Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    2. රථොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා

    2. Rathopamasuttavaṇṇanā

    239. සුසංවුතින්‌ද්‍රියස්‌ස භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤුනො සතස්‌ස සම්‌පජානස්‌ස විහරතො කිලෙසනිමිත්‌තං දුක්‌ඛං අනවසරන්‌ති සුඛසොමනස්‌සබහුලතා වුත්‌තා. යවති තෙන ඵලං මිස්‌සිතං විය හොතීති යොනි, එකන්‌තිකං කාරණං. අස්‌සාති භික්‌ඛුනො. පරිපුණ්‌ණන්‌ති අවිකලං. අනවසෙසං ආසවෙ ඛෙපෙතීති ආසවක්‌ඛයො, අග්‌ගමග්‌ගො. යං යන්‌ති දන්‌ධං මජ්‌ඣං ජවොති ජවාදීසු යං යං ගමනං. රක්‌ඛණත්‌ථායාති කිලෙසචොරෙහි රක්‌ඛණත්‌ථාය . වෙගනිග්‌ගහණත්‌ථායාති කිලෙසහෙතුකස්‌ස ඉන්‌ද්‍රියවෙගස්‌ස නිග්‌ගණ්‌හනත්‌ථාය. නිබ්‌බිසෙවනත්‌ථායාති විසෙවනස්‌ස විප්‌ඵන්‌දිතස්‌ස නිරොධනාය. කිලෙසූපසමත්‌ථායාති කිලෙසානං උපරූපරි සමනත්‌ථාය වූපසමනත්‌ථාය.

    239. Susaṃvutindriyassa bhojane mattaññuno satassa sampajānassa viharato kilesanimittaṃ dukkhaṃ anavasaranti sukhasomanassabahulatā vuttā. Yavati tena phalaṃ missitaṃ viya hotīti yoni, ekantikaṃ kāraṇaṃ. Assāti bhikkhuno. Paripuṇṇanti avikalaṃ. Anavasesaṃ āsave khepetīti āsavakkhayo, aggamaggo. Yaṃ yanti dandhaṃ majjhaṃ javoti javādīsu yaṃ yaṃ gamanaṃ. Rakkhaṇatthāyāti kilesacorehi rakkhaṇatthāya . Veganiggahaṇatthāyāti kilesahetukassa indriyavegassa niggaṇhanatthāya. Nibbisevanatthāyāti visevanassa vipphanditassa nirodhanāya. Kilesūpasamatthāyāti kilesānaṃ uparūpari samanatthāya vūpasamanatthāya.

    සමණරති නාම සමථවිපස්‌සනාමග්‌ගඵලසුඛානි. දන්‌තානම්‌පි සින්‌ධවානං සාරථිනො පයොගෙන සියා කාචි විසෙවනමත්‌තාති තදභාවං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘නිබ්‌බිසෙවනෙ කත්‌වා පෙසෙන්‌තො’’ති වුත්‌තං. ඤාණං ගච්‌ඡතීති අසඞ්‌ගමනං පවත්‌තති පගෙව ඉන්‌ද්‍රියභාවනාය කතත්‌තා, කිලෙසනිග්‌ගහස්‌ස සුඛෙනෙව සිද්‌ධත්‌තා. දායකස්‌ස අජ්‌ඣාසයො වසො උළාරො ලාමකො. දෙය්‍යධම්‌මස්‌ස පමාණං වසො අප්‌පකං බහුකඤ්‌ච.

    Samaṇarati nāma samathavipassanāmaggaphalasukhāni. Dantānampi sindhavānaṃ sārathino payogena siyā kāci visevanamattāti tadabhāvaṃ dassento ‘‘nibbisevane katvā pesento’’ti vuttaṃ. Ñāṇaṃ gacchatīti asaṅgamanaṃ pavattati pageva indriyabhāvanāya katattā, kilesaniggahassa sukheneva siddhattā. Dāyakassa ajjhāsayo vaso uḷāro lāmako. Deyyadhammassa pamāṇaṃ vaso appakaṃ bahukañca.

    මහාමණ්‌ඩපට්‌ඨානං නාම ලොහපාසාදස්‌ස පුරතො එව මහාභික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස සන්‌නිපාතකාලෙ තෙසං පහොනකවසෙන මහාමණ්‌ඩපස්‌ස කත්‌තබ්‌බට්‌ඨානං. ගහණමානන්‌ති පරිවිසගහණභාජනං.

    Mahāmaṇḍapaṭṭhānaṃ nāma lohapāsādassa purato eva mahābhikkhusaṅghassa sannipātakāle tesaṃ pahonakavasena mahāmaṇḍapassa kattabbaṭṭhānaṃ. Gahaṇamānanti parivisagahaṇabhājanaṃ.

    පකතියා භත්‌තකාරකිච්‌චෙ අධිගතො උපට්‌ඨාකුපාසකො. මුදුසමඛරසඤ්‌ඤිතෙහි, දහනපචනභජ්‌ජනසඤ්‌ඤිතෙහි වා තීහි පාකෙහි.

    Pakatiyā bhattakārakicce adhigato upaṭṭhākupāsako. Mudusamakharasaññitehi, dahanapacanabhajjanasaññitehi vā tīhi pākehi.

    පරිසොධෙත්‌වාති රඤ්‌ඤො අනුච්‌ඡවිකභාවං පරිසොධෙත්‌වා. භූමියං ඡඩ්‌ඩෙසි ‘‘භික්‌ඛූනං අදත්‌වා මයා මුඛෙ පක්‌ඛිත්‌ත’’න්‌ති. මුඛෙන ගණ්‌හි තස්‌ස නිද්‌දොසභාවං දස්‌සෙතුං. මත්‌තං ජානාපෙතුං පමජ්‌ජි. ‘‘ත්‌වං කුතො ආගතො’’ති පුච්‌ඡනෙ පමාදං ආපජ්‌ජි. අනුභාගොති අවසිට්‌ඨභාගො. ඉදමත්‌ථියන්‌ති ඉදං පයොජනං. ඉතරන්‌ති පාළියං අනාගතම්‌පි ආහාරෙ පමාණජානනං.

    Parisodhetvāti rañño anucchavikabhāvaṃ parisodhetvā. Bhūmiyaṃ chaḍḍesi ‘‘bhikkhūnaṃ adatvā mayā mukhe pakkhitta’’nti. Mukhena gaṇhi tassa niddosabhāvaṃ dassetuṃ. Mattaṃ jānāpetuṃ pamajji. ‘‘Tvaṃ kuto āgato’’ti pucchane pamādaṃ āpajji. Anubhāgoti avasiṭṭhabhāgo. Idamatthiyanti idaṃ payojanaṃ. Itaranti pāḷiyaṃ anāgatampi āhāre pamāṇajānanaṃ.

    සයනං සෙය්‍යා, කාමභොගීනං සෙය්‍යා කාමභොගිසෙය්‍යා. දක්‌ඛිණපස්‌සෙන සයානො නාම නත්‌ථි දක්‌ඛිණහත්‌ථෙන කාතබ්‌බකිච්‌චකරණතො. තෙජුස්‌සදත්‌තාති ඉදං අනුත්‍රාසස්‌සෙව සීහස්‌ස සයනන්‌ති දස්‌සෙතුං වුත්‌තං. ද්‌වෙ පුරිමපාදෙ එකස්‌මිං, පච්‌ඡිමපාදෙ එකස්‌මිං ඨානෙ ඨපෙත්‌වාති හි ඉදං පාදානං අවික්‌ඛිත්‌තභාවකරණදස්‌සනං.

    Sayanaṃ seyyā, kāmabhogīnaṃ seyyā kāmabhogiseyyā. Dakkhiṇapassena sayāno nāma natthi dakkhiṇahatthena kātabbakiccakaraṇato. Tejussadattāti idaṃ anutrāsasseva sīhassa sayananti dassetuṃ vuttaṃ. Dve purimapāde ekasmiṃ, pacchimapāde ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvāti hi idaṃ pādānaṃ avikkhittabhāvakaraṇadassanaṃ.

    චතුත්‌ථජ්‌ඣානසෙය්‍යාති චතුත්‌ථජ්‌ඣානිකං ඵලසමාපත්‌තිං වදති. යෙභුය්‍යෙන හි තථාගතා ඵලසමාපත්‌තිං සමාපජ්‌ජිත්‌වාව සයන්‌ති. සා ච නෙසං චතුත්‌ථජ්‌ඣානතො වුට්‌ඨාය, කිලෙසපරිනිබ්‌බානස්‌ස ච කතත්‌තාති වදන්‌ති . ඉධ සීහසෙය්‍යා ආගතා පාදං අච්‌චාධාය පුබ්‌බෙනාපරං අජහිතසංලක්‌ඛණා සෙය්‍යාති කත්‌වා. තෙනාහ ‘‘අයං හී’’තිආදි. එවන්‌ති ‘‘දක්‌ඛිණෙන පස්‌සෙනා’’තිආදිනා වුත්‌තාකාරෙන සෙය්‍යං කප්‌පෙති.

    Catutthajjhānaseyyāti catutthajjhānikaṃ phalasamāpattiṃ vadati. Yebhuyyena hi tathāgatā phalasamāpattiṃ samāpajjitvāva sayanti. Sā ca nesaṃ catutthajjhānato vuṭṭhāya, kilesaparinibbānassa ca katattāti vadanti . Idha sīhaseyyā āgatā pādaṃ accādhāya pubbenāparaṃ ajahitasaṃlakkhaṇā seyyāti katvā. Tenāha ‘‘ayaṃ hī’’tiādi. Evanti ‘‘dakkhiṇena passenā’’tiādinā vuttākārena seyyaṃ kappeti.

    කථං නිද්‌දායන්‌තො සතො සම්‌පජානො හොති? භවඞ්‌ගචිත්‌තෙන හි නිද්‌දූපගමනන්‌ති අධිප්‌පායො. අප්‌පහානෙනාති තදධිමුත්‌තතාය තදප්‌පහානං දට්‌ඨබ්‌බං. තථා තෙසු නිද්‌දොක්‌කමනස්‌ස ආදිපරියොසානෙසු අජහිතසතිසම්‌පජඤ්‌ඤං හොති. තෙනාහ – ‘‘නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌තොපි සතො සම්‌පජානො හොතී’’ති. එතං පනාති ‘‘නිද්‌දං ඔක්‌කමන්‌තොපි සතො සම්‌පජානො හොතී’’ති වුත්‌තනයං වදති. ඤාණධාතුකන්‌ති න රොචයිංසූති නිද්‌දොක්‌කමනෙපි ජාගරණෙ පවත්‌තඤාණසභාවමෙවාති න රොචයිංසු පොරාණා. නිරන්‌තරං භවඞ්‌ගචිත්‌තෙසු වත්‌තමානෙසු සතිසම්‌පජඤ්‌ඤාසම්‌භවොති අධිප්‌පායො. පුරිමස්‌මිඤ්‌හි නයෙ සතිසම්‌පජඤ්‌ඤස්‌ස අසංවරො, න භවඞ්‌ගස්‌ස. ඉන්‌ද්‍රියසංවරො, භොජනෙ මත්‌තඤ්‌ඤුතා, ජාගරියානුයොගොති ඉමෙහි තිවඞ්‌ගිකා, නිමිත්‌තානුබ්‍යඤ්‌ජනපරිවජ්‌ජනාදි සබ්‌බං විපස්‌සනාපක්‌ඛිකමෙවාති අධිප්‌පායො.

    Kathaṃniddāyanto sato sampajāno hoti? Bhavaṅgacittena hi niddūpagamananti adhippāyo. Appahānenāti tadadhimuttatāya tadappahānaṃ daṭṭhabbaṃ. Tathā tesu niddokkamanassa ādipariyosānesu ajahitasatisampajaññaṃ hoti. Tenāha – ‘‘niddaṃ okkamantopi sato sampajāno hotī’’ti. Etaṃ panāti ‘‘niddaṃ okkamantopi sato sampajāno hotī’’ti vuttanayaṃ vadati. Ñāṇadhātukanti na rocayiṃsūti niddokkamanepi jāgaraṇe pavattañāṇasabhāvamevāti na rocayiṃsu porāṇā. Nirantaraṃ bhavaṅgacittesu vattamānesu satisampajaññāsambhavoti adhippāyo. Purimasmiñhi naye satisampajaññassa asaṃvaro, na bhavaṅgassa. Indriyasaṃvaro, bhojane mattaññutā, jāgariyānuyogoti imehi tivaṅgikā, nimittānubyañjanaparivajjanādi sabbaṃ vipassanāpakkhikamevāti adhippāyo.

    තානෙවාති විපස්‌සනාක්‌ඛණෙ පවත්‌තානි ඉන්‌ද්‍රියාදීනි. යාව අරහත්‌තා දෙසනා විත්‌ථාරතො කථෙතබ්‌බා. පාළියං පන ‘‘යොනි චස්‌ස ආරද්‌ධා හොති ආසවානං ඛයායා’’ති සඞ්‌ඛෙපෙන කථිතා.

    Tānevāti vipassanākkhaṇe pavattāni indriyādīni. Yāva arahattā desanā vitthārato kathetabbā. Pāḷiyaṃ pana ‘‘yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṃ khayāyā’’ti saṅkhepena kathitā.

    රථොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Rathopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 2. රථොපමසුත්‌තං • 2. Rathopamasuttaṃ

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 2. රථොපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Rathopamasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact