Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
൨. രഥോപമസുത്തവണ്ണനാ
2. Rathopamasuttavaṇṇanā
൨൩൯. സുസംവുതിന്ദ്രിയസ്സ ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുനോ സതസ്സ സമ്പജാനസ്സ വിഹരതോ കിലേസനിമിത്തം ദുക്ഖം അനവസരന്തി സുഖസോമനസ്സബഹുലതാ വുത്താ. യവതി തേന ഫലം മിസ്സിതം വിയ ഹോതീതി യോനി, ഏകന്തികം കാരണം. അസ്സാതി ഭിക്ഖുനോ. പരിപുണ്ണന്തി അവികലം. അനവസേസം ആസവേ ഖേപേതീതി ആസവക്ഖയോ, അഗ്ഗമഗ്ഗോ. യം യന്തി ദന്ധം മജ്ഝം ജവോതി ജവാദീസു യം യം ഗമനം. രക്ഖണത്ഥായാതി കിലേസചോരേഹി രക്ഖണത്ഥായ . വേഗനിഗ്ഗഹണത്ഥായാതി കിലേസഹേതുകസ്സ ഇന്ദ്രിയവേഗസ്സ നിഗ്ഗണ്ഹനത്ഥായ. നിബ്ബിസേവനത്ഥായാതി വിസേവനസ്സ വിപ്ഫന്ദിതസ്സ നിരോധനായ. കിലേസൂപസമത്ഥായാതി കിലേസാനം ഉപരൂപരി സമനത്ഥായ വൂപസമനത്ഥായ.
239. Susaṃvutindriyassa bhojane mattaññuno satassa sampajānassa viharato kilesanimittaṃ dukkhaṃ anavasaranti sukhasomanassabahulatā vuttā. Yavati tena phalaṃ missitaṃ viya hotīti yoni, ekantikaṃ kāraṇaṃ. Assāti bhikkhuno. Paripuṇṇanti avikalaṃ. Anavasesaṃ āsave khepetīti āsavakkhayo, aggamaggo. Yaṃ yanti dandhaṃ majjhaṃ javoti javādīsu yaṃ yaṃ gamanaṃ. Rakkhaṇatthāyāti kilesacorehi rakkhaṇatthāya . Veganiggahaṇatthāyāti kilesahetukassa indriyavegassa niggaṇhanatthāya. Nibbisevanatthāyāti visevanassa vipphanditassa nirodhanāya. Kilesūpasamatthāyāti kilesānaṃ uparūpari samanatthāya vūpasamanatthāya.
സമണരതി നാമ സമഥവിപസ്സനാമഗ്ഗഫലസുഖാനി. ദന്താനമ്പി സിന്ധവാനം സാരഥിനോ പയോഗേന സിയാ കാചി വിസേവനമത്താതി തദഭാവം ദസ്സേന്തോ ‘‘നിബ്ബിസേവനേ കത്വാ പേസേന്തോ’’തി വുത്തം. ഞാണം ഗച്ഛതീതി അസങ്ഗമനം പവത്തതി പഗേവ ഇന്ദ്രിയഭാവനായ കതത്താ, കിലേസനിഗ്ഗഹസ്സ സുഖേനേവ സിദ്ധത്താ. ദായകസ്സ അജ്ഝാസയോ വസോ ഉളാരോ ലാമകോ. ദേയ്യധമ്മസ്സ പമാണം വസോ അപ്പകം ബഹുകഞ്ച.
Samaṇarati nāma samathavipassanāmaggaphalasukhāni. Dantānampi sindhavānaṃ sārathino payogena siyā kāci visevanamattāti tadabhāvaṃ dassento ‘‘nibbisevane katvā pesento’’ti vuttaṃ. Ñāṇaṃ gacchatīti asaṅgamanaṃ pavattati pageva indriyabhāvanāya katattā, kilesaniggahassa sukheneva siddhattā. Dāyakassa ajjhāsayo vaso uḷāro lāmako. Deyyadhammassa pamāṇaṃ vaso appakaṃ bahukañca.
മഹാമണ്ഡപട്ഠാനം നാമ ലോഹപാസാദസ്സ പുരതോ ഏവ മഹാഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ സന്നിപാതകാലേ തേസം പഹോനകവസേന മഹാമണ്ഡപസ്സ കത്തബ്ബട്ഠാനം. ഗഹണമാനന്തി പരിവിസഗഹണഭാജനം.
Mahāmaṇḍapaṭṭhānaṃ nāma lohapāsādassa purato eva mahābhikkhusaṅghassa sannipātakāle tesaṃ pahonakavasena mahāmaṇḍapassa kattabbaṭṭhānaṃ. Gahaṇamānanti parivisagahaṇabhājanaṃ.
പകതിയാ ഭത്തകാരകിച്ചേ അധിഗതോ ഉപട്ഠാകുപാസകോ. മുദുസമഖരസഞ്ഞിതേഹി, ദഹനപചനഭജ്ജനസഞ്ഞിതേഹി വാ തീഹി പാകേഹി.
Pakatiyā bhattakārakicce adhigato upaṭṭhākupāsako. Mudusamakharasaññitehi, dahanapacanabhajjanasaññitehi vā tīhi pākehi.
പരിസോധേത്വാതി രഞ്ഞോ അനുച്ഛവികഭാവം പരിസോധേത്വാ. ഭൂമിയം ഛഡ്ഡേസി ‘‘ഭിക്ഖൂനം അദത്വാ മയാ മുഖേ പക്ഖിത്ത’’ന്തി. മുഖേന ഗണ്ഹി തസ്സ നിദ്ദോസഭാവം ദസ്സേതും. മത്തം ജാനാപേതും പമജ്ജി. ‘‘ത്വം കുതോ ആഗതോ’’തി പുച്ഛനേ പമാദം ആപജ്ജി. അനുഭാഗോതി അവസിട്ഠഭാഗോ. ഇദമത്ഥിയന്തി ഇദം പയോജനം. ഇതരന്തി പാളിയം അനാഗതമ്പി ആഹാരേ പമാണജാനനം.
Parisodhetvāti rañño anucchavikabhāvaṃ parisodhetvā. Bhūmiyaṃ chaḍḍesi ‘‘bhikkhūnaṃ adatvā mayā mukhe pakkhitta’’nti. Mukhena gaṇhi tassa niddosabhāvaṃ dassetuṃ. Mattaṃ jānāpetuṃ pamajji. ‘‘Tvaṃ kuto āgato’’ti pucchane pamādaṃ āpajji. Anubhāgoti avasiṭṭhabhāgo. Idamatthiyanti idaṃ payojanaṃ. Itaranti pāḷiyaṃ anāgatampi āhāre pamāṇajānanaṃ.
സയനം സേയ്യാ, കാമഭോഗീനം സേയ്യാ കാമഭോഗിസേയ്യാ. ദക്ഖിണപസ്സേന സയാനോ നാമ നത്ഥി ദക്ഖിണഹത്ഥേന കാതബ്ബകിച്ചകരണതോ. തേജുസ്സദത്താതി ഇദം അനുത്രാസസ്സേവ സീഹസ്സ സയനന്തി ദസ്സേതും വുത്തം. ദ്വേ പുരിമപാദേ ഏകസ്മിം, പച്ഛിമപാദേ ഏകസ്മിം ഠാനേ ഠപേത്വാതി ഹി ഇദം പാദാനം അവിക്ഖിത്തഭാവകരണദസ്സനം.
Sayanaṃ seyyā, kāmabhogīnaṃ seyyā kāmabhogiseyyā. Dakkhiṇapassena sayāno nāma natthi dakkhiṇahatthena kātabbakiccakaraṇato. Tejussadattāti idaṃ anutrāsasseva sīhassa sayananti dassetuṃ vuttaṃ. Dve purimapāde ekasmiṃ, pacchimapāde ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvāti hi idaṃ pādānaṃ avikkhittabhāvakaraṇadassanaṃ.
ചതുത്ഥജ്ഝാനസേയ്യാതി ചതുത്ഥജ്ഝാനികം ഫലസമാപത്തിം വദതി. യേഭുയ്യേന ഹി തഥാഗതാ ഫലസമാപത്തിം സമാപജ്ജിത്വാവ സയന്തി. സാ ച നേസം ചതുത്ഥജ്ഝാനതോ വുട്ഠായ, കിലേസപരിനിബ്ബാനസ്സ ച കതത്താതി വദന്തി . ഇധ സീഹസേയ്യാ ആഗതാ പാദം അച്ചാധായ പുബ്ബേനാപരം അജഹിതസംലക്ഖണാ സേയ്യാതി കത്വാ. തേനാഹ ‘‘അയം ഹീ’’തിആദി. ഏവന്തി ‘‘ദക്ഖിണേന പസ്സേനാ’’തിആദിനാ വുത്താകാരേന സേയ്യം കപ്പേതി.
Catutthajjhānaseyyāti catutthajjhānikaṃ phalasamāpattiṃ vadati. Yebhuyyena hi tathāgatā phalasamāpattiṃ samāpajjitvāva sayanti. Sā ca nesaṃ catutthajjhānato vuṭṭhāya, kilesaparinibbānassa ca katattāti vadanti . Idha sīhaseyyā āgatā pādaṃ accādhāya pubbenāparaṃ ajahitasaṃlakkhaṇā seyyāti katvā. Tenāha ‘‘ayaṃ hī’’tiādi. Evanti ‘‘dakkhiṇena passenā’’tiādinā vuttākārena seyyaṃ kappeti.
കഥം നിദ്ദായന്തോ സതോ സമ്പജാനോ ഹോതി? ഭവങ്ഗചിത്തേന ഹി നിദ്ദൂപഗമനന്തി അധിപ്പായോ. അപ്പഹാനേനാതി തദധിമുത്തതായ തദപ്പഹാനം ദട്ഠബ്ബം. തഥാ തേസു നിദ്ദോക്കമനസ്സ ആദിപരിയോസാനേസു അജഹിതസതിസമ്പജഞ്ഞം ഹോതി. തേനാഹ – ‘‘നിദ്ദം ഓക്കമന്തോപി സതോ സമ്പജാനോ ഹോതീ’’തി. ഏതം പനാതി ‘‘നിദ്ദം ഓക്കമന്തോപി സതോ സമ്പജാനോ ഹോതീ’’തി വുത്തനയം വദതി. ഞാണധാതുകന്തി ന രോചയിംസൂതി നിദ്ദോക്കമനേപി ജാഗരണേ പവത്തഞാണസഭാവമേവാതി ന രോചയിംസു പോരാണാ. നിരന്തരം ഭവങ്ഗചിത്തേസു വത്തമാനേസു സതിസമ്പജഞ്ഞാസമ്ഭവോതി അധിപ്പായോ. പുരിമസ്മിഞ്ഹി നയേ സതിസമ്പജഞ്ഞസ്സ അസംവരോ, ന ഭവങ്ഗസ്സ. ഇന്ദ്രിയസംവരോ, ഭോജനേ മത്തഞ്ഞുതാ, ജാഗരിയാനുയോഗോതി ഇമേഹി തിവങ്ഗികാ, നിമിത്താനുബ്യഞ്ജനപരിവജ്ജനാദി സബ്ബം വിപസ്സനാപക്ഖികമേവാതി അധിപ്പായോ.
Kathaṃniddāyanto sato sampajāno hoti? Bhavaṅgacittena hi niddūpagamananti adhippāyo. Appahānenāti tadadhimuttatāya tadappahānaṃ daṭṭhabbaṃ. Tathā tesu niddokkamanassa ādipariyosānesu ajahitasatisampajaññaṃ hoti. Tenāha – ‘‘niddaṃ okkamantopi sato sampajāno hotī’’ti. Etaṃ panāti ‘‘niddaṃ okkamantopi sato sampajāno hotī’’ti vuttanayaṃ vadati. Ñāṇadhātukanti na rocayiṃsūti niddokkamanepi jāgaraṇe pavattañāṇasabhāvamevāti na rocayiṃsu porāṇā. Nirantaraṃ bhavaṅgacittesu vattamānesu satisampajaññāsambhavoti adhippāyo. Purimasmiñhi naye satisampajaññassa asaṃvaro, na bhavaṅgassa. Indriyasaṃvaro, bhojane mattaññutā, jāgariyānuyogoti imehi tivaṅgikā, nimittānubyañjanaparivajjanādi sabbaṃ vipassanāpakkhikamevāti adhippāyo.
താനേവാതി വിപസ്സനാക്ഖണേ പവത്താനി ഇന്ദ്രിയാദീനി. യാവ അരഹത്താ ദേസനാ വിത്ഥാരതോ കഥേതബ്ബാ. പാളിയം പന ‘‘യോനി ചസ്സ ആരദ്ധാ ഹോതി ആസവാനം ഖയായാ’’തി സങ്ഖേപേന കഥിതാ.
Tānevāti vipassanākkhaṇe pavattāni indriyādīni. Yāva arahattā desanā vitthārato kathetabbā. Pāḷiyaṃ pana ‘‘yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṃ khayāyā’’ti saṅkhepena kathitā.
രഥോപമസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Rathopamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൨. രഥോപമസുത്തം • 2. Rathopamasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൨. രഥോപമസുത്തവണ്ണനാ • 2. Rathopamasuttavaṇṇanā