Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸுத்தனிபாத-அட்ட²கதா² • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
2. சூளவக்³கோ³
2. Cūḷavaggo
1. ரதனஸுத்தவண்ணனா
1. Ratanasuttavaṇṇanā
யானீத⁴ பூ⁴தானீதி ரதனஸுத்தங். கா உப்பத்தி? அதீதே கிர வேஸாலியங் து³ப்³பி⁴க்கா²த³யோ உபத்³த³வா உப்பஜ்ஜிங்ஸு. தேஸங் வூபஸமனத்தா²ய லிச்ச²வயோ ராஜக³ஹங் க³ந்த்வா, யாசித்வா, ப⁴க³வந்தங் வேஸாலிமானயிங்ஸு. ஏவங் ஆனீதோ ப⁴க³வா தேஸங் உபத்³த³வானங் வூபஸமனத்தா²ய இத³ங் ஸுத்தமபா⁴ஸி. அயமெத்த² ஸங்கே²போ. போராணா பனஸ்ஸ வேஸாலிவத்து²தோ பபு⁴தி உப்பத்திங் வண்ணயந்தி. ஸா ஏவங் வேதி³தப்³பா³ – பா³ராணஸிரஞ்ஞோ கிர அக்³க³மஹேஸியா குச்சி²ம்ஹி க³ப்³போ⁴ ஸண்டா²ஸி. ஸா தங் ஞத்வா ரஞ்ஞோ நிவேதே³ஸி. ராஜா க³ப்³ப⁴பரிஹாரங் அதா³ஸி. ஸா ஸம்மா பரிஹரியமானக³ப்³பா⁴ க³ப்³ப⁴பரிபாககாலே விஜாயனக⁴ரங் பாவிஸி. புஞ்ஞவதீனங் பச்சூஸஸமயே க³ப்³ப⁴வுட்டா²னங் ஹோதி, ஸா ச தாஸங் அஞ்ஞதரா, தேன பச்சூஸஸமயே அலத்தகபடலப³ந்து⁴ஜீவகபுப்ப²ஸதி³ஸங் மங்ஸபேஸிங் விஜாயி. ததோ ‘‘அஞ்ஞா தே³வியோ ஸுவண்ணபி³ம்ப³ஸதி³ஸே புத்தே விஜாயந்தி, அக்³க³மஹேஸீ மங்ஸபேஸிந்தி ரஞ்ஞோ புரதோ மம அவண்ணோ உப்பஜ்ஜெய்யா’’தி சிந்தெத்வா தேன அவண்ணப⁴யேன தங் மங்ஸபேஸிங் ஏகஸ்மிங் பா⁴ஜனே பக்கி²பித்வா அஞ்ஞேன படிகுஜ்ஜித்வா ராஜமுத்³தி³காய லஞ்செ²த்வா க³ங்கா³ய ஸோதே பக்கி²பாபேஸி. மனுஸ்ஸேஹி ச²ட்³டி³தமத்தே தே³வதா ஆரக்க²ங் ஸங்வித³ஹிங்ஸு. ஸுவண்ணபட்டிகஞ்செத்த² ஜாதிஹிங்கு³லகேன ‘‘பா³ராணஸிரஞ்ஞோ அக்³க³மஹேஸியா பஜா’’தி லிகி²த்வா ப³ந்தி⁴ங்ஸு. ததோ தங் பா⁴ஜனங் ஊமிப⁴யாதீ³ஹி அனுபத்³து³தங் க³ங்கா³ய ஸோதேன பாயாஸி.
Yānīdhabhūtānīti ratanasuttaṃ. Kā uppatti? Atīte kira vesāliyaṃ dubbhikkhādayo upaddavā uppajjiṃsu. Tesaṃ vūpasamanatthāya licchavayo rājagahaṃ gantvā, yācitvā, bhagavantaṃ vesālimānayiṃsu. Evaṃ ānīto bhagavā tesaṃ upaddavānaṃ vūpasamanatthāya idaṃ suttamabhāsi. Ayamettha saṅkhepo. Porāṇā panassa vesālivatthuto pabhuti uppattiṃ vaṇṇayanti. Sā evaṃ veditabbā – bārāṇasirañño kira aggamahesiyā kucchimhi gabbho saṇṭhāsi. Sā taṃ ñatvā rañño nivedesi. Rājā gabbhaparihāraṃ adāsi. Sā sammā parihariyamānagabbhā gabbhaparipākakāle vijāyanagharaṃ pāvisi. Puññavatīnaṃ paccūsasamaye gabbhavuṭṭhānaṃ hoti, sā ca tāsaṃ aññatarā, tena paccūsasamaye alattakapaṭalabandhujīvakapupphasadisaṃ maṃsapesiṃ vijāyi. Tato ‘‘aññā deviyo suvaṇṇabimbasadise putte vijāyanti, aggamahesī maṃsapesinti rañño purato mama avaṇṇo uppajjeyyā’’ti cintetvā tena avaṇṇabhayena taṃ maṃsapesiṃ ekasmiṃ bhājane pakkhipitvā aññena paṭikujjitvā rājamuddikāya lañchetvā gaṅgāya sote pakkhipāpesi. Manussehi chaḍḍitamatte devatā ārakkhaṃ saṃvidahiṃsu. Suvaṇṇapaṭṭikañcettha jātihiṅgulakena ‘‘bārāṇasirañño aggamahesiyā pajā’’ti likhitvā bandhiṃsu. Tato taṃ bhājanaṃ ūmibhayādīhi anupaddutaṃ gaṅgāya sotena pāyāsi.
தேன ச ஸமயேன அஞ்ஞதரோ தாபஸோ கோ³பாலகுலங் நிஸ்ஸாய க³ங்கா³ய தீரே வஸதி. ஸோ பாதோவக³ங்க³ங் ஓதிண்ணோ தங் பா⁴ஜனங் ஆக³ச்ச²ந்தங் தி³ஸ்வா பங்ஸுகூலஸஞ்ஞாய அக்³க³ஹேஸி. ததோ தத்த² தங் அக்க²ரபட்டிகங் ராஜமுத்³தி³காலஞ்ச²னஞ்ச தி³ஸ்வா முஞ்சித்வா தங் மங்ஸபேஸிங் அத்³த³ஸ. தி³ஸ்வானஸ்ஸ ஏதத³ஹோஸி – ‘‘ஸியா க³ப்³போ⁴, ததா² ஹிஸ்ஸ து³க்³க³ந்த⁴பூதிபா⁴வோ நத்தீ²’’தி தங் அஸ்ஸமங் நெத்வா ஸுத்³தே⁴ ஓகாஸே ட²பேஸி. அத² அட்³ட⁴மாஸச்சயேன த்³வே மங்ஸபேஸியோ அஹேஸுங். தாபஸோ தி³ஸ்வா ஸாது⁴கதரங் ட²பேஸி. ததோ புன அத்³த⁴மாஸச்சயேன ஏகமேகிஸ்ஸா பேஸியா ஹத்த²பாத³ஸீஸானமத்தா²ய பஞ்ச பஞ்ச பிளகா உட்ட²ஹிங்ஸு. அத² ததோ அத்³த⁴மாஸச்சயேன ஏகா மங்ஸபேஸி ஸுவண்ணபி³ம்ப³ஸதி³ஸோ தா³ரகோ; ஏகா தா³ரிகா அஹோஸி. தேஸு தாபஸஸ்ஸ புத்தஸினேஹோ உப்பஜ்ஜி, அங்கு³ட்ட²தோ சஸ்ஸ கீ²ரங் நிப்³ப³த்தி, ததோ பபு⁴தி ச கீ²ரப⁴த்தங் லப⁴தி. ஸோ ப⁴த்தங் பு⁴ஞ்ஜித்வா கீ²ரங் தா³ரகானங் முகே² ஆஸிஞ்சதி. தேஸங் யங் யங் உத³ரங் பவிஸதி, தங் ஸப்³ப³ங் மணிபா⁴ஜனக³தங் விய தி³ஸ்ஸதி. ஏவங் நிச்ச²வீ அஹேஸுங். அபரே பன ஆஹு – ‘‘ஸிப்³பி³த்வா ட²பிதா விய நேஸங் அஞ்ஞமஞ்ஞங் லீனா ச²வி அஹோஸீ’’தி. ஏவங் தே நிச்ச²விதாய வா லீனச்ச²விதாய வா லிச்ச²வீதி பஞ்ஞாயிங்ஸு.
Tena ca samayena aññataro tāpaso gopālakulaṃ nissāya gaṅgāya tīre vasati. So pātovagaṅgaṃ otiṇṇo taṃ bhājanaṃ āgacchantaṃ disvā paṃsukūlasaññāya aggahesi. Tato tattha taṃ akkharapaṭṭikaṃ rājamuddikālañchanañca disvā muñcitvā taṃ maṃsapesiṃ addasa. Disvānassa etadahosi – ‘‘siyā gabbho, tathā hissa duggandhapūtibhāvo natthī’’ti taṃ assamaṃ netvā suddhe okāse ṭhapesi. Atha aḍḍhamāsaccayena dve maṃsapesiyo ahesuṃ. Tāpaso disvā sādhukataraṃ ṭhapesi. Tato puna addhamāsaccayena ekamekissā pesiyā hatthapādasīsānamatthāya pañca pañca piḷakā uṭṭhahiṃsu. Atha tato addhamāsaccayena ekā maṃsapesi suvaṇṇabimbasadiso dārako; ekā dārikā ahosi. Tesu tāpasassa puttasineho uppajji, aṅguṭṭhato cassa khīraṃ nibbatti, tato pabhuti ca khīrabhattaṃ labhati. So bhattaṃ bhuñjitvā khīraṃ dārakānaṃ mukhe āsiñcati. Tesaṃ yaṃ yaṃ udaraṃ pavisati, taṃ sabbaṃ maṇibhājanagataṃ viya dissati. Evaṃ nicchavī ahesuṃ. Apare pana āhu – ‘‘sibbitvā ṭhapitā viya nesaṃ aññamaññaṃ līnā chavi ahosī’’ti. Evaṃ te nicchavitāya vā līnacchavitāya vā licchavīti paññāyiṃsu.
தாபஸோ தா³ரகே போஸெந்தோ உஸ்ஸூரே கா³மங் பிண்டா³ய பவிஸதி, அதிதி³வா படிக்கமதி. தஸ்ஸ தங் ப்³யாபாரங் ஞத்வா கோ³பாலகா ஆஹங்ஸு – ‘‘ப⁴ந்தே, பப்³ப³ஜிதானங் தா³ரகபோஸனங் பலிபோ³தோ⁴, அம்ஹாகங் தா³ரகே தே³த², மயங் போஸெஸ்ஸாம, தும்ஹே அத்தனோ கம்மங் கரோதா²’’தி. தாபஸோ ‘‘ஸாதூ⁴’’தி படிஸ்ஸுணி. கோ³பாலகா து³தியதி³வஸே மக்³க³ங் ஸமங் கத்வா, புப்பே²ஹி ஓகிரித்வா; த⁴ஜபடாகா உஸ்ஸாபெத்வா தூரியேஹி வஜ்ஜமானேஹி அஸ்ஸமங் ஆக³தா. தாபஸோ ‘‘மஹாபுஞ்ஞா தா³ரகா, அப்பமாதே³ன வட்³டே⁴த², வட்³டெ⁴த்வா ச அஞ்ஞமஞ்ஞங் ஆவாஹவிவாஹங் கரோத², பஞ்சகோ³ரஸேன ராஜானங் தோஸெத்வா பூ⁴மிபா⁴க³ங் க³ஹெத்வா நக³ரங் மாபேத², தத்ர குமாரங் அபி⁴ஸிஞ்சதா²’’தி வத்வா தா³ரகே அதா³ஸி. தே ‘‘ஸாதூ⁴’’தி படிஸ்ஸுணித்வா தா³ரகே நெத்வா போஸேஸுங்.
Tāpaso dārake posento ussūre gāmaṃ piṇḍāya pavisati, atidivā paṭikkamati. Tassa taṃ byāpāraṃ ñatvā gopālakā āhaṃsu – ‘‘bhante, pabbajitānaṃ dārakaposanaṃ palibodho, amhākaṃ dārake detha, mayaṃ posessāma, tumhe attano kammaṃ karothā’’ti. Tāpaso ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇi. Gopālakā dutiyadivase maggaṃ samaṃ katvā, pupphehi okiritvā; dhajapaṭākā ussāpetvā tūriyehi vajjamānehi assamaṃ āgatā. Tāpaso ‘‘mahāpuññā dārakā, appamādena vaḍḍhetha, vaḍḍhetvā ca aññamaññaṃ āvāhavivāhaṃ karotha, pañcagorasena rājānaṃ tosetvā bhūmibhāgaṃ gahetvā nagaraṃ māpetha, tatra kumāraṃ abhisiñcathā’’ti vatvā dārake adāsi. Te ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā dārake netvā posesuṃ.
தா³ரகா வட்³டி⁴மன்வாய கீளந்தா விவாத³ட்டா²னேஸு அஞ்ஞே கோ³பாலதா³ரகே ஹத்தே²னபி பாதே³னபி பஹரந்தி, தே ரோத³ந்தி. ‘‘கிஸ்ஸ ரோத³தா²’’தி ச மாதாபிதூஹி வுத்தா ‘‘இமே நிம்மாதாபிதிகா தாபஸபோஸிதா அம்ஹே அதீவ பஹரந்தீ’’தி வத³ந்தி. ததோ தேஸங் மாதாபிதரோ ‘‘இமே தா³ரகா அஞ்ஞே தா³ரகே விஹேடெ²ந்தி து³க்கா²பெந்தி, ந இமே ஸங்க³ஹேதப்³பா³, வஜ்ஜேதப்³பா³ இமே’’தி ஆஹங்ஸு. ததோ பபு⁴தி கிர ஸோ பதே³ஸோ ‘‘வஜ்ஜீ’’தி வுச்சதி யோஜனஸதங் பரிமாணேன. அத² தங் பதே³ஸங் கோ³பாலகா ராஜானங் தோஸெத்வா அக்³க³ஹேஸுங். தத்தே²வ நக³ரங் மாபெத்வா ஸோளஸவஸ்ஸுத்³தே³ஸிகங் குமாரங் அபி⁴ஸிஞ்சித்வா ராஜானங் அகங்ஸு. தாய சஸ்ஸ தா³ரிகாய ஸத்³தி⁴ங் வாரெய்யங் கத்வா கதிகங் அகங்ஸு – ‘‘ந பா³ஹிரதோ தா³ரிகா ஆனேதப்³பா³, இதோ தா³ரிகா ந கஸ்ஸசி தா³தப்³பா³’’தி. தேஸங் பட²மஸங்வாஸேன த்³வே தா³ரகா ஜாதா தீ⁴தா ச புத்தோ ச, ஏவங் ஸோளஸக்க²த்துங் த்³வே த்³வே ஜாதா. ததோ தேஸங் தா³ரகானங் யதா²க்கமங் வட்³ட⁴ந்தானங் ஆராமுய்யானநிவாஸனட்டா²னபரிவாரஸம்பத்திங் க³ஹேதுங் அப்பஹொந்தங் தங் நக³ரங் திக்க²த்துங் கா³வுதந்தரேன கா³வுதந்தரேன பாகாரேன பரிக்கி²பிங்ஸு. தஸ்ஸ புனப்புனங் விஸாலீகதத்தா வேஸாலீத்வேவ நாமங் ஜாதங். இத³ங் வேஸாலீவத்து².
Dārakā vaḍḍhimanvāya kīḷantā vivādaṭṭhānesu aññe gopāladārake hatthenapi pādenapi paharanti, te rodanti. ‘‘Kissa rodathā’’ti ca mātāpitūhi vuttā ‘‘ime nimmātāpitikā tāpasapositā amhe atīva paharantī’’ti vadanti. Tato tesaṃ mātāpitaro ‘‘ime dārakā aññe dārake viheṭhenti dukkhāpenti, na ime saṅgahetabbā, vajjetabbā ime’’ti āhaṃsu. Tato pabhuti kira so padeso ‘‘vajjī’’ti vuccati yojanasataṃ parimāṇena. Atha taṃ padesaṃ gopālakā rājānaṃ tosetvā aggahesuṃ. Tattheva nagaraṃ māpetvā soḷasavassuddesikaṃ kumāraṃ abhisiñcitvā rājānaṃ akaṃsu. Tāya cassa dārikāya saddhiṃ vāreyyaṃ katvā katikaṃ akaṃsu – ‘‘na bāhirato dārikā ānetabbā, ito dārikā na kassaci dātabbā’’ti. Tesaṃ paṭhamasaṃvāsena dve dārakā jātā dhītā ca putto ca, evaṃ soḷasakkhattuṃ dve dve jātā. Tato tesaṃ dārakānaṃ yathākkamaṃ vaḍḍhantānaṃ ārāmuyyānanivāsanaṭṭhānaparivārasampattiṃ gahetuṃ appahontaṃ taṃ nagaraṃ tikkhattuṃ gāvutantarena gāvutantarena pākārena parikkhipiṃsu. Tassa punappunaṃ visālīkatattā vesālītveva nāmaṃ jātaṃ. Idaṃ vesālīvatthu.
அயங் பன வேஸாலீ ப⁴க³வதோ உப்பன்னகாலே இத்³தா⁴ வேபுல்லப்பத்தா அஹோஸி. தத்த² ஹி ராஜூனங்யேவ ஸத்த ஸஹஸ்ஸானி ஸத்த ச ஸதானி ஸத்த ச ராஜானோ அஹேஸுங், ததா² யுவராஜஸேனாபதிப⁴ண்டா³கா³ரிகப்பபு⁴தீனங். யதா²ஹ –
Ayaṃ pana vesālī bhagavato uppannakāle iddhā vepullappattā ahosi. Tattha hi rājūnaṃyeva satta sahassāni satta ca satāni satta ca rājāno ahesuṃ, tathā yuvarājasenāpatibhaṇḍāgārikappabhutīnaṃ. Yathāha –
‘‘தேன கோ² பன ஸமயேன வேஸாலீ இத்³தா⁴ சேவ ஹோதி பீ²தா ச ப³ஹுஜனா ஆகிண்ணமனுஸ்ஸா ஸுபி⁴க்கா² ச, ஸத்த ச பாஸாத³ஸஹஸ்ஸானி, ஸத்த ச பாஸாத³ஸதானி, ஸத்த ச பாஸாதா³, ஸத்த ச கூடாகா³ரஸஹஸ்ஸானி, ஸத்த ச கூடாகா³ரஸதானி, ஸத்த ச கூடாகா³ரானி, ஸத்த ச ஆராமஸஹஸ்ஸானி, ஸத்த ச ஆராமஸதானி, ஸத்த ச ஆராமா, ஸத்த ச பொக்க²ரணிஸஹஸ்ஸானி, ஸத்த ச பொக்க²ரணிஸதானி, ஸத்த ச பொக்க²ரணியோ’’தி (மஹாவ॰ 326).
‘‘Tena kho pana samayena vesālī iddhā ceva hoti phītā ca bahujanā ākiṇṇamanussā subhikkhā ca, satta ca pāsādasahassāni, satta ca pāsādasatāni, satta ca pāsādā, satta ca kūṭāgārasahassāni, satta ca kūṭāgārasatāni, satta ca kūṭāgārāni, satta ca ārāmasahassāni, satta ca ārāmasatāni, satta ca ārāmā, satta ca pokkharaṇisahassāni, satta ca pokkharaṇisatāni, satta ca pokkharaṇiyo’’ti (mahāva. 326).
ஸா அபரேன ஸமயேன து³ப்³பி⁴க்கா² அஹோஸி து³ப்³பு³ட்டி²கா து³ஸ்ஸஸ்ஸா. பட²மங் து³க்³க³தமனுஸ்ஸா மரந்தி, தே ப³ஹித்³தா⁴ ச²ட்³டெ³ந்தி. மதமனுஸ்ஸானங் குணபக³ந்தே⁴ன அமனுஸ்ஸா நக³ரங் பவிஸிங்ஸு. ததோ ப³ஹுதரா மீயந்தி, தாய படிகூலதாய ச ஸத்தானங் அஹிவாதகரோகோ³ உப்பஜ்ஜி. இதி தீஹி து³ப்³பி⁴க்க²அமனுஸ்ஸரோக³ப⁴யேஹி உபத்³து³தாய வேஸாலியா நக³ரவாஸினோ உபஸங்கமித்வா ராஜானமாஹங்ஸு – ‘‘மஹாராஜ, இமஸ்மிங் நக³ரே திவித⁴ங் ப⁴யமுப்பன்னங், இதோ புப்³பே³ யாவ ஸத்தமா ராஜகுலபரிவட்டா ஏவரூபங் அனுப்பன்னபுப்³ப³ங், தும்ஹாகங் மஞ்ஞே அத⁴ம்மிகத்தேன ஏதரஹி உப்பன்ன’’ந்தி. ராஜா ஸப்³பே³ ஸந்தா²கா³ரே ஸன்னிபாதாபெத்வா, ‘‘மய்ஹங் அத⁴ம்மிகபா⁴வங் விசினதா²’’தி ஆஹ. தே ஸப்³ப³ங் பவேணிங் விசினந்தா ந கிஞ்சி அத்³த³ஸங்ஸு.
Sā aparena samayena dubbhikkhā ahosi dubbuṭṭhikā dussassā. Paṭhamaṃ duggatamanussā maranti, te bahiddhā chaḍḍenti. Matamanussānaṃ kuṇapagandhena amanussā nagaraṃ pavisiṃsu. Tato bahutarā mīyanti, tāya paṭikūlatāya ca sattānaṃ ahivātakarogo uppajji. Iti tīhi dubbhikkhaamanussarogabhayehi upaddutāya vesāliyā nagaravāsino upasaṅkamitvā rājānamāhaṃsu – ‘‘mahārāja, imasmiṃ nagare tividhaṃ bhayamuppannaṃ, ito pubbe yāva sattamā rājakulaparivaṭṭā evarūpaṃ anuppannapubbaṃ, tumhākaṃ maññe adhammikattena etarahi uppanna’’nti. Rājā sabbe santhāgāre sannipātāpetvā, ‘‘mayhaṃ adhammikabhāvaṃ vicinathā’’ti āha. Te sabbaṃ paveṇiṃ vicinantā na kiñci addasaṃsu.
ததோ ரஞ்ஞோ தோ³ஸங் அதி³ஸ்வா ‘‘இத³ங் ப⁴யங் அம்ஹாகங் கத²ங் வூபஸமெய்யா’’தி சிந்தேஸுங். தத்த² ஏகச்சே ச² ஸத்தா²ரோ அபதி³ஸிங்ஸு – ‘‘ஏதேஹி ஓக்கந்தமத்தே வூபஸமிஸ்ஸதீ’’தி. ஏகச்சே ஆஹங்ஸு – ‘‘பு³த்³தோ⁴ கிர லோகே உப்பன்னோ, ஸோ ப⁴க³வா ஸப்³ப³ஸத்தஹிதாய த⁴ம்மங் தே³ஸேதி மஹித்³தி⁴கோ மஹானுபா⁴வோ, தேன ஓக்கந்தமத்தே ஸப்³ப³ப⁴யானி வூபஸமெய்யு’’ந்தி. தேன தே அத்தமனா ஹுத்வா ‘‘கஹங் பன ஸோ ப⁴க³வா ஏதரஹி விஹரதி, அம்ஹேஹி வா பேஸிதே ஆக³ச்செ²ய்யா’’தி ஆஹங்ஸு. அதா²பரே ஆஹங்ஸு – ‘‘பு³த்³தா⁴ நாம அனுகம்பகா, கிஸ்ஸ நாக³ச்செ²ய்யுங், ஸோ பன ப⁴க³வா ஏதரஹி ராஜக³ஹே விஹரதி, ராஜா ச பி³ம்பி³ஸாரோ தங் உபட்ட²ஹதி, கதா³சி ஸோ ஆக³ந்துங் ந த³தெ³ய்யா’’தி. ‘‘தேன ஹி ராஜானங் ஸஞ்ஞாபெத்வா ஆனெஸ்ஸாமா’’தி த்³வே லிச்ச²விராஜானோ மஹதா ப³லகாயேன பஹூதங் பண்ணாகாரங் த³த்வா ரஞ்ஞோ ஸந்திகங் பேஸேஸுங் – ‘‘பி³ம்பி³ஸாரங் ஸஞ்ஞாபெத்வா ப⁴க³வந்தங் ஆனேதா²’’தி. தே க³ந்த்வா ரஞ்ஞோ பண்ணாகாரங் த³த்வா தங் பவத்திங் நிவேதெ³த்வா ‘‘மஹாராஜ, ப⁴க³வந்தங் அம்ஹாகங் நக³ரங் பேஸேஹீ’’தி ஆஹங்ஸு. ராஜா ந ஸம்படிச்சி² – ‘‘தும்ஹே ஏவ ஜானாதா²’’தி ஆஹ. தே ப⁴க³வந்தங் உபஸங்கமித்வா வந்தி³த்வா ஏவமாஹங்ஸு – ‘‘ப⁴ந்தே, அம்ஹாகங் நக³ரே தீணி ப⁴யானி உப்பன்னானி. ஸசே ப⁴க³வா ஆக³ச்செ²ய்ய, ஸொத்தி² நோ ப⁴வெய்யா’’தி. ப⁴க³வா ஆவஜ்ஜெத்வா ‘‘வேஸாலியங் ரதனஸுத்தே வுத்தே ஸா ரக்கா² கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளானி ப²ரிஸ்ஸதி, ஸுத்தபரியோஸானே சதுராஸீதியா பாணஸஹஸ்ஸானங் த⁴ம்மாபி⁴ஸமயோ ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி அதி⁴வாஸேஸி. அத² ராஜா பி³ம்பி³ஸாரோ ப⁴க³வதோ அதி⁴வாஸனங் ஸுத்வா ‘‘ப⁴க³வதா வேஸாலிக³மனங் அதி⁴வாஸித’’ந்தி நக³ரே கோ⁴ஸனங் காராபெத்வா ப⁴க³வந்தங் உபஸங்கமித்வா ஆஹ – ‘‘கிங், ப⁴ந்தே, ஸம்படிச்சி²த்த² வேஸாலிக³மன’’ந்தி? ‘‘ஆம, மஹாராஜா’’தி. ‘‘தேன ஹி, ப⁴ந்தே, ஆக³மேத², யாவ மக்³க³ங் படியாதே³மீ’’தி.
Tato rañño dosaṃ adisvā ‘‘idaṃ bhayaṃ amhākaṃ kathaṃ vūpasameyyā’’ti cintesuṃ. Tattha ekacce cha satthāro apadisiṃsu – ‘‘etehi okkantamatte vūpasamissatī’’ti. Ekacce āhaṃsu – ‘‘buddho kira loke uppanno, so bhagavā sabbasattahitāya dhammaṃ deseti mahiddhiko mahānubhāvo, tena okkantamatte sabbabhayāni vūpasameyyu’’nti. Tena te attamanā hutvā ‘‘kahaṃ pana so bhagavā etarahi viharati, amhehi vā pesite āgaccheyyā’’ti āhaṃsu. Athāpare āhaṃsu – ‘‘buddhā nāma anukampakā, kissa nāgaccheyyuṃ, so pana bhagavā etarahi rājagahe viharati, rājā ca bimbisāro taṃ upaṭṭhahati, kadāci so āgantuṃ na dadeyyā’’ti. ‘‘Tena hi rājānaṃ saññāpetvā ānessāmā’’ti dve licchavirājāno mahatā balakāyena pahūtaṃ paṇṇākāraṃ datvā rañño santikaṃ pesesuṃ – ‘‘bimbisāraṃ saññāpetvā bhagavantaṃ ānethā’’ti. Te gantvā rañño paṇṇākāraṃ datvā taṃ pavattiṃ nivedetvā ‘‘mahārāja, bhagavantaṃ amhākaṃ nagaraṃ pesehī’’ti āhaṃsu. Rājā na sampaṭicchi – ‘‘tumhe eva jānāthā’’ti āha. Te bhagavantaṃ upasaṅkamitvā vanditvā evamāhaṃsu – ‘‘bhante, amhākaṃ nagare tīṇi bhayāni uppannāni. Sace bhagavā āgaccheyya, sotthi no bhaveyyā’’ti. Bhagavā āvajjetvā ‘‘vesāliyaṃ ratanasutte vutte sā rakkhā koṭisatasahassacakkavāḷāni pharissati, suttapariyosāne caturāsītiyā pāṇasahassānaṃ dhammābhisamayo bhavissatī’’ti adhivāsesi. Atha rājā bimbisāro bhagavato adhivāsanaṃ sutvā ‘‘bhagavatā vesāligamanaṃ adhivāsita’’nti nagare ghosanaṃ kārāpetvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘kiṃ, bhante, sampaṭicchittha vesāligamana’’nti? ‘‘Āma, mahārājā’’ti. ‘‘Tena hi, bhante, āgametha, yāva maggaṃ paṭiyādemī’’ti.
அத² கோ² ராஜா பி³ம்பி³ஸாரோ ராஜக³ஹஸ்ஸ ச க³ங்கா³ய ச அந்தரா பஞ்சயோஜனங் பூ⁴மிங் ஸமங் கத்வா, யோஜனே யோஜனே விஹாரங் மாபெத்வா, ப⁴க³வதோ க³மனகாலங் படிவேதே³ஸி. ப⁴க³வா பஞ்சஹி பி⁴க்கு²ஸதேஹி பரிவுதோ பாயாஸி. ராஜா பஞ்சயோஜனங் மக்³க³ங் பஞ்சவண்ணேஹி புப்பே²ஹி ஜாணுமத்தங் ஓகிராபெத்வா த⁴ஜபடாகாபுண்ணக⁴டகத³லிஆதீ³னி உஸ்ஸாபெத்வா ப⁴க³வதோ த்³வே ஸேதச்ச²த்தானி, ஏகேகஸ்ஸ ச பி⁴க்கு²ஸ்ஸ ஏகமேகங் உக்கி²பாபெத்வா ஸத்³தி⁴ங் அத்தனோ பரிவாரேன புப்ப²க³ந்தா⁴தீ³ஹி பூஜங் கரொந்தோ ஏகேகஸ்மிங் விஹாரே ப⁴க³வந்தங் வஸாபெத்வா மஹாதா³னானி த³த்வா பஞ்சஹி தி³வஸேஹி க³ங்கா³தீரங் நேஸி. தத்த² ஸப்³பா³லங்காரேஹி நாவங் அலங்கரொந்தோ வேஸாலிகானங் ஸாஸனங் பேஸேஸி – ‘‘ஆக³தோ ப⁴க³வா, மக்³க³ங் படியாதெ³த்வா ஸப்³பே³ ப⁴க³வதோ பச்சுக்³க³மனங் கரோதா²’’தி. தே ‘‘தி³கு³ணங் பூஜங் கரிஸ்ஸாமா’’தி வேஸாலியா ச க³ங்கா³ய ச அந்தரா தியோஜனங் பூ⁴மிங் ஸமங் கத்வா ப⁴க³வதோ சத்தாரி, ஏகேகஸ்ஸ ச பி⁴க்கு²னோ த்³வே த்³வே ஸேதச்ச²த்தானி ஸஜ்ஜெத்வா பூஜங் குருமானா க³ங்கா³தீரே ஆக³ந்த்வா அட்ட²ங்ஸு.
Atha kho rājā bimbisāro rājagahassa ca gaṅgāya ca antarā pañcayojanaṃ bhūmiṃ samaṃ katvā, yojane yojane vihāraṃ māpetvā, bhagavato gamanakālaṃ paṭivedesi. Bhagavā pañcahi bhikkhusatehi parivuto pāyāsi. Rājā pañcayojanaṃ maggaṃ pañcavaṇṇehi pupphehi jāṇumattaṃ okirāpetvā dhajapaṭākāpuṇṇaghaṭakadaliādīni ussāpetvā bhagavato dve setacchattāni, ekekassa ca bhikkhussa ekamekaṃ ukkhipāpetvā saddhiṃ attano parivārena pupphagandhādīhi pūjaṃ karonto ekekasmiṃ vihāre bhagavantaṃ vasāpetvā mahādānāni datvā pañcahi divasehi gaṅgātīraṃ nesi. Tattha sabbālaṅkārehi nāvaṃ alaṅkaronto vesālikānaṃ sāsanaṃ pesesi – ‘‘āgato bhagavā, maggaṃ paṭiyādetvā sabbe bhagavato paccuggamanaṃ karothā’’ti. Te ‘‘diguṇaṃ pūjaṃ karissāmā’’ti vesāliyā ca gaṅgāya ca antarā tiyojanaṃ bhūmiṃ samaṃ katvā bhagavato cattāri, ekekassa ca bhikkhuno dve dve setacchattāni sajjetvā pūjaṃ kurumānā gaṅgātīre āgantvā aṭṭhaṃsu.
பி³ம்பி³ஸாரோ த்³வே நாவாயோ ஸங்கா⁴டெத்வா, மண்ட³பங் கத்வா, புப்ப²தா³மாதீ³ஹி அலங்கரித்வா தத்த² ஸப்³ப³ரதனமயங் பு³த்³தா⁴ஸனங் பஞ்ஞாபேஸி. ப⁴க³வா தஸ்மிங் நிஸீதி³. பஞ்சஸதா பி⁴க்கூ²பி நாவங் அபி⁴ருஹித்வா யதா²னுரூபங் நிஸீதி³ங்ஸு. ராஜா ப⁴க³வந்தங் அனுக³ச்ச²ந்தோ க³லப்பமாணங் உத³கங் ஓரோஹித்வா ‘‘யாவ, ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா ஆக³ச்ச²தி, தாவாஹங் இதே⁴வ க³ங்கா³தீரே வஸிஸ்ஸாமீ’’தி வத்வா நிவத்தோ. உபரி தே³வதா யாவ அகனிட்ட²ப⁴வனா பூஜமகங்ஸு, ஹெட்டா² க³ங்கா³னிவாஸினோ கம்ப³லஸ்ஸதராத³யோ நாகா³ பூஜமகங்ஸு. ஏவங் மஹதியா பூஜாய ப⁴க³வா யோஜனமத்தங் அத்³தா⁴னங் க³ங்கா³ய க³ந்த்வா வேஸாலிகானங் ஸீமந்தரங் பவிட்டோ².
Bimbisāro dve nāvāyo saṅghāṭetvā, maṇḍapaṃ katvā, pupphadāmādīhi alaṅkaritvā tattha sabbaratanamayaṃ buddhāsanaṃ paññāpesi. Bhagavā tasmiṃ nisīdi. Pañcasatā bhikkhūpi nāvaṃ abhiruhitvā yathānurūpaṃ nisīdiṃsu. Rājā bhagavantaṃ anugacchanto galappamāṇaṃ udakaṃ orohitvā ‘‘yāva, bhante, bhagavā āgacchati, tāvāhaṃ idheva gaṅgātīre vasissāmī’’ti vatvā nivatto. Upari devatā yāva akaniṭṭhabhavanā pūjamakaṃsu, heṭṭhā gaṅgānivāsino kambalassatarādayo nāgā pūjamakaṃsu. Evaṃ mahatiyā pūjāya bhagavā yojanamattaṃ addhānaṃ gaṅgāya gantvā vesālikānaṃ sīmantaraṃ paviṭṭho.
ததோ லிச்ச²விராஜானோ தேன பி³ம்பி³ஸாரேன கதபூஜாய தி³கு³ணங் கரொந்தா க³லப்பமாணே உத³கே ப⁴க³வந்தங் பச்சுக்³க³ச்சி²ங்ஸு. தேனேவ க²ணேன தேன முஹுத்தேன விஜ்ஜுப்பபா⁴வினத்³த⁴ந்த⁴காரவிஸடகூடோ க³ளக³ளாயந்தோ சதூஸு தி³ஸாஸு மஹாமேகோ⁴ வுட்டா²ஸி. அத² ப⁴க³வதா பட²மபாதே³ க³ங்கா³தீரே நிக்கி²த்தமத்தே பொக்க²ரவஸ்ஸங் வஸ்ஸி. யே தேமேதுகாமா, தே ஏவ தேமெந்தி, அதேமேதுகாமா ந தேமெந்தி. ஸப்³ப³த்த² ஜாணுமத்தங் ஊருமத்தங் கடிமத்தங் க³லப்பமாணங் உத³கங் வஹதி, ஸப்³ப³குணபானி உத³கேன க³ங்க³ங் பவேஸிதானி பரிஸுத்³தோ⁴ பூ⁴மிபா⁴கோ³ அஹோஸி.
Tato licchavirājāno tena bimbisārena katapūjāya diguṇaṃ karontā galappamāṇe udake bhagavantaṃ paccuggacchiṃsu. Teneva khaṇena tena muhuttena vijjuppabhāvinaddhandhakāravisaṭakūṭo gaḷagaḷāyanto catūsu disāsu mahāmegho vuṭṭhāsi. Atha bhagavatā paṭhamapāde gaṅgātīre nikkhittamatte pokkharavassaṃ vassi. Ye temetukāmā, te eva tementi, atemetukāmā na tementi. Sabbattha jāṇumattaṃ ūrumattaṃ kaṭimattaṃ galappamāṇaṃ udakaṃ vahati, sabbakuṇapāni udakena gaṅgaṃ pavesitāni parisuddho bhūmibhāgo ahosi.
லிச்ச²விராஜானோ ப⁴க³வந்தங் அந்தரா யோஜனே யோஜனே வாஸாபெத்வா மஹாதா³னானி த³த்வா தீஹி தி³வஸேஹி தி³கு³ணங் பூஜங் கரொந்தா வேஸாலிங் நயிங்ஸு. வேஸாலிங் ஸம்பத்தே ப⁴க³வதி ஸக்கோ தே³வானமிந்தோ³ தே³வஸங்க⁴புரக்க²தோ ஆக³ச்சி², மஹேஸக்கா²னங் தே³வானங் ஸன்னிபாதேன அமனுஸ்ஸா யேபு⁴ய்யேன பலாயிங்ஸு. ப⁴க³வா நக³ரத்³வாரே ட²த்வா ஆனந்த³த்தே²ரங் ஆமந்தேஸி – ‘‘இமங் ஆனந்த³, ரதனஸுத்தங் உக்³க³ஹெத்வா ப³லிகம்மூபகரணானி க³ஹெத்வா லிச்ச²விகுமாரேஹி ஸத்³தி⁴ங் வேஸாலியா தீஸு பாகாரந்தரேஸு விசரந்தோ பரித்தங் கரோஹீ’’தி ரதனஸுத்தங் அபா⁴ஸி. ஏவங் ‘‘கேன பனேதங் ஸுத்தங், கதா³, கத்த², கஸ்மா ச வுத்த’’ந்தி ஏதேஸங் பஞ்ஹானங் விஸ்ஸஜ்ஜனா வித்தா²ரேன வேஸாலிவத்து²தோ பபு⁴தி போராணேஹி வண்ணியதி.
Licchavirājāno bhagavantaṃ antarā yojane yojane vāsāpetvā mahādānāni datvā tīhi divasehi diguṇaṃ pūjaṃ karontā vesāliṃ nayiṃsu. Vesāliṃ sampatte bhagavati sakko devānamindo devasaṅghapurakkhato āgacchi, mahesakkhānaṃ devānaṃ sannipātena amanussā yebhuyyena palāyiṃsu. Bhagavā nagaradvāre ṭhatvā ānandattheraṃ āmantesi – ‘‘imaṃ ānanda, ratanasuttaṃ uggahetvā balikammūpakaraṇāni gahetvā licchavikumārehi saddhiṃ vesāliyā tīsu pākārantaresu vicaranto parittaṃ karohī’’ti ratanasuttaṃ abhāsi. Evaṃ ‘‘kena panetaṃ suttaṃ, kadā, kattha, kasmā ca vutta’’nti etesaṃ pañhānaṃ vissajjanā vitthārena vesālivatthuto pabhuti porāṇehi vaṇṇiyati.
ஏவங் ப⁴க³வதோ வேஸாலிங் அனுப்பத்ததி³வஸேயேவ வேஸாலினக³ரத்³வாரே தேஸங் உபத்³த³வானங் படிகா⁴தத்தா²ய வுத்தமித³ங் ரதனஸுத்தங் உக்³க³ஹெத்வா ஆயஸ்மா ஆனந்தோ³ பரித்தத்தா²ய பா⁴ஸமானோ ப⁴க³வதோ பத்தேன உத³கங் ஆதா³ய ஸப்³ப³னக³ரங் அப்³பு⁴க்கிரந்தோ அனுவிசரி. ‘‘யங் கிஞ்சீ’’தி வுத்தமத்தேயேவ ச தே²ரேன யே புப்³பே³ அபலாதா ஸங்காரகூடபி⁴த்திப்பதே³ஸாதி³னிஸ்ஸிதா அமனுஸ்ஸா, தே சதூஹி த்³வாரேஹி பலாயிங்ஸு, த்³வாரானி அனோகாஸானி அஹேஸுங். ததோ ஏகச்சே த்³வாரேஸு ஓகாஸங் அலப⁴மானா பாகாரங் பி⁴ந்தி³த்வா பலாதா. அமனுஸ்ஸேஸு க³தமத்தேஸு மனுஸ்ஸானங் க³த்தேஸு ரோகோ³ வூபஸந்தோ, தே நிக்க²மித்வா ஸப்³ப³க³ந்த⁴புப்பா²தீ³ஹி தே²ரங் பூஜேஸுங். மஹாஜனோ நக³ரமஜ்ஜே² ஸந்தா²கா³ரங் ஸப்³ப³க³ந்தே⁴ஹி லிம்பித்வா விதானங் கத்வா ஸப்³பா³லங்காரேஹி அலங்கரித்வா தத்த² பு³த்³தா⁴ஸனங் பஞ்ஞாபெத்வா ப⁴க³வந்தங் ஆனேஸி.
Evaṃ bhagavato vesāliṃ anuppattadivaseyeva vesālinagaradvāre tesaṃ upaddavānaṃ paṭighātatthāya vuttamidaṃ ratanasuttaṃ uggahetvā āyasmā ānando parittatthāya bhāsamāno bhagavato pattena udakaṃ ādāya sabbanagaraṃ abbhukkiranto anuvicari. ‘‘Yaṃ kiñcī’’ti vuttamatteyeva ca therena ye pubbe apalātā saṅkārakūṭabhittippadesādinissitā amanussā, te catūhi dvārehi palāyiṃsu, dvārāni anokāsāni ahesuṃ. Tato ekacce dvāresu okāsaṃ alabhamānā pākāraṃ bhinditvā palātā. Amanussesu gatamattesu manussānaṃ gattesu rogo vūpasanto, te nikkhamitvā sabbagandhapupphādīhi theraṃ pūjesuṃ. Mahājano nagaramajjhe santhāgāraṃ sabbagandhehi limpitvā vitānaṃ katvā sabbālaṅkārehi alaṅkaritvā tattha buddhāsanaṃ paññāpetvā bhagavantaṃ ānesi.
ப⁴க³வா ஸந்தா²கா³ரங் பவிஸித்வா பஞ்ஞத்தே ஆஸனே நிஸீதி³. பி⁴க்கு²ஸங்கோ⁴பி கோ² ராஜானோ மனுஸ்ஸா ச பதிரூபே ஓகாஸே நிஸீதி³ங்ஸு. ஸக்கோபி தே³வானமிந்தோ³ த்³வீஸு தே³வலோகேஸு தே³வபரிஸாய ஸத்³தி⁴ங் உபனிஸீதி³ அஞ்ஞே ச தே³வா. ஆனந்த³த்தே²ரோபி ஸப்³ப³ங் வேஸாலிங் அனுவிசரந்தோ ஆரக்க²ங் கத்வா வேஸாலினக³ரவாஸீஹி ஸத்³தி⁴ங் ஆக³ந்த்வா ஏகமந்தங் நிஸீதி³. தத்த² ப⁴க³வா ஸப்³பே³ஸங் ததே³வ ரதனஸுத்தங் அபா⁴ஸீதி.
Bhagavā santhāgāraṃ pavisitvā paññatte āsane nisīdi. Bhikkhusaṅghopi kho rājāno manussā ca patirūpe okāse nisīdiṃsu. Sakkopi devānamindo dvīsu devalokesu devaparisāya saddhiṃ upanisīdi aññe ca devā. Ānandattheropi sabbaṃ vesāliṃ anuvicaranto ārakkhaṃ katvā vesālinagaravāsīhi saddhiṃ āgantvā ekamantaṃ nisīdi. Tattha bhagavā sabbesaṃ tadeva ratanasuttaṃ abhāsīti.
224. தத்த² யானீத⁴ பூ⁴தானீதி பட²மகா³தா²யங் யானீதி யாதி³ஸானி அப்பேஸக்கா²னி வா மஹேஸக்கா²னி வா. இதா⁴தி இமஸ்மிங் பதே³ஸே, தஸ்மிங் க²ணே ஸன்னிபதிதட்டா²னங் ஸந்தா⁴யாஹ. பூ⁴தானீதி கிஞ்சாபி பூ⁴தஸத்³தோ³ ‘‘பூ⁴தஸ்மிங் பாசித்திய’’ந்தி ஏவமாதீ³ஸு (பாசி॰ 69) விஜ்ஜமானே, ‘‘பூ⁴தமித³ந்தி, பி⁴க்க²வே, ஸமனுபஸ்ஸதா²’’தி ஏவமாதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.401) க²ந்த⁴பஞ்சகே, ‘‘சத்தாரோ கோ², பி⁴க்கு², மஹாபூ⁴தா ஹேதூ’’தி ஏவமாதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.86) சதுப்³பி³தே⁴ பத²வீதா⁴த்வாதி³ரூபே, ‘‘யோ ச காலக⁴ஸோ பூ⁴தோ’’தி ஏவமாதீ³ஸு (ஜா॰ 1.2.190) கீ²ணாஸவே, ‘‘ஸப்³பே³வ நிக்கி²பிஸ்ஸந்தி, பூ⁴தா லோகே ஸமுஸ்ஸய’’ந்தி ஏவமாதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.220) ஸப்³ப³ஸத்தே, ‘‘பூ⁴தகா³மபாதப்³யதாயா’’தி ஏவமாதீ³ஸு (பாசி॰ 90) ருக்கா²தி³கே, ‘‘பூ⁴தங் பூ⁴ததோ ஸஞ்ஜானாதீ’’தி ஏவமாதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.3) சாதுமஹாராஜிகானங் ஹெட்டா² ஸத்தனிகாயங் உபாதா³ய வத்ததி. இத⁴ பன அவிஸேஸதோ அமனுஸ்ஸேஸு த³ட்ட²ப்³போ³.
224. Tattha yānīdha bhūtānīti paṭhamagāthāyaṃ yānīti yādisāni appesakkhāni vā mahesakkhāni vā. Idhāti imasmiṃ padese, tasmiṃ khaṇe sannipatitaṭṭhānaṃ sandhāyāha. Bhūtānīti kiñcāpi bhūtasaddo ‘‘bhūtasmiṃ pācittiya’’nti evamādīsu (pāci. 69) vijjamāne, ‘‘bhūtamidanti, bhikkhave, samanupassathā’’ti evamādīsu (ma. ni. 1.401) khandhapañcake, ‘‘cattāro kho, bhikkhu, mahābhūtā hetū’’ti evamādīsu (ma. ni. 3.86) catubbidhe pathavīdhātvādirūpe, ‘‘yo ca kālaghaso bhūto’’ti evamādīsu (jā. 1.2.190) khīṇāsave, ‘‘sabbeva nikkhipissanti, bhūtā loke samussaya’’nti evamādīsu (dī. ni. 2.220) sabbasatte, ‘‘bhūtagāmapātabyatāyā’’ti evamādīsu (pāci. 90) rukkhādike, ‘‘bhūtaṃ bhūtato sañjānātī’’ti evamādīsu (ma. ni. 1.3) cātumahārājikānaṃ heṭṭhā sattanikāyaṃ upādāya vattati. Idha pana avisesato amanussesu daṭṭhabbo.
ஸமாக³தானீதி ஸன்னிபதிதானி. பு⁴ம்மானீதி பூ⁴மியங் நிப்³ப³த்தானி. வாதி விகப்பனே. தேன யானீத⁴ பு⁴ம்மானி வா பூ⁴தானி ஸமாக³தானீதி இமமேகங் விகப்பங் கத்வா புன து³தியங் விகப்பங் காதுங் ‘‘யானி வா அந்தலிக்கே²’’தி ஆஹ. அந்தலிக்கே² வா யானி பூ⁴தானி நிப்³ப³த்தானி, தானி ஸப்³பா³னி இத⁴ ஸமாக³தானீதி அத்தோ². எத்த² ச யாமதோ யாவ அகனிட்ட²ங், தாவ நிப்³ப³த்தானி பூ⁴தானி ஆகாஸே பாதுபூ⁴தவிமானேஸு நிப்³ப³த்தத்தா ‘‘அந்தலிக்கே² பூ⁴தானீ’’தி வேதி³தப்³பா³னி. ததோ ஹெட்டா² ஸினேருதோ பபு⁴தி யாவ பூ⁴மியங் ருக்க²லதாதீ³ஸு அதி⁴வத்தா²னி பத²வியஞ்ச நிப்³ப³த்தானி பூ⁴தானி, தானி ஸப்³பா³னி பூ⁴மியங் பூ⁴மிபடிப³த்³தே⁴ஸு ச ருக்க²லதாபப்³ப³தாதீ³ஸு நிப்³ப³த்தத்தா ‘‘பு⁴ம்மானி பூ⁴தானீ’’தி வேதி³தப்³பா³னி.
Samāgatānīti sannipatitāni. Bhummānīti bhūmiyaṃ nibbattāni. Vāti vikappane. Tena yānīdha bhummāni vā bhūtāni samāgatānīti imamekaṃ vikappaṃ katvā puna dutiyaṃ vikappaṃ kātuṃ ‘‘yāni vā antalikkhe’’ti āha. Antalikkhe vā yāni bhūtāni nibbattāni, tāni sabbāni idha samāgatānīti attho. Ettha ca yāmato yāva akaniṭṭhaṃ, tāva nibbattāni bhūtāni ākāse pātubhūtavimānesu nibbattattā ‘‘antalikkhe bhūtānī’’ti veditabbāni. Tato heṭṭhā sineruto pabhuti yāva bhūmiyaṃ rukkhalatādīsu adhivatthāni pathaviyañca nibbattāni bhūtāni, tāni sabbāni bhūmiyaṃ bhūmipaṭibaddhesu ca rukkhalatāpabbatādīsu nibbattattā ‘‘bhummāni bhūtānī’’ti veditabbāni.
ஏவங் ப⁴க³வா ஸப்³பா³னேவ அமனுஸ்ஸபூ⁴தானி ‘‘பு⁴ம்மானி வா யானி வ அந்தலிக்கே²’’தி த்³வீஹி பதே³ஹி விகப்பெத்வா புன ஏகேன பதே³ன பரிக்³க³ஹெத்வா ‘‘ஸப்³பே³வ பூ⁴தா ஸுமனா ப⁴வந்தூ’’தி ஆஹ. ஸப்³பே³தி அனவஸேஸா. ஏவாதி அவதா⁴ரணே, ஏகம்பி அனபனெத்வாதி அதி⁴ப்பாயோ. பூ⁴தாதி அமனுஸ்ஸா. ஸுமனா ப⁴வந்தூதி ஸுகி²தமனா, பீதிஸோமனஸ்ஸஜாதா ப⁴வந்தூதி அத்தோ². அதோ²பீதி கிச்சந்தரஸன்னியோஜனத்த²ங் வாக்யோபாதா³னே நிபாதத்³வயங். ஸக்கச்ச ஸுணந்து பா⁴ஸிதந்தி அட்டி²ங் கத்வா, மனஸி கத்வா, ஸப்³ப³சேதஸோ ஸமன்னாஹரித்வா தி³ப்³ப³ஸம்பத்திலோகுத்தரஸுகா²வஹங் மம தே³ஸனங் ஸுணந்து.
Evaṃ bhagavā sabbāneva amanussabhūtāni ‘‘bhummāni vā yāni va antalikkhe’’ti dvīhi padehi vikappetvā puna ekena padena pariggahetvā ‘‘sabbeva bhūtā sumanā bhavantū’’ti āha. Sabbeti anavasesā. Evāti avadhāraṇe, ekampi anapanetvāti adhippāyo. Bhūtāti amanussā. Sumanā bhavantūti sukhitamanā, pītisomanassajātā bhavantūti attho. Athopīti kiccantarasanniyojanatthaṃ vākyopādāne nipātadvayaṃ. Sakkacca suṇantu bhāsitanti aṭṭhiṃ katvā, manasi katvā, sabbacetaso samannāharitvā dibbasampattilokuttarasukhāvahaṃ mama desanaṃ suṇantu.
ஏவமெத்த² ப⁴க³வா ‘‘யானீத⁴ பூ⁴தானி ஸமாக³தானீ’’தி அனியமிதவசனேன பூ⁴தானி பரிக்³க³ஹெத்வா புன ‘‘பு⁴ம்மானி வா யானி வ அந்தலிக்கே²’’தி த்³விதா⁴ விகப்பெத்வா ததோ ‘‘ஸப்³பே³வ பூ⁴தா’’தி புன ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா ‘‘ஸுமனா ப⁴வந்தூ’’தி இமினா வசனேன ஆஸயஸம்பத்தியங் நியோஜெந்தோ ‘‘ஸக்கச்ச ஸுணந்து பா⁴ஸித’’ந்தி பயோக³ஸம்பத்தியங், ததா² யோனிஸோமனஸிகாரஸம்பத்தியங் பரதோகோ⁴ஸஸம்பத்தியஞ்ச, ததா² அத்தஸம்மாபணிதி⁴ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயஸம்பத்தீஸு ஸமாதி⁴பஞ்ஞாஹேதுஸம்பத்தீஸு ச நியோஜெந்தோ கா³த²ங் ஸமாபேஸி.
Evamettha bhagavā ‘‘yānīdha bhūtāni samāgatānī’’ti aniyamitavacanena bhūtāni pariggahetvā puna ‘‘bhummāni vā yāni va antalikkhe’’ti dvidhā vikappetvā tato ‘‘sabbeva bhūtā’’ti puna ekajjhaṃ katvā ‘‘sumanā bhavantū’’ti iminā vacanena āsayasampattiyaṃ niyojento ‘‘sakkacca suṇantu bhāsita’’nti payogasampattiyaṃ, tathā yonisomanasikārasampattiyaṃ paratoghosasampattiyañca, tathā attasammāpaṇidhisappurisūpanissayasampattīsu samādhipaññāhetusampattīsu ca niyojento gāthaṃ samāpesi.
225. தஸ்மா ஹி பூ⁴தாதி து³தியகா³தா². தத்த² தஸ்மாதி காரணவசனங். பூ⁴தாதி ஆமந்தனவசனங். நிஸாமேதா²தி ஸுணாத². ஸப்³பே³தி அனவஸேஸா . கிங் வுத்தங் ஹோதி? யஸ்மா தும்ஹே தி³ப்³ப³ட்டா²னானி தத்த² உபபோ⁴க³ஸம்பத³ஞ்ச பஹாய த⁴ம்மஸ்ஸவனத்த²ங் இத⁴ ஸமாக³தா, ந நடனச்சனாதி³த³ஸ்ஸனத்த²ங், தஸ்மா ஹி பூ⁴தா நிஸாமேத² ஸப்³பே³தி. அத² வா ‘‘ஸுமனா ப⁴வந்து ஸக்கச்ச ஸுணந்தூ’’தி வசனேன தேஸங் ஸுமனபா⁴வங் ஸக்கச்சங் ஸோதுகம்யதஞ்ச தி³ஸ்வா ஆஹ – யஸ்மா தும்ஹே ஸுமனபா⁴வேன அத்தஸம்மாபணிதி⁴யோனிஸோமனஸிகாராஸயஸுத்³தீ⁴ஹி ஸக்கச்சங் ஸோதுகம்யதாய ஸப்புரிஸூபனிஸ்ஸயபரதோகோ⁴ஸபத³ட்டா²னதோ பயோக³ஸுத்³தீ⁴ஹி ச யுத்தா, தஸ்மா ஹி பூ⁴தா நிஸாமேத² ஸப்³பே³தி. அத² வா யங் புரிமகா³தா²ய அந்தே ‘‘பா⁴ஸித’’ந்தி வுத்தங், தங் காரணபா⁴வேன அபதி³ஸந்தோ ஆஹ – ‘‘யஸ்மா மம பா⁴ஸிதங் நாம அதிது³ல்லப⁴ங் அட்ட²க்க²ணபரிவஜ்ஜிதஸ்ஸ க²ணஸ்ஸ து³ல்லப⁴த்தா, அனேகானிஸங்ஸஞ்ச பஞ்ஞாகருணாகு³ணேன பவத்தத்தா, தஞ்சாஹங் வத்துகாமோ ‘ஸுணந்து பா⁴ஸித’ந்தி அவோசங். தஸ்மா ஹி பூ⁴தா நிஸாமேத² ஸப்³பே³’’தி இத³ங் இமினா கா³தா²பதே³ன வுத்தங் ஹோதி.
225.Tasmā hi bhūtāti dutiyagāthā. Tattha tasmāti kāraṇavacanaṃ. Bhūtāti āmantanavacanaṃ. Nisāmethāti suṇātha. Sabbeti anavasesā . Kiṃ vuttaṃ hoti? Yasmā tumhe dibbaṭṭhānāni tattha upabhogasampadañca pahāya dhammassavanatthaṃ idha samāgatā, na naṭanaccanādidassanatthaṃ, tasmā hi bhūtā nisāmetha sabbeti. Atha vā ‘‘sumanā bhavantu sakkacca suṇantū’’ti vacanena tesaṃ sumanabhāvaṃ sakkaccaṃ sotukamyatañca disvā āha – yasmā tumhe sumanabhāvena attasammāpaṇidhiyonisomanasikārāsayasuddhīhi sakkaccaṃ sotukamyatāya sappurisūpanissayaparatoghosapadaṭṭhānato payogasuddhīhi ca yuttā, tasmā hi bhūtā nisāmetha sabbeti. Atha vā yaṃ purimagāthāya ante ‘‘bhāsita’’nti vuttaṃ, taṃ kāraṇabhāvena apadisanto āha – ‘‘yasmā mama bhāsitaṃ nāma atidullabhaṃ aṭṭhakkhaṇaparivajjitassa khaṇassa dullabhattā, anekānisaṃsañca paññākaruṇāguṇena pavattattā, tañcāhaṃ vattukāmo ‘suṇantu bhāsita’nti avocaṃ. Tasmā hi bhūtā nisāmetha sabbe’’ti idaṃ iminā gāthāpadena vuttaṃ hoti.
ஏவமேதங் காரணங் நிரோபெந்தோ அத்தனோ பா⁴ஸிதனிஸாமனே நியோஜெத்வா நிஸாமேதப்³ப³ங் வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘மெத்தங் கரோத² மானுஸியா பஜாயா’’தி. தஸ்ஸத்தோ² – யாயங் தீஹி உபத்³த³வேஹி உபத்³து³தா மானுஸீ பஜா, தஸ்ஸா மானுஸியா பஜாய மித்தபா⁴வங் ஹிதஜ்ஜா²ஸயதங் பச்சுபட்டா²பேதா²தி. கேசி பன ‘‘மானுஸியங் பஜ’’ந்தி பட²ந்தி, தங் பு⁴ம்மத்தா²ஸம்ப⁴வா ந யுஜ்ஜதி. யம்பி சஞ்ஞே அத்த²ங் வண்ணயந்தி, ஸோபி ந யுஜ்ஜதி. அதி⁴ப்பாயோ பனெத்த² – நாஹங் பு³த்³தோ⁴தி இஸ்ஸரியப³லேன வதா³மி, அபிச பன தும்ஹாகஞ்ச இமிஸ்ஸா ச மானுஸியா பஜாய ஹிதத்த²ங் வதா³மி – ‘‘மெத்தங் கரோத² மானுஸியா பஜாயா’’தி. எத்த² ச –
Evametaṃ kāraṇaṃ niropento attano bhāsitanisāmane niyojetvā nisāmetabbaṃ vattumāraddho ‘‘mettaṃ karotha mānusiyā pajāyā’’ti. Tassattho – yāyaṃ tīhi upaddavehi upaddutā mānusī pajā, tassā mānusiyā pajāya mittabhāvaṃ hitajjhāsayataṃ paccupaṭṭhāpethāti. Keci pana ‘‘mānusiyaṃ paja’’nti paṭhanti, taṃ bhummatthāsambhavā na yujjati. Yampi caññe atthaṃ vaṇṇayanti, sopi na yujjati. Adhippāyo panettha – nāhaṃ buddhoti issariyabalena vadāmi, apica pana tumhākañca imissā ca mānusiyā pajāya hitatthaṃ vadāmi – ‘‘mettaṃ karotha mānusiyā pajāyā’’ti. Ettha ca –
‘‘யே ஸத்தஸண்ட³ங் பத²விங் விஜெத்வா, ராஜிஸயோ யஜமானா அனுபரியகா³;
‘‘Ye sattasaṇḍaṃ pathaviṃ vijetvā, rājisayo yajamānā anupariyagā;
அஸ்ஸமேத⁴ங் புரிஸமேத⁴ங், ஸம்மாபாஸங் வாஜபெய்யங் நிரக்³க³ளங்.
Assamedhaṃ purisamedhaṃ, sammāpāsaṃ vājapeyyaṃ niraggaḷaṃ.
‘‘மெத்தஸ்ஸ சித்தஸ்ஸ ஸுபா⁴விதஸ்ஸ, கலம்பி தே நானுப⁴வந்தி ஸோளஸிங்.
‘‘Mettassa cittassa subhāvitassa, kalampi te nānubhavanti soḷasiṃ.
‘‘ஏகம்பி சே பாணமது³ட்ட²சித்தோ, மெத்தாயதி குஸலீ தேன ஹோதி;
‘‘Ekampi ce pāṇamaduṭṭhacitto, mettāyati kusalī tena hoti;
ஸப்³பே³ ச பாணே மனஸானுகம்பீ, பஹூதமரியோ பகரோதி புஞ்ஞ’’ந்தி. (அ॰ நி॰ 8.1) –
Sabbe ca pāṇe manasānukampī, pahūtamariyo pakaroti puñña’’nti. (a. ni. 8.1) –
ஏவமாதீ³னங் ஸுத்தானங் ஏகாத³ஸானிஸங்ஸானஞ்ச வஸேன யே மெத்தங் கரொந்தி, தேஸங் மெத்தா ஹிதாதி வேதி³தப்³பா³.
Evamādīnaṃ suttānaṃ ekādasānisaṃsānañca vasena ye mettaṃ karonti, tesaṃ mettā hitāti veditabbā.
‘‘தே³வதானுகம்பிதோ போஸோ, ஸதா³ ப⁴த்³ரானி பஸ்ஸதீ’’தி. (தீ³॰ நி॰ 2.153; உதா³॰ 76; மஹாவ॰ 286) –
‘‘Devatānukampito poso, sadā bhadrāni passatī’’ti. (dī. ni. 2.153; udā. 76; mahāva. 286) –
ஏவமாதீ³னங் வஸேன யேஸு கரீயதி, தேஸம்பி ஹிதாதி வேதி³தப்³பா³.
Evamādīnaṃ vasena yesu karīyati, tesampi hitāti veditabbā.
ஏவங் உப⁴யேஸம்பி ஹிதபா⁴வங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘மெத்தங் கரோத² மானுஸியா பஜாயா’’தி வத்வா இதா³னி உபகாரம்பி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘தி³வா ச ரத்தோ ச ஹரந்தி யே ப³லிங், தஸ்மா ஹி நே ரக்க²த² அப்பமத்தா’’தி. தஸ்ஸத்தோ² – யே மனுஸ்ஸா சித்தகம்மகட்ட²கம்மாதீ³ஹிபி தே³வதா கத்வா சேதியருக்கா²தீ³னி ச உபஸங்கமித்வா தே³வதா உத்³தி³ஸ்ஸ தி³வா ப³லிங் கரொந்தி, காளபக்கா²தீ³ஸு ச ரத்திங் ப³லிங் கரொந்தி. ஸலாகப⁴த்தாதீ³னி வா த³த்வா ஆரக்க²தே³வதா உபாதா³ய யாவ ப்³ரஹ்மதே³வதானங் பத்திதா³னநிய்யாதனேன தி³வா ப³லிங் கரொந்தி, ச²த்தாரோபனதீ³பமாலா ஸப்³ப³ரத்திகத⁴ம்மஸ்ஸவனாதீ³னி காராபெத்வா பத்திதா³னநிய்யாதனேன ச ரத்திங் ப³லிங் கரொந்தி, தே கத²ங் ந ரக்கி²தப்³பா³. யதோ ஏவங் தி³வா ச ரத்தோ ச தும்ஹே உத்³தி³ஸ்ஸ கரொந்தி யே ப³லிங், தஸ்மா ஹி நே ரக்க²த². தஸ்மா ப³லிகம்மகாரணாபி தே மனுஸ்ஸே ரக்க²த² கோ³பயத², அஹிதங் தேஸங் அபனேத², ஹிதங் உபனேத² அப்பமத்தா ஹுத்வா தங் கதஞ்ஞுபா⁴வங் ஹத³யே கத்வா நிச்சமனுஸ்ஸரந்தாதி.
Evaṃ ubhayesampi hitabhāvaṃ dassento ‘‘mettaṃ karotha mānusiyā pajāyā’’ti vatvā idāni upakārampi dassento āha ‘‘divā ca ratto ca haranti ye baliṃ, tasmā hi ne rakkhatha appamattā’’ti. Tassattho – ye manussā cittakammakaṭṭhakammādīhipi devatā katvā cetiyarukkhādīni ca upasaṅkamitvā devatā uddissa divā baliṃ karonti, kāḷapakkhādīsu ca rattiṃ baliṃ karonti. Salākabhattādīni vā datvā ārakkhadevatā upādāya yāva brahmadevatānaṃ pattidānaniyyātanena divā baliṃ karonti, chattāropanadīpamālā sabbarattikadhammassavanādīni kārāpetvā pattidānaniyyātanena ca rattiṃ baliṃ karonti, te kathaṃ na rakkhitabbā. Yato evaṃ divā ca ratto ca tumhe uddissa karonti ye baliṃ, tasmā hi ne rakkhatha. Tasmā balikammakāraṇāpi te manusse rakkhatha gopayatha, ahitaṃ tesaṃ apanetha, hitaṃ upanetha appamattā hutvā taṃ kataññubhāvaṃ hadaye katvā niccamanussarantāti.
226. ஏவங் தே³வதாஸு மனுஸ்ஸானங் உபகாரகபா⁴வங் த³ஸ்ஸெத்வா தேஸங் உபத்³த³வவூபஸமனத்த²ங் பு³த்³தா⁴தி³கு³ணப்பகாஸனேன ச தே³வமனுஸ்ஸானங் த⁴ம்மஸ்ஸவனத்த²ங் ‘‘யங்கிஞ்சி வித்த’’ந்திஆதி³னா நயேன ஸச்சவசனங் பயுஜ்ஜிதுமாரத்³தோ⁴. தத்த² யங்கிஞ்சீதி அனியமிதவஸேன அனவஸேஸங் பரியாதி³யதி யங்கிஞ்சி தத்த² தத்த² வோஹாரூபக³ங் . வித்தந்தி த⁴னங். தஞ்ஹி வித்திங் ஜனேதீதி வித்தங். இத⁴ வாதி மனுஸ்ஸலோகங் நித்³தி³ஸதி, ஹுரங் வாதி ததோ பரங் அவஸேஸலோகங். தேன ச ட²பெத்வா மனுஸ்ஸே ஸப்³ப³லோகக்³க³ஹணே பத்தே ‘‘ஸக்³கே³ஸு வா’’தி பரதோ வுத்தத்தா ட²பெத்வா மனுஸ்ஸே ச ஸக்³கே³ ச அவஸேஸானங் நாக³ஸுபண்ணாதீ³னங் க³ஹணங் வேதி³தப்³ப³ங். ஏவங் இமேஹி த்³வீஹி பதே³ஹி யங் மனுஸ்ஸானங் வோஹாரூபக³ங் அலங்காரபரிபோ⁴கூ³பக³ஞ்ச ஜாதரூபரஜதமுத்தாமணிவேளுரியபவாளலோஹிதங்கமஸாரக³ல்லாதி³கங், யஞ்ச முத்தாமணிவாலுகத்த²தாய பூ⁴மியா ரதனமயவிமானேஸு அனேகயோஜனஸதவித்த²தேஸு ப⁴வனேஸு உப்பன்னானங் நாக³ஸுபண்ணாதீ³னங் வித்தங், தங் நித்³தி³ட்ட²ங் ஹோதி.
226. Evaṃ devatāsu manussānaṃ upakārakabhāvaṃ dassetvā tesaṃ upaddavavūpasamanatthaṃ buddhādiguṇappakāsanena ca devamanussānaṃ dhammassavanatthaṃ ‘‘yaṃkiñci vitta’’ntiādinā nayena saccavacanaṃ payujjitumāraddho. Tattha yaṃkiñcīti aniyamitavasena anavasesaṃ pariyādiyati yaṃkiñci tattha tattha vohārūpagaṃ . Vittanti dhanaṃ. Tañhi vittiṃ janetīti vittaṃ. Idha vāti manussalokaṃ niddisati, huraṃ vāti tato paraṃ avasesalokaṃ. Tena ca ṭhapetvā manusse sabbalokaggahaṇe patte ‘‘saggesu vā’’ti parato vuttattā ṭhapetvā manusse ca sagge ca avasesānaṃ nāgasupaṇṇādīnaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ. Evaṃ imehi dvīhi padehi yaṃ manussānaṃ vohārūpagaṃ alaṅkāraparibhogūpagañca jātarūparajatamuttāmaṇiveḷuriyapavāḷalohitaṅkamasāragallādikaṃ, yañca muttāmaṇivālukatthatāya bhūmiyā ratanamayavimānesu anekayojanasatavitthatesu bhavanesu uppannānaṃ nāgasupaṇṇādīnaṃ vittaṃ, taṃ niddiṭṭhaṃ hoti.
ஸக்³கே³ஸு வாதி காமாவசரரூபாவசரதே³வலோகேஸு. தே ஹி ஸோப⁴னேன கம்மேன அஜீயந்தி க³ம்மந்தீதி ஸக்³கா³, ஸுட்டு² வா அக்³கா³திபி ஸக்³கா³. யந்தி யங் ஸஸ்ஸாமிகங் வா அஸ்ஸாமிகங் வா. ரதனந்தி ரதிங் நயதி, வஹதி, ஜனயதி, வட்³டே⁴தீதி ரதனங், யங்கிஞ்சி சித்தீகதங் மஹக்³க⁴ங் அதுலங் து³ல்லப⁴த³ஸ்ஸனங் அனோமஸத்தபரிபோ⁴க³ஞ்ச, தஸ்ஸேதங் அதி⁴வசனங். யதா²ஹ –
Saggesu vāti kāmāvacararūpāvacaradevalokesu. Te hi sobhanena kammena ajīyanti gammantīti saggā, suṭṭhu vā aggātipi saggā. Yanti yaṃ sassāmikaṃ vā assāmikaṃ vā. Ratananti ratiṃ nayati, vahati, janayati, vaḍḍhetīti ratanaṃ, yaṃkiñci cittīkataṃ mahagghaṃ atulaṃ dullabhadassanaṃ anomasattaparibhogañca, tassetaṃ adhivacanaṃ. Yathāha –
‘‘சித்தீகதங் மஹக்³க⁴ஞ்ச, அதுலங் து³ல்லப⁴த³ஸ்ஸனங்;
‘‘Cittīkataṃ mahagghañca, atulaṃ dullabhadassanaṃ;
அனோமஸத்தபரிபோ⁴க³ங், ரதனங் தேன வுச்சதீ’’தி.
Anomasattaparibhogaṃ, ratanaṃ tena vuccatī’’ti.
பணீதந்தி உத்தமங், ஸெட்ட²ங், அதப்பகங். ஏவங் இமினா கா³தா²பதே³ன யங் ஸக்³கே³ஸு அனேகயோஜனஸதப்பமாணஸப்³ப³ரதனமயவிமானேஸு ஸுத⁴ம்மவேஜயந்தப்பபு⁴தீஸு ஸஸ்ஸாமிகங், யஞ்ச பு³த்³து⁴ப்பாத³விரஹேன அபாயமேவ பரிபூரெந்தேஸு ஸத்தேஸு ஸுஞ்ஞவிமானபடிப³த்³த⁴ங் அஸ்ஸாமிகங், யங் வா பனஞ்ஞம்பி பத²வீமஹாஸமுத்³த³ஹிமவந்தாதி³னிஸ்ஸிதங் அஸ்ஸாமிகங் ரதனங், தங் நித்³தி³ட்ட²ங் ஹோதி.
Paṇītanti uttamaṃ, seṭṭhaṃ, atappakaṃ. Evaṃ iminā gāthāpadena yaṃ saggesu anekayojanasatappamāṇasabbaratanamayavimānesu sudhammavejayantappabhutīsu sassāmikaṃ, yañca buddhuppādavirahena apāyameva paripūrentesu sattesu suññavimānapaṭibaddhaṃ assāmikaṃ, yaṃ vā panaññampi pathavīmahāsamuddahimavantādinissitaṃ assāmikaṃ ratanaṃ, taṃ niddiṭṭhaṃ hoti.
ந நோ ஸமங் அத்தி² ததா²க³தேனாதி ந-இதி படிஸேதே⁴, நோ-இதி அவதா⁴ரணே. ஸமந்தி துல்யங். அத்தீ²தி விஜ்ஜதி. ததா²க³தேனாதி பு³த்³தே⁴ன. கிங் வுத்தங் ஹோதி? யங் ஏதங் வித்தஞ்ச ரதனஞ்ச பகாஸிதங், எத்த² ஏகம்பி பு³த்³த⁴ரதனேன ஸதி³ஸங் ரதனங் நேவத்தி². யம்பி ஹி தங் சித்தீகதட்டே²ன ரதனங், ஸெய்யதி²த³ங் – ரஞ்ஞோ சக்கவத்திஸ்ஸ சக்கரதனங் மணிரதனஞ்ச, யம்ஹி உப்பன்னே மஹாஜனோ ந அஞ்ஞத்த² சித்தீகாரங் கரோதி, ந கோசி புப்ப²க³ந்தா⁴தீ³னி க³ஹெத்வா யக்க²ட்டா²னங் வா பூ⁴தட்டா²னங் வா க³ச்ச²தி, ஸப்³போ³பி ஜனோ சக்கரதனமணிரதனமேவ சித்திங் கரோதி பூஜேதி, தங் தங் வரங் பத்தே²தி, பத்தி²தபத்தி²தஞ்சஸ்ஸ ஏகச்சங் ஸமிஜ்ஜ²தி, தம்பி ரதனங் பு³த்³த⁴ரதனேன ஸமங் நத்தி². யதி³ ஹி சித்தீகதட்டே²ன ரதனங், ததா²க³தோவ ரதனங். ததா²க³தே ஹி உப்பன்னே யே கேசி மஹேஸக்கா² தே³வமனுஸ்ஸா, ந தே அஞ்ஞத்ர சித்தீகாரங் கரொந்தி, ந கஞ்சி அஞ்ஞங் பூஜெந்தி. ததா² ஹி ப்³ரஹ்மா ஸஹம்பதி ஸினேருமத்தேன ரதனதா³மேன ததா²க³தங் பூஜேஸி, யதா²ப³லஞ்ச அஞ்ஞே தே³வா மனுஸ்ஸா ச பி³ம்பி³ஸாரகோஸலராஜஅனாத²பிண்டி³காத³யோ. பரினிப்³பு³தம்பி ச ப⁴க³வந்தங் உத்³தி³ஸ்ஸ ச²ன்னவுதிகோடித⁴னங் விஸ்ஸஜ்ஜெத்வா அஸோகமஹாராஜா ஸகலஜம்பு³தீ³பே சதுராஸீதி விஹாரஸஹஸ்ஸானி பதிட்டா²பேஸி, கோ பன வாதோ³ அஞ்ஞேஸங் சித்தீகாரானங். அபிச கஸ்ஸஞ்ஞஸ்ஸ பரினிப்³பு³தஸ்ஸாபி ஜாதிபோ³தி⁴த⁴ம்மசக்கப்பவத்தனபரினிப்³பா³னட்டா²னானி படிமாசேதியாதீ³னி வா உத்³தி³ஸ்ஸ ஏவங் சித்தீகாரக³ருகாரோ வத்ததி யதா² ப⁴க³வதோ. ஏவங் சித்தீகதட்டே²னாபி ததா²க³தஸமங் ரதனங் நத்தி².
Nano samaṃ atthi tathāgatenāti na-iti paṭisedhe, no-iti avadhāraṇe. Samanti tulyaṃ. Atthīti vijjati. Tathāgatenāti buddhena. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yaṃ etaṃ vittañca ratanañca pakāsitaṃ, ettha ekampi buddharatanena sadisaṃ ratanaṃ nevatthi. Yampi hi taṃ cittīkataṭṭhena ratanaṃ, seyyathidaṃ – rañño cakkavattissa cakkaratanaṃ maṇiratanañca, yamhi uppanne mahājano na aññattha cittīkāraṃ karoti, na koci pupphagandhādīni gahetvā yakkhaṭṭhānaṃ vā bhūtaṭṭhānaṃ vā gacchati, sabbopi jano cakkaratanamaṇiratanameva cittiṃ karoti pūjeti, taṃ taṃ varaṃ pattheti, patthitapatthitañcassa ekaccaṃ samijjhati, tampi ratanaṃ buddharatanena samaṃ natthi. Yadi hi cittīkataṭṭhena ratanaṃ, tathāgatova ratanaṃ. Tathāgate hi uppanne ye keci mahesakkhā devamanussā, na te aññatra cittīkāraṃ karonti, na kañci aññaṃ pūjenti. Tathā hi brahmā sahampati sinerumattena ratanadāmena tathāgataṃ pūjesi, yathābalañca aññe devā manussā ca bimbisārakosalarājaanāthapiṇḍikādayo. Parinibbutampi ca bhagavantaṃ uddissa channavutikoṭidhanaṃ vissajjetvā asokamahārājā sakalajambudīpe caturāsīti vihārasahassāni patiṭṭhāpesi, ko pana vādo aññesaṃ cittīkārānaṃ. Apica kassaññassa parinibbutassāpi jātibodhidhammacakkappavattanaparinibbānaṭṭhānāni paṭimācetiyādīni vā uddissa evaṃ cittīkāragarukāro vattati yathā bhagavato. Evaṃ cittīkataṭṭhenāpi tathāgatasamaṃ ratanaṃ natthi.
ததா² யம்பி தங் மஹக்³க⁴ட்டே²ன ரதனங், ஸெய்யதி²த³ங் – காஸிகங் வத்த²ங். யதா²ஹ – ‘‘ஜிண்ணம்பி, பி⁴க்க²வே, காஸிகங் வத்த²ங் வண்ணவந்தஞ்சேவ ஹோதி ஸுக²ஸம்ப²ஸ்ஸஞ்ச மஹக்³க⁴ஞ்சா’’தி, தம்பி பு³த்³த⁴ரதனேன ஸமங் நத்தி². யதி³ ஹி மஹக்³க⁴ட்டே²ன ரதனங், ததா²க³தோவ ரதனங். ததா²க³தோ ஹி யேஸங் பங்ஸுகம்பி படிக்³க³ண்ஹாதி, தேஸங் தங் மஹப்ப²லங் ஹோதி மஹானிஸங்ஸங், ஸெய்யதா²பி அஸோகஸ்ஸ ரஞ்ஞோ. இத³மஸ்ஸ மஹக்³க⁴தாய. ஏவங் மஹக்³க⁴தாவசனே செத்த² தோ³ஸாபா⁴வஸாத⁴கங் இத³ங் தாவ ஸுத்தபத³ங் வேதி³தப்³ப³ங் –
Tathā yampi taṃ mahagghaṭṭhena ratanaṃ, seyyathidaṃ – kāsikaṃ vatthaṃ. Yathāha – ‘‘jiṇṇampi, bhikkhave, kāsikaṃ vatthaṃ vaṇṇavantañceva hoti sukhasamphassañca mahagghañcā’’ti, tampi buddharatanena samaṃ natthi. Yadi hi mahagghaṭṭhena ratanaṃ, tathāgatova ratanaṃ. Tathāgato hi yesaṃ paṃsukampi paṭiggaṇhāti, tesaṃ taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ, seyyathāpi asokassa rañño. Idamassa mahagghatāya. Evaṃ mahagghatāvacane cettha dosābhāvasādhakaṃ idaṃ tāva suttapadaṃ veditabbaṃ –
‘‘யேஸங் கோ² பன ஸோ படிக்³க³ண்ஹாதி சீவரபிண்ட³பாதஸேனாஸனகி³லானப்பச்சயபே⁴ஸஜ்ஜபரிக்கா²ரங், தேஸங் தங் மஹப்ப²லங் ஹோதி மஹானிஸங்ஸங். இத³மஸ்ஸ மஹக்³க⁴தாய வதா³மி. ஸெய்யதா²பி தங், பி⁴க்க²வே, காஸிகங் வத்த²ங் மஹக்³க⁴ங், ததூ²பமாஹங், பி⁴க்க²வே, இமங் புக்³க³லங் வதா³மீ’’தி (அ॰ நி॰ 3.100).
‘‘Yesaṃ kho pana so paṭiggaṇhāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ, tesaṃ taṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Idamassa mahagghatāya vadāmi. Seyyathāpi taṃ, bhikkhave, kāsikaṃ vatthaṃ mahagghaṃ, tathūpamāhaṃ, bhikkhave, imaṃ puggalaṃ vadāmī’’ti (a. ni. 3.100).
ஏவங் மஹக்³க⁴ட்டே²னாபி ததா²க³தஸமங் ரதனங் நத்தி².
Evaṃ mahagghaṭṭhenāpi tathāgatasamaṃ ratanaṃ natthi.
ததா² யம்பி தங் அதுலட்டே²ன ரதனங். ஸெய்யதி²த³ங் – ரஞ்ஞோ சக்கவத்திஸ்ஸ சக்கரதனங் உப்பஜ்ஜதி இந்த³னீலமணிமயனாபி⁴ ஸத்தரதனமயஸஹஸ்ஸாரங் பவாளமயனேமி, ரத்தஸுவண்ணமயஸந்தி⁴, யஸ்ஸ த³ஸன்னங் த³ஸன்னங் அரானங் உபரி ஏகங் முண்டா³ரங் ஹோதி வாதங் க³ஹெத்வா ஸத்³த³கரணத்த²ங், யேன கதோ ஸத்³தோ³ ஸுகுஸலப்பதாளிதபஞ்சங்கி³கதூரியஸத்³தோ³ விய ஹோதி. யஸ்ஸ நாபி⁴யா உபோ⁴ஸு பஸ்ஸேஸு த்³வே ஸீஹமுகா²னி ஹொந்தி, அப்³ப⁴ந்தரங் ஸகடசக்கஸ்ஸேவ ஸுஸிரங், தஸ்ஸ கத்தா வா காரேதா வா நத்தி², கம்மபச்சயேன உதுதோ ஸமுட்டா²தி. யங் ராஜா த³ஸவித⁴ங் சக்கவத்திவத்தங் பூரெத்வா தத³ஹுபோஸதே² பன்னரஸே புண்ணமதி³வஸே ஸீஸங்ன்ஹாதோ உபோஸதி²கோ உபரிபாஸாத³வரக³தோ ஸீலானி ஸோதெ⁴ந்தோ நிஸின்னோ புண்ணசந்த³ங் விய ஸூரியங் விய ச உட்டெ²ந்தங் பஸ்ஸதி, யஸ்ஸ த்³வாத³ஸயோஜனதோ ஸத்³தோ³ ஸுய்யதி, யோஜனதோ வண்ணோ தி³ஸ்ஸதி, யங் மஹாஜனேன ‘‘து³தியோ மஞ்ஞே சந்தோ³ ஸூரியோ வா உட்டி²தோ’’தி அதிவிய கோதூஹலஜாதேன தி³ஸ்ஸமானங் நக³ரஸ்ஸ உபரி ஆக³ந்த்வா ரஞ்ஞோ அந்தேபுரஸ்ஸ பாசீனபஸ்ஸே நாதிஉச்சங் நாதினீசங் ஹுத்வா மஹாஜனஸ்ஸ க³ந்த⁴புப்பா²தீ³ஹி பூஜேதுங் யுத்தட்டா²னே அக்கா²ஹதங் விய திட்ட²தி.
Tathā yampi taṃ atulaṭṭhena ratanaṃ. Seyyathidaṃ – rañño cakkavattissa cakkaratanaṃ uppajjati indanīlamaṇimayanābhi sattaratanamayasahassāraṃ pavāḷamayanemi, rattasuvaṇṇamayasandhi, yassa dasannaṃ dasannaṃ arānaṃ upari ekaṃ muṇḍāraṃ hoti vātaṃ gahetvā saddakaraṇatthaṃ, yena kato saddo sukusalappatāḷitapañcaṅgikatūriyasaddo viya hoti. Yassa nābhiyā ubhosu passesu dve sīhamukhāni honti, abbhantaraṃ sakaṭacakkasseva susiraṃ, tassa kattā vā kāretā vā natthi, kammapaccayena ututo samuṭṭhāti. Yaṃ rājā dasavidhaṃ cakkavattivattaṃ pūretvā tadahuposathe pannarase puṇṇamadivase sīsaṃnhāto uposathiko uparipāsādavaragato sīlāni sodhento nisinno puṇṇacandaṃ viya sūriyaṃ viya ca uṭṭhentaṃ passati, yassa dvādasayojanato saddo suyyati, yojanato vaṇṇo dissati, yaṃ mahājanena ‘‘dutiyo maññe cando sūriyo vā uṭṭhito’’ti ativiya kotūhalajātena dissamānaṃ nagarassa upari āgantvā rañño antepurassa pācīnapasse nātiuccaṃ nātinīcaṃ hutvā mahājanassa gandhapupphādīhi pūjetuṃ yuttaṭṭhāne akkhāhataṃ viya tiṭṭhati.
ததே³வ அனுப³ந்த⁴மானங் ஹத்தி²ரதனங் உப்பஜ்ஜதி, ஸப்³ப³ஸேதோ ரத்தபாதோ³ ஸத்தப்பதிட்டோ² இத்³தி⁴மா வேஹாஸங்க³மோ உபோஸத²குலா வா ச²த்³த³ந்தகுலா வா ஆக³ச்ச²தி. உபோஸத²குலா ஆக³ச்ச²ந்தோ ஹி ஸப்³ப³ஜெட்டோ² ஆக³ச்ச²தி, ச²த்³த³ந்தகுலா ஸப்³ப³கனிட்டோ² ஸிக்கி²தஸிக்கோ² த³மதூ²பேதோ. ஸோ த்³வாத³ஸயோஜனங் பரிஸங் க³ஹெத்வா ஸகலஜம்பு³தீ³பங் அனுஸங்யாயித்வா புரேபாதராஸமேவ ஸகங் ராஜதா⁴னிங் ஆக³ச்ச²தி.
Tadeva anubandhamānaṃ hatthiratanaṃ uppajjati, sabbaseto rattapādo sattappatiṭṭho iddhimā vehāsaṅgamo uposathakulā vā chaddantakulā vā āgacchati. Uposathakulā āgacchanto hi sabbajeṭṭho āgacchati, chaddantakulā sabbakaniṭṭho sikkhitasikkho damathūpeto. So dvādasayojanaṃ parisaṃ gahetvā sakalajambudīpaṃ anusaṃyāyitvā purepātarāsameva sakaṃ rājadhāniṃ āgacchati.
தம்பி அனுப³ந்த⁴மானங் அஸ்ஸரதனங் உப்பஜ்ஜதி, ஸப்³ப³ஸேதோ ரத்தபாதோ³ காகஸீஸோ முஞ்ஜகேஸோ வலாஹகஸ்ஸ ராஜகுலா ஆக³ச்ச²தி. ஸேஸமெத்த² ஹத்தி²ரதனஸதி³ஸமேவ.
Tampi anubandhamānaṃ assaratanaṃ uppajjati, sabbaseto rattapādo kākasīso muñjakeso valāhakassa rājakulā āgacchati. Sesamettha hatthiratanasadisameva.
தம்பி அனுப³ந்த⁴மானங் மணிரதனங் உப்பஜ்ஜதி. ஸோ ஹோதி மணி வேளுரியோ ஸுபோ⁴ ஜாதிமா அட்ட²ங்ஸோ ஸுபரிகம்மகதோ ஆயாமதோ சக்கனாபி⁴ஸதி³ஸோ, வேபுல்லபப்³ப³தா ஆக³ச்ச²தி, ஸோ சதுரங்க³ஸமன்னாக³தேபி அந்த⁴காரே ரஞ்ஞோ த⁴ஜக்³க³தோ யோஜனங் ஓபா⁴ஸேதி, யஸ்ஸோபா⁴ஸேன மனுஸ்ஸா ‘‘தி³வா’’தி மஞ்ஞமானா கம்மந்தே பயோஜெந்தி, அந்தமஸோ குந்த²கிபில்லிகங் உபாதா³ய பஸ்ஸந்தி.
Tampi anubandhamānaṃ maṇiratanaṃ uppajjati. So hoti maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato āyāmato cakkanābhisadiso, vepullapabbatā āgacchati, so caturaṅgasamannāgatepi andhakāre rañño dhajaggato yojanaṃ obhāseti, yassobhāsena manussā ‘‘divā’’ti maññamānā kammante payojenti, antamaso kunthakipillikaṃ upādāya passanti.
தம்பி அனுப³ந்த⁴மானங் இத்தி²ரதனங் உப்பஜ்ஜதி. பகதிஅக்³க³மஹேஸீ வா ஹோதி, உத்தரகுருதோ வா ஆக³ச்ச²தி மத்³த³ராஜகுலதோ வா, அதிதீ³கா⁴தி³ச²தோ³ஸவிவஜ்ஜிதா அதிக்கந்தா மானுஸங் வண்ணங் அப்பத்தா தி³ப்³ப³ங் வண்ணங், யஸ்ஸா ரஞ்ஞோ ஸீதகாலே உண்ஹானி க³த்தானி ஹொந்தி, உண்ஹகாலே ஸீதானி, ஸததா⁴ போ²டிததூலபிசுனோ விய ஸம்ப²ஸ்ஸோ ஹோதி, காயதோ சந்த³னக³ந்தோ⁴ வாயதி, முக²தோ உப்பலக³ந்தோ⁴, புப்³பு³ட்டா²யிதாதி³அனேககு³ணஸமன்னாக³தா ச ஹோதி.
Tampi anubandhamānaṃ itthiratanaṃ uppajjati. Pakatiaggamahesī vā hoti, uttarakuruto vā āgacchati maddarājakulato vā, atidīghādichadosavivajjitā atikkantā mānusaṃ vaṇṇaṃ appattā dibbaṃ vaṇṇaṃ, yassā rañño sītakāle uṇhāni gattāni honti, uṇhakāle sītāni, satadhā phoṭitatūlapicuno viya samphasso hoti, kāyato candanagandho vāyati, mukhato uppalagandho, pubbuṭṭhāyitādianekaguṇasamannāgatā ca hoti.
தம்பி அனுப³ந்த⁴மானங் க³ஹபதிரதனங் உப்பஜ்ஜதி ரஞ்ஞோ பகதிகம்மகரோ ஸெட்டி², யஸ்ஸ சக்கரதனே உப்பன்னமத்தே தி³ப்³ப³ங் சக்கு² பாதுப⁴வதி, யேன ஸமந்ததோ யோஜனமத்தே நிதி⁴ங் பஸ்ஸதி ஸஸ்ஸாமிகம்பி அஸ்ஸாமிகம்பி. ஸோ ராஜானங் உபஸங்கமித்வா பவாரேதி ‘‘அப்பொஸ்ஸுக்கோ த்வங், தே³வ, ஹோஹி, அஹங் தே த⁴னேன த⁴னகரணீயங் கரிஸ்ஸாமீ’’தி.
Tampi anubandhamānaṃ gahapatiratanaṃ uppajjati rañño pakatikammakaro seṭṭhi, yassa cakkaratane uppannamatte dibbaṃ cakkhu pātubhavati, yena samantato yojanamatte nidhiṃ passati sassāmikampi assāmikampi. So rājānaṃ upasaṅkamitvā pavāreti ‘‘appossukko tvaṃ, deva, hohi, ahaṃ te dhanena dhanakaraṇīyaṃ karissāmī’’ti.
தம்பி அனுப³ந்த⁴மானங் பரிணாயகரதனங் உப்பஜ்ஜதி ரஞ்ஞோ பகதிஜெட்ட²புத்தோ, சக்கரதனே உப்பன்னமத்தே அதிரேகபஞ்ஞாவெய்யத்தியேன ஸமன்னாக³தோ ஹோதி, த்³வாத³ஸயோஜனாய பரிஸாய சேதஸா சித்தங் பரிஜானித்வா நிக்³க³ஹபக்³க³ஹஸமத்தோ² ஹோதி. ஸோ ராஜானங் உபஸங்கமித்வா பவாரேதி – ‘‘அப்பொஸ்ஸுக்கோ த்வங், தே³வ, ஹோஹி, அஹங் தே ரஜ்ஜங் அனுஸாஸிஸ்ஸாமீ’’தி. யங் வா பனஞ்ஞம்பி ஏவரூபங் அதுலட்டே²ன ரதனங், யஸ்ஸ ந ஸக்கா துலயித்வா தீரயித்வா அக்³கோ⁴ காதுங் ‘‘ஸதங் வா ஸஹஸ்ஸங் வா அக்³க⁴தி கோடிங் வா’’தி. தத்த² ஏகரதனம்பி பு³த்³த⁴ரதனேன ஸமங் நத்தி². யதி³ ஹி அதுலட்டே²ன ரதனங், ததா²க³தோவ ரதனங். ததா²க³தோ ஹி ந ஸக்கா ஸீலதோ வா ஸமாதி⁴தோ வா பஞ்ஞாதீ³னங் வா அஞ்ஞதரதோ கேனசி துலயித்வா தீரயித்வா ‘‘எத்தககு³ணோ வா இமினா ஸமோ வா ஸப்படிபா⁴கோ³ வா’’தி பரிச்சி²ந்தி³துங். ஏவங் அதுலட்டே²னாபி ததா²க³தஸமங் ரதனங் நத்தி².
Tampi anubandhamānaṃ pariṇāyakaratanaṃ uppajjati rañño pakatijeṭṭhaputto, cakkaratane uppannamatte atirekapaññāveyyattiyena samannāgato hoti, dvādasayojanāya parisāya cetasā cittaṃ parijānitvā niggahapaggahasamattho hoti. So rājānaṃ upasaṅkamitvā pavāreti – ‘‘appossukko tvaṃ, deva, hohi, ahaṃ te rajjaṃ anusāsissāmī’’ti. Yaṃ vā panaññampi evarūpaṃ atulaṭṭhena ratanaṃ, yassa na sakkā tulayitvā tīrayitvā aggho kātuṃ ‘‘sataṃ vā sahassaṃ vā agghati koṭiṃ vā’’ti. Tattha ekaratanampi buddharatanena samaṃ natthi. Yadi hi atulaṭṭhena ratanaṃ, tathāgatova ratanaṃ. Tathāgato hi na sakkā sīlato vā samādhito vā paññādīnaṃ vā aññatarato kenaci tulayitvā tīrayitvā ‘‘ettakaguṇo vā iminā samo vā sappaṭibhāgo vā’’ti paricchindituṃ. Evaṃ atulaṭṭhenāpi tathāgatasamaṃ ratanaṃ natthi.
ததா² யம்பி தங் து³ல்லப⁴த³ஸ்ஸனட்டே²ன ரதனங். ஸெய்யதி²த³ங் – து³ல்லப⁴பாதுபா⁴வோ ராஜா சக்கவத்தி சக்காதீ³னி ச தஸ்ஸ ரதனானி, தம்பி பு³த்³த⁴ரதனேன ஸமங் நத்தி². யதி³ ஹி து³ல்லப⁴த³ஸ்ஸனட்டே²ன ரதனங், ததா²க³தோவ ரதனங், குதோ சக்கவத்திஆதீ³னங் ரதனத்தங், யானி ஏகஸ்மிங்யேவ கப்பே அனேகானி உப்பஜ்ஜந்தி. யஸ்மா பன அஸங்க்²யெய்யேபி கப்பே ததா²க³தஸுஞ்ஞோ லோகோ ஹோதி, தஸ்மா ததா²க³தோ ஏவ கதா³சி கரஹசி உப்பஜ்ஜனதோ து³ல்லப⁴த³ஸ்ஸனோ. வுத்தங் சேதங் ப⁴க³வதா பரினிப்³பா³னஸமயே –
Tathā yampi taṃ dullabhadassanaṭṭhena ratanaṃ. Seyyathidaṃ – dullabhapātubhāvo rājā cakkavatti cakkādīni ca tassa ratanāni, tampi buddharatanena samaṃ natthi. Yadi hi dullabhadassanaṭṭhena ratanaṃ, tathāgatova ratanaṃ, kuto cakkavattiādīnaṃ ratanattaṃ, yāni ekasmiṃyeva kappe anekāni uppajjanti. Yasmā pana asaṅkhyeyyepi kappe tathāgatasuñño loko hoti, tasmā tathāgato eva kadāci karahaci uppajjanato dullabhadassano. Vuttaṃ cetaṃ bhagavatā parinibbānasamaye –
‘‘தே³வதா, ஆனந்த³, உஜ்ஜா²யந்தி – ‘தூ³ரா ச வதம்ஹ ஆக³தா ததா²க³தங் த³ஸ்ஸனாய, கதா³சி கரஹசி ததா²க³தா லோகே உப்பஜ்ஜந்தி அரஹந்தோ ஸம்மாஸம்பு³த்³தா⁴, அஜ்ஜேவ ரத்தியா பச்சி²மே யாமே ததா²க³தஸ்ஸ பரினிப்³பா³னங் ப⁴விஸ்ஸதி, அயஞ்ச மஹேஸக்கோ² பி⁴க்கு² ப⁴க³வதோ புரதோ டி²தோ ஓவாரெந்தோ, ந மயங் லபா⁴ம பச்சி²மே காலே ததா²க³தங் த³ஸ்ஸனாயா’’’தி (தீ³॰ நி॰ 2.200).
‘‘Devatā, ānanda, ujjhāyanti – ‘dūrā ca vatamha āgatā tathāgataṃ dassanāya, kadāci karahaci tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā, ajjeva rattiyā pacchime yāme tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati, ayañca mahesakkho bhikkhu bhagavato purato ṭhito ovārento, na mayaṃ labhāma pacchime kāle tathāgataṃ dassanāyā’’’ti (dī. ni. 2.200).
ஏவங் து³ல்லப⁴த³ஸ்ஸனட்டே²னபி ததா²க³தஸமங் ரதனங் நத்தி².
Evaṃ dullabhadassanaṭṭhenapi tathāgatasamaṃ ratanaṃ natthi.
ததா² யம்பி தங் அனோமஸத்தபரிபோ⁴க³ட்டே²ன ரதனங். ஸெய்யதி²த³ங் – ரஞ்ஞோ சக்கவத்திஸ்ஸ சக்கரதனாதி³. தஞ்ஹி கோடிஸதஸஹஸ்ஸத⁴னானம்பி ஸத்தபூ⁴மிகபாஸாத³வரதலே வஸந்தானம்பி சண்டா³லவேனநேஸாத³ரத²காரபுக்குஸாதீ³னங் நீசகுலிகானங் ஓமகபுரிஸானங் ஸுபினந்தேபி பரிபோ⁴க³த்தா²ய ந நிப்³ப³த்ததி. உப⁴தோ ஸுஜாதஸ்ஸ பன ரஞ்ஞோ க²த்தியஸ்ஸேவ பரிபூரிதத³ஸவித⁴சக்கவத்திவத்தஸ்ஸ பரிபோ⁴க³த்தா²ய நிப்³ப³த்தனதோ அனோமஸத்தபரிபோ⁴க³ங்யேவ ஹோதி, தம்பி பு³த்³த⁴ரதனேன ஸமங் நத்தி². யதி³ ஹி அனோமஸத்தபரிபோ⁴க³ட்டே²ன ரதனங், ததா²க³தோவ ரதனங். ததா²க³தோ ஹி லோகே அனோமஸத்தஸம்மதானம்பி அனுபனிஸ்ஸயஸம்பன்னானங் விபரீதத³ஸ்ஸனானங் பூரணகஸ்ஸபாதீ³னங் ச²ன்னங் ஸத்தா²ரானங் அஞ்ஞேஸஞ்ச ஏவரூபானங் ஸுபினந்தேபி அபரிபோ⁴கோ³, உபனிஸ்ஸயஸம்பன்னானங் பன சதுப்பதா³யபி கா³தா²ய பரியோஸானே அரஹத்தமதி⁴க³ந்துங் ஸமத்தா²னங் நிப்³பே³தி⁴கஞாணத³ஸ்ஸனானங் பா³ஹியதா³ருசீரியப்பபு⁴தீனங் அஞ்ஞேஸஞ்ச மஹாகுலப்பஸுதானங் மஹாஸாவகானங் பரிபோ⁴கோ³. தே ஹி தங் த³ஸ்ஸனானுத்தரியஸவனானுத்தரியபாரிசரியானுத்தரியாதீ³னி ஸாதெ⁴ந்தா ததா² ததா² பரிபு⁴ஞ்ஜந்தி. ஏவங் அனோமஸத்தபரிபோ⁴க³ட்டே²னாபி ததா²க³தஸமங் ரதனங் நத்தி².
Tathā yampi taṃ anomasattaparibhogaṭṭhena ratanaṃ. Seyyathidaṃ – rañño cakkavattissa cakkaratanādi. Tañhi koṭisatasahassadhanānampi sattabhūmikapāsādavaratale vasantānampi caṇḍālavenanesādarathakārapukkusādīnaṃ nīcakulikānaṃ omakapurisānaṃ supinantepi paribhogatthāya na nibbattati. Ubhato sujātassa pana rañño khattiyasseva paripūritadasavidhacakkavattivattassa paribhogatthāya nibbattanato anomasattaparibhogaṃyeva hoti, tampi buddharatanena samaṃ natthi. Yadi hi anomasattaparibhogaṭṭhena ratanaṃ, tathāgatova ratanaṃ. Tathāgato hi loke anomasattasammatānampi anupanissayasampannānaṃ viparītadassanānaṃ pūraṇakassapādīnaṃ channaṃ satthārānaṃ aññesañca evarūpānaṃ supinantepi aparibhogo, upanissayasampannānaṃ pana catuppadāyapi gāthāya pariyosāne arahattamadhigantuṃ samatthānaṃ nibbedhikañāṇadassanānaṃ bāhiyadārucīriyappabhutīnaṃ aññesañca mahākulappasutānaṃ mahāsāvakānaṃ paribhogo. Te hi taṃ dassanānuttariyasavanānuttariyapāricariyānuttariyādīni sādhentā tathā tathā paribhuñjanti. Evaṃ anomasattaparibhogaṭṭhenāpi tathāgatasamaṃ ratanaṃ natthi.
யம்பி தங் அவிஸேஸதோ ரதிஜனநட்டே²ன ரதனங். ஸெய்யதி²த³ங் – ரஞ்ஞோ சக்கவத்திஸ்ஸ சக்கரதனங். தஞ்ஹி தி³ஸ்வா ராஜா சக்கவத்தி அத்தமனோ ஹோதி, ஏவம்பி தங் ரஞ்ஞோ ரதிங் ஜனேதி. புன சபரங் ராஜா சக்கவத்தி வாமேன ஹத்தே²ன ஸுவண்ணபி⁴ங்காரங் க³ஹெத்வா த³க்கி²ணேன ஹத்தே²ன சக்கரதனங் அப்³பு⁴க்கிரதி ‘‘பவத்தது ப⁴வங் சக்கரதனங், அபி⁴விஜினாது ப⁴வங் சக்கரதன’’ந்தி. ததோ சக்கரதனங் பஞ்சங்கி³கங் விய தூரியங் மது⁴ரஸ்ஸரங் நிச்ச²ரந்தங் ஆகாஸேன புரத்தி²மங் தி³ஸங் க³ச்ச²தி, அன்வதே³வ ராஜா சக்கவத்தி சக்கானுபா⁴வேன த்³வாத³ஸயோஜனவித்தி²ண்ணாய சதுரங்கி³னியா ஸேனாய நாதிஉச்சங் நாதினீசங் உச்சருக்கா²னங் ஹெட்டா²பா⁴கே³ன, நீசருக்கா²னங் உபரிபா⁴கே³ன, ருக்கே²ஸு புப்ப²ப²லபல்லவாதி³பண்ணாகாரங் க³ஹெத்வா ஆக³தானங் ஹத்த²தோ பண்ணாகாரஞ்ச க³ண்ஹந்தோ ‘‘ஏஹி கோ² மஹாராஜா’’திஏவமாதி³னா பரமனிபச்சகாரேன ஆக³தே படிராஜானோ ‘‘பாணோ ந ஹந்தப்³போ³’’திஆதி³னா நயேன அனுஸாஸந்தோ க³ச்ச²தி. யத்த² பன ராஜா பு⁴ஞ்ஜிதுகாமோ வா தி³வாஸெய்யங் வா கப்பேதுகாமோ ஹோதி, தத்த² சக்கரதனங் ஆகாஸா ஓதரித்வா உத³காதி³ஸப்³ப³கிச்சக்க²மே ஸமே பூ⁴மிபா⁴கே³ அக்கா²ஹதங் விய திட்ட²தி. புன ரஞ்ஞோ க³மனசித்தே உப்பன்னே புரிமனயேனேவ ஸத்³த³ங் கரொந்தங் க³ச்ச²தி, யங் ஸுத்வா த்³வாத³ஸயோஜனிகாபி பரிஸா ஆகாஸேன க³ச்ச²தி. சக்கரதனங் அனுபுப்³பே³ன புரத்தி²மங் ஸமுத்³த³ங் அஜ்ஜோ²கா³ஹதி, தஸ்மிங் அஜ்ஜோ²கா³ஹந்தே உத³கங் யோஜனப்பமாணங் அபக³ந்த்வா பி⁴த்தீகதங் விய திட்ட²தி. மஹாஜனோ யதா²காமங் ஸத்த ரதனானி க³ண்ஹாதி. புன ராஜா ஸுவண்ணபி⁴ங்காரங் க³ஹெத்வா ‘‘இதோ பட்டா²ய மம ரஜ்ஜ’’ந்தி உத³கேன அப்³பு⁴க்கிரித்வா நிவத்ததி. ஸேனா புரதோ ஹோதி, சக்கரதனங் பச்ச²தோ, ராஜா மஜ்ஜே². சக்கரதனஸ்ஸ ஓஸக்கிதோஸக்கிதட்டா²னங் உத³கங் பரிபூரதி. ஏதேனேவ உபாயேன த³க்கி²ணபச்சி²மஉத்தரேபி ஸமுத்³தே³ க³ச்ச²தி.
Yampi taṃ avisesato ratijananaṭṭhena ratanaṃ. Seyyathidaṃ – rañño cakkavattissa cakkaratanaṃ. Tañhi disvā rājā cakkavatti attamano hoti, evampi taṃ rañño ratiṃ janeti. Puna caparaṃ rājā cakkavatti vāmena hatthena suvaṇṇabhiṅkāraṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena cakkaratanaṃ abbhukkirati ‘‘pavattatu bhavaṃ cakkaratanaṃ, abhivijinātu bhavaṃ cakkaratana’’nti. Tato cakkaratanaṃ pañcaṅgikaṃ viya tūriyaṃ madhurassaraṃ niccharantaṃ ākāsena puratthimaṃ disaṃ gacchati, anvadeva rājā cakkavatti cakkānubhāvena dvādasayojanavitthiṇṇāya caturaṅginiyā senāya nātiuccaṃ nātinīcaṃ uccarukkhānaṃ heṭṭhābhāgena, nīcarukkhānaṃ uparibhāgena, rukkhesu pupphaphalapallavādipaṇṇākāraṃ gahetvā āgatānaṃ hatthato paṇṇākārañca gaṇhanto ‘‘ehi kho mahārājā’’tievamādinā paramanipaccakārena āgate paṭirājāno ‘‘pāṇo na hantabbo’’tiādinā nayena anusāsanto gacchati. Yattha pana rājā bhuñjitukāmo vā divāseyyaṃ vā kappetukāmo hoti, tattha cakkaratanaṃ ākāsā otaritvā udakādisabbakiccakkhame same bhūmibhāge akkhāhataṃ viya tiṭṭhati. Puna rañño gamanacitte uppanne purimanayeneva saddaṃ karontaṃ gacchati, yaṃ sutvā dvādasayojanikāpi parisā ākāsena gacchati. Cakkaratanaṃ anupubbena puratthimaṃ samuddaṃ ajjhogāhati, tasmiṃ ajjhogāhante udakaṃ yojanappamāṇaṃ apagantvā bhittīkataṃ viya tiṭṭhati. Mahājano yathākāmaṃ satta ratanāni gaṇhāti. Puna rājā suvaṇṇabhiṅkāraṃ gahetvā ‘‘ito paṭṭhāya mama rajja’’nti udakena abbhukkiritvā nivattati. Senā purato hoti, cakkaratanaṃ pacchato, rājā majjhe. Cakkaratanassa osakkitosakkitaṭṭhānaṃ udakaṃ paripūrati. Eteneva upāyena dakkhiṇapacchimauttarepi samudde gacchati.
ஏவங் சதுத்³தி³ஸங் அனுஸங்யாயித்வா சக்கரதனங் தியோஜனப்பமாணங் ஆகாஸங் ஆரோஹதி. தத்த² டி²தோ ராஜா சக்கரதனானுபா⁴வேன விஜிதங் பஞ்சஸதபரித்ததீ³பபடிமண்டி³தங் ஸத்தயோஜனஸஹஸ்ஸபரிமண்ட³லங் புப்³ப³விதே³ஹங், ததா² அட்ட²யோஜனஸஹஸ்ஸபரிமண்ட³லங் உத்தரகுருங், ஸத்தயோஜனஸஹஸ்ஸபரிமண்ட³லங்யேவ அபரகோ³யானங், த³ஸயோஜனஸஹஸ்ஸபரிமண்ட³லங் ஜம்பு³தீ³பஞ்சாதி ஏவங் சதுமஹாதீ³பத்³விஸஹஸ்ஸபரித்ததீ³பபடிமண்டி³தங் ஏகங் சக்கவாளங் ஸுபு²ல்லபுண்ட³ரீகவனங் விய ஓலோகேதி. ஏவங் ஓலோகயதோ சஸ்ஸ அனப்பிகா ரதி உப்பஜ்ஜதி. ஏவம்பி தங் சக்கரதனங் ரஞ்ஞோ ரதிங் ஜனேதி, தம்பி பு³த்³த⁴ரதனஸமங் நத்தி². யதி³ ஹி ரதிஜனநட்டே²ன ரதனங், ததா²க³தோவ ரதனங். கிங் கரிஸ்ஸதி ஏதங் சக்கரதனங்? ததா²க³தோ ஹி யஸ்ஸா தி³ப்³பா³ய ரதியா சக்கரதனாதீ³ஹி ஸப்³பே³ஹிபி ஜனிதா சக்கவத்திரதி ஸங்க²ம்பி கலம்பி கலபா⁴க³ம்பி ந உபேதி, ததோபி ரதிதோ உத்தரிதரஞ்ச பணீததரஞ்ச அத்தனோ ஓவாத³ப்பதிகரானங் அஸங்க்²யெய்யானம்பி தே³வமனுஸ்ஸானங் பட²மஜ்ஜா²னரதிங், து³தியததியசதுத்த²பஞ்சமஜ்ஜா²னரதிங், ஆகாஸானஞ்சாயதனரதிங், விஞ்ஞாணஞ்சாயதனஆகிஞ்சஞ்ஞாயதனநேவஸஞ்ஞானாஸஞ்ஞாயதனரதிங், ஸோதாபத்திமக்³க³ரதிங், ஸோதாபத்திப²லரதிங், ஸகதா³கா³மிஅனாகா³மிஅரஹத்தமக்³க³ப²லரதிஞ்ச ஜனேதி. ஏவங் ரதிஜனநட்டே²னாபி ததா²க³தஸமங் ரதனங் நத்தீ²தி.
Evaṃ catuddisaṃ anusaṃyāyitvā cakkaratanaṃ tiyojanappamāṇaṃ ākāsaṃ ārohati. Tattha ṭhito rājā cakkaratanānubhāvena vijitaṃ pañcasataparittadīpapaṭimaṇḍitaṃ sattayojanasahassaparimaṇḍalaṃ pubbavidehaṃ, tathā aṭṭhayojanasahassaparimaṇḍalaṃ uttarakuruṃ, sattayojanasahassaparimaṇḍalaṃyeva aparagoyānaṃ, dasayojanasahassaparimaṇḍalaṃ jambudīpañcāti evaṃ catumahādīpadvisahassaparittadīpapaṭimaṇḍitaṃ ekaṃ cakkavāḷaṃ suphullapuṇḍarīkavanaṃ viya oloketi. Evaṃ olokayato cassa anappikā rati uppajjati. Evampi taṃ cakkaratanaṃ rañño ratiṃ janeti, tampi buddharatanasamaṃ natthi. Yadi hi ratijananaṭṭhena ratanaṃ, tathāgatova ratanaṃ. Kiṃ karissati etaṃ cakkaratanaṃ? Tathāgato hi yassā dibbāya ratiyā cakkaratanādīhi sabbehipi janitā cakkavattirati saṅkhampi kalampi kalabhāgampi na upeti, tatopi ratito uttaritarañca paṇītatarañca attano ovādappatikarānaṃ asaṅkhyeyyānampi devamanussānaṃ paṭhamajjhānaratiṃ, dutiyatatiyacatutthapañcamajjhānaratiṃ, ākāsānañcāyatanaratiṃ, viññāṇañcāyatanaākiñcaññāyatananevasaññānāsaññāyatanaratiṃ, sotāpattimaggaratiṃ, sotāpattiphalaratiṃ, sakadāgāmianāgāmiarahattamaggaphalaratiñca janeti. Evaṃ ratijananaṭṭhenāpi tathāgatasamaṃ ratanaṃ natthīti.
அபிச ரதனங் நாமேதங் து³வித⁴ங் ஹோதி ஸவிஞ்ஞாணகங் அவிஞ்ஞாணகஞ்ச. தத்த² அவிஞ்ஞாணகங் சக்கரதனங் மணிரதனங், யங் வா பனஞ்ஞம்பி அனிந்த்³ரியப³த்³த⁴ங் ஸுவண்ணரஜதாதி³, ஸவிஞ்ஞாணகங் ஹத்தி²ரதனாதி³ பரிணாயகரதனபரியோஸானங், யங் வா பனஞ்ஞம்பி ஏவரூபங் இந்த்³ரியப³த்³த⁴ங். ஏவங் து³விதே⁴ செத்த² ஸவிஞ்ஞாணகரதனங் அக்³க³மக்கா²யதி. கஸ்மா? யஸ்மா அவிஞ்ஞாணகங் ஸுவண்ணரஜதமணிமுத்தாதி³ரதனங், ஸவிஞ்ஞாணகானங் ஹத்தி²ரதனாதீ³னங் அலங்காரத்தா²ய உபனீயதி.
Apica ratanaṃ nāmetaṃ duvidhaṃ hoti saviññāṇakaṃ aviññāṇakañca. Tattha aviññāṇakaṃ cakkaratanaṃ maṇiratanaṃ, yaṃ vā panaññampi anindriyabaddhaṃ suvaṇṇarajatādi, saviññāṇakaṃ hatthiratanādi pariṇāyakaratanapariyosānaṃ, yaṃ vā panaññampi evarūpaṃ indriyabaddhaṃ. Evaṃ duvidhe cettha saviññāṇakaratanaṃ aggamakkhāyati. Kasmā? Yasmā aviññāṇakaṃ suvaṇṇarajatamaṇimuttādiratanaṃ, saviññāṇakānaṃ hatthiratanādīnaṃ alaṅkāratthāya upanīyati.
ஸவிஞ்ஞாணகரதனம்பி து³வித⁴ங் திரச்சா²னக³தரதனங், மனுஸ்ஸரதனஞ்ச. தத்த² மனுஸ்ஸரதனங் அக்³க³மக்கா²யதி. கஸ்மா? யஸ்மா திரச்சா²னக³தரதனங் மனுஸ்ஸரதனஸ்ஸ ஓபவய்ஹங் ஹோதி. மனுஸ்ஸரதனம்பி து³வித⁴ங் இத்தி²ரதனங், புரிஸரதனஞ்ச. தத்த² புரிஸரதனங் அக்³க³மக்கா²யதி. கஸ்மா? யஸ்மா இத்தி²ரதனங் புரிஸரதனஸ்ஸ பரிசாரிகத்தங் ஆபஜ்ஜதி. புரிஸரதனம்பி து³வித⁴ங் அகா³ரிகரதனங், அனகா³ரிகரதனஞ்ச. தத்த² அனகா³ரிகரதனங் அக்³க³மக்கா²யதி. கஸ்மா? யஸ்மா அகா³ரிகரதனேஸு அக்³கோ³ சக்கவத்தீபி ஸீலாதி³கு³ணயுத்தங் அனகா³ரிகரதனங் பஞ்சபதிட்டி²தேன வந்தி³த்வா உபட்ட²ஹித்வா பயிருபாஸித்வா ச தி³ப்³ப³மானுஸிகா ஸம்பத்தியோ பாபுணித்வா அந்தே நிப்³பா³னஸம்பத்திங் பாபுணாதி.
Saviññāṇakaratanampi duvidhaṃ tiracchānagataratanaṃ, manussaratanañca. Tattha manussaratanaṃ aggamakkhāyati. Kasmā? Yasmā tiracchānagataratanaṃ manussaratanassa opavayhaṃ hoti. Manussaratanampi duvidhaṃ itthiratanaṃ, purisaratanañca. Tattha purisaratanaṃ aggamakkhāyati. Kasmā? Yasmā itthiratanaṃ purisaratanassa paricārikattaṃ āpajjati. Purisaratanampi duvidhaṃ agārikaratanaṃ, anagārikaratanañca. Tattha anagārikaratanaṃ aggamakkhāyati. Kasmā? Yasmā agārikaratanesu aggo cakkavattīpi sīlādiguṇayuttaṃ anagārikaratanaṃ pañcapatiṭṭhitena vanditvā upaṭṭhahitvā payirupāsitvā ca dibbamānusikā sampattiyo pāpuṇitvā ante nibbānasampattiṃ pāpuṇāti.
ஏவங் அனகா³ரிகரதனம்பி து³வித⁴ங் – அரியபுது²ஜ்ஜனவஸேன. அரியரதனம்பி து³வித⁴ங் ஸெக்கா²ஸெக்க²வஸேன. அஸெக்க²ரதனம்பி து³வித⁴ங் ஸுக்க²விபஸ்ஸகஸமத²யானிகவஸேன, ஸமத²யானிகரதனம்பி து³வித⁴ங் ஸாவகபாரமிப்பத்தங், அப்பத்தஞ்ச. தத்த² ஸாவகபாரமிப்பத்தங் அக்³க³மக்கா²யதி. கஸ்மா? கு³ணமஹந்ததாய. ஸாவகபாரமிப்பத்தரதனதோபி பச்சேகபு³த்³த⁴ரதனங் அக்³க³மக்கா²யதி. கஸ்மா? கு³ணமஹந்ததாய. ஸாரிபுத்தமொக்³க³ல்லானஸதி³ஸாபி ஹி அனேகஸதா ஸாவகா ஏகஸ்ஸ பச்சேகபு³த்³த⁴ஸ்ஸ கு³ணானங் ஸதபா⁴க³ம்பி ந உபெந்தி. பச்சேகபு³த்³த⁴ரதனதோபி ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ரதனங் அக்³க³மக்கா²யதி. கஸ்மா? கு³ணமஹந்ததாய. ஸகலம்பி ஹி ஜம்பு³தீ³பங் பூரெத்வா பல்லங்கேன பல்லங்கங் க⁴ட்டெந்தா நிஸின்னா பச்சேகபு³த்³தா⁴ ஏகஸ்ஸ ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ கு³ணானங் நேவ ஸங்க²ங் ந கலங் ந கலபா⁴க³ங் உபெந்தி. வுத்தம்பி சேதங் ப⁴க³வதா – ‘‘யாவதா, பி⁴க்க²வே, ஸத்தா அபதா³ வா…பே॰… ததா²க³தோ தேஸங் அக்³க³மக்கா²யதீ’’திஆதி³ (ஸங்॰ நி॰ 5.139; அ॰ நி॰ 4.34; 5.32; இதிவு॰ 90). ஏவங் கேனசிபி பரியாயேன ததா²க³தஸமங் ரதனங் நத்தி². தேனாஹ ப⁴க³வா ‘‘ந நோ ஸமங் அத்தி² ததா²க³தேனா’’தி.
Evaṃ anagārikaratanampi duvidhaṃ – ariyaputhujjanavasena. Ariyaratanampi duvidhaṃ sekkhāsekkhavasena. Asekkharatanampi duvidhaṃ sukkhavipassakasamathayānikavasena, samathayānikaratanampi duvidhaṃ sāvakapāramippattaṃ, appattañca. Tattha sāvakapāramippattaṃ aggamakkhāyati. Kasmā? Guṇamahantatāya. Sāvakapāramippattaratanatopi paccekabuddharatanaṃ aggamakkhāyati. Kasmā? Guṇamahantatāya. Sāriputtamoggallānasadisāpi hi anekasatā sāvakā ekassa paccekabuddhassa guṇānaṃ satabhāgampi na upenti. Paccekabuddharatanatopi sammāsambuddharatanaṃ aggamakkhāyati. Kasmā? Guṇamahantatāya. Sakalampi hi jambudīpaṃ pūretvā pallaṅkena pallaṅkaṃ ghaṭṭentā nisinnā paccekabuddhā ekassa sammāsambuddhassa guṇānaṃ neva saṅkhaṃ na kalaṃ na kalabhāgaṃ upenti. Vuttampi cetaṃ bhagavatā – ‘‘yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā…pe… tathāgato tesaṃ aggamakkhāyatī’’tiādi (saṃ. ni. 5.139; a. ni. 4.34; 5.32; itivu. 90). Evaṃ kenacipi pariyāyena tathāgatasamaṃ ratanaṃ natthi. Tenāha bhagavā ‘‘na no samaṃ atthi tathāgatenā’’ti.
ஏவங் ப⁴க³வா பு³த்³த⁴ரதனஸ்ஸ அஞ்ஞேஹி ரதனேஹி அஸமதங் வத்வா இதா³னி தேஸங் ஸத்தானங் உப்பன்னஉபத்³த³வவூபஸமனத்த²ங் நேவ ஜாதிங் ந கொ³த்தங் ந கோலபுத்தியங் ந வண்ணபொக்க²ரதாதி³ங் நிஸ்ஸாய, அபிச கோ² அவீசிமுபாதா³ய ப⁴வக்³க³பரியந்தே லோகே ஸீலஸமாதி⁴க்க²ந்தா⁴தீ³ஹி கு³ணேஹி பு³த்³த⁴ரதனஸ்ஸ அஸதி³ஸபா⁴வங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி பு³த்³தே⁴ ரதனங் பணீதங், ஏதேன ஸச்சேன ஸுவத்தி² ஹோதூ’’தி.
Evaṃ bhagavā buddharatanassa aññehi ratanehi asamataṃ vatvā idāni tesaṃ sattānaṃ uppannaupaddavavūpasamanatthaṃ neva jātiṃ na gottaṃ na kolaputtiyaṃ na vaṇṇapokkharatādiṃ nissāya, apica kho avīcimupādāya bhavaggapariyante loke sīlasamādhikkhandhādīhi guṇehi buddharatanassa asadisabhāvaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi buddhe ratanaṃ paṇītaṃ, etena saccena suvatthi hotū’’ti.
தஸ்ஸத்தோ² – இத³ம்பி இத⁴ வா ஹுரங் வா ஸக்³கே³ஸு வா யங்கிஞ்சி அத்தி² வித்தங் வா ரதனங் வா, தேன ஸத்³தி⁴ங் தேஹி தேஹி கு³ணேஹி அஸமத்தா பு³த்³த⁴ரதனங் பணீதங். யதி³ ஏதங் ஸச்சங், ஏதேன ஸச்சேன இமேஸங் பாணீனங் ஸொத்தி² ஹோது, ஸோப⁴னானங் அத்தி²தா ஹோது, அரோக³தா நிருபத்³த³வதாதி. எத்த² ச யதா² ‘‘சக்கு²ங் கோ², ஆனந்த³, ஸுஞ்ஞங் அத்தேன வா அத்தனியேன வா’’திஏவமாதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 4.85) அத்தபா⁴வேன வா அத்தனியபா⁴வேன வாதி அத்தோ². இதரதா² ஹி சக்கு² அத்தா வா அத்தனியங் வாதி அப்படிஸித்³த⁴மேவ ஸியா. ஏவங் ரதனங் பணீதந்தி ரதனத்தங் பணீதங், ரதனபா⁴வோ பணீதோதி அயமத்தோ² வேதி³தப்³போ³. இதரதா² ஹி பு³த்³தோ⁴ நேவ ரதனந்தி ஸிஜ்ஜெ²ய்ய. ந ஹி யத்த² ரதனங் அத்தி², தங் ரதனந்தி ஸிஜ்ஜ²தி. யத்த² பன சித்தீகதாதி³அத்த²ஸங்கா²தங் யேன வா தேன வா விதி⁴னா ஸம்ப³ந்த⁴க³தங் ரதனத்தங் அத்தி², யஸ்மா தங் ரதனத்தமுபாதா³ய ரதனந்தி பஞ்ஞாபீயதி, தஸ்மா தஸ்ஸ ரதனத்தஸ்ஸ அத்தி²தாய ரதனந்தி ஸிஜ்ஜ²தி. அத² வா இத³ம்பி பு³த்³தே⁴ ரதனந்தி இமினாபி காரணேன பு³த்³தோ⁴வ ரதனந்தி ஏவம்பெத்த² அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. வுத்தமத்தாய ச ப⁴க³வதா இமாய கா³தா²ய ராஜகுலஸ்ஸ ஸொத்தி² ஜாதா, ப⁴யங் வூபஸந்தங். இமிஸ்ஸா கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Tassattho – idampi idha vā huraṃ vā saggesu vā yaṃkiñci atthi vittaṃ vā ratanaṃ vā, tena saddhiṃ tehi tehi guṇehi asamattā buddharatanaṃ paṇītaṃ. Yadi etaṃ saccaṃ, etena saccena imesaṃ pāṇīnaṃ sotthi hotu, sobhanānaṃ atthitā hotu, arogatā nirupaddavatāti. Ettha ca yathā ‘‘cakkhuṃ kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā’’tievamādīsu (saṃ. ni. 4.85) attabhāvena vā attaniyabhāvena vāti attho. Itarathā hi cakkhu attā vā attaniyaṃ vāti appaṭisiddhameva siyā. Evaṃ ratanaṃ paṇītanti ratanattaṃ paṇītaṃ, ratanabhāvo paṇītoti ayamattho veditabbo. Itarathā hi buddho neva ratananti sijjheyya. Na hi yattha ratanaṃ atthi, taṃ ratananti sijjhati. Yattha pana cittīkatādiatthasaṅkhātaṃ yena vā tena vā vidhinā sambandhagataṃ ratanattaṃ atthi, yasmā taṃ ratanattamupādāya ratananti paññāpīyati, tasmā tassa ratanattassa atthitāya ratananti sijjhati. Atha vā idampi buddhe ratananti imināpi kāraṇena buddhova ratananti evampettha attho veditabbo. Vuttamattāya ca bhagavatā imāya gāthāya rājakulassa sotthi jātā, bhayaṃ vūpasantaṃ. Imissā gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
227. ஏவங் பு³த்³த⁴கு³ணேன ஸச்சங் வத்வா இதா³னி நிப்³பா³னத⁴ம்மகு³ணேன வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘க²யங் விராக³’’ந்தி. தத்த² யஸ்மா நிப்³பா³னஸச்சி²கிரியாய ராகா³த³யோ கீ²ணா ஹொந்தி பரிக்கீ²ணா, யஸ்மா வா தங் தேஸங் அனுப்பாத³னிரோத⁴க்க²யமத்தங், யஸ்மா ச தங் ராகா³தி³வியுத்தங் ஸம்பயோக³தோ ச ஆரம்மணதோ ச, யஸ்மா வா தம்ஹி ஸச்சி²கதே ராகா³த³யோ அச்சந்தங் விரத்தா ஹொந்தி விக³தா வித்³த⁴ஸ்தா , தஸ்மா ‘‘க²ய’’ந்தி ச ‘‘விராக³’’ந்தி ச வுச்சதி. யஸ்மா பனஸ்ஸ ந உப்பாதோ³ பஞ்ஞாயதி, ந வயோ ந டி²தஸ்ஸ அஞ்ஞத²த்தங், தஸ்மா தங் ந ஜாயதி ந ஜீயதி ந மீயதீதி கத்வா ‘‘அமத’’ந்தி வுச்சதி, உத்தமட்டே²ன பன அதப்பகட்டே²ன ச பணீதந்தி. யத³ஜ்ஜ²கா³தி யங் அஜ்ஜ²கா³ விந்தி³, படிலபி⁴, அத்தனோ ஞாணப³லேன ஸச்சா²காஸி. ஸக்யமுனீதி ஸக்யகுலப்பஸுதத்தா ஸக்யோ, மோனெய்யத⁴ம்மஸமன்னாக³தத்தா முனி, ஸக்யோ ஏவ முனி ஸக்யமுனி. ஸமாஹிதோதி அரியமக்³க³ஸமாதி⁴னா ஸமாஹிதசித்தோ. ந தேன த⁴ம்மேன ஸமத்தி² கிஞ்சீதி தேன க²யாதி³னாமகேன ஸக்யமுனினா அதி⁴க³தேன த⁴ம்மேன ஸமங் கிஞ்சி த⁴ம்மஜாதங் நத்தி². தஸ்மா ஸுத்தந்தரேபி வுத்தங் ‘‘யாவதா, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா ஸங்க²தா வா அஸங்க²தா வா, விராகோ³ தேஸங் த⁴ம்மானங் அக்³க³மக்கா²யதீ’’திஆதி³ (அ॰ நி॰ 4.34; இதிவு॰ 90).
227. Evaṃ buddhaguṇena saccaṃ vatvā idāni nibbānadhammaguṇena vattumāraddho ‘‘khayaṃ virāga’’nti. Tattha yasmā nibbānasacchikiriyāya rāgādayo khīṇā honti parikkhīṇā, yasmā vā taṃ tesaṃ anuppādanirodhakkhayamattaṃ, yasmā ca taṃ rāgādiviyuttaṃ sampayogato ca ārammaṇato ca, yasmā vā tamhi sacchikate rāgādayo accantaṃ virattā honti vigatā viddhastā , tasmā ‘‘khaya’’nti ca ‘‘virāga’’nti ca vuccati. Yasmā panassa na uppādo paññāyati, na vayo na ṭhitassa aññathattaṃ, tasmā taṃ na jāyati na jīyati na mīyatīti katvā ‘‘amata’’nti vuccati, uttamaṭṭhena pana atappakaṭṭhena ca paṇītanti. Yadajjhagāti yaṃ ajjhagā vindi, paṭilabhi, attano ñāṇabalena sacchākāsi. Sakyamunīti sakyakulappasutattā sakyo, moneyyadhammasamannāgatattā muni, sakyo eva muni sakyamuni. Samāhitoti ariyamaggasamādhinā samāhitacitto. Na tena dhammena samatthi kiñcīti tena khayādināmakena sakyamuninā adhigatena dhammena samaṃ kiñci dhammajātaṃ natthi. Tasmā suttantarepi vuttaṃ ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatī’’tiādi (a. ni. 4.34; itivu. 90).
ஏவங் ப⁴க³வா நிப்³பா³னத⁴ம்மஸ்ஸ அஞ்ஞேஹி த⁴ம்மேஹி அஸமதங் வத்வா இதா³னி தேஸங் ஸத்தானங் உப்பன்னஉபத்³த³வவூபஸமனத்த²ங் க²யவிராகா³மதபணீததாகு³ணேஹி நிப்³பா³னத⁴ம்மரதனஸ்ஸ அஸதி³ஸபா⁴வங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி த⁴ம்மே ரதனங் பணீதங் ஏதேன ஸச்சேன ஸுவத்தி² ஹோதூ’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புரிமகா³தா²ய வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā nibbānadhammassa aññehi dhammehi asamataṃ vatvā idāni tesaṃ sattānaṃ uppannaupaddavavūpasamanatthaṃ khayavirāgāmatapaṇītatāguṇehi nibbānadhammaratanassa asadisabhāvaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi dhamme ratanaṃ paṇītaṃ etena saccena suvatthi hotū’’ti. Tassattho purimagāthāya vuttanayeneva veditabbo. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
228. ஏவங் நிப்³பா³னத⁴ம்மகு³ணேன ஸச்சங் வத்வா இதா³னி மக்³க³த⁴ம்மகு³ணேன வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘யங் பு³த்³த⁴ஸெட்டோ²’’தி. தத்த² ‘‘பு³ஜ்ஜி²தா ஸச்சானீ’’திஆதி³னா (மஹானி॰ 192; சூளனி॰ பாராயனத்து²திகா³தா²னித்³தே³ஸ 97; படி॰ ம॰ 1.162) நயேன பு³த்³தோ⁴, உத்தமோ பஸங்ஸனீயோ சாதி ஸெட்டோ², பு³த்³தோ⁴ ச ஸோ ஸெட்டோ² சாதி பு³த்³த⁴ஸெட்டோ². அனுபு³த்³த⁴பச்சேகபு³த்³த⁴ஸங்கா²தேஸு வா பு³த்³தே⁴ஸு ஸெட்டோ²தி பு³த்³த⁴ஸெட்டோ². ஸோ பு³த்³த⁴ஸெட்டோ² யங் பரிவண்ணயீ, ‘‘அட்ட²ங்கி³கோ ச மக்³கா³னங், கே²மங் நிப்³பா³னப்பத்தியா’’தி (ம॰ நி॰ 2.215) ச ‘‘அரியங் வோ, பி⁴க்க²வே, ஸம்மாஸமாதி⁴ங் தே³ஸெஸ்ஸாமி ஸஉபனிஸங் ஸபரிக்கா²ர’’ந்தி (ம॰ நி॰ 3.136) ச ஏவமாதி³னா நயேன தத்த² தத்த² பஸங்ஸி பகாஸயி. ஸுசிந்தி கிலேஸமலஸமுச்சே²த³கரணதோ அச்சந்தவோதா³னங். ஸமாதி⁴மானந்தரிகஞ்ஞமாஹூதி யஞ்ச அத்தனோ பவத்திஸமனந்தரங் நியமேனேவ ப²லதா³னதோ ‘‘ஆனந்தரிகஸமாதீ⁴’’தி ஆஹு. ந ஹி மக்³க³ஸமாதி⁴ஞ்ஹி உப்பன்னே தஸ்ஸ ப²லுப்பத்தினிஸேத⁴கோ கோசி அந்தராயோ அத்தி². யதா²ஹ –
228. Evaṃ nibbānadhammaguṇena saccaṃ vatvā idāni maggadhammaguṇena vattumāraddho ‘‘yaṃ buddhaseṭṭho’’ti. Tattha ‘‘bujjhitā saccānī’’tiādinā (mahāni. 192; cūḷani. pārāyanatthutigāthāniddesa 97; paṭi. ma. 1.162) nayena buddho, uttamo pasaṃsanīyo cāti seṭṭho, buddho ca so seṭṭho cāti buddhaseṭṭho. Anubuddhapaccekabuddhasaṅkhātesu vā buddhesu seṭṭhoti buddhaseṭṭho. So buddhaseṭṭho yaṃ parivaṇṇayī, ‘‘aṭṭhaṅgiko ca maggānaṃ, khemaṃ nibbānappattiyā’’ti (ma. ni. 2.215) ca ‘‘ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi saupanisaṃ saparikkhāra’’nti (ma. ni. 3.136) ca evamādinā nayena tattha tattha pasaṃsi pakāsayi. Sucinti kilesamalasamucchedakaraṇato accantavodānaṃ. Samādhimānantarikaññamāhūti yañca attano pavattisamanantaraṃ niyameneva phaladānato ‘‘ānantarikasamādhī’’ti āhu. Na hi maggasamādhiñhi uppanne tassa phaluppattinisedhako koci antarāyo atthi. Yathāha –
‘‘அயஞ்ச புக்³க³லோ ஸோதாபத்திப²லஸச்சி²கிரியாய படிபன்னோ அஸ்ஸ, கப்பஸ்ஸ ச உட்³ட³ய்ஹனவேலா அஸ்ஸ, நேவ தாவ கப்போ உட்³ட³ய்ஹெய்ய, யாவாயங் புக்³க³லோ ந ஸோதாபத்திப²லங் ஸச்சி²கரோதி, அயங் வுச்சதி புக்³க³லோ டி²தகப்பீ. ஸப்³பே³பி மக்³க³ஸமங்கி³னோ புக்³க³லா டி²தகப்பினோ’’தி (பு॰ ப॰ 17).
‘‘Ayañca puggalo sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno assa, kappassa ca uḍḍayhanavelā assa, neva tāva kappo uḍḍayheyya, yāvāyaṃ puggalo na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti, ayaṃ vuccati puggalo ṭhitakappī. Sabbepi maggasamaṅgino puggalā ṭhitakappino’’ti (pu. pa. 17).
ஸமாதி⁴னா தேன ஸமோ ந விஜ்ஜதீதி தேன பு³த்³த⁴ஸெட்ட²பரிவண்ணிதேன ஸுசினா ஆனந்தரிகஸமாதி⁴னா ஸமோ ரூபாவசரஸமாதி⁴ வா அரூபாவசரஸமாதி⁴ வா கோசி ந விஜ்ஜதி. கஸ்மா? தேஸங் பா⁴விதத்தா தத்த² தத்த² ப்³ரஹ்மலோகே உப்பன்னஸ்ஸாபி புன நிரயாதீ³ஸு உப்பத்திஸம்ப⁴வதோ, இமஸ்ஸ ச அரஹத்தஸமாதி⁴ஸ்ஸ பா⁴விதத்தா அரியபுக்³க³லஸ்ஸ ஸப்³பு³ப்பத்திஸமுக்³கா⁴தஸம்ப⁴வதோ. தஸ்மா ஸுத்தந்தரேபி வுத்தங் ‘‘யாவதா, பி⁴க்க²வே, த⁴ம்மா ஸங்க²தா, அரியோ அட்ட²ங்கி³கோ மக்³கோ³ தேஸங் அக்³க³மக்கா²யதீ’’திஆதி³ (அ॰ நி॰ 4.34; இதிவு॰ 90).
Samādhinātena samo na vijjatīti tena buddhaseṭṭhaparivaṇṇitena sucinā ānantarikasamādhinā samo rūpāvacarasamādhi vā arūpāvacarasamādhi vā koci na vijjati. Kasmā? Tesaṃ bhāvitattā tattha tattha brahmaloke uppannassāpi puna nirayādīsu uppattisambhavato, imassa ca arahattasamādhissa bhāvitattā ariyapuggalassa sabbuppattisamugghātasambhavato. Tasmā suttantarepi vuttaṃ ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo tesaṃ aggamakkhāyatī’’tiādi (a. ni. 4.34; itivu. 90).
ஏவங் ப⁴க³வா ஆனந்தரிகஸமாதி⁴ஸ்ஸ அஞ்ஞேஹி ஸமாதீ⁴ஹி அஸமதங் வத்வா இதா³னி புரிமனயேனேவ மக்³க³த⁴ம்மரதனஸ்ஸ அஸதி³ஸபா⁴வங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி த⁴ம்மே…பே॰… ஹோதூ’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā ānantarikasamādhissa aññehi samādhīhi asamataṃ vatvā idāni purimanayeneva maggadhammaratanassa asadisabhāvaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi dhamme…pe… hotū’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
229. ஏவங் மக்³க³த⁴ம்மகு³ணேனாபி ஸச்சங் வத்வா இதா³னி ஸங்க⁴கு³ணேனாபி வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘யே புக்³க³லா’’தி. தத்த² யேதி அனியமெத்வா உத்³தே³ஸோ. புக்³க³லாதி ஸத்தா. அட்டா²தி தேஸங் க³ணனபரிச்சே²தோ³. தே ஹி சத்தாரோ ச படிபன்னா சத்தாரோ ச ப²லே டி²தாதி அட்ட² ஹொந்தி. ஸதங் பஸத்தா²தி ஸப்புரிஸேஹி பு³த்³த⁴பச்சேகபு³த்³த⁴ஸாவகேஹி அஞ்ஞேஹி ச தே³வமனுஸ்ஸேஹி பஸத்தா². கஸ்மா? ஸஹஜாதஸீலாதி³கு³ணயோகா³. தேஸஞ்ஹி சம்பகவகுலகுஸுமாதீ³னங் ஸஹஜாதவண்ணக³ந்தா⁴த³யோ விய ஸஹஜாதஸீலஸமாதி⁴ஆத³யோ கு³ணா. தேன தே வண்ணக³ந்தா⁴தி³ஸம்பன்னானி விய புப்பா²னி தே³வமனுஸ்ஸானங் ஸதங் பியா மனாபா பஸங்ஸனீயா ச ஹொந்தி. தேன வுத்தங் ‘‘யே புக்³க³லா அட்ட²ஸதங் பஸத்தா²’’தி.
229. Evaṃ maggadhammaguṇenāpi saccaṃ vatvā idāni saṅghaguṇenāpi vattumāraddho ‘‘ye puggalā’’ti. Tattha yeti aniyametvā uddeso. Puggalāti sattā. Aṭṭhāti tesaṃ gaṇanaparicchedo. Te hi cattāro ca paṭipannā cattāro ca phale ṭhitāti aṭṭha honti. Sataṃ pasatthāti sappurisehi buddhapaccekabuddhasāvakehi aññehi ca devamanussehi pasatthā. Kasmā? Sahajātasīlādiguṇayogā. Tesañhi campakavakulakusumādīnaṃ sahajātavaṇṇagandhādayo viya sahajātasīlasamādhiādayo guṇā. Tena te vaṇṇagandhādisampannāni viya pupphāni devamanussānaṃ sataṃ piyā manāpā pasaṃsanīyā ca honti. Tena vuttaṃ ‘‘ye puggalā aṭṭhasataṃ pasatthā’’ti.
அத² வா யேதி அனியமெத்வா உத்³தே³ஸோ. புக்³க³லாதி ஸத்தா. அட்ட²ஸதந்தி தேஸங் க³ணனபரிச்சே²தோ³. தே ஹி ஏகபீ³ஜீ கோலங்கோலோ ஸத்தக்க²த்துபரமோதி தயோ ஸோதாபன்னா, காமரூபாரூபப⁴வேஸு அதி⁴க³தப்ப²லா தயோ ஸகதா³கா³மினோ, தே ஸப்³பே³பி சதுன்னங் படிபதா³னங் வஸேன சதுவீஸதி, அந்தராபரினிப்³பா³யீ, உபஹச்சபரினிப்³பா³யீ, ஸஸங்கா²ரபரினிப்³பா³யீ, அஸங்கா²ரபரினிப்³பா³யீ, உத்³த⁴ங்ஸோதோ அகனிட்ட²கா³மீதி, அவிஹேஸு பஞ்ச, ததா² அதப்பஸுத³ஸ்ஸஸுத³ஸ்ஸீஸு. அகனிட்டே²ஸு பன உத்³த⁴ங்ஸோதவஜ்ஜா சத்தாரோதி சதுவீஸதி அனாகா³மினோ, ஸுக்க²விபஸ்ஸகோ ஸமத²யானிகோதி த்³வே அரஹந்தோ, சத்தாரோ மக்³க³ட்டா²தி சதுபஞ்ஞாஸ. தே ஸப்³பே³பி ஸத்³தா⁴து⁴ரபஞ்ஞாது⁴ரானங் வஸேன தி³கு³ணா ஹுத்வா அட்ட²ஸதங் ஹொந்தி. ஸேஸங் வுத்தனயமேவ.
Atha vā yeti aniyametvā uddeso. Puggalāti sattā. Aṭṭhasatanti tesaṃ gaṇanaparicchedo. Te hi ekabījī kolaṃkolo sattakkhattuparamoti tayo sotāpannā, kāmarūpārūpabhavesu adhigatapphalā tayo sakadāgāmino, te sabbepi catunnaṃ paṭipadānaṃ vasena catuvīsati, antarāparinibbāyī, upahaccaparinibbāyī, sasaṅkhāraparinibbāyī, asaṅkhāraparinibbāyī, uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti, avihesu pañca, tathā atappasudassasudassīsu. Akaniṭṭhesu pana uddhaṃsotavajjā cattāroti catuvīsati anāgāmino, sukkhavipassako samathayānikoti dve arahanto, cattāro maggaṭṭhāti catupaññāsa. Te sabbepi saddhādhurapaññādhurānaṃ vasena diguṇā hutvā aṭṭhasataṃ honti. Sesaṃ vuttanayameva.
சத்தாரி ஏதானி யுகா³னி ஹொந்தீதி தே ஸப்³பே³பி அட்ட² வா அட்ட²ஸதங் வாதி வித்தா²ரவஸேன உத்³தி³ட்ட²புக்³க³லா, ஸங்கே²பவஸேன ஸோதாபத்திமக்³க³ட்டோ² ப²லட்டோ²தி ஏகங் யுக³ங், ஏவங் யாவ அரஹத்தமக்³க³ட்டோ² ப²லட்டோ²தி ஏகங் யுக³ந்தி சத்தாரி யுகா³னி ஹொந்தி. தே த³க்கி²ணெய்யாதி எத்த² தேதி புப்³பே³ அனியமெத்வா உத்³தி³ட்டா²னங் நியமெத்வா நித்³தே³ஸோ. யே புக்³க³லா வித்தா²ரவஸேன அட்ட² வா அட்ட²ஸதங் வா, ஸங்கே²பவஸேன சத்தாரி யுகா³னி ஹொந்தீதி வுத்தா, ஸப்³பே³பி தே த³க்கி²ணங் அரஹந்தீதி த³க்கி²ணெய்யா. த³க்கி²ணா நாம கம்மஞ்ச கம்மவிபாகஞ்ச ஸத்³த³ஹித்வா ‘‘ஏஸ மே இத³ங் வேஜ்ஜகம்மங் வா ஜங்க⁴பேஸனிகங் வா கரிஸ்ஸதீ’’தி ஏவமாதீ³னி அனபெக்கி²த்வா தீ³யமானோ தெ³ய்யத⁴ம்மோ, தங் அரஹந்தி நாம ஸீலாதி³கு³ணயுத்தா புக்³க³லா. இமே ச தாதி³ஸா, தேன வுச்சந்தி தே ‘‘த³க்கி²ணெய்யா’’தி.
Cattāri etāni yugāni hontīti te sabbepi aṭṭha vā aṭṭhasataṃ vāti vitthāravasena uddiṭṭhapuggalā, saṅkhepavasena sotāpattimaggaṭṭho phalaṭṭhoti ekaṃ yugaṃ, evaṃ yāva arahattamaggaṭṭho phalaṭṭhoti ekaṃ yuganti cattāri yugāni honti. Te dakkhiṇeyyāti ettha teti pubbe aniyametvā uddiṭṭhānaṃ niyametvā niddeso. Ye puggalā vitthāravasena aṭṭha vā aṭṭhasataṃ vā, saṅkhepavasena cattāri yugāni hontīti vuttā, sabbepi te dakkhiṇaṃ arahantīti dakkhiṇeyyā. Dakkhiṇā nāma kammañca kammavipākañca saddahitvā ‘‘esa me idaṃ vejjakammaṃ vā jaṅghapesanikaṃ vā karissatī’’ti evamādīni anapekkhitvā dīyamāno deyyadhammo, taṃ arahanti nāma sīlādiguṇayuttā puggalā. Ime ca tādisā, tena vuccanti te ‘‘dakkhiṇeyyā’’ti.
ஸுக³தஸ்ஸ ஸாவகாதி ப⁴க³வா ஸோப⁴னேன க³மனேன யுத்தத்தா, ஸோப⁴னஞ்ச டா²னங் க³தத்தா, ஸுட்டு² ச க³தத்தா ஸுட்டு² ஏவ ச க³த³த்தா ஸுக³தோ, தஸ்ஸ ஸுக³தஸ்ஸ. ஸப்³பே³பி தே வசனங் ஸுணந்தீதி ஸாவகா. காமஞ்ச அஞ்ஞேபி ஸுணந்தி, ந பன ஸுத்வா கத்தப்³ப³கிச்சங் கரொந்தி. இமே பன ஸுத்வா கத்தப்³ப³ங் த⁴ம்மானுத⁴ம்மபடிபத்திங் கத்வா மக்³க³ப²லானி பத்தா, தஸ்மா ‘‘ஸாவகா’’தி வுச்சந்தி. ஏதேஸு தி³ன்னானி மஹப்ப²லானீதி ஏதேஸு ஸுக³தஸாவகேஸு அப்பகானிபி தா³னானி தி³ன்னானி படிக்³கா³ஹகதோ த³க்கி²ணாவிஸுத்³தி⁴பா⁴வங் உபக³தத்தா மஹப்ப²லானி ஹொந்தி. தஸ்மா ஸுத்தந்தரேபி வுத்தங் –
Sugatassa sāvakāti bhagavā sobhanena gamanena yuttattā, sobhanañca ṭhānaṃ gatattā, suṭṭhu ca gatattā suṭṭhu eva ca gadattā sugato, tassa sugatassa. Sabbepi te vacanaṃ suṇantīti sāvakā. Kāmañca aññepi suṇanti, na pana sutvā kattabbakiccaṃ karonti. Ime pana sutvā kattabbaṃ dhammānudhammapaṭipattiṃ katvā maggaphalāni pattā, tasmā ‘‘sāvakā’’ti vuccanti. Etesu dinnāni mahapphalānīti etesu sugatasāvakesu appakānipi dānāni dinnāni paṭiggāhakato dakkhiṇāvisuddhibhāvaṃ upagatattā mahapphalāni honti. Tasmā suttantarepi vuttaṃ –
‘‘யாவதா, பி⁴க்க²வே, ஸங்கா⁴ வா க³ணா வா, ததா²க³தஸாவகஸங்கோ⁴ தேஸங் அக்³க³மக்கா²யதி, யதி³த³ங் சத்தாரி புரிஸயுகா³னி அட்ட² புரிஸபுக்³க³லா, ஏஸ ப⁴க³வதோ ஸாவகஸங்கோ⁴…பே॰… அக்³கோ³ விபாகோ ஹோதீ’’தி (அ॰ நி॰ 4.34; 5.32; இதிவு॰ 90).
‘‘Yāvatā, bhikkhave, saṅghā vā gaṇā vā, tathāgatasāvakasaṅgho tesaṃ aggamakkhāyati, yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho…pe… aggo vipāko hotī’’ti (a. ni. 4.34; 5.32; itivu. 90).
ஏவங் ப⁴க³வா ஸப்³பே³ஸம்பி மக்³க³ட்ட²ப²லட்டா²னங் வஸேன ஸங்க⁴ரதனஸ்ஸ கு³ணங் வத்வா இதா³னி தமேவ கு³ணங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி ஸங்கே⁴’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā sabbesampi maggaṭṭhaphalaṭṭhānaṃ vasena saṅgharatanassa guṇaṃ vatvā idāni tameva guṇaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi saṅghe’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
230. ஏவங் மக்³க³ட்ட²ப²லட்டா²னங் வஸேன ஸங்க⁴கு³ணேன ஸச்சங் வத்வா இதா³னி ததோ ஏகச்சியானங் ப²லஸமாபத்திஸுக²மனுப⁴வந்தானங் கீ²ணாஸவபுக்³க³லானங்யேவ கு³ணேன வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘யே ஸுப்பயுத்தா’’தி. தத்த² யேதி அனியமிதுத்³தே³ஸவசனங். ஸுப்பயுத்தாதி ஸுட்டு² பயுத்தா, அனேகவிஹிதங் அனேஸனங் பஹாய ஸுத்³தா⁴ஜீவிதங் நிஸ்ஸாய விபஸ்ஸனாய அத்தானங் பயுஞ்ஜிதுமாரத்³தா⁴தி அத்தோ². அத² வா ஸுப்பயுத்தாதி பரிஸுத்³த⁴காயவசீபயோக³ஸமன்னாக³தா. தேன தேஸங் ஸீலக்க²ந்த⁴ங் த³ஸ்ஸேதி. மனஸா த³ள்ஹேனாதி த³ள்ஹேன மனஸா, தி²ரஸமாதி⁴யுத்தேன சேதஸாதி அத்தோ². தேன தேஸங் ஸமாதி⁴க்க²ந்த⁴ங் த³ஸ்ஸேதி. நிக்காமினோதி காயே ச ஜீவிதே ச அனபெக்கா² ஹுத்வா பஞ்ஞாது⁴ரேன வீரியேன ஸப்³ப³கிலேஸேஹி கதனிக்கமனா. தேன தேஸங் வீரியஸம்பன்னங் பஞ்ஞாக்க²ந்த⁴ங் த³ஸ்ஸேதி.
230. Evaṃ maggaṭṭhaphalaṭṭhānaṃ vasena saṅghaguṇena saccaṃ vatvā idāni tato ekacciyānaṃ phalasamāpattisukhamanubhavantānaṃ khīṇāsavapuggalānaṃyeva guṇena vattumāraddho ‘‘ye suppayuttā’’ti. Tattha yeti aniyamituddesavacanaṃ. Suppayuttāti suṭṭhu payuttā, anekavihitaṃ anesanaṃ pahāya suddhājīvitaṃ nissāya vipassanāya attānaṃ payuñjitumāraddhāti attho. Atha vā suppayuttāti parisuddhakāyavacīpayogasamannāgatā. Tena tesaṃ sīlakkhandhaṃ dasseti. Manasā daḷhenāti daḷhena manasā, thirasamādhiyuttena cetasāti attho. Tena tesaṃ samādhikkhandhaṃ dasseti. Nikkāminoti kāye ca jīvite ca anapekkhā hutvā paññādhurena vīriyena sabbakilesehi katanikkamanā. Tena tesaṃ vīriyasampannaṃ paññākkhandhaṃ dasseti.
கோ³தமஸாஸனம்ஹீதி கொ³த்ததோ கோ³தமஸ்ஸ ததா²க³தஸ்ஸேவ ஸாஸனம்ஹி. தேன இதோ ப³ஹித்³தா⁴ நானப்பகாரம்பி அமரதபங் கரொந்தானங் ஸுப்பயோகா³தி³கு³ணாபா⁴வதோ கிலேஸேஹி நிக்கமனாபா⁴வங் தீ³பேதி. தேதி புப்³பே³ உத்³தி³ட்டா²னங் நித்³தே³ஸவசனங். பத்திபத்தாதி எத்த² பத்தப்³பா³தி பத்தி, பத்தப்³பா³ நாம பத்துங் அரஹா, யங் பத்வா அச்சந்தயோக³க்கே²மினோ ஹொந்தி, அரஹத்தப²லஸ்ஸேதங் அதி⁴வசனங், தங் பத்திங் பத்தாதி பத்திபத்தா. அமதந்தி நிப்³பா³னங். விக³ய்ஹாதி ஆரம்மணவஸேன விகா³ஹித்வா. லத்³தா⁴தி லபி⁴த்வா. முதா⁴தி அப்³யயேன காகணிகமத்தம்பி ப்³யயங் அகத்வா. நிப்³பு³திந்தி படிப்பஸ்ஸத்³த⁴கிலேஸத³ரத²ங் ப²லஸமாபத்திங். பு⁴ஞ்ஜமானாதி அனுப⁴வமானா. கிங் வுத்தங் ஹோதி? யே இமஸ்மிங் கோ³தமஸாஸனம்ஹி ஸீலஸம்பன்னத்தா ஸுப்பயுத்தா, ஸமாதி⁴ஸம்பன்னத்தா மனஸா த³ள்ஹேன, பஞ்ஞாஸம்பன்னத்தா நிக்காமினோ, தே இமாய ஸம்மாபடிபதா³ய அமதங் விக³ய்ஹ முதா⁴ லத்³தா⁴ ப²லஸமாபத்திஸஞ்ஞிதங் நிப்³பு³திங் பு⁴ஞ்ஜமானா பத்திபத்தா நாம ஹொந்தீதி.
Gotamasāsanamhīti gottato gotamassa tathāgatasseva sāsanamhi. Tena ito bahiddhā nānappakārampi amaratapaṃ karontānaṃ suppayogādiguṇābhāvato kilesehi nikkamanābhāvaṃ dīpeti. Teti pubbe uddiṭṭhānaṃ niddesavacanaṃ. Pattipattāti ettha pattabbāti patti, pattabbā nāma pattuṃ arahā, yaṃ patvā accantayogakkhemino honti, arahattaphalassetaṃ adhivacanaṃ, taṃ pattiṃ pattāti pattipattā. Amatanti nibbānaṃ. Vigayhāti ārammaṇavasena vigāhitvā. Laddhāti labhitvā. Mudhāti abyayena kākaṇikamattampi byayaṃ akatvā. Nibbutinti paṭippassaddhakilesadarathaṃ phalasamāpattiṃ. Bhuñjamānāti anubhavamānā. Kiṃ vuttaṃ hoti? Ye imasmiṃ gotamasāsanamhi sīlasampannattā suppayuttā, samādhisampannattā manasā daḷhena, paññāsampannattā nikkāmino, te imāya sammāpaṭipadāya amataṃ vigayha mudhā laddhā phalasamāpattisaññitaṃ nibbutiṃ bhuñjamānā pattipattā nāma hontīti.
ஏவங் ப⁴க³வா ப²லஸமாபத்திஸுக²மனுப⁴வந்தானங் கீ²ணாஸவபுக்³க³லானங்யேவ வஸேன ஸங்க⁴ரதனஸ்ஸ கு³ணங் வத்வா இதா³னி தமேவ கு³ணங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி ஸங்கே⁴’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā phalasamāpattisukhamanubhavantānaṃ khīṇāsavapuggalānaṃyeva vasena saṅgharatanassa guṇaṃ vatvā idāni tameva guṇaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi saṅghe’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
231. ஏவங் கீ²ணாஸவபுக்³க³லானங் கு³ணேன ஸங்கா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சங் வத்வா இதா³னி ப³ஹுஜனபச்சக்கே²ன ஸோதாபன்னஸ்ஸேவ கு³ணேன வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘யதி²ந்த³கீ²லோ’’தி. தத்த² யதா²தி உபமாவசனங். இந்த³கீ²லோதி நக³ரத்³வாரனிவாரணத்த²ங் உம்மாரப்³ப⁴ந்தரே அட்ட² வா த³ஸ வா ஹத்தே² பத²விங் க²ணித்வா ஆகோடிதஸ்ஸ ஸாரதா³ருமயத²ம்ப⁴ஸ்ஸேதங் அதி⁴வசனங். பத²விந்தி பூ⁴மிங். ஸிதோதி அந்தோ பவிஸித்வா நிஸ்ஸிதோ. ஸியாதி ப⁴வெய்ய. சதுப்³பி⁴ வாதேஹீதி சதூஹி தி³ஸாஹி ஆக³தவாதேஹி. அஸம்பகம்பியோதி கம்பேதுங் வா சாலேதுங் வா அஸக்குணெய்யோ. ததூ²பமந்தி ததா²வித⁴ங். ஸப்புரிஸந்தி உத்தமபுரிஸங். வதா³மீதி ப⁴ணாமி. யோ அரியஸச்சானி அவேச்ச பஸ்ஸதீதி யோ சத்தாரி அரியஸச்சானி பஞ்ஞாய அஜ்ஜோ²கா³ஹெத்வா பஸ்ஸதி. தத்த² அரியஸச்சானி விஸுத்³தி⁴மக்³கே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³னி.
231. Evaṃ khīṇāsavapuggalānaṃ guṇena saṅghādhiṭṭhānaṃ saccaṃ vatvā idāni bahujanapaccakkhena sotāpannasseva guṇena vattumāraddho ‘‘yathindakhīlo’’ti. Tattha yathāti upamāvacanaṃ. Indakhīloti nagaradvāranivāraṇatthaṃ ummārabbhantare aṭṭha vā dasa vā hatthe pathaviṃ khaṇitvā ākoṭitassa sāradārumayathambhassetaṃ adhivacanaṃ. Pathavinti bhūmiṃ. Sitoti anto pavisitvā nissito. Siyāti bhaveyya. Catubbhi vātehīti catūhi disāhi āgatavātehi. Asampakampiyoti kampetuṃ vā cāletuṃ vā asakkuṇeyyo. Tathūpamanti tathāvidhaṃ. Sappurisanti uttamapurisaṃ. Vadāmīti bhaṇāmi. Yo ariyasaccāni avecca passatīti yo cattāri ariyasaccāni paññāya ajjhogāhetvā passati. Tattha ariyasaccāni visuddhimagge vuttanayeneva veditabbāni.
அயங் பனெத்த² ஸங்கே²பத்தோ² – யதா² ஹி இந்த³கீ²லோ க³ம்பீ⁴ரனேமதாய பத²விஸ்ஸிதோ சதுப்³பி⁴ வாதேஹி அஸம்பகம்பியோ ஸியா, இமம்பி ஸப்புரிஸங் ததூ²பமமேவ வதா³மி, யோ அரியஸச்சானி அவேச்ச பஸ்ஸதி. கஸ்மா? யஸ்மா ஸோபி இந்த³கீ²லோ விய சதூஹி வாதேஹி ஸப்³ப³தித்தி²யவாத³வாதேஹி அஸம்பகம்பியோ ஹோதி, தம்ஹா த³ஸ்ஸனா கேனசி கம்பேதுங் வா சாலேதுங் வா அஸக்குணெய்யோ. தஸ்மா ஸுத்தந்தரேபி வுத்தங் –
Ayaṃ panettha saṅkhepattho – yathā hi indakhīlo gambhīranematāya pathavissito catubbhi vātehi asampakampiyo siyā, imampi sappurisaṃ tathūpamameva vadāmi, yo ariyasaccāni avecca passati. Kasmā? Yasmā sopi indakhīlo viya catūhi vātehi sabbatitthiyavādavātehi asampakampiyo hoti, tamhā dassanā kenaci kampetuṃ vā cāletuṃ vā asakkuṇeyyo. Tasmā suttantarepi vuttaṃ –
‘‘ஸெய்யதா²பி , பி⁴க்க²வே, அயோகீ²லோ வா இந்த³கீ²லோ வா க³ம்பீ⁴ரனேமோ ஸுனிகா²தோ அசலோ அஸம்பகம்பீ, புரத்தி²மாய சேபி தி³ஸாய ஆக³ச்செ²ய்ய பு⁴ஸா வாதவுட்டி², நேவ நங் ஸங்கம்பெய்ய ந ஸம்பகம்பெய்ய ந ஸம்பசாலெய்ய. பச்சி²மாய…பே॰… த³க்கி²ணாய… உத்தராய சேபி…பே॰… ந ஸம்பசாலெய்ய. தங் கிஸ்ஸ ஹேது? க³ம்பீ⁴ரத்தா, பி⁴க்க²வே, நேமஸ்ஸ ஸுனிகா²தத்தா இந்த³கீ²லஸ்ஸ. ஏவமேவ கோ², பி⁴க்க²வே, யே ச கோ² கேசி ஸமணா வா ப்³ராஹ்மணா வா ‘இத³ங் து³க்க²ந்தி…பே॰… படிபதா³’தி யதா²பூ⁴தங் பஜானந்தி, தே ந அஞ்ஞஸ்ஸ ஸமணஸ்ஸ வா ப்³ராஹ்மணஸ்ஸ வா முக²ங் ஓலோகெந்தி ‘அயங் நூன ப⁴வங் ஜானங் ஜானாதி பஸ்ஸங் பஸ்ஸதீ’தி. தங் கிஸ்ஸ ஹேது? ஸுதி³ட்ட²த்தா, பி⁴க்க²வே, சதுன்னங் அரியஸச்சான’’ந்தி (ஸங்॰ நி॰ 5.1109).
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, ayokhīlo vā indakhīlo vā gambhīranemo sunikhāto acalo asampakampī, puratthimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi, neva naṃ saṅkampeyya na sampakampeyya na sampacāleyya. Pacchimāya…pe… dakkhiṇāya… uttarāya cepi…pe… na sampacāleyya. Taṃ kissa hetu? Gambhīrattā, bhikkhave, nemassa sunikhātattā indakhīlassa. Evameva kho, bhikkhave, ye ca kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā ‘idaṃ dukkhanti…pe… paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānanti, te na aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā mukhaṃ olokenti ‘ayaṃ nūna bhavaṃ jānaṃ jānāti passaṃ passatī’ti. Taṃ kissa hetu? Sudiṭṭhattā, bhikkhave, catunnaṃ ariyasaccāna’’nti (saṃ. ni. 5.1109).
ஏவங் ப⁴க³வா ப³ஹுஜனபச்சக்க²ஸ்ஸ ஸோதாபன்னஸ்ஸேவ வஸேன ஸங்க⁴ரதனஸ்ஸ கு³ணங் வத்வா இதா³னி தமேவ கு³ணங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி ஸங்கே⁴’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā bahujanapaccakkhassa sotāpannasseva vasena saṅgharatanassa guṇaṃ vatvā idāni tameva guṇaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi saṅghe’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
232. ஏவங் அவிஸேஸதோ ஸோதாபன்னஸ்ஸ கு³ணேன ஸங்கா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சங் வத்வா இதா³னி யே தே தயோ ஸோதாபன்னா ஏகபீ³ஜீ கோலங்கோலோ ஸத்தக்க²த்துபரமோதி. யதா²ஹ –
232. Evaṃ avisesato sotāpannassa guṇena saṅghādhiṭṭhānaṃ saccaṃ vatvā idāni ye te tayo sotāpannā ekabījī kolaṃkolo sattakkhattuparamoti. Yathāha –
‘‘இதே⁴கச்சோ புக்³க³லோ திண்ணங் ஸங்யோஜனானங் பரிக்க²யா ஸோதாபன்னோ ஹோதி…பே॰… ஸோ ஏகங்யேவ ப⁴வங் நிப்³ப³த்தித்வா து³க்க²ஸ்ஸந்தங் கரோதி, அயங் ஏகபீ³ஜீ. ததா² த்³வே வா தீணி வா குலானி ஸந்தா⁴வித்வா ஸங்ஸரித்வா து³க்க²ஸ்ஸந்தங் கரோதி, அயங் கோலங்கோலோ. ததா² ஸத்தக்க²த்துங் தே³வேஸு ச மனுஸ்ஸேஸு ச ஸந்தா⁴வித்வா ஸங்ஸரித்வா து³க்க²ஸ்ஸந்தங் கரோதி, அயங் ஸத்தக்க²த்துபரமோ’’தி (பு॰ ப॰ 31-33).
‘‘Idhekacco puggalo tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hoti…pe… so ekaṃyeva bhavaṃ nibbattitvā dukkhassantaṃ karoti, ayaṃ ekabījī. Tathā dve vā tīṇi vā kulāni sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karoti, ayaṃ kolaṃkolo. Tathā sattakkhattuṃ devesu ca manussesu ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karoti, ayaṃ sattakkhattuparamo’’ti (pu. pa. 31-33).
தேஸங் ஸப்³ப³கனிட்ட²ஸ்ஸ ஸத்தக்க²த்துபரமஸ்ஸ கு³ணேன வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘யே அரியஸச்சானீ’’தி. தத்த² யே அரியஸச்சானீதி ஏதங் வுத்தனயமேவ. விபா⁴வயந்தீதி பஞ்ஞாஓபா⁴ஸேன ஸச்சபடிச்சா²த³கங் கிலேஸந்த⁴காரங் வித⁴மித்வா அத்தனோ பகாஸானி பாகடானி கரொந்தி. க³ம்பீ⁴ரபஞ்ஞேனாதி அப்பமெய்யபஞ்ஞதாய ஸதே³வகஸ்ஸபி லோகஸ்ஸ ஞாணேன அலப்³ப⁴னெய்யபதிட்ட²பஞ்ஞேன, ஸப்³ப³ஞ்ஞுனாதி வுத்தங் ஹோதி. ஸுதே³ஸிதானீதி ஸமாஸப்³யாஸஸாகல்யவேகல்யாதீ³ஹி தேஹி தேஹி நயேஹி ஸுட்டு² தே³ஸிதானி. கிஞ்சாபி தே ஹொந்தி பு⁴ஸங் பமத்தாதி தே விபா⁴விதஅரியஸச்சா புக்³க³லா கிஞ்சாபி தே³வரஜ்ஜசக்கவத்திரஜ்ஜாதி³ப்பமாத³ட்டா²னங் ஆக³ம்ம பு⁴ஸங் பமத்தா ஹொந்தி, ததா²பி ஸோதாபத்திமக்³க³ஞாணேன அபி⁴ஸங்கா²ரவிஞ்ஞாணஸ்ஸ நிரோதா⁴ ட²பெத்வா ஸத்த ப⁴வே அனமதக்³கே³ ஸங்ஸாரே யே உப்பஜ்ஜெய்யுங் நாமஞ்ச ரூபஞ்ச , தேஸங் நிருத்³த⁴த்தா அத்த²ங்க³தத்தா ந அட்ட²மங் ப⁴வங் ஆதி³யந்தி, ஸத்தமப⁴வே ஏவ பன விபஸ்ஸனங் ஆரபி⁴த்வா அரஹத்தங் பாபுணந்தீதி.
Tesaṃ sabbakaniṭṭhassa sattakkhattuparamassa guṇena vattumāraddho ‘‘ye ariyasaccānī’’ti. Tattha ye ariyasaccānīti etaṃ vuttanayameva. Vibhāvayantīti paññāobhāsena saccapaṭicchādakaṃ kilesandhakāraṃ vidhamitvā attano pakāsāni pākaṭāni karonti. Gambhīrapaññenāti appameyyapaññatāya sadevakassapi lokassa ñāṇena alabbhaneyyapatiṭṭhapaññena, sabbaññunāti vuttaṃ hoti. Sudesitānīti samāsabyāsasākalyavekalyādīhi tehi tehi nayehi suṭṭhu desitāni. Kiñcāpi te honti bhusaṃ pamattāti te vibhāvitaariyasaccā puggalā kiñcāpi devarajjacakkavattirajjādippamādaṭṭhānaṃ āgamma bhusaṃ pamattā honti, tathāpi sotāpattimaggañāṇena abhisaṅkhāraviññāṇassa nirodhā ṭhapetvā satta bhave anamatagge saṃsāre ye uppajjeyyuṃ nāmañca rūpañca , tesaṃ niruddhattā atthaṅgatattā na aṭṭhamaṃ bhavaṃ ādiyanti, sattamabhave eva pana vipassanaṃ ārabhitvā arahattaṃ pāpuṇantīti.
ஏவங் ப⁴க³வா ஸத்தக்க²த்துபரமவஸேன ஸங்க⁴ரதனஸ்ஸ கு³ணங் வத்வா இதா³னி தமேவ கு³ணங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி ஸங்கே⁴’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā sattakkhattuparamavasena saṅgharatanassa guṇaṃ vatvā idāni tameva guṇaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi saṅghe’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
233. ஏவங் ஸத்தக்க²த்துபரமஸ்ஸ அட்ட²மங் ப⁴வங் அனாதி³யனகு³ணேன ஸங்கா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சங் வத்வா இதா³னி தஸ்ஸேவ ஸத்த ப⁴வே ஆதி³யதோபி அஞ்ஞேஹி அப்பஹீனப⁴வாதா³னேஹி புக்³க³லேஹி விஸிட்டே²ன கு³ணேன வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘ஸஹாவஸ்ஸா’’தி. தத்த² ஸஹாவாதி ஸத்³தி⁴ங்யேவ. அஸ்ஸாதி ‘‘ந தே ப⁴வங் அட்ட²மமாதி³யந்தீ’’தி வுத்தேஸு அஞ்ஞதரஸ்ஸ. த³ஸ்ஸனஸம்பதா³யாதி ஸோதாபத்திமக்³க³ஸம்பத்தியா. ஸோதாபத்திமக்³கோ³ ஹி நிப்³பா³னங் தி³ஸ்வா கத்தப்³ப³கிச்சஸம்பதா³ய ஸப்³ப³பட²மங் நிப்³பா³னத³ஸ்ஸனதோ ‘‘த³ஸ்ஸன’’ந்தி வுச்சதி. தஸ்ஸ அத்தனி பாதுபா⁴வோ த³ஸ்ஸனஸம்பதா³, தாய த³ஸ்ஸனஸம்பதா³ய ஸஹ ஏவ. தயஸ்ஸு த⁴ம்மா ஜஹிதா ப⁴வந்தீதி எத்த² ஸுஇதி பத³பூரணமத்தே நிபாதோ. ‘‘இத³ங்ஸு மே, ஸாரிபுத்த, மஹாவிகடபோ⁴ஜனஸ்மிங் ஹோதீ’’திஏவமாதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.156) விய. யதோ ஸஹாவஸ்ஸ த³ஸ்ஸனஸம்பதா³ய தயோ த⁴ம்மா ஜஹிதா ப⁴வந்தி பஹீனா ப⁴வந்தீதி அயமேவெத்த² அத்தோ².
233. Evaṃ sattakkhattuparamassa aṭṭhamaṃ bhavaṃ anādiyanaguṇena saṅghādhiṭṭhānaṃ saccaṃ vatvā idāni tasseva satta bhave ādiyatopi aññehi appahīnabhavādānehi puggalehi visiṭṭhena guṇena vattumāraddho ‘‘sahāvassā’’ti. Tattha sahāvāti saddhiṃyeva. Assāti ‘‘na te bhavaṃ aṭṭhamamādiyantī’’ti vuttesu aññatarassa. Dassanasampadāyāti sotāpattimaggasampattiyā. Sotāpattimaggo hi nibbānaṃ disvā kattabbakiccasampadāya sabbapaṭhamaṃ nibbānadassanato ‘‘dassana’’nti vuccati. Tassa attani pātubhāvo dassanasampadā, tāya dassanasampadāya saha eva. Tayassu dhammā jahitā bhavantīti ettha suiti padapūraṇamatte nipāto. ‘‘Idaṃsu me, sāriputta, mahāvikaṭabhojanasmiṃ hotī’’tievamādīsu (ma. ni. 1.156) viya. Yato sahāvassa dassanasampadāya tayo dhammā jahitā bhavanti pahīnā bhavantīti ayamevettha attho.
இதா³னி ஜஹிதத⁴ம்மத³ஸ்ஸனத்த²ங் ஆஹ ‘‘ஸக்காயதி³ட்டீ² விசிகிச்சி²தஞ்ச, ஸீலப்³ப³தங் வாபி யத³த்தி² கிஞ்சீ’’தி. தத்த² ஸதி காயே விஜ்ஜமானே உபாதா³னக்க²ந்த⁴பஞ்சகஸங்கா²தே காயே வீஸதிவத்து²கா தி³ட்டி² ஸக்காயதி³ட்டி², ஸதீ வா தத்த² காயே தி³ட்டீ²திபி ஸக்காயதி³ட்டி², யதா²வுத்தப்பகாரே காயே விஜ்ஜமானா தி³ட்டீ²தி அத்தோ². ஸதியேவ வா காயே தி³ட்டீ²திபி ஸக்காயதி³ட்டி², யதா²வுத்தப்பகாரே காயே விஜ்ஜமானே ரூபாதி³ஸங்கா²தோ அத்தாதி ஏவங் பவத்தா தி³ட்டீ²தி அத்தோ². தஸ்ஸா ச பஹீனத்தா ஸப்³ப³தி³ட்டி²க³தானி பஹீனானியேவ ஹொந்தி. ஸா ஹி நேஸங் மூலங். ஸப்³ப³கிலேஸப்³யாதி⁴வூபஸமனதோ பஞ்ஞா ‘‘சிகிச்சி²த’’ந்தி வுச்சதி, தங் பஞ்ஞாசிகிச்சி²தங் இதோ விக³தங், ததோ வா பஞ்ஞாசிகிச்சி²தா இத³ங் விக³தந்தி விசிகிச்சி²தங், ‘‘ஸத்த²ரி கங்க²தீ’’திஆதி³னா (த⁴॰ ஸ॰ 1008; விப⁴॰ 915) நயேன வுத்தாய அட்ட²வத்து²காய விமதியா ஏதங் அதி⁴வசனங். தஸ்ஸா பஹீனத்தா ஸப்³ப³விசிகிச்சி²தானி பஹீனானி ஹொந்தி. தஞ்ஹி நேஸங் மூலங். ‘‘இதோ ப³ஹித்³தா⁴ ஸமணப்³ராஹ்மணானங் ஸீலேன ஸுத்³தி⁴ வதேன ஸுத்³தீ⁴’’திஏவமாதீ³ஸு (த⁴॰ ஸ॰ 1222; விப⁴॰ 938) ஆக³தங் கோ³ஸீலகுக்குரஸீலாதி³கங் ஸீலங் கோ³வதகுக்குரவதாதி³கஞ்ச வதங் ‘‘ஸீலப்³ப³த’’ந்தி வுச்சதி. தஸ்ஸ பஹீனத்தா ஸப்³ப³ம்பி நக்³கி³யமுண்டி³காதி³ அமரதபங் பஹீனங் ஹோதி. தஞ்ஹி தஸ்ஸ மூலங். தேன ஸப்³பா³வஸானே வுத்தங் ‘‘யத³த்தி² கிஞ்சீ’’தி. து³க்க²த³ஸ்ஸனஸம்பதா³ய செத்த² ஸக்காயதி³ட்டி², ஸமுத³யத³ஸ்ஸனஸம்பதா³ய விசிகிச்சி²தங், மக்³க³த³ஸ்ஸனநிப்³பா³னத³ஸ்ஸனஸம்பதா³ய ஸீலப்³ப³தங் பஹீயதீதி விஞ்ஞாதப்³ப³ங்.
Idāni jahitadhammadassanatthaṃ āha ‘‘sakkāyadiṭṭhī vicikicchitañca, sīlabbataṃ vāpi yadatthi kiñcī’’ti. Tattha sati kāye vijjamāne upādānakkhandhapañcakasaṅkhāte kāye vīsativatthukā diṭṭhi sakkāyadiṭṭhi, satī vā tattha kāye diṭṭhītipi sakkāyadiṭṭhi, yathāvuttappakāre kāye vijjamānā diṭṭhīti attho. Satiyeva vā kāye diṭṭhītipi sakkāyadiṭṭhi, yathāvuttappakāre kāye vijjamāne rūpādisaṅkhāto attāti evaṃ pavattā diṭṭhīti attho. Tassā ca pahīnattā sabbadiṭṭhigatāni pahīnāniyeva honti. Sā hi nesaṃ mūlaṃ. Sabbakilesabyādhivūpasamanato paññā ‘‘cikicchita’’nti vuccati, taṃ paññācikicchitaṃ ito vigataṃ, tato vā paññācikicchitā idaṃ vigatanti vicikicchitaṃ, ‘‘satthari kaṅkhatī’’tiādinā (dha. sa. 1008; vibha. 915) nayena vuttāya aṭṭhavatthukāya vimatiyā etaṃ adhivacanaṃ. Tassā pahīnattā sabbavicikicchitāni pahīnāni honti. Tañhi nesaṃ mūlaṃ. ‘‘Ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇānaṃ sīlena suddhi vatena suddhī’’tievamādīsu (dha. sa. 1222; vibha. 938) āgataṃ gosīlakukkurasīlādikaṃ sīlaṃ govatakukkuravatādikañca vataṃ ‘‘sīlabbata’’nti vuccati. Tassa pahīnattā sabbampi naggiyamuṇḍikādi amaratapaṃ pahīnaṃ hoti. Tañhi tassa mūlaṃ. Tena sabbāvasāne vuttaṃ ‘‘yadatthi kiñcī’’ti. Dukkhadassanasampadāya cettha sakkāyadiṭṭhi, samudayadassanasampadāya vicikicchitaṃ, maggadassananibbānadassanasampadāya sīlabbataṃ pahīyatīti viññātabbaṃ.
234. ஏவமஸ்ஸ கிலேஸவட்டப்பஹானங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி தஸ்மிங் கிலேஸவட்டே ஸதி யேன விபாகவட்டேன ப⁴விதப்³ப³ங், தப்பஹானா தஸ்ஸாபி பஹானங் தீ³பெந்தோ ஆஹ ‘‘சதூஹபாயேஹி ச விப்பமுத்தோ’’தி. தத்த² சத்தாரோ அபாயா நாம நிரயதிரச்சா²னபெத்திவிஸயஅஸுரகாயா, தேஹி ஏஸ ஸத்த ப⁴வே உபாதி³யந்தோபி விப்பமுத்தோதி அத்தோ².
234. Evamassa kilesavaṭṭappahānaṃ dassetvā idāni tasmiṃ kilesavaṭṭe sati yena vipākavaṭṭena bhavitabbaṃ, tappahānā tassāpi pahānaṃ dīpento āha ‘‘catūhapāyehi ca vippamutto’’ti. Tattha cattāro apāyā nāma nirayatiracchānapettivisayaasurakāyā, tehi esa satta bhave upādiyantopi vippamuttoti attho.
ஏவமஸ்ஸ விபாகவட்டப்பஹானங் த³ஸ்ஸெத்வா இதா³னி யங் இமஸ்ஸ விபாகவட்டஸ்ஸ மூலபூ⁴தங் கம்மவட்டங், தஸ்ஸாபி பஹானங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘ச²ச்சாபி⁴டா²னானி அப⁴ப்³ப³ காது’’ந்தி. தத்த² அபி⁴டா²னானீதி ஓளாரிகட்டா²னானி, தானி ஏஸ ச² அப⁴ப்³போ³ காதுங். தானி ச ‘‘அட்டா²னமேதங், பி⁴க்க²வே, அனவகாஸோ, யங் தி³ட்டி²ஸம்பன்னோ புக்³க³லோ மாதரங் ஜீவிதா வோரோபெய்யா’’திஆதி³னா (அ॰ நி॰ 1.271; ம॰ நி॰ 3.128; விப⁴॰ 809) நயேன ஏககனிபாதே வுத்தானி மாதுகா⁴தபிதுகா⁴தஅரஹந்தகா⁴தலோஹிதுப்பாத³ஸங்க⁴பே⁴த³அஞ்ஞஸத்தா²ருத்³தே³ஸகம்மானி வேதி³தப்³பா³னி. தானி ஹி கிஞ்சாபி தி³ட்டி²ஸம்பன்னோ அரியஸாவகோ குந்த²கிபில்லிகம்பி ஜீவிதா ந வோரோபேதி, அபிச கோ² பன புது²ஜ்ஜனபா⁴வஸ்ஸ விக³ரஹணத்த²ங் வுத்தானி. புது²ஜ்ஜனோ ஹி அதி³ட்டி²ஸம்பன்னத்தா ஏவங்மஹாஸாவஜ்ஜானி அபி⁴டா²னானிபி கரோதி, த³ஸ்ஸனஸம்பன்னோ பன அப⁴ப்³போ³ தானி காதுந்தி. அப⁴ப்³ப³க்³க³ஹணஞ்செத்த² ப⁴வந்தரேபி அகரணத³ஸ்ஸனத்த²ங். ப⁴வந்தரேபி ஹி ஏஸ அத்தனோ அரியஸாவகபா⁴வங் அஜானந்தோபி த⁴ம்மதாய ஏவ ஏதானி வா ச², பகதிபாணாதிபாதாதீ³னி வா பஞ்ச வேரானி அஞ்ஞஸத்தா²ருத்³தே³ஸேன ஸஹ ச² டா²னானி ந கரோதி, யானி ஸந்தா⁴ய ஏகச்சே ‘‘ச²சா²பி⁴டா²னானீ’’தி பட²ந்தி. மதமச்ச²க்³கா³ஹாத³யோ செத்த² அரியஸாவககா³மதா³ரகானங் நித³ஸ்ஸனங்.
Evamassa vipākavaṭṭappahānaṃ dassetvā idāni yaṃ imassa vipākavaṭṭassa mūlabhūtaṃ kammavaṭṭaṃ, tassāpi pahānaṃ dassento āha ‘‘chaccābhiṭhānāni abhabba kātu’’nti. Tattha abhiṭhānānīti oḷārikaṭṭhānāni, tāni esa cha abhabbo kātuṃ. Tāni ca ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṃ jīvitā voropeyyā’’tiādinā (a. ni. 1.271; ma. ni. 3.128; vibha. 809) nayena ekakanipāte vuttāni mātughātapitughātaarahantaghātalohituppādasaṅghabhedaaññasatthāruddesakammāni veditabbāni. Tāni hi kiñcāpi diṭṭhisampanno ariyasāvako kunthakipillikampi jīvitā na voropeti, apica kho pana puthujjanabhāvassa vigarahaṇatthaṃ vuttāni. Puthujjano hi adiṭṭhisampannattā evaṃmahāsāvajjāni abhiṭhānānipi karoti, dassanasampanno pana abhabbo tāni kātunti. Abhabbaggahaṇañcettha bhavantarepi akaraṇadassanatthaṃ. Bhavantarepi hi esa attano ariyasāvakabhāvaṃ ajānantopi dhammatāya eva etāni vā cha, pakatipāṇātipātādīni vā pañca verāni aññasatthāruddesena saha cha ṭhānāni na karoti, yāni sandhāya ekacce ‘‘chachābhiṭhānānī’’ti paṭhanti. Matamacchaggāhādayo cettha ariyasāvakagāmadārakānaṃ nidassanaṃ.
ஏவங் ப⁴க³வா ஸத்த ப⁴வே ஆதி³யதோபி அரியஸாவகஸ்ஸ அஞ்ஞேஹி அப்பஹீனப⁴வாதா³னேஹி புக்³க³லேஹி விஸிட்ட²கு³ணவஸேன ஸங்க⁴ரதனஸ்ஸ கு³ணங் வத்வா இதா³னி தமேவ கு³ணங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி ஸங்கே⁴’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā satta bhave ādiyatopi ariyasāvakassa aññehi appahīnabhavādānehi puggalehi visiṭṭhaguṇavasena saṅgharatanassa guṇaṃ vatvā idāni tameva guṇaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi saṅghe’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
235. ஏவங் ஸத்த ப⁴வே ஆதி³யதோபி அஞ்ஞேஹி அப்பஹீனப⁴வாதா³னேஹி புக்³க³லேஹி விஸிட்ட²கு³ணவஸேன ஸங்கா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சங் வத்வா இதா³னி ‘‘ந கேவலங் த³ஸ்ஸனஸம்பன்னோ ச² அபி⁴டா²னானி அப⁴ப்³போ³ காதுங், கிங் பன அப்பமத்தகம்பி பாபங் கம்மங் கத்வா தஸ்ஸ படிச்சா²த³னாயபி அப⁴ப்³போ³’’தி பமாத³விஹாரினோபி த³ஸ்ஸனஸம்பன்னஸ்ஸ கதபடிச்சா²த³னாபா⁴வகு³ணேன வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘கிஞ்சாபி ஸோ கம்மங் கரோதி பாபக’’ந்தி.
235. Evaṃ satta bhave ādiyatopi aññehi appahīnabhavādānehi puggalehi visiṭṭhaguṇavasena saṅghādhiṭṭhānaṃ saccaṃ vatvā idāni ‘‘na kevalaṃ dassanasampanno cha abhiṭhānāni abhabbo kātuṃ, kiṃ pana appamattakampi pāpaṃ kammaṃ katvā tassa paṭicchādanāyapi abhabbo’’ti pamādavihārinopi dassanasampannassa katapaṭicchādanābhāvaguṇena vattumāraddho ‘‘kiñcāpi so kammaṃ karoti pāpaka’’nti.
தஸ்ஸத்தோ² – ஸோ த³ஸ்ஸனஸம்பன்னோ கிஞ்சாபி ஸதிஸம்மோஸேன பமாத³விஹாரங் ஆக³ம்ம யங் தங் ப⁴க³வதா லோகவஜ்ஜஸஞ்சிச்சானதிக்கமனங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘‘யங் மயா ஸாவகானங் ஸிக்கா²பத³ங் பஞ்ஞத்தங், தங் மம ஸாவகா ஜீவிதஹேதுபி நாதிக்கமந்தீ’’தி (சூளவ॰ 385; அ॰ நி॰ 8.19; உதா³॰ 45), தங் ட²பெத்வா அஞ்ஞங் குடிகாரஸஹஸெய்யாதி³ங் வா பண்ணத்திவஜ்ஜவீதிக்கமஸங்கா²தங் பு³த்³த⁴படிகுட்ட²ங் காயேன பாபகம்மங் கரோதி, பத³ஸோத⁴ம்மஉத்தரிச²ப்பஞ்சவாசாத⁴ம்மதே³ஸனாஸம்ப²ப்பலாபப²ருஸவசனாதி³ங் வா வாசாய, உத³ சேதஸா வா கத்த²சி லோப⁴தோ³ஸுப்பாத³னஜாதரூபாதி³ஸாதி³யனங் சீவராதி³பரிபோ⁴கே³ஸு அபச்சவெக்க²ணாதி³ங் வா பாபகம்மங் கரோதி. அப⁴ப்³போ³ ஸோ தஸ்ஸ படிச்ச²தா³ய, ந ஸோ தங் ‘‘இத³ங் அகப்பியமகரணீய’’ந்தி ஜானித்வா முஹுத்தம்பி படிச்சா²தே³தி, தங்க²ணஞ்ஞேவ பன ஸத்த²ரி வா விஞ்ஞூஸு வா ஸப்³ரஹ்மசாரீஸு ஆவி கத்வா யதா²த⁴ம்மங் படிகரோதி, ‘‘ந புன கரிஸ்ஸாமீ’’தி ஏவங் ஸங்வரிதப்³ப³ங் வா ஸங்வரதி. கஸ்மா? யஸ்மா அப⁴ப்³ப³தா தி³ட்ட²பத³ஸ்ஸ வுத்தா, ஏவரூபங் பாபகம்மங் கத்வா தஸ்ஸ படிச்சா²தா³ய தி³ட்ட²னிப்³பா³னபத³ஸ்ஸ த³ஸ்ஸனஸம்பன்னஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ அப⁴ப்³ப³தா வுத்தாதி அத்தோ².
Tassattho – so dassanasampanno kiñcāpi satisammosena pamādavihāraṃ āgamma yaṃ taṃ bhagavatā lokavajjasañciccānatikkamanaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘yaṃ mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamantī’’ti (cūḷava. 385; a. ni. 8.19; udā. 45), taṃ ṭhapetvā aññaṃ kuṭikārasahaseyyādiṃ vā paṇṇattivajjavītikkamasaṅkhātaṃ buddhapaṭikuṭṭhaṃ kāyena pāpakammaṃ karoti, padasodhammauttarichappañcavācādhammadesanāsamphappalāpapharusavacanādiṃ vā vācāya, uda cetasā vā katthaci lobhadosuppādanajātarūpādisādiyanaṃ cīvarādiparibhogesu apaccavekkhaṇādiṃ vā pāpakammaṃ karoti. Abhabbo so tassa paṭicchadāya, na so taṃ ‘‘idaṃ akappiyamakaraṇīya’’nti jānitvā muhuttampi paṭicchādeti, taṅkhaṇaññeva pana satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu āvi katvā yathādhammaṃ paṭikaroti, ‘‘na puna karissāmī’’ti evaṃ saṃvaritabbaṃ vā saṃvarati. Kasmā? Yasmā abhabbatā diṭṭhapadassa vuttā, evarūpaṃ pāpakammaṃ katvā tassa paṭicchādāya diṭṭhanibbānapadassa dassanasampannassa puggalassa abhabbatā vuttāti attho.
கத²ங் –
Kathaṃ –
‘‘ஸெய்யதா²பி, பி⁴க்க²வே, த³ஹரோ குமாரோ மந்தோ³ உத்தானஸெய்யகோ ஹத்தே²ன வா பாதே³ன வா அங்கா³ரங் அக்கமித்வா கி²ப்பமேவ படிஸங்ஹரதி , ஏவமேவ கோ², பி⁴க்க²வே, க⁴ம்மதா ஏஸா தி³ட்டி²ஸம்பன்னஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ, கிஞ்சாபி ததா²ரூபிங் ஆபத்திங் ஆபஜ்ஜதி, யதா²ரூபாய ஆபத்தியா வுட்டா²னங் பஞ்ஞாயதி, அத² கோ² நங் கி²ப்பமேவ ஸத்த²ரி வா விஞ்ஞூஸு வா ஸப்³ரஹ்மசாரீஸு தே³ஸேதி விவரதி உத்தானீகரோதி, தே³ஸெத்வா விவரித்வா உத்தானீகத்வா ஆயதிங் ஸங்வரங் ஆபஜ்ஜதீ’’தி (ம॰ நி॰ 1.496).
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, daharo kumāro mando uttānaseyyako hatthena vā pādena vā aṅgāraṃ akkamitvā khippameva paṭisaṃharati , evameva kho, bhikkhave, ghammatā esā diṭṭhisampannassa puggalassa, kiñcāpi tathārūpiṃ āpattiṃ āpajjati, yathārūpāya āpattiyā vuṭṭhānaṃ paññāyati, atha kho naṃ khippameva satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu deseti vivarati uttānīkaroti, desetvā vivaritvā uttānīkatvā āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī’’ti (ma. ni. 1.496).
ஏவங் ப⁴க³வா பமாத³விஹாரினோபி த³ஸ்ஸனஸம்பன்னஸ்ஸ கதபடிச்சா²த³னாபா⁴வகு³ணேன ஸங்க⁴ரதனஸ்ஸ கு³ணங் வத்வா இதா³னி தமேவ கு³ணங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி ஸங்கே⁴’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā pamādavihārinopi dassanasampannassa katapaṭicchādanābhāvaguṇena saṅgharatanassa guṇaṃ vatvā idāni tameva guṇaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi saṅghe’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
236. ஏவங் ஸங்க⁴பரியாபன்னானங் புக்³க³லானங் தேன தேன கு³ணப்பகாரேன ஸங்கா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சங் வத்வா இதா³னி ய்வாயங் ப⁴க³வதா ரதனத்தயகு³ணங் தீ³பெந்தேன இத⁴ ஸங்கே²பேன அஞ்ஞத்ர ச வித்தா²ரேன பரியத்தித⁴ம்மோ தே³ஸிதோ, தம்பி நிஸ்ஸாய புன பு³த்³தா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சங் வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘வனப்பகு³ம்பே³ யத² பு²ஸ்ஸிதக்³கே³’’தி. தத்த² ஆஸன்னஸன்னிவேஸவவத்தி²தானங் ருக்கா²னங் ஸமூஹோ வனங், மூலஸாரபெ²க்³கு³தசஸாகா²பலாஸேஹி பவுட்³டோ⁴ கு³ம்போ³ பகு³ம்போ³, வனே பகு³ம்போ³ வனப்பகு³ம்போ³, ஸ்வாயங் ‘‘வனப்பகு³ம்பே³’’தி வுத்தோ . ஏவம்பி ஹி வத்துங் லப்³ப⁴தி ‘‘அத்தி² ஸவிதக்கஸவிசாரே, அத்தி² அவிதக்கவிசாரமத்தே, ஸுகே² து³க்கே² ஜீவே’’திஆதீ³ஸு விய. யதா²தி ஓபம்மவசனங். பு²ஸ்ஸிதானி அக்³கா³னி அஸ்ஸாதி பு²ஸ்ஸிதக்³கோ³, ஸப்³ப³ஸாகா²பஸாகா²ஸு ஸஞ்ஜாதபுப்போ²தி அத்தோ². ஸோ புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ ‘‘பு²ஸ்ஸிதக்³கே³’’தி வுத்தோ. கி³ம்ஹான மாஸே பட²மஸ்மிங் கி³ம்ஹேதி யே சத்தாரோ கி³ம்ஹமாஸா, தேஸங் சதுன்னங் கி³ம்ஹானங் ஏகஸ்மிங் மாஸே. கதமஸ்மிங் மாஸே இதி சே? பட²மஸ்மிங் கி³ம்ஹே, சித்ரமாஸேதி அத்தோ². ஸோ ஹி ‘‘பட²மகி³ம்ஹோ’’தி ச ‘‘பா³லவஸந்தோ’’தி ச வுச்சதி. ததோ பரங் பத³த்த²தோ பாகடமேவ.
236. Evaṃ saṅghapariyāpannānaṃ puggalānaṃ tena tena guṇappakārena saṅghādhiṭṭhānaṃ saccaṃ vatvā idāni yvāyaṃ bhagavatā ratanattayaguṇaṃ dīpentena idha saṅkhepena aññatra ca vitthārena pariyattidhammo desito, tampi nissāya puna buddhādhiṭṭhānaṃ saccaṃ vattumāraddho ‘‘vanappagumbe yatha phussitagge’’ti. Tattha āsannasannivesavavatthitānaṃ rukkhānaṃ samūho vanaṃ, mūlasārapheggutacasākhāpalāsehi pavuḍḍho gumbo pagumbo, vane pagumbo vanappagumbo, svāyaṃ ‘‘vanappagumbe’’ti vutto . Evampi hi vattuṃ labbhati ‘‘atthi savitakkasavicāre, atthi avitakkavicāramatte, sukhe dukkhe jīve’’tiādīsu viya. Yathāti opammavacanaṃ. Phussitāni aggāni assāti phussitaggo, sabbasākhāpasākhāsu sañjātapupphoti attho. So pubbe vuttanayeneva ‘‘phussitagge’’ti vutto. Gimhāna māse paṭhamasmiṃ gimheti ye cattāro gimhamāsā, tesaṃ catunnaṃ gimhānaṃ ekasmiṃ māse. Katamasmiṃ māse iti ce? Paṭhamasmiṃ gimhe, citramāseti attho. So hi ‘‘paṭhamagimho’’ti ca ‘‘bālavasanto’’ti ca vuccati. Tato paraṃ padatthato pākaṭameva.
அயங் பனெத்த² பிண்ட³த்தோ² – யதா² பட²மகி³ம்ஹனாமகே பா³லவஸந்தே நானாவித⁴ருக்க²க³ஹனே வனே ஸுபுப்பி²தக்³க³ஸாகோ² தருணருக்க²க³ச்ச²பரியாயனாமோ பகு³ம்போ³ அதிவிய ஸஸ்ஸிரிகோ ஹோதி, ஏவமேவங் க²ந்தா⁴யதனாதீ³ஹி ஸதிபட்டா²னஸம்மப்பதா⁴னாதீ³ஹி ஸீலஸமாதி⁴க்க²ந்தா⁴தீ³ஹி வா நானப்பகாரேஹி அத்த²ப்பபே⁴த³புப்பே²ஹி அதிவிய ஸஸ்ஸிரிகத்தா ததூ²பமங் நிப்³பா³னகா³மிமக்³க³தீ³பனதோ நிப்³பா³னகா³மிங் பரியத்தித⁴ம்மவரங் நேவ லாப⁴ஹேது ந ஸக்காராதி³ஹேது, கேவலஞ்ஹி மஹாகருணாய அப்³பு⁴ஸ்ஸாஹிதஹத³யோ ஸத்தானங் பரமங்ஹிதாய அதே³ஸயீதி. பரமங்ஹிதாயாதி எத்த² ச கா³தா²ப³ந்த⁴ஸுக²த்த²ங் அனுனாஸிகோ, அயங் பனத்தோ² ‘‘பரமஹிதாய நிப்³பா³னாய அதே³ஸயீ’’தி.
Ayaṃ panettha piṇḍattho – yathā paṭhamagimhanāmake bālavasante nānāvidharukkhagahane vane supupphitaggasākho taruṇarukkhagacchapariyāyanāmo pagumbo ativiya sassiriko hoti, evamevaṃ khandhāyatanādīhi satipaṭṭhānasammappadhānādīhi sīlasamādhikkhandhādīhi vā nānappakārehi atthappabhedapupphehi ativiya sassirikattā tathūpamaṃ nibbānagāmimaggadīpanato nibbānagāmiṃ pariyattidhammavaraṃ neva lābhahetu na sakkārādihetu, kevalañhi mahākaruṇāya abbhussāhitahadayo sattānaṃ paramaṃhitāya adesayīti. Paramaṃhitāyāti ettha ca gāthābandhasukhatthaṃ anunāsiko, ayaṃ panattho ‘‘paramahitāya nibbānāya adesayī’’ti.
ஏவங் ப⁴க³வா இமங் ஸுபுப்பி²தக்³க³வனப்பகு³ம்ப³ஸதி³ஸங் பரியத்தித⁴ம்மங் வத்வா இதா³னி தமேவ நிஸ்ஸாய பு³த்³தா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி பு³த்³தே⁴’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³, கேவலங் பன இத³ம்பி யதா²வுத்தப்பகாரபரியத்தித⁴ம்மஸங்கா²தங் பு³த்³தே⁴ ரதனங் பணீதந்தி யோஜேதப்³ப³ங். இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā imaṃ supupphitaggavanappagumbasadisaṃ pariyattidhammaṃ vatvā idāni tameva nissāya buddhādhiṭṭhānaṃ saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi buddhe’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo, kevalaṃ pana idampi yathāvuttappakārapariyattidhammasaṅkhātaṃ buddhe ratanaṃ paṇītanti yojetabbaṃ. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
237. ஏவங் ப⁴க³வா பரியத்தித⁴ம்மேன பு³த்³தா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சங் வத்வா இதா³னி லோகுத்தரத⁴ம்மேன வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘வரோ வரஞ்ஞூ’’தி. தத்த² வரோதி பணீதாதி⁴முத்திகேஹி இச்சி²தோ ‘‘அஹோ வத மயம்பி ஏவரூபா அஸ்ஸாமா’’தி, வரகு³ணயோக³தோ வா வரோ, உத்தமோ ஸெட்டோ²தி அத்தோ². வரஞ்ஞூதி நிப்³பா³னஞ்ஞூ. நிப்³பா³னஞ்ஹி ஸப்³ப³த⁴ம்மானங் உத்தமட்டே²ன வரங், தஞ்சேஸ போ³தி⁴மூலே ஸயங் படிவிஜ்ஜி²த்வா அஞ்ஞாஸி. வரதோ³தி பஞ்சவக்³கி³யப⁴த்³த³வக்³கி³யஜடிலாதீ³னங் அஞ்ஞேஸஞ்ச தே³வமனுஸ்ஸானங் நிப்³பே³த⁴பா⁴கி³யவாஸனாபா⁴கி³யவரத⁴ம்மதா³யீதி அத்தோ². வராஹரோதி வரஸ்ஸ மக்³க³ஸ்ஸ ஆஹடத்தா வராஹரோதி வுச்சதி. ஸோ ஹி ப⁴க³வா தீ³பங்கரதோ பபு⁴தி ஸமதிங்ஸ பாரமியோ பூரெந்தோ புப்³ப³கேஹி ஸம்மாஸம்பு³த்³தே⁴ஹி அனுயாதங் புராணங் மக்³க³வரங் ஆஹரி, தேன வராஹரோதி வுச்சதி. அபிச ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணபடிலாபே⁴ன வரோ, நிப்³பா³னஸச்சி²கிரியாய வரஞ்ஞூ, ஸத்தானங் விமுத்திஸுக²தா³னேன வரதோ³, உத்தமபடிபதா³ஹரணேன வராஹரோ, ஏதேஹி லோகுத்தரகு³ணேஹி அதி⁴கஸ்ஸ கஸ்ஸசி அபா⁴வதோ அனுத்தரோ.
237. Evaṃ bhagavā pariyattidhammena buddhādhiṭṭhānaṃ saccaṃ vatvā idāni lokuttaradhammena vattumāraddho ‘‘varo varaññū’’ti. Tattha varoti paṇītādhimuttikehi icchito ‘‘aho vata mayampi evarūpā assāmā’’ti, varaguṇayogato vā varo, uttamo seṭṭhoti attho. Varaññūti nibbānaññū. Nibbānañhi sabbadhammānaṃ uttamaṭṭhena varaṃ, tañcesa bodhimūle sayaṃ paṭivijjhitvā aññāsi. Varadoti pañcavaggiyabhaddavaggiyajaṭilādīnaṃ aññesañca devamanussānaṃ nibbedhabhāgiyavāsanābhāgiyavaradhammadāyīti attho. Varāharoti varassa maggassa āhaṭattā varāharoti vuccati. So hi bhagavā dīpaṅkarato pabhuti samatiṃsa pāramiyo pūrento pubbakehi sammāsambuddhehi anuyātaṃ purāṇaṃ maggavaraṃ āhari, tena varāharoti vuccati. Apica sabbaññutaññāṇapaṭilābhena varo, nibbānasacchikiriyāya varaññū, sattānaṃ vimuttisukhadānena varado, uttamapaṭipadāharaṇena varāharo, etehi lokuttaraguṇehi adhikassa kassaci abhāvato anuttaro.
அபரோ நயோ – வரோ உபஸமாதி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன, வரஞ்ஞூ பஞ்ஞாதி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன, வரதோ³ சாகா³தி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன, வராஹரோ ஸச்சாதி⁴ட்டா²னபரிபூரணேன, வரங் மக்³க³ஸச்சமாஹரீதி. ததா² வரோ புஞ்ஞுஸ்ஸயேன, வரஞ்ஞூ பஞ்ஞுஸ்ஸயேன, வரதோ³ பு³த்³த⁴பா⁴வத்தி²கானங் தது³பாயஸம்பதா³னேன, வராஹரோ பச்சேகபு³த்³த⁴பா⁴வத்தி²கானங் தது³பாயாஹரணேன, அனுத்தரோ தத்த² தத்த² அஸதி³ஸதாய, அத்தனா வா அனாசரியகோ ஹுத்வா பரேஸங் ஆசரியபா⁴வேன, த⁴ம்மவரங் அதே³ஸயி ஸாவகபா⁴வத்தி²கானங் தத³த்தா²ய ஸ்வாகா²ததாதி³கு³ணயுத்தஸ்ஸ வரத⁴ம்மஸ்ஸ தே³ஸனதோ. ஸேஸங் வுத்தனயமேவாதி.
Aparo nayo – varo upasamādhiṭṭhānaparipūraṇena, varaññū paññādhiṭṭhānaparipūraṇena, varado cāgādhiṭṭhānaparipūraṇena, varāharo saccādhiṭṭhānaparipūraṇena, varaṃ maggasaccamāharīti. Tathā varo puññussayena, varaññū paññussayena, varado buddhabhāvatthikānaṃ tadupāyasampadānena, varāharo paccekabuddhabhāvatthikānaṃ tadupāyāharaṇena, anuttaro tattha tattha asadisatāya, attanā vā anācariyako hutvā paresaṃ ācariyabhāvena, dhammavaraṃ adesayi sāvakabhāvatthikānaṃ tadatthāya svākhātatādiguṇayuttassa varadhammassa desanato. Sesaṃ vuttanayamevāti.
ஏவங் ப⁴க³வா நவவிதே⁴ன லோகுத்தரத⁴ம்மேன அத்தனோ கு³ணங் வத்வா இதா³னி தமேவ கு³ணங் நிஸ்ஸாய பு³த்³தா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜதி ‘‘இத³ம்பி பு³த்³தே⁴’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³. கேவலங் பன யங் வரங் நவலோகுத்தரத⁴ம்மங் ஏஸ அஞ்ஞாஸி, யஞ்ச அதா³ஸி, யஞ்ச ஆஹரி, யஞ்ச அதே³ஸயி, இத³ம்பி பு³த்³தே⁴ ரதனங் பணீதந்தி ஏவங் யோஜேதப்³ப³ங். இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā navavidhena lokuttaradhammena attano guṇaṃ vatvā idāni tameva guṇaṃ nissāya buddhādhiṭṭhānaṃ saccavacanaṃ payuñjati ‘‘idampi buddhe’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo. Kevalaṃ pana yaṃ varaṃ navalokuttaradhammaṃ esa aññāsi, yañca adāsi, yañca āhari, yañca adesayi, idampi buddhe ratanaṃ paṇītanti evaṃ yojetabbaṃ. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
238. ஏவங் ப⁴க³வா பரியத்தித⁴ம்மங் லோகுத்தரத⁴ம்மஞ்ச நிஸ்ஸாய த்³வீஹி கா³தா²ஹி பு³த்³தா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சங் வத்வா இதா³னி யே தங் பரியத்தித⁴ம்மங் அஸ்ஸோஸுங் ஸுதானுஸாரேன ச படிபஜ்ஜித்வா நவப்பகாரம்பி லோகுத்தரத⁴ம்மங் அதி⁴க³மிங்ஸு, தேஸங் அனுபாதி³ஸேஸனிப்³பா³னப்பத்திகு³ணங் நிஸ்ஸாய புன ஸங்கா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சங் வத்துமாரத்³தோ⁴ ‘‘கீ²ணங் புராண’’ந்தி. தத்த² கீ²ணந்தி ஸமுச்சி²ன்னங். புராணந்தி புராதனங். நவந்தி ஸம்பதி வத்தமானங். நத்தி²ஸம்ப⁴வந்தி அவிஜ்ஜமானபாதுபா⁴வங். விரத்தசித்தாதி விக³தராக³சித்தா. ஆயதிகே ப⁴வஸ்மிந்தி அனாக³தமத்³தா⁴னங் புனப்³ப⁴வே. தேதி யேஸங் கீ²ணங் புராணங் நவங் நத்தி²ஸம்ப⁴வங், யே ச ஆயதிகே ப⁴வஸ்மிங் விரத்தசித்தா, தே கீ²ணாஸவா பி⁴க்கூ². கீ²ணபீ³ஜாதி உச்சி²ன்னபீ³ஜா. அவிரூள்ஹிச²ந்தா³தி விரூள்ஹிச²ந்த³விரஹிதா. நிப்³ப³ந்தீதி விஜ்ஜா²யந்தி. தீ⁴ராதி தி⁴திஸம்பன்னா. யதா²யங் பதீ³போதி அயங் பதீ³போ விய.
238. Evaṃ bhagavā pariyattidhammaṃ lokuttaradhammañca nissāya dvīhi gāthāhi buddhādhiṭṭhānaṃ saccaṃ vatvā idāni ye taṃ pariyattidhammaṃ assosuṃ sutānusārena ca paṭipajjitvā navappakārampi lokuttaradhammaṃ adhigamiṃsu, tesaṃ anupādisesanibbānappattiguṇaṃ nissāya puna saṅghādhiṭṭhānaṃ saccaṃ vattumāraddho ‘‘khīṇaṃ purāṇa’’nti. Tattha khīṇanti samucchinnaṃ. Purāṇanti purātanaṃ. Navanti sampati vattamānaṃ. Natthisambhavanti avijjamānapātubhāvaṃ. Virattacittāti vigatarāgacittā. Āyatike bhavasminti anāgatamaddhānaṃ punabbhave. Teti yesaṃ khīṇaṃ purāṇaṃ navaṃ natthisambhavaṃ, ye ca āyatike bhavasmiṃ virattacittā, te khīṇāsavā bhikkhū. Khīṇabījāti ucchinnabījā. Avirūḷhichandāti virūḷhichandavirahitā. Nibbantīti vijjhāyanti. Dhīrāti dhitisampannā. Yathāyaṃ padīpoti ayaṃ padīpo viya.
கிங் வுத்தங் ஹோதி? யங் தங் ஸத்தானங் உப்பஜ்ஜித்வா நிருத்³த⁴ம்பி புராணங் அதீதகாலிகங் கம்மங் தண்ஹாஸினேஹஸ்ஸ அப்பஹீனத்தா படிஸந்தி⁴ஆஹரணஸமத்த²தாய அகீ²ணங்யேவ ஹோதி, தங் புராணங் கம்மங் யேஸங் அரஹத்தமக்³கே³ன தண்ஹாஸினேஹஸ்ஸ ஸோஸிதத்தா அக்³கி³னா த³ட்³ட⁴பீ³ஜமிவ ஆயதிங் விபாகதா³னாஸமத்த²தாய கீ²ணங். யஞ்ச நேஸங் பு³த்³த⁴பூஜாதி³வஸேன இதா³னி பவத்தமானங் கம்மங் நவந்தி வுச்சதி, தஞ்ச தண்ஹாபஹானேனேவ சி²ன்னமூலபாத³பபுப்ப²மிவ ஆயதிங் ப²லதா³னாஸமத்த²தாய யேஸங் நத்தி²ஸம்ப⁴வங், யே ச தண்ஹாபஹானேனேவ ஆயதிகே ப⁴வஸ்மிங் விரத்தசித்தா, தே கீ²ணாஸவா பி⁴க்கூ² ‘‘கம்மங் கெ²த்தங் விஞ்ஞாணங் பீ³ஜ’’ந்தி (அ॰ நி॰ 3.77) எத்த² வுத்தஸ்ஸ படிஸந்தி⁴விஞ்ஞாணஸ்ஸ கம்மக்க²யேனேவ கீ²ணத்தா கீ²ணபீ³ஜா. யோபி புப்³பே³ புனப்³ப⁴வஸங்கா²தாய விரூள்ஹியா ச²ந்தோ³ அஹோஸி, தஸ்ஸாபி ஸமுத³யப்பஹானேனேவ பஹீனத்தா புப்³பே³ விய சுதிகாலே அஸம்ப⁴வேன அவிரூள்ஹிச²ந்தா³ தி⁴திஸம்பன்னத்தா தீ⁴ரா சரிமவிஞ்ஞாணனிரோதே⁴ன யதா²யங் பதீ³போ நிப்³பு³தோ, ஏவங் நிப்³ப³ந்தி, புன ‘‘ரூபினோ வா அரூபினோ வா’’தி ஏவமாதி³ங் பஞ்ஞத்திபத²ங் அச்செந்தீதி. தஸ்மிங் கிர ஸமயே நக³ரதே³வதானங் பூஜனத்தா²ய ஜாலிதேஸு பதீ³பேஸு ஏகோ பதீ³போ விஜ்ஜா²யி, தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ – ‘‘யதா²யங் பதீ³போ’’தி.
Kiṃ vuttaṃ hoti? Yaṃ taṃ sattānaṃ uppajjitvā niruddhampi purāṇaṃ atītakālikaṃ kammaṃ taṇhāsinehassa appahīnattā paṭisandhiāharaṇasamatthatāya akhīṇaṃyeva hoti, taṃ purāṇaṃ kammaṃ yesaṃ arahattamaggena taṇhāsinehassa sositattā agginā daḍḍhabījamiva āyatiṃ vipākadānāsamatthatāya khīṇaṃ. Yañca nesaṃ buddhapūjādivasena idāni pavattamānaṃ kammaṃ navanti vuccati, tañca taṇhāpahāneneva chinnamūlapādapapupphamiva āyatiṃ phaladānāsamatthatāya yesaṃ natthisambhavaṃ, ye ca taṇhāpahāneneva āyatike bhavasmiṃ virattacittā, te khīṇāsavā bhikkhū ‘‘kammaṃ khettaṃ viññāṇaṃ bīja’’nti (a. ni. 3.77) ettha vuttassa paṭisandhiviññāṇassa kammakkhayeneva khīṇattā khīṇabījā. Yopi pubbe punabbhavasaṅkhātāya virūḷhiyā chando ahosi, tassāpi samudayappahāneneva pahīnattā pubbe viya cutikāle asambhavena avirūḷhichandā dhitisampannattā dhīrā carimaviññāṇanirodhena yathāyaṃ padīpo nibbuto, evaṃ nibbanti, puna ‘‘rūpino vā arūpino vā’’ti evamādiṃ paññattipathaṃ accentīti. Tasmiṃ kira samaye nagaradevatānaṃ pūjanatthāya jālitesu padīpesu eko padīpo vijjhāyi, taṃ dassento āha – ‘‘yathāyaṃ padīpo’’ti.
ஏவங் ப⁴க³வா யே தங் புரிமாஹி த்³வீஹி கா³தா²ஹி வுத்தங் பரியத்தித⁴ம்மங் அஸ்ஸோஸுங், ஸுதானுஸாரேனேவ படிபஜ்ஜித்வா நவப்பகாரம்பி லோகுத்தரத⁴ம்மங் அதி⁴க³மிங்ஸு, தேஸங் அனுபாதி³ஸேஸனிப்³பா³னப்பத்திகு³ணங் வத்வா இதா³னி தமேவ கு³ணங் நிஸ்ஸாய ஸங்கா⁴தி⁴ட்டா²னங் ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜந்தோ தே³ஸனங் ஸமாபேஸி ‘‘இத³ம்பி ஸங்கே⁴’’தி. தஸ்ஸத்தோ² புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³போ³, கேவலங் பன இத³ம்பி யதா²வுத்தேன பகாரேன கீ²ணாஸவபி⁴க்கூ²னங் நிப்³பா³னஸங்கா²தங் ஸங்கே⁴ ரதனங் பணீதந்தி ஏவங் யோஜேதப்³ப³ங். இமிஸ்ஸாபி கா³தா²ய ஆணா கோடிஸதஸஹஸ்ஸசக்கவாளேஸு அமனுஸ்ஸேஹி படிக்³க³ஹிதாதி.
Evaṃ bhagavā ye taṃ purimāhi dvīhi gāthāhi vuttaṃ pariyattidhammaṃ assosuṃ, sutānusāreneva paṭipajjitvā navappakārampi lokuttaradhammaṃ adhigamiṃsu, tesaṃ anupādisesanibbānappattiguṇaṃ vatvā idāni tameva guṇaṃ nissāya saṅghādhiṭṭhānaṃ saccavacanaṃ payuñjanto desanaṃ samāpesi ‘‘idampi saṅghe’’ti. Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo, kevalaṃ pana idampi yathāvuttena pakārena khīṇāsavabhikkhūnaṃ nibbānasaṅkhātaṃ saṅghe ratanaṃ paṇītanti evaṃ yojetabbaṃ. Imissāpi gāthāya āṇā koṭisatasahassacakkavāḷesu amanussehi paṭiggahitāti.
தே³ஸனாபரியோஸானே ராஜகுலஸ்ஸ ஸொத்தி² அஹோஸி, ஸப்³பூ³பத்³த³வா வூபஸமிங்ஸு சதுராஸீதியா பாணஸஹஸ்ஸானங் த⁴ம்மாபி⁴ஸமயோ அஹோஸி.
Desanāpariyosāne rājakulassa sotthi ahosi, sabbūpaddavā vūpasamiṃsu caturāsītiyā pāṇasahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi.
239-241. அத² ஸக்கோ தே³வானமிந்தோ³ ‘‘ப⁴க³வதா ரதனத்தயகு³ணங் நிஸ்ஸாய ஸச்சவசனங் பயுஞ்ஜமானேன நாக³ரஸ்ஸ ஸொத்தி² கதா, மயாபி நாக³ரஸ்ஸ ஸொத்தி²த்த²ங் ரதனத்தயகு³ணங் நிஸ்ஸாய கிஞ்சி வத்தப்³ப³’’ந்தி சிந்தெத்வா அவஸானே கா³தா²த்தயங் அபா⁴ஸி ‘‘யானீத⁴ பூ⁴தானீ’’தி. தத்த² யஸ்மா பு³த்³தோ⁴ யதா² லோகஹிதத்தா²ய உஸ்ஸுக்கங் ஆபன்னேஹி ஆக³ந்தப்³ப³ங், ததா² ஆக³ததோ, யதா² ச ஏதேஹி க³ந்தப்³ப³ங், ததா² க³ததோ, யதா² வா ஏதேஹி ஆஜானிதப்³ப³ங், ததா² ஆஜானநதோ, யதா² ச ஜானிதப்³ப³ங், ததா² ஜானநதோ, யஞ்ச ததே²வ ஹோதி, தஸ்ஸ க³த³னதோ ச ‘‘ததா²க³தோ’’தி வுச்சதி. யஸ்மா ச ஸோ தே³வமனுஸ்ஸேஹி புப்ப²க³ந்தா⁴தி³னா ப³ஹினிப்³ப³த்தேன உபகரணேன, த⁴ம்மானுத⁴ம்மப்படிபத்தாதி³னா ச அத்தனி நிப்³ப³த்தேன அதிவிய பூஜிதோ, தஸ்மா ஸக்கோ தே³வானமிந்தோ³ ஸப்³ப³தே³வபரிஸங் அத்தனா ஸத்³தி⁴ங் ஸம்பிண்டெ³த்வா ஆஹ ‘‘ததா²க³தங் தே³வமனுஸ்ஸபூஜிதங், பு³த்³த⁴ங் நமஸ்ஸாம ஸுவத்தி² ஹோதூ’’தி.
239-241. Atha sakko devānamindo ‘‘bhagavatā ratanattayaguṇaṃ nissāya saccavacanaṃ payuñjamānena nāgarassa sotthi katā, mayāpi nāgarassa sotthitthaṃ ratanattayaguṇaṃ nissāya kiñci vattabba’’nti cintetvā avasāne gāthāttayaṃ abhāsi ‘‘yānīdha bhūtānī’’ti. Tattha yasmā buddho yathā lokahitatthāya ussukkaṃ āpannehi āgantabbaṃ, tathā āgatato, yathā ca etehi gantabbaṃ, tathā gatato, yathā vā etehi ājānitabbaṃ, tathā ājānanato, yathā ca jānitabbaṃ, tathā jānanato, yañca tatheva hoti, tassa gadanato ca ‘‘tathāgato’’ti vuccati. Yasmā ca so devamanussehi pupphagandhādinā bahinibbattena upakaraṇena, dhammānudhammappaṭipattādinā ca attani nibbattena ativiya pūjito, tasmā sakko devānamindo sabbadevaparisaṃ attanā saddhiṃ sampiṇḍetvā āha ‘‘tathāgataṃ devamanussapūjitaṃ, buddhaṃ namassāma suvatthi hotū’’ti.
யஸ்மா பன த⁴ம்மே மக்³க³த⁴ம்மோ யதா² யுக³னந்த⁴ ஸமத²விபஸ்ஸனாப³லேன க³ந்தப்³ப³ங் கிலேஸபக்க²ங் ஸமுச்சி²ந்த³ந்தேன, ததா² க³தோதி ததா²க³தோ. நிப்³பா³னத⁴ம்மோபி யதா² க³தோ பஞ்ஞாய படிவித்³தோ⁴ ஸப்³ப³து³க்க²விகா⁴தாய ஸம்பஜ்ஜதி, பு³த்³தா⁴தீ³ஹி ததா² அவக³தோ, தஸ்மா ‘‘ததா²க³தோ’’தி வுச்சதி. யஸ்மா ச ஸங்கோ⁴பி யதா² அத்தஹிதாய படிபன்னேஹி க³ந்தப்³ப³ங் தேன தேன மக்³கே³ன, ததா² க³தோ, தஸ்மா ‘‘ததா²க³தோ’’ த்வேவ வுச்சதி. தஸ்மா அவஸேஸகா³தா²த்³வயேபி ததா²க³தங் த⁴ம்மங் நமஸ்ஸாம ஸுவத்தி² ஹோது, ததா²க³தங் ஸங்க⁴ங் நமஸ்ஸாம ஸுவத்தி² ஹோதூதி வுத்தங். ஸேஸங் வுத்தனயமேவாதி.
Yasmā pana dhamme maggadhammo yathā yuganandha samathavipassanābalena gantabbaṃ kilesapakkhaṃ samucchindantena, tathā gatoti tathāgato. Nibbānadhammopi yathā gato paññāya paṭividdho sabbadukkhavighātāya sampajjati, buddhādīhi tathā avagato, tasmā ‘‘tathāgato’’ti vuccati. Yasmā ca saṅghopi yathā attahitāya paṭipannehi gantabbaṃ tena tena maggena, tathā gato, tasmā ‘‘tathāgato’’ tveva vuccati. Tasmā avasesagāthādvayepi tathāgataṃ dhammaṃ namassāma suvatthi hotu, tathāgataṃ saṅghaṃ namassāma suvatthi hotūti vuttaṃ. Sesaṃ vuttanayamevāti.
ஏவங் ஸக்கோ தே³வானமிந்தோ³ இமங் கா³தா²த்தயங் பா⁴ஸித்வா ப⁴க³வந்தங் பத³க்கி²ணங் கத்வா தே³வபுரமேவ க³தோ ஸத்³தி⁴ங் தே³வபரிஸாய. ப⁴க³வா பன ததே³வ ரதனஸுத்தங் து³தியதி³வஸேபி தே³ஸேஸி, புன சதுராஸீதியா பாணஸஹஸ்ஸானங் த⁴ம்மாபி⁴ஸமயோ அஹோஸி. ஏவங் ப⁴க³வா யாவ ஸத்தமங் தி³வஸங் தே³ஸேஸி, தி³வஸே தி³வஸே ததே²வ த⁴ம்மாபி⁴ஸமயோ அஹோஸி. ப⁴க³வா அட்³ட⁴மாஸமேவ வேஸாலியங் விஹரித்வா ராஜூனங் ‘‘க³ச்சா²மா’’தி படிவேதே³ஸி. ததோ ராஜானோ தி³கு³ணேன ஸக்காரேன புன தீஹி தி³வஸேஹி ப⁴க³வந்தங் க³ங்கா³தீரங் நயிங்ஸு. க³ங்கா³யங் நிப்³ப³த்தா நாக³ராஜானோ சிந்தேஸுங் – ‘‘மனுஸ்ஸா ததா²க³தஸ்ஸ ஸக்காரங் கரொந்தி, மயங் கிங் ந கரிஸ்ஸாமா’’தி ஸுவண்ணரஜதமணிமயா நாவாயோ மாபெத்வா ஸுவண்ணரஜதமணிமயே ஏவ பல்லங்கே பஞ்ஞாபெத்வா பஞ்சவண்ணபது³மஸஞ்ச²ன்னங் உத³கங் கரித்வா ‘‘அம்ஹாகங் அனுக்³க³ஹங் கரோதா²’’தி ப⁴க³வந்தங் உபக³தா. ப⁴க³வா அதி⁴வாஸெத்வா ரதனநாவமாரூள்ஹோ பஞ்ச ச பி⁴க்கு²ஸதானி ஸகங் ஸகங் நாவங். நாக³ராஜானோ ப⁴க³வந்தங் ஸத்³தி⁴ங் பி⁴க்கு²ஸங்கே⁴ன நாக³ப⁴வனங் பவேஸேஸுங். தத்ர ஸுத³ங் ப⁴க³வா ஸப்³ப³ரத்திங் நாக³பரிஸாய த⁴ம்மங் தே³ஸேஸி. து³தியதி³வஸே தி³ப்³பே³ஹி கா²த³னீயபோ⁴ஜனீயேஹி மஹாதா³னங் அத³ங்ஸு. ப⁴க³வா அனுமோதி³த்வா நாக³ப⁴வனா நிக்க²மி.
Evaṃ sakko devānamindo imaṃ gāthāttayaṃ bhāsitvā bhagavantaṃ padakkhiṇaṃ katvā devapurameva gato saddhiṃ devaparisāya. Bhagavā pana tadeva ratanasuttaṃ dutiyadivasepi desesi, puna caturāsītiyā pāṇasahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi. Evaṃ bhagavā yāva sattamaṃ divasaṃ desesi, divase divase tatheva dhammābhisamayo ahosi. Bhagavā aḍḍhamāsameva vesāliyaṃ viharitvā rājūnaṃ ‘‘gacchāmā’’ti paṭivedesi. Tato rājāno diguṇena sakkārena puna tīhi divasehi bhagavantaṃ gaṅgātīraṃ nayiṃsu. Gaṅgāyaṃ nibbattā nāgarājāno cintesuṃ – ‘‘manussā tathāgatassa sakkāraṃ karonti, mayaṃ kiṃ na karissāmā’’ti suvaṇṇarajatamaṇimayā nāvāyo māpetvā suvaṇṇarajatamaṇimaye eva pallaṅke paññāpetvā pañcavaṇṇapadumasañchannaṃ udakaṃ karitvā ‘‘amhākaṃ anuggahaṃ karothā’’ti bhagavantaṃ upagatā. Bhagavā adhivāsetvā ratananāvamārūḷho pañca ca bhikkhusatāni sakaṃ sakaṃ nāvaṃ. Nāgarājāno bhagavantaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghena nāgabhavanaṃ pavesesuṃ. Tatra sudaṃ bhagavā sabbarattiṃ nāgaparisāya dhammaṃ desesi. Dutiyadivase dibbehi khādanīyabhojanīyehi mahādānaṃ adaṃsu. Bhagavā anumoditvā nāgabhavanā nikkhami.
பூ⁴மட்டா² தே³வா ‘‘மனுஸ்ஸா ச நாகா³ ச ததா²க³தஸ்ஸ ஸக்காரங் கரொந்தி, மயங் கிங் ந கரிஸ்ஸாமா’’தி சிந்தெத்வா வனகு³ம்ப³ருக்க²பப்³ப³தாதீ³ஸு ச²த்தாதிச²த்தானி உக்கி²பிங்ஸு. ஏதேனேவ உபாயேன யாவ அகனிட்ட²ப்³ரஹ்மப⁴வனங், தாவ மஹாஸக்காரவிஸேஸோ நிப்³ப³த்தி. பி³ம்பி³ஸாரோபி லிச்ச²வீஹி ஆக³தகாலே கதஸக்காரதோ தி³கு³ணமகாஸி, புப்³பே³ வுத்தனயேனேவ பஞ்சஹி தி³வஸேஹி ப⁴க³வந்தங் ராஜக³ஹங் ஆனேஸி.
Bhūmaṭṭhā devā ‘‘manussā ca nāgā ca tathāgatassa sakkāraṃ karonti, mayaṃ kiṃ na karissāmā’’ti cintetvā vanagumbarukkhapabbatādīsu chattātichattāni ukkhipiṃsu. Eteneva upāyena yāva akaniṭṭhabrahmabhavanaṃ, tāva mahāsakkāraviseso nibbatti. Bimbisāropi licchavīhi āgatakāle katasakkārato diguṇamakāsi, pubbe vuttanayeneva pañcahi divasehi bhagavantaṃ rājagahaṃ ānesi.
ராஜக³ஹமனுப்பத்தே ப⁴க³வதி பச்சா²ப⁴த்தங் மண்ட³லமாளே ஸன்னிபதிதானங் பி⁴க்கூ²னங் அயமந்தரகதா² உத³பாதி³ – ‘‘அஹோ பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஆனுபா⁴வோ, யங் உத்³தி³ஸ்ஸ க³ங்கா³ய ஓரதோ ச பாரதோ ச அட்ட²யோஜனோ பூ⁴மிபா⁴கோ³ நின்னஞ்ச த²லஞ்ச ஸமங் கத்வா வாலுகாய ஓகிரித்வா புப்பே²ஹி ஸஞ்ச²ன்னோ, யோஜனப்பமாணங் க³ங்கா³ய உத³கங் நானாவண்ணேஹி பது³மேஹி ஸஞ்ச²ன்னங், யாவ அகனிட்ட²ப⁴வனா ச²த்தாதிச²த்தானி உஸ்ஸிதானீ’’தி. ப⁴க³வா தங் பவத்திங் ஞத்வா க³ந்த⁴குடிதோ நிக்க²மித்வா தங்க²ணானுரூபேன பாடிஹாரியேன க³ந்த்வா மண்ட³லமாளே பஞ்ஞத்தவரபு³த்³தா⁴ஸனே நிஸீதி³. நிஸஜ்ஜ கோ² ப⁴க³வா பி⁴க்கூ² ஆமந்தேஸி – ‘‘காய நுத்த², பி⁴க்க²வே, ஏதரஹி கதா²ய ஸன்னிஸின்னா’’தி? பி⁴க்கூ² ஸப்³ப³ங் ஆரோசேஸுங். ப⁴க³வா ஏதத³வோச – ‘‘ந, பி⁴க்க²வே, அயங் பூஜாவிஸேஸோ மய்ஹங் பு³த்³தா⁴னுபா⁴வேன நிப்³ப³த்தோ, ந நாக³தே³வப்³ரஹ்மானுபா⁴வேன, அபிச கோ² புப்³பே³ அப்பமத்தகபரிச்சாகா³னுபா⁴வேன நிப்³ப³த்தோ’’தி. பி⁴க்கூ² ஆஹங்ஸு – ‘‘ந மயங், ப⁴ந்தே, தங் அப்பமத்தகங் பரிச்சாக³ங் ஜானாம, ஸாது⁴ நோ ப⁴க³வா ததா² கதே²து, யதா² மயங் தங் ஜானெய்யாமா’’தி.
Rājagahamanuppatte bhagavati pacchābhattaṃ maṇḍalamāḷe sannipatitānaṃ bhikkhūnaṃ ayamantarakathā udapādi – ‘‘aho buddhassa bhagavato ānubhāvo, yaṃ uddissa gaṅgāya orato ca pārato ca aṭṭhayojano bhūmibhāgo ninnañca thalañca samaṃ katvā vālukāya okiritvā pupphehi sañchanno, yojanappamāṇaṃ gaṅgāya udakaṃ nānāvaṇṇehi padumehi sañchannaṃ, yāva akaniṭṭhabhavanā chattātichattāni ussitānī’’ti. Bhagavā taṃ pavattiṃ ñatvā gandhakuṭito nikkhamitvā taṅkhaṇānurūpena pāṭihāriyena gantvā maṇḍalamāḷe paññattavarabuddhāsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti? Bhikkhū sabbaṃ ārocesuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘na, bhikkhave, ayaṃ pūjāviseso mayhaṃ buddhānubhāvena nibbatto, na nāgadevabrahmānubhāvena, apica kho pubbe appamattakapariccāgānubhāvena nibbatto’’ti. Bhikkhū āhaṃsu – ‘‘na mayaṃ, bhante, taṃ appamattakaṃ pariccāgaṃ jānāma, sādhu no bhagavā tathā kathetu, yathā mayaṃ taṃ jāneyyāmā’’ti.
ப⁴க³வா ஆஹ – பூ⁴தபுப்³ப³ங், பி⁴க்க²வே, தக்கஸிலாயங் ஸங்கோ² நாம ப்³ராஹ்மணோ அஹோஸி. தஸ்ஸ புத்தோ ஸுஸீமோ நாம மாணவோ ஸோளஸவஸ்ஸுத்³தே³ஸிகோ வயேன, ஸோ ஏகதி³வஸங் பிதரங் உபஸங்கமித்வா அபி⁴வாதெ³த்வா ஏகமந்தங் அட்டா²ஸி. தங் பிதா ஆஹ – ‘‘கிங், தாத ஸுஸீமா’’தி? ஸோ ஆஹ – ‘‘இச்சா²மஹங், தாத, பா³ராணஸிங் க³ந்த்வா ஸிப்பங் உக்³க³ஹேது’’ந்தி. ‘‘தேன ஹி, தாத ஸுஸீம, அஸுகோ நாம ப்³ராஹ்மணோ மம ஸஹாயகோ, தஸ்ஸ ஸந்திகங் க³ந்த்வா உக்³க³ண்ஹாஹீ’’தி கஹாபணஸஹஸ்ஸங் அதா³ஸி. ஸோ தங் க³ஹெத்வா மாதாபிதரோ அபி⁴வாதெ³த்வா அனுபுப்³பே³ன பா³ராணஸிங் க³ந்த்வா உபசாரயுத்தேன விதி⁴னா ஆசரியங் உபஸங்கமித்வா அபி⁴வாதெ³த்வா அத்தானங் நிவேதே³ஸி. ஆசரியோ ‘‘மம ஸஹாயகஸ்ஸ புத்தோ’’தி மாணவங் ஸம்படிச்சி²த்வா ஸப்³ப³ங் பாஹுனெய்யமகாஸி. ஸோ அத்³தா⁴னகிலமத²ங் படிவினோதெ³த்வா தங் கஹாபணஸஹஸ்ஸங் ஆசரியஸ்ஸ பாத³மூலே ட²பெத்வா ஸிப்பங் உக்³க³ஹேதுங் ஓகாஸங் யாசி. ஆசரியோ ஓகாஸங் கத்வா உக்³க³ண்ஹாபேஸி.
Bhagavā āha – bhūtapubbaṃ, bhikkhave, takkasilāyaṃ saṅkho nāma brāhmaṇo ahosi. Tassa putto susīmo nāma māṇavo soḷasavassuddesiko vayena, so ekadivasaṃ pitaraṃ upasaṅkamitvā abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Taṃ pitā āha – ‘‘kiṃ, tāta susīmā’’ti? So āha – ‘‘icchāmahaṃ, tāta, bārāṇasiṃ gantvā sippaṃ uggahetu’’nti. ‘‘Tena hi, tāta susīma, asuko nāma brāhmaṇo mama sahāyako, tassa santikaṃ gantvā uggaṇhāhī’’ti kahāpaṇasahassaṃ adāsi. So taṃ gahetvā mātāpitaro abhivādetvā anupubbena bārāṇasiṃ gantvā upacārayuttena vidhinā ācariyaṃ upasaṅkamitvā abhivādetvā attānaṃ nivedesi. Ācariyo ‘‘mama sahāyakassa putto’’ti māṇavaṃ sampaṭicchitvā sabbaṃ pāhuneyyamakāsi. So addhānakilamathaṃ paṭivinodetvā taṃ kahāpaṇasahassaṃ ācariyassa pādamūle ṭhapetvā sippaṃ uggahetuṃ okāsaṃ yāci. Ācariyo okāsaṃ katvā uggaṇhāpesi.
ஸோ லஹுஞ்ச க³ண்ஹந்தோ ப³ஹுஞ்ச க³ண்ஹந்தோ க³ஹிதக³ஹிதஞ்ச ஸுவண்ணபா⁴ஜனே பக்கி²த்தமிவ ஸீஹதேலங் அவினஸ்ஸமானங் தா⁴ரெந்தோ த்³வாத³ஸவஸ்ஸிகங் ஸிப்பங் கதிபயமாஸேனேவ பரியோஸாபேஸி. ஸோ ஸஜ்ஜா²யங் கரொந்தோ ஆதி³மஜ்ஜ²ங்யேவ பஸ்ஸதி, நோ பரியோஸானங். அத² ஆசரியங் உபஸங்கமித்வா ஆஹ – ‘‘இமஸ்ஸ ஸிப்பஸ்ஸ ஆதி³மஜ்ஜ²மேவ பஸ்ஸாமி, பரியோஸானங் ந பஸ்ஸாமீ’’தி. ஆசரியோ ஆஹ – ‘‘அஹம்பி, தாத, ஏவமேவா’’தி. ‘‘அத² கோ, ஆசரிய, இமஸ்ஸ ஸிப்பஸ்ஸ பரியோஸானங் ஜானாதீ’’தி? ‘‘இஸிபதனே, தாத, இஸயோ அத்தி², தே ஜானெய்யு’’ந்தி. தே உபஸங்கமித்வா ‘‘புச்சா²மி, ஆசரியா’’தி. ‘‘புச்ச², தாத, யதா²ஸுக²’’ந்தி. ஸோ இஸிபதனங் க³ந்த்வா பச்சேகபு³த்³தே⁴ உபஸங்கமித்வா புச்சி² – ‘‘ஆதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானங் ஜானாதா²’’தி? ‘‘ஆமாவுஸோ, ஜானாமா’’தி. ‘‘தங் மம்பி ஸிக்கா²பேதா²’’தி. ‘‘தேன, ஹாவுஸோ, பப்³ப³ஜாஹி, ந ஸக்கா அபப்³ப³ஜிதேன ஸிக்கி²து’’ந்தி. ‘‘ஸாது⁴, ப⁴ந்தே, பப்³பா³ஜேத² வா மங், யங் வா இச்ச²த², தங் கத்வா பரியோஸானங் ஜானாபேதா²’’தி. தே தங் பப்³பா³ஜெத்வா கம்மட்டா²னே நியோஜேதுங் அஸமத்தா² ‘‘ஏவங் தே நிவாஸேதப்³ப³ங், ஏவங் பாருபிதப்³ப³’’ந்திஆதி³னா நயேன ஆபி⁴ஸமாசாரிகங் ஸிக்கா²பேஸுங். ஸோ தத்த² ஸிக்க²ந்தோ உபனிஸ்ஸயஸம்பன்னத்தா ந சிரேனேவ பச்சேகபோ³தி⁴ங் அபி⁴ஸம்பு³ஜ்ஜி². ஸகலபா³ராணஸியங் ‘‘ஸுஸீமபச்சேகபு³த்³தோ⁴’’தி பாகடோ அஹோஸி லாப⁴க்³க³யஸக்³க³ப்பத்தோ ஸம்பன்னபரிவாரோ. ஸோ அப்பாயுகஸங்வத்தனிகஸ்ஸ கம்மஸ்ஸ கதத்தா ந சிரேனேவ பரினிப்³பா³யி. தஸ்ஸ பச்சேகபு³த்³தா⁴ ச மஹாஜனகாயோ ச ஸரீரகிச்சங் கத்வா தா⁴துதோ க³ஹெத்வா நக³ரத்³வாரே தூ²பங் பதிட்டா²பேஸுங்.
So lahuñca gaṇhanto bahuñca gaṇhanto gahitagahitañca suvaṇṇabhājane pakkhittamiva sīhatelaṃ avinassamānaṃ dhārento dvādasavassikaṃ sippaṃ katipayamāseneva pariyosāpesi. So sajjhāyaṃ karonto ādimajjhaṃyeva passati, no pariyosānaṃ. Atha ācariyaṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘imassa sippassa ādimajjhameva passāmi, pariyosānaṃ na passāmī’’ti. Ācariyo āha – ‘‘ahampi, tāta, evamevā’’ti. ‘‘Atha ko, ācariya, imassa sippassa pariyosānaṃ jānātī’’ti? ‘‘Isipatane, tāta, isayo atthi, te jāneyyu’’nti. Te upasaṅkamitvā ‘‘pucchāmi, ācariyā’’ti. ‘‘Puccha, tāta, yathāsukha’’nti. So isipatanaṃ gantvā paccekabuddhe upasaṅkamitvā pucchi – ‘‘ādimajjhapariyosānaṃ jānāthā’’ti? ‘‘Āmāvuso, jānāmā’’ti. ‘‘Taṃ mampi sikkhāpethā’’ti. ‘‘Tena, hāvuso, pabbajāhi, na sakkā apabbajitena sikkhitu’’nti. ‘‘Sādhu, bhante, pabbājetha vā maṃ, yaṃ vā icchatha, taṃ katvā pariyosānaṃ jānāpethā’’ti. Te taṃ pabbājetvā kammaṭṭhāne niyojetuṃ asamatthā ‘‘evaṃ te nivāsetabbaṃ, evaṃ pārupitabba’’ntiādinā nayena ābhisamācārikaṃ sikkhāpesuṃ. So tattha sikkhanto upanissayasampannattā na cireneva paccekabodhiṃ abhisambujjhi. Sakalabārāṇasiyaṃ ‘‘susīmapaccekabuddho’’ti pākaṭo ahosi lābhaggayasaggappatto sampannaparivāro. So appāyukasaṃvattanikassa kammassa katattā na cireneva parinibbāyi. Tassa paccekabuddhā ca mahājanakāyo ca sarīrakiccaṃ katvā dhātuto gahetvā nagaradvāre thūpaṃ patiṭṭhāpesuṃ.
அத² கோ² ஸங்கோ² ப்³ராஹ்மணோ ‘‘புத்தோ மே சிரக³தோ, ந சஸ்ஸ பவத்திங் ஜானாமீ’’தி புத்தங் த³ட்டு²காமோ தக்கஸிலாய நிக்க²மித்வா அனுபுப்³பே³ன பா³ராணஸிங் பத்வா மஹாஜனகாயங் ஸன்னிபதிதங் தி³ஸ்வா ‘‘அத்³தா⁴ ப³ஹூஸு ஏகோபி மே புத்தஸ்ஸ பவத்திங் ஜானிஸ்ஸதீ’’தி சிந்தெந்தோ உபஸங்கமித்வா புச்சி² – ‘‘ஸுஸீமோ நாம மாணவோ இத⁴ ஆக³தோ அத்தி², அபி நு தஸ்ஸ பவத்திங் ஜானாதா²’’தி? தே ‘‘ஆம, ப்³ராஹ்மண, ஜானாம, அஸ்மிங் நக³ரே ப்³ராஹ்மணஸ்ஸ ஸந்திகே திண்ணங் வேதா³னங் பாரகூ³ ஹுத்வா பச்சேகபு³த்³தா⁴னங் ஸந்திகே பப்³ப³ஜித்வா பச்சேகபு³த்³தோ⁴ ஹுத்வா அனுபாதி³ஸேஸாய நிப்³பா³னதா⁴துயா பரினிப்³பா³யி, அயமஸ்ஸ தூ²போ பதிட்டா²பிதோ’’தி ஆஹங்ஸு. ஸோ பூ⁴மிங் ஹத்தே²ன பஹரித்வா, ரோதி³த்வா ச பரிதே³வித்வா ச தங் சேதியங்க³ணங் க³ந்த்வா திணானி உத்³த⁴ரித்வா உத்தரஸாடகேன வாலுகங் ஆனெத்வா, பச்சேகபு³த்³த⁴சேதியங்க³ணே ஆகிரித்வா, கமண்ட³லுதோ உத³கேன ஸமந்ததோ பூ⁴மிங் பரிப்போ²ஸித்வா வனபுப்பே²ஹி பூஜங் கத்வா உத்தரஸாடகேன படாகங் ஆரோபெத்வா தூ²பஸ்ஸ உபரி அத்தனோ ச²த்தங் ப³ந்தி⁴த்வா பக்காமீதி.
Atha kho saṅkho brāhmaṇo ‘‘putto me ciragato, na cassa pavattiṃ jānāmī’’ti puttaṃ daṭṭhukāmo takkasilāya nikkhamitvā anupubbena bārāṇasiṃ patvā mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ disvā ‘‘addhā bahūsu ekopi me puttassa pavattiṃ jānissatī’’ti cintento upasaṅkamitvā pucchi – ‘‘susīmo nāma māṇavo idha āgato atthi, api nu tassa pavattiṃ jānāthā’’ti? Te ‘‘āma, brāhmaṇa, jānāma, asmiṃ nagare brāhmaṇassa santike tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū hutvā paccekabuddhānaṃ santike pabbajitvā paccekabuddho hutvā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyi, ayamassa thūpo patiṭṭhāpito’’ti āhaṃsu. So bhūmiṃ hatthena paharitvā, roditvā ca paridevitvā ca taṃ cetiyaṅgaṇaṃ gantvā tiṇāni uddharitvā uttarasāṭakena vālukaṃ ānetvā, paccekabuddhacetiyaṅgaṇe ākiritvā, kamaṇḍaluto udakena samantato bhūmiṃ paripphositvā vanapupphehi pūjaṃ katvā uttarasāṭakena paṭākaṃ āropetvā thūpassa upari attano chattaṃ bandhitvā pakkāmīti.
ஏவங் அதீதங் த³ஸ்ஸெத்வா தங் ஜாதகங் பச்சுப்பன்னேன அனுஸந்தெ⁴ந்தோ பி⁴க்கூ²னங் த⁴ம்மகத²ங் கதே²ஸி – ‘‘ஸியா கோ² பன வோ, பி⁴க்க²வே, ஏவமஸ்ஸ அஞ்ஞோ நூன தேன ஸமயேன ஸங்கோ² ப்³ராஹ்மணோ அஹோஸீ’’தி, ந கோ² பனேதங் ஏவங் த³ட்ட²ப்³ப³ங், அஹங் தேன ஸமயேன ஸங்கோ² ப்³ராஹ்மணோ அஹோஸிங், மயா ஸுஸீமஸ்ஸ பச்சேகபு³த்³த⁴ஸ்ஸ சேதியங்க³ணே திணானி உத்³த⁴டானி, தஸ்ஸ மே கம்மஸ்ஸ நிஸ்ஸந்தே³ன அட்ட²யோஜனமக்³க³ங் விக³தகா²ணுகண்டகங் கத்வா ஸமங் ஸுத்³த⁴மகங்ஸு, மயா தத்த² வாலுகா ஓகிண்ணா, தஸ்ஸ மே நிஸ்ஸந்தே³ன அட்ட²யோஜனமக்³கே³ வாலுகங் ஓகிரிங்ஸு. மயா தத்த² வனகுஸுமேஹி பூஜா கதா, தஸ்ஸ மே நிஸ்ஸந்தே³ன நவயோஜனமக்³கே³ த²லே ச உத³கே ச நானாபுப்பே²ஹி புப்ப²ஸந்த²ரங் அகங்ஸு. மயா தத்த² கமண்ட³லுத³கேன பூ⁴மி பரிப்போ²ஸிதா, தஸ்ஸ மே நிஸ்ஸந்தே³ன வேஸாலியங் பொக்க²ரவஸ்ஸங் வஸ்ஸி. மயா தஸ்மிங் சேதியே படாகா ஆரோபிதா, ச²த்தஞ்ச ப³த்³த⁴ங், தஸ்ஸ மே நிஸ்ஸந்தே³ன யாவ அகனிட்ட²ப⁴வனா படாகா ச ஆரோபிதா, ச²த்தாதிச²த்தானி ச உஸ்ஸிதானி. இதி கோ², பி⁴க்க²வே, அயங் மய்ஹங் பூஜாவிஸேஸோ நேவ பு³த்³தா⁴னுபா⁴வேன நிப்³ப³த்தோ, ந நாக³தே³வப்³ரஹ்மானுபா⁴வேன, அபிச கோ² அப்பமத்தகபரிச்சாகா³னுபா⁴வேன நிப்³ப³த்தோ’’தி. த⁴ம்மகதா²பரியோஸானே இமங் கா³த²மபா⁴ஸி –
Evaṃ atītaṃ dassetvā taṃ jātakaṃ paccuppannena anusandhento bhikkhūnaṃ dhammakathaṃ kathesi – ‘‘siyā kho pana vo, bhikkhave, evamassa añño nūna tena samayena saṅkho brāhmaṇo ahosī’’ti, na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ, ahaṃ tena samayena saṅkho brāhmaṇo ahosiṃ, mayā susīmassa paccekabuddhassa cetiyaṅgaṇe tiṇāni uddhaṭāni, tassa me kammassa nissandena aṭṭhayojanamaggaṃ vigatakhāṇukaṇṭakaṃ katvā samaṃ suddhamakaṃsu, mayā tattha vālukā okiṇṇā, tassa me nissandena aṭṭhayojanamagge vālukaṃ okiriṃsu. Mayā tattha vanakusumehi pūjā katā, tassa me nissandena navayojanamagge thale ca udake ca nānāpupphehi pupphasantharaṃ akaṃsu. Mayā tattha kamaṇḍaludakena bhūmi paripphositā, tassa me nissandena vesāliyaṃ pokkharavassaṃ vassi. Mayā tasmiṃ cetiye paṭākā āropitā, chattañca baddhaṃ, tassa me nissandena yāva akaniṭṭhabhavanā paṭākā ca āropitā, chattātichattāni ca ussitāni. Iti kho, bhikkhave, ayaṃ mayhaṃ pūjāviseso neva buddhānubhāvena nibbatto, na nāgadevabrahmānubhāvena, apica kho appamattakapariccāgānubhāvena nibbatto’’ti. Dhammakathāpariyosāne imaṃ gāthamabhāsi –
‘‘மத்தாஸுக²பரிச்சாகா³, பஸ்ஸே சே விபுலங் ஸுக²ங்;
‘‘Mattāsukhapariccāgā, passe ce vipulaṃ sukhaṃ;
சஜே மத்தாஸுக²ங் தீ⁴ரோ, ஸம்பஸ்ஸங் விபுலங் ஸுக²’’ந்தி. (த⁴॰ ப॰ 290);
Caje mattāsukhaṃ dhīro, sampassaṃ vipulaṃ sukha’’nti. (dha. pa. 290);
பரமத்த²ஜோதிகாய கு²த்³த³க-அட்ட²கதா²ய
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
ஸுத்தனிபாத-அட்ட²கதா²ய ரதனஸுத்தவண்ணனா நிட்டி²தா.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya ratanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / ஸுத்தனிபாதபாளி • Suttanipātapāḷi / 1. ரதனஸுத்தங் • 1. Ratanasuttaṃ