக்³க³’’ந்திஆதீ³ஸு கோடியங். ‘‘அம்பி³லக்³க³ங் வா மது⁴ரக்³க³ங் வா’’ (ஸங்॰ நி॰ 5.374) ‘‘அனுஜானாமி, பி⁴க்க²வே, விஹாரக்³கே³ன வா பரிவேணக்³கே³ன வா பா⁴ஜேது’’ந்திஆதீ³ஸு (சூளவ॰ 318) கொட்டா²ஸே. ‘‘யாவதா, பி⁴க்க²வே, ஸத்தா அபதா³ வா த்³விபதா³ வா…பே॰… ததா²க³தோ தேஸங் அக்³க³மக்கா²யதீ’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 4.34) ஸெட்டே². ஸ்வாயமித⁴ ஸெட்டே² த³ட்ட²ப்³போ³. கோடியம்பி வத்ததி. தே²ரோ அத்தனோ டா²னே ஸெட்டோ² சேவ கோடிபூ⁴தோ ச. தேன வுத்தங் – ‘‘அக்³க³னிக்கி²த்தோ’’தி, அக்³கோ³ ஸெட்டோ² கோடிபூ⁴தோதி அத்தோ² (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.250 ஸரணக³மனகதா²; பாரா॰ அட்ட²॰ 1.15). தோ²மிதோதி பஸங்ஸிதோ தே³வமனுஸ்ஸாதீ³ஹி. ஸத்து² வண்ணிதோதி ஸத்தா²ரா வண்ணிதோ து²தோ, ‘‘கஸ்ஸபோ, பி⁴க்க²வே, சந்தூ³பமோ குலானி உபஸங்கமதி அபகஸ்ஸேவ காயங் அபகஸ்ஸ சித்தங் நிச்சனவகோ குலேஸு அப்பக³ப்³போ⁴’’தி ஏவமாதீ³ஹி அனேகேஹி ஸுத்தனயேஹி (ஸங்॰ நி॰ 2.146) வண்ணிதோ பஸத்தோ², ஸோபி ப⁴க³வந்தங் வந்த³தீதி அத்தோ².
59.Mahākassapopi cāti uruvelakassapanadīkassapagayākassapakumārakassape khuddānukhuddake there upādāya ayaṃ mahā, tasmā ‘‘mahākassapo’’ti vutto. Pi cāti sambhāvanasampiṇḍanattho. Uttattakanakasannibhoti santattasuvaṇṇasadisachavivaṇṇo. Dhutaguṇeti ettha kilesadhunanato dhammo dhuto nāma, dhutaguṇo nāma dhutadhammo. Katamo pana dhutadhammo nāma? Appicchatā, santuṭṭhitā, sallekhatā, pavivekatā, idamaṭṭhikatāti ime dhutaṅgacetanāya parivārabhūtā pañca dhammā ‘‘appicchaṃyeva nissāyā’’tiādivacanato dhutadhammā nāma. Atha vā kilese dhunanato ñāṇaṃ dhutaṃ nāma, tasmiṃ dhutaguṇe. Agganikkhittoti aggo seṭṭho koṭibhūtoti ṭhapito. ‘‘Etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dhutavādānaṃ yadidaṃ mahākassapo’’ti (a. ni. 1.188, 191) ṭhānantare ṭhapitoti attho. Ayaṃ pana agga-saddo ādikoṭikoṭṭhāsaseṭṭhādīsu dissati. Tathā hesa – ‘‘ajjatagge, samma dovārika , āvarāmi dāraṃ nigaṇṭhānaṃ nigaṇṭhīna’’ntiādīsu (ma. ni. 2.70) ādimhi dissati. ‘‘Teneva aṅgulaggena taṃ aṅgulaggaṃ parāmaseyya’’ (kathā. 441), ‘‘ucchaggaṃ veḷagga’’ntiādīsu koṭiyaṃ. ‘‘Ambilaggaṃ vā madhuraggaṃ vā’’ (saṃ. ni. 5.374) ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vihāraggena vā pariveṇaggena vā bhājetu’’ntiādīsu (cūḷava. 318) koṭṭhāse. ‘‘Yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā dvipadā vā…pe… tathāgato tesaṃ aggamakkhāyatī’’tiādīsu (a. ni. 4.34) seṭṭhe. Svāyamidha seṭṭhe daṭṭhabbo. Koṭiyampi vattati. Thero attano ṭhāne seṭṭho ceva koṭibhūto ca. Tena vuttaṃ – ‘‘agganikkhitto’’ti, aggo seṭṭho koṭibhūtoti attho (dī. ni. aṭṭha. 1.250 saraṇagamanakathā; pārā. aṭṭha. 1.15). Thomitoti pasaṃsito devamanussādīhi. Satthu vaṇṇitoti satthārā vaṇṇito thuto, ‘‘kassapo, bhikkhave, candūpamo kulāni upasaṅkamati apakasseva kāyaṃ apakassa cittaṃ niccanavako kulesu appagabbho’’ti evamādīhi anekehi suttanayehi (saṃ. ni. 2.146) vaṇṇito pasattho, sopi bhagavantaṃ vandatīti attho.
60. தி³ப்³ப³சக்கூ²னந்தி தி³ப்³ப³ங் சக்கு² யேஸங் அத்தி² தே தி³ப்³ப³சக்கூ², தேஸங் தி³ப்³ப³சக்கூ²னங் பி⁴க்கூ²னங் அக்³கோ³ ஸெட்டோ²தி அத்தோ². யதா²ஹ – ‘‘ஏதத³க்³க³ங், பி⁴க்க²வே, மம ஸாவகானங் பி⁴க்கூ²னங் தி³ப்³ப³சக்கு²கானங் யதி³த³ங் அனுருத்³தோ⁴’’தி (அ॰ நி॰ 1.188, 192). அனுருத்³த⁴த்தே²ரோ ப⁴க³வதோ சூளபிதுனோ அமிதோத³னஸ்ஸ நாம ஸக்கஸ்ஸ புத்தோ மஹானாமஸ்ஸ கனிட்ட²பா⁴தா மஹாபுஞ்ஞோ பரமஸுகு²மாலோ, ஸோ அத்தஸத்தமோ நிக்க²மித்வா அகா³ரஸ்மா அனகா³ரியங் பப்³ப³ஜிதோ, தஸ்ஸ பப்³ப³ஜ்ஜானுக்கமோ ஸங்க⁴பே⁴த³கக்க²ந்த⁴கே (சூளவ॰ 330 ஆத³யோ) ஆக³தோவ. அவிதூ³ரே வாதி ப⁴க³வதோ ஸந்திகேயேவ.
60.Dibbacakkhūnanti dibbaṃ cakkhu yesaṃ atthi te dibbacakkhū, tesaṃ dibbacakkhūnaṃ bhikkhūnaṃ aggo seṭṭhoti attho. Yathāha – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dibbacakkhukānaṃ yadidaṃ anuruddho’’ti (a. ni. 1.188, 192). Anuruddhatthero bhagavato cūḷapituno amitodanassa nāma sakkassa putto mahānāmassa kaniṭṭhabhātā mahāpuñño paramasukhumālo, so attasattamo nikkhamitvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, tassa pabbajjānukkamo saṅghabhedakakkhandhake (cūḷava. 330 ādayo) āgatova. Avidūre vāti bhagavato santikeyeva.
61. ஆபத்திஅனாபத்தியாதி ஆபத்தியஞ்ச அனாபத்தியஞ்ச கோவிதோ³. ஸதேகிச்சா²யாதி ஸப்படிகம்மாயபி அப்படிகம்மாயபி சாதி அத்தோ². தத்த² ஸப்படிகம்மா ஸா ச²ப்³பி³தா⁴ ஹோதி, அப்படிகம்மா ஸா பாராஜிகாபத்தி. ‘‘ஆபத்திஅனாபத்தியா, ஸதேகிச்சா²ய கோவிதோ³’’திபி பாடோ², ஸோயேவ அத்தோ². வினயேதி வினயபிடகே. அக்³க³னிக்கி²த்தோதி ‘‘ஏதத³க்³க³ங், பி⁴க்க²வே , மம ஸாவகானங் பி⁴க்கூ²னங் வினயத⁴ரானங் யதி³த³ங், உபாலீ’’தி (அ॰ நி॰ 1.219, 228) ஏதத³க்³க³ட்டா²னே ட²பிதோதி அத்தோ². உபாலீதி உபாலித்தே²ரோ. ஸத்து² வண்ணிதோதி ஸத்தா²ரா வண்ணிதோ பஸத்தோ². தே²ரோ கிர ததா²க³தஸ்ஸேவ ஸந்திகே வினயபிடகங் உக்³க³ண்ஹித்வா பா⁴ருகச்ச²கவத்து²ங் (பாரா॰ 78), அஜ்ஜுகவத்து²ங் (பாரா॰ 158), குமாரகஸ்ஸபவத்து²ந்தி (ம॰ நி॰ 1.249) இமானி தீணி வத்தூ²னி ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணேன ஸத்³தி⁴ங் ஸங்ஸந்தி³த்வா கதே²ஸி. தஸ்மா தே²ரோ வினயத⁴ரானங் அக்³கோ³தி ஏவமாதி³னா நயேன ஸத்தா²ரா வண்ணிதோதி வுத்தோ.
61.Āpattianāpattiyāti āpattiyañca anāpattiyañca kovido. Satekicchāyāti sappaṭikammāyapi appaṭikammāyapi cāti attho. Tattha sappaṭikammā sā chabbidhā hoti, appaṭikammā sā pārājikāpatti. ‘‘Āpattianāpattiyā, satekicchāya kovido’’tipi pāṭho, soyeva attho. Vinayeti vinayapiṭake. Agganikkhittoti ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave , mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ vinayadharānaṃ yadidaṃ, upālī’’ti (a. ni. 1.219, 228) etadaggaṭṭhāne ṭhapitoti attho. Upālīti upālitthero. Satthu vaṇṇitoti satthārā vaṇṇito pasattho. Thero kira tathāgatasseva santike vinayapiṭakaṃ uggaṇhitvā bhārukacchakavatthuṃ (pārā. 78), ajjukavatthuṃ (pārā. 158), kumārakassapavatthunti (ma. ni. 1.249) imāni tīṇi vatthūni sabbaññutaññāṇena saddhiṃ saṃsanditvā kathesi. Tasmā thero vinayadharānaṃ aggoti evamādinā nayena satthārā vaṇṇitoti vutto.
62. ஸுகு²மனிபுணத்த²படிவித்³தோ⁴தி படிவித்³த⁴ஸுகு²மனிபுணத்தோ², படிவித்³த⁴து³த்³த³ஸனிபுணத்தோ²தி அத்தோ². கதி²கானங் பவரோதி த⁴ம்மகதி²கானங் ஸெட்டோ². ‘‘ஏதத³க்³க³ங், பி⁴க்க²வே, மம ஸாவகானங் பி⁴க்கூ²னங் த⁴ம்மகதி²கானங் யதி³த³ங் புண்ணோ மந்தாணிபுத்தோ’’தி (அ॰ நி॰ 1.188, 196) ஏதத³க்³க³பாளியங் ஆரோபிதோ. தேன வுத்தங் ‘‘கதி²கானங் பவரோ’’தி. க³ணீதி ஸஸங்கோ⁴. தே²ரஸ்ஸ கிர ஸந்திகே பப்³ப³ஜிதா குலபுத்தா பஞ்சஸதா அஹேஸுங். ஸப்³பே³பி தே த³ஸப³லஸ்ஸ ஜாதபூ⁴மிகா ஜாதரட்ட²வாஸினோ ஸப்³பே³வ கீ²ணாஸவா ஸப்³பே³வ த³ஸகதா²வத்து²லாபி⁴னோ. தேன வுத்தங் ‘‘க³ணீ’’தி. இஸீதி ஏஸதி க³வேஸதி குஸலே த⁴ம்மேதி இஸி. மந்தாணியா புத்தோதி மந்தாணியா நாம ப்³ராஹ்மணியா புத்தோ. புண்ணோதி தஸ்ஸ நாமங். விஸ்ஸுதோதி அத்தனோ அப்பிச்ச²தாதீ³ஹி கு³ணேஹி விஸ்ஸுதோ.
62.Sukhumanipuṇatthapaṭividdhoti paṭividdhasukhumanipuṇattho, paṭividdhaduddasanipuṇatthoti attho. Kathikānaṃ pavaroti dhammakathikānaṃ seṭṭho. ‘‘Etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dhammakathikānaṃ yadidaṃ puṇṇo mantāṇiputto’’ti (a. ni. 1.188, 196) etadaggapāḷiyaṃ āropito. Tena vuttaṃ ‘‘kathikānaṃ pavaro’’ti. Gaṇīti sasaṅgho. Therassa kira santike pabbajitā kulaputtā pañcasatā ahesuṃ. Sabbepi te dasabalassa jātabhūmikā jātaraṭṭhavāsino sabbeva khīṇāsavā sabbeva dasakathāvatthulābhino. Tena vuttaṃ ‘‘gaṇī’’ti. Isīti esati gavesati kusale dhammeti isi. Mantāṇiyā puttoti mantāṇiyā nāma brāhmaṇiyā putto. Puṇṇoti tassa nāmaṃ. Vissutoti attano appicchatādīhi guṇehi vissuto.
அஞ்ஞாஸிகொண்ட³ஞ்ஞத்தே²ரோ பன ஸத்த²ரி அபி⁴ஸம்போ³தி⁴ங் பத்வா பவத்திதவரத⁴ம்மசக்கே அனுபுப்³பே³ன ஆக³ந்த்வா ராஜக³ஹங் உபனிஸ்ஸாய விஹரந்தே கபிலவத்து²ங் ஆக³ந்த்வா அத்தனோ பா⁴கி³னெய்யங் புண்ணங் நாம மாணவங் பப்³பா³ஜெத்வா ப⁴க³வந்தங் வந்தி³த்வா ஆபுச்சி²த்வா நிவாஸத்தா²ய ஸயங் ச²த்³த³ந்தத³ஹங் க³தோ. புண்ணோ பன ப⁴க³வந்தங் த³ஸ்ஸனாய தே²ரேன ஸத்³தி⁴ங் ஆக³ந்த்வா – ‘‘மய்ஹங் பப்³ப³ஜிதகிச்சங் மத்த²கங் பாபெத்வாவ த³ஸப³லஸ்ஸ ஸந்திகங் க³மிஸ்ஸாமீ’’தி கபிலபுரேயேவ ஓஹீனோ, ஸோ யோனிஸோமனஸிகாரங் கரொந்தோ நசிரஸ்ஸேவ அரஹத்தங் பத்வா ப⁴க³வந்தங் உபஸங்கமி. எத்த² பன அனுருத்³த⁴த்தே²ரோ ச உபாலித்தே²ரோ ச இமே த்³வே தே²ரா ப⁴க³வதோ கபிலவத்து²புரங் பவிஸித்வா ஞாதிஸமாக³மதி³வஸே பப்³ப³ஜிதா விய த³ஸ்ஸிதா, தங் பன க²ந்த⁴கபாளியா அட்ட²கதா²ய ச ந ஸமேதி. வீமங்ஸித்வா க³ஹேதப்³ப³ங்.
Aññāsikoṇḍaññatthero pana satthari abhisambodhiṃ patvā pavattitavaradhammacakke anupubbena āgantvā rājagahaṃ upanissāya viharante kapilavatthuṃ āgantvā attano bhāgineyyaṃ puṇṇaṃ nāma māṇavaṃ pabbājetvā bhagavantaṃ vanditvā āpucchitvā nivāsatthāya sayaṃ chaddantadahaṃ gato. Puṇṇo pana bhagavantaṃ dassanāya therena saddhiṃ āgantvā – ‘‘mayhaṃ pabbajitakiccaṃ matthakaṃ pāpetvāva dasabalassa santikaṃ gamissāmī’’ti kapilapureyeva ohīno, so yonisomanasikāraṃ karonto nacirasseva arahattaṃ patvā bhagavantaṃ upasaṅkami. Ettha pana anuruddhatthero ca upālitthero ca ime dve therā bhagavato kapilavatthupuraṃ pavisitvā ñātisamāgamadivase pabbajitā viya dassitā, taṃ pana khandhakapāḷiyā aṭṭhakathāya ca na sameti. Vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
அத² ஸத்தா² ஸாரிபுத்தத்தே²ராதீ³னங் பஞ்சன்னங் பி⁴க்கு²ஸதானங் சித்தாசாரமஞ்ஞாய அத்தனோ கு³ணே கதே²துமாரபி⁴. தேன வுத்தங் –
Atha satthā sāriputtattherādīnaṃ pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ cittācāramaññāya attano guṇe kathetumārabhi. Tena vuttaṃ –
63.
63.
‘‘ஏதேஸங் சித்தமஞ்ஞாய, ஓபம்மகுஸலோ முனி;
‘‘Etesaṃ cittamaññāya, opammakusalo muni;
கங்க²ச்சே²தோ³ மஹாவீரோ, கதே²ஸி அத்தனோ கு³ண’’ந்தி.
Kaṅkhacchedo mahāvīro, kathesi attano guṇa’’nti.
தத்த² ஓபம்மகுஸலோதி உபமாய குஸலோ. கங்க²ச்சே²தோ³தி ஸப்³ப³ஸத்தானங் ஸங்ஸயச்சே²த³கோ.
Tattha opammakusaloti upamāya kusalo. Kaṅkhacchedoti sabbasattānaṃ saṃsayacchedako.
இதா³னி தே அத்தனோ கு³ணே கதே²ஸி, தே த³ஸ்ஸேதுங் –
Idāni te attano guṇe kathesi, te dassetuṃ –
64.
64.
‘‘சத்தாரோ தே அஸங்க்²யெய்யா, கோடி யேஸங் ந நாயதி;
‘‘Cattāro te asaṅkhyeyyā, koṭi yesaṃ na nāyati;
ஸத்தகாயோ ச ஆகாஸோ, சக்கவாளா சனந்தகா;
Sattakāyo ca ākāso, cakkavāḷā canantakā;
பு³த்³த⁴ஞாணங் அப்பமெய்யங், ந ஸக்கா ஏதே விஜானிது’’ந்தி. – வுத்தங்;
Buddhañāṇaṃ appameyyaṃ, na sakkā ete vijānitu’’nti. – vuttaṃ;
தத்த² சத்தாரோதி க³ணனபரிச்சே²தோ³. ஏதேதி இதா³னி வத்தப்³பே³ அத்தே² நித³ஸ்ஸேதி. அஸங்க்²யெய்யாதி ஸங்க்²யாதுமஸக்குணெய்யத்தா அஸங்க்²யெய்யா, க³ணனபத²ங் வீதிவத்தாதி அத்தோ². கோடீதிஆதி³ வா அந்தோ வா மரியாதா³. யேஸந்தி யேஸங் சதுன்னங் அஸங்க்²யெய்யானங். ந நாயதீதி ந பஞ்ஞாயதி. இதா³னி தே வுத்தப்பகாரே சத்தாரோ அஸங்க்²யெய்யே த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸத்தகாயோ’’திஆதி³ வுத்தங். ஸத்தகாயோதி ஸத்தஸமூஹோ, ஸத்தகாயோ அனந்தோ அபரிமாணோ அப்பமெய்யோ. ததா² ஆகாஸோ ஆகாஸஸ்ஸாபி அந்தோ நத்தி². ததா² சக்கவாளானி அனந்தானி ஏவ. பு³த்³த⁴ஞாணங் ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங் அப்பமெய்யங். ந ஸக்கா ஏதே விஜானிதுந்தி யஸ்மா பனேதே அனந்தா, தஸ்மா ந ஸக்கா விஜானிதுங்.
Tattha cattāroti gaṇanaparicchedo. Eteti idāni vattabbe atthe nidasseti. Asaṅkhyeyyāti saṅkhyātumasakkuṇeyyattā asaṅkhyeyyā, gaṇanapathaṃ vītivattāti attho. Koṭītiādi vā anto vā mariyādā. Yesanti yesaṃ catunnaṃ asaṅkhyeyyānaṃ. Na nāyatīti na paññāyati. Idāni te vuttappakāre cattāro asaṅkhyeyye dassetuṃ ‘‘sattakāyo’’tiādi vuttaṃ. Sattakāyoti sattasamūho, sattakāyo ananto aparimāṇo appameyyo. Tathā ākāso ākāsassāpi anto natthi. Tathā cakkavāḷāni anantāni eva. Buddhañāṇaṃ sabbaññutaññāṇaṃ appameyyaṃ. Na sakkā ete vijānitunti yasmā panete anantā, tasmā na sakkā vijānituṃ.
65. இதா³னி ஸத்தா² அத்தனோ இத்³தி⁴விகுப்³ப³னே ஸஞ்ஜாதச்ச²ரியப்³பு⁴தானங் தே³வமனுஸ்ஸாதீ³னங் கின்னாமேதங் அச்ச²ரியங், இதோபி விஸிட்ட²தரங் அச்ச²ரியங் அப்³பு⁴தங் அத்தி², மம தங் ஸுணாதா²தி த⁴ம்மதே³ஸனங் வட்³டெ⁴ந்தோ –
65. Idāni satthā attano iddhivikubbane sañjātacchariyabbhutānaṃ devamanussādīnaṃ kinnāmetaṃ acchariyaṃ, itopi visiṭṭhataraṃ acchariyaṃ abbhutaṃ atthi, mama taṃ suṇāthāti dhammadesanaṃ vaḍḍhento –
‘‘கிமேதங் அச்ச²ரியங் லோகே, யங் மே இத்³தி⁴விகுப்³ப³னங்;
‘‘Kimetaṃ acchariyaṃ loke, yaṃ me iddhivikubbanaṃ;
அஞ்ஞே ப³ஹூ அச்ச²ரியா, அப்³பு⁴தா லோமஹங்ஸனா’’தி. – ஆதி³மாஹ;
Aññe bahū acchariyā, abbhutā lomahaṃsanā’’ti. – ādimāha;
தத்த² கிந்தி படிக்கே²பவசனங்.ஏதந்தி இத³ங் இத்³தி⁴விகுப்³ப³னங் ஸந்தா⁴யாஹ. யந்தி அயங் யங்-ஸத்³தோ³ ‘‘யங் தங் அபுச்சி²ம்ஹ அகித்தயீ நோ, அஞ்ஞங் தங் புச்சா²ம ததி³ங்க⁴ ப்³ரூஹீ’’திஆதீ³ஸு (ஸு॰ நி॰ 1058; மஹானி॰ 110; சூளனி॰ மெத்தகூ³மாணவபுச்சா² 77) உபயோக³வசனே தி³ஸ்ஸதி . ‘‘அட்டா²னமேதங், பி⁴க்க²வே, அனவகாஸோ; யங் ஏகிஸ்ஸா லோகதா⁴துயா த்³வே அரஹந்தோ ஸம்மாஸம்பு³த்³தா⁴’’தி (அ॰ நி॰ 1.277; விப⁴॰ 809; மி॰ ப॰ 5.1.1) எத்த² காரணவசனே. ‘‘யங் விபஸ்ஸீ ப⁴க³வா கப்பே உத³பாதீ³’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.4) எத்த² பு⁴ம்மே. ‘‘யங் கோ² மே, ப⁴ந்தே, தே³வானங் தாவதிங்ஸானங் ஸம்முகா² ஸுதங் ஸம்முகா² படிக்³க³ஹிதங், ஆரோசேமி தங் ப⁴க³வதோ’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.293) பச்சத்தவசனே. இதா⁴பி பச்சத்தவசனே த³ட்ட²ப்³போ³ (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.4). அஞ்ஞே ப³ஹூ மம அச்ச²ரியா அப்³பு⁴தவிஸேஸா ஸந்தீதி தீ³பேதி.
Tattha kinti paṭikkhepavacanaṃ.Etanti idaṃ iddhivikubbanaṃ sandhāyāha. Yanti ayaṃ yaṃ-saddo ‘‘yaṃ taṃ apucchimha akittayī no, aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhī’’tiādīsu (su. ni. 1058; mahāni. 110; cūḷani. mettagūmāṇavapucchā 77) upayogavacane dissati . ‘‘Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso; yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā’’ti (a. ni. 1.277; vibha. 809; mi. pa. 5.1.1) ettha kāraṇavacane. ‘‘Yaṃ vipassī bhagavā kappe udapādī’’ti (dī. ni. 2.4) ettha bhumme. ‘‘Yaṃ kho me, bhante, devānaṃ tāvatiṃsānaṃ sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ, ārocemi taṃ bhagavato’’tiādīsu (dī. ni. 2.293) paccattavacane. Idhāpi paccattavacane daṭṭhabbo (dī. ni. aṭṭha. 2.4). Aññe bahū mama acchariyā abbhutavisesā santīti dīpeti.
இதா³னி தே அச்ச²ரியே த³ஸ்ஸெந்தோ –
Idāni te acchariye dassento –
66.
66.
‘‘யதா³ஹங் துஸிதே காயே, ஸந்துஸிதோ நாமஹங் ததா³;
‘‘Yadāhaṃ tusite kāye, santusito nāmahaṃ tadā;
த³ஸஸஹஸ்ஸீ ஸமாக³ம்ம, யாசந்தி பஞ்ஜலீ மம’’ந்தி. – ஆதி³மாஹ;
Dasasahassī samāgamma, yācanti pañjalī mama’’nti. – ādimāha;
தத்த² யதா³தி யஸ்மிங் காலே. அஹந்தி அத்தானங் நித்³தி³ஸதி. துஸிதே காயேதி துஸிதஸங்கா²தே தே³வனிகாயே. யதா³ பனாஹங் ஸமத்திங்ஸபாரமியோ பூரெத்வா பஞ்சமஹாபரிச்சாகே³ பரிச்சஜித்வா ஞாதத்த²சரியலோகத்த²சரியபு³த்³த⁴த்த²சரியானங் கோடிங் பத்வா ஸத்தஸதகமஹாதா³னானி த³த்வா ஸத்தக்க²த்துங் பத²விங் கம்பெத்வா வெஸ்ஸந்தரத்தபா⁴வதோ சவித்வா து³தியே சித்தவாரே துஸிதப⁴வனே நிப்³ப³த்தோ ததா³பி ஸந்துஸிதோ நாம தே³வராஜா அஹோஸிங். த³ஸஸஹஸ்ஸீ ஸமாக³ம்மாதி த³ஸஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு தே³வதா ஸன்னிபதித்வாதி அத்தோ². யாசந்தி பஞ்ஜலீ மமந்தி மங் உபஸங்கமித்வா, ‘‘மாரிஸ, தயா த³ஸ பாரமியோ பூரெந்தேன ந ஸக்கஸம்பத்திங் ந மார ந ப்³ரஹ்ம ந சக்கவத்திஸம்பத்திங் பத்தெ²ந்தேன பூரிதா, லோகனித்த²ரணத்தா²ய பன பு³த்³த⁴த்தங் பத்த²யமானேன பூரிதா, ஸோ தவ காலோ, மாரிஸ, பு³த்³த⁴த்தாய ஸமயோ , மாரிஸ, பு³த்³த⁴த்தாயா’’தி (ஜா॰ அட்ட²॰ 1.நிதா³னகதா², அவிதூ³ரேனிதா³னகதா²) யாசந்தி மமந்தி. தேன வுத்தங் –
Tattha yadāti yasmiṃ kāle. Ahanti attānaṃ niddisati. Tusite kāyeti tusitasaṅkhāte devanikāye. Yadā panāhaṃ samattiṃsapāramiyo pūretvā pañcamahāpariccāge pariccajitvā ñātatthacariyalokatthacariyabuddhatthacariyānaṃ koṭiṃ patvā sattasatakamahādānāni datvā sattakkhattuṃ pathaviṃ kampetvā vessantarattabhāvato cavitvā dutiye cittavāre tusitabhavane nibbatto tadāpi santusito nāma devarājā ahosiṃ. Dasasahassī samāgammāti dasasahassacakkavāḷesu devatā sannipatitvāti attho. Yācanti pañjalī mamanti maṃ upasaṅkamitvā, ‘‘mārisa, tayā dasa pāramiyo pūrentena na sakkasampattiṃ na māra na brahma na cakkavattisampattiṃ patthentena pūritā, lokanittharaṇatthāya pana buddhattaṃ patthayamānena pūritā, so tava kālo, mārisa, buddhattāya samayo , mārisa, buddhattāyā’’ti (jā. aṭṭha. 1.nidānakathā, avidūrenidānakathā) yācanti mamanti. Tena vuttaṃ –
67.
67.
‘‘காலோ கோ² தே மஹாவீர, உப்பஜ்ஜ மாதுகுச்சி²யங்;
‘‘Kālo kho te mahāvīra, uppajja mātukucchiyaṃ;
ஸதே³வகங் தாரயந்தோ, பு³ஜ்ஜ²ஸ்ஸு அமதங் பத³’’ந்தி.
Sadevakaṃ tārayanto, bujjhassu amataṃ pada’’nti.
தத்த² காலோ தேதி காலோ தவ, அயமேவ வா பாடோ². உப்பஜ்ஜாதி படிஸந்தி⁴ங் க³ண்ஹ, ‘‘ஓக்கமா’’திபி பாடோ². ஸதே³வகந்தி ஸதே³வகங் லோகந்தி அத்தோ². தாரயந்தோதி எத்த² பாரமியோ பூரெந்தோபி தாரயதி நாம, பாரமியோ மத்த²கங் பாபெந்தோபி தாரயதி நாம, வெஸ்ஸந்தரத்தபா⁴வதோ சவித்வா துஸிதபுரே படிஸந்தி⁴ங் க³ஹெத்வா ஸட்டி²வஸ்ஸஸதஸஹஸ்ஸாதி⁴கானி ஸத்தபண்ணாஸவஸ்ஸகோடியோ தத்த² திட்ட²ந்தோபி தாரயதி நாம, தே³வதாஹி யாசிதோ பஞ்சவித⁴ங் மஹாவிலோகிதங் விலோகெத்வா மஹாமாயாதே³வியா குச்சி²ஸ்மிங் படிஸந்தி⁴ங் க³ண்ஹந்தோபி த³ஸமாஸே க³ப்³ப⁴வாஸங் வஸந்தோபி தாரயதி நாம, ஏகூனதிங்ஸ வஸ்ஸானி அகா³ரமஜ்ஜே² திட்ட²ந்தோபி தாரயதி நாம. ராஹுலப⁴த்³த³ஸ்ஸ ஜாததி³வஸே ச²ன்னஸஹாயோ கண்ட³கங் ஆருய்ஹ நிக்க²மந்தோபி தீணி ரஜ்ஜானி அதிக்கமித்வா அனோமாய நாம நதி³யா தீரே பப்³ப³ஜந்தோபி தாரயதி நாம, ச²ப்³ப³ஸ்ஸானி பதா⁴னங் கரொந்தோபி விஸாக²புண்ணமாயங் மஹாபோ³தி⁴மண்ட³ங் ஆருய்ஹ மாரப³லங் வித⁴மித்வா பட²மயாமே புப்³பே³னிவாஸங் அனுஸ்ஸரித்வா மஜ்ஜி²மயாமே தி³ப்³ப³சக்கு²ங் விஸோதெ⁴த்வா பச்சி²மயாமே த்³வாத³ஸங்க³ங் படிச்சஸமுப்பாத³ங் அனுலோமபடிலோமதோ ஸம்மஸித்வா ஸோதாபத்திமக்³க³ங் படிவிஜ்ஜ²ந்தோபி தாரயதி நாம, ஸோதாபத்திப²லக்க²ணேபி, ஸகதா³கா³மிமக்³க³க்க²ணேபி, ஸகதா³கா³மிப²லக்க²ணேபி, அனாகா³மிமக்³க³க்க²ணேபி, அனாகா³மிப²லக்க²ணேபி, அரஹத்தமக்³க³க்க²ணேபி, அரஹத்தப²லக்க²ணேபி தாரயதி நாம, யதா³ அட்டா²ரஸதே³வதாகோடிஸஹஸ்ஸேஹி பஞ்சவக்³கி³யானங் அமதபானங் அதா³ஸி, ததோ பட்டா²ய தாரயி நாமாதி வுச்சதி. தேன வுத்தங் –
Tattha kālo teti kālo tava, ayameva vā pāṭho. Uppajjāti paṭisandhiṃ gaṇha, ‘‘okkamā’’tipi pāṭho. Sadevakanti sadevakaṃ lokanti attho. Tārayantoti ettha pāramiyo pūrentopi tārayati nāma, pāramiyo matthakaṃ pāpentopi tārayati nāma, vessantarattabhāvato cavitvā tusitapure paṭisandhiṃ gahetvā saṭṭhivassasatasahassādhikāni sattapaṇṇāsavassakoṭiyo tattha tiṭṭhantopi tārayati nāma, devatāhi yācito pañcavidhaṃ mahāvilokitaṃ viloketvā mahāmāyādeviyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gaṇhantopi dasamāse gabbhavāsaṃ vasantopi tārayati nāma, ekūnatiṃsa vassāni agāramajjhe tiṭṭhantopi tārayati nāma. Rāhulabhaddassa jātadivase channasahāyo kaṇḍakaṃ āruyha nikkhamantopi tīṇi rajjāni atikkamitvā anomāya nāma nadiyā tīre pabbajantopi tārayati nāma, chabbassāni padhānaṃ karontopi visākhapuṇṇamāyaṃ mahābodhimaṇḍaṃ āruyha mārabalaṃ vidhamitvā paṭhamayāme pubbenivāsaṃ anussaritvā majjhimayāme dibbacakkhuṃ visodhetvā pacchimayāme dvādasaṅgaṃ paṭiccasamuppādaṃ anulomapaṭilomato sammasitvā sotāpattimaggaṃ paṭivijjhantopi tārayati nāma, sotāpattiphalakkhaṇepi, sakadāgāmimaggakkhaṇepi, sakadāgāmiphalakkhaṇepi, anāgāmimaggakkhaṇepi, anāgāmiphalakkhaṇepi, arahattamaggakkhaṇepi, arahattaphalakkhaṇepi tārayati nāma, yadā aṭṭhārasadevatākoṭisahassehi pañcavaggiyānaṃ amatapānaṃ adāsi, tato paṭṭhāya tārayi nāmāti vuccati. Tena vuttaṃ –
‘‘ஸதே³வகங் தாரயந்தோ, பு³ஜ்ஜ²ஸ்ஸு அமதங் பத³’’ந்தி.
‘‘Sadevakaṃ tārayanto, bujjhassu amataṃ pada’’nti.
அத² மஹாஸத்தோ தே³வதாஹி யாசியமானோபி தே³வதானங் படிஞ்ஞங் அத³த்வாவ காலதீ³பதே³ஸகுலஜனெத்திஆயுபரிச்சே²த³வஸேன பஞ்சவித⁴ங் மஹாவிலோகனங் நாம விலோகேஸி. தத்த² ‘‘காலோ நு கோ², ந காலோ’’தி பட²மங் காலங் விலோகேஸி. தத்த² வஸ்ஸஸதஸஹஸ்ஸதோ உத்³த⁴ங் ஆயுகாலோ காலோ நாம ந ஹோதி. கஸ்மா? ஜாதிஜராமரணாதீ³னங் அபாகடத்தா, பு³த்³தா⁴னஞ்ச த⁴ம்மதே³ஸனா நாம திலக்க²ணமுத்தா நாம நத்தி², தேஸங் அனிச்சங் து³க்க²மனத்தாதி கதெ²ந்தானங் ‘‘கின்னாமேதே கதெ²ந்தீ’’தி ந ஸத்³த³ஹந்தி, ததோ அபி⁴ஸமயோ ந ஹோதி, தஸ்மிங் அஸதி அனிய்யானிகங் ஸாஸனங் ஹோதி . தஸ்மா ஸோ அகாலோ. வஸ்ஸஸததோ ஊனோ ஆயுகாலோபி காலோ ந ஹோதி. கஸ்மா? ததா³ ஸத்தா உஸ்ஸன்னகிலேஸா ஹொந்தி, உஸ்ஸன்னகிலேஸானஞ்ச தி³ன்னோ ஓவாதோ³ ஓவாத³ட்டா²னே ந திட்ட²தி, தஸ்மா ஸோபி அகாலோ. வஸ்ஸஸதஸஹஸ்ஸதோ பட்டா²ய ஹெட்டா² வஸ்ஸஸததோ பட்டா²ய உத்³த⁴ங் ஆயுகாலோ காலோ நாம. இதா³னி வஸ்ஸஸதாயுகா மனுஸ்ஸாதி அத² போ³தி⁴ஸத்தோ ‘‘நிப்³ப³த்திதப்³ப³காலோ’’தி அத்³த³ஸ.
Atha mahāsatto devatāhi yāciyamānopi devatānaṃ paṭiññaṃ adatvāva kāladīpadesakulajanettiāyuparicchedavasena pañcavidhaṃ mahāvilokanaṃ nāma vilokesi. Tattha ‘‘kālo nu kho, na kālo’’ti paṭhamaṃ kālaṃ vilokesi. Tattha vassasatasahassato uddhaṃ āyukālo kālo nāma na hoti. Kasmā? Jātijarāmaraṇādīnaṃ apākaṭattā, buddhānañca dhammadesanā nāma tilakkhaṇamuttā nāma natthi, tesaṃ aniccaṃ dukkhamanattāti kathentānaṃ ‘‘kinnāmete kathentī’’ti na saddahanti, tato abhisamayo na hoti, tasmiṃ asati aniyyānikaṃ sāsanaṃ hoti . Tasmā so akālo. Vassasatato ūno āyukālopi kālo na hoti. Kasmā? Tadā sattā ussannakilesā honti, ussannakilesānañca dinno ovādo ovādaṭṭhāne na tiṭṭhati, tasmā sopi akālo. Vassasatasahassato paṭṭhāya heṭṭhā vassasatato paṭṭhāya uddhaṃ āyukālo kālo nāma. Idāni vassasatāyukā manussāti atha bodhisatto ‘‘nibbattitabbakālo’’ti addasa.
ததோ தீ³பங் ஓலோகெந்தோ ‘‘ஜம்பு³தீ³பேயேவ பு³த்³தா⁴ நிப்³ப³த்தந்தீ’’தி தீ³பங் பஸ்ஸி. ததோ ஜம்பு³தீ³போ நாம மஹா த³ஸயோஜனஸஹஸ்ஸபரிமாணோ, கதரஸ்மிங் நு கோ² பதே³ஸே பு³த்³தா⁴ நிப்³ப³த்தந்தீ’’தி தே³ஸங் விலோகெந்தோ மஜ்ஜி²மதே³ஸங் பஸ்ஸி. ததோ குலங் விலோகெந்தோ ‘‘பு³த்³தா⁴ நாம லோகஸம்மதே குலே நிப்³ப³த்தந்தி, இதா³னி க²த்தியகுலங் லோகஸம்மதங், தத்த² நிப்³ப³த்திஸ்ஸாமி, ஸுத்³தோ⁴த³னோ நாம மே ராஜா பிதா ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி குலங் அத்³த³ஸ. ததோ மாதரங் விலோகெந்தோ ‘‘பு³த்³த⁴மாதா நாம லோலா ஸுராது⁴த்தா ந ஹோதி, அக²ண்ட³பஞ்சஸீலாதி அயஞ்ச மஹாமாயா நாம தே³வீ ஏதி³ஸா, அயங் மே மாதா ப⁴விஸ்ஸதீதி கித்தகங் அஸ்ஸா ஆயூ’’தி ஆவஜ்ஜெந்தோ த³ஸன்னங் மாஸானங் உபரி ஸத்ததி³வஸானி பஸ்ஸி. இதி இமங் பஞ்சவித⁴விலோகனங் விலோகெத்வா – ‘‘காலோ மே, மாரிஸ, பு³த்³த⁴பா⁴வாயா’’தி தே³வதானங் படிஞ்ஞங் த³த்வா தத்த² யாவதாயுகங் ட²த்வா ததோ சவித்வா ஸக்யராஜகுலே மாயாதே³வியா குச்சி²யங் படிஸந்தி⁴ங் அக்³க³ஹேஸி (ஜா॰ அட்ட²॰ 1.நிதா³னகதா², அவிதூ³ரேனிதா³னகதா²; அப॰ அட்ட²॰ 1.நிதா³னகதா², அவிதூ³ரேனிதா³னகதா²). தேன வுத்தங் –
Tato dīpaṃ olokento ‘‘jambudīpeyeva buddhā nibbattantī’’ti dīpaṃ passi. Tato jambudīpo nāma mahā dasayojanasahassaparimāṇo, katarasmiṃ nu kho padese buddhā nibbattantī’’ti desaṃ vilokento majjhimadesaṃ passi. Tato kulaṃ vilokento ‘‘buddhā nāma lokasammate kule nibbattanti, idāni khattiyakulaṃ lokasammataṃ, tattha nibbattissāmi, suddhodano nāma me rājā pitā bhavissatī’’ti kulaṃ addasa. Tato mātaraṃ vilokento ‘‘buddhamātā nāma lolā surādhuttā na hoti, akhaṇḍapañcasīlāti ayañca mahāmāyā nāma devī edisā, ayaṃ me mātā bhavissatīti kittakaṃ assā āyū’’ti āvajjento dasannaṃ māsānaṃ upari sattadivasāni passi. Iti imaṃ pañcavidhavilokanaṃ viloketvā – ‘‘kālo me, mārisa, buddhabhāvāyā’’ti devatānaṃ paṭiññaṃ datvā tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cavitvā sakyarājakule māyādeviyā kucchiyaṃ paṭisandhiṃ aggahesi (jā. aṭṭha. 1.nidānakathā, avidūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.nidānakathā, avidūrenidānakathā). Tena vuttaṃ –
68.
68.
‘‘துஸிதா காயா சவித்வான, யதா³ ஓக்கமி குச்சி²யங்;
‘‘Tusitā kāyā cavitvāna, yadā okkami kucchiyaṃ;
த³ஸஸஹஸ்ஸீலோகதா⁴து, கம்பித்த² த⁴ரணீ ததா³’’தி. – ஆதி³;
Dasasahassīlokadhātu, kampittha dharaṇī tadā’’ti. – ādi;
தத்த² ஓக்கமீதி ஓக்கமிங் பாவிஸிங். குச்சி²யந்தி மாதுகுச்சி²ம்ஹி. த³ஸஸஹஸ்ஸீலோகதா⁴து, கம்பித்தா²தி ஸதோ ஸம்பஜானோ பன போ³தி⁴ஸத்தோ மாதுகுச்சி²ங் ஓக்கமந்தோ ஏகூனவீஸதியா படிஸந்தி⁴சித்தேஸு மெத்தாபுப்³ப³பா⁴க³ஸ்ஸ ஸோமனஸ்ஸஸஹக³தஞாணஸம்பயுத்தஅஸங்கா²ரிககுஸலசித்தஸ்ஸ ஸதி³ஸ மஹாவிபாகசித்தேன ஆஸாள்ஹிபுண்ணமாயங் உத்தராஸாள்ஹனக்க²த்தேனேவ படிஸந்தி⁴ங் அக்³க³ஹேஸி. ததா³ த³ஸஸஹஸ்ஸீலோகதா⁴து ஸகலாபி கம்பி ஸங்கம்பி ஸம்பகம்பீதி அத்தோ². த⁴ரணீதி தா⁴ரேதி ஸப்³பே³ தா²வரஜங்க³மேதி த⁴ரணீ, பத²வீ.
Tattha okkamīti okkamiṃ pāvisiṃ. Kucchiyanti mātukucchimhi. Dasasahassīlokadhātu, kampitthāti sato sampajāno pana bodhisatto mātukucchiṃ okkamanto ekūnavīsatiyā paṭisandhicittesu mettāpubbabhāgassa somanassasahagatañāṇasampayuttaasaṅkhārikakusalacittassa sadisa mahāvipākacittena āsāḷhipuṇṇamāyaṃ uttarāsāḷhanakkhatteneva paṭisandhiṃ aggahesi. Tadā dasasahassīlokadhātu sakalāpi kampi saṅkampi sampakampīti attho. Dharaṇīti dhāreti sabbe thāvarajaṅgameti dharaṇī, pathavī.
69. ஸம்பஜானோவ நிக்க²மிந்தி எத்த² யதா³ பனாஹங் ஸதோ ஸம்பஜானோவ மாதுகுச்சி²தோ த⁴ம்மாஸனதோ ஓதரந்தோ த⁴ம்மகதி²கோ விய நிஸ்ஸேணிதோ ஓதரந்தோ புரிஸோ விய ச த்³வே ஹத்தே² ச பாதே³ ச பஸாரெத்வா டி²தகோவ மாதுகுச்சி²ஸம்ப⁴வேன கேனசி அஸுசினா அமக்கி²தோவ நிக்க²மிங். ஸாது⁴காரங் பவத்தெந்தீதி ஸாது⁴காரங் பவத்தயந்தி, ஸாது⁴காரங் தெ³ந்தீதி அத்தோ². பகம்பித்தா²தி கம்பித்த², ஓக்கமனேபி மாதுகுச்சி²தோ நிக்க²மனேபி த³ஸஸஹஸ்ஸீ பகம்பித்தா²தி அத்தோ².
69.Sampajānova nikkhaminti ettha yadā panāhaṃ sato sampajānova mātukucchito dhammāsanato otaranto dhammakathiko viya nisseṇito otaranto puriso viya ca dve hatthe ca pāde ca pasāretvā ṭhitakova mātukucchisambhavena kenaci asucinā amakkhitova nikkhamiṃ. Sādhukāraṃ pavattentīti sādhukāraṃ pavattayanti, sādhukāraṃ dentīti attho. Pakampitthāti kampittha, okkamanepi mātukucchito nikkhamanepi dasasahassī pakampitthāti attho.
70. அத² ப⁴க³வா க³ப்³போ⁴க்கந்திஆதீ³ஸு அத்தனா ஸமஸமங் அதி³ஸ்வா க³ப்³போ⁴க்கந்திஆதீ³ஸு அத்தனோ அச்ச²ரியத³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘ஓக்கந்தி மே ஸமோ நத்தீ²’’தி இமங் கா³த²மாஹ. தத்த² ஓக்கந்தீதி க³ப்³போ⁴க்கந்தியங், பு⁴ம்மத்தே² பச்சத்தவசனங், படிஸந்தி⁴க்³க³ஹணேதி அத்தோ². மேதி மயா. ஸமோதி ஸதி³ஸோ நத்தி². ஜாதிதோதி எத்த² ஜாயதி ஏதாய மாதுயாதி மாதா ‘‘ஜாதீ’’தி வுச்சதி, ததோ ஜாதிதோ மாதுயாதி அத்தோ². அபி⁴னிக்க²மேதி மாதுகுச்சி²தோ அபி⁴னிக்க²மனே பஸவே ஸதீதி அத்தோ². ஸம்போ³தி⁴யந்தி எத்த² பஸத்தா² ஸுந்த³ரா போ³தி⁴ ஸம்போ³தி⁴. அயங் பன போ³தி⁴-ஸத்³தோ³ ருக்க²மக்³க³னிப்³பா³னஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி – ‘‘போ³தி⁴ருக்க²மூலே பட²மாபி⁴ஸம்பு³த்³தோ⁴’’தி (மஹாவ॰ 1; உதா³॰ 1) ச, ‘‘அந்தரா ச க³யங் அந்தரா ச போ³தி⁴’’ந்தி (ம॰ நி॰ 1.285; 2.341; மஹாவ॰ 11) ச ஆக³தட்டா²னே ஹி ருக்கோ² போ³தீ⁴தி வுச்சதி. ‘‘போ³தி⁴ வுச்சதி சதூஸு மக்³கே³ஸு ஞாண’’ந்தி (சூளனி॰ க²க்³க³விஸாணஸுத்தனித்³தே³ஸ 121) ஆக³தட்டா²னே மக்³கோ³. ‘‘பத்வான போ³தி⁴ங் அமதங் அஸங்க²த’’ந்தி ஆக³தட்டா²னே நிப்³பா³னங். ‘‘பப்போதி போ³தி⁴ங் வரபூ⁴ரிமேத⁴ஸோ’’தி (தீ³॰ நி॰ 3.217) ஆக³தட்டா²னே ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணங். இத⁴ பன ப⁴க³வதோ அரஹத்தமக்³க³ஞாணங் அதி⁴ப்பேதங் (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.13; பாரா॰ அட்ட²॰ 1.11; உதா³॰ அட்ட²॰ 20; சரியா॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²). அபரே ‘‘ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாண’’ந்திபி வத³ந்தி, தஸ்ஸங் ஸம்போ³தி⁴யங் அஹங் ஸெட்டோ²தி அத்தோ².
70. Atha bhagavā gabbhokkantiādīsu attanā samasamaṃ adisvā gabbhokkantiādīsu attano acchariyadassanatthaṃ ‘‘okkanti me samo natthī’’ti imaṃ gāthamāha. Tattha okkantīti gabbhokkantiyaṃ, bhummatthe paccattavacanaṃ, paṭisandhiggahaṇeti attho. Meti mayā. Samoti sadiso natthi. Jātitoti ettha jāyati etāya mātuyāti mātā ‘‘jātī’’ti vuccati, tato jātito mātuyāti attho. Abhinikkhameti mātukucchito abhinikkhamane pasave satīti attho. Sambodhiyanti ettha pasatthā sundarā bodhi sambodhi. Ayaṃ pana bodhi-saddo rukkhamagganibbānasabbaññutaññāṇādīsu dissati – ‘‘bodhirukkhamūle paṭhamābhisambuddho’’ti (mahāva. 1; udā. 1) ca, ‘‘antarā ca gayaṃ antarā ca bodhi’’nti (ma. ni. 1.285; 2.341; mahāva. 11) ca āgataṭṭhāne hi rukkho bodhīti vuccati. ‘‘Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇa’’nti (cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 121) āgataṭṭhāne maggo. ‘‘Patvāna bodhiṃ amataṃ asaṅkhata’’nti āgataṭṭhāne nibbānaṃ. ‘‘Pappoti bodhiṃ varabhūrimedhaso’’ti (dī. ni. 3.217) āgataṭṭhāne sabbaññutaññāṇaṃ. Idha pana bhagavato arahattamaggañāṇaṃ adhippetaṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.13; pārā. aṭṭha. 1.11; udā. aṭṭha. 20; cariyā. aṭṭha. nidānakathā). Apare ‘‘sabbaññutaññāṇa’’ntipi vadanti, tassaṃ sambodhiyaṃ ahaṃ seṭṭhoti attho.
கஸ்மா பன ப⁴க³வா ஸம்போ³தி⁴ங் படிச்ச அத்தானங் பஸங்ஸதீதி? ஸப்³ப³கு³ணதா³யகத்தா. ப⁴க³வதோ ஹி ஸம்போ³தி⁴ ஸப்³ப³கு³ணதா³யிகா ஸப்³பே³பி நிரவஸேஸே பு³த்³த⁴கு³ணே த³தா³தி, ந பன அஞ்ஞேஸங். அஞ்ஞேஸங் பன கஸ்ஸசி அரஹத்தமக்³கோ³ அரஹத்தப²லமேவ தே³தி, கஸ்ஸசி திஸ்ஸோ விஜ்ஜா, கஸ்ஸசி ச² அபி⁴ஞ்ஞா, கஸ்ஸசி சதஸ்ஸோ படிஸம்பி⁴தா³, கஸ்ஸசி ஸாவகபாரமிஞாணங், பச்சேகபு³த்³தா⁴னங் பச்சேகபோ³தி⁴ஞாணமேவ தே³தி. பு³த்³தா⁴னங் பன ஸப்³ப³கு³ணஸம்பத்திங் தே³தி. தஸ்மா ப⁴க³வா ஸப்³ப³கு³ணதா³யகத்தா ‘‘ஸம்போ³தி⁴யங் அஹங் ஸெட்டோ²’’தி அத்தானங் பஸங்ஸதி. அபி ச பூ⁴மிங் சாலெத்வா ஸம்போ³தி⁴ங் பாபுணி, தஸ்மா ‘‘ஸம்போ³தி⁴யங் அஹங் ஸெட்டோ²’’தி வத³தி. த⁴ம்மசக்கப்பவத்தனேதி எத்த² த⁴ம்மசக்கங் பன து³வித⁴ங் ஹோதி – படிவேத⁴ஞாணஞ்ச தே³ஸனாஞாணஞ்சாதி. தத்த² பஞ்ஞாபபா⁴விதங் அத்தனோ அரியப²லாவஹங் படிவேத⁴ஞாணங், கருணாபபா⁴விதங் ஸாவகானங் அரியப²லாவஹங் தே³ஸனாஞாணங். படிவேத⁴ஞாணங் லோகுத்தரங் குஸலங் உபெக்கா²ஸஹக³தங் அவிதக்கஅவிசாரங், தே³ஸனாஞாணங் லோகியங் அப்³யாகதங் , உப⁴யம்பி பனேதங் அஞ்ஞேஹி அஸாதா⁴ரணங். இத⁴ பன தே³ஸனாஞாணங் அதி⁴ப்பேதங் (படி॰ ம॰ அட்ட²॰ 2.2.44).
Kasmā pana bhagavā sambodhiṃ paṭicca attānaṃ pasaṃsatīti? Sabbaguṇadāyakattā. Bhagavato hi sambodhi sabbaguṇadāyikā sabbepi niravasese buddhaguṇe dadāti, na pana aññesaṃ. Aññesaṃ pana kassaci arahattamaggo arahattaphalameva deti, kassaci tisso vijjā, kassaci cha abhiññā, kassaci catasso paṭisambhidā, kassaci sāvakapāramiñāṇaṃ, paccekabuddhānaṃ paccekabodhiñāṇameva deti. Buddhānaṃ pana sabbaguṇasampattiṃ deti. Tasmā bhagavā sabbaguṇadāyakattā ‘‘sambodhiyaṃ ahaṃ seṭṭho’’ti attānaṃ pasaṃsati. Api ca bhūmiṃ cāletvā sambodhiṃ pāpuṇi, tasmā ‘‘sambodhiyaṃ ahaṃ seṭṭho’’ti vadati. Dhammacakkappavattaneti ettha dhammacakkaṃ pana duvidhaṃ hoti – paṭivedhañāṇañca desanāñāṇañcāti. Tattha paññāpabhāvitaṃ attano ariyaphalāvahaṃ paṭivedhañāṇaṃ, karuṇāpabhāvitaṃ sāvakānaṃ ariyaphalāvahaṃ desanāñāṇaṃ. Paṭivedhañāṇaṃ lokuttaraṃ kusalaṃ upekkhāsahagataṃ avitakkaavicāraṃ, desanāñāṇaṃ lokiyaṃ abyākataṃ , ubhayampi panetaṃ aññehi asādhāraṇaṃ. Idha pana desanāñāṇaṃ adhippetaṃ (paṭi. ma. aṭṭha. 2.2.44).
71. இதா³னி ப⁴க³வதோ க³ப்³போ⁴க்கமனேவ பத²விகம்பனாதி³கங் பவத்திங் ஸுத்வா ‘‘அஹோ அச்ச²ரியங் லோகே’’தி தே³வதாஹி அயங் கா³தா² வுத்தா. தத்த² பு³த்³தா⁴னங் கு³ணமஹந்ததாதி அஹோ பு³த்³தா⁴னங் கு³ணமஹந்தபா⁴வோ, அஹோ பு³த்³தா⁴னங் மஹானுபா⁴வோதி அத்தோ² த³ஸஸஹஸ்ஸீலோகதா⁴து, ச²ப்பகாரங் பகம்பதா²தி த³ஸஸு சக்கவாளஸஹஸ்ஸேஸு மஹாபத²வீ ச²ப்பகாரங் பகம்பித்த² சலித்த². கத²ங்? புரத்தி²மதோ உன்னமதி பச்சி²மதோ ஓனமதி, பச்சி²மதோ உன்னமதி புரத்தி²மதோ ஓனமதி, உத்தரதோ உன்னமதி த³க்கி²ணதோ ஓனமதி, த³க்கி²ணதோ உன்னமதி உத்தரதோ ஓனமதி, மஜ்ஜி²மதோ உன்னமதி பரியந்ததோ ஓனமதி, பரியந்ததோ உன்னமதி மஜ்ஜி²மதோ ஓனமதீதி ஏவங் ச²ப்பகாரங் அனிலப³லசலிதஜலதரங்க³ப⁴ங்க³ஸங்க⁴ட்டிதா விய நாவா சதுனஹுதாதி⁴கத்³வியோஜனஸதஸஹஸ்ஸப³ஹலா பத²விஸந்தா⁴ரகஜலபரியந்தா அசேதனாபி ஸமானா ஸசேதனா விய அயங் மஹாபத²வீ பீதியா நச்சந்தீ விய அகம்பித்தா²தி அத்தோ². ஓபா⁴ஸோ ச மஹா ஆஸீதி அதிக்கம்மேவ தே³வானங் தே³வானுபா⁴வங் உளாரோ ஓபா⁴ஸோ அஹோஸீதி அத்தோ². அச்சே²ரங் லோமஹங்ஸனந்தி அச்சே²ரஞ்ச லோமஹங்ஸனஞ்ச அஹோஸீதி அத்தோ².
71. Idāni bhagavato gabbhokkamaneva pathavikampanādikaṃ pavattiṃ sutvā ‘‘aho acchariyaṃ loke’’ti devatāhi ayaṃ gāthā vuttā. Tattha buddhānaṃ guṇamahantatāti aho buddhānaṃ guṇamahantabhāvo, aho buddhānaṃ mahānubhāvoti attho dasasahassīlokadhātu, chappakāraṃ pakampathāti dasasu cakkavāḷasahassesu mahāpathavī chappakāraṃ pakampittha calittha. Kathaṃ? Puratthimato unnamati pacchimato onamati, pacchimato unnamati puratthimato onamati, uttarato unnamati dakkhiṇato onamati, dakkhiṇato unnamati uttarato onamati, majjhimato unnamati pariyantato onamati, pariyantato unnamati majjhimato onamatīti evaṃ chappakāraṃ anilabalacalitajalataraṅgabhaṅgasaṅghaṭṭitā viya nāvā catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā pathavisandhārakajalapariyantā acetanāpi samānā sacetanā viya ayaṃ mahāpathavī pītiyā naccantī viya akampitthāti attho. Obhāsoca mahā āsīti atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ uḷāro obhāso ahosīti attho. Accheraṃ lomahaṃsananti accherañca lomahaṃsanañca ahosīti attho.
72. இதா³னி பத²விகம்பனாலோகபாதுபா⁴வாதீ³ஸு அச்ச²ரியேஸு வத்தமானேஸு ப⁴க³வதோ பவத்தித³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘ப⁴க³வா தம்ஹி ஸமயே’’திஆதி³கா³தா²யோ வுத்தா. தத்த² லோகஜெட்டோ²தி லோகஸெட்டோ². ஸதே³வகந்தி ஸதே³வகஸ்ஸ லோகஸ்ஸ, ஸாமிஅத்தே² உபயோக³வசனங் த³ட்ட²ப்³ப³ங். த³ஸ்ஸயந்தோதி பாடிஹாரியங் த³ஸ்ஸெந்தோ.
72. Idāni pathavikampanālokapātubhāvādīsu acchariyesu vattamānesu bhagavato pavattidassanatthaṃ ‘‘bhagavā tamhi samaye’’tiādigāthāyo vuttā. Tattha lokajeṭṭhoti lokaseṭṭho. Sadevakanti sadevakassa lokassa, sāmiatthe upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Dassayantoti pāṭihāriyaṃ dassento.
73. சங்கமந்தோவாதி த³ஸலோகதா⁴துஸஹஸ்ஸானி அஜ்ஜொ²த்த²ரித்வா டி²தே தஸ்மிங் ரதனமயே சங்கமே சங்கமமானோவ கதே²ஸி. லோகனாயகோதி அத² ஸத்தா² மனோஸிலாதலே ஸீஹனாத³ங் நத³ந்தோ ஸீஹோ விய க³ஜ்ஜந்தோ பாவுஸ்ஸகமேகோ⁴ விய ச ஆகாஸக³ங்க³ங் ஓதாரெந்தோ விய ச அட்ட²ங்க³ஸமன்னாக³தேன (தீ³॰ நி॰ 2.285, 301) ஸவனீயேன கமனீயேன ப்³ரஹ்மஸ்ஸரேன நானானயவிசித்தங் சதுஸச்சபடிஸங்யுத்தங் திலக்க²ணாஹதங் மது⁴ரத⁴ம்மகத²ங் கதே²ஸீதி அத்தோ².
73.Caṅkamantovāti dasalokadhātusahassāni ajjhottharitvā ṭhite tasmiṃ ratanamaye caṅkame caṅkamamānova kathesi. Lokanāyakoti atha satthā manosilātale sīhanādaṃ nadanto sīho viya gajjanto pāvussakamegho viya ca ākāsagaṅgaṃ otārento viya ca aṭṭhaṅgasamannāgatena (dī. ni. 2.285, 301) savanīyena kamanīyena brahmassarena nānānayavicittaṃ catusaccapaṭisaṃyuttaṃ tilakkhaṇāhataṃ madhuradhammakathaṃ kathesīti attho.
அந்தரா ந நிவத்தேதி, சதுஹத்தே² சங்கமே யதா²தி எத்த² ஸத்தா²ரா பன நிம்மிதஸ்ஸ தஸ்ஸ சங்கமஸ்ஸ ஏகா கோடி பாசீனசக்கவாளமுக²வட்டியங் ஏகா பச்சி²மசக்கவாளமுக²வட்டியங் ஏவங் டி²தே தஸ்மிங் ரதனசங்கமே சங்கமமானோ ஸத்தா² உபோ⁴ கோடியோ பத்வாவ நிவத்ததி, அந்தரா உபோ⁴ கோடியோ அபத்வா ந நிவத்ததி. யதா² சதுஹத்த²ப்பமாணே சங்கமே சங்கமமானோ உபோ⁴ கோடியோ ஸீக⁴மேவ பத்வா நிவத்ததி, ஏவங் அந்தரா ந நிவத்ததீதி அத்தோ². கிங் பன ப⁴க³வா த³ஸஸஹஸ்ஸயோஜனப்பமாணாயாமங் சங்கமங் ரஸ்ஸமகாஸி , தாவமஹந்தங் வா அத்தபா⁴வங் நிம்மினீதி? ந பனேவமகாஸி. அசிந்தெய்யோ பு³த்³தா⁴னங் பு³த்³தா⁴னுபா⁴வோ. அகனிட்ட²ப⁴வனதோ பட்டா²ய யாவ அவீசி, தாவ ஏகங்க³ணா அஹோஸி. திரியதோ ச த³ஸசக்கவாளஸஹஸ்ஸானி ஏகங்க³ணானி அஹேஸுங். தே³வா மனுஸ்ஸே பஸ்ஸந்தி, மனுஸ்ஸாபி தே³வே பஸ்ஸந்தி. யதா² ஸப்³பே³ தே³வமனுஸ்ஸா பகதியா சங்கமமானங் பஸ்ஸந்தி, ஏவங் ப⁴க³வந்தங் சங்கமமானங் பஸ்ஸிங்ஸூதி. ப⁴க³வா பன சங்கமந்தோவ த⁴ம்மங் தே³ஸேதி அந்தராஸமாபத்திஞ்ச ஸமாபஜ்ஜதி.
Antarā na nivatteti, catuhatthe caṅkame yathāti ettha satthārā pana nimmitassa tassa caṅkamassa ekā koṭi pācīnacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ ekā pacchimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ evaṃ ṭhite tasmiṃ ratanacaṅkame caṅkamamāno satthā ubho koṭiyo patvāva nivattati, antarā ubho koṭiyo apatvā na nivattati. Yathā catuhatthappamāṇe caṅkame caṅkamamāno ubho koṭiyo sīghameva patvā nivattati, evaṃ antarā na nivattatīti attho. Kiṃ pana bhagavā dasasahassayojanappamāṇāyāmaṃ caṅkamaṃ rassamakāsi , tāvamahantaṃ vā attabhāvaṃ nimminīti? Na panevamakāsi. Acinteyyo buddhānaṃ buddhānubhāvo. Akaniṭṭhabhavanato paṭṭhāya yāva avīci, tāva ekaṅgaṇā ahosi. Tiriyato ca dasacakkavāḷasahassāni ekaṅgaṇāni ahesuṃ. Devā manusse passanti, manussāpi deve passanti. Yathā sabbe devamanussā pakatiyā caṅkamamānaṃ passanti, evaṃ bhagavantaṃ caṅkamamānaṃ passiṃsūti. Bhagavā pana caṅkamantova dhammaṃ deseti antarāsamāpattiñca samāpajjati.
அத² ஆயஸ்மா ஸாரிபுத்தோ அபரிமிதஸமயஸமுபசிதகுஸலப³லஜனிதத்³வத்திங்ஸவரலக்க²ணோபஸோபி⁴தங் அஸீதானுப்³யஞ்ஜனவிராஜிதங் வரஸரீரங் ஸரத³ஸமயே பரிபுண்ணங் விய ரஜனிகரங் ஸப்³ப³பா²லிபு²ல்லங் விய ச யோஜனஸதுப்³பே³த⁴ங் பாரிச்ச²த்தகங் அட்டா²ரஸரதனுப்³பே³த⁴ங் ப்³யாமப்பபா⁴பரிக்கே²பஸஸ்ஸிரிகங் வரகனககி³ரிமிவ ஜங்க³மங் அனோபமாய பு³த்³த⁴லீளாய அனோபமேன பு³த்³த⁴ஸிரிவிலாஸேன சங்கமந்தங் த³ஸஸஹஸ்ஸிதே³வக³ணபரிவுதங் ப⁴க³வந்தங் அத்³த³ஸ. தி³ஸ்வான அயங் பன ஸகலாபி த³ஸஸஹஸ்ஸீ லோகதா⁴து ஸன்னிபதிதா, மஹதியா பனெத்த² த⁴ம்மதே³ஸனாய ப⁴விதப்³ப³ங், பு³த்³த⁴வங்ஸதே³ஸனா பன ப³ஹூபகாரா ப⁴க³வதி பஸாதா³வஹா, யங்னூனாஹங் த³ஸப³லஸ்ஸ அபி⁴னீஹாரதோ பட்டா²ய பு³த்³த⁴வங்ஸங் பரிபுச்செ²ய்ய’’ந்தி சிந்தெத்வா ஏகங்ஸங் சீவரங் கத்வா ப⁴க³வந்தங் உபஸங்கமித்வா த³ஸனக²ஸமுஜ்ஜலங் ஜலஜாமலாவிகல-கமல-மகுலஸதி³ஸங் அஞ்ஜலிங் ஸிரஸி கத்வா ப⁴க³வந்தங் ‘‘கீதி³ஸோ தே மஹாவீரா’’திஆதி³கங் பரிபுச்சி². தேன வுத்தங் –
Atha āyasmā sāriputto aparimitasamayasamupacitakusalabalajanitadvattiṃsavaralakkhaṇopasobhitaṃ asītānubyañjanavirājitaṃ varasarīraṃ saradasamaye paripuṇṇaṃ viya rajanikaraṃ sabbaphāliphullaṃ viya ca yojanasatubbedhaṃ pāricchattakaṃ aṭṭhārasaratanubbedhaṃ byāmappabhāparikkhepasassirikaṃ varakanakagirimiva jaṅgamaṃ anopamāya buddhalīḷāya anopamena buddhasirivilāsena caṅkamantaṃ dasasahassidevagaṇaparivutaṃ bhagavantaṃ addasa. Disvāna ayaṃ pana sakalāpi dasasahassī lokadhātu sannipatitā, mahatiyā panettha dhammadesanāya bhavitabbaṃ, buddhavaṃsadesanā pana bahūpakārā bhagavati pasādāvahā, yaṃnūnāhaṃ dasabalassa abhinīhārato paṭṭhāya buddhavaṃsaṃ paripuccheyya’’nti cintetvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dasanakhasamujjalaṃ jalajāmalāvikala-kamala-makulasadisaṃ añjaliṃ sirasi katvā bhagavantaṃ ‘‘kīdiso te mahāvīrā’’tiādikaṃ paripucchi. Tena vuttaṃ –
74.
74.
‘‘ஸாரிபுத்தோ மஹாபஞ்ஞோ, ஸமாதி⁴ஜ்ஜா²னகோவிதோ³;
‘‘Sāriputto mahāpañño, samādhijjhānakovido;
பஞ்ஞாய பாரமிப்பத்தோ, புச்ச²தி லோகனாயகங்.
Paññāya pāramippatto, pucchati lokanāyakaṃ.
75.
75.
‘‘கீதி³ஸோ தே மஹாவீர, அபி⁴னீஹாரோ நருத்தம;
‘‘Kīdiso te mahāvīra, abhinīhāro naruttama;
கம்ஹி காலே தயா தீ⁴ர, பத்தி²தா போ³தி⁴முத்தமா’’தி. –
Kamhi kāle tayā dhīra, patthitā bodhimuttamā’’ti. –
ஆதி³. கா நாமாயங் அனுஸந்தீ⁴தி? புச்சா²னுஸந்தி⁴ நாம. திஸ்ஸோ ஹி அனுஸந்தி⁴யோ – புச்சா²னுஸந்தி⁴ அஜ்ஜா²ஸயானுஸந்தி⁴ யதா²னுஸந்தீ⁴தி. தத்த² ‘‘ஏவங் வுத்தே அஞ்ஞதரோ பி⁴க்கு² ப⁴க³வந்தங் ஏதத³வோச – ‘‘கிங் நு கோ², ப⁴ந்தே, ஓரிமங் தீரங் கிங் பாரிமங் தீர’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 4.241) ஏவங் புச்ச²ந்தானங் ப⁴க³வதா விஸ்ஸஜ்ஜிதஸுத்தவஸேன புச்சா²னுஸந்தி⁴ வேதி³தப்³பா³.
Ādi. Kā nāmāyaṃ anusandhīti? Pucchānusandhi nāma. Tisso hi anusandhiyo – pucchānusandhi ajjhāsayānusandhi yathānusandhīti. Tattha ‘‘evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, bhante, orimaṃ tīraṃ kiṃ pārimaṃ tīra’’nti (saṃ. ni. 4.241) evaṃ pucchantānaṃ bhagavatā vissajjitasuttavasena pucchānusandhi veditabbā.
‘‘அத² கோ² அஞ்ஞதரஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோ ஏவங் சேதஸோ பரிவிதக்கோ உத³பாதி³ ‘இதி கிர, போ⁴, ரூபங் அனத்தா, வேத³னா அனத்தா, ஸஞ்ஞா அனத்தா, ஸங்கா²ரா அனத்தா, விஞ்ஞாணங் அனத்தா, அனத்தகதானி கம்மானி கமத்தானங் பு²ஸிஸ்ஸந்தீ’தி. அத² கோ² ப⁴க³வா தஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோ சேதஸா சேதோபரிவிதக்கமஞ்ஞாய பி⁴க்கூ² ஆமந்தேஸி – டா²னங் கோ² பனேதங், பி⁴க்க²வே, விஜ்ஜதி, யங் இதே⁴கச்சோ மோக⁴புரிஸோ அவித்³வா அவிஜ்ஜாக³தோ தண்ஹாதி⁴பதெய்யேன சேதஸா ஸத்து²ஸாஸனங் அதிதா⁴விதப்³ப³ங் மஞ்ஞெய்ய ‘இதி கிர, போ⁴, ரூபங் அனத்தா, வேத³னா அனத்தா, ஸஞ்ஞா அனத்தா, ஸங்கா²ரா அனத்தா, விஞ்ஞாணங் அனத்தா, அனத்தகதானி கம்மானி கமத்தானங் பு²ஸிஸ்ஸந்தீ’தி…பே॰… தங் கிங் மஞ்ஞத², பி⁴க்க²வே, ரூபங் நிச்சங் வா அனிச்சங் வா’’தி (ம॰ நி॰ 3.90) ஏவங் பரேஸங் அஜ்ஜா²ஸயங் விதி³த்வா ப⁴க³வதா வுத்தவஸேன அஜ்ஜா²ஸயானுஸந்தி⁴ வேதி³தப்³பா³.
‘‘Atha kho aññatarassa bhikkhuno evaṃ cetaso parivitakko udapādi ‘iti kira, bho, rūpaṃ anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā, anattakatāni kammāni kamattānaṃ phusissantī’ti. Atha kho bhagavā tassa bhikkhuno cetasā cetoparivitakkamaññāya bhikkhū āmantesi – ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati, yaṃ idhekacco moghapuriso avidvā avijjāgato taṇhādhipateyyena cetasā satthusāsanaṃ atidhāvitabbaṃ maññeyya ‘iti kira, bho, rūpaṃ anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā, anattakatāni kammāni kamattānaṃ phusissantī’ti…pe… taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti (ma. ni. 3.90) evaṃ paresaṃ ajjhāsayaṃ viditvā bhagavatā vuttavasena ajjhāsayānusandhi veditabbā.
யேன பன த⁴ம்மேன ஆதி³ம்ஹி தே³ஸனா உட்டி²தா, தஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ அனுரூபத⁴ம்மவஸேன வா படிக்கே²பவஸேன வா யேஸு ஸுத்தேஸு உபரிதே³ஸனா ஆக³ச்ச²தி, தேஸங் வஸேன யதா²னுஸந்தி⁴ வேதி³தப்³பா³. தேன வுத்தங் ‘‘புச்சா²னுஸந்தீ⁴’’தி.
Yena pana dhammena ādimhi desanā uṭṭhitā, tassa dhammassa anurūpadhammavasena vā paṭikkhepavasena vā yesu suttesu uparidesanā āgacchati, tesaṃ vasena yathānusandhi veditabbā. Tena vuttaṃ ‘‘pucchānusandhī’’ti.
தத்த² பஞ்ஞாய பாரமிப்பத்தோதி ஸாவகபாரமிஞாணஸ்ஸ மத்த²கங் பத்தோ. புச்ச²தீதி அபுச்சி². தத்த² புச்சா² நாம அதி³ட்ட²ஜோதனாபுச்சா², தி³ட்ட²ஸங்ஸந்த³னாபுச்சா², விமதிச்சே²த³னாபுச்சா², அனுமதிபுச்சா², கதே²துகம்யதாபுச்சா²தி பஞ்சவிதா⁴ ஹோதி. தத்தா²யங் தே²ரஸ்ஸ கதமா புச்சா²தி சே? யஸ்மா பனாயங் பு³த்³த⁴வங்ஸோ கப்பஸதஸஹஸ்ஸாதி⁴கஅஸங்க்²யெய்யோபசிதபுஞ்ஞஸம்பா⁴ரானங் பச்சேகபு³த்³தா⁴னங் கப்பஸதஸஹஸ்ஸாதி⁴கஅஸங்க்²யெய்யோபசிதபுஞ்ஞஸம்பா⁴ரானங் த்³வின்னங் அக்³க³ஸாவகானஞ்ச கப்பஸதஸஹஸ்ஸோபசிதபுஞ்ஞஸம்பா⁴ரானங் ஸேஸமஹாஸாவகானங் வா அவிஸயோ, ஸப்³ப³ஞ்ஞுபு³த்³தா⁴னங்யேவ விஸயோ, தஸ்மா தே²ரஸ்ஸ அதி³ட்ட²ஜோதனா புச்சா²தி வேதி³தப்³பா³.
Tattha paññāya pāramippattoti sāvakapāramiñāṇassa matthakaṃ patto. Pucchatīti apucchi. Tattha pucchā nāma adiṭṭhajotanāpucchā, diṭṭhasaṃsandanāpucchā, vimaticchedanāpucchā, anumatipucchā, kathetukamyatāpucchāti pañcavidhā hoti. Tatthāyaṃ therassa katamā pucchāti ce? Yasmā panāyaṃ buddhavaṃso kappasatasahassādhikaasaṅkhyeyyopacitapuññasambhārānaṃ paccekabuddhānaṃ kappasatasahassādhikaasaṅkhyeyyopacitapuññasambhārānaṃ dvinnaṃ aggasāvakānañca kappasatasahassopacitapuññasambhārānaṃ sesamahāsāvakānaṃ vā avisayo, sabbaññubuddhānaṃyeva visayo, tasmā therassa adiṭṭhajotanā pucchāti veditabbā.
கீதி³ஸோதி புச்ச²னாகாரோ, கிங்பகாரோதி அத்தோ². தேதி தவ. அபி⁴னீஹாரோதி அபி⁴னீஹாரோ நாம பு³த்³த⁴பா⁴வத்த²ங் மானஸங் ப³ந்தி⁴த்வா ‘‘பு³த்³த⁴ப்³யாகரணங் அலத்³தா⁴ ந உட்ட²ஹிஸ்ஸாமீ’’தி வீரியமதி⁴ட்டா²ய நிபஜ்ஜனங். தேன வுத்தங் –
Kīdisoti pucchanākāro, kiṃpakāroti attho. Teti tava. Abhinīhāroti abhinīhāro nāma buddhabhāvatthaṃ mānasaṃ bandhitvā ‘‘buddhabyākaraṇaṃ aladdhā na uṭṭhahissāmī’’ti vīriyamadhiṭṭhāya nipajjanaṃ. Tena vuttaṃ –
‘‘கீதி³ஸோ தே மஹாவீர, அபி⁴னீஹாரோ நருத்தமா’’தி.
‘‘Kīdiso te mahāvīra, abhinīhāro naruttamā’’ti.
கம்ஹி காலேதி தஸ்மிங் காலே. பத்தி²தாதி இச்சி²தா அபி⁴கங்கி²தா, ‘‘பு³த்³தோ⁴ போ³தெ⁴ய்யங் முத்தோ மோசெய்ய’’ந்திஆதி³னா நயேன பு³த்³த⁴பா⁴வாய பணிதா⁴னங் கதா³ கதந்தி அபுச்சி². போ³தீ⁴தி ஸம்மாஸம்போ³தி⁴, அரஹத்தமக்³க³ஞாணஸ்ஸ ச ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணஸ்ஸ சேதங் அதி⁴வசனங். உத்தமாதி ஸாவகபோ³தி⁴பச்சேகபோ³தீ⁴ஹி ஸெட்ட²த்தா உத்தமாதி வுத்தா. உபி⁴ன்னமந்தரா ம-காரோ பத³ஸந்தி⁴கரோ.
Kamhi kāleti tasmiṃ kāle. Patthitāti icchitā abhikaṅkhitā, ‘‘buddho bodheyyaṃ mutto moceyya’’ntiādinā nayena buddhabhāvāya paṇidhānaṃ kadā katanti apucchi. Bodhīti sammāsambodhi, arahattamaggañāṇassa ca sabbaññutaññāṇassa cetaṃ adhivacanaṃ. Uttamāti sāvakabodhipaccekabodhīhi seṭṭhattā uttamāti vuttā. Ubhinnamantarā ma-kāro padasandhikaro.
இதா³னி பு³த்³த⁴பா⁴வகாரகே த⁴ம்மே புச்ச²ந்தோ –
Idāni buddhabhāvakārake dhamme pucchanto –
76.
76.
‘‘தா³னங் ஸீலஞ்ச நெக்க²ம்மங், பஞ்ஞாவீரியஞ்ச கீதி³ஸங்;
‘‘Dānaṃ sīlañca nekkhammaṃ, paññāvīriyañca kīdisaṃ;
க²ந்திஸச்சமதி⁴ட்டா²னங், மெத்துபெக்கா² ச கீதி³ஸா.
Khantisaccamadhiṭṭhānaṃ, mettupekkhā ca kīdisā.
77.
77.
‘‘த³ஸ பாரமீ தயா தீ⁴ர, கீதி³ஸீ லோகனாயக;
‘‘Dasa pāramī tayā dhīra, kīdisī lokanāyaka;
கத²ங் உபபாரமீ புண்ணா, பரமத்த²பாரமீ கத²’’ந்தி. – ஆஹ;
Kathaṃ upapāramī puṇṇā, paramatthapāramī katha’’nti. – āha;
தத்த² தா³னபாரமியங் தாவ பா³ஹிரப⁴ண்ட³பரிச்சாகோ³ பாரமீ நாம, அங்க³பரிச்சாகோ³ உபபாரமீ நாம, ஜீவிதபரிச்சாகோ³ பரமத்த²பாரமீ நாமாதி. ஏஸ நயோ ஸேஸபாரமீஸுபி. ஏவங் த³ஸ பாரமியோ த³ஸ உபபாரமியோ த³ஸ பரமத்த²பாரமியோதி ஸமத்திங்ஸ பாரமியோ ஹொந்தி. தத்த² போ³தி⁴ஸத்தஸ்ஸ தா³னபாரமிதாய பூரிதத்தபா⁴வானங் பரிமாணங் நாம நத்தி². ஏகந்தேன பனஸ்ஸ ஸஸபண்டி³தஜாதகே –
Tattha dānapāramiyaṃ tāva bāhirabhaṇḍapariccāgo pāramī nāma, aṅgapariccāgo upapāramī nāma, jīvitapariccāgo paramatthapāramī nāmāti. Esa nayo sesapāramīsupi. Evaṃ dasa pāramiyo dasa upapāramiyo dasa paramatthapāramiyoti samattiṃsa pāramiyo honti. Tattha bodhisattassa dānapāramitāya pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa sasapaṇḍitajātake –
‘‘பி⁴க்கா²ய உபக³தங் தி³ஸ்வா, ஸகத்தானங் பரிச்சஜிங்;
‘‘Bhikkhāya upagataṃ disvā, sakattānaṃ pariccajiṃ;
தா³னேன மே ஸமோ நத்தி², ஏஸா மே தா³னபாரமீ’’தி. (சரியா॰ 1.143 தஸ்ஸுத்³தா³னங்) –
Dānena me samo natthi, esā me dānapāramī’’ti. (cariyā. 1.143 tassuddānaṃ) –
ஏவங் பரங் ஜீவிதபரிச்சாக³ங் கரொந்தஸ்ஸ தா³னபாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா.
Evaṃ paraṃ jīvitapariccāgaṃ karontassa dānapāramī paramatthapāramī nāma jātā.
ததா² ஸீலபாரமிதாய பூரிதத்தபா⁴வானங் பரிமாணங் நாம நத்தி². ஏகந்தேனேவ பனஸ்ஸ ஸங்க²பாலஜாதகே –
Tathā sīlapāramitāya pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekanteneva panassa saṅkhapālajātake –
‘‘ஸூலேஹி வினிவிஜ்ஜ²ந்தே, கொட்டயந்தேபி ஸத்திபி⁴;
‘‘Sūlehi vinivijjhante, koṭṭayantepi sattibhi;
போ⁴ஜபுத்தே ந குப்பாமி, ஏஸா மே ஸீலபாரமீ’’தி. (சரியா॰ 2.91) –
Bhojaputte na kuppāmi, esā me sīlapāramī’’ti. (cariyā. 2.91) –
ஏவங் அத்தபரிச்சாக³ங் கரொந்தஸ்ஸ ஸீலபாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா.
Evaṃ attapariccāgaṃ karontassa sīlapāramī paramatthapāramī nāma jātā.
ததா² மஹாரஜ்ஜங் பஹாய நெக்க²ம்மபாரமியா பூரிதத்தபா⁴வானங் பரிமாணங் நாம நத்தி². ஏகந்தேன பனஸ்ஸ சூளஸுதஸோமஜாதகே –
Tathā mahārajjaṃ pahāya nekkhammapāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa cūḷasutasomajātake –
‘‘மஹாரஜ்ஜங் ஹத்த²க³தங், கே²ளபிண்ட³ங்வ ச²ட்³ட³யிங்;
‘‘Mahārajjaṃ hatthagataṃ, kheḷapiṇḍaṃva chaḍḍayiṃ;
சஜதோ ந ஹோதி லக்³க³னங், ஏஸா மே நெக்க²ம்மபாரமீ’’தி. (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²; ஜா॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; அப॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²) –
Cajato na hoti lagganaṃ, esā me nekkhammapāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā) –
ஏவங் நிஸ்ஸங்க³தாய ரஜ்ஜங் ச²ட்³டெ³த்வா நிக்க²மந்தஸ்ஸ நெக்க²ம்மபாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா.
Evaṃ nissaṅgatāya rajjaṃ chaḍḍetvā nikkhamantassa nekkhammapāramī paramatthapāramī nāma jātā.
ததா² மஹோஸத⁴பண்டி³தகாலாதீ³ஸு பஞ்ஞாபாரமியா பூரிதத்தபா⁴வானங் பரிமாணங் நாம நத்தி². ஏகந்தேன பனஸ்ஸ ஸத்துப⁴த்தகபண்டி³தகாலே –
Tathā mahosadhapaṇḍitakālādīsu paññāpāramiyā pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa sattubhattakapaṇḍitakāle –
‘‘பஞ்ஞாய விசினந்தோஹங், ப்³ராஹ்மணங் மோசயிங் து³கா²;
‘‘Paññāya vicinantohaṃ, brāhmaṇaṃ mocayiṃ dukhā;
பஞ்ஞாய மே ஸமோ நத்தி², ஏஸா மே பஞ்ஞாபாரமீ’’தி. (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²; ஜா॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; அப॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²) –
Paññāya me samo natthi, esā me paññāpāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā) –
அந்தோப⁴ஸ்தக³தங் ஸப்பங் த³ஸ்ஸெந்தஸ்ஸ பஞ்ஞாபாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா.
Antobhastagataṃ sappaṃ dassentassa paññāpāramī paramatthapāramī nāma jātā.
ததா² வீரியபாரமிதாய பூரிதத்தபா⁴வானங் பரிமாணங் நாம நத்தி². ஏகந்தேன பனஸ்ஸ மஹாஜனகஜாதகே –
Tathā vīriyapāramitāya pūritattabhāvānaṃ parimāṇaṃ nāma natthi. Ekantena panassa mahājanakajātake –
‘‘அதீரத³ஸ்ஸீ ஜலமஜ்ஜே², ஹதா ஸப்³பே³வ மானுஸா;
‘‘Atīradassī jalamajjhe, hatā sabbeva mānusā;
சித்தஸ்ஸ அஞ்ஞதா² நத்தி², ஏஸா மே வீரியபாரமீ’’தி. (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²; ஜா॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; அப॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²) –
Cittassa aññathā natthi, esā me vīriyapāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā) –
ஏவங் மஹாஸமுத்³த³ங் தரந்தஸ்ஸ வீரியபாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா.
Evaṃ mahāsamuddaṃ tarantassa vīriyapāramī paramatthapāramī nāma jātā.
ததா² க²ந்திவாதி³ஜாதகே –
Tathā khantivādijātake –
‘‘அசேதனங்வ கொட்டெந்தே, திண்ஹேன ப²ரஸுனா மமங்;
‘‘Acetanaṃva koṭṭente, tiṇhena pharasunā mamaṃ;
காஸிராஜே ந குப்பாமி, ஏஸா மே க²ந்திபாரமீ’’தி. (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²; ஜா॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; அப॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²) –
Kāsirāje na kuppāmi, esā me khantipāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā) –
ஏவங் அசேதனபா⁴வேன விய மஹாது³க்க²ங் அதி⁴வாஸெந்தஸ்ஸ க²ந்திபாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா.
Evaṃ acetanabhāvena viya mahādukkhaṃ adhivāsentassa khantipāramī paramatthapāramī nāma jātā.
ததா² மஹாஸுதஸோமஜாதகே –
Tathā mahāsutasomajātake –
‘‘ஸச்சவாசங்னுரக்க²ந்தோ, சஜித்வா மம ஜீவிதங்;
‘‘Saccavācaṃnurakkhanto, cajitvā mama jīvitaṃ;
மோசேஸிங் ஏகஸதங் க²த்தியே, ஏஸா மே ஸச்சபாரமீ’’தி. (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²; ஜா॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; அப॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²) –
Mocesiṃ ekasataṃ khattiye, esā me saccapāramī’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā) –
ஏவங் ஜீவிதங் சஜித்வா ஸச்சங் அனுரக்க²ந்தஸ்ஸ ஸச்சபாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா.
Evaṃ jīvitaṃ cajitvā saccaṃ anurakkhantassa saccapāramī paramatthapāramī nāma jātā.
ததா² மூக³பக்க²ஜாதகே –
Tathā mūgapakkhajātake –
‘‘மாதா பிதா ந மே தெ³ஸ்ஸா, அத்தா மே ந ச தெ³ஸ்ஸியோ;
‘‘Mātā pitā na me dessā, attā me na ca dessiyo;
ஸப்³ப³ஞ்ஞுதங் பியங் மய்ஹங், தஸ்மா வதங் அதி⁴ட்ட²ஹி’’ந்தி. (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²; ஜா॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; அப॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; சரியா 3.65) –
Sabbaññutaṃ piyaṃ mayhaṃ, tasmā vataṃ adhiṭṭhahi’’nti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; cariyā 3.65) –
ஏவங் ஜீவிதம்பி பரிச்சஜித்வா வதங் அதி⁴ட்ட²ஹந்தஸ்ஸ அதி⁴ட்டா²னபாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா.
Evaṃ jīvitampi pariccajitvā vataṃ adhiṭṭhahantassa adhiṭṭhānapāramī paramatthapāramī nāma jātā.
ததா² ஸுவண்ணஸாமஜாதகே –
Tathā suvaṇṇasāmajātake –
‘‘ந மங் கோசி உத்தஸதி, நபி பா⁴யாமி கஸ்ஸசி;
‘‘Na maṃ koci uttasati, napi bhāyāmi kassaci;
மெத்தாப³லேனுபத்த²த்³தோ⁴, ரமாமி பவனே ததா³’’தி. (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²; ஜா॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; அப॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; சரியா॰ 3.113) –
Mettābalenupatthaddho, ramāmi pavane tadā’’ti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; cariyā. 3.113) –
ஏவங் ஜீவிதம்பி அனோலோகெத்வா மெத்தாயந்தஸ்ஸ மெத்தாபாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா.
Evaṃ jīvitampi anoloketvā mettāyantassa mettāpāramī paramatthapāramī nāma jātā.
ததோ லோமஹங்ஸஜாதகே –
Tato lomahaṃsajātake –
‘‘ஸுஸானே ஸெய்யங் கப்பேமி, ச²வட்டி²கங் உபனிதா⁴யஹங்;
‘‘Susāne seyyaṃ kappemi, chavaṭṭhikaṃ upanidhāyahaṃ;
கா³மண்ட³லா உபக³ந்த்வா, ரூபங் த³ஸ்ஸெந்தினப்பக’’ந்தி. (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ நிதா³னகதா²; ஜா॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; அப॰ அட்ட²॰ 1.தூ³ரேனிதா³னகதா²; சரியா॰ 3.119) –
Gāmaṇḍalā upagantvā, rūpaṃ dassentinappaka’’nti. (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; jā. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; apa. aṭṭha. 1.dūrenidānakathā; cariyā. 3.119) –
ஏவங் கா³மதா³ரகேஸு நிட்டு²ப⁴னாதீ³ஹி சேவ மாலாக³ந்தூ⁴பஹாராதீ³ஹி ச ஸுக²து³க்க²ங் உப்பாதெ³ந்தேஸுபி உபெக்க²ங் அனதிவத்தந்தஸ்ஸ உபெக்கா²பாரமீ பரமத்த²பாரமீ நாம ஜாதா. அயமெத்த² ஸங்கே²போ, வித்தா²ரோ பன சரியாபிடகதோ க³ஹேதப்³போ³.
Evaṃ gāmadārakesu niṭṭhubhanādīhi ceva mālāgandhūpahārādīhi ca sukhadukkhaṃ uppādentesupi upekkhaṃ anativattantassa upekkhāpāramī paramatthapāramī nāma jātā. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana cariyāpiṭakato gahetabbo.
இதா³னி தே²ரேன புட்ட²ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ப்³யாகரணங் த³ஸ்ஸெந்தேஹி ஸங்கீ³திகாரகேஹி –
Idāni therena puṭṭhassa bhagavato byākaraṇaṃ dassentehi saṅgītikārakehi –
78.
78.
‘‘தஸ்ஸ புட்டோ² வியாகாஸி, கரவீகமது⁴ரகி³ரோ;
‘‘Tassa puṭṭho viyākāsi, karavīkamadhuragiro;
நிப்³பா³பயந்தோ ஹத³யங், ஹாஸயந்தோ ஸதே³வகங்.
Nibbāpayanto hadayaṃ, hāsayanto sadevakaṃ.
79.
79.
‘‘அதீதபு³த்³தா⁴னங் ஜினானங் தே³ஸிதங், நிகீலிதங் பு³த்³த⁴பரம்பராக³தங்;
‘‘Atītabuddhānaṃ jinānaṃ desitaṃ, nikīlitaṃ buddhaparamparāgataṃ;
புப்³பே³னிவாஸானுக³தாய பு³த்³தி⁴யா, பகாஸயீ லோகஹிதங் ஸதே³வகே’’தி. – வுத்தங்;
Pubbenivāsānugatāya buddhiyā, pakāsayī lokahitaṃ sadevake’’ti. – vuttaṃ;
தத்த² தஸ்ஸ புட்டோ² வியாகாஸீதி தேன த⁴ம்மஸேனாபதினா புட்டோ² ஹுத்வா தஸ்ஸ ப்³யாகாஸி, அத்தனோ அபி⁴னீஹாரதோ பட்டா²ய அபி⁴ஸம்போ³தி⁴பரியோஸானங் ஸப்³ப³ங் பு³த்³த⁴வங்ஸங் கதே²ஸீதி அத்தோ². கரவீகமது⁴ரகி³ரோதி கரவீகஸகுணஸ்ஸ விய மது⁴ரா கி³ரா யஸ்ஸ ஸோ கரவீகமது⁴ரகி³ரோ, கரவீகமது⁴ரமஞ்ஜுஸ்ஸரோதி அத்தோ². தத்ரித³ங் கரவீகானங் மது⁴ரஸ்ஸரதா – கரவீகஸகுணா கிர மது⁴ரரஸங் அம்ப³பக்கங் முக²துண்ட³கேன பஹரித்வா பக்³க⁴ரிதங் ப²லரஸங் பிவித்வா பக்கே²ன தாளங் த³த்வா விகூஜமானே சதுப்பதா³ மத³மத்தா விய லளிதுங் ஆரப⁴ந்தி, கோ³சரபஸுதாபி சதுப்பத³க³ணா முக²க³தானிபி திணானி ச²ட்³டெ³த்வா தங் நாத³ங் ஸுணந்தி, வாளமிகா³ கு²த்³த³கமிகே³ அனுப³ந்த⁴மானா உக்கி²த்தங் பாத³ங் அனிக்கி²பித்வா சித்தகதா விய திட்ட²ந்தி, அனுப³ந்த⁴மிகா³பி மரணப⁴யங் ஹித்வா திட்ட²ந்தி, ஆகாஸே பக்க²ந்த³ந்தா பக்கி²னோபி பக்கே² பஸாரெத்வா திட்ட²ந்தி, உத³கே மச்சா²பி கண்ணபடலங் அசாலெந்தா தங் ஸத்³த³ங் ஸுணமானா திட்ட²ந்தி. ஏவங் மது⁴ரஸ்ஸரா கரவீகா (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.38; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.386). நிப்³பா³பயந்தோ ஹத³யந்தி கிலேஸக்³கி³ஸந்தத்தஸப்³ப³ஜனமானஸங் த⁴ம்மகதா²மததா⁴ராய ஸீதிபா⁴வங் ஜனயந்தோதி அத்தோ². ஹாஸயந்தோதி தோஸயந்தோ. ஸதே³வகந்தி ஸதே³வகங் லோகங்.
Tattha tassa puṭṭho viyākāsīti tena dhammasenāpatinā puṭṭho hutvā tassa byākāsi, attano abhinīhārato paṭṭhāya abhisambodhipariyosānaṃ sabbaṃ buddhavaṃsaṃ kathesīti attho. Karavīkamadhuragiroti karavīkasakuṇassa viya madhurā girā yassa so karavīkamadhuragiro, karavīkamadhuramañjussaroti attho. Tatridaṃ karavīkānaṃ madhurassaratā – karavīkasakuṇā kira madhurarasaṃ ambapakkaṃ mukhatuṇḍakena paharitvā paggharitaṃ phalarasaṃ pivitvā pakkhena tāḷaṃ datvā vikūjamāne catuppadā madamattā viya laḷituṃ ārabhanti, gocarapasutāpi catuppadagaṇā mukhagatānipi tiṇāni chaḍḍetvā taṃ nādaṃ suṇanti, vāḷamigā khuddakamige anubandhamānā ukkhittaṃ pādaṃ anikkhipitvā cittakatā viya tiṭṭhanti, anubandhamigāpi maraṇabhayaṃ hitvā tiṭṭhanti, ākāse pakkhandantā pakkhinopi pakkhe pasāretvā tiṭṭhanti, udake macchāpi kaṇṇapaṭalaṃ acālentā taṃ saddaṃ suṇamānā tiṭṭhanti. Evaṃ madhurassarā karavīkā (dī. ni. aṭṭha. 2.38; ma. ni. aṭṭha. 2.386). Nibbāpayanto hadayanti kilesaggisantattasabbajanamānasaṃ dhammakathāmatadhārāya sītibhāvaṃ janayantoti attho. Hāsayantoti tosayanto. Sadevakanti sadevakaṃ lokaṃ.
அதீதபு³த்³தா⁴னந்தி அதீதானங் பு³த்³தா⁴னங். அம்ஹாகங் ப⁴க³வதோ அபி⁴னீஹாரஸ்ஸ புரதோ பன தண்ஹங்கரோ மேத⁴ங்கரோ ஸரணங்கரோ தீ³பங்கரோதி சத்தாரோ பு³த்³தா⁴ ஏகஸ்மிங் கப்பே நிப்³ப³த்திங்ஸு. தேஸங் அபரபா⁴கே³ கொண்ட³ஞ்ஞாத³யோ தேவீஸதி பு³த்³தா⁴தி ஸப்³பே³ தீ³பங்கராத³யோ சதுவீஸதி பு³த்³தா⁴ இத⁴ ‘‘அதீதபு³த்³தா⁴’’தி அதி⁴ப்பேதா, தேஸங் அதீதபு³த்³தா⁴னங். ஜினானந்தி தஸ்ஸேவ வேவசனங். தே³ஸிதந்தி கதி²தங். சதுவீஸதியா பு³த்³தா⁴னங் சதுஸச்சபடிஸங்யுத்தங் த⁴ம்மகத²ங். நிகீலிதந்தி தேஸங் சரிதங் கப்பஜாதிகொ³த்தாயுபோ³தி⁴ஸாவகஸன்னிபாதஉபட்டா²கமாதாபிதுபுத்தப⁴ரியாபரிச்சே²தா³தி³கங் நிகீலிதங் நாம. பு³த்³த⁴பரம்பராக³தந்தி தீ³பங்கரத³ஸப³லதோ பட்டா²ய யாவ கஸ்ஸபபரம்பரதோ ஆக³தங் தே³ஸிதங் நிகீலிதங் வாதி அத்தோ². புப்³பே³னிவாஸானுக³தாய பு³த்³தி⁴யாதி ஏகம்பி ஜாதிங் த்³வேபி ஜாதியோதி (ம॰ நி॰ 1.148, 384, 421; 2.233; 3.82; பாரா॰ 12) ஏவங் விப⁴த்தங் புப்³பே³ நிவுட்ட²க்க²ந்த⁴ஸந்தானஸங்கா²தங் புப்³பே³னிவாஸங் அனுக³தா உபக³தா தாய புப்³பே³னிவாஸானுக³தாய பு³த்³தி⁴யா, புப்³பே³னிவாஸானுஸ்ஸதிஞாணேனாதி அத்தோ². பகாஸயீதி ப்³யாகாஸி. லோகஹிதந்தி ஸப்³ப³லோகஹிதங் பு³த்³த⁴வங்ஸங். ஸதே³வகேதி ஸதே³வகே லோகேதி அத்தோ².
Atītabuddhānanti atītānaṃ buddhānaṃ. Amhākaṃ bhagavato abhinīhārassa purato pana taṇhaṅkaro medhaṅkaro saraṇaṅkaro dīpaṅkaroti cattāro buddhā ekasmiṃ kappe nibbattiṃsu. Tesaṃ aparabhāge koṇḍaññādayo tevīsati buddhāti sabbe dīpaṅkarādayo catuvīsati buddhā idha ‘‘atītabuddhā’’ti adhippetā, tesaṃ atītabuddhānaṃ. Jinānanti tasseva vevacanaṃ. Desitanti kathitaṃ. Catuvīsatiyā buddhānaṃ catusaccapaṭisaṃyuttaṃ dhammakathaṃ. Nikīlitanti tesaṃ caritaṃ kappajātigottāyubodhisāvakasannipātaupaṭṭhākamātāpituputtabhariyāparicchedādikaṃ nikīlitaṃ nāma. Buddhaparamparāgatanti dīpaṅkaradasabalato paṭṭhāya yāva kassapaparamparato āgataṃ desitaṃ nikīlitaṃ vāti attho. Pubbenivāsānugatāya buddhiyāti ekampi jātiṃ dvepi jātiyoti (ma. ni. 1.148, 384, 421; 2.233; 3.82; pārā. 12) evaṃ vibhattaṃ pubbe nivuṭṭhakkhandhasantānasaṅkhātaṃ pubbenivāsaṃ anugatā upagatā tāya pubbenivāsānugatāya buddhiyā, pubbenivāsānussatiñāṇenāti attho. Pakāsayīti byākāsi. Lokahitanti sabbalokahitaṃ buddhavaṃsaṃ. Sadevaketi sadevake loketi attho.
80. அத² ப⁴க³வா கருணாஸீதலேன ஹத³யேன ஸதே³வகங் லோகங் ஸவனே நியோஜெந்தோ ‘‘பீதிபாமோஜ்ஜஜனந’’ந்திஆதி³மாஹ. தத்த² பீதிபாமோஜ்ஜஜனநந்தி பீதிபாமோஜ்ஜகரங் பீதியா புப்³ப³பா⁴க³ங் பாமோஜ்ஜங், பஞ்சவண்ணாய பீதியா ஜனநந்தி அத்தோ². ஸோகஸல்லவினோத³னந்தி ஸோகஸங்கா²தானங் ஸல்லானங் வினோத³னங் வித்³த⁴ங்ஸனங். ஸப்³ப³ஸம்பத்திபடிலாப⁴ந்தி ஸப்³பா³பி தே³வமனுஸ்ஸஸம்பத்திஆத³யோ ஸம்பத்தியோ படிலப⁴ந்தி ஏதேனாதி ஸப்³ப³ஸம்பத்திபடிலாபோ⁴, தங் ஸப்³ப³ஸம்பத்திபடிலாப⁴ங் பு³த்³த⁴வங்ஸதே³ஸனந்தி அத்தோ². சித்தீகத்வாதி சித்தே கத்வா, பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதிங் புரக்க²த்வாதி அத்தோ². ஸுணாதா²தி நிஸாமேத² நிபோ³த⁴த². மேதி மம.
80. Atha bhagavā karuṇāsītalena hadayena sadevakaṃ lokaṃ savane niyojento ‘‘pītipāmojjajanana’’ntiādimāha. Tattha pītipāmojjajanananti pītipāmojjakaraṃ pītiyā pubbabhāgaṃ pāmojjaṃ, pañcavaṇṇāya pītiyā janananti attho. Sokasallavinodananti sokasaṅkhātānaṃ sallānaṃ vinodanaṃ viddhaṃsanaṃ. Sabbasampattipaṭilābhanti sabbāpi devamanussasampattiādayo sampattiyo paṭilabhanti etenāti sabbasampattipaṭilābho, taṃ sabbasampattipaṭilābhaṃ buddhavaṃsadesananti attho. Cittīkatvāti citte katvā, buddhānussatiṃ purakkhatvāti attho. Suṇāthāti nisāmetha nibodhatha. Meti mama.
81. மத³னிம்மத³னந்தி ஜாதிமதா³தீ³னங் ஸப்³ப³மதா³னங் நிம்மத³னகரங். ஸோகனுத³ந்தி ஸோகோ நாம ஞாதிப்³யஸனாதீ³ஹி பு²ட்ட²ஸ்ஸ சித்தஸந்தாபோ. கிஞ்சாபி அத்த²தோ தோ³மனஸ்ஸமேவ ஹோதி, ஏவங் ஸந்தேபி அந்தோனிஜ்ஜா²னலக்க²ணோ, சேதஸோ பரினிஜ்ஜா²யனரஸோ, அனுஸோசனபச்சுபட்டா²னோ, தங் ஸோகங் நுத³தீதி ஸோகனுதோ³, தங் ஸோகனுத³ங். ஸங்ஸாரபரிமோசனந்தி ஸங்ஸாரப³ந்த⁴னதோ பரிமோசனகரங். ‘‘ஸங்ஸாரஸமதிக்கம’’ந்திபி பாடோ², தஸ்ஸ ஸங்ஸாரஸமதிக்கமகரந்தி அத்தோ².
81.Madanimmadananti jātimadādīnaṃ sabbamadānaṃ nimmadanakaraṃ. Sokanudanti soko nāma ñātibyasanādīhi phuṭṭhassa cittasantāpo. Kiñcāpi atthato domanassameva hoti, evaṃ santepi antonijjhānalakkhaṇo, cetaso parinijjhāyanaraso, anusocanapaccupaṭṭhāno, taṃ sokaṃ nudatīti sokanudo, taṃ sokanudaṃ. Saṃsāraparimocananti saṃsārabandhanato parimocanakaraṃ. ‘‘Saṃsārasamatikkama’’ntipi pāṭho, tassa saṃsārasamatikkamakaranti attho.
ஸப்³ப³து³க்க²க்க²யந்தி எத்த² து³க்க²-ஸத்³தோ³ து³க்க²வேத³னா-து³க்க²வத்து²-து³க்கா²ரம்மண-து³க்க²பச்சய-து³க்க²ட்டா²னாதீ³ஸு தி³ஸ்ஸதி. அயஞ்ஹி ‘‘து³க்க²ஸ்ஸ ச பஹானா’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.232; ம॰ நி॰ 1.383, 430; பாரா॰ 11) து³க்க²வேத³னாயங் தி³ஸ்ஸதி. ‘‘ஜாதிபி து³க்கா² ஜராபி து³க்கா²’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.387; ஸங்॰ நி॰ 5.1081) து³க்க²வத்து²ஸ்மிங். ‘‘யஸ்மா ச கோ², மஹாலி, ரூபங் து³க்க²ங் து³க்கா²னுபதிதங் து³க்கா²வக்கந்த’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 3.60) து³க்கா²ரம்மணே. ‘‘து³க்கோ² பாபஸ்ஸ உச்சயோ’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 117) து³க்க²பச்சயே. ‘‘யாவஞ்சித³ங், பி⁴க்க²வே, ந ஸுகரா அக்கா²னேன பாபுணிதங் யாவ து³க்கா² நிரயா’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.250) து³க்க²ட்டா²னே. இத⁴ பனாயங் து³க்க²வத்து²ஸ்மிங் து³க்க²பச்சயேபி ச த³ட்ட²ப்³போ³. தஸ்மா ஜாதிஆதி³ஸப்³ப³து³க்க²க்க²யகரந்தி அத்தோ² (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ 2 ஆத³யோ). மக்³க³ந்தி எத்த² குஸலத்தி²கேஹி மக்³கீ³யதி, கிலேஸே வா மாரெந்தோ க³ச்ச²தீதி மக்³கோ³தி பு³த்³த⁴வங்ஸதே³ஸனா வுச்சதி, தங் நிப்³பா³னஸ்ஸ மக்³க³பூ⁴தங் பு³த்³த⁴வங்ஸதே³ஸனங். ஸக்கச்சந்தி ஸக்கச்சங் சித்தீகத்வா, ஓஹிதஸோதா ஹுத்வாதி அத்தோ². படிபஜ்ஜதா²தி அதி⁴திட்ட²த², ஸுணாதா²தி அத்தோ². அத² வா பீதிபாமோஜ்ஜஜனநங் ஸோகஸல்லவினோத³னங் ஸப்³ப³ஸம்பத்திபடிலாப⁴ஹேதுபூ⁴தங் இமங் பு³த்³த⁴வங்ஸதே³ஸனங் ஸுத்வா இதா³னி மத³னிம்மத³னாதி³கு³ணவிஸேஸாவஹங் ஸப்³ப³து³க்க²க்க²யங் பு³த்³த⁴பா⁴வமக்³க³ங் படிபஜ்ஜதா²தி ஸப்³பே³ஸங் தே³வமனுஸ்ஸானங் பு³த்³த⁴த்தங் பணிதா⁴ய உஸ்ஸாஹங் ஜனேதி. ஸேஸமெத்த² உத்தானமேவாதி.
Sabbadukkhakkhayanti ettha dukkha-saddo dukkhavedanā-dukkhavatthu-dukkhārammaṇa-dukkhapaccaya-dukkhaṭṭhānādīsu dissati. Ayañhi ‘‘dukkhassa ca pahānā’’tiādīsu (dī. ni. 1.232; ma. ni. 1.383, 430; pārā. 11) dukkhavedanāyaṃ dissati. ‘‘Jātipi dukkhā jarāpi dukkhā’’tiādīsu (dī. ni. 2.387; saṃ. ni. 5.1081) dukkhavatthusmiṃ. ‘‘Yasmā ca kho, mahāli, rūpaṃ dukkhaṃ dukkhānupatitaṃ dukkhāvakkanta’’ntiādīsu (saṃ. ni. 3.60) dukkhārammaṇe. ‘‘Dukkho pāpassa uccayo’’tiādīsu (dha. pa. 117) dukkhapaccaye. ‘‘Yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukarā akkhānena pāpuṇitaṃ yāva dukkhā nirayā’’tiādīsu (ma. ni. 3.250) dukkhaṭṭhāne. Idha panāyaṃ dukkhavatthusmiṃ dukkhapaccayepi ca daṭṭhabbo. Tasmā jātiādisabbadukkhakkhayakaranti attho (dha. sa. aṭṭha. 2 ādayo). Magganti ettha kusalatthikehi maggīyati, kilese vā mārento gacchatīti maggoti buddhavaṃsadesanā vuccati, taṃ nibbānassa maggabhūtaṃ buddhavaṃsadesanaṃ. Sakkaccanti sakkaccaṃ cittīkatvā, ohitasotā hutvāti attho. Paṭipajjathāti adhitiṭṭhatha, suṇāthāti attho. Atha vā pītipāmojjajananaṃ sokasallavinodanaṃ sabbasampattipaṭilābhahetubhūtaṃ imaṃ buddhavaṃsadesanaṃ sutvā idāni madanimmadanādiguṇavisesāvahaṃ sabbadukkhakkhayaṃ buddhabhāvamaggaṃ paṭipajjathāti sabbesaṃ devamanussānaṃ buddhattaṃ paṇidhāya ussāhaṃ janeti. Sesamettha uttānamevāti.
இதி மது⁴ரத்த²விலாஸினியா பு³த்³த⁴வங்ஸ-அட்ட²கதா²ய
Iti madhuratthavilāsiniyā buddhavaṃsa-aṭṭhakathāya
ரதனசங்கமனகண்ட³வண்ணனா நிட்டி²தா.
Ratanacaṅkamanakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.
நிட்டி²தா ச ஸப்³பா³காரேன அப்³ப⁴ந்தரனிதா³னஸ்ஸத்த²வண்ணனா.
Niṭṭhitā ca sabbākārena abbhantaranidānassatthavaṇṇanā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / பு³த்³த⁴வங்ஸபாளி • Buddhavaṃsapāḷi / 1. ரதனசங்கமனகண்ட³ங் • 1. Ratanacaṅkamanakaṇḍaṃ