| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
២. រថោបមសុត្តវណ្ណនា
2. Rathopamasuttavaṇṇanā
២៣៩. សុសំវុតិន្ទ្រិយស្ស ភោជនេ មត្តញ្ញុនោ សតស្ស សម្បជានស្ស វិហរតោ កិលេសនិមិត្តំ ទុក្ខំ អនវសរន្តិ សុខសោមនស្សពហុលតា វុត្តា។ យវតិ តេន ផលំ មិស្សិតំ វិយ ហោតីតិ យោនិ, ឯកន្តិកំ ការណំ។ អស្សាតិ ភិក្ខុនោ។ បរិបុណ្ណន្តិ អវិកលំ។ អនវសេសំ អាសវេ ខេបេតីតិ អាសវក្ខយោ, អគ្គមគ្គោ។ យំ យន្តិ ទន្ធំ មជ្ឈំ ជវោតិ ជវាទីសុ យំ យំ គមនំ។ រក្ខណត្ថាយាតិ កិលេសចោរេហិ រក្ខណត្ថាយ ។ វេគនិគ្គហណត្ថាយាតិ កិលេសហេតុកស្ស ឥន្ទ្រិយវេគស្ស និគ្គណ្ហនត្ថាយ។ និព្ពិសេវនត្ថាយាតិ វិសេវនស្ស វិប្ផន្ទិតស្ស និរោធនាយ។ កិលេសូបសមត្ថាយាតិ កិលេសានំ ឧបរូបរិ សមនត្ថាយ វូបសមនត្ថាយ។
239. Susaṃvutindriyassa bhojane mattaññuno satassa sampajānassa viharato kilesanimittaṃ dukkhaṃ anavasaranti sukhasomanassabahulatā vuttā. Yavati tena phalaṃ missitaṃ viya hotīti yoni, ekantikaṃ kāraṇaṃ. Assāti bhikkhuno. Paripuṇṇanti avikalaṃ. Anavasesaṃ āsave khepetīti āsavakkhayo, aggamaggo. Yaṃ yanti dandhaṃ majjhaṃ javoti javādīsu yaṃ yaṃ gamanaṃ. Rakkhaṇatthāyāti kilesacorehi rakkhaṇatthāya . Veganiggahaṇatthāyāti kilesahetukassa indriyavegassa niggaṇhanatthāya. Nibbisevanatthāyāti visevanassa vipphanditassa nirodhanāya. Kilesūpasamatthāyāti kilesānaṃ uparūpari samanatthāya vūpasamanatthāya.
សមណរតិ នាម សមថវិបស្សនាមគ្គផលសុខានិ។ ទន្តានម្បិ សិន្ធវានំ សារថិនោ បយោគេន សិយា កាចិ វិសេវនមត្តាតិ តទភាវំ ទស្សេន្តោ ‘‘និព្ពិសេវនេ កត្វា បេសេន្តោ’’តិ វុត្តំ។ ញាណំ គច្ឆតីតិ អសង្គមនំ បវត្តតិ បគេវ ឥន្ទ្រិយភាវនាយ កតត្តា, កិលេសនិគ្គហស្ស សុខេនេវ សិទ្ធត្តា។ ទាយកស្ស អជ្ឈាសយោ វសោ ឧឡារោ លាមកោ។ ទេយ្យធម្មស្ស បមាណំ វសោ អប្បកំ ពហុកញ្ច។
Samaṇarati nāma samathavipassanāmaggaphalasukhāni. Dantānampi sindhavānaṃ sārathino payogena siyā kāci visevanamattāti tadabhāvaṃ dassento ‘‘nibbisevane katvā pesento’’ti vuttaṃ. Ñāṇaṃ gacchatīti asaṅgamanaṃ pavattati pageva indriyabhāvanāya katattā, kilesaniggahassa sukheneva siddhattā. Dāyakassa ajjhāsayo vaso uḷāro lāmako. Deyyadhammassa pamāṇaṃ vaso appakaṃ bahukañca.
មហាមណ្ឌបដ្ឋានំ នាម លោហបាសាទស្ស បុរតោ ឯវ មហាភិក្ខុសង្ឃស្ស សន្និបាតកាលេ តេសំ បហោនកវសេន មហាមណ្ឌបស្ស កត្តព្ពដ្ឋានំ។ គហណមានន្តិ បរិវិសគហណភាជនំ។
Mahāmaṇḍapaṭṭhānaṃ nāma lohapāsādassa purato eva mahābhikkhusaṅghassa sannipātakāle tesaṃ pahonakavasena mahāmaṇḍapassa kattabbaṭṭhānaṃ. Gahaṇamānanti parivisagahaṇabhājanaṃ.
បកតិយា ភត្តការកិច្ចេ អធិគតោ ឧបដ្ឋាកុបាសកោ។ មុទុសមខរសញ្ញិតេហិ, ទហនបចនភជ្ជនសញ្ញិតេហិ វា តីហិ បាកេហិ។
Pakatiyā bhattakārakicce adhigato upaṭṭhākupāsako. Mudusamakharasaññitehi, dahanapacanabhajjanasaññitehi vā tīhi pākehi.
បរិសោធេត្វាតិ រញ្ញោ អនុច្ឆវិកភាវំ បរិសោធេត្វា។ ភូមិយំ ឆឌ្ឌេសិ ‘‘ភិក្ខូនំ អទត្វា មយា មុខេ បក្ខិត្ត’’ន្តិ។ មុខេន គណ្ហិ តស្ស និទ្ទោសភាវំ ទស្សេតុំ។ មត្តំ ជានាបេតុំ បមជ្ជិ។ ‘‘ត្វំ កុតោ អាគតោ’’តិ បុច្ឆនេ បមាទំ អាបជ្ជិ។ អនុភាគោតិ អវសិដ្ឋភាគោ។ ឥទមត្ថិយន្តិ ឥទំ បយោជនំ។ ឥតរន្តិ បាឡិយំ អនាគតម្បិ អាហារេ បមាណជាននំ។
Parisodhetvāti rañño anucchavikabhāvaṃ parisodhetvā. Bhūmiyaṃ chaḍḍesi ‘‘bhikkhūnaṃ adatvā mayā mukhe pakkhitta’’nti. Mukhena gaṇhi tassa niddosabhāvaṃ dassetuṃ. Mattaṃ jānāpetuṃ pamajji. ‘‘Tvaṃ kuto āgato’’ti pucchane pamādaṃ āpajji. Anubhāgoti avasiṭṭhabhāgo. Idamatthiyanti idaṃ payojanaṃ. Itaranti pāḷiyaṃ anāgatampi āhāre pamāṇajānanaṃ.
សយនំ សេយ្យា, កាមភោគីនំ សេយ្យា កាមភោគិសេយ្យា។ ទក្ខិណបស្សេន សយានោ នាម នត្ថិ ទក្ខិណហត្ថេន កាតព្ពកិច្ចករណតោ។ តេជុស្សទត្តាតិ ឥទំ អនុត្រាសស្សេវ សីហស្ស សយនន្តិ ទស្សេតុំ វុត្តំ។ ទ្វេ បុរិមបាទេ ឯកស្មិំ, បច្ឆិមបាទេ ឯកស្មិំ ឋានេ ឋបេត្វាតិ ហិ ឥទំ បាទានំ អវិក្ខិត្តភាវករណទស្សនំ។
Sayanaṃ seyyā, kāmabhogīnaṃ seyyā kāmabhogiseyyā. Dakkhiṇapassena sayāno nāma natthi dakkhiṇahatthena kātabbakiccakaraṇato. Tejussadattāti idaṃ anutrāsasseva sīhassa sayananti dassetuṃ vuttaṃ. Dve purimapāde ekasmiṃ, pacchimapāde ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvāti hi idaṃ pādānaṃ avikkhittabhāvakaraṇadassanaṃ.
ចតុត្ថជ្ឈានសេយ្យាតិ ចតុត្ថជ្ឈានិកំ ផលសមាបត្តិំ វទតិ។ យេភុយ្យេន ហិ តថាគតា ផលសមាបត្តិំ សមាបជ្ជិត្វាវ សយន្តិ។ សា ច នេសំ ចតុត្ថជ្ឈានតោ វុដ្ឋាយ, កិលេសបរិនិព្ពានស្ស ច កតត្តាតិ វទន្តិ ។ ឥធ សីហសេយ្យា អាគតា បាទំ អច្ចាធាយ បុព្ពេនាបរំ អជហិតសំលក្ខណា សេយ្យាតិ កត្វា។ តេនាហ ‘‘អយំ ហី’’តិអាទិ។ ឯវន្តិ ‘‘ទក្ខិណេន បស្សេនា’’តិអាទិនា វុត្តាការេន សេយ្យំ កប្បេតិ។
Catutthajjhānaseyyāti catutthajjhānikaṃ phalasamāpattiṃ vadati. Yebhuyyena hi tathāgatā phalasamāpattiṃ samāpajjitvāva sayanti. Sā ca nesaṃ catutthajjhānato vuṭṭhāya, kilesaparinibbānassa ca katattāti vadanti . Idha sīhaseyyā āgatā pādaṃ accādhāya pubbenāparaṃ ajahitasaṃlakkhaṇā seyyāti katvā. Tenāha ‘‘ayaṃ hī’’tiādi. Evanti ‘‘dakkhiṇena passenā’’tiādinā vuttākārena seyyaṃ kappeti.
កថំ និទ្ទាយន្តោ សតោ សម្បជានោ ហោតិ? ភវង្គចិត្តេន ហិ និទ្ទូបគមនន្តិ អធិប្បាយោ។ អប្បហានេនាតិ តទធិមុត្តតាយ តទប្បហានំ ទដ្ឋព្ពំ។ តថា តេសុ និទ្ទោក្កមនស្ស អាទិបរិយោសានេសុ អជហិតសតិសម្បជញ្ញំ ហោតិ។ តេនាហ – ‘‘និទ្ទំ ឱក្កមន្តោបិ សតោ សម្បជានោ ហោតី’’តិ។ ឯតំ បនាតិ ‘‘និទ្ទំ ឱក្កមន្តោបិ សតោ សម្បជានោ ហោតី’’តិ វុត្តនយំ វទតិ។ ញាណធាតុកន្តិ ន រោចយិំសូតិ និទ្ទោក្កមនេបិ ជាគរណេ បវត្តញាណសភាវមេវាតិ ន រោចយិំសុ បោរាណា។ និរន្តរំ ភវង្គចិត្តេសុ វត្តមានេសុ សតិសម្បជញ្ញាសម្ភវោតិ អធិប្បាយោ។ បុរិមស្មិញ្ហិ នយេ សតិសម្បជញ្ញស្ស អសំវរោ, ន ភវង្គស្ស។ ឥន្ទ្រិយសំវរោ, ភោជនេ មត្តញ្ញុតា, ជាគរិយានុយោគោតិ ឥមេហិ តិវង្គិកា, និមិត្តានុព្យញ្ជនបរិវជ្ជនាទិ សព្ពំ វិបស្សនាបក្ខិកមេវាតិ អធិប្បាយោ។
Kathaṃniddāyanto sato sampajāno hoti? Bhavaṅgacittena hi niddūpagamananti adhippāyo. Appahānenāti tadadhimuttatāya tadappahānaṃ daṭṭhabbaṃ. Tathā tesu niddokkamanassa ādipariyosānesu ajahitasatisampajaññaṃ hoti. Tenāha – ‘‘niddaṃ okkamantopi sato sampajāno hotī’’ti. Etaṃ panāti ‘‘niddaṃ okkamantopi sato sampajāno hotī’’ti vuttanayaṃ vadati. Ñāṇadhātukanti na rocayiṃsūti niddokkamanepi jāgaraṇe pavattañāṇasabhāvamevāti na rocayiṃsu porāṇā. Nirantaraṃ bhavaṅgacittesu vattamānesu satisampajaññāsambhavoti adhippāyo. Purimasmiñhi naye satisampajaññassa asaṃvaro, na bhavaṅgassa. Indriyasaṃvaro, bhojane mattaññutā, jāgariyānuyogoti imehi tivaṅgikā, nimittānubyañjanaparivajjanādi sabbaṃ vipassanāpakkhikamevāti adhippāyo.
តានេវាតិ វិបស្សនាក្ខណេ បវត្តានិ ឥន្ទ្រិយាទីនិ។ យាវ អរហត្តា ទេសនា វិត្ថារតោ កថេតព្ពា។ បាឡិយំ បន ‘‘យោនិ ចស្ស អារទ្ធា ហោតិ អាសវានំ ខយាយា’’តិ សង្ខេបេន កថិតា។
Tānevāti vipassanākkhaṇe pavattāni indriyādīni. Yāva arahattā desanā vitthārato kathetabbā. Pāḷiyaṃ pana ‘‘yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṃ khayāyā’’ti saṅkhepena kathitā.
រថោបមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Rathopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. រថោបមសុត្តំ • 2. Rathopamasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ២. រថោបមសុត្តវណ្ណនា • 2. Rathopamasuttavaṇṇanā
