| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೪. ರಥವಿನೀತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Rathavinītasuttavaṇṇanā
೨೫೨. ಮಹಾಗೋವಿನ್ದೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಿತತಾಕಿತ್ತನಂ ತದಾ ಮಗಧರಾಜೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಿತೂಪಲಕ್ಖಣಂ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಸೋ ಪುರೋಹಿತೋ। ಮಹಾಗೋವಿನ್ದೋತಿ ಪುರಾತನೋ ಏಕೋ ಮಗಧರಾಜಾತಿ ಕೇಚಿ। ಗಯ್ಹತೀತಿ ಗಹೋ, ರಾಜೂನಂ ಗಹೋ ರಾಜಗಹಂ। ನಗರ-ಸದ್ದಾಪೇಕ್ಖಾಯ ನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೋ। ಅಞ್ಞೇಪೇತ್ಥ ಪಕಾರೇತಿ ರಾಜೂಹಿ ದಿಸ್ವಾ ಸಮ್ಮಾ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತತ್ತಾ ತೇಸಂ ಗಹಂ ಗೇಹಭೂತನ್ತಿಪಿ ರಾಜಗಹಂ। ಆರಕ್ಖಸಮ್ಪತ್ತಿಆದಿನಾ ಅನತ್ಥುಪ್ಪತ್ತಿಹೇತುತಾಯ ಉಪಗತಾನಂ ಪಟಿರಾಜೂನಂ ಗಹಂ ಗಹಭೂತನ್ತಿಪಿ ರಾಜಗಹಂ, ಆರಾಮರಾಮಣೀಯಕಾದೀಹಿ ರಾಜತೇ, ನಿವಾಸಸುಖತಾದಿನಾ ಸತ್ತೇಹಿ ಮಮತ್ತವಸೇನ ಗಯ್ಹತಿ, ಪರಿಗ್ಗಯ್ಹತೀತಿ ವಾ ರಾಜಗಹನ್ತಿ ಏವಮಾದಿಕೇ ಪಕಾರೇ। ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಚ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಕಾಲೇ ಚಾತಿ ಇದಂ ಯೇಭುಯ್ಯವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ವೇಳೂಹಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಅಹೋಸಿ, ನ ಪನ ಕೇವಲಂ ಕಟ್ಠಕಪವನಮೇವ। ರಞ್ಞೋ ಉಯ್ಯಾನಕಾಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತಅಟ್ಟಾಲಕವಸೇನ ಅಟ್ಟಾಲಕಯುತ್ತಂ।
252. Mahāgovindena pariggahitatākittanaṃ tadā magadharājena pariggahitūpalakkhaṇaṃ. Tassa hi so purohito. Mahāgovindoti purātano eko magadharājāti keci. Gayhatīti gaho, rājūnaṃ gaho rājagahaṃ. Nagara-saddāpekkhāya napuṃsakaniddeso. Aññepettha pakāreti rājūhi disvā sammā patiṭṭhāpitattā tesaṃ gahaṃ gehabhūtantipi rājagahaṃ. Ārakkhasampattiādinā anatthuppattihetutāya upagatānaṃ paṭirājūnaṃ gahaṃ gahabhūtantipi rājagahaṃ, ārāmarāmaṇīyakādīhi rājate, nivāsasukhatādinā sattehi mamattavasena gayhati, pariggayhatīti vā rājagahanti evamādike pakāre. Buddhakāle ca cakkavattikāle cāti idaṃ yebhuyyavasena vuttaṃ. Veḷūhi parikkhittaṃ ahosi, na pana kevalaṃ kaṭṭhakapavanameva. Rañño uyyānakāle patiṭṭhāpitaaṭṭālakavasena aṭṭālakayuttaṃ.
ಜನನಂ ಜಾತಿ, ಜಾತಿಯಾ ಭೂಮಿ ಜಾತಿಭೂಮಂ, ಜಾಯಿ ವಾ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಏತ್ಥಾಭಿ ಜಾತಿ, ಸಾ ಏವ ಭೂಮೀತಿ ಜಾತಿಭೂಮಂ, ಸಾ ಇಮೇಸಂ ನಿವಾಸೋತಿ ಜಾತಿಭೂಮಕಾತಿ ಆಹ ‘‘ಜಾತಿಭೂಮಕಾತಿ ಜಾತಿಭೂಮಿವಾಸಿನೋ’’ತಿ। ಕಸ್ಸ ಪನಾಯಂ ಜಾತಿಭೂಮೀತಿ ಆಹ ‘‘ತಂ ಖೋ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ತೇನ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ಸದೇವಕೇ ಲೋಕೇ ಸುಪಾಕಟಭಾವತೋ ವಿಸೇಸನೇನ ವಿನಾಪಿ ವಿಸಿಟ್ಠವಿಸಯೋವ ಇಧ ಜಾತಿ-ಸದ್ದೋ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಜಾತಟ್ಠಾನಸಾಕಿಯಜನಪದೋ’’ತಿ। ತತ್ಥಪಿ ಕಪಿಲವತ್ಥುಸನ್ನಿಸ್ಸಯೋ ಪದೇಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ಕಪಿಲವತ್ಥಾಹಾರೋ’’ತಿ।
Jananaṃ jāti, jātiyā bhūmi jātibhūmaṃ, jāyi vā mahābodhisatto etthābhi jāti, sā eva bhūmīti jātibhūmaṃ, sā imesaṃ nivāsoti jātibhūmakāti āha ‘‘jātibhūmakāti jātibhūmivāsino’’ti. Kassa panāyaṃ jātibhūmīti āha ‘‘taṃ kho panā’’tiādi. Tena anaññasādhāraṇāya jātiyā adhippetattā sadevake loke supākaṭabhāvato visesanena vināpi visiṭṭhavisayova idha jāti-saddo viññāyatīti dasseti. Tenāha ‘‘sabbaññubodhisattassa jātaṭṭhānasākiyajanapado’’ti. Tatthapi kapilavatthusannissayo padesoti āha ‘‘kapilavatthāhāro’’ti.
ಗರುಧಮ್ಮಭಾವವಣ್ಣನಾ
Garudhammabhāvavaṇṇanā
ಸಾಕಿಯಮಣ್ಡಲಸ್ಸಾತಿ ಸಾಕಿಯರಾಜಸಮೂಹಸ್ಸ। ದಸನ್ನಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಾದೀನಂ ವತ್ಥು ದಸಕಥಾವತ್ಥು, ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದಿ। ತತ್ಥ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತತಾಯ ತಸ್ಸ ಲಾಭೀ ದಸಕಥಾವತ್ಥುಲಾಭೀ। ತತ್ಥಾತಿ ದಸಕಥಾವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ।
Sākiyamaṇḍalassāti sākiyarājasamūhassa. Dasannaṃ appicchakathādīnaṃ vatthu dasakathāvatthu, appicchatādi. Tattha suppatiṭṭhitatāya tassa lābhī dasakathāvatthulābhī. Tatthāti dasakathāvatthusmiṃ.
ಗರುಕರಣೀಯತಾಯ ಧಮ್ಮೋ ಗರು ಏತಸ್ಸಾತಿ ಧಮ್ಮಗರು, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಧಮ್ಮಗರುತಾ, ತಾಯ। ‘‘ಅಜ್ಝಾಸಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ನ ಕೇವಲಂ ಅಜ್ಝಾಸಯೇನೇವ, ಅಥ ಖೋ ಕಾಯವಚೀಪಯೋಗೇಹಿಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಧಮ್ಮಗರುತಾಯೇವ ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಿಯಾಮರತ್ತಿಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಕುಮ್ಭಕಾರಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ ತಿಯಾಮರತ್ತಿಂ ವಸನ್ತೋ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿ ಏವಂ ವಚನಸೇಸವಸೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಞ್ಞಥಾ ಯಥಾಲಾಭವಸೇನ ಅತ್ಥೇ ಗಯ್ಹಮಾನೇ ತಿಯಾಮರತ್ತಿಂ ಧಮ್ಮಕಥಾ ಕತಾತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ, ನ ಚ ತಂ ಅತ್ಥಿ। ವಕ್ಖತಿ ಹಿ ‘‘ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿನ್ತಿ ದಿಯಡ್ಢಯಾಮಮತ್ತ’’ನ್ತಿ। ದಸಬಲಾದಿಗುಣವಿಸೇಸಾ ವಿಯ ಧಮ್ಮಗಾರವಹೇತುಕಾ ಪರಹಿತಪಟಿಪತ್ತಿಪಿ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಭಿನ್ನಸುವಣ್ಣಂ ವಿಯ ಸದಿಸಾ ಏವಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮಗಾರವಕಿತ್ತನೇ ‘‘ಕಸ್ಸಪೋಪಿ ಭಗವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಕಸ್ಸಪಭಗವತೋ ಧಮ್ಮಗಾರವಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
Garukaraṇīyatāya dhammo garu etassāti dhammagaru, tassa bhāvo dhammagarutā, tāya. ‘‘Ajjhāsayena veditabbo’’ti vatvā na kevalaṃ ajjhāsayeneva, atha kho kāyavacīpayogehipi veditabboti dassento ‘‘dhammagarutāyeva hī’’tiādimāha. Tiyāmarattiṃ dhammakathaṃ katvāti ettha ‘‘kumbhakārassa nivesane tiyāmarattiṃ vasanto dhammakathaṃ katvā’’ti evaṃ vacanasesavasena attho veditabbo. Aññathā yathālābhavasena atthe gayhamāne tiyāmarattiṃ dhammakathā katāti āpajjati, na ca taṃ atthi. Vakkhati hi ‘‘bahudeva rattinti diyaḍḍhayāmamatta’’nti. Dasabalādiguṇavisesā viya dhammagāravahetukā parahitapaṭipattipi sabbabuddhānaṃ majjhe bhinnasuvaṇṇaṃ viya sadisā evāti imassa bhagavato dhammagāravakittane ‘‘kassapopi bhagavā’’tiādinā kassapabhagavato dhammagāravaṃ dasseti.
ಚಾರಿಕಂ ನಿಕ್ಖಮೀತಿ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಚರಿತುಂ ನಿಕ್ಖಮಿ। ಜನಪದಚಾರಿಕಾಯ ಅಕಾಲೇ ನಿಕ್ಖನ್ತತ್ತಾ ಕೋಸಲರಾಜಾದಯೋ ವಾರೇತುಂ ಆರಭಿಂಸು। ಪವಾರೇತ್ವಾ ಹಿ ಚರಣಂ ಬುದ್ಧಾಚಿಣ್ಣಂ। ಪುಣ್ಣಾಯ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತೋ ಭಗವಾ ‘‘ಕಿಂ ಮೇ ಕರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಆಹ।
Cārikaṃ nikkhamīti janapadacārikaṃ carituṃ nikkhami. Janapadacārikāya akāle nikkhantattā kosalarājādayo vāretuṃ ārabhiṃsu. Pavāretvā hi caraṇaṃ buddhāciṇṇaṃ. Puṇṇāya sammāpaṭipattiṃ paccāsīsanto bhagavā ‘‘kiṃ me karissasī’’ti āha.
ಅನಹಾತೋವಾತಿ ಧಮ್ಮಸವನುಸ್ಸುಕ್ಕೇನ ಸಾಯನ್ಹೇ ಬುದ್ಧಾಚಿಣ್ಣಂ ನ್ಹಾನಂ ಅಕತ್ವಾವ। ಅತ್ತಹಿತಪರಹಿತಪಟಿಪತ್ತೀಸು ಏಕಿಸ್ಸಾ ದ್ವಿನ್ನಞ್ಚ ಅತ್ಥಿತಾಸಿದ್ಧಾ ಚತುಬ್ಬಿಧತಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಕತಾ ಏವ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಟಿಪನ್ನಕೋ ಚ ನಾಮ…ಪೇ॰… ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಪಟಿಕ್ಖೇಪಪುಬ್ಬಕೋಪಿ ಹಿ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಅತ್ಥತೋ ಪಟಿಪನ್ನತ್ಥೋ ಏವಾತಿ। ಕಾಮಂ ಅತ್ತಹಿತಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ತಾಯ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸಾಸನಂ ಸೋಭತಿ, ನ ಪನ ಸಾಸನಂ ವಡ್ಢೇತಿ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕಭಾವತೋ, ನ ಚ ಕಾರುಣಿಕಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಬ್ಬಥಾ ಮನೋರಥಂ ಪೂರೇತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಭಗವಾ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ಏಕಸಟ್ಠಿಯಾ ಚ ಅರಹನ್ತೇಸು ಜಾತೇಸು – ‘‘ಚರಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಹುಜನಹಿತಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೮೬-೮೮; ಮಹಾವ॰ ೩೨) ಭಿಕ್ಖೂ ಪರಹಿತಪಟಿಪತ್ತಿಯಂ ನಿಯೋಜೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏವರೂಪಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಭಗವಾ ನ ಪುಚ್ಛತಿ, ಕಸ್ಮಾ? ನ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಸನಸ್ಸ ವುಡ್ಢಿಪಕ್ಖೇ ಠಿತೋ’’ತಿ।
Anahātovāti dhammasavanussukkena sāyanhe buddhāciṇṇaṃ nhānaṃ akatvāva. Attahitaparahitapaṭipattīsu ekissā dvinnañca atthitāsiddhā catubbidhatā paṭipattikatā eva nāma hotīti vuttaṃ ‘‘paṭipannako ca nāma…pe… catubbidho hotī’’ti. Paṭikkhepapubbakopi hi paṭipanno atthato paṭipannattho evāti. Kāmaṃ attahitāya paṭipanno tāya sammāpaṭipattiyā sāsanaṃ sobhati, na pana sāsanaṃ vaḍḍheti appossukkabhāvato, na ca kāruṇikassa bhagavato sabbathā manorathaṃ pūreti. Tathā hi bhagavā paṭhamabodhiyaṃ ekasaṭṭhiyā ca arahantesu jātesu – ‘‘caratha, bhikkhave, bahujanahitāyā’’tiādinā (dī. ni. 2.86-88; mahāva. 32) bhikkhū parahitapaṭipattiyaṃ niyojesi. Tena vuttaṃ ‘‘evarūpaṃ bhikkhuṃ bhagavā na pucchati, kasmā? Na mayhaṃ sāsanassa vuḍḍhipakkhe ṭhito’’ti.
ಸಮುದಾಯೋ ಅಪ್ಪಕೇನ ಊನೋಪಿ ಅನೂನೋ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ಬಾಕುಲತ್ಥೇರಂ ಚತುತ್ಥರಾಸಿತೋ ಬಹಿ ಕತ್ವಾಪಿ ‘‘ಅಸೀತಿಮಹಾಥೇರಾ ವಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಸೀತಿಮಹಾಥೇರಸಮಞ್ಞಾ ವಾ ಅವಯವೇಪಿ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಸಾಮಞ್ಞಾ ವಿಯ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಈದಿಸೇ ಠಾನೇ ಬಹೂನಂ ಏಕತೋ ಕಥನಂ ಮಹತಾ ಕಣ್ಠೇನ ಚ ಕಥನಂ ಸತ್ಥು ಚಿತ್ತಾರಾಧನಮೇವಾತಿ ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ತಥಾ ಪಟಿಪನ್ನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಮೇಘಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಗುಣಸಮ್ಭಾವನಾಯಾತಿ ವಕ್ಖಮಾನಗುಣಹೇತುಕಾಯ ಸಮ್ಭಾವನಾಯ ಸಮ್ಭಾವಿತೋ, ನ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಕಿಚ್ಚಸಮತ್ಥತಾದಿನಾ।
Samudāyo appakena ūnopi anūno viya hotīti bākulattheraṃ catuttharāsito bahi katvāpi ‘‘asītimahātherā viyā’’ti vuttaṃ. Asītimahātherasamaññā vā avayavepi aṭṭhasamāpattisāmaññā viya daṭṭhabbā. Īdise ṭhāne bahūnaṃ ekato kathanaṃ mahatā kaṇṭhena ca kathanaṃ satthu cittārādhanamevāti tehi bhikkhūhi tathā paṭipannanti dassento ‘‘te bhikkhū meghasaddaṃ sutvā’’tiādimāha. Guṇasambhāvanāyāti vakkhamānaguṇahetukāya sambhāvanāya sambhāvito, na yena kenaci kiccasamatthatādinā.
ಗರುಧಮ್ಮಭಾವವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Garudhammabhāvavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದಿವಣ್ಣನಾ
Appicchatādivaṇṇanā
ಅಪ್ಪ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಪರಿತ್ತಪರಿಯಾಯತಂ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ಆಹ ‘‘ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಸಾವಸೇಸಂ ವಿಯಾ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಹಿ ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಅಪ್ಪ-ಸದ್ದೋ ಪನೇತ್ಥ ಅಭಾವತ್ಥೋತಿ ಸಕ್ಕಾ ವಿಞ್ಞಾತುಂ ‘‘ಅಪ್ಪಾಬಾಧತಞ್ಚ ಸಞ್ಜಾನಾಮೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨೫; ೨.೧೩೪) ವಿಯ।
Appa-saddassa parittapariyāyataṃ manasi katvā āha ‘‘byañjanaṃ sāvasesaṃ viyā’’ti. Tenāha ‘‘na hi tassā’’tiādi. Appa-saddo panettha abhāvatthoti sakkā viññātuṃ ‘‘appābādhatañca sañjānāmī’’tiādīsu (ma. ni. 1.225; 2.134) viya.
ಅತ್ರಿಚ್ಛತಾ ನಾಮ (ಅ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೧.೧.೬೩) ಅತ್ರ ಅತ್ರ ಇಚ್ಛಾತಿ ಕತ್ವಾ। ಅಸನ್ತಗುಣಸಮ್ಭಾವನತಾತಿ ಅತ್ತನಿ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಂ ಗುಣಾನಂ ವಿಜ್ಜಮಾನಾನಂ ವಿಯ ಪರೇಸಂ ಪಕಾಸನಾ। ಸದ್ಧೋತಿ ಮಂ ಜನೋ ಜಾನಾತೂತಿ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಕಾರಕವಿಸೇಸಲಾಭೀತಿ ಜಾನಾತು ‘‘ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಆಪಾಥಕಜ್ಝಾಯಿತಾ’’ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ। ಸನ್ತಗುಣಸಮ್ಭಾವನಾತಿ ಇಚ್ಛಾಚಾರೇ ಠತ್ವಾ ಅತ್ತನಿ ವಿಜ್ಜಮಾನಸೀಲಧುತಧಮ್ಮಾದಿಗುಣವಿಭಾವನಾ। ತಾದಿಸಸ್ಸ ಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಅಮತ್ತಞ್ಞುತಾಪಿ ಹೋತಿ।
Atricchatā nāma (a. ni. ṭī. 1.1.63) atra atra icchāti katvā. Asantaguṇasambhāvanatāti attani avijjamānaṃ guṇānaṃ vijjamānānaṃ viya paresaṃ pakāsanā. Saddhoti maṃ jano jānātūti vattapaṭipattikārakavisesalābhīti jānātu ‘‘vattapaṭipattiāpāthakajjhāyitā’’ti evamādinā. Santaguṇasambhāvanāti icchācāre ṭhatvā attani vijjamānasīladhutadhammādiguṇavibhāvanā. Tādisassa hi paṭiggahaṇe amattaññutāpi hoti.
ಗಣ್ಹನ್ತೋಯೇವ ಉಮ್ಮುಜ್ಜಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಅಜಾನನ್ತಾನಂಯೇವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Gaṇhantoyeva ummujji aññesaṃ ajānantānaṃyevāti adhippāyo.
ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಪಧಾನಂ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಇಚ್ಛಾಪಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುನಪಿ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಇಚ್ಛಾಪಭೇದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಪರೋಪಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ದಾಯಕಸ್ಸ ವಸನ್ತಿ ದಾಯಕಸ್ಸ ಚಿತ್ತವಸಂ। ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಸನ್ತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಪ್ಪಬಹುಭಾವಂ। ಅತ್ತನೋ ಥಾಮನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಯಾಪನಮತ್ತಕಥಾಮಂ।
Appicchatāpadhānaṃ puggalādhiṭṭhānena catubbidhaṃ icchāpabhedaṃ dassetvā punapi puggalādhiṭṭhānena catubbidhaṃ icchāpabhedaṃ dassento ‘‘aparopi catubbidhoappiccho’’tiādimāha. Dāyakassa vasanti dāyakassa cittavasaṃ. Deyyadhammassa vasanti deyyadhammassa appabahubhāvaṃ. Attano thāmanti attano yāpanamattakathāmaṃ.
ಏಕಭಿಕ್ಖುಪಿ ನ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಸೋಸಾನಿಕವತ್ತೇ ಸಮ್ಮದೇವ ವುತ್ತಿತ್ತಾ। ಅಬ್ಬೋಕಿಣ್ಣನ್ತಿ ಅವಿಚ್ಛೇದಂ। ದುತಿಯೋ ಮಂ ನ ಜಾನೇಯ್ಯಾತಿ ದುತಿಯೋ ಸಹಾಯಭೂತೋಪಿ ಯಥಾ ಮಂ ಜಾನಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯ, ತಥಾ ಸಟ್ಠಿ ವಸ್ಸಾನಿ ನಿರನ್ತರಂ ಸುಸಾನೇ ವಸಾಮಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಹಂ ಅಹೋ ಸೋಸಾನಿಕುತ್ತಮೋ।
Ekabhikkhupi na aññāsi sosānikavatte sammadeva vuttittā. Abbokiṇṇanti avicchedaṃ. Dutiyo maṃ na jāneyyāti dutiyo sahāyabhūtopi yathā maṃ jānituṃ na sakkuṇeyya, tathā saṭṭhi vassāni nirantaraṃ susāne vasāmi, tasmā ahaṃ aho sosānikuttamo.
ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಜನತಂ ಖೋಭೇತ್ವಾತಿ ಲೋಮಹಂಸನಸಾಧುಕಾರದಾನಚೇಲುಕ್ಖೇಪಾದಿವಸೇನ ಸನ್ನಿಪತಿತಂ ಇತರಞ್ಚ ‘‘ಕಥಂ ನು ಖೋ ಅಯ್ಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇವ ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಕೋಲಾಹಲವಸೇನ ಮಹಾಜನಂ ಖೋಭೇತ್ವಾ। ಗತೋತಿ ‘‘ಅಯಂ ಸೋ, ತೇನ ರತ್ತಿಯಂ ಧಮ್ಮಕಥಾ ಕತಾ’’ತಿ ಜಾನನಭಯೇನ ಪರಿಯತ್ತಿಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ ಪರಿವೇಣಂ ಗತೋ।
Dhammakathāya janataṃ khobhetvāti lomahaṃsanasādhukāradānacelukkhepādivasena sannipatitaṃ itarañca ‘‘kathaṃ nu kho ayyassa santikeva dhammaṃ sossāmā’’ti kolāhalavasena mahājanaṃ khobhetvā. Gatoti ‘‘ayaṃ so, tena rattiyaṃ dhammakathā katā’’ti jānanabhayena pariyattiappicchatāya pariveṇaṃ gato.
ತಯೋ ಕುಲಪುತ್ತಾ ವಿಯಾತಿ ಪಾಚೀನವಂಸದಾಯೇ ಸಮಗ್ಗವಾಸಂ ವುತ್ಥಾ ತಯೋ ಕುಲಪುತ್ತಾ ವಿಯ। ಪಹಾಯಾತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ತದಙ್ಗಾದಿವಸೇನ ಪಚ್ಛಾ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನೇವ ಪಜಹಿತ್ವಾ।
Tayokulaputtā viyāti pācīnavaṃsadāye samaggavāsaṃ vutthā tayo kulaputtā viya. Pahāyāti pubbabhāge tadaṅgādivasena pacchā aggamaggeneva pajahitvā.
ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Appicchatādivaṇṇanā niṭṭhitā.
ದ್ವಾದಸವಿಧಸನ್ತೋಸವಣ್ಣನಾ
Dvādasavidhasantosavaṇṇanā
ಪಕತಿದುಬ್ಬಲಾದೀನಂ ಗರುಚೀವರಾದೀನಿ ನಫಾಸುಭಾವಾವಹಾನಿ ಸರೀರಖೇದಾವಹಾನಿ ಚ ಹೋನ್ತೀತಿ ಪಯೋಜನವಸೇನ ನಅತ್ರಿಚ್ಛತಾದಿವಸೇನ ತಾನಿ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಲಹುಕಚೀವರಪರಿಭೋಗೋ ನ ಸನ್ತೋಸವಿರೋಧೀತಿ ಆಹ ‘‘ಲಹುಕೇನ ಯಾಪೇನ್ತೋಪಿ ಸನ್ತುಟ್ಠೋವ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಮಹಗ್ಘಚೀವರಂ, ಬಹೂನಿ ವಾ ಚೀವರಾನಿ ಲಭಿತ್ವಾಪಿ ತಾನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ತದಞ್ಞಸ್ಸ ಗಹಣಂ ಯಥಾಸಾರುಪ್ಪನಯೇ ಠಿತತ್ತಾ ನ ಸನ್ತೋಸವಿರೋಧೀತಿ ಆಹ ‘‘ತೇಸಂ…ಪೇ॰… ಧಾರೇನ್ತೋಪಿ ಸನ್ತುಟ್ಠೋವ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಸೇಸಪಚ್ಚಯೇಸುಪಿ ಯಥಾಬಲಯಥಾಸಾರುಪ್ಪಸನ್ತೋಸನಿದ್ದೇಸೇಸು ಅಪಿಸದ್ದಗ್ಗಹಣೇ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಥಾಸಾರುಪ್ಪಸನ್ತೋಸೋಯೇವ ಅಗ್ಗೋ ಅಲೋಭಜ್ಝಾಸಯಸ್ಸ ಉಕ್ಕಂಸನತೋ।
Pakatidubbalādīnaṃ garucīvarādīni naphāsubhāvāvahāni sarīrakhedāvahāni ca hontīti payojanavasena naatricchatādivasena tāni parivattetvā lahukacīvaraparibhogo na santosavirodhīti āha ‘‘lahukena yāpentopi santuṭṭhova hotī’’ti. Mahagghacīvaraṃ, bahūni vā cīvarāni labhitvāpi tāni vissajjetvā tadaññassa gahaṇaṃ yathāsāruppanaye ṭhitattā na santosavirodhīti āha ‘‘tesaṃ…pe… dhārentopi santuṭṭhova hotī’’ti. Evaṃ sesapaccayesupi yathābalayathāsāruppasantosaniddesesu apisaddaggahaṇe adhippāyo veditabbo. Yathāsāruppasantosoyeva aggo alobhajjhāsayassa ukkaṃsanato.
ದ್ವಾದಸವಿಧಸನ್ತೋಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dvādasavidhasantosavaṇṇanā niṭṭhitā.
ತಿವಿಧಪವಿವೇಕವಣ್ಣನಾ
Tividhapavivekavaṇṇanā
ಏಕೋತಿ ಏಕಾಕೀ। ಗಚ್ಛತೀತಿ ಚುಣ್ಣಿಕಇರಿಯಾಪಥವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಚರತೀತಿ ವಿಹಾರತೋ ಬಹಿ ಸಞ್ಚಾರವಸೇನ, ವಿಹರತೀತಿ ದಿವಾವಿಹಾರಾದಿವಸೇನ। ಕಾಯವಿವೇಕೋತಿ ಚ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಧಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಭಾವನಾನುಯೋಗವಸೇನ ವಿವೇಕಟ್ಠಕಾಯತಾ, ನ ಝಾನವಿವೇಕಮತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಭಿರತಾನ’’ನ್ತಿ। ಪರಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತಾನನ್ತಿ ನೀವರಣಾದಿಸಂಕಿಲೇಸತೋ ವಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತಾನಂ। ಪರಮವೋದಾನಪ್ಪತ್ತಾನನ್ತಿ ವಿತಕ್ಕಾದಿತಂತಂಝಾನಪಟಿಪಕ್ಖವಿಗಮೇನ ಪರಮಂ ಉತ್ತಮಂ ವೋದಾನಂ ಪತ್ತಾನಂ। ನಿರುಪಧೀನನ್ತಿ ಕಿಲೇಸುಪಧಿಆದೀನಂ ವಿಗಮೇನ ನಿರುಪಧೀನಂ।
Ekoti ekākī. Gacchatīti cuṇṇikairiyāpathavasena vuttaṃ. Caratīti vihārato bahi sañcāravasena, viharatīti divāvihārādivasena. Kāyavivekoti ca nekkhammādhimuttassa bhāvanānuyogavasena vivekaṭṭhakāyatā, na jhānavivekamattaṃ. Tenāha ‘‘nekkhammābhiratāna’’nti. Parisuddhacittānanti nīvaraṇādisaṃkilesato visuddhacittānaṃ. Paramavodānappattānanti vitakkāditaṃtaṃjhānapaṭipakkhavigamena paramaṃ uttamaṃ vodānaṃ pattānaṃ. Nirupadhīnanti kilesupadhiādīnaṃ vigamena nirupadhīnaṃ.
ತಿವಿಧಪವಿವೇಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tividhapavivekavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಪಞ್ಚವಿಧಸಂಸಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
Pañcavidhasaṃsaggavaṇṇanā
ಸಂಸೀದತಿ ಏತೇನಾತಿ ಸಂಸಗ್ಗೋ, ರಾಗೋ। ಸವನಹೇತುಕೋ, ಸವನವಸೇನ ವಾ ಪವತ್ತೋ ಸಂಸಗ್ಗೋ ಸವನಸಂಸಗ್ಗೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೋ ಪನ ಕಾಯಪರಾಮಾಸೋ। ಇತ್ಥೀ ವಾತಿ ವಧೂ, ಯುವತೀ ವಾ। ಸನ್ಧಾನೇತುನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇನಾಪರಂ ಘಟೇತುಂ। ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣವೀಥಿವಸೇನಾತಿ ಇದಂ ಮೂಲಭೂತಂ ಸವನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿವತ್ತಕಮನೋದ್ವಾರಿಕಜವನವೀಥೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನೋಪಿ ರಾಗೋ ಸವನಸಂಸಗ್ಗೋಯೇವ। ದಸ್ಸನಸಂಸಗ್ಗೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅನಿತ್ಥಿಗನ್ಧಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪರೇಹಿ ಕಥಿಯಮಾನವಸೇನ ಪವತ್ತಸವನಸಂಸಗ್ಗಸ್ಸ ನಿದಸ್ಸನಂ। ತಿಸ್ಸದಹರೋ ಅತ್ತನಾ ಸುಯ್ಯಮಾನವಸೇನ। ತತ್ಥ ಪಠಮಂ ಜಾತಕೇ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಇತರಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ದಹರೋ ಕಿರಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಕಾಮರಾಗೇನ ವಿದ್ಧೋತಿ ರಾಗಸಲ್ಲೇನ ಹದಯೇ ಅಪ್ಪಿತೋ ಅನ್ತೋ ಅನುವಿದ್ಧೋ।
Saṃsīdati etenāti saṃsaggo, rāgo. Savanahetuko, savanavasena vā pavatto saṃsaggo savanasaṃsaggo. Esa nayo sesesupi. Kāyasaṃsaggo pana kāyaparāmāso. Itthī vāti vadhū, yuvatī vā. Sandhānetunti pubbenāparaṃ ghaṭetuṃ. Sotaviññāṇavīthivasenāti idaṃ mūlabhūtaṃ savanaṃ sandhāya vuttaṃ, tassa piṭṭhivattakamanodvārikajavanavīthīsu uppannopi rāgo savanasaṃsaggoyeva. Dassanasaṃsaggepi eseva nayo. Anitthigandhabodhisatto parehi kathiyamānavasena pavattasavanasaṃsaggassa nidassanaṃ. Tissadaharo attanā suyyamānavasena. Tattha paṭhamaṃ jātake veditabbanti itaraṃ dassento ‘‘daharo kirā’’tiādimāha. Kāmarāgena viddhoti rāgasallena hadaye appito anto anuviddho.
ಸೋತಿ ದಸ್ಸನಸಂಸಗ್ಗೋ। ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ವತ್ಥುವಸೇನ ಪಾಕಟಂ ಕರೋತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ಗಾಮೇ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಇತ್ಥಿಯೋ ಅಭಿರೂಪಾ ದಸ್ಸನೀಯಾ ಪಾಸಾದಿಕಾ, ತಸ್ಮಾ ಥೇರೋ ‘‘ಸಚೇ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ನ ಚರಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಆಹ। ಕಾಲಸ್ಸೇವ ಪವಿಟ್ಠತ್ತಾ ಯಾಗುಂ ಅದಾಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಯಾಗುಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ‘‘ನಿವತ್ತಥ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಯಾಚಿತ್ವಾತಿ ‘‘ನ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖಂ ದಾತುಕಾಮಾ ನಿವತ್ತೇಮ, ಅಪಿಚ ಇದಂ ಭನ್ತೇ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ಯಾಚಿತ್ವಾ।
Soti dassanasaṃsaggo. Evaṃ veditabboti vatthuvasena pākaṭaṃ karoti. Tasmiṃ kira gāme yebhuyyena itthiyo abhirūpā dassanīyā pāsādikā, tasmā thero ‘‘sace antogāme na carissasī’’ti āha. Kālasseva paviṭṭhattā yāguṃ adāsi, tasmā yāgumeva gahetvā gacchantaṃ ‘‘nivattatha, bhante, bhikkhaṃ gaṇhāhī’’ti āhaṃsu. Yācitvāti ‘‘na mayaṃ, bhante, bhikkhaṃ dātukāmā nivattema, apica idaṃ bhante kāraṇa’’nti yācitvā.
ಆದಿತೋ ಲಪನಂ ಆಲಾಪೋ, ವಚನಪಟಿವಚನವಸೇನ ಪವತ್ತೋ ಲಾಪೋ ಸಲ್ಲಾಪೋ। ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾತಿ ಇದಂ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ। ಯಾಯ ಕಾಯಚಿಪಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ಸನ್ತಕಪರಿಭೋಗವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನರಾಗೋಪಿ ಸಮ್ಭೋಗಸಂಸಗ್ಗೋವ।
Ādito lapanaṃ ālāpo, vacanapaṭivacanavasena pavatto lāpo sallāpo. Bhikkhuniyāti idaṃ nidassanamattaṃ. Yāya kāyacipi itthiyā santakaparibhogavasena uppannarāgopi sambhogasaṃsaggova.
ಪಞ್ಚವಿಧಸಂಸಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcavidhasaṃsaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಗಾಹಗಾಹಕಾದಿವಣ್ಣನಾ
Gāhagāhakādivaṇṇanā
ಭಿಕ್ಖುನೋ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಕಾಯಪರಾಮಾಸೋ ಕಾಯಸಮ್ಬಾಹನಾದಿವಸೇನ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗನ್ತಿ ಕಾಯಪರಾಮಾಸಸಂಸಗ್ಗಂ। ಗಾಹಗಾಹಕೋತಿ ಗಣ್ಹನಕಾನಂ ಗಣ್ಹನಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗಾಹಮುತ್ತಕೋತಿ ಅಯೋನಿಸೋ ಆಮಿಸೇಹಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹನಕೇಹಿ ಸಯಂ ಮುಚ್ಚನಕೋ। ಮುತ್ತಗಾಹಕೋತಿ ಯಥಾವುತ್ತಸಙ್ಗಹತೋ ಮುತ್ತಾನಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹನಕೋ। ಮುತ್ತಮುತ್ತಕೋತಿ ಮುಚ್ಚನಕೇಹಿ ಸಯಮ್ಪಿ ಮುಚ್ಚನಕೋ। ಗಹಣವಸೇನ ಸಙ್ಗಣ್ಹನವಸೇನ। ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಿ ತತೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕಾಮಿಸಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸನ್ತಾ, ನ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯವಸೇನ। ಭಿಕ್ಖುಪಕ್ಖೇ ಗಹಣವಸೇನಾತಿ ಪಚ್ಚಯಲಾಭಾಯ ಸಙ್ಗಣ್ಹನವಸೇನಾತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ವುತ್ತನಯೇನಾತಿ ‘‘ಆಮಿಸೇನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತನಯೇನ।
Bhikkhuno bhikkhūhi kāyaparāmāso kāyasambāhanādivasena. Kāyasaṃsagganti kāyaparāmāsasaṃsaggaṃ. Gāhagāhakoti gaṇhanakānaṃ gaṇhanakoti attho. Gāhamuttakoti ayoniso āmisehi saṅgaṇhanakehi sayaṃ muccanako. Muttagāhakoti yathāvuttasaṅgahato muttānaṃ saṅgaṇhanako. Muttamuttakoti muccanakehi sayampi muccanako. Gahaṇavasena saṅgaṇhanavasena. Upasaṅkamanti tato kiñci lokāmisaṃ paccāsīsantā, na dakkhiṇeyyavasena. Bhikkhupakkhe gahaṇavasenāti paccayalābhāya saṅgaṇhanavasenāti yojetabbaṃ. Vuttanayenāti ‘‘āmisenā’’tiādinā vuttanayena.
ಠಾನನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಠಾನಾವತ್ಥಂ। ಪಾಪುಣಿತುಂ ನ ದೇತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಮೇವ ತಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಬಲೇನ ನೀಹರನ್ತೋ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮನ್ತೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಯಥಾ ಜೀವಿತುಕಾಮೋ ಪುರಿಸೋ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪೇನ, ಅಮಿತ್ತೇನ ವಾ ಸಹ ನ ಸಂವಸತಿ, ಏವಂ ಖಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸಹ ನ ಸಂವಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Ṭhānanti attano ṭhānāvatthaṃ. Pāpuṇituṃ na deti uppannameva taṃ paṭisaṅkhānabalena nīharanto vikkhambheti. Tenāha ‘‘mantenā’’tiādi. Yathā jīvitukāmo puriso kaṇhasappena, amittena vā saha na saṃvasati, evaṃ khaṇamattampi kilesehi saha na saṃvasatīti attho.
ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಂ ಲೋಕಿಯಂ ಲೋಕುತ್ತರಞ್ಚ। ತಥಾ ಸಮಾಧಿಪಿ। ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಪಾದಕಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಾತಿ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಗ್ಗಹಣೇನ ಯಥಾ ಲೋಕಿಯಸಮಾಧಿ ಗಹಿತೋ, ಏವಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಾತಿ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಲೋಕುತ್ತರೋ ಸಮಾಧಿ ಗಹಿತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಚತ್ತಾರಿ ರೂಪಜ್ಝಾನಾನಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತೋ ಮಗ್ಗಸಮಾಧಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕೋ, ಏವಂ ಚತ್ತಾರಿ ಅರೂಪಜ್ಝಾನಾನಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತೋಪಿ। ಸಮಾಪತ್ತಿಪರಿಯಾಯೋ ಪನ ಪುಬ್ಬವೋಹಾರೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಟಿಪಕ್ಖಸಮುಚ್ಛೇದನೇನ ಸಮ್ಮಾ ಆಪಜ್ಜನತೋ ವಾ ಯಥಾ ‘‘ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೋ’’ತಿ। ಏವಮೇತ್ಥ ಸೀಲಸಮಾಧೀನಮ್ಪಿ ಮಿಸ್ಸಕಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ನ ಪಞ್ಞಾಯ ಏವ। ವಿಮುತ್ತೀತಿ ಅರಿಯಫಲನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ವಿಮುತ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ತಞ್ಹಿ ನಿಪ್ಫಾದನಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಂ, ನ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ।
Catupārisuddhisīlaṃ lokiyaṃ lokuttarañca. Tathā samādhipi. Vipassanāya pādakā vipassanāpādakāti aṭṭhasamāpattiggahaṇena yathā lokiyasamādhi gahito, evaṃ vipassanāpādakā etesanti vipassanāpādakāti aṭṭhasamāpattiggahaṇeneva lokuttaro samādhi gahito. Yathā hi cattāri rūpajjhānāni adhiṭṭhānaṃ katvā pavatto maggasamādhi vipassanāpādako, evaṃ cattāri arūpajjhānāni adhiṭṭhānaṃ katvā pavattopi. Samāpattipariyāyo pana pubbavohārena veditabbo. Paṭipakkhasamucchedanena sammā āpajjanato vā yathā ‘‘sotāpattimaggo’’ti. Evamettha sīlasamādhīnampi missakabhāvo veditabbo, na paññāya eva. Vimuttīti ariyaphalanti vuttaṃ ‘‘vimuttisampanno’’ti vuttattā. Tañhi nipphādanaṭṭhena sampādetabbaṃ, na nibbānanti.
ಏತ್ಥ ಚ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ ಲದ್ಧಪಚ್ಚಯೇನ ಪರಿತುಸ್ಸತಿ, ಸನ್ತುಟ್ಠತಾಯ ಲದ್ಧಾ ತೇ ಅಗಧಿತೋ ಅಮುಚ್ಛಿತೋಆದೀನವದಸ್ಸೀ ನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಏವಂಭೂತೋ ಚ ಕತ್ಥಚಿ ಅಲಗ್ಗಮಾನಸತಾಯ ಪವಿವೇಕಂ ಪರಿಬ್ರೂಹೇನ್ತೋ ಕೇನಚಿ ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರತಿ ಗಹಟ್ಠೇನ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ವಾ। ಸೋ ಏವಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ವೀರಿಯಂ ಆರಭತಿ ಅಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ, ಅನಧಿಗಮಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ। ಆರಭನ್ತೋ ಚ ಯಥಾಸಮಾದಿನ್ನಂ ಅತ್ತನೋ ಸೀಲಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ, ತಸ್ಸ ಸೀಲಸ್ಸ ಸುಪರಿಸುದ್ಧತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ, ಅಯಮಸ್ಸ ಸೀಲಸಮ್ಪದಾ। ತಸ್ಸ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಮೂಲಕೇಹಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಪೀತಿಪಸ್ಸದ್ಧಿಸುಖೇಹಿ ಸಮ್ಮಾ ಬ್ರೂಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಸಮ್ಮದೇವ ಸಮಾಧಿಯತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪದಾ। ತತೋ ಯಥಾಭೂತಂ ಜಾನಂ ಪಸ್ಸಂ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತಿ, ನಿಬ್ಬಿನ್ದಂ ವಿರಜ್ಜತಿ, ವಿರಾಗಾ ವಿಮುಚ್ಚತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪದಾ। ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತತಾ ಪನಸ್ಸ ವಿಮುತ್ತಿಸಮ್ಪದಾ, ತತೋ ವಿಮುತ್ತಿತೋ ಞಾಣದಸ್ಸನನ್ತಿ ಏತೇಸಂ ದಸನ್ನಂ ಕಥಾವತ್ಥೂನಂ ಅನುಪುಬ್ಬೀ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಸ್ಸ ಯೋ ದಸಹಿ ಕಥಾವತ್ಥೂಹಿ ಸಮನ್ನಾಗಮೋ, ಅಯಂ ಅತ್ತಹಿತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿ। ಯಾ ನೇಸಂ ಪರೇಸಂ ಸಂಕಿತ್ತನಂ, ಅಯಂ ಪರಹಿತಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿ। ತಾಸು ಪುರಿಮಾ ಞಾಣಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚ, ಇತರಾ ಕರುಣಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಕರುಣಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚಾತಿ ಸಬ್ಬಂ ಞಾಣಕರುಣಾಕಣ್ಡಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ।
Ettha ca appicchatāya laddhapaccayena paritussati, santuṭṭhatāya laddhā te agadhito amucchitoādīnavadassī nissaraṇapañño paribhuñjati, evaṃbhūto ca katthaci alaggamānasatāya pavivekaṃ paribrūhento kenaci asaṃsaṭṭho viharati gahaṭṭhena vā pabbajitena vā. So evaṃ ajjhāsayasampanno vīriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā, anadhigamassa adhigamāya. Ārabhanto ca yathāsamādinnaṃ attano sīlaṃ paccavekkhati, tassa sīlassa suparisuddhataṃ nissāya uppajjati avippaṭisāro, ayamassa sīlasampadā. Tassa avippaṭisāramūlakehi pāmojjapītipassaddhisukhehi sammā brūhitaṃ cittaṃ sammadeva samādhiyati, ayamassa samādhisampadā. Tato yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, ayamassa paññāsampadā. Vimuttacittatā panassa vimuttisampadā, tato vimuttito ñāṇadassananti etesaṃ dasannaṃ kathāvatthūnaṃ anupubbī veditabbā. Tassa yo dasahi kathāvatthūhi samannāgamo, ayaṃ attahitāya paṭipatti. Yā nesaṃ paresaṃ saṃkittanaṃ, ayaṃ parahitāya paṭipatti. Tāsu purimā ñāṇapubbaṅgamā ñāṇasampayuttā ca, itarā karuṇāpubbaṅgamā karuṇāsampayuttā cāti sabbaṃ ñāṇakaruṇākaṇḍaṃ vattabbaṃ.
ದಸಹಿ ಕಥಾವತ್ಥೂಹಿ ಕರಣಭೂತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಓವಾದಂ ದೇತಿ, ‘‘ಭಿಕ್ಖುನಾ ನಾಮ ಅತ್ರಿಚ್ಛತಾದಿಕೇ ದೂರತೋ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ತಂ ತಂ ಕಥಾವತ್ಥುಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಉಪದಿಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪದಿಸನ್ತೋ ಹಿ ತಾನಿ ‘‘ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಓವದತೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ಓವದತಿಯೇವ ಸರೂಪದಸ್ಸನಮತ್ತೇನ। ಸುಖುಮಂ ಅತ್ಥಂ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾ ಹೋತಿ ಏವಮ್ಪೀತಿ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದಿವಸೇನ ಅಪರಾಪರಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾವುತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸುಖುಮನಿಪುಣಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಂ ಜಾನಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇಹಿ ವಿಸೇಸೇಹಿ ವಿಞ್ಞಾಪೇತಿ। ಕಾರಣನ್ತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾ ಇಜ್ಝತಿ, ತಂ ಪನ ‘‘ಮಹಿಚ್ಛತಾದೀಸು ಏತೇ ದೋಸಾ, ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ ಅಯಮಾನಿಸಂಸೋ’’ತಿಆದೀನವಾನಿಸಂಸದಸ್ಸನಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಮ್ಮಾ ಹೇತುನಾ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಂ ದಸ್ಸೇತೀತಿ ಸನ್ದಸ್ಸಕೋ। ಗಾಹೇತುನ್ತಿ ಯಥಾ ಗಣ್ಹತಿ, ತಥಾ ಕಾತುಂ, ತತ್ಥ ಪಟ್ಠಪೇತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಸ್ಸಾಹಜನನವಸೇನಾತಿ ಯಥಾ ತಂ ಸಮಾದಾನಂ ನಿಚ್ಚಲಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹಿಯಾ ಉಪ್ಪಾದನವಸೇನ ಸಮ್ಮದೇವ ಉತ್ತೇಜೇತೀತಿ ಸಮುತ್ತೇಜಕೋ। ಉಸ್ಸಾಹಜಾತೇತಿ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾಯ ಜಾತುಸ್ಸಾಹೇ। ವಣ್ಣಂ ವತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆಯತಿಞ್ಚ ಲಬ್ಭಮಾನಗುಣಂ ಕಿತ್ತೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತಿ ಸಮ್ಮದೇವ ಪಕಾರೇಹಿ ತೋಸೇತೀತಿ ಸಮ್ಪಹಂಸಕೋ। ಏವಂ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಆದೀಸು ಯಥಾರಹಂ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
Dasahikathāvatthūhi karaṇabhūtehi bhikkhūnaṃ ovādaṃ deti, ‘‘bhikkhunā nāma atricchatādike dūrato vajjetvā sammadeva appicchena bhavitabba’’ntiādinā taṃ taṃ kathāvatthuṃ bhikkhūnaṃ upadisatīti attho. Upadisanto hi tāni ‘‘tehi bhikkhū ovadatī’’ti vutto. Ovadatiyeva sarūpadassanamattena. Sukhumaṃ atthaṃ parivattetvāti evampi appicchatā hoti evampīti appicchatādivasena aparāparaṃ appicchatāvuttiṃ dassetvā tattha sukhumanipuṇaṃ appicchatāsaṅkhātaṃ atthaṃ jānāpetuṃ na sakkoti. Viññāpetīti yathāvuttehi visesehi viññāpeti. Kāraṇanti yena kāraṇena appicchatā ijjhati, taṃ pana ‘‘mahicchatādīsu ete dosā, appicchatāya ayamānisaṃso’’tiādīnavānisaṃsadassanaṃ daṭṭhabbaṃ. Sammā hetunā appicchataṃ dassetīti sandassako. Gāhetunti yathā gaṇhati, tathā kātuṃ, tattha paṭṭhapetunti attho. Ussāhajananavasenāti yathā taṃ samādānaṃ niccalaṃ hoti, evaṃ ussoḷhiyā uppādanavasena sammadeva uttejetīti samuttejako. Ussāhajāteti appicchatāya jātussāhe. Vaṇṇaṃ vatvā tattha sampattiṃ āyatiñca labbhamānaguṇaṃ kittetvā sampahaṃseti sammadeva pakārehi tosetīti sampahaṃsako. Evaṃ santuṭṭhiādīsu yathārahaṃ yojanā kātabbā.
ಗಾಹಗಾಹಕಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Gāhagāhakādivaṇṇanā niṭṭhitā.
ಪಞ್ಚಲಾಭವಣ್ಣನಾ
Pañcalābhavaṇṇanā
೨೫೩. ಸತ್ಥು ಸಮ್ಮುಖಾ ಏವಂ ವಣ್ಣೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋತಿ। ಇಮಿನಾ ತಸ್ಸ ವಣ್ಣಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಗುಣಸಮುಟ್ಠಿತತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಮನ್ದಮನ್ದೋ ವಿಯಾತಿ ಅತಿ ವಿಯ ಅಛೇಕೋ ವಿಯ। ಅಬಲಬಲೋ ವಿಯಾತಿ ಅತಿ ವಿಯ ಅಬಲೋ ವಿಯ। ಭಾಕುಟಿಕಭಾಕುಟಿಕೋ ವಿಯಾತಿ ಅತಿ ವಿಯ ದುಮ್ಮುಖೋ ವಿಯ। ಅನುಮಸ್ಸಾತಿ ಅನುಮಸಿತ್ವಾ, ದಸ ಕಥಾವತ್ಥೂನಿ ಸರೂಪತೋ ವಿಸೇಸತೋ ಚ ಅನುಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನಂ ಪನ ನೇಸಂ ಅನುಪವಿಸನಂ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅನುಪವಿಸಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀಹಿ ವಣ್ಣಭಾಸನಂ ಏಕೋ ಲಾಭೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಪತ್ಥಯಮಾನೋ ಏವಮಾಹ ಧಮ್ಮಗರುತಾಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
253.Satthu sammukhā evaṃ vaṇṇo abbhuggatoti. Iminā tassa vaṇṇassa yathābhūtaguṇasamuṭṭhitataṃ dasseti. Mandamando viyāti ati viya acheko viya. Abalabalo viyāti ati viya abalo viya. Bhākuṭikabhākuṭiko viyāti ati viya dummukho viya. Anumassāti anumasitvā, dasa kathāvatthūni sarūpato visesato ca anupariggahetvāti attho. Pariggaṇhanaṃ pana nesaṃ anupavisanaṃ viya hotīti vuttaṃ ‘‘anupavisitvā’’ti. Sabrahmacārīhi vaṇṇabhāsanaṃ eko lābhoti yojanā. Evaṃ sesesupi. Patthayamāno evamāha dhammagarutāyāti adhippāyo.
ಪಞ್ಚಲಾಭವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcalābhavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಚಾರಿಕಾದಿವಣ್ಣನಾ
Cārikādivaṇṇanā
೨೫೪. ಅಭಿರಮನಂ ಅಭಿರತಂ, ತದೇವ ಅನುನಾಸಿಕಲೋಪಂ ಅಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಭಿರನ್ತ’’ನ್ತಿ। ಭಾವನಪುಂಸಕಞ್ಚೇತಂ। ಅನಭಿರತಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಭಿರಮಿತ್ವಾ ಚಿರವಿಹಾರೋಪಿ ನತ್ಥಿ ಸಮ್ಮದೇವ ಪರಿಞ್ಞಾತವತ್ಥುಕತ್ತಾ। ಸಬ್ಬಸಹಾ ಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಅಸಯ್ಹಲಾಭಿನೋ।
254. Abhiramanaṃ abhirataṃ, tadeva anunāsikalopaṃ akatvā vuttaṃ ‘‘abhiranta’’nti. Bhāvanapuṃsakañcetaṃ. Anabhirati nāma natthi, abhiramitvā ciravihāropi natthi sammadeva pariññātavatthukattā. Sabbasahā hi buddhā bhagavanto asayhalābhino.
ಪುಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಗರುತಾಕಿತ್ತನಪಸಙ್ಗೇನ ಗಹಿತಂ ಅಗ್ಗಹಿತಞ್ಚ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಾದಿಂ ಏಕದೇಸೇನ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವನವಾಸಿತಿಸ್ಸಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ವತ್ಥುಂ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ಜನಪದಚಾರಿಕಂ ಕಥೇತುಂ ‘‘ಭಗವಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಆಕಾಸಗಾಮೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಗನ್ತುಕಾಮೋ ‘‘ಛಳಭಿಞ್ಞಾನಂ ಆರೋಚೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸಙ್ಘಕಮ್ಮೇನ ಸಿಜ್ಝಮಾನಾಪಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಸತ್ಥು ಆಣಾವಸೇನೇವ ಸಿಜ್ಝನತೋ ‘‘ಬುದ್ಧದಾಯಜ್ಜಂ ತೇ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಅಪರೇ ‘‘ಅಪರಿಪುಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸಸ್ಸೇವ ತಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಅನುಜಾನನ್ತೋ ಸತ್ಥಾ ‘ಬುದ್ಧದಾಯಜ್ಜಂ ತೇ ದಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಅವೋಚಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾತಿ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನಾ ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ।
Pubbe dhammagarutākittanapasaṅgena gahitaṃ aggahitañca mahākassapapaccuggamanādiṃ ekadesena dassetvā vanavāsitissasāmaṇerassa vatthuṃ vitthāretvā janapadacārikaṃ kathetuṃ ‘‘bhagavā hī’’tiādi āraddhaṃ. Ākāsagāmīhi saddhiṃ gantukāmo ‘‘chaḷabhiññānaṃ ārocehī’’ti āha. Saṅghakammena sijjhamānāpi upasampadā satthu āṇāvaseneva sijjhanato ‘‘buddhadāyajjaṃ te dassāmī’’ti vuttanti vadanti. Apare ‘‘aparipuṇṇavīsativassasseva tassa upasampadaṃ anujānanto satthā ‘buddhadāyajjaṃ tedassāmī’ti avocā’’ti vadanti. Upasampādetvāti dhammasenāpatinā upajjhāyena upasampādetvā.
ನವಯೋಜನಸತಿಕಂ ಮಜ್ಝಿಮದೇಸಪರಿಯಾಪನ್ನಮೇವ, ತತೋ ಪರಂ ನಾಧಿಪ್ಪೇತಂ ದನ್ಧತಾವಸೇನ ಗಮನತೋ। ಸಮನ್ತಾತಿ ಗತಗತಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಚತೂಸು ಪಸ್ಸೇಸು। ಅಞ್ಞೇನಪಿ ಕಾರಣೇನಾತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾತರುಣಭಾವತೋ ಅಞ್ಞೇನಪಿ ಮಜ್ಝಿಮಮಣ್ಡಲೇ ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಞಾಣಪರಿಪಾಕಾದಿಕಾರಣೇನ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ಅನ್ತೋಮಣ್ಡಲಂ ಓತರತಿ। ಸತ್ತಹಿ ವಾತಿಆದಿ ‘‘ಏಕಂ ಮಾಸಂ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಾನುಕ್ಕಮೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
Navayojanasatikaṃ majjhimadesapariyāpannameva, tato paraṃ nādhippetaṃ dandhatāvasena gamanato. Samantāti gatagataṭṭhānassa catūsu passesu. Aññenapi kāraṇenāti bhikkhūnaṃ samathavipassanātaruṇabhāvato aññenapi majjhimamaṇḍale veneyyānaṃ ñāṇaparipākādikāraṇena nikkhamati, antomaṇḍalaṃ otarati. Sattahi vātiādi ‘‘ekaṃ māsaṃ vā’’tiādinā vuttānukkamena yojetabbaṃ.
ಸರೀರಫಾಸುಕತ್ಥಾಯಾತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾನೇ ನಿಬದ್ಧವಾಸೇನ ಉಸ್ಸನ್ನಧಾತುಕಸ್ಸ ಸರೀರಸ್ಸ ವಿರೇಚನೇನ ಫಾಸುಭಾವತ್ಥಾಯ। ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲಾಭಿಕಙ್ಖನತ್ಥಾಯಾತಿ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೂಪಮಸುತ್ತ (ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೭೨) ಮಘದೇವಜಾತಕಾದಿದೇಸನಾನಂ (ಜಾ॰ ೧.೧.೯) ವಿಯ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲಸ್ಸ ಆಕಙ್ಖನೇನ। ಸುರಾಪಾನಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞಾಪನೇ (ಪಾಚಿ॰ ೩೨೬) ವಿಯ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞಾಪನತ್ಥಾಯ। ಬೋಧನೇಯ್ಯಸತ್ತೇ ಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲಾದಿಕೇ ಬೋಧನತ್ಥಾಯ। ನಿಬದ್ಧವಾಸಞ್ಚ ಪುಗ್ಗಲಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಚಾರಿಕಾ ನಿಬದ್ಧಚಾರಿಕಾ।
Sarīraphāsukatthāyāti ekasmiṃyeva ṭhāne nibaddhavāsena ussannadhātukassa sarīrassa virecanena phāsubhāvatthāya. Aṭṭhuppattikālābhikaṅkhanatthāyāti aggikkhandhūpamasutta (a. ni. 7.72) maghadevajātakādidesanānaṃ (jā. 1.1.9) viya dhammadesanāya aṭṭhuppattikālassa ākaṅkhanena. Surāpānasikkhāpadapaññāpane (pāci. 326) viya sikkhāpadapaññāpanatthāya. Bodhaneyyasatte aṅgulimālādike bodhanatthāya. Nibaddhavāsañca puggalaṃ uddissa cārikā nibaddhacārikā.
೨೫೫. ಅಪರಿಗ್ಗಹಭಾವಂ ಕತ್ಥಚಿ ಅಲಗ್ಗಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯೂಥಂ ಪಹಾಯ…ಪೇ॰… ಮತ್ತಹತ್ಥೀ ವಿಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಸಹಾಯಕಿಚ್ಚೋತಿ ಸಹಾಯಕಿಚ್ಚರಹಿತೋ ಸೀಹೋ ವಿಯ। ತೇನಸ್ಸ ಏಕವಿಹಾರಿತಂ ತೇಜವನ್ತತಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ತದಾ ಪನ ಕಾಯವಿವೇಕೋ ನ ಸಕ್ಕಾ ಲದ್ಧುನ್ತಿ ಇದಮೇತ್ಥ ಕಾರಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಬಹೂಹೀತಿಆದಿ ಪನ ಸಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಥೇರಸ್ಸ ಪರಿಸಾ ಸುವಿನೀತಾ ಚಿಣ್ಣಗರುವಾಸಾ ಗರುನೋ ಇಚ್ಛಾನುರೂಪಮೇವ ವತ್ತತಿ।
255. Apariggahabhāvaṃ katthaci alaggabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘yūthaṃ pahāya…pe… mattahatthī viyā’’ti vuttaṃ. Asahāyakiccoti sahāyakiccarahito sīho viya. Tenassa ekavihāritaṃ tejavantatañca dasseti. Tadā pana kāyaviveko na sakkā laddhunti idamettha kāraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Bahūhītiādi pana sabhāvadassanavasena vuttaṃ. Therassa parisā suvinītā ciṇṇagaruvāsā garuno icchānurūpameva vattati.
ವುತ್ತಕಾರಣಯುತ್ತೇ ಅದ್ಧಾನಗಮನೇ ಚಾರಿಕಾನಂ ವೋಹಾರೋ ಸಾಸನೇ ನಿರುಳ್ಹೋತಿ ಆಹ ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪೀ’’ತಿಆದಿ। ಕೇನಚಿದೇವ ನಿಮಿತ್ತೇನ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಅತ್ಥೇ ಪವತ್ತಾಯ ಸಞ್ಞಾಯ ತನ್ನಿಮಿತ್ತರಹಿತೇಪಿ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಪವತ್ತಿ ರುಳ್ಹೀ ನಾಮ। ವಿಜಿತಮಾರತ್ತಾ ಸಙ್ಗಾಮವಿಜಯಮಹಾಯೋಧೋ ವಿಯ। ಅಞ್ಞಂ ಸೇವಿತ್ವಾತಿ ‘‘ಮಮ ಆಗತಭಾವಂ ಸತ್ಥು ಆರೋಚೇಹೀ’’ತಿ ಆರೋಚನತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸೇವಿತ್ವಾ।
Vuttakāraṇayutte addhānagamane cārikānaṃ vohāro sāsane niruḷhoti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Kenacideva nimittena kismiñci atthe pavattāya saññāya tannimittarahitepi aññasmiṃ pavatti ruḷhī nāma. Vijitamārattā saṅgāmavijayamahāyodho viya. Aññaṃ sevitvāti ‘‘mama āgatabhāvaṃ satthu ārocehī’’ti ārocanatthaṃ aññaṃ bhikkhuṃ sevitvā.
ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ ತಂತಂಪುಗ್ಗಲಜ್ಝಾಸಯಾನುರೂಪಂ ತದನುಚ್ಛವಿಕಮೇವ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಕರೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಚೂಳಗೋಸಿಙ್ಗಸುತ್ತೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಾಮಗ್ಗಿರಸಾನಿಸಂಸನ್ತಿ ‘‘ಕಚ್ಚಿ ಪನ ವೋ, ಅನುರುದ್ಧಾ, ಸಮಗ್ಗಾ ಸಮ್ಮೋದಮಾನಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೨೬) ಸಾಮಗ್ಗಿರಸಾನಿಸಂಸಂ ಕಥೇಸಿ। ಆವಸಥಾನಿಸಂಸನ್ತಿ ‘‘ಸೀತಂ ಉಣ್ಹಂ ಪಟಿಹನತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಚೂಳವ॰ ೨೯೫, ೩೧೫) ಆವಸಥಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಆನಿಸಂಸಂ। ಸತಿಪಟಿಲಾಭಿಕನ್ತಿ ಜೋತಿಪಾಲತ್ಥೇರೇ ಲಾಮಕಂ ಠಾನಂ ಓತಿಣ್ಣಮತ್ತೇ ಮಹಾಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ಪನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಪತ್ಥನಂ ಕತ್ವಾ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇನ್ತೋ ಆಗತೋ। ತಾದಿಸಸ್ಸ ನಾಮ ಪಮಾದವಿಹಾರೋ ನ ಯುತ್ತೋತಿ ಯಥಾ ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗವಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸತಿಂ ಪಟಿಲಭಿತುಂ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸಿ, ತಥಾ ಅಯಂ ಭಗವಾ ತಮೇವ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಪಟಿಸಂಯುತ್ತಕಥಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಘಟಿಕಾರಸುತ್ತಂ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೨೮೨) ಕಥೇಸಿ। ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸೇತಿ – ‘‘ಉಪನೀಯತಿ ಲೋಕೋ ಅದ್ಧುವೋ, ಅತಾಣೋ ಲೋಕೋ ಅನಭಿಸ್ಸರೋ, ಅಸ್ಸಕೋ ಲೋಕೋ ಸಬ್ಬಂ ಪಹಾಯ ಗಮನೀಯಂ, ಊನೋ ಲೋಕೋ ಅತಿತ್ತೋ ತಣ್ಹಾದಾಸೋ ಚಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೩೦೫) ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸೇ ಕಥೇಸಿ। ಕಾಮಞ್ಚೇತೇ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸಾ ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೩೦೪) ಆಯಸ್ಮತಾ ರಟ್ಠಪಾಲತ್ಥೇರೇನ ರಞ್ಞೋ ಕೋರಬ್ಯಸ್ಸ ಕಥಿತಾ, ತೇ ಪನ ಭಗವತೋ ಏವ ಆಹರಿತ್ವಾ ಥೇರೇನ ತತ್ಥ ಕಥಿತಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತೇ’’ತಿಆದಿ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ಸುತ್ತೇ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸಾ ಉದ್ದಿಟ್ಠಾ’’ತಿಆದಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೩೦೫) ಪಾನಕಾನಿಸಂಸಕಥನ್ತಿ ‘‘ಅಗ್ಗಿಹುತ್ತಂ ಮುಖಂ ಯಞ್ಞಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೪೦೦; ಸು॰ ನಿ॰ ೫೭೩) ಅನುಮೋದನಂ ವತ್ವಾ ಪುನ ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಾವಸೇನ ಪಾನಕಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಆನಿಸಂಸಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ಏಕೀಭಾವೇ ಆನಿಸಂಸಂ ಕಥೇಸಿ, ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಭಗುಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇಸೀ’’ತಿಆದಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೩೮)। ಅನನ್ತನಯನ್ತಿ ಅಪರಿಮಾಣದೇಸನಾನಯಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದಿಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪುಣ್ಣ, ಅಯಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಾಯೇವಾ’’ತಿಆದಿ ಬಹೂಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ ನಾನಾನಯಂ ದೇಸೇತಿ। ಕಥಂ ತಥಾ ದೇಸಿತಂ ಥೇರೋ ಅಞ್ಞಾಸೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪತ್ತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
Bhagavā dhammaṃ desento taṃtaṃpuggalajjhāsayānurūpaṃ tadanucchavikameva dhammiṃ kathaṃ karotīti dassento ‘‘cūḷagosiṅgasutte’’tiādimāha. Tattha sāmaggirasānisaṃsanti ‘‘kacci pana vo, anuruddhā, samaggā sammodamānā’’tiādinā (ma. ni. 1.326) sāmaggirasānisaṃsaṃ kathesi. Āvasathānisaṃsanti ‘‘sītaṃ uṇhaṃ paṭihanatī’’tiādinā (cūḷava. 295, 315) āvasathapaṭisaṃyuttaṃ ānisaṃsaṃ. Satipaṭilābhikanti jotipālatthere lāmakaṃ ṭhānaṃ otiṇṇamatte mahābodhipallaṅke pana sabbaññutaṃ paṭivijjhituṃ patthanaṃ katvā pāramiyo pūrento āgato. Tādisassa nāma pamādavihāro na yuttoti yathā kassapo bhagavā bodhisattassa satiṃ paṭilabhituṃ dhammiṃ kathaṃ kathesi, tathā ayaṃ bhagavā tameva pubbenivāsapaṭisaṃyuttakathaṃ bhikkhūnaṃ ghaṭikārasuttaṃ (ma. ni. 2.282) kathesi. Cattāro dhammuddeseti – ‘‘upanīyati loko addhuvo, atāṇo loko anabhissaro, assako loko sabbaṃ pahāya gamanīyaṃ, ūno loko atitto taṇhādāso cā’’ti (ma. ni. 2.305) ime cattāro dhammuddese kathesi. Kāmañcete dhammuddesā raṭṭhapālasutte (ma. ni. 2.304) āyasmatā raṭṭhapālattherena rañño korabyassa kathitā, te pana bhagavato eva āharitvā therena tattha kathitāti vuttaṃ ‘‘raṭṭhapālasutte’’tiādi. Tathā hi vuttaṃ sutte – ‘‘atthi kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā’’tiādi (ma. ni. 2.305) pānakānisaṃsakathanti ‘‘aggihuttaṃ mukhaṃ yaññā’’tiādinā (ma. ni. 2.400; su. ni. 573) anumodanaṃ vatvā puna pakiṇṇakakathāvasena pānakapaṭisaṃyuttaṃ ānisaṃsakathaṃ kathesi. Ekībhāve ānisaṃsaṃ kathesi, yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘atha kho bhagavā āyasmantaṃ bhaguṃ dhammiyā kathāya sandassesī’’tiādi (ma. ni. 3.238). Anantanayanti aparimāṇadesanānayaṃ appicchatādipaṭisaṃyuttaṃ dhammiṃ kathaṃ. Tenāha ‘‘puṇṇa, ayampi appicchakathāyevā’’tiādi bahūhi pariyāyehi nānānayaṃ deseti. Kathaṃ tathā desitaṃ thero aññāsīti āha ‘‘paṭisambhidāpattassa…pe… ahosī’’ti.
ಚಾರಿಕಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Cārikādivaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಪಞ್ಹವಣ್ಣನಾ
Sattavisuddhipañhavaṇṇanā
೨೫೬. ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ। ಯದಾ ಜಾತಿಭೂಮಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸತ್ಥು ಸಮ್ಮುಖಾ ಥೇರಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸಿಂಸು, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಸೀಸಾನುಲೋಕೀ ಹುತ್ವಾ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಅನುಬನ್ಧನಂ ಥೇರೇನ ಸಮಾಗಮೇ ಆದರವಸೇನ ಕತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ಪಾಠೇ ‘‘ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿ, ‘‘ತರಮಾನರೂಪೋ’’ತಿ ಚ। ಯಂ ಪನ ವುತ್ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ನಿಲೀನ’’ನ್ತಿಆದಿ, ತಂ ಅಕಾರಣಂ। ನ ಹಿ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಿಸಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಞಾಣೇನ ಜಾನಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ‘‘ಕಚ್ಚಿ ನು ಖೋ ಮಂ ಅದಿಸ್ವಾವ ಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಚಿನ್ತಾ ಆದರವಸೇನೇವಾತಿ ಯುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ಸತ್ಥಾರಂ ದಟ್ಠುಂ ಆಗತೋ ಸಾವಕೋ ಅಪಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞಾತಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ ಸತ್ಥುಕಪ್ಪಂ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಂ ತತ್ಥ ವಸನ್ತಂ ಅದಿಸ್ವಾವ ಗಚ್ಛನಕೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ದಿವಾವಿಹಾರನ್ತಿ ಸಮ್ಪದಾನೇ ಉಪಯೋಗವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ದಿವಾವಿಹಾರತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ।
256.Tatopaṭṭhāyāti. Yadā jātibhūmakā bhikkhū satthu sammukhā therassa vaṇṇaṃ bhāsiṃsu, tato paṭṭhāya. Sīsānulokī hutvā piṭṭhito piṭṭhito anubandhanaṃ therena samāgame ādaravasena katanti daṭṭhabbaṃ. Tathā hi vuttaṃ pāṭhe ‘‘appeva nāmā’’tiādi, ‘‘taramānarūpo’’ti ca. Yaṃ pana vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ekasmiṃ ṭhāne nilīna’’ntiādi, taṃ akāraṇaṃ. Na hi dhammasenāpati tassa therassa nisinnaṭṭhānaṃ abhiññāñāṇena jānituṃ na sakkoti. ‘‘Kacci nu kho maṃ adisvāva gamissatī’’ti ayampi cintā ādaravasenevāti yuttaṃ. Na hi satthāraṃ daṭṭhuṃ āgato sāvako api āyasmā aññātakoṇḍañño satthukappaṃ dhammasenāpatiṃ tattha vasantaṃ adisvāva gacchanako nāma atthi. Divāvihāranti sampadāne upayogavacananti āha ‘‘divāvihāratthāyā’’ti.
೨೫೭. ಪುರಿಮಕಥಾಯಾತಿ ಪಠಮಾಲಾಪೇ। ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಾಯಾತಿ ನಪ್ಪವತ್ತಿತಾಯ। ಪಚ್ಛಿಮಕಥಾ ನ ಜಾಯತೀತಿ ಪಚ್ಛಾ ವತ್ತಬ್ಬಕಥಾಯ ಅವಸರೋ ನ ಹೋತಿ। ಸತ್ತ ವಿಸುದ್ಧಿಯೋ ಪುಚ್ಛಿ ದಿಟ್ಠಸಂಸನ್ದನವಸೇನ। ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ ನಾಮ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ। ಯಸ್ಮಾ ತತೋ ಉತ್ತರಿಮ್ಪಿ ಪತ್ತಬ್ಬಂ ಅತ್ಥೇವ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಾದೀಸು ಠಿತಸ್ಸಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸೋ ಮತ್ಥಕಂ ನ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಸ್ಸ ಮತ್ಥಕಂ ಅಪ್ಪತ್ತತ್ತಾ। ಸಬ್ಬಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪೀತಿ ಸತ್ತಮಮ್ಪಿ ಪಞ್ಹಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ, ಇತರೇಸು ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥಿ।
257.Purimakathāyāti paṭhamālāpe. Appatiṭṭhitāyāti nappavattitāya. Pacchimakathā na jāyatīti pacchā vattabbakathāya avasaro na hoti. Satta visuddhiyo pucchi diṭṭhasaṃsandanavasena. Ñāṇadassanavisuddhi nāma ariyamaggo. Yasmā tato uttarimpi pattabbaṃ attheva, tasmā ‘‘catupārisuddhisīlādīsu ṭhitassapi brahmacariyavāso matthakaṃ na pāpuṇātī’’ti vuttaṃ. Tasmāti brahmacariyavāsassa matthakaṃ appattattā. Sabbaṃ paṭikkhipīti sattamampi pañhaṃ paṭikkhipi, itaresu vattabbameva natthi.
ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಪರಿನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಮಾಹ। ಇದಾನಿ ಪಕಾರನ್ತರೇನಪಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ದ್ವೇಧಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಗಹಣೂಪಾದಾನನ್ತಿ ದಳ್ಹಗ್ಗಹಣಭೂತಂ ಉಪಾದಾನಂ । ತೇನಾಹ ‘‘ಕಾಮುಪಾದಾನಾದಿಕ’’ನ್ತಿ। ಪಚ್ಚಯೂಪಾದಾನನ್ತಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಚ್ಚಯಮಾಹ। ಸೋ ಹಿ ಅತ್ತನೋ ಫಲಂ ಉಪಾದಿಯತಿ ಉಪಾದಾನವಸೇನ ಗಣ್ಹತೀತಿ ಉಪಾದಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಚ್ಚಯೂಪಾದಾನಂ ನಾಮ…ಪೇ॰… ಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ವಚನತೋ (ಮಹಾವ॰ ೨೮, ೩೦) ಅರಹತ್ತಫಲಂ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ। ನ ಚ ಉಪಾದಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತನ್ತಿ ಉಪಾದಾನೇಹಿ ಏತಂ ನ ಸಹಿತಂ ನಾಪಿ ಉಪಾದಾನೇಹಿ ಸಹ ಪವತ್ತಿ ಹುತ್ವಾ। ನ ಚ ಕಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮಂ ಉಪಾದಿಯತೀತಿ ಕಸ್ಸಚಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಕರಣವಸೇನ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ । ಪರಿನಿಬ್ಬುತನ್ತೇತಿ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ ಕಾತಬ್ಬಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನಪರಿಯೋಸಾನನ್ತೇ ಜಾತತ್ತಾ। ಅಮತಧಾತುಮೇವ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಕಥೇನ್ತಿ, ಕಥೇನ್ತಾನಞ್ಚ ಯಥಾ ತಸ್ಸ ಕೋಚಿ ಪಚ್ಚಯೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಏವಂ ಅಧಿಗತೋಪಿ ಯಥಾ ಕೋಚಿ ಪಚ್ಚಯೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಪಚ್ಚಯಪರಿನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಯಂ ಅನ್ತೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಪುನ ಪುಚ್ಛಂ ಆರಭಿ ಅನುಪಾದಾಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಸರೂಪತೋ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತುಕಾಮೋ।
Appaccayaparinibbānanti anupādisesanibbānamāha. Idāni pakārantarenapi anupādāparinibbānaṃ dassetuṃ ‘‘dvedhā’’tiādi vuttaṃ. Tattha gahaṇūpādānanti daḷhaggahaṇabhūtaṃ upādānaṃ . Tenāha ‘‘kāmupādānādika’’nti. Paccayūpādānanti yaṃ kiñci paccayamāha. So hi attano phalaṃ upādiyati upādānavasena gaṇhatīti upādānanti vuccati. Tenāha ‘‘paccayūpādānaṃ nāma…pe… paccayā’’ti. ‘‘Anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccatī’’ti vacanato (mahāva. 28, 30) arahattaphalaṃ anupādāparinibbānanti kathenti. Na ca upādānasampayuttanti upādānehi etaṃ na sahitaṃ nāpi upādānehi saha pavatti hutvā. Na ca kañci dhammaṃ upādiyatīti kassaci dhammassa ārammaṇakaraṇavasena na upādiyati . Parinibbutanteti aggamaggena kātabbakilesaparinibbānapariyosānante jātattā. Amatadhātumeva anupādāparinibbānaṃ kathenti, kathentānañca yathā tassa koci paccayo nāma natthi, evaṃ adhigatopi yathā koci paccayo nāma na hoti, tathā parinibbānaṃ apaccayaparinibbānanti dassento ‘‘ayaṃ anto’’tiādimāha. Puna pucchaṃ ārabhi anupādāparinibbānaṃ sarūpato patiṭṭhāpetukāmo.
೨೫೮. ಸಬ್ಬಪರಿವತ್ತೇಸೂತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಪಞ್ಹಪರಿವತ್ತನೇಸು, ಪಞ್ಹವಾರೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಗಹಣಧಮ್ಮಮೇವಾತಿ ‘‘ಏತಂ ಮಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಗಣ್ಹತೀತಿ ಗಹಣಂ, ಸಹ ಗಹಣೇನಾತಿ ಸಗಹಣಂ, ಉಪಾದಾನಿಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿವಟ್ಟಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ವಟ್ಟಮೇವ ಅನುಗತೋತಿ ವಟ್ಟಾನುಗತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲಮತ್ತಸ್ಸಪಿ ಅಭಾವತೋ’’ತಿ। ಯೋ ಪನ ಚತುಬ್ಬಿಧೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯೇ ಸೀಲೇ ಠಿತೋ, ಸೋಪಿ ‘‘ಅಞ್ಞತ್ರ ಇಮೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ।
258.Sabbaparivattesūti sabbesu pañhaparivattanesu, pañhavāresūti attho. Sagahaṇadhammamevāti ‘‘etaṃ mamā’’tiādinā gaṇhatīti gahaṇaṃ, saha gahaṇenāti sagahaṇaṃ, upādāniyanti attho. Vivaṭṭasannissitassa abhāvato vaṭṭameva anugatoti vaṭṭānugato. Tenāha ‘‘catupārisuddhisīlamattassapi abhāvato’’ti. Yo pana catubbidhe vivaṭṭūpanissaye sīle ṭhito, sopi ‘‘aññatra imehi dhammehī’’ti vattabbataṃ arahati.
ಸತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಪಞ್ಹವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sattavisuddhipañhavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸತ್ತರಥವಿನೀತವಣ್ಣನಾ
Sattarathavinītavaṇṇanā
೨೫೯. ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಮೇತಂ ‘‘ಯಾವ ಹೇಟ್ಠಿಮಸೋಪಾನಕಳೇವರಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ। ಅತ್ಥೋತಿ ಪಯೋಜನಂ। ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿ ಹೇತ್ಥ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿಂ ಪಯೋಜೇತಿ ತಸ್ಸ ತದತ್ಥತ್ತಾ। ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿಕಿಚ್ಚಂ ಕತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನತೋ। ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಿಕಾ ಹಿ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ ನಾಮ। ಸಬ್ಬಪದೇಸೂತಿ ‘‘ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿ ಯಾವದೇವ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧತ್ಥಾ’’ತಿಆದೀಸು ಸಬ್ಬಪದೇಸು, ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿಯಂ ಠಿತಸ್ಸ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಕಿಚ್ಚಂ ಕತಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿಆದಿನಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
259.Nissakkavacanametaṃ ‘‘yāva heṭṭhimasopānakaḷevarā’’tiādīsu viya. Atthoti payojanaṃ. Cittavisuddhi hettha sīlavisuddhiṃ payojeti tassa tadatthattā. Sīlavisuddhikiccaṃ kataṃ nāma hoti samādhisaṃvattanato. Samādhisaṃvattanikā hi sīlavisuddhi nāma. Sabbapadesūti ‘‘cittavisuddhi yāvadeva diṭṭhivisuddhatthā’’tiādīsu sabbapadesu, diṭṭhivisuddhiyaṃ ṭhitassa cittavisuddhakiccaṃ kataṃ nāma hotītiādinā yojetabbaṃ.
ಸಾವತ್ಥಿನಗರಂ ವಿಯ ಸಕ್ಕಾಯನಗರಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬತ್ತಾ। ಸಾಕೇತನಗರಂ ವಿಯ ನಿಬ್ಬಾನನಗರಂ ಪಾಪುಣಿತಬ್ಬತ್ತಾ । ಅಚ್ಚಾಯಿಕಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಕಾಲೋ ವಿಯ ನವಮೇನೇವ ಖಣೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ಅಭಿಸಮಯಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಉಪಾದಕಾಲೋ। ಯಥಾ ರಞ್ಞೋ ಸತ್ತಮೇನ ರಥವಿನೀತೇನ ಸಾಕೇತೇ ಅನ್ತೇಪುರದ್ವಾರೇ ಓರುಳ್ಹಸ್ಸ ನ ತಾವ ಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಸಂವಿಧಾತಬ್ಬಸಂವಿಧಾನಂ ಞಾತಿಮಿತ್ತಗಣಪರಿವುತಸ್ಸ ಸುರಸಭೋಜನಪರಿಭೋಗೇ ನಿಟ್ಠಿತಂ ನಾಮ ಸಿಯಾ, ಏವಮೇತಂ ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಕಿಲೇಸೇ ಖೇಪೇತ್ವಾ ತೇಸಂಯೇವ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಪಹಾನಸಾಧಕಅರಿಯಫಲಸಮಙ್ಗಿಕಾಲೇ ಅಭಿಸಮಯಕಿಚ್ಚಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯೋಗಿನೋ…ಪೇ॰… ಕಾಲೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಪರೋಪಣ್ಣಾಸ ಕುಸಲಧಮ್ಮಾ ನಾಮ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಫಸ್ಸಾದಯೋ ಪರೋಪಣ್ಣಾಸ ಅನವಜ್ಜಧಮ್ಮಾ। ನಿರೋಧಸಯನೇತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸಯನೇ।
Sāvatthinagaraṃ viya sakkāyanagaraṃ atikkamitabbattā. Sāketanagaraṃ viya nibbānanagaraṃ pāpuṇitabbattā . Accāyikassa kiccassa uppādakālo viya navameneva khaṇena pattabbassa abhisamayakiccassa upādakālo. Yathā rañño sattamena rathavinītena sākete antepuradvāre oruḷhassa na tāva kiccaṃ niṭṭhitaṃ nāma hoti, saṃvidhātabbasaṃvidhānaṃ ñātimittagaṇaparivutassa surasabhojanaparibhoge niṭṭhitaṃ nāma siyā, evametaṃ ñāṇadassanavisuddhiyā kilese khepetvā tesaṃyeva paṭippassaddhipahānasādhakaariyaphalasamaṅgikāle abhisamayakiccaṃ niṭṭhitaṃ nāma hoti. Tenāha ‘‘yogino…pe… kālo daṭṭhabbo’’ti. Tattha paropaṇṇāsa kusaladhammā nāma cittuppādapariyāpannā phassādayo paropaṇṇāsa anavajjadhammā. Nirodhasayaneti nibbānasayane.
‘‘ವಿಸುದ್ಧಿಯೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಕಥಾವತ್ಥೂನೀ’’ತಿ ವಾ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಂ, ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನನ್ತಿ ತೇಸಂ ಅತ್ಥತೋ ಅನಞ್ಞಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಇತೀ’’ತಿ ಆರದ್ಧಂ। ಆಯಸ್ಮಾ ಪುಣ್ಣೋ ದಸ ಕಥಾವತ್ಥೂನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸೀತಿ ಸತ್ತ ವಿಸುದ್ಧಿಯೋ ನಾಮ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತೋಪಿ ದಸ ಕಥಾವತ್ಥೂನಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ ತೇಸಂ ಅತ್ಥತೋ ಅನಞ್ಞತ್ತಾ। ಏತೇನೇವ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋ ಸತ್ತ ವಿಸುದ್ಧಿಯೋ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ದಸ ಕಥಾವತ್ಥೂನಿ ಪುಚ್ಛೀತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನ್ತಿ ಪಞ್ಹಂ। ಕಿಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛೀತಿ ವಿಸುದ್ಧಿಪರಿಯಾಯೇನ ಕಥಾವತ್ಥೂನಿ ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ಕಿಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿ। ದಸಕಥಾವತ್ಥುಲಾಭಿನಂ ಥೇರಂ ವಿಸುದ್ಧಿಯೋ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಪುಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಪುಚ್ಛನೇನ ಕಿಂ ತಿತ್ಥಕುಸಲೋ ವಾ ಪನ ಹುತ್ವಾ ವಿಸಯಸ್ಮಿಂ ಪುಚ್ಛಿ, ಉದಾಹು ಪಾನೀಯತ್ಥಿಕಮತಿತ್ಥೇಹಿ ಛಿನ್ನತಟೇಹಿ ಪಾತೇನ್ತೋ ವಿಯ ಅತಿತ್ಥಕುಸಲೋ ಹುತ್ವಾ ಅಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನೇ ಅವಿಸಯಸ್ಮಿಂ ಪುಚ್ಛೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಪಕ್ಖೇಪಿ ಅತ್ಥಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯದತ್ಥಮಸ್ಸ ವಿಚಾರಣಾ ಆರದ್ಧಾ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ‘‘ತಿತ್ಥಕುಸಲೋ ಹುತ್ವಾ’’ತಿಆದಿಂ ವತ್ವಾ ವಿಸುದ್ಧಿಕಥಾವತ್ಥೂನಂ ಅತ್ಥತೋ ಅನಞ್ಞತ್ತೇಪಿ ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತದಮಿನಾತಿ ಯಂ ‘‘ಸಂಖಿತ್ತಂ, ವಿತ್ಥಿಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ಚ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಇಮಿನಾ ಇದಾನಿ ವುಚ್ಚಮಾನೇನ ನಯೇನ ವಿಧಿನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
‘‘Visuddhiyo’’ti vā ‘‘kathāvatthūnī’’ti vā atthato ekaṃ, byañjanameva nānanti tesaṃ atthato anaññabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘itī’’ti āraddhaṃ. Āyasmā puṇṇo dasa kathāvatthūni vissajjesīti satta visuddhiyo nāma vissajjantopi dasa kathāvatthūni vissajjesi tesaṃ atthato anaññattā. Eteneva dhammasenāpati sāriputtatthero satta visuddhiyo pucchanto dasa kathāvatthūni pucchīti ayampi attho vuttovāti veditabbo. Nti pañhaṃ. Kiṃ jānitvā pucchīti visuddhipariyāyena kathāvatthūni pucchāmīti kiṃ jānitvā pucchi. Dasakathāvatthulābhinaṃ theraṃ visuddhiyo pucchanto pucchitaṭṭhāneyeva pucchanena kiṃ titthakusalo vā pana hutvā visayasmiṃ pucchi, udāhu pānīyatthikamatitthehi chinnataṭehi pātento viya atitthakusalo hutvā apucchitabbaṭṭhāne avisayasmiṃ pucchīti yojanā. Iminā nayena vissajjanapakkhepi atthayojanā veditabbā. Yadatthamassa vicāraṇā āraddhā, taṃ dassentena ‘‘titthakusalo hutvā’’tiādiṃ vatvā visuddhikathāvatthūnaṃ atthato anaññattepi ayaṃ viseso veditabboti dassetuṃ ‘‘yaṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Tadamināti yaṃ ‘‘saṃkhittaṃ, vitthiṇṇa’’nti ca vuttaṃ, taṃ iminā idāni vuccamānena nayena vidhinā veditabbaṃ.
ಏಕಾ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧೀತಿ ವಿಸುದ್ಧೀಸು ವಿಸುಂ ಏಕಾ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿ। ದಸಸು ಕಥಾವತ್ಥೂಸು ಚತ್ತಾರಿ ಕಥಾವತ್ಥೂನಿ ಹುತ್ವಾ ಆಗತಾ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದೀಹಿ ವಿನಾ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಅಸಮ್ಭವತೋ। ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಾತಿಆದೀಸು ಕಥಾಸೀಸೇನ ದಸಕಥಾವತ್ಥು ಗಹಿತಂ। ಕಥೇತಬ್ಬತ್ತಾ ವಾ ವತ್ಥು ಕಥಾವತ್ಥೂತಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಞ್ಚ ಉಪಕಾರತೋ, ಸಭಾವತೋ ವಾ ಚತುನ್ನಂ ಕಥಾವತ್ಥೂನಂ ಸೀಲವಿಸುದ್ಧಿಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತಿಣ್ಣಂ ಕಥಾವತ್ಥೂನಂ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧಿಸಙ್ಗಹೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪಞ್ಚ ವಿಸುದ್ಧಿಯೋತಿ ನಾಮರೂಪಪರಿಚ್ಛೇದೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಸುದ್ಧಿ, ಸಪ್ಪಚ್ಚಯನಾಮರೂಪದಸ್ಸನಂ ಕಙ್ಖಾವಿತರಣವಿಸುದ್ಧಿ, ವಿಪಸ್ಸನುಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಪಹಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ ಮಗ್ಗಾಮಗ್ಗಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ, ಉದಯಬ್ಬಯಞಾಣಾದಿ ನವವಿಧಞಾಣಂ ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿ, ಅರಿಯಮಗ್ಗಞಾಣಂ ಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧೀತಿ ಇಮಾ ಪಞ್ಚ ವಿಸುದ್ಧಿಯೋ।
Ekā sīlavisuddhīti visuddhīsu visuṃ ekā sīlavisuddhi. Dasasu kathāvatthūsu cattāri kathāvatthūni hutvā āgatā appicchatādīhi vinā sīlavisuddhiyā asambhavato. Appicchakathātiādīsu kathāsīsena dasakathāvatthu gahitaṃ. Kathetabbattā vā vatthu kathāvatthūti vuttaṃ. Evañca upakārato, sabhāvato vā catunnaṃ kathāvatthūnaṃ sīlavisuddhisaṅgaho daṭṭhabbo. Tiṇṇaṃ kathāvatthūnaṃ cittavisuddhisaṅgahepi eseva nayo. Pañca visuddhiyoti nāmarūpaparicchedo diṭṭhivisuddhi, sappaccayanāmarūpadassanaṃ kaṅkhāvitaraṇavisuddhi, vipassanupakkilese pahāya uppannaṃ vipassanāñāṇaṃ maggāmaggañāṇadassanavisuddhi, udayabbayañāṇādi navavidhañāṇaṃ paṭipadāñāṇadassanavisuddhi, ariyamaggañāṇaṃ ñāṇadassanavisuddhīti imā pañca visuddhiyo.
ಸತ್ತರಥವಿನೀತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sattarathavinītavaṇṇanā niṭṭhitā.
೨೬೦. ಸಮ್ಮೋದಿತುನ್ತಿ ಅನನ್ತರಂ ವುಚ್ಚಮಾನೇನ ಸಮ್ಮೋದಿತುಂ। ಅಟ್ಠಾನಪರಿಕಪ್ಪೇನಾತಿ ಅಕಾರಣಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ಪರಿಕಪ್ಪನೇನ ತದಾ ಅಸಮ್ಭವನ್ತಂ ಅತ್ಥಂ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ವಚನೇನ। ಅಭಿಣ್ಹದಸ್ಸನಸ್ಸಾತಿ ನಿಚ್ಚದಸ್ಸನಸ್ಸ, ನಿಯತದಸ್ಸನಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
260.Sammoditunti anantaraṃ vuccamānena sammodituṃ. Aṭṭhānaparikappenāti akāraṇassa vatthuno parikappanena tadā asambhavantaṃ atthaṃ parikappetvā vacanena. Abhiṇhadassanassāti niccadassanassa, niyatadassanassāti attho.
ಉಕ್ಖಿಪೀತಿ ಗುಣತೋ ಕಥಿತಭಾವೇನ ಉಕ್ಕಂಸೇತಿ। ಥೇರಸ್ಸಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪುಣ್ಣತ್ಥೇರಸ್ಸ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾರಣೇ ಏಕಪದೇನೇವ ಸಾವಕವಿಸಯೇ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಗುಣಾವಿಕರಣನಿಮಿತ್ತಂ। ಇದಾನಿ ತಮೇವತ್ಥಂ ಪಾಕಟತರಂ ಕಾತುಂ ‘‘ಅಮಚ್ಚಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಪಚಾಯಮಾನೋತಿ ಪೂಜಯನ್ತೋ।
Ukkhipīti guṇato kathitabhāvena ukkaṃseti. Therassāti āyasmato puṇṇattherassa. Imasmiṃ ṭhāne imasmiṃ kāraṇe ekapadeneva sāvakavisaye anaññasādhāraṇaguṇāvikaraṇanimittaṃ. Idāni tamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘amaccañhī’’tiādi vuttaṃ. Apacāyamānoti pūjayanto.
‘‘ಅನುಮಸ್ಸ ಅನುಮಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಿತಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ವಿಚಾರಣವಸೇನಾಹ ‘‘ಕಿಂ ಪನ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ಪುಚ್ಛನಂ ಭಾರಿಯಂ ಉದಾಹು ವಿಸ್ಸಜ್ಜನ’’ನ್ತಿ। ಸಹೇತುಕಂ ಕತ್ವಾತಿ ಯುತ್ತಾಯುತ್ತಂ ಕತ್ವಾ। ಸಕಾರಣನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಪುಚ್ಛನಮ್ಪೀತಿ ಏವಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಮತ್ಥಂ ಸಯಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನಮ್ಪಿ ಭಾರಿಯಂ ದುಕ್ಕರಂ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಮ್ಪೀತಿ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಮ್ಪಿ ದುಕ್ಕರಂ। ಏವಞ್ಹಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ವಿಞ್ಞೂನಂ ಚಿತ್ತಂ ಆರಾಧೇತೀತಿ। ಯಥಾನುಸನ್ಧಿನಾವ ದೇಸನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾಆದಿತೋ ಸಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಸೀಲಂ, ಮಜ್ಝೇ ಸಮಾಧಿಂ, ಅನ್ತೇ ವಸೀಭಾವಪ್ಪತ್ತಂ ಪಞ್ಞಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ದೇಸನಾಯ ನಿಟ್ಠಾಪಿತತ್ತಾತಿ।
‘‘Anumassa anumassa pucchitā’’ti vuttattā vicāraṇavasenāha ‘‘kiṃ pana pañhassa pucchanaṃ bhāriyaṃ udāhu vissajjana’’nti. Sahetukaṃ katvāti yuttāyuttaṃ katvā. Sakāraṇanti tasseva vevacanaṃ. Pucchanampīti evaṃ sahadhammena pucchitabbamatthaṃ sayaṃ sampādetvā pucchanampi bhāriyaṃ dukkaraṃ. Vissajjanampīti sahadhammena vissajjanampi dukkaraṃ. Evañhi vissajjento viññūnaṃ cittaṃ ārādhetīti. Yathānusandhināva desanā niṭṭhitāādito saparikkhāraṃ sīlaṃ, majjhe samādhiṃ, ante vasībhāvappattaṃ paññaṃ dassetvā desanāya niṭṭhāpitattāti.
ರಥವಿನೀತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Rathavinītasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೪. ರಥವಿನೀತಸುತ್ತಂ • 4. Rathavinītasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ರಥವಿನೀತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Rathavinītasuttavaṇṇanā
