| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ද්‌වෙමාතිකාපාළි • Dvemātikāpāḷi |
9. රතනවග්‌ගො
9. Ratanavaggo
1. අන්‌තෙපුරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
1. Antepurasikkhāpadavaṇṇanā
රතනවග්‌ගස්‌ස පඨමෙ ඛත්‌තියස්‌සාති ඛත්‌තියජාතිකස්‌ස, මුද්‌ධාභිසිත්‌තස්‌සාති ඛත්‌තියාභිසෙකෙන මුද්‌ධනි අභිසිත්‌තස්‌ස. අනික්‌ඛන්‌තො රාජා ඉතොති අනික්‌ඛන්‌තරාජකං, තස්‌මිං අනික්‌ඛන්‌තරාජකෙ, සයනිඝරෙති අත්‌ථො. රතනං වුච්‌චති මහෙසී, නිග්‌ගතන්‌ති නික්‌ඛන්‌තං, අනිග්‌ගතං රතනං ඉතොති අනිග්‌ගතරතනකං, තස්‌මිං අනිග්‌ගතරතනකෙ, සයනිඝරෙති අත්‌ථො. ඉන්‌දඛීලං අතික්‌කමෙය්‍යාති එත්‌ථ අත්‌තනො ආගතභාවං අජානාපෙත්‌වා සයනිඝරස්‌ස උම්‌මාරං පඨමං පාදං අතික්‌කාමෙන්‌තස්‌ස දුක්‌කටං, දුතියං පාචිත්‌තියං.
Ratanavaggassa paṭhame khattiyassāti khattiyajātikassa, muddhābhisittassāti khattiyābhisekena muddhani abhisittassa. Anikkhanto rājā itoti anikkhantarājakaṃ, tasmiṃ anikkhantarājake, sayanighareti attho. Ratanaṃ vuccati mahesī, niggatanti nikkhantaṃ, aniggataṃ ratanaṃ itoti aniggataratanakaṃ, tasmiṃ aniggataratanake, sayanighareti attho. Indakhīlaṃatikkameyyāti ettha attano āgatabhāvaṃ ajānāpetvā sayanigharassa ummāraṃ paṭhamaṃ pādaṃ atikkāmentassa dukkaṭaṃ, dutiyaṃ pācittiyaṃ.
සාවත්‌ථියං ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආරබ්‌භ රඤ්‌ඤො අන්‌තෙපුරප්‌පවිසනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, අසාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, පටිසංවිදිතෙ අප්‌පටිසංවිදිතසඤ්‌ඤිනො, වෙමතිකස්‌ස ච දුක්‌කටං. පටිසංවිදිතසඤ්‌ඤිස්‌ස, න ඛත්‌තියස්‌ස වා, න ඛත්‌තියාභිසෙකෙන අභිසිත්‌තස්‌ස වා, උභොසු වා, උභින්‌නං වා අඤ්‌ඤතරස්‌මිං නික්‌ඛන්‌තෙ සයනිඝරං පවිසන්‌තස්‌ස, අසයනිඝරෙ, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. ඛත්‌තියතා, අභිසිත්‌තතා, උභින්‌නම්‌පි සයනිඝරතො අනික්‌ඛන්‌තතා, අප්‌පටිසංවිදිතතා, ඉන්‌දඛීලාතික්‌කමොති ඉමානෙත්‌ථ පඤ්‌ච අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි පඨමකථිනසදිසානි, ඉදං පන කිරියාකිරියන්‌ති.
Sāvatthiyaṃ āyasmantaṃ ānandaṃ ārabbha rañño antepurappavisanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, paṭisaṃvidite appaṭisaṃviditasaññino, vematikassa ca dukkaṭaṃ. Paṭisaṃviditasaññissa, na khattiyassa vā, na khattiyābhisekena abhisittassa vā, ubhosu vā, ubhinnaṃ vā aññatarasmiṃ nikkhante sayanigharaṃ pavisantassa, asayanighare, ummattakādīnañca anāpatti. Khattiyatā, abhisittatā, ubhinnampi sayanigharato anikkhantatā, appaṭisaṃviditatā, indakhīlātikkamoti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamakathinasadisāni, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
අන්‌තෙපුරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Antepurasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
2. රතනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Ratanasikkhāpadavaṇṇanā
දුතියෙ රතනන්‌ති මුත්‌තාදිදසවිධං. රතනසම්‌මතන්‌ති යංකිඤ්‌චි මනුස්‌සානං උපභොගපරිභොගං. අජ්‌ඣාරාමෙ වාති පරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස අන්‌තොපටික්‌ඛෙපෙ අපරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස ද්‌වින්‌නං ලෙඩ්‌ඩුපාතානං අන්‌තො. අජ්‌ඣාවසථෙති පරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස අන්‌තොපටික්‌ඛෙපෙ, අපරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස මුසලපාතබ්‌භන්‌තරෙ. අයං පනෙත්‌ථ විනිච්‌ඡයො – ජාතරූපරජතං අත්‌තනො අත්‌ථාය උග්‌ගණ්‌හන්‌තස්‌ස වා උග්‌ගණ්‌හාපෙන්‌තස්‌ස වා නිස්‌සග්‌ගියං පාචිත්‌තියං . සඞ්‌ඝගණපුග්‌ගලචෙතියනවකම්‌මානං අත්‌ථාය දුක්‌කටං, අවසෙසෙ මුත්‌තාදිරතනෙ සබ්‌බෙසම්‌පි අත්‌ථාය දුක්‌කටමෙව. කප්‌පියවත්‌ථුං වා අකප්‌පියවත්‌ථුං වා අන්‌තමසො මාතුසන්‌තකම්‌පි භණ්‌ඩාගාරිකසීසෙන පටිසාමෙන්‌තස්‌ස පාචිත්‌තියං, තාදිසං පන අත්‌තනො සන්‌තකං කත්‌වා පටිසාමෙතුං වට්‌ටති. ‘‘ඉදං පටිසාමෙථා’’ති වුත්‌තෙ පන ‘‘න වට්‌ටතී’’ති පටික්‌ඛිපිතබ්‌බං. සචෙ කුපිතා පාතෙත්‌වා ගච්‌ඡන්‌ති, පලිබොධො නාම හොති, පටිසාමෙතබ්‌බං. විහාරෙ කම්‌මං කරොන්‌තා වඩ්‌ඪකීආදයො වා රාජවල්‌ලභා වා ‘‘යංකිඤ්‌චි උපකරණං වා සයනභණ්‌ඩං වා පටිසාමෙත්‌වා දෙථා’’ති වදන්‌ති, ඡන්‌දෙනපි භයෙනපි න කාතබ්‌බමෙව, ගුත්‌තට්‌ඨානං පන දස්‌සෙතුං වට්‌ටති.
Dutiye ratananti muttādidasavidhaṃ. Ratanasammatanti yaṃkiñci manussānaṃ upabhogaparibhogaṃ. Ajjhārāme vāti parikkhittassa antopaṭikkhepe aparikkhittassa dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ anto. Ajjhāvasatheti parikkhittassa antopaṭikkhepe, aparikkhittassa musalapātabbhantare. Ayaṃ panettha vinicchayo – jātarūparajataṃ attano atthāya uggaṇhantassa vā uggaṇhāpentassa vā nissaggiyaṃ pācittiyaṃ . Saṅghagaṇapuggalacetiyanavakammānaṃ atthāya dukkaṭaṃ, avasese muttādiratane sabbesampi atthāya dukkaṭameva. Kappiyavatthuṃ vā akappiyavatthuṃ vā antamaso mātusantakampi bhaṇḍāgārikasīsena paṭisāmentassa pācittiyaṃ, tādisaṃ pana attano santakaṃ katvā paṭisāmetuṃ vaṭṭati. ‘‘Idaṃ paṭisāmethā’’ti vutte pana ‘‘na vaṭṭatī’’ti paṭikkhipitabbaṃ. Sace kupitā pātetvā gacchanti, palibodho nāma hoti, paṭisāmetabbaṃ. Vihāre kammaṃ karontā vaḍḍhakīādayo vā rājavallabhā vā ‘‘yaṃkiñci upakaraṇaṃ vā sayanabhaṇḍaṃ vā paṭisāmetvā dethā’’ti vadanti, chandenapi bhayenapi na kātabbameva, guttaṭṭhānaṃ pana dassetuṃ vaṭṭati.
අජ්‌ඣාරාමඅජ්‌ඣාවසථෙසුපි යාදිසෙ ඨානෙ ‘‘භික්‌ඛූහි වා සාමණෙරෙහි වා ගහිතං භවිස්‌සතී’’ති ආසඞ්‌කා උප්‌පජ්‌ජති, තාදිසෙයෙව ඨානෙ උග්‌ගහෙත්‌වා වා උග්‌ගහාපෙත්‌වා වා සඤ්‌ඤාණං කත්‌වා නික්‌ඛිපිතබ්‌බං, ‘‘යස්‌ස භණ්‌ඩං නට්‌ඨං, සො ආගච්‌ඡතූ’’ති ච ආචික්‌ඛිතබ්‌බං. අථ යො ආගච්‌ඡති, සො ‘‘කීදිසං තෙ භණ්‌ඩං නට්‌ඨ’’න්‌ති පුච්‌ඡිතබ්‌බො, සචෙ සඤ්‌ඤාණෙන සම්‌පාදෙති, දාතබ්‌බං. නො චෙ, ‘විචිනාහී’ති වත්‌තබ්‌බො. තම්‌හා ආවාසා පක්‌කමන්‌තෙන පතිරූපානං භික්‌ඛූනං හත්‌ථෙ, තෙසු අසති පතිරූපානං ගහපතිකානං හත්‌ථෙ නික්‌ඛිපිත්‌වා පක්‌කමිතබ්‌බං. යො පන නෙව පක්‌කමති, න සාමිකං පස්‌සති, තෙන ථාවරං සෙනාසනං වා චෙතියං වා පොක්‌ඛරණිං වා කාරෙතබ්‌බො. සචෙ දීඝස්‌ස අද්‌ධුනො අච්‌චයෙන සාමිකො ආගච්‌ඡති, තං දස්‌සෙත්‌වා ‘අනුමොදාහී’ති වත්‌තබ්‌බො. සචෙ නානුමොදති, ‘‘දෙහි මෙ ධන’’න්‌ති චොදෙති, සමාදපෙත්‌වා දාතබ්‌බං.
Ajjhārāmaajjhāvasathesupi yādise ṭhāne ‘‘bhikkhūhi vā sāmaṇerehi vā gahitaṃ bhavissatī’’ti āsaṅkā uppajjati, tādiseyeva ṭhāne uggahetvā vā uggahāpetvā vā saññāṇaṃ katvā nikkhipitabbaṃ, ‘‘yassa bhaṇḍaṃ naṭṭhaṃ, so āgacchatū’’ti ca ācikkhitabbaṃ. Atha yo āgacchati, so ‘‘kīdisaṃ te bhaṇḍaṃ naṭṭha’’nti pucchitabbo, sace saññāṇena sampādeti, dātabbaṃ. No ce, ‘vicināhī’ti vattabbo. Tamhā āvāsā pakkamantena patirūpānaṃ bhikkhūnaṃ hatthe, tesu asati patirūpānaṃ gahapatikānaṃ hatthe nikkhipitvā pakkamitabbaṃ. Yo pana neva pakkamati, na sāmikaṃ passati, tena thāvaraṃ senāsanaṃ vā cetiyaṃ vā pokkharaṇiṃ vā kāretabbo. Sace dīghassa addhuno accayena sāmiko āgacchati, taṃ dassetvā ‘anumodāhī’ti vattabbo. Sace nānumodati, ‘‘dehi me dhana’’nti codeti, samādapetvā dātabbaṃ.
සාවත්‌ථියං අඤ්‌ඤතරං භික්‌ඛුං ආරබ්‌භ රතනඋග්‌ගණ්‌හනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, ‘‘අඤ්‌ඤත්‍ර අජ්‌ඣාරාමා වා, අජ්‌ඣාවසථා වා’’ති අයමෙත්‌ථ දුවිධා අනුපඤ්‌ඤත්‌ති, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, සාණත්‌තිකං, අනුඤ්‌ඤාතට්‌ඨානෙ අනාදරියෙන උග්‌ගහෙත්‌වා අනික්‌ඛිපන්‌තස්‌ස දුක්‌කටං. අනුඤ්‌ඤාතට්‌ඨානෙ ගහෙත්‌වා නික්‌ඛිපන්‌තස්‌ස, යං හොති ආමාසං රතනසම්‌මතං, තං විස්‌සාසං වා තාවකාලිකං වා උග්‌ගණ්‌හන්‌තස්‌ස, පංසුකූලසඤ්‌ඤාය ගණ්‌හතො, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. අනනුඤ්‌ඤාතකරණං, පරසන්‌තකතා, විස්‌සාසග්‌ගාහපංසුකූලසඤ්‌ඤානං අභාවො, උග්‌ගහණං වා උග්‌ගහාපනං වාති ඉමානෙත්‌ථ චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි සඤ්‌චරිත්‌තසදිසානීති.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha ratanauggaṇhanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra ajjhārāmā vā, ajjhāvasathā vā’’ti ayamettha duvidhā anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, anuññātaṭṭhāne anādariyena uggahetvā anikkhipantassa dukkaṭaṃ. Anuññātaṭṭhāne gahetvā nikkhipantassa, yaṃ hoti āmāsaṃ ratanasammataṃ, taṃ vissāsaṃ vā tāvakālikaṃ vā uggaṇhantassa, paṃsukūlasaññāya gaṇhato, ummattakādīnañca anāpatti. Ananuññātakaraṇaṃ, parasantakatā, vissāsaggāhapaṃsukūlasaññānaṃ abhāvo, uggahaṇaṃ vā uggahāpanaṃ vāti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni sañcarittasadisānīti.
රතනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Ratanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
3. විකාලගාමප්‌පවෙසනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
3. Vikālagāmappavesanasikkhāpadavaṇṇanā
තතියෙ සන්‌තං භික්‌ඛුං අනාපුච්‌ඡාති ඉදං චාරිත්‌තෙ වුත්‌තනයමෙව. විකාලෙති මජ්‌ඣන්‌හිකාතික්‌කමතො පට්‌ඨාය අන්‌තොඅරුණෙ, එතස්‌මිං අන්‌තරෙ ‘‘විකාලෙ ගාමප්‌පවෙසනං ආපුච්‌ඡාමී’’ති වා, ‘‘ගාමං පවිසිස්‌සාමී’’ති වා අනාපුච්‌ඡිත්‌වා අසති තථාරූපෙ අච්‌චායිකෙ කරණීයෙ පරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස ගාමස්‌ස පරික්‌ඛෙපං අතික්‌කමන්‌තස්‌ස, අපරික්‌ඛිත්‌තස්‌ස උපචාරං ඔක්‌කමන්‌තස්‌ස පඨමපාදෙ දුක්‌කටං, දුතියපාදෙ පාචිත්‌තියං. සචෙපි සම්‌බහුලා කෙනචි කම්‌මෙන ගාමං පවිසන්‌ති, සබ්‌බෙහි අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං ආපුච්‌ඡිතබ්‌බං. ‘‘තස්‌මිං ගාමෙ තං කම්‌මං න සම්‌පජ්‌ජතී’’ති අඤ්‌ඤං ගාමං ගච්‌ඡන්‌තානං පුන ආපුච්‌ඡනකිච්‌චං නත්‌ථි. සචෙ පන උස්‌සාහං පටිප්‌පස්‌සම්‌භෙත්‌වා විහාරං ගච්‌ඡන්‌තා අන්‌තරා අඤ්‌ඤං ගාමං පවිසිතුකාමා හොන්‌ති, ආපුච්‌ඡිතබ්‌බමෙව. කුලඝරෙ වා ආසනසාලායං වා භත්‌තකිච්‌චං කත්‌වා තෙලභික්‌ඛාය වා සප්‌පිභික්‌ඛාය වා චරිතුකාමෙන සචෙ පස්‌සෙ භික්‌ඛු අත්‌ථි, ආපුච්‌ඡිතබ්‌බො, අසන්‌තෙ ‘නත්‌ථී’ති ගන්‌තබ්‌බං. වීථිං ඔතරිත්‌වා පන භික්‌ඛුං දිස්‌වාපි ආපුච්‌ඡනකිච්‌චං නත්‌ථි. යො පන ගාමමජ්‌ඣෙන මග්‌ගො හොති, සචෙ තෙන ගච්‌ඡන්‌තස්‌ස ‘‘තෙලාදීනං අත්‌ථාය චරිස්‌සාමී’’ති චිත්‌තං උප්‌පජ්‌ජති, පස්‌සෙ භික්‌ඛුං දිස්‌වා ආපුච්‌ඡිතබ්‌බං. මග්‌ගා අනොක්‌කම්‌ම චරන්‌තස්‌ස පන ආපුච්‌ඡනකිච්‌චං නත්‌ථි, ඔක්‌කමන්‌තස්‌ස වුත්‌තනයෙනෙව පාචිත්‌තියං.
Tatiye santaṃ bhikkhuṃ anāpucchāti idaṃ cāritte vuttanayameva. Vikāleti majjhanhikātikkamato paṭṭhāya antoaruṇe, etasmiṃ antare ‘‘vikāle gāmappavesanaṃ āpucchāmī’’ti vā, ‘‘gāmaṃ pavisissāmī’’ti vā anāpucchitvā asati tathārūpe accāyike karaṇīye parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ atikkamantassa, aparikkhittassa upacāraṃ okkamantassa paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiyapāde pācittiyaṃ. Sacepi sambahulā kenaci kammena gāmaṃ pavisanti, sabbehi aññamaññaṃ āpucchitabbaṃ. ‘‘Tasmiṃ gāme taṃ kammaṃ na sampajjatī’’ti aññaṃ gāmaṃ gacchantānaṃ puna āpucchanakiccaṃ natthi. Sace pana ussāhaṃ paṭippassambhetvā vihāraṃ gacchantā antarā aññaṃ gāmaṃ pavisitukāmā honti, āpucchitabbameva. Kulaghare vā āsanasālāyaṃ vā bhattakiccaṃ katvā telabhikkhāya vā sappibhikkhāya vā caritukāmena sace passe bhikkhu atthi, āpucchitabbo, asante ‘natthī’ti gantabbaṃ. Vīthiṃ otaritvā pana bhikkhuṃ disvāpi āpucchanakiccaṃ natthi. Yo pana gāmamajjhena maggo hoti, sace tena gacchantassa ‘‘telādīnaṃ atthāya carissāmī’’ti cittaṃ uppajjati, passe bhikkhuṃ disvā āpucchitabbaṃ. Maggā anokkamma carantassa pana āpucchanakiccaṃ natthi, okkamantassa vuttanayeneva pācittiyaṃ.
සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ විකාලෙ ගාමප්‌පවෙසනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, ‘‘සන්‌තං භික්‌ඛු’’න්‌ති ච ‘‘අනාපුච්‌ඡා’’ති ච ‘‘අඤ්‌ඤත්‍ර තථාරූපා අච්‌චායිකා කරණීයා’’ති ච ඉමා පනෙත්‌ථ තිස්‌සො අනුපඤ්‌ඤත්‌තියො, අසාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, කාලෙ විකාලසඤ්‌ඤිනො, වෙමතිකස්‌ස ච දුක්‌කටං. කාලසඤ්‌ඤිනො පන, යො ච අච්‌චායිකෙ වා කරණීයෙ, සන්‌තං වා ආපුච්‌ඡිත්‌වා, අසන්‌තං වා අනාපුච්‌ඡිත්‌වා පවිසති, අන්‌තරාරාමභික්‌ඛුනුපස්‌සයතිත්‌ථියසෙය්‍යපටික්‌කමනෙසු වා අඤ්‌ඤතරං ගච්‌ඡති, තස්‌ස, ගාමෙන මග්‌ගො හොති, තෙන ගච්‌ඡතො, ආපදාසු, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. සන්‌තං භික්‌ඛුං අනාපුච්‌ඡතා, අනුඤ්‌ඤාතකාරණාභාවො, විකාලෙ ගාමප්‌පවිසනන්‌ති ඉමානෙත්‌ථ තීණි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි කථිනසදිසානෙව, ඉදං පන කිරියාකිරියන්‌ති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha vikāle gāmappavesanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘santaṃ bhikkhu’’nti ca ‘‘anāpucchā’’ti ca ‘‘aññatra tathārūpā accāyikā karaṇīyā’’ti ca imā panettha tisso anupaññattiyo, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, kāle vikālasaññino, vematikassa ca dukkaṭaṃ. Kālasaññino pana, yo ca accāyike vā karaṇīye, santaṃ vā āpucchitvā, asantaṃ vā anāpucchitvā pavisati, antarārāmabhikkhunupassayatitthiyaseyyapaṭikkamanesu vā aññataraṃ gacchati, tassa, gāmena maggo hoti, tena gacchato, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti. Santaṃ bhikkhuṃ anāpucchatā, anuññātakāraṇābhāvo, vikāle gāmappavisananti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni kathinasadisāneva, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
විකාලගාමප්‌පවෙසනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vikālagāmappavesanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
4. සූචිඝරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
4. Sūcigharasikkhāpadavaṇṇanā
චතුත්‌ථෙ භෙදනමෙව භෙදනකං, තං අස්‌ස අත්‌ථීති භෙදනකං. තස්‌මා එවරූපෙ සූචිඝරෙ කරණකාරාපනෙසු දුක්‌කටං, පටිලාභෙන පන තං භින්‌දිත්‌වා පාචිත්‌තියං දෙසෙතබ්‌බං.
Catutthe bhedanameva bhedanakaṃ, taṃ assa atthīti bhedanakaṃ. Tasmā evarūpe sūcighare karaṇakārāpanesu dukkaṭaṃ, paṭilābhena pana taṃ bhinditvā pācittiyaṃ desetabbaṃ.
සක්‌කෙසු සම්‌බහුලෙ භික්‌ඛූ ආරබ්‌භ බහුසූචිඝරවිඤ්‌ඤාපනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, සාණත්‌තිකං, අත්‌තනා විප්‌පකතං අත්‌තනා වා, පරෙහි වා, පරෙහි විප්‌පකතම්‌පි අත්‌තනා වා, පරෙහි වා පරියොසාපෙත්‌වා ලභන්‌තස්‌ස චතුක්‌කපාචිත්‌තියං. අඤ්‌ඤස්‌සත්‌ථාය කරණකාරාපනෙසු, අඤ්‌ඤෙන කතං පටිලභිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජනෙ දුක්‌කටං. ගණ්‌ඨිකෙ අරණිකෙ විධෙ අඤ්‌ජනියා අඤ්‌ජනිසලාකාය වාසිජටෙ උදකපුඤ්‌ඡනියාති එතෙසු යංකිඤ්‌චි අට්‌ඨිආදීහි කරොන්‌තස්‌ස, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. සූචිඝරතා, අට්‌ඨිමයාදිතා, අත්‌තනො අත්‌ථාය කරණං වා කාරාපෙත්‌වා වා පටිලාභොති ඉමානෙත්‌ථ තීණි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි සඤ්‌චරිත්‌තසදිසානීති.
Sakkesu sambahule bhikkhū ārabbha bahusūcigharaviññāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, attanā vippakataṃ attanā vā, parehi vā, parehi vippakatampi attanā vā, parehi vā pariyosāpetvā labhantassa catukkapācittiyaṃ. Aññassatthāya karaṇakārāpanesu, aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjane dukkaṭaṃ. Gaṇṭhike araṇike vidhe añjaniyā añjanisalākāya vāsijaṭe udakapuñchaniyāti etesu yaṃkiñci aṭṭhiādīhi karontassa, ummattakādīnañca anāpatti. Sūcigharatā, aṭṭhimayāditā, attano atthāya karaṇaṃ vā kārāpetvā vā paṭilābhoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni sañcarittasadisānīti.
සූචිඝරසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sūcigharasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
5. මඤ්‌චපීඨසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
5. Mañcapīṭhasikkhāpadavaṇṇanā
පඤ්‌චමෙ මඤ්‌චන්‌ති මසාරකාදීසු අඤ්‌ඤතරං. පීඨම්‌පි තාදිසමෙව, තං පන මඤ්‌චො විය අතිදීඝං, ආසන්‌දිකො විය ච සමං චතුරස්‌සං න හොති. ඡෙදනකං භෙදනකසදිසමෙව.
Pañcame mañcanti masārakādīsu aññataraṃ. Pīṭhampi tādisameva, taṃ pana mañco viya atidīghaṃ, āsandiko viya ca samaṃ caturassaṃ na hoti. Chedanakaṃ bhedanakasadisameva.
සාවත්‌ථියං උපනන්‌දං ආරබ්‌භ උච්‌චෙ මඤ්‌චෙ සයනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, පමාණිකං කරොන්‌තස්‌ස, පමාණාතික්‌කන්‌තං ලභිත්‌වා ඡින්‌දිත්‌වා යථා පමාණමෙව උපරි දිස්‌සති, එවං නිඛණිත්‌වා වා, උත්‌තානං වා කත්‌වා, අට්‌ටකං වා බන්‌ධිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. පමාණාතික්‌කන්‌තමඤ්‌චපීඨතා, අත්‌තනො අත්‌ථාය කරණං වා කාරාපෙත්‌වා වා පටිලාභොති ඉමානෙත්‌ථ ද්‌වෙ අඞ්‌ගානි. සෙසං සබ්‌බං සූචිඝරසික්‌ඛාපදසදිසමෙවාති.
Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha ucce mañce sayanavatthusmiṃ paññattaṃ, pamāṇikaṃ karontassa, pamāṇātikkantaṃ labhitvā chinditvā yathā pamāṇameva upari dissati, evaṃ nikhaṇitvā vā, uttānaṃ vā katvā, aṭṭakaṃ vā bandhitvā paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Pamāṇātikkantamañcapīṭhatā, attano atthāya karaṇaṃ vā kārāpetvā vā paṭilābhoti imānettha dve aṅgāni. Sesaṃ sabbaṃ sūcigharasikkhāpadasadisamevāti.
මඤ්‌චපීඨසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Mañcapīṭhasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
6. තූලොනද්‌ධසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
6. Tūlonaddhasikkhāpadavaṇṇanā
ඡට්‌ඨෙ තූලං ඔනද්‌ධමෙත්‌ථාති තූලොනද්‌ධං, චිමිලිකං පත්‌ථරිත්‌වා තූලං පක්‌ඛිපිත්‌වා උපරි චිමිලිකාය ඔනද්‌ධන්‌ති වුත්‌තං හොති. උද්‌දාලනකං භෙදනකසදිසමෙව.
Chaṭṭhe tūlaṃ onaddhametthāti tūlonaddhaṃ, cimilikaṃ pattharitvā tūlaṃ pakkhipitvā upari cimilikāya onaddhanti vuttaṃ hoti. Uddālanakaṃ bhedanakasadisameva.
සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ තූලොනද්‌ධකාරාපනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, ආයොගෙ කායබන්‌ධනෙ අංසබද්‌ධකෙ පත්‌තත්‌ථවිකාය පරිස්‌සාවනෙ බිම්‌බොහනෙ, අඤ්‌ඤෙන කතං තූලොනද්‌ධං පටිලභිත්‌වා උද්‌දාලෙත්‌වා පරිභුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. බිම්‌බොහනඤ්‌චෙත්‌ථ සීසප්‌පමාණමෙව වට්‌ටති, සීසප්‌පමාණං නාම යස්‌ස විත්‌ථාරතො තීසු කොණෙසු ද්‌වින්‌නං අන්‌තරං විදත්‌ථිචතුරඞ්‌ගුලං හොති, මජ්‌ඣෙ මුට්‌ඨිරතනං, දීඝතො දියඩ්‌ඪරතනං වා ද්‌විරතනං වා. තූලොනද්‌ධමඤ්‌චපීඨතා, අත්‌තනො අත්‌ථාය කරණං වා කාරාපෙත්‌වා වා පටිලාභොති ඉමානෙත්‌ථ ද්‌වෙ අඞ්‌ගානි. සෙසං වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha tūlonaddhakārāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, āyoge kāyabandhane aṃsabaddhake pattatthavikāya parissāvane bimbohane, aññena kataṃ tūlonaddhaṃ paṭilabhitvā uddāletvā paribhuñjantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Bimbohanañcettha sīsappamāṇameva vaṭṭati, sīsappamāṇaṃ nāma yassa vitthārato tīsu koṇesu dvinnaṃ antaraṃ vidatthicaturaṅgulaṃ hoti, majjhe muṭṭhiratanaṃ, dīghato diyaḍḍharatanaṃ vā dviratanaṃ vā. Tūlonaddhamañcapīṭhatā, attano atthāya karaṇaṃ vā kārāpetvā vā paṭilābhoti imānettha dve aṅgāni. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
තූලොනද්‌ධසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Tūlonaddhasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
7. නිසීදනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
7. Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā
සත්‌තමෙ නිසීදනන්‌ති සන්‌ථතසදිසං සන්‌ථරිත්‌වා එකස්‌මිං අන්‌තෙ සුගතවිදත්‌ථිප්‌පමාණං ද්‌වීසු ඨානෙසු ඵාලෙත්‌වා කතාහි තීහි දසාහි යුත්‌තස්‌ස පරික්‌ඛාරස්‌සෙතං නාමං.
Sattame nisīdananti santhatasadisaṃ santharitvā ekasmiṃ ante sugatavidatthippamāṇaṃ dvīsu ṭhānesu phāletvā katāhi tīhi dasāhi yuttassa parikkhārassetaṃ nāmaṃ.
සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ අප්‌පමාණිකානි නිසීදනානි ධාරණවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, ‘‘දසා විදත්‌ථී’’ති අයමෙත්‌ථ අනුපඤ්‌ඤත්‌ති, අසාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, පමාණිකං වා ඌනකං වා කරොන්‌තස්‌ස, අඤ්‌ඤෙන කතං පමාණාතික්‌කන්‌තං පටිලභිත්‌වා ඡින්‌දිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස, විතානාදීසු යංකිඤ්‌චි කරොන්‌තස්‌ස, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. නිසීදනස්‌ස පමාණාතික්‌කන්‌තතා, අත්‌තනො අත්‌ථාය කරණං වා කාරාපෙත්‌වා වා පටිලාභොති ඉමානෙත්‌ථ ද්‌වෙ අඞ්‌ගානි. සෙසං වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha appamāṇikāni nisīdanāni dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘dasā vidatthī’’ti ayamettha anupaññatti, asādhāraṇapaññatti, pamāṇikaṃ vā ūnakaṃ vā karontassa, aññena kataṃ pamāṇātikkantaṃ paṭilabhitvā chinditvā paribhuñjantassa, vitānādīsu yaṃkiñci karontassa, ummattakādīnañca anāpatti. Nisīdanassa pamāṇātikkantatā, attano atthāya karaṇaṃ vā kārāpetvā vā paṭilābhoti imānettha dve aṅgāni. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
නිසීදනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
8. කණ්‌ඩුප්‌පටිච්‌ඡාදිසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
8. Kaṇḍuppaṭicchādisikkhāpadavaṇṇanā
අට්‌ඨමෙ කණ්‌ඩුප්‌පටිච්‌ඡාදින්‌ති අධොනාභිඋබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලං කණ්‌ඩුපීළකඅස්‌සාවථුල්‌ලකච්‌ඡාබාධානං පටිච්‌ඡාදනත්‌ථං අනුඤ්‌ඤාතං චීවරං.
Aṭṭhame kaṇḍuppaṭicchādinti adhonābhiubbhajāṇumaṇḍalaṃ kaṇḍupīḷakaassāvathullakacchābādhānaṃ paṭicchādanatthaṃ anuññātaṃ cīvaraṃ.
සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ අප්‌පමාණිකායො කණ්‌ඩුප්‌පටිච්‌ඡාදිකායො ධාරණවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, සෙසං නිසීදනෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බන්‌ති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha appamāṇikāyo kaṇḍuppaṭicchādikāyo dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sesaṃ nisīdane vuttanayeneva veditabbanti.
කණ්‌ඩුප්‌පටිච්‌ඡාදිසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kaṇḍuppaṭicchādisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
9. වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
9. Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā
නවමෙ සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ අප්‌පමාණිකායො වස්‌සිකසාටිකායො ධාරණවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සෙසමෙත්‌ථ යං වත්‌තබ්‌බං, තං නිසීදනෙ වුත්‌තනයමෙවාති.
Navame sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha appamāṇikāyo vassikasāṭikāyo dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sesamettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ nisīdane vuttanayamevāti.
වස්‌සිකසාටිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Vassikasāṭikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
10. නන්‌දසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
10. Nandasikkhāpadavaṇṇanā
දසමෙ සාවත්‌ථියං ආයස්‌මන්‌තං නන්‌දං ආරබ්‌භ සුගතචීවරප්‌පමාණං චීවරං ධාරණවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, සෙසං නිසීදනෙ වුත්‌තනයමෙවාති.
Dasame sāvatthiyaṃ āyasmantaṃ nandaṃ ārabbha sugatacīvarappamāṇaṃ cīvaraṃ dhāraṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sesaṃ nisīdane vuttanayamevāti.
නන්‌දසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Nandasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
රතනවග්‌ගො නවමො.
Ratanavaggo navamo.
කඞ්‌ඛාවිතරණියා පාතිමොක්‌ඛවණ්‌ණනාය
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
සුද්‌ධපාචිත්‌තියවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Suddhapācittiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
