| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
២. រតនសិក្ខាបទវណ្ណនា
2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
មុត្តាទិទសវិធន្តិ ‘‘មុត្តា មណិ វេឡុរិយោ សង្ខោ សិលា បវាឡំ រជតំ ជាតរូបំ លោហិតង្កោ មសារគល្ល’’ន្តិ (បាចិ. ៥០៦) ទសវិធំ រតនំ។ អជ្ឈាវសថេតិ គេហេ។ តេនាហ ‘‘បរិក្ខិត្តស្សា’’តិអាទិ, បរិក្ខិត្តស្ស អាវសថស្សាតិ អត្ថោ។ អាវសថោតិ ចេត្ថ អន្តោគាមេ និវិដ្ឋគេហំ អធិប្បេតំ។ អារាមេ និវិដ្ឋគេហំ បន អជ្ឈារាមគ្គហណេនេវ គហិតំ។ ‘‘អាវសថោតិ ចេត្ថ អន្តោអារាមេ វា ហោតុ, អញ្ញត្ថ វា, អត្តនោ វសនដ្ឋានំ វុច្ចតី’’តិ (សារត្ថ. ដី. បាចិត្តិយ ៣.៥០៦) កេចិ។ សព្ពេសម្បិ អត្ថាយ ទុក្កដមេវាតិ អត្តនោ វា តេសំ សង្ឃាទីនំ វា អត្ថាយ ឧគ្គណ្ហន្តស្ស វា ឧគ្គណ្ហាបេន្តស្ស វា ទុក្កដមេវ។ សចេ បន មាតាបិតូនំ សន្តកំ អវស្សំ បដិសាមេតព្ពំ កប្បិយភណ្ឌំ ហោតិ, អត្តនោ អត្ថាយ គហេត្វា បដិសាមេតព្ពន្តិ អាហ ‘‘តាទិសំ បនា’’តិអាទិ។ តាទិសន្តិ យំ មាតាបិតូនំ សន្តកំ អវស្សំ បដិសាមេតព្ពំ កប្បិយភណ្ឌំ, តាទិសំ។ ឆន្ទេនបិ ភយេនបីតិ វឌ្ឍកិអាទីសុ ឆន្ទេនបិ, រាជវល្លភេសុ ភយេនបិ។
Muttādidasavidhanti ‘‘muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅko masāragalla’’nti (pāci. 506) dasavidhaṃ ratanaṃ. Ajjhāvasatheti gehe. Tenāha ‘‘parikkhittassā’’tiādi, parikkhittassa āvasathassāti attho. Āvasathoti cettha antogāme niviṭṭhagehaṃ adhippetaṃ. Ārāme niviṭṭhagehaṃ pana ajjhārāmaggahaṇeneva gahitaṃ. ‘‘Āvasathoti cettha antoārāme vā hotu, aññattha vā, attano vasanaṭṭhānaṃ vuccatī’’ti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.506) keci. Sabbesampi atthāya dukkaṭamevāti attano vā tesaṃ saṅghādīnaṃ vā atthāya uggaṇhantassa vā uggaṇhāpentassa vā dukkaṭameva. Sace pana mātāpitūnaṃ santakaṃ avassaṃ paṭisāmetabbaṃ kappiyabhaṇḍaṃ hoti, attano atthāya gahetvā paṭisāmetabbanti āha ‘‘tādisaṃ panā’’tiādi. Tādisanti yaṃ mātāpitūnaṃ santakaṃ avassaṃ paṭisāmetabbaṃ kappiyabhaṇḍaṃ, tādisaṃ. Chandenapi bhayenapīti vaḍḍhakiādīsu chandenapi, rājavallabhesu bhayenapi.
តាទិសេ ឋានេតិ មហាវិហារសទិសស្ស មហារាមស្ស បាការបរិក្ខិត្តេ បរិវេណេ។ សញ្ញាណំ កត្វាតិ ‘‘ឯត្តកា កហាបណា’’តិអាទិនា រូបេន វា លញ្ឆនាទិនិមិត្តេន វា សញ្ញាណំ កត្វា, សល្លក្ខេត្វាតិ អត្ថោ។ បតិរូបានំ ភិក្ខូនំ ហត្ថេតិ លជ្ជីនំ កុក្កុច្ចកានំ ភិក្ខូនំ ហត្ថេ។ លោលជាតិកានញ្ហិ ហត្ថេ ឋបេតុំ ន លព្ភតិ។ នេវ បក្កមតីតិ នេវ តម្ហា អាវាសា បក្កមតិ។ ‘‘ថាវរំ សេនាសនំ វា’’តិអាទិនា អត្តនោ ចីវរាទិមូលំ ន កាតព្ពន្តិ (បាចិ. អដ្ឋ. ៥០៦) ទស្សេតិ។ តំ ទស្សេត្វាតិ យំ ថាវរសេនាសនាទិ កតំ, តំ ឧបាសក តវ សន្តកេន ឥទំ នាម កតន្តិ ឯវំ ទស្សេត្វា។ សមាទបេត្វាតិ អញ្ញំ សមាទបេត្វា, ‘‘ឧទ្ទិស្ស អរិយា តិដ្ឋន្តិ, ឯសា អរិយាន យាចនា’’តិ វុត្តនយេន យាចិត្វាតិ អត្ថោ។
Tādise ṭhāneti mahāvihārasadisassa mahārāmassa pākāraparikkhitte pariveṇe. Saññāṇaṃ katvāti ‘‘ettakā kahāpaṇā’’tiādinā rūpena vā lañchanādinimittena vā saññāṇaṃ katvā, sallakkhetvāti attho. Patirūpānaṃ bhikkhūnaṃ hattheti lajjīnaṃ kukkuccakānaṃ bhikkhūnaṃ hatthe. Lolajātikānañhi hatthe ṭhapetuṃ na labbhati. Neva pakkamatīti neva tamhā āvāsā pakkamati. ‘‘Thāvaraṃ senāsanaṃ vā’’tiādinā attano cīvarādimūlaṃ na kātabbanti (pāci. aṭṭha. 506) dasseti. Taṃ dassetvāti yaṃ thāvarasenāsanādi kataṃ, taṃ upāsaka tava santakena idaṃ nāma katanti evaṃ dassetvā. Samādapetvāti aññaṃ samādapetvā, ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti vuttanayena yācitvāti attho.
អនុញ្ញាតដ្ឋានេតិ អជ្ឈារាមអជ្ឈាវសថេ។ អាមាសន្តិ អាមសិតព្ពញ្ចេវ បដិសាមេតព្ពញ្ច វត្ថាទិ។
Anuññātaṭṭhāneti ajjhārāmaajjhāvasathe. Āmāsanti āmasitabbañceva paṭisāmetabbañca vatthādi.
រតនសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ratanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
