| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
೨. ರತನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
ಮುತ್ತಾದಿದಸವಿಧನ್ತಿ ‘‘ಮುತ್ತಾ ಮಣಿ ವೇಳುರಿಯೋ ಸಙ್ಖೋ ಸಿಲಾ ಪವಾಳಂ ರಜತಂ ಜಾತರೂಪಂ ಲೋಹಿತಙ್ಕೋ ಮಸಾರಗಲ್ಲ’’ನ್ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೫೦೬) ದಸವಿಧಂ ರತನಂ। ಅಜ್ಝಾವಸಥೇತಿ ಗೇಹೇ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ, ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಆವಸಥಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆವಸಥೋತಿ ಚೇತ್ಥ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಗೇಹಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಆರಾಮೇ ನಿವಿಟ್ಠಗೇಹಂ ಪನ ಅಜ್ಝಾರಾಮಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಗಹಿತಂ। ‘‘ಆವಸಥೋತಿ ಚೇತ್ಥ ಅನ್ತೋಆರಾಮೇ ವಾ ಹೋತು, ಅಞ್ಞತ್ಥ ವಾ, ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ (ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ ೩.೫೦೬) ಕೇಚಿ। ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಾಯ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ವಾ ತೇಸಂ ಸಙ್ಘಾದೀನಂ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಸಚೇ ಪನ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸನ್ತಕಂ ಅವಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಾಮೇತಬ್ಬಂ ಕಪ್ಪಿಯಭಣ್ಡಂ ಹೋತಿ, ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಟಿಸಾಮೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತಾದಿಸಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ತಾದಿಸನ್ತಿ ಯಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸನ್ತಕಂ ಅವಸ್ಸಂ ಪಟಿಸಾಮೇತಬ್ಬಂ ಕಪ್ಪಿಯಭಣ್ಡಂ, ತಾದಿಸಂ। ಛನ್ದೇನಪಿ ಭಯೇನಪೀತಿ ವಡ್ಢಕಿಆದೀಸು ಛನ್ದೇನಪಿ, ರಾಜವಲ್ಲಭೇಸು ಭಯೇನಪಿ।
Muttādidasavidhanti ‘‘muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅko masāragalla’’nti (pāci. 506) dasavidhaṃ ratanaṃ. Ajjhāvasatheti gehe. Tenāha ‘‘parikkhittassā’’tiādi, parikkhittassa āvasathassāti attho. Āvasathoti cettha antogāme niviṭṭhagehaṃ adhippetaṃ. Ārāme niviṭṭhagehaṃ pana ajjhārāmaggahaṇeneva gahitaṃ. ‘‘Āvasathoti cettha antoārāme vā hotu, aññattha vā, attano vasanaṭṭhānaṃ vuccatī’’ti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.506) keci. Sabbesampi atthāya dukkaṭamevāti attano vā tesaṃ saṅghādīnaṃ vā atthāya uggaṇhantassa vā uggaṇhāpentassa vā dukkaṭameva. Sace pana mātāpitūnaṃ santakaṃ avassaṃ paṭisāmetabbaṃ kappiyabhaṇḍaṃ hoti, attano atthāya gahetvā paṭisāmetabbanti āha ‘‘tādisaṃ panā’’tiādi. Tādisanti yaṃ mātāpitūnaṃ santakaṃ avassaṃ paṭisāmetabbaṃ kappiyabhaṇḍaṃ, tādisaṃ. Chandenapi bhayenapīti vaḍḍhakiādīsu chandenapi, rājavallabhesu bhayenapi.
ತಾದಿಸೇ ಠಾನೇತಿ ಮಹಾವಿಹಾರಸದಿಸಸ್ಸ ಮಹಾರಾಮಸ್ಸ ಪಾಕಾರಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಪರಿವೇಣೇ। ಸಞ್ಞಾಣಂ ಕತ್ವಾತಿ ‘‘ಏತ್ತಕಾ ಕಹಾಪಣಾ’’ತಿಆದಿನಾ ರೂಪೇನ ವಾ ಲಞ್ಛನಾದಿನಿಮಿತ್ತೇನ ವಾ ಸಞ್ಞಾಣಂ ಕತ್ವಾ, ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪತಿರೂಪಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಹತ್ಥೇತಿ ಲಜ್ಜೀನಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಹತ್ಥೇ। ಲೋಲಜಾತಿಕಾನಞ್ಹಿ ಹತ್ಥೇ ಠಪೇತುಂ ನ ಲಬ್ಭತಿ। ನೇವ ಪಕ್ಕಮತೀತಿ ನೇವ ತಮ್ಹಾ ಆವಾಸಾ ಪಕ್ಕಮತಿ। ‘‘ಥಾವರಂ ಸೇನಾಸನಂ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಅತ್ತನೋ ಚೀವರಾದಿಮೂಲಂ ನ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೫೦೬) ದಸ್ಸೇತಿ। ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾತಿ ಯಂ ಥಾವರಸೇನಾಸನಾದಿ ಕತಂ, ತಂ ಉಪಾಸಕ ತವ ಸನ್ತಕೇನ ಇದಂ ನಾಮ ಕತನ್ತಿ ಏವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ। ಸಮಾದಪೇತ್ವಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ಸಮಾದಪೇತ್ವಾ, ‘‘ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಅರಿಯಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಏಸಾ ಅರಿಯಾನ ಯಾಚನಾ’’ತಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಯಾಚಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tādise ṭhāneti mahāvihārasadisassa mahārāmassa pākāraparikkhitte pariveṇe. Saññāṇaṃ katvāti ‘‘ettakā kahāpaṇā’’tiādinā rūpena vā lañchanādinimittena vā saññāṇaṃ katvā, sallakkhetvāti attho. Patirūpānaṃ bhikkhūnaṃ hattheti lajjīnaṃ kukkuccakānaṃ bhikkhūnaṃ hatthe. Lolajātikānañhi hatthe ṭhapetuṃ na labbhati. Neva pakkamatīti neva tamhā āvāsā pakkamati. ‘‘Thāvaraṃ senāsanaṃ vā’’tiādinā attano cīvarādimūlaṃ na kātabbanti (pāci. aṭṭha. 506) dasseti. Taṃ dassetvāti yaṃ thāvarasenāsanādi kataṃ, taṃ upāsaka tava santakena idaṃ nāma katanti evaṃ dassetvā. Samādapetvāti aññaṃ samādapetvā, ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti vuttanayena yācitvāti attho.
ಅನುಞ್ಞಾತಟ್ಠಾನೇತಿ ಅಜ್ಝಾರಾಮಅಜ್ಝಾವಸಥೇ। ಆಮಾಸನ್ತಿ ಆಮಸಿತಬ್ಬಞ್ಚೇವ ಪಟಿಸಾಮೇತಬ್ಬಞ್ಚ ವತ್ಥಾದಿ।
Anuññātaṭṭhāneti ajjhārāmaajjhāvasathe. Āmāsanti āmasitabbañceva paṭisāmetabbañca vatthādi.
ರತನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ratanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
