| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya |
೨. ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತಂ
2. Raṭṭhapālasuttaṃ
೨೯೩. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಕುರೂಸು ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೇನ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕಂ 1 ನಾಮ ಕುರೂನಂ ನಿಗಮೋ ತದವಸರಿ। ಅಸ್ಸೋಸುಂ ಖೋ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕಾ 2 ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ – ‘‘ಸಮಣೋ ಖಲು, ಭೋ, ಗೋತಮೋ ಸಕ್ಯಪುತ್ತೋ ಸಕ್ಯಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಕುರೂಸು ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ತಂ ಖೋ ಪನ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಏವಂ ಕಲ್ಯಾಣೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುಗತೋ ಲೋಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ ಪುರಿಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’ತಿ। ಸೋ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಸದೇವಕಂ ಸಮಾರಕಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಂ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂ ಪಜಂ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇತಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ, ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಸಾಧು ಖೋ ಪನ ತಥಾರೂಪಾನಂ ಅರಹತಂ ದಸ್ಸನಂ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು; ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂಸು, ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು; ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನಞ್ಜಲಿಂ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು; ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ನಾಮಗೋತ್ತಂ ಸಾವೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು; ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ತುಣ್ಹೀಭೂತಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೇ ಖೋ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇಸಿ ಸಮಾದಪೇಸಿ ಸಮುತ್ತೇಜೇಸಿ ಸಮ್ಪಹಂಸೇಸಿ।
293. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena thullakoṭṭhikaṃ 3 nāma kurūnaṃ nigamo tadavasari. Assosuṃ kho thullakoṭṭhikā 4 brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kurūsu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ thullakoṭṭhikaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti. Atha kho thullakoṭṭhikā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinne kho thullakoṭṭhike brāhmaṇagahapatike bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
೨೯೪. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ನಾಮ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ಅಗ್ಗಕುಲಸ್ಸ 5 ಪುತ್ತೋ ತಿಸ್ಸಂ ಪರಿಸಾಯಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಯಥಾ ಯಥಾ ಖ್ವಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ 6, ನಯಿದಂ ಸುಕರಂ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಾ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಏಕನ್ತಪರಿಸುದ್ಧಂ ಸಙ್ಖಲಿಖಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತುಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸಿತಾ ಸಮಾದಪಿತಾ ಸಮುತ್ತೇಜಿತಾ ಸಮ್ಪಹಂಸಿತಾ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು। ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತೇಸು ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇಸು ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯಥಾ ಯಥಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ, ನಯಿದಂ ಸುಕರಂ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಾ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಏಕನ್ತಪರಿಸುದ್ಧಂ ಸಙ್ಖಲಿಖಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತುಂ। ಇಚ್ಛಾಮಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ। ಲಭೇಯ್ಯಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಲಭೇಯ್ಯಂ ಉಪಸಮ್ಪದಂ। ಪಬ್ಬಾಜೇತು ಮಂ ಭಗವಾ’’ತಿ 7। ‘‘ಅನುಞ್ಞಾತೋಸಿ ಪನ ತ್ವಂ, ರಟ್ಠಪಾಲ, ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ? ‘‘ನ ಖೋಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಅನುಞ್ಞಾತೋ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ನ ಖೋ, ರಟ್ಠಪಾಲ, ತಥಾಗತಾ ಅನನುಞ್ಞಾತಂ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಪುತ್ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತೀ’’ತಿ। ‘‘ಸ್ವಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ತಥಾ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಯಥಾ ಮಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ।
294. Tena kho pana samayena raṭṭhapālo nāma kulaputto tasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa 8 putto tissaṃ parisāyaṃ nisinno hoti. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa etadahosi – ‘‘yathā yathā khvāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi 9, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’’nti. Atha kho thullakoṭṭhikā brāhmaṇagahapatikā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto acirapakkantesu thullakoṭṭhikesu brāhmaṇagahapatikesu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yathā yathāhaṃ, bhante, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Icchāmahaṃ, bhante, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampadaṃ. Pabbājetu maṃ bhagavā’’ti 10. ‘‘Anuññātosi pana tvaṃ, raṭṭhapāla, mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? ‘‘Na khohaṃ, bhante, anuññāto mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. ‘‘Na kho, raṭṭhapāla, tathāgatā ananuññātaṃ mātāpitūhi puttaṃ pabbājentī’’ti. ‘‘Svāhaṃ, bhante, tathā karissāmi yathā maṃ mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.
೨೯೫. ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಯೇನ ಮಾತಾಪಿತರೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಮ್ಮತಾತಾ, ಯಥಾ ಯಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ, ನಯಿದಂ ಸುಕರಂ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಾ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಏಕನ್ತಪರಿಸುದ್ಧಂ ಸಙ್ಖಲಿಖಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತುಂ। ಇಚ್ಛಾಮಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ। ಅನುಜಾನಾಥ ಮಂ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ತ್ವಂ ಖೋಸಿ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏಕಪುತ್ತಕೋ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ ಸುಖೇಧಿತೋ ಸುಖಪರಿಭತೋ 11। ನ ತ್ವಂ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ , ಕಸ್ಸಚಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾನಾಸಿ। ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಯಂ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ। ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ? ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ…ಪೇ॰… ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಮ್ಮತಾತಾ, ಯಥಾ ಯಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ, ನಯಿದಂ ಸುಕರಂ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಾ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಏಕನ್ತಪರಿಸುದ್ಧಂ ಸಙ್ಖಲಿಖಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತುಂ। ಇಚ್ಛಾಮಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ। ಅನುಜಾನಾಥ ಮಂ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ। ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ತ್ವಂ ಖೋಸಿ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏಕಪುತ್ತಕೋ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ ಸುಖೇಧಿತೋ ಸುಖಪರಿಭತೋ। ನ ತ್ವಂ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಕಸ್ಸಚಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾನಾಸಿ। ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಯಂ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ। ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ?
295. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena mātāpitaro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mātāpitaro etadavoca – ‘‘ammatātā, yathā yathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Icchāmahaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Evaṃ vutte, raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato 12. Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla , kassaci dukkhassa jānāsi. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma. Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Dutiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto…pe… tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto mātāpitaro etadavoca – ‘‘ammatātā, yathā yathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Icchāmahaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma. Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti?
೨೯೬. ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ – ‘‘ನ ಮಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅನುಜಾನನ್ತಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ ತತ್ಥೇವ ಅನನ್ತರಹಿತಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ನಿಪಜ್ಜಿ – ‘‘ಇಧೇವ ಮೇ ಮರಣಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ವಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಏಕಮ್ಪಿ ಭತ್ತಂ ನ ಭುಞ್ಜಿ, ದ್ವೇಪಿ ಭತ್ತಾನಿ ನ ಭುಞ್ಜಿ, ತೀಣಿಪಿ ಭತ್ತಾನಿ ನ ಭುಞ್ಜಿ, ಚತ್ತಾರಿಪಿ ಭತ್ತಾನಿ ನ ಭುಞ್ಜಿ, ಪಞ್ಚಪಿ ಭತ್ತಾನಿ ನ ಭುಞ್ಜಿ, ಛಪಿ ಭತ್ತಾನಿ ನ ಭುಞ್ಜಿ, ಸತ್ತಪಿ ಭತ್ತಾನಿ ನ ಭುಞ್ಜಿ। ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ತ್ವಂ ಖೋಸಿ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏಕಪುತ್ತಕೋ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ ಸುಖೇಧಿತೋ ಸುಖಪರಿಭತೋ। ನ ತ್ವಂ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಕಸ್ಸಚಿ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾನಾಸಿ 13। ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಯಂ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ। ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ। ಉಟ್ಠೇಹಿ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭುಞ್ಜ ಚ ಪಿವ ಚ ಪರಿಚಾರೇಹಿ ಚ; ಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪಿವನ್ತೋ ಪರಿಚಾರೇನ್ತೋ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಅಭಿರಮಸ್ಸು। ನ ತಂ ಮಯಂ ಅನುಜಾನಾಮ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ 14। ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಯಂ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ। ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ? ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ತ್ವಂ ಖೋಸಿ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏಕಪುತ್ತಕೋ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ ಸುಖೇಧಿತೋ ಸುಖಪರಿಭತೋ। ನ ತ್ವಂ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಕಸ್ಸಚಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾನಾಸಿ। ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಯಂ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ। ಉಟ್ಠೇಹಿ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭುಞ್ಜ ಚ ಪಿವ ಚ ಪರಿಚಾರೇಹಿ ಚ; ಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪಿವನ್ತೋ ಪರಿಚಾರೇನ್ತೋ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಅಭಿರಮಸ್ಸು। ನ ತಂ ಮಯಂ ಅನುಜಾನಾಮ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ। ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಯಂ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ । ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ? ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।
296. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto – ‘‘na maṃ mātāpitaro anujānanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti tattheva anantarahitāya bhūmiyā nipajji – ‘‘idheva me maraṇaṃ bhavissati pabbajjā vā’’ti. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto ekampi bhattaṃ na bhuñji, dvepi bhattāni na bhuñji, tīṇipi bhattāni na bhuñji, cattāripi bhattāni na bhuñji, pañcapi bhattāni na bhuñji, chapi bhattāni na bhuñji, sattapi bhattāni na bhuñji. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci, dukkhassa jānāsi 15. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma. Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Uṭṭhehi, tāta raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca; bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya 16. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma. Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Evaṃ vutte, raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ…pe… dutiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Uṭṭhehi, tāta raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca; bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma . Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi.
೨೯೭. ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾ ಯೇನ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ತ್ವಂ ಖೋಸಿ 17, ಸಮ್ಮ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಏಕಪುತ್ತಕೋ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ ಸುಖೇಧಿತೋ ಸುಖಪರಿಭತೋ। ನ ತ್ವಂ, ಸಮ್ಮ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಕಸ್ಸಚಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾನಾಸಿ। ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಕಿಂ ಪನ ತೇ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ। ಉಟ್ಠೇಹಿ, ಸಮ್ಮ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭುಞ್ಜ ಚ ಪಿವ ಚ ಪರಿಚಾರೇಹಿ ಚ; ಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪಿವನ್ತೋ ಪರಿಚಾರೇನ್ತೋ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಅಭಿರಮಸ್ಸು। ನ ತಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ 18 ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ। ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಕಿಂ ಪನ ತೇ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ? ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ… ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ತ್ವಂ ಖೋಸಿ, ಸಮ್ಮ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಏಕಪುತ್ತಕೋ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ ಸುಖೇಧಿತೋ ಸುಖಪರಿಭತೋ, ನ ತ್ವಂ, ಸಮ್ಮ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಕಸ್ಸಚಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾನಾಸಿ, ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಕಿಂ ಪನ ತೇ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ? ಉಟ್ಠೇಹಿ, ಸಮ್ಮ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭುಞ್ಜ ಚ ಪಿವ ಚ ಪರಿಚಾರೇಹಿ ಚ, ಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪಿವನ್ತೋ ಪರಿಚಾರೇನ್ತೋ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ಅಭಿರಮಸ್ಸು। ನ ತಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ, ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಕಿಂ ಪನ ತೇ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ? ತತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।
297. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālo kulaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi 19, samma raṭṭhapāla, mātāpitūnaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato. Na tvaṃ, samma raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Uṭṭhehi, samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca; bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mātāpitaro anujānissanti 20 agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Evaṃ vutte, raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho… tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, samma raṭṭhapāla, mātāpitūnaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato, na tvaṃ, samma raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya? Uṭṭhehi, samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu. Na taṃ mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti? Tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi.
೨೯೮. ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾ ಯೇನ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಅಮ್ಮತಾತಾ, ಏಸೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತತ್ಥೇವ ಅನನ್ತರಹಿತಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ನಿಪನ್ನೋ – ‘ಇಧೇವ ಮೇ ಮರಣಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ವಾ’ತಿ। ಸಚೇ ತುಮ್ಹೇ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ನಾನುಜಾನಿಸ್ಸಥ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ, ತತ್ಥೇವ 21 ಮರಣಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತುಮ್ಹೇ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಥ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ, ಪಬ್ಬಜಿತಮ್ಪಿ ನಂ ದಕ್ಖಿಸ್ಸಥ। ಸಚೇ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ನಾಭಿರಮಿಸ್ಸತಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ, ಕಾ ತಸ್ಸ 22 ಅಞ್ಞಾ ಗತಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ? ಇಧೇವ ಪಚ್ಚಾಗಮಿಸ್ಸತಿ। ಅನುಜಾನಾಥ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮ, ತಾತಾ, ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ। ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಚ ಪನ 23 ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉದ್ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾ ಯೇನ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಉಟ್ಠೇಹಿ, ಸಮ್ಮ ರಟ್ಠಪಾಲ 24, ಅನುಞ್ಞಾತೋಸಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ। ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಚ ಪನ ತೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉದ್ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ।
298. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro etadavocuṃ – ‘‘ammatātā, eso raṭṭhapālo kulaputto tattheva anantarahitāya bhūmiyā nipanno – ‘idheva me maraṇaṃ bhavissati pabbajjā vā’ti. Sace tumhe raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ nānujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, tattheva 25 maraṇaṃ āgamissati. Sace pana tumhe raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ anujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, pabbajitampi naṃ dakkhissatha. Sace raṭṭhapālo kulaputto nābhiramissati agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, kā tassa 26 aññā gati bhavissati? Idheva paccāgamissati. Anujānātha raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. ‘‘Anujānāma, tātā, raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Pabbajitena ca pana 27 mātāpitaro uddassetabbā’’ti. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālo kulaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘uṭṭhehi, samma raṭṭhapāla 28, anuññātosi mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Pabbajitena ca pana te mātāpitaro uddassetabbā’’ti.
೨೯೯. ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಬಲಂ ಗಾಹೇತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅನುಞ್ಞಾತೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ। ಪಬ್ಬಾಜೇತು ಮಂ ಭಗವಾ’’ತಿ। ಅಲತ್ಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದಂ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅಚಿರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೇ ರಟ್ಠಪಾಲೇ ಅಡ್ಢಮಾಸೂಪಸಮ್ಪನ್ನೇ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ಯಥಾಭಿರನ್ತಂ ವಿಹರಿತ್ವಾ ಯೇನ ಸಾವತ್ಥಿ ತೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ ಸಾವತ್ಥಿ ತದವಸರಿ। ತತ್ರ ಸುದಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಏಕೋ ವೂಪಕಟ್ಠೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಆತಾಪೀ ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ – ಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸಮ್ಮದೇವ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ ತದನುತ್ತರಂ – ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಪರಿಯೋಸಾನಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹಾಸಿ। ‘ಖೀಣಾ ಜಾತಿ, ವುಸಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಕತಂ ಕರಣೀಯಂ, ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’ತಿ ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿ। ಅಞ್ಞತರೋ ಖೋ ಪನಾಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಅರಹತಂ ಅಹೋಸಿ।
299. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto uṭṭhahitvā balaṃ gāhetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘anuññāto ahaṃ, bhante, mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya. Pabbājetu maṃ bhagavā’’ti. Alattha kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Atha kho bhagavā acirūpasampanne āyasmante raṭṭhapāle aḍḍhamāsūpasampanne thullakoṭṭhike yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi. Aññataro kho panāyasmā raṭṭhapālo arahataṃ ahosi.
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಚ್ಛಾಮಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉದ್ದಸ್ಸೇತುಂ, ಸಚೇ ಮಂ ಭಗವಾ ಅನುಜಾನಾತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ 29 ಮನಸಾಕಾಸಿ। ಯಥಾ 30 ಭಗವಾ ಅಞ್ಞಾಸಿ – ‘‘ಅಭಬ್ಬೋ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ಹೀನಾಯಾವತ್ತಿತು’’ನ್ತಿ, ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯಸ್ಸದಾನಿ ತ್ವಂ, ರಟ್ಠಪಾಲ, ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಸೇನಾಸನಂ ಸಂಸಾಮೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕಂ ತೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೋ ತದವಸರಿ। ತತ್ರ ಸುದಂ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ವಿಹರತಿ ರಞ್ಞೋ ಕೋರಬ್ಯಸ್ಸ ಮಿಗಚೀರೇ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ। ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ಸಪದಾನಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ ಸಕಪಿತು ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪಿತಾ ಮಜ್ಝಿಮಾಯ ದ್ವಾರಸಾಲಾಯ ಉಲ್ಲಿಖಾಪೇತಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪಿತಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಮೇಹಿ ಮುಣ್ಡಕೇಹಿ ಸಮಣಕೇಹಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏಕಪುತ್ತಕೋ ಪಿಯೋ ಮನಾಪೋ ಪಬ್ಬಾಜಿತೋ’’ತಿ । ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಸಕಪಿತು ನಿವೇಸನೇ ನೇವ ದಾನಂ ಅಲತ್ಥ ನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ; ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಅಕ್ಕೋಸಮೇವ ಅಲತ್ಥ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಞಾತಿದಾಸೀ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಛಡ್ಡೇತುಕಾಮಾ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ತಂ ಞಾತಿದಾಸಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಚೇತಂ, ಭಗಿನಿ, ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮಂ, ಇಧ ಮೇ ಪತ್ತೇ ಆಕಿರಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಞಾತಿದಾಸೀ ತಂ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪತ್ತೇ ಆಕಿರನ್ತೀ ಹತ್ಥಾನಞ್ಚ ಪಾದಾನಞ್ಚ ಸರಸ್ಸ ಚ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ।
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā raṭṭhapālo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, mātāpitaro uddassetuṃ, sace maṃ bhagavā anujānātī’’ti. Atha kho bhagavā āyasmato raṭṭhapālassa cetasā ceto paricca 31 manasākāsi. Yathā 32 bhagavā aññāsi – ‘‘abhabbo kho raṭṭhapālo kulaputto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitu’’nti, atha kho bhagavā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘yassadāni tvaṃ, raṭṭhapāla, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena thullakoṭṭhikaṃ tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena thullakoṭṭhiko tadavasari. Tatra sudaṃ āyasmā raṭṭhapālo thullakoṭṭhike viharati rañño korabyassa migacīre. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya thullakoṭṭhikaṃ piṇḍāya pāvisi. Thullakoṭṭhike sapadānaṃ piṇḍāya caramāno yena sakapitu nivesanaṃ tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena āyasmato raṭṭhapālassa pitā majjhimāya dvārasālāya ullikhāpeti. Addasā kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna etadavoca – ‘‘imehi muṇḍakehi samaṇakehi amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo pabbājito’’ti . Atha kho āyasmā raṭṭhapālo sakapitu nivesane neva dānaṃ alattha na paccakkhānaṃ; aññadatthu akkosameva alattha. Tena kho pana samayena āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsī ābhidosikaṃ kummāsaṃ chaḍḍetukāmā hoti. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo taṃ ñātidāsiṃ etadavoca – ‘‘sacetaṃ, bhagini, chaḍḍanīyadhammaṃ, idha me patte ākirā’’ti. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsī taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ āyasmato raṭṭhapālassa patte ākirantī hatthānañca pādānañca sarassa ca nimittaṃ aggahesi.
೩೦೦. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಞಾತಿದಾಸೀ ಯೇನಾಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಮಾತಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಮಾತರಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯಗ್ಘೇಯ್ಯೇ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘ಅಯ್ಯಪುತ್ತೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ’’’ತಿ। ‘‘ಸಚೇ, ಜೇ, ಸಚ್ಚಂ ಭಣಸಿ, ಅದಾಸಿಂ ತಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ 33। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಮಾತಾ ಯೇನಾಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪಿತಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪಿತರಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯಗ್ಘೇ, ಗಹಪತಿ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ – ‘ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕಿರ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ’’’ತಿ? ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ತಂ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಕುಟ್ಟಮೂಲಂ 34 ನಿಸ್ಸಾಯ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪಿತಾ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಾಮ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸಿ? ನನು, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಸಕಂ ಗೇಹಂ ಗನ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಕುತೋ ನೋ, ಗಹಪತಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಗೇಹಂ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ? ಅನಗಾರಾ ಮಯಂ, ಗಹಪತಿ। ಅಗಮಮ್ಹ ಖೋ ತೇ, ಗಹಪತಿ, ಗೇಹಂ, ತತ್ಥ ನೇವ ದಾನಂ ಅಲತ್ಥಮ್ಹ ನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ; ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಅಕ್ಕೋಸಮೇವ ಅಲತ್ಥಮ್ಹಾ’’ತಿ। ‘‘ಏಹಿ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಘರಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಲಂ, ಗಹಪತಿ, ಕತಂ ಮೇ ಅಜ್ಜ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ’’। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಧಿವಾಸೇಹಿ ಸ್ವಾತನಾಯ ಭತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಧಿವಾಸೇಸಿ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪಿತಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಅಧಿವಾಸನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಯೇನ ಸಕಂ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಸ್ಸ ಪುಞ್ಜಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಕಿಲಞ್ಜೇಹಿ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಏಥ ತುಮ್ಹೇ, ವಧುಯೋ, ಯೇನ ಅಲಙ್ಕಾರೇನ ಅಲಙ್ಕತಾ ಪುಬ್ಬೇ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಿಯಾ ಹೋಥ ಮನಾಪಾ ತೇನ ಅಲಙ್ಕಾರೇನ ಅಲಙ್ಕರೋಥಾ’’ತಿ।
300. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsī yenāyasmato raṭṭhapālassa mātā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmato raṭṭhapālassa mātaraṃ etadavoca – ‘‘yaggheyye, jāneyyāsi – ‘ayyaputto raṭṭhapālo anuppatto’’’ti. ‘‘Sace, je, saccaṃ bhaṇasi, adāsiṃ taṃ karomī’’ti 35. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa mātā yenāyasmato raṭṭhapālassa pitā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmato raṭṭhapālassa pitaraṃ etadavoca – ‘‘yagghe, gahapati, jāneyyāsi – ‘raṭṭhapālo kira kulaputto anuppatto’’’ti? Tena kho pana samayena āyasmā raṭṭhapālo taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ aññataraṃ kuṭṭamūlaṃ 36 nissāya paribhuñjati. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā yenāyasmā raṭṭhapālo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘atthi nāma, tāta raṭṭhapāla, ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi? Nanu, tāta raṭṭhapāla, sakaṃ gehaṃ gantabba’’nti? ‘‘Kuto no, gahapati, amhākaṃ gehaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ? Anagārā mayaṃ, gahapati. Agamamha kho te, gahapati, gehaṃ, tattha neva dānaṃ alatthamha na paccakkhānaṃ; aññadatthu akkosameva alatthamhā’’ti. ‘‘Ehi, tāta raṭṭhapāla, gharaṃ gamissāmā’’ti. ‘‘Alaṃ, gahapati, kataṃ me ajja bhattakiccaṃ’’. ‘‘Tena hi, tāta raṭṭhapāla, adhivāsehi svātanāya bhatta’’nti. Adhivāsesi kho āyasmā raṭṭhapālo tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmato raṭṭhapālassa adhivāsanaṃ viditvā yena sakaṃ nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mahantaṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ kārāpetvā kilañjehi paṭicchādetvā āyasmato raṭṭhapālassa purāṇadutiyikā āmantesi – ‘‘etha tumhe, vadhuyo, yena alaṅkārena alaṅkatā pubbe raṭṭhapālassa kulaputtassa piyā hotha manāpā tena alaṅkārena alaṅkarothā’’ti.
೩೦೧. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪಿತಾ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚಯೇನ ಸಕೇ ನಿವೇಸನೇ ಪಣೀತಂ ಖಾದನೀಯಂ ಭೋಜನೀಯಂ ಪಟಿಯಾದಾಪೇತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕಾಲಂ ಆರೋಚೇಸಿ – ‘‘ಕಾಲೋ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ನಿಟ್ಠಿತಂ ಭತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಸಕಪಿತು ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪಿತಾ ತಂ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಸ್ಸ ಪುಞ್ಜಂ ವಿವರಾಪೇತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇದಂ ತೇ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಮಾತು ಮತ್ತಿಕಂ ಧನಂ, ಅಞ್ಞಂ ಪೇತ್ತಿಕಂ, ಅಞ್ಞಂ ಪಿತಾಮಹಂ। ಸಕ್ಕಾ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭೋಗೇ ಚ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಚ ಕಾತುಂ। ಏಹಿ ತ್ವಂ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ 37 , ಹೀನಾಯಾವತ್ತಿತ್ವಾ ಭೋಗೇ ಚ ಭುಞ್ಜಸ್ಸು ಪುಞ್ಞಾನಿ ಚ ಕರೋಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಸಚೇ ಮೇ ತ್ವಂ, ಗಹಪತಿ, ವಚನಂ ಕರೇಯ್ಯಾಸಿ, ಇಮಂ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಸ್ಸ ಪುಞ್ಜಂ ಸಕಟೇ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇಗಙ್ಗಾಯ ನದಿಯಾ ಸೋತೇ ಓಪಿಲಾಪೇಯ್ಯಾಸಿ। ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು? ಯೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ ಹಿ ತೇ, ಗಹಪತಿ, ತತೋನಿದಾನಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಪಾದೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಕೀದಿಸಾ ನಾಮ ತಾ, ಅಯ್ಯಪುತ್ತ, ಅಚ್ಛರಾಯೋ ಯಾಸಂ ತ್ವಂ ಹೇತು ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಸೀ’’ತಿ? ‘‘ನ ಖೋ ಮಯಂ, ಭಗಿನೀ, ಅಚ್ಛರಾನಂ ಹೇತು ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಭಗಿನಿವಾದೇನ ನೋ ಅಯ್ಯಪುತ್ತೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಸಮುದಾಚರತೀ’’ತಿ ತಾ ತತ್ಥೇವ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಪಪತಿಂಸು। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಪಿತರಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸಚೇ, ಗಹಪತಿ, ಭೋಜನಂ ದಾತಬ್ಬಂ, ದೇಥ; ಮಾ ನೋ ವಿಹೇಠೇಥಾ’’ತಿ। ‘‘ಭುಞ್ಜ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ನಿಟ್ಠಿತಂ ಭತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಪಿತಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಸಹತ್ಥಾ ಸನ್ತಪ್ಪೇಸಿ ಸಮ್ಪವಾರೇಸಿ।
301. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā āyasmato raṭṭhapālassa kālaṃ ārocesi – ‘‘kālo, tāta raṭṭhapāla, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena sakapitu nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā taṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ vivarāpetvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ te, tāta raṭṭhapāla, mātu mattikaṃ dhanaṃ, aññaṃ pettikaṃ, aññaṃ pitāmahaṃ. Sakkā, tāta raṭṭhapāla, bhoge ca bhuñjituṃ puññāni ca kātuṃ. Ehi tvaṃ, tāta raṭṭhapāla 38, hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu puññāni ca karohī’’ti. ‘‘Sace me tvaṃ, gahapati, vacanaṃ kareyyāsi, imaṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ sakaṭe āropetvā nibbāhāpetvā majjhegaṅgāya nadiyā sote opilāpeyyāsi. Taṃ kissa hetu? Ye uppajjissanti hi te, gahapati, tatonidānaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa purāṇadutiyikā paccekaṃ pādesu gahetvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavocuṃ – ‘‘kīdisā nāma tā, ayyaputta, accharāyo yāsaṃ tvaṃ hetu brahmacariyaṃ carasī’’ti? ‘‘Na kho mayaṃ, bhaginī, accharānaṃ hetu brahmacariyaṃ carāmā’’ti. ‘‘Bhaginivādena no ayyaputto raṭṭhapālo samudācaratī’’ti tā tattheva mucchitā papatiṃsu. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pitaraṃ etadavoca – ‘‘sace, gahapati, bhojanaṃ dātabbaṃ, detha; mā no viheṭhethā’’ti. ‘‘Bhuñja, tāta raṭṭhapāla, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
೩೦೨. ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಭುತ್ತಾವೀ ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣೀ ಠಿತಕೋವ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ –
302. Atha kho āyasmā raṭṭhapālo bhuttāvī onītapattapāṇī ṭhitakova imā gāthā abhāsi –
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತೀಕತಂ ಬಿಮ್ಬಂ, ಅರುಕಾಯಂ ಸಮುಸ್ಸಿತಂ।
‘‘Passa cittīkataṃ bimbaṃ, arukāyaṃ samussitaṃ;
ಆತುರಂ ಬಹುಸಙ್ಕಪ್ಪಂ, ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಧುವಂ ಠಿತಿ॥
Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.
‘‘ಪಸ್ಸ ಚಿತ್ತೀಕತಂ ರೂಪಂ, ಮಣಿನಾ ಕುಣ್ಡಲೇನ ಚ।
‘‘Passa cittīkataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;
ಅಟ್ಠಿ ತಚೇನ ಓನದ್ಧಂ, ಸಹ ವತ್ಥೇಭಿ ಸೋಭತಿ॥
Aṭṭhi tacena onaddhaṃ, saha vatthebhi sobhati.
‘‘ಅಲತ್ತಕಕತಾ ಪಾದಾ, ಮುಖಂ ಚುಣ್ಣಕಮಕ್ಖಿತಂ।
‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ॥
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
‘‘ಅಟ್ಠಾಪದಕತಾ ಕೇಸಾ, ನೇತ್ತಾ ಅಞ್ಜನಮಕ್ಖಿತಾ।
‘‘Aṭṭhāpadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ॥
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
ಅಲಂ ಬಾಲಸ್ಸ ಮೋಹಾಯ, ನೋ ಚ ಪಾರಗವೇಸಿನೋ॥
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
‘‘ಓದಹಿ ಮಿಗವೋ ಪಾಸಂ, ನಾಸದಾ ವಾಕರಂ ಮಿಗೋ।
‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vākaraṃ migo;
ಭುತ್ವಾ ನಿವಾಪಂ ಗಚ್ಛಾಮ 41, ಕನ್ದನ್ತೇ ಮಿಗಬನ್ಧಕೇ’’ತಿ॥
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma 42, kandante migabandhake’’ti.
ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಠಿತಕೋವ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಭಾಸಿತ್ವಾ ಯೇನ ರಞ್ಞೋ ಕೋರಬ್ಯಸ್ಸ ಮಿಗಚೀರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸೀದಿ।
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo ṭhitakova imā gāthā bhāsitvā yena rañño korabyassa migacīraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.
೩೦೩. ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ಮಿಗವಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಸೋಧೇಹಿ, ಸಮ್ಮ ಮಿಗವ, ಮಿಗಚೀರಂ ಉಯ್ಯಾನಭೂಮಿಂ; ಗಚ್ಛಾಮ ಸುಭೂಮಿಂ ದಸ್ಸನಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ದೇವಾ’’ತಿ ಖೋ ಮಿಗವೋ ರಞ್ಞೋ ಕೋರಬ್ಯಸ್ಸ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಮಿಗಚೀರಂ ಸೋಧೇನ್ತೋ ಅದ್ದಸ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸಿನ್ನಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಯೇನ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಕೋರಬ್ಯಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸುದ್ಧಂ ಖೋ ತೇ, ದೇವ, ಮಿಗಚೀರಂ। ಅತ್ಥಿ ಚೇತ್ಥ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ನಾಮ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ಅಗ್ಗಕುಲಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಯಸ್ಸ ತ್ವಂ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಕಿತ್ತಯಮಾನೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸಿನ್ನೋ’’ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಸಮ್ಮ ಮಿಗವ, ಅಲಂ ದಾನಜ್ಜ ಉಯ್ಯಾನಭೂಮಿಯಾ। ತಮೇವ ದಾನಿ ಮಯಂ ಭವನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಪಯಿರುಪಾಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ‘‘ಯಂ ತತ್ಥ ಖಾದನೀಯಂ ಭೋಜನೀಯಂ ಪಟಿಯತ್ತಂ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಭದ್ರಾನಿ ಭದ್ರಾನಿ ಯಾನಾನಿ ಯೋಜಾಪೇತ್ವಾ ಭದ್ರಂ ಯಾನಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಭದ್ರೇಹಿ ಭದ್ರೇಹಿ ಯಾನೇಹಿ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕಮ್ಹಾ ನಿಯ್ಯಾಸಿ ಮಹಚ್ಚರಾಜಾನುಭಾವೇನ 43 ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ದಸ್ಸನಾಯ। ಯಾವತಿಕಾ ಯಾನಸ್ಸ ಭೂಮಿ ಯಾನೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಾನಾ ಪಚ್ಚೋರೋಹಿತ್ವಾ ಪತ್ತಿಕೋವ ಉಸ್ಸಟಾಯ ಉಸ್ಸಟಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತಾ ರಟ್ಠಪಾಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ಠಿತೋ ಖೋ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಧ ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲ ಹತ್ಥತ್ಥರೇ 44 ನಿಸೀದತೂ’’ತಿ। ‘‘ಅಲಂ, ಮಹಾರಾಜ, ನಿಸೀದ ತ್ವಂ; ನಿಸಿನ್ನೋ ಅಹಂ ಸಕೇ ಆಸನೇ’’ತಿ। ನಿಸೀದಿ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ। ನಿಸಜ್ಜ ಖೋ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಏತದವೋಚ –
303. Atha kho rājā korabyo migavaṃ āmantesi – ‘‘sodhehi, samma migava, migacīraṃ uyyānabhūmiṃ; gacchāma subhūmiṃ dassanāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho migavo rañño korabyassa paṭissutvā migacīraṃ sodhento addasa āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinnaṃ. Disvāna yena rājā korabyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ korabyaṃ etadavoca – ‘‘suddhaṃ kho te, deva, migacīraṃ. Atthi cettha raṭṭhapālo nāma kulaputto imasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa putto yassa tvaṃ abhiṇhaṃ kittayamāno ahosi, so aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinno’’ti. ‘‘Tena hi, samma migava, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā. Tameva dāni mayaṃ bhavantaṃ raṭṭhapālaṃ payirupāsissāmā’’ti. Atha kho rājā korabyo ‘‘yaṃ tattha khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyattaṃ taṃ sabbaṃ vissajjethā’’ti vatvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi thullakoṭṭhikamhā niyyāsi mahaccarājānubhāvena 45 āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ dassanāya. Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ussaṭāya ussaṭāya parisāya yenāyasmā raṭṭhapālo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā raṭṭhapālena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho rājā korabyo āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘idha bhavaṃ raṭṭhapāla hatthatthare 46 nisīdatū’’ti. ‘‘Alaṃ, mahārāja, nisīda tvaṃ; nisinno ahaṃ sake āsane’’ti. Nisīdi rājā korabyo paññatte āsane. Nisajja kho rājā korabyo āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca –
೩೦೪. ‘‘ಚತ್ತಾರಿಮಾನಿ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಪಾರಿಜುಞ್ಞಾನಿ ಯೇಹಿ ಪಾರಿಜುಞ್ಞೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ। ಕತಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ? ಜರಾಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ, ಬ್ಯಾಧಿಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ, ಭೋಗಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ, ಞಾತಿಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ। ಕತಮಞ್ಚ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಜರಾಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ? ಇಧ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ , ಏಕಚ್ಚೋ ಜಿಣ್ಣೋ ಹೋತಿ ವುಡ್ಢೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ಸೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ಅಹಂ ಖೋಮ್ಹಿ ಏತರಹಿ ಜಿಣ್ಣೋ ವುಡ್ಢೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ನ ಖೋ ಪನ ಮಯಾ ಸುಕರಂ ಅನಧಿಗತಂ ವಾ ಭೋಗಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಅಧಿಗತಂ ವಾ ಭೋಗಂ ಫಾತಿಂ ಕಾತುಂ 47। ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ತೇನ ಜರಾಪಾರಿಜುಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಜರಾಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ। ಭವಂ ಖೋ ಪನ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಏತರಹಿ ದಹರೋ ಯುವಾ ಸುಸುಕಾಳಕೇಸೋ ಭದ್ರೇನ ಯೋಬ್ಬನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಪಠಮೇನ ವಯಸಾ। ತಂ ಭೋತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಜರಾಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ ನತ್ಥಿ। ಕಿಂ ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಞತ್ವಾ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ?
304. ‘‘Cattārimāni, bho raṭṭhapāla, pārijuññāni yehi pārijuññehi samannāgatā idhekacce kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti. Katamāni cattāri? Jarāpārijuññaṃ, byādhipārijuññaṃ, bhogapārijuññaṃ, ñātipārijuññaṃ. Katamañca, bho raṭṭhapāla, jarāpārijuññaṃ? Idha, bho raṭṭhapāla , ekacco jiṇṇo hoti vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto. So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi etarahi jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto. Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ 48. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So tena jarāpārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, jarāpārijuññaṃ. Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo etarahi daharo yuvā susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa jarāpārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?
‘‘ಕತಮಞ್ಚ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಬ್ಯಾಧಿಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ? ಇಧ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಏಕಚ್ಚೋ ಆಬಾಧಿಕೋ ಹೋತಿ ದುಕ್ಖಿತೋ ಬಾಳ್ಹಗಿಲಾನೋ। ಸೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ಅಹಂ ಖೋಮ್ಹಿ ಏತರಹಿ ಆಬಾಧಿಕೋ ದುಕ್ಖಿತೋ ಬಾಳ್ಹಗಿಲಾನೋ। ನ ಖೋ ಪನ ಮಯಾ ಸುಕರಂ ಅನಧಿಗತಂ ವಾ ಭೋಗಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಅಧಿಗತಂ ವಾ ಭೋಗಂ ಫಾತಿಂ ಕಾತುಂ । ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ತೇನ ಬ್ಯಾಧಿಪಾರಿಜುಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಬ್ಯಾಧಿಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ। ಭವಂ ಖೋ ಪನ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಏತರಹಿ ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋ ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕೋ ಸಮವೇಪಾಕಿನಿಯಾ ಗಹಣಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ನಾತಿಸೀತಾಯ ನಾಚ್ಚುಣ್ಹಾಯ। ತಂ ಭೋತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಬ್ಯಾಧಿಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ ನತ್ಥಿ। ಕಿಂ ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಞತ್ವಾ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ?
‘‘Katamañca, bho raṭṭhapāla, byādhipārijuññaṃ? Idha, bho raṭṭhapāla, ekacco ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno. So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi etarahi ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno. Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ . Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So tena byādhipārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, byādhipārijuññaṃ. Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo etarahi appābādho appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa byādhipārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?
‘‘ಕತಮಞ್ಚ , ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭೋಗಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ? ಇಧ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಏಕಚ್ಚೋ ಅಡ್ಢೋ ಹೋತಿ ಮಹದ್ಧನೋ ಮಹಾಭೋಗೋ। ತಸ್ಸ ತೇ ಭೋಗಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ಅಹಂ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅಡ್ಢೋ ಅಹೋಸಿಂ ಮಹದ್ಧನೋ ಮಹಾಭೋಗೋ। ತಸ್ಸ ಮೇ ತೇ ಭೋಗಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗತಾ। ನ ಖೋ ಪನ ಮಯಾ ಸುಕರಂ ಅನಧಿಗತಂ ವಾ ಭೋಗಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಅಧಿಗತಂ ವಾ ಭೋಗಂ ಫಾತಿಂ ಕಾತುಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ತೇನ ಭೋಗಪಾರಿಜುಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭೋಗಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ। ಭವಂ ಖೋ ಪನ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ಅಗ್ಗಕುಲಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ। ತಂ ಭೋತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಭೋಗಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ ನತ್ಥಿ। ಕಿಂ ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಞತ್ವಾ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ?
‘‘Katamañca , bho raṭṭhapāla, bhogapārijuññaṃ? Idha, bho raṭṭhapāla, ekacco aḍḍho hoti mahaddhano mahābhogo. Tassa te bhogā anupubbena parikkhayaṃ gacchanti. So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ kho pubbe aḍḍho ahosiṃ mahaddhano mahābhogo. Tassa me te bhogā anupubbena parikkhayaṃ gatā. Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So tena bhogapārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, bhogapārijuññaṃ. Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo imasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa putto. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa bhogapārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?
‘‘ಕತಮಞ್ಚ , ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಞಾತಿಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ? ಇಧ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಬಹೂ ಹೋನ್ತಿ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ। ತಸ್ಸ ತೇ ಞಾತಕಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ಮಮಂ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ಬಹೂ ಅಹೇಸುಂ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ। ತಸ್ಸ ಮೇ ತೇ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಗತಾ। ನ ಖೋ ಪನ ಮಯಾ ಸುಕರಂ ಅನಧಿಗತಂ ವಾ ಭೋಗಂ ಅಧಿಗನ್ತುಂ ಅಧಿಗತಂ ವಾ ಭೋಗಂ ಫಾತಿಂ ಕಾತುಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ತೇನ ಞಾತಿಪಾರಿಜುಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜತಿ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಞಾತಿಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ। ಭೋತೋ ಖೋ ಪನ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇ ಬಹೂ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ। ತಂ ಭೋತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಞಾತಿಪಾರಿಜುಞ್ಞಂ ನತ್ಥಿ। ಕಿಂ ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಞತ್ವಾ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ?
‘‘Katamañca , bho raṭṭhapāla, ñātipārijuññaṃ? Idha, bho raṭṭhapāla, ekaccassa bahū honti mittāmaccā ñātisālohitā. Tassa te ñātakā anupubbena parikkhayaṃ gacchanti. So iti paṭisañcikkhati – ‘mamaṃ kho pubbe bahū ahesuṃ mittāmaccā ñātisālohitā. Tassa me te anupubbena parikkhayaṃ gatā. Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So tena ñātipārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, ñātipārijuññaṃ. Bhoto kho pana raṭṭhapālassa imasmiṃyeva thullakoṭṭhike bahū mittāmaccā ñātisālohitā. Taṃ bhoto raṭṭhapālassa ñātipārijuññaṃ natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?
‘‘ಇಮಾನಿ ಖೋ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಚತ್ತಾರಿ ಪಾರಿಜುಞ್ಞಾನಿ, ಯೇಹಿ ಪಾರಿಜುಞ್ಞೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಇಧೇಕಚ್ಚೇ ಕೇಸಮಸ್ಸುಂ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ। ತಾನಿ ಭೋತೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ನತ್ಥಿ। ಕಿಂ ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಞತ್ವಾ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ?
‘‘Imāni kho, bho raṭṭhapāla, cattāri pārijuññāni, yehi pārijuññehi samannāgatā idhekacce kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti. Tāni bhoto raṭṭhapālassa natthi. Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti?
೩೦೫. ‘‘ಅತ್ಥಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸಾ ಉದ್ದಿಟ್ಠಾ, ಯೇ ಅಹಂ 49 ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಚ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ಕತಮೇ ಚತ್ತಾರೋ? ‘ಉಪನಿಯ್ಯತಿ ಲೋಕೋ ಅದ್ಧುವೋ’ತಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಪಠಮೋ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸೋ ಉದ್ದಿಟ್ಠೋ, ಯಮಹಂ ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ‘ಅತಾಣೋ ಲೋಕೋ ಅನಭಿಸ್ಸರೋ’ತಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ದುತಿಯೋ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸೋ ಉದ್ದಿಟ್ಠೋ, ಯಮಹಂ ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ‘ಅಸ್ಸಕೋ ಲೋಕೋ, ಸಬ್ಬಂ ಪಹಾಯ ಗಮನೀಯ’ನ್ತಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ತತಿಯೋ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸೋ ಉದ್ದಿಟ್ಠೋ, ಯಮಹಂ ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ‘ಊನೋ ಲೋಕೋ ಅತಿತ್ತೋ ತಣ್ಹಾದಾಸೋ’ತಿ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಚತುತ್ಥೋ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸೋ ಉದ್ದಿಟ್ಠೋ, ಯಮಹಂ ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ। ಇಮೇ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸಾ ಉದ್ದಿಟ್ಠಾ, ಯೇ ಅಹಂ ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ।
305. ‘‘Atthi kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā, ye ahaṃ 50 ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Katame cattāro? ‘Upaniyyati loko addhuvo’ti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. ‘Atāṇo loko anabhissaro’ti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyo dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. ‘Assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tatiyo dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. ‘Ūno loko atitto taṇhādāso’ti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena catuttho dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. Ime kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā, ye ahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti.
೩೦೬. ‘‘‘ಉಪನಿಯ್ಯತಿ ಲೋಕೋ ಅದ್ಧುವೋ’ತಿ – ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಆಹ। ಇಮಸ್ಸ , ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಕಥಂ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ? ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ತ್ವಂ ವೀಸತಿವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕೋಪಿ ಪಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕೋಪಿ ಹತ್ಥಿಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ಅಸ್ಸಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ರಥಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ಧನುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ಥರುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ಊರುಬಲೀ ಬಾಹುಬಲೀ ಅಲಮತ್ತೋ ಸಙ್ಗಾಮಾವಚರೋ’’ತಿ? ‘‘ಅಹೋಸಿಂ ಅಹಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ವೀಸತಿವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕೋಪಿ ಪಣ್ಣವೀಸತಿವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕೋಪಿ ಹತ್ಥಿಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ಅಸ್ಸಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ರಥಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ಧನುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ಥರುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಕತಾವೀ ಊರುಬಲೀ ಬಾಹುಬಲೀ ಅಲಮತ್ತೋ ಸಙ್ಗಾಮಾವಚರೋ। ಅಪ್ಪೇಕದಾಹಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಇದ್ಧಿಮಾವ ಮಞ್ಞೇ ನ 51 ಅತ್ತನೋ ಬಲೇನ ಸಮಸಮಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಏವಮೇವ ತ್ವಂ ಏತರಹಿ ಊರುಬಲೀ ಬಾಹುಬಲೀ ಅಲಮತ್ತೋ ಸಙ್ಗಾಮಾವಚರೋ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ। ಏತರಹಿ ಜಿಣ್ಣೋ ವುಡ್ಢೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಅದ್ಧಗತೋ ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋ ಆಸೀತಿಕೋ ಮೇ ವಯೋ ವತ್ತತಿ। ಅಪ್ಪೇಕದಾಹಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ‘ಇಧ ಪಾದಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಅಞ್ಞೇನೇವ ಪಾದಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಇದಂ ಖೋ ತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಸನ್ಧಾಯ ಭಾಸಿತಂ – ‘ಉಪನಿಯ್ಯತಿ ಲೋಕೋ ಅದ್ಧುವೋ’ತಿ, ಯಮಹಂ ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ। ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ! ಯಾವ ಸುಭಾಸಿತಂ ಚಿದಂ ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ – ‘ಉಪನಿಯ್ಯತಿ ಲೋಕೋ ಅದ್ಧುವೋ’ತಿ। ಉಪನಿಯ್ಯತಿ ಹಿ , ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಲೋಕೋ ಅದ್ಧುವೋ।
306. ‘‘‘Upaniyyati loko addhuvo’ti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa , bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, tvaṃ vīsativassuddesikopi paṇṇavīsativassuddesikopi hatthismimpi katāvī assasmimpi katāvī rathasmimpi katāvī dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro’’ti? ‘‘Ahosiṃ ahaṃ, bho raṭṭhapāla, vīsativassuddesikopi paṇṇavīsativassuddesikopi hatthismimpi katāvī assasmimpi katāvī rathasmimpi katāvī dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro. Appekadāhaṃ, bho raṭṭhapāla, iddhimāva maññe na 52 attano balena samasamaṃ samanupassāmī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, evameva tvaṃ etarahi ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho raṭṭhapāla. Etarahi jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto āsītiko me vayo vattati. Appekadāhaṃ, bho raṭṭhapāla, ‘idha pādaṃ karissāmī’ti aññeneva pādaṃ karomī’’ti. ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘upaniyyati loko addhuvo’ti, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘upaniyyati loko addhuvo’ti. Upaniyyati hi , bho raṭṭhapāla, loko addhuvo.
‘‘ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತೇ ಖೋ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ರಾಜಕುಲೇ ಹತ್ಥಿಕಾಯಾಪಿ ಅಸ್ಸಕಾಯಾಪಿ ರಥಕಾಯಾಪಿ ಪತ್ತಿಕಾಯಾಪಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಪದಾಸು ಪರಿಯೋಧಾಯ ವತ್ತಿಸ್ಸನ್ತಿ। ‘ಅತಾಣೋ ಲೋಕೋ ಅನಭಿಸ್ಸರೋ’ತಿ – ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಆಹ। ಇಮಸ್ಸ ಪನ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಕಥಂ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ? ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಅತ್ಥಿ ತೇ ಕೋಚಿ ಅನುಸಾಯಿಕೋ ಆಬಾಧೋ’’ತಿ? ‘‘ಅತ್ಥಿ ಮೇ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅನುಸಾಯಿಕೋ ಆಬಾಧೋ। ಅಪ್ಪೇಕದಾ ಮಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಠಿತಾ ಹೋನ್ತಿ – ‘ಇದಾನಿ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ಕಾಲಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಇದಾನಿ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ಕಾಲಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’’ತಿ। ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಲಭಸಿ ತ್ವಂ ತೇ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತೇ – ‘ಆಯನ್ತು ಮೇ ಭೋನ್ತೋ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ, ಸಬ್ಬೇವ ಸನ್ತಾ ಇಮಂ ವೇದನಂ ಸಂವಿಭಜಥ, ಯಥಾಹಂ ಲಹುಕತರಿಕಂ ವೇದನಂ ವೇದಿಯೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ – ಉದಾಹು ತ್ವಂಯೇವ ತಂ ವೇದನಂ ವೇದಿಯಸೀ’’ತಿ? ‘‘ನಾಹಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಲಭಾಮಿ ತೇ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತೇ – ‘ಆಯನ್ತು ಮೇ ಭೋನ್ತೋ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ, ಸಬ್ಬೇವ ಸನ್ತಾ ಇಮಂ ವೇದನಂ ಸಂವಿಭಜಥ, ಯಥಾಹಂ ಲಹುಕತರಿಕಂ ವೇದನಂ ವೇದಿಯೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಅಹಮೇವ ತಂ ವೇದನಂ ವೇದಿಯಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಇದಂ ಖೋ ತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಸನ್ಧಾಯ ಭಾಸಿತಂ – ‘ಅತಾಣೋ ಲೋಕೋ ಅನಭಿಸ್ಸರೋ’ತಿ, ಯಮಹಂ ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ। ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ! ಯಾವ ಸುಭಾಸಿತಂ ಚಿದಂ ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ – ‘ಅತಾಣೋ ಲೋಕೋ ಅನಭಿಸ್ಸರೋ’ತಿ। ಅತಾಣೋ ಹಿ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಲೋಕೋ ಅನಭಿಸ್ಸರೋ।
‘‘Saṃvijjante kho, bho raṭṭhapāla, imasmiṃ rājakule hatthikāyāpi assakāyāpi rathakāyāpi pattikāyāpi, amhākaṃ āpadāsu pariyodhāya vattissanti. ‘Atāṇo loko anabhissaro’ti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa pana, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, atthi te koci anusāyiko ābādho’’ti? ‘‘Atthi me, bho raṭṭhapāla, anusāyiko ābādho. Appekadā maṃ, bho raṭṭhapāla, mittāmaccā ñātisālohitā parivāretvā ṭhitā honti – ‘idāni rājā korabyo kālaṃ karissati, idāni rājā korabyo kālaṃ karissatī’’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, labhasi tvaṃ te mittāmacce ñātisālohite – ‘āyantu me bhonto mittāmaccā ñātisālohitā, sabbeva santā imaṃ vedanaṃ saṃvibhajatha, yathāhaṃ lahukatarikaṃ vedanaṃ vediyeyya’nti – udāhu tvaṃyeva taṃ vedanaṃ vediyasī’’ti? ‘‘Nāhaṃ, bho raṭṭhapāla, labhāmi te mittāmacce ñātisālohite – ‘āyantu me bhonto mittāmaccā ñātisālohitā, sabbeva santā imaṃ vedanaṃ saṃvibhajatha, yathāhaṃ lahukatarikaṃ vedanaṃ vediyeyya’nti. Atha kho ahameva taṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti. ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘atāṇo loko anabhissaro’ti, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘atāṇo loko anabhissaro’ti. Atāṇo hi, bho raṭṭhapāla, loko anabhissaro.
‘‘ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಖೋ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ರಾಜಕುಲೇ ಪಹೂತಂ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಂ ಭೂಮಿಗತಞ್ಚ ವೇಹಾಸಗತಞ್ಚ। ‘ಅಸ್ಸಕೋ ಲೋಕೋ, ಸಬ್ಬಂ ಪಹಾಯ ಗಮನೀಯ’ನ್ತಿ – ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಆಹ। ಇಮಸ್ಸ ಪನ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಕಥಂ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ? ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಯಥಾ ತ್ವಂ ಏತರಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತೋ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ ಪರಿಚಾರೇಸಿ, ಲಚ್ಛಸಿ ತ್ವಂ ಪರತ್ಥಾಪಿ – ‘ಏವಮೇವಾಹಂ ಇಮೇಹೇವ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತೋ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ ಪರಿಚಾರೇಮೀ’ತಿ, ಉದಾಹು ಅಞ್ಞೇ ಇಮಂ ಭೋಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತ್ವಂ ಪನ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗಮಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಯಥಾಹಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಏತರಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತೋ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ ಪರಿಚಾರೇಮಿ, ನಾಹಂ ಲಚ್ಛಾಮಿ ಪರತ್ಥಾಪಿ – ‘ಏವಮೇವ ಇಮೇಹೇವ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತೋ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ ಪರಿಚಾರೇಮೀ’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞೇ ಇಮಂ ಭೋಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ; ಅಹಂ ಪನ ಯಥಾಕಮ್ಮಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಇದಂ ಖೋ ತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಸನ್ಧಾಯ ಭಾಸಿತಂ – ‘ಅಸ್ಸಕೋ ಲೋಕೋ, ಸಬ್ಬಂ ಪಹಾಯ ಗಮನೀಯ’ನ್ತಿ, ಯಮಹಂ ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಚ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ। ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ! ಯಾವ ಸುಭಾಸಿತಂ ಚಿದಂ ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ – ‘ಅಸ್ಸಕೋ ಲೋಕೋ , ಸಬ್ಬಂ ಪಹಾಯ ಗಮನೀಯ’ನ್ತಿ । ಅಸ್ಸಕೋ ಹಿ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಲೋಕೋ ಸಬ್ಬಂ ಪಹಾಯ ಗಮನೀಯಂ।
‘‘Saṃvijjati kho, bho raṭṭhapāla, imasmiṃ rājakule pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ bhūmigatañca vehāsagatañca. ‘Assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa pana, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yathā tvaṃ etarahi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāresi, lacchasi tvaṃ paratthāpi – ‘evamevāhaṃ imeheva pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremī’ti, udāhu aññe imaṃ bhogaṃ paṭipajjissanti, tvaṃ pana yathākammaṃ gamissasī’’ti? ‘‘Yathāhaṃ, bho raṭṭhapāla, etarahi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremi, nāhaṃ lacchāmi paratthāpi – ‘evameva imeheva pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremī’ti. Atha kho aññe imaṃ bhogaṃ paṭipajjissanti; ahaṃ pana yathākammaṃ gamissāmī’’ti. ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti, yamahaṃ ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘assako loko , sabbaṃ pahāya gamanīya’nti . Assako hi, bho raṭṭhapāla, loko sabbaṃ pahāya gamanīyaṃ.
‘‘‘ಊನೋ ಲೋಕೋ ಅತಿತ್ತೋ ತಣ್ಹಾದಾಸೋ’ತಿ – ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಆಹ। ಇಮಸ್ಸ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಕಥಂ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ’’ತಿ? ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಫೀತಂ ಕುರುಂ ಅಜ್ಝಾವಸಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಏವಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಫೀತಂ ಕುರುಂ ಅಜ್ಝಾವಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಧ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ಸದ್ಧಾಯಿಕೋ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ। ಸೋ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಯಗ್ಘೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ, ಅಹಂ ಆಗಚ್ಛಾಮಿ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ? ತತ್ಥದ್ದಸಂ ಮಹನ್ತಂ ಜನಪದಂ ಇದ್ಧಞ್ಚೇವ ಫೀತಞ್ಚ ಬಹುಜನಂ ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಂ। ಬಹೂ ತತ್ಥ ಹತ್ಥಿಕಾಯಾ ಅಸ್ಸಕಾಯಾ ರಥಕಾಯಾ ಪತ್ತಿಕಾಯಾ; ಬಹು ತತ್ಥ ಧನಧಞ್ಞಂ 53; ಬಹು ತತ್ಥ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಂ ಅಕತಞ್ಚೇವ ಕತಞ್ಚ; ಬಹು ತತ್ಥ ಇತ್ಥಿಪರಿಗ್ಗಹೋ। ಸಕ್ಕಾ ಚ ತಾವತಕೇನೇವ ಬಲಮತ್ತೇನ 54 ಅಭಿವಿಜಿನಿತುಂ। ಅಭಿವಿಜಿನ, ಮಹಾರಾಜಾ’ತಿ, ಕಿನ್ತಿ ನಂ ಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ತಮ್ಪಿ ಮಯಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಭಿವಿಜಿಯ ಅಜ್ಝಾವಸೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಹಾರಾಜ, ಇಧ ಪುರಿಸೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಪಚ್ಛಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ… ಉತ್ತರಾಯ ದಿಸಾಯ… ದಕ್ಖಿಣಾಯ ದಿಸಾಯ… ಪರಸಮುದ್ದತೋ ಸದ್ಧಾಯಿಕೋ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ। ಸೋ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ಯಗ್ಘೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ, ಅಹಂ ಆಗಚ್ಛಾಮಿ ಪರಸಮುದ್ದತೋ? ತತ್ಥದ್ದಸಂ ಮಹನ್ತಂ ಜನಪದಂ ಇದ್ಧಞ್ಚೇವ ಫೀತಞ್ಚ ಬಹುಜನಂ ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಂ। ಬಹೂ ತತ್ಥ ಹತ್ಥಿಕಾಯಾ ಅಸ್ಸಕಾಯಾ ರಥಕಾಯಾ ಪತ್ತಿಕಾಯಾ; ಬಹು ತತ್ಥ ಧನಧಞ್ಞಂ; ಬಹು ತತ್ಥ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಂ ಅಕತಞ್ಚೇವ ಕತಞ್ಚ; ಬಹು ತತ್ಥ ಇತ್ಥಿಪರಿಗ್ಗಹೋ। ಸಕ್ಕಾ ಚ ತಾವತಕೇನೇವ ಬಲಮತ್ತೇನ ಅಭಿವಿಜಿನಿತುಂ। ಅಭಿವಿಜಿನ, ಮಹಾರಾಜಾ’ತಿ, ಕಿನ್ತಿ ನಂ ಕರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ? ‘‘ತಮ್ಪಿ ಮಯಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಭಿವಿಜಿಯ ಅಜ್ಝಾವಸೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಇದಂ ಖೋ ತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಸನ್ಧಾಯ ಭಾಸಿತಂ – ‘ಊನೋ ಲೋಕೋ ಅತಿತ್ತೋ ತಣ್ಹಾದಾಸೋ’ತಿ, ಯಮಹಂ ಞತ್ವಾ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಸುತ್ವಾ ಚ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ’’ತಿ। ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಬ್ಭುತಂ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ! ಯಾವ ಸುಭಾಸಿತಂ ಚಿದಂ ತೇನ ಭಗವತಾ ಜಾನತಾ ಪಸ್ಸತಾ ಅರಹತಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ – ‘ಊನೋ ಲೋಕೋ ಅತಿತ್ತೋ ತಣ್ಹಾದಾಸೋ’ತಿ। ಊನೋ ಹಿ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಲೋಕೋ ಅತಿತ್ತೋ ತಣ್ಹಾದಾಸೋ’’ತಿ।
‘‘‘Ūno loko atitto taṇhādāso’ti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha. Imassa, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti? ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, phītaṃ kuruṃ ajjhāvasasī’’ti? ‘‘Evaṃ, bho raṭṭhapāla, phītaṃ kuruṃ ajjhāvasāmī’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha puriso āgaccheyya puratthimāya disāya saddhāyiko paccayiko. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘yagghe, mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ āgacchāmi puratthimāya disāya? Tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ. Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā; bahu tattha dhanadhaññaṃ 55; bahu tattha hiraññasuvaṇṇaṃ akatañceva katañca; bahu tattha itthipariggaho. Sakkā ca tāvatakeneva balamattena 56 abhivijinituṃ. Abhivijina, mahārājā’ti, kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Tampi mayaṃ, bho raṭṭhapāla, abhivijiya ajjhāvaseyyāmā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha puriso āgaccheyya pacchimāya disāya… uttarāya disāya… dakkhiṇāya disāya… parasamuddato saddhāyiko paccayiko. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘yagghe, mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ āgacchāmi parasamuddato? Tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ. Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā; bahu tattha dhanadhaññaṃ; bahu tattha hiraññasuvaṇṇaṃ akatañceva katañca; bahu tattha itthipariggaho. Sakkā ca tāvatakeneva balamattena abhivijinituṃ. Abhivijina, mahārājā’ti, kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Tampi mayaṃ, bho raṭṭhapāla, abhivijiya ajjhāvaseyyāmā’’ti. ‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘ūno loko atitto taṇhādāso’ti, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti. ‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘ūno loko atitto taṇhādāso’ti. Ūno hi, bho raṭṭhapāla, loko atitto taṇhādāso’’ti.
ಇದಮವೋಚ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ। ಇದಂ ವತ್ವಾ ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚ –
Idamavoca āyasmā raṭṭhapālo. Idaṃ vatvā athāparaṃ etadavoca –
೩೦೭. ‘‘ಪಸ್ಸಾಮಿ ಲೋಕೇ ಸಧನೇ ಮನುಸ್ಸೇ,
307. ‘‘Passāmi loke sadhane manusse,
ಲದ್ಧಾನ ವಿತ್ತಂ ನ ದದನ್ತಿ ಮೋಹಾ।
Laddhāna vittaṃ na dadanti mohā;
ಭಿಯ್ಯೋವ ಕಾಮೇ ಅಭಿಪತ್ಥಯನ್ತಿ॥
Bhiyyova kāme abhipatthayanti.
‘‘ರಾಜಾ ಪಸಯ್ಹಾ ಪಥವಿಂ ವಿಜಿತ್ವಾ,
‘‘Rājā pasayhā pathaviṃ vijitvā,
ಓರಂ ಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಅತಿತ್ತರೂಪೋ,
Oraṃ samuddassa atittarūpo,
ಪಾರಂ ಸಮುದ್ದಸ್ಸಪಿ ಪತ್ಥಯೇಥ॥
Pāraṃ samuddassapi patthayetha.
‘‘ರಾಜಾ ಚ ಅಞ್ಞೇ ಚ ಬಹೂ ಮನುಸ್ಸಾ,
‘‘Rājā ca aññe ca bahū manussā,
ಊನಾವ ಹುತ್ವಾನ ಜಹನ್ತಿ ದೇಹಂ,
Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ,
ಕಾಮೇಹಿ ಲೋಕಮ್ಹಿ ನ ಹತ್ಥಿ ತಿತ್ತಿ॥
Kāmehi lokamhi na hatthi titti.
‘‘ಕನ್ದನ್ತಿ ನಂ ಞಾತೀ ಪಕಿರಿಯ ಕೇಸೇ,
‘‘Kandanti naṃ ñātī pakiriya kese,
ಅಹೋವತಾ ನೋ ಅಮರಾತಿ ಚಾಹು।
Ahovatā no amarāti cāhu;
ವತ್ಥೇನ ನಂ ಪಾರುತಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ,
Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā,
‘‘ಸೋ ಡಯ್ಹತಿ ಸೂಲೇಹಿ ತುಜ್ಜಮಾನೋ,
‘‘So ḍayhati sūlehi tujjamāno,
ಏಕೇನ ವತ್ಥೇನ ಪಹಾಯ ಭೋಗೇ।
Ekena vatthena pahāya bhoge;
ನ ಮೀಯಮಾನಸ್ಸ ಭವನ್ತಿ ತಾಣಾ,
Na mīyamānassa bhavanti tāṇā,
ಞಾತೀಧ ಮಿತ್ತಾ ಅಥ ವಾ ಸಹಾಯಾ॥
Ñātīdha mittā atha vā sahāyā.
‘‘ದಾಯಾದಕಾ ತಸ್ಸ ಧನಂ ಹರನ್ತಿ,
‘‘Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti,
ಸತ್ತೋ ಪನ ಗಚ್ಛತಿ ಯೇನ ಕಮ್ಮಂ।
Satto pana gacchati yena kammaṃ;
ನ ಮೀಯಮಾನಂ ಧನಮನ್ವೇತಿ ಕಿಞ್ಚಿ,
Na mīyamānaṃ dhanamanveti kiñci,
ಪುತ್ತಾ ಚ ದಾರಾ ಚ ಧನಞ್ಚ ರಟ್ಠಂ॥
Puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.
‘‘ನ ದೀಘಮಾಯುಂ ಲಭತೇ ಧನೇನ, ನ ಚಾಪಿ ವಿತ್ತೇನ ಜರಂ ವಿಹನ್ತಿ।
‘‘Na dīghamāyuṃ labhate dhanena, na cāpi vittena jaraṃ vihanti;
ಅಪ್ಪಂ ಹಿದಂ ಜೀವಿತಮಾಹು ಧೀರಾ, ಅಸಸ್ಸತಂ ವಿಪ್ಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ॥
Appaṃ hidaṃ jīvitamāhu dhīrā, asassataṃ vippariṇāmadhammaṃ.
‘‘ಅಡ್ಢಾ ದಲಿದ್ದಾ ಚ ಫುಸನ್ತಿ ಫಸ್ಸಂ,
‘‘Aḍḍhā daliddā ca phusanti phassaṃ,
ಬಾಲೋ ಚ ಧೀರೋ ಚ ತಥೇವ ಫುಟ್ಠೋ।
Bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho;
ಬಾಲೋ ಚ ಬಾಲ್ಯಾ ವಧಿತೋವ ಸೇತಿ,
Bālo ca bālyā vadhitova seti,
‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಪಞ್ಞಾವ ಧನೇನ ಸೇಯ್ಯೋ,
‘‘Tasmā hi paññāva dhanena seyyo,
ಯಾಯ ವೋಸಾನಮಿಧಾಧಿಗಚ್ಛತಿ।
Yāya vosānamidhādhigacchati;
ಪಾಪಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತಿ ಮೋಹಾ॥
Pāpāni kammāni karonti mohā.
‘‘ಉಪೇತಿ ಗಬ್ಭಞ್ಚ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ,
‘‘Upeti gabbhañca parañca lokaṃ,
ಸಂಸಾರಮಾಪಜ್ಜ ಪರಮ್ಪರಾಯ।
Saṃsāramāpajja paramparāya;
ತಸ್ಸಪ್ಪಪಞ್ಞೋ ಅಭಿಸದ್ದಹನ್ತೋ,
Tassappapañño abhisaddahanto,
ಉಪೇತಿ ಗಬ್ಭಞ್ಚ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ॥
Upeti gabbhañca parañca lokaṃ.
‘‘ಚೋರೋ ಯಥಾ ಸನ್ಧಿಮುಖೇ ಗಹಿತೋ,
‘‘Coro yathā sandhimukhe gahito,
ಸಕಮ್ಮುನಾ ಹಞ್ಞತಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೋ।
Sakammunā haññati pāpadhammo;
ಏವಂ ಪಜಾ ಪೇಚ್ಚ ಪರಮ್ಹಿ ಲೋಕೇ,
Evaṃ pajā pecca paramhi loke,
ಸಕಮ್ಮುನಾ ಹಞ್ಞತಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೋ॥
Sakammunā haññati pāpadhammo.
‘‘ಕಾಮಾಹಿ ಚಿತ್ರಾ ಮಧುರಾ ಮನೋರಮಾ,
‘‘Kāmāhi citrā madhurā manoramā,
ವಿರೂಪರೂಪೇನ ಮಥೇನ್ತಿ ಚಿತ್ತಂ।
Virūparūpena mathenti cittaṃ;
ಆದೀನವಂ ಕಾಮಗುಣೇಸು ದಿಸ್ವಾ,
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā,
ತಸ್ಮಾ ಅಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋಮ್ಹಿ ರಾಜ॥
Tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.
‘‘ದುಮಪ್ಫಲಾನೇವ ಪತನ್ತಿ ಮಾಣವಾ,
‘‘Dumapphalāneva patanti māṇavā,
ದಹರಾ ಚ ವುಡ್ಢಾ ಚ ಸರೀರಭೇದಾ।
Daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā;
ಅಪಣ್ಣಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋ’’ತಿ॥
Apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo’’ti.
ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ದುತಿಯಂ।
Raṭṭhapālasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Raṭṭhapālasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೨. ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Raṭṭhapālasuttavaṇṇanā
