| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
2. රතනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
502-3. දුතියෙ – විස්‌සරිත්‌වාති පමුස්‌සිත්‌වා. පුණ්‌ණපත්‌තං නාම සතතො පඤ්‌ච කහාපණා. ක්‍යාහං කරිස්‌සාමීති කිං අහං කරිස්‌සාමි. ආභරණං ඔමුඤ්‌චිත්‌වාති මහාලතං නාම නවකොටිඅග්‌ඝනකං අලඞ්‌කාරං අපනෙත්‌වා.
502-3. Dutiye – vissaritvāti pamussitvā. Puṇṇapattaṃ nāma satato pañca kahāpaṇā. Kyāhaṃ karissāmīti kiṃ ahaṃ karissāmi. Ābharaṇaṃ omuñcitvāti mahālataṃ nāma navakoṭiagghanakaṃ alaṅkāraṃ apanetvā.
504. අන්‌තෙවාසීති පරිචාරකො.
504.Antevāsīti paricārako.
506. අපරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස උපචාරොති එත්‌ථ උපචාරො නාම ආරාමස්‌ස ද්‌වෙ ලෙඩ්‌ඩුපාතා – ‘‘ආවසථස්‌ස පන සුප්‌පපාතො වා මුසලපාතො වා’’ති මහාපච්‌චරියං වුත්‌තං. උග්‌ගණ්‌හාති ආපත්‌ති පාචිත්‌තියස්‌සාති එත්‌ථ ජාතරූපරජතං අත්‌තනො අත්‌ථාය උග්‌ගණ්‌හන්‌තස්‌ස වා උග්‌ගණ්‌හාපෙන්‌තස්‌ස වා නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං, සඞ්‌ඝගණපුග්‌ගලචෙතියනවකම්‌මානං අත්‌ථාය දුක්‌කටං, අවසෙසං මුත්‌තාදිරතනං අත්‌තනො වා සඞ්‌ඝාදීනං වා අත්‌ථාය උග්‌ගණ්‌හන්‌තස්‌ස වා උග්‌ගණ්‌හාපෙන්‌තස්‌ස වා දුක්‌කටං. කප්‌පියවත්‌ථු වා අකප්‌පියවත්‌ථු වා හොතු, අන්‌තමසො මාතු කණ්‌ණපිළන්‌ධනතාළපණ්‌ණම්‌පි ගිහිසන්‌තකං භණ්‌ඩාගාරිකසීසෙන පටිසාමෙන්‌තස්‌ස පාචිත්‌තියමෙව.
506.Aparikkhittassa upacāroti ettha upacāro nāma ārāmassa dve leḍḍupātā – ‘‘āvasathassa pana suppapāto vā musalapāto vā’’ti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ. Uggaṇhāti āpatti pācittiyassāti ettha jātarūparajataṃ attano atthāya uggaṇhantassa vā uggaṇhāpentassa vā nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, saṅghagaṇapuggalacetiyanavakammānaṃ atthāya dukkaṭaṃ, avasesaṃ muttādiratanaṃ attano vā saṅghādīnaṃ vā atthāya uggaṇhantassa vā uggaṇhāpentassa vā dukkaṭaṃ. Kappiyavatthu vā akappiyavatthu vā hotu, antamaso mātu kaṇṇapiḷandhanatāḷapaṇṇampi gihisantakaṃ bhaṇḍāgārikasīsena paṭisāmentassa pācittiyameva.
සචෙ පන මාතාපිතූනං සන්‌තකං අවස්‌සං පටිසාමෙතබ්‌බං කප්‌පියභණ්‌ඩං හොති, අත්‌තනො අත්‌ථාය ගහෙත්‌වා පටිසාමෙතබ්‌බං. ‘‘ඉදං පටිසාමෙත්‌වා දෙහී’’ති වුත්‌තෙ පන ‘‘න වට්‌ටතී’’ති පටික්‌ඛිපිතබ්‌බං. සචෙ ‘‘පටිසාමෙහී’’ති පාතෙත්‌වා ගච්‌ඡන්‌ති, පලිබොධො නාම හොති, පටිසාමෙතුං වට්‌ටති. විහාරෙ කම්‌මං කරොන්‌තා වඩ්‌ඪකීආදයො වා රාජවල්‌ලභා වා අත්‌තනො උපකරණභණ්‌ඩං වා සයනභණ්‌ඩං වා ‘‘පටිසාමෙත්‌වා දෙථා’’ති වදන්‌ති, ඡන්‌දෙනපි භයෙනපි න කාතබ්‌බමෙව, ගුත්‌තට්‌ඨානං පන දස්‌සෙතුං වට්‌ටති. බලක්‌කාරෙන පාතෙත්‌වා ගතෙසු ච පටිසාමෙතුං වට්‌ටති.
Sace pana mātāpitūnaṃ santakaṃ avassaṃ paṭisāmetabbaṃ kappiyabhaṇḍaṃ hoti, attano atthāya gahetvā paṭisāmetabbaṃ. ‘‘Idaṃ paṭisāmetvā dehī’’ti vutte pana ‘‘na vaṭṭatī’’ti paṭikkhipitabbaṃ. Sace ‘‘paṭisāmehī’’ti pātetvā gacchanti, palibodho nāma hoti, paṭisāmetuṃ vaṭṭati. Vihāre kammaṃ karontā vaḍḍhakīādayo vā rājavallabhā vā attano upakaraṇabhaṇḍaṃ vā sayanabhaṇḍaṃ vā ‘‘paṭisāmetvā dethā’’ti vadanti, chandenapi bhayenapi na kātabbameva, guttaṭṭhānaṃ pana dassetuṃ vaṭṭati. Balakkārena pātetvā gatesu ca paṭisāmetuṃ vaṭṭati.
අජ්‌ඣාරාමෙ වා අජ්‌ඣාවසථෙ වාති එත්‌ථ සචෙ මහාවිහාරසදිසො මහාරාමො හොති, තත්‌ථ පාකාරපරික්‌ඛිත්‌තෙ පරිවෙණෙ යත්‌ථ භික්‌ඛූහි වා සාමණෙරෙහි වා ගහිතං භවිස්‌සතීති සඞ්‌කා උප්‌පජ්‌ජති, තාදිසෙ එව ඨානෙ උග්‌ගණ්‌හිත්‌වා වා උග්‌ගණ්‌හාපෙත්‌වා වා ඨපෙතබ්‌බං. මහාබොධිද්‌වාරකොට්‌ඨකඅම්‌බඞ්‌ගණසදිසෙසු පන මහාජනසඤ්‌චරණට්‌ඨානෙසු න ගහෙතබ්‌බං, පලිබොධො න හොති. කුරුන්‌දියං පන වුත්‌තං ‘‘එකො මග්‌ගං ගච්‌ඡන්‌තො නිමනුස්‌සට්‌ඨානෙ කිඤ්‌චි භණ්‌ඩං පස්‌සති, ආකිණ්‌ණමනුස්‌සෙපි ජාතෙ මනුස්‌සා තමෙව භික්‌ඛුං ආසඞ්‌කන්‌ති, තස්‌මා මග්‌ගා ඔක්‌කම්‌ම නිසීදිතබ්‌බං. සාමිකෙසු ආගතෙසු තං ආචික්‌ඛිතබ්‌බං. සචෙ සාමිකෙ න පස්‌සති පතිරූපං කරිස්‌සතී’’ති.
Ajjhārāme vā ajjhāvasathe vāti ettha sace mahāvihārasadiso mahārāmo hoti, tattha pākāraparikkhitte pariveṇe yattha bhikkhūhi vā sāmaṇerehi vā gahitaṃ bhavissatīti saṅkā uppajjati, tādise eva ṭhāne uggaṇhitvā vā uggaṇhāpetvā vā ṭhapetabbaṃ. Mahābodhidvārakoṭṭhakaambaṅgaṇasadisesu pana mahājanasañcaraṇaṭṭhānesu na gahetabbaṃ, palibodho na hoti. Kurundiyaṃ pana vuttaṃ ‘‘eko maggaṃ gacchanto nimanussaṭṭhāne kiñci bhaṇḍaṃ passati, ākiṇṇamanussepi jāte manussā tameva bhikkhuṃ āsaṅkanti, tasmā maggā okkamma nisīditabbaṃ. Sāmikesu āgatesu taṃ ācikkhitabbaṃ. Sace sāmike na passati patirūpaṃ karissatī’’ti.
රූපෙන වා නිමිත්‌තෙන වා සඤ්‌ඤාණං කත්‌වාති එත්‌ථ රූපං නාම අන්‌තොභණ්‌ඩිකාය භණ්‌ඩං; තස්‌මා භණ්‌ඩිකං මුඤ්‌චිත්‌වා ගණෙත්‌වා එත්‌තකා කහාපණා වා ජාතරූපරජතං වාති සල්‌ලක්‌ඛෙතබ්‌බං. නිමිත්‌තන්‌ති ලඤ්‌ඡනාදි; තස්‌මා ලඤ්‌ඡිතාය භණ්‌ඩිකාය මත්‌තිකාලඤ්‌ඡනන්‌ති වා ලාඛාලඤ්‌ඡනන්‌ති වා නීලපිලොතිකාය භණ්‌ඩිකා කතාති වා සෙතපිලොතිකාය කතාති වා එවමාදි සබ්‌බං සල්‌ලක්‌ඛෙතබ්‌බං.
Rūpena vā nimittena vā saññāṇaṃ katvāti ettha rūpaṃ nāma antobhaṇḍikāya bhaṇḍaṃ; tasmā bhaṇḍikaṃ muñcitvā gaṇetvā ettakā kahāpaṇā vā jātarūparajataṃ vāti sallakkhetabbaṃ. Nimittanti lañchanādi; tasmā lañchitāya bhaṇḍikāya mattikālañchananti vā lākhālañchananti vā nīlapilotikāya bhaṇḍikā katāti vā setapilotikāya katāti vā evamādi sabbaṃ sallakkhetabbaṃ.
භික්‌ඛූ පතිරූපාති ලජ්‌ජිනො කුක්‌කුච්‌චකා. ලොලජාතිකානඤ්‌හි හත්‌ථෙ ඨපෙතුං න ලභති. යො පන නෙව තම්‌හා ආවාසා පක්‌කමති, න සාමිකෙ පස්‌සති, තෙනාපි අත්‌තනො චීවරාදිමූලං න කාතබ්‌බං; ථාවරං පන සෙනාසනං වා චෙතියං වා පොක්‌ඛරණී වා කාරෙතබ්‌බා. සචෙ දීඝස්‌ස අද්‌ධුනො අච්‌චයෙන සාමිකො ආගච්‌ඡති, ‘‘උපාසක තව සන්‌තකෙන ඉදං නාම කතං, අනුමොදාහී’’ති වත්‌තබ්‌බො. සචෙ අනුමොදති, ඉච්‌චෙතං කුසලං; නො චෙ අනුමොදති, ‘‘මම ධනං දෙථා’’ති චොදෙතියෙව, අඤ්‌ඤං සමාදපෙත්‌වා දාතබ්‌බං.
Bhikkhū patirūpāti lajjino kukkuccakā. Lolajātikānañhi hatthe ṭhapetuṃ na labhati. Yo pana neva tamhā āvāsā pakkamati, na sāmike passati, tenāpi attano cīvarādimūlaṃ na kātabbaṃ; thāvaraṃ pana senāsanaṃ vā cetiyaṃ vā pokkharaṇī vā kāretabbā. Sace dīghassa addhuno accayena sāmiko āgacchati, ‘‘upāsaka tava santakena idaṃ nāma kataṃ, anumodāhī’’ti vattabbo. Sace anumodati, iccetaṃ kusalaṃ; no ce anumodati, ‘‘mama dhanaṃ dethā’’ti codetiyeva, aññaṃ samādapetvā dātabbaṃ.
507. රතනසම්‌මතං විස්‌සාසං ගණ්‌හාතීතිආදීසු ආමාසමෙව සන්‌ධාය වුත්‌තං. අනාමාසං න වට්‌ටතියෙව. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානමෙව. ඡසමුට්‌ඨානං – කිරියං, නොසඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛං, අචිත්‌තකං, පණ්‌ණත්‌තිවජ්‌ජං, කායකම්‌මං, වචීකම්‌මං, තිචිත්‌තං, තිවෙදනන්‌ති.
507.Ratanasammataṃvissāsaṃ gaṇhātītiādīsu āmāsameva sandhāya vuttaṃ. Anāmāsaṃ na vaṭṭatiyeva. Sesamettha uttānameva. Chasamuṭṭhānaṃ – kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
රතනසික්‌ඛාපදං දුතියං.
Ratanasikkhāpadaṃ dutiyaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 9. රතනවග්‌ගො • 9. Ratanavaggo
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 2. රතනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 2. රතනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 2. රතනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 2. රතනසික්‌ඛාපදං • 2. Ratanasikkhāpadaṃ
