| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Raṭṭhapālasuttavaṇṇanā
೨೯೩. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕನ್ತಿ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಕೋಟ್ಠಾಗಾರಂ। ಸೋ ಕಿರ ಜನಪದೋ ನಿಚ್ಚಸಸ್ಸೋ ಸದಾ ಬೀಜಭಣ್ಡಂ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ಖಲಭಣ್ಡಂ ಪವಿಸತಿ। ತೇನ ತಸ್ಮಿಂ ನಿಗಮೇ ಕೋಟ್ಠಾ ನಿಚ್ಚಪೂರಾವ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸೋ ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕನ್ತೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ।
293.Evaṃme sutanti raṭṭhapālasuttaṃ. Tattha thullakoṭṭhikanti thullakoṭṭhaṃ paripuṇṇakoṭṭhāgāraṃ. So kira janapado niccasasso sadā bījabhaṇḍaṃ nikkhamati, khalabhaṇḍaṃ pavisati. Tena tasmiṃ nigame koṭṭhā niccapūrāva honti. Tasmā so thullakoṭṭhikanteva saṅkhaṃ gato.
೨೯೪. ರಟ್ಠಪಾಲೋತಿ ಕಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋ? ಭಿನ್ನಂ ರಟ್ಠಂ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ಪಾಲೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋತಿ ರಟ್ಠಪಾಲೋ। ಕದಾ ಪನಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ ಉಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ। ಪದುಮುತ್ತರಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಕಾಲೇ। ಇತೋ ಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಸತಸಹಸ್ಸಕಪ್ಪಮತ್ಥಕೇ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾಯುಕೇಸು ಮನುಸ್ಸೇಸು ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಸತ್ಥಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸತಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೋ ಲೋಕಹಿತಾಯ ಚಾರಿಕಂ ಚರಿ, ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ –
294.Raṭṭhapāloti kasmā raṭṭhapālo? Bhinnaṃ raṭṭhaṃ sandhāretuṃ pāletuṃ samatthoti raṭṭhapālo. Kadā panassetaṃ nāmaṃ uppannanti. Padumuttarasammāsambuddhakāle. Ito hi pubbe satasahassakappamatthake vassasatasahassāyukesu manussesu padumuttaro nāma satthā uppajjitvā bhikkhusatasahassaparivāro lokahitāya cārikaṃ cari, yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘ನಗರಂ ಹಂಸವತೀ ನಾಮ, ಆನನ್ದೋ ನಾಮ ಖತ್ತಿಯೋ।
‘‘Nagaraṃ haṃsavatī nāma, ānando nāma khattiyo;
ಸುಜಾತಾ ನಾಮ ಜನಿಕಾ, ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಸತ್ಥುನೋ’’ತಿ॥ (ಬು॰ ವಂ॰ ೧೨.೧೯)।
Sujātā nāma janikā, padumuttarassa satthuno’’ti. (bu. vaṃ. 12.19);
ಪದುಮುತ್ತರೇ ಪನ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಏವ ಹಂಸವತಿಯಾ ದ್ವೇ ಕುಟುಮ್ಬಿಕಾ ಸದ್ಧಾ ಪಸನ್ನಾ ಕಪಣದ್ಧಿಕಯಾಚಕಾದೀನಂ ದಾನಂ ಪಟ್ಠಪಯಿಂಸು। ತದಾ ಪಬ್ಬತವಾಸಿನೋ ಪಞ್ಚಸತಾ ತಾಪಸಾ ಹಂಸವತಿಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ। ತೇ ದ್ವೇಪಿ ಜನಾ ತಾಪಸಗಣಂ ಮಜ್ಝೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಹಿಂಸು। ತಾಪಸಾ ಕಿಞ್ಚಿಕಾಲಂ ವಸಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬತಪಾದಮೇವ ಗತಾ। ದ್ವೇ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರಾ ಓಹೀಯಿಂಸು। ತದಾ ತೇಸಂ ತೇ ಯಾವಜೀವಂ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಅಕಂಸು। ತಾಪಸೇಸು ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದನಂ ಕರೋನ್ತೇಸು ಏಕೋ ಸಕ್ಕಭವನಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇಸಿ, ಏಕೋ ಭೂಮಿನ್ಧರನಾಗರಾಜಭವನಸ್ಸ।
Padumuttare pana anuppanne eva haṃsavatiyā dve kuṭumbikā saddhā pasannā kapaṇaddhikayācakādīnaṃ dānaṃ paṭṭhapayiṃsu. Tadā pabbatavāsino pañcasatā tāpasā haṃsavatiṃ anuppattā. Te dvepi janā tāpasagaṇaṃ majjhe bhinditvā upaṭṭhahiṃsu. Tāpasā kiñcikālaṃ vasitvā pabbatapādameva gatā. Dve saṅghattherā ohīyiṃsu. Tadā tesaṃ te yāvajīvaṃ upaṭṭhānaṃ akaṃsu. Tāpasesu bhuñjitvā anumodanaṃ karontesu eko sakkabhavanassa vaṇṇaṃ kathesi, eko bhūmindharanāgarājabhavanassa.
ಕುಟುಮ್ಬಿಕೇಸು ಏಕೋ ಸಕ್ಕಭವನಂ ಪತ್ಥನಂ ಕತ್ವಾ ಸಕ್ಕೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ಏಕೋ ನಾಗಭವನೇ ಪಾಲಿತನಾಗರಾಜಾ ನಾಮ। ತಂ ಸಕ್ಕೋ ಅತ್ತನೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗತಂ ದಿಸ್ವಾ ನಾಗಯೋನಿಯಂ ಅಭಿರಮಸೀತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಸೋ ನಾಭಿರಮಾಮೀತಿ ಆಹ। ತೇನ ಹಿ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಪತ್ಥನಂ ಕರೋಹಿ, ಉಭೋ ಸುಖಂ ವಸಿಸ್ಸಾಮಾತಿ। ನಾಗರಾಜಾ ಸತ್ಥಾರಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸತಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸತ್ತಾಹಂ ಮಹಾದಾನಂ ದದಮಾನೋ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ದಸಬಲಸ್ಸ ಪುತ್ತಂ ಉಪರೇವತಂ ನಾಮ ಸಾಮಣೇರಂ ದಿಸ್ವಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಿಬ್ಬವತ್ಥಾನಿ ದತ್ವಾ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಠಾನನ್ತರಂ ಪತ್ಥೇಸಿ। ಭಗವಾ ಅನಾಗತಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ – ‘‘ಅನಾಗತೇ ಗೋತಮಸ್ಸ ನಾಮ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ರಾಹುಲಕುಮಾರೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಸಮಿಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ ತೇ ಪತ್ಥನಾ’’ತಿ ಕಥೇಸಿ। ನಾಗರಾಜಾ ತಮತ್ಥಂ ಸಕ್ಕಸ್ಸ ಕಥೇಸಿ। ಸಕ್ಕೋ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ತಥೇವ ಸತ್ತಾಹಂ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಭಿನ್ನಂ ರಟ್ಠಂ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ಪಾಲೇತುಂ ಸಮತ್ಥಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತಂ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ನಾಮ ಕುಲಪುತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಅನಾಗತೇ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ ತುಮ್ಹಾದಿಸೇ ಬುದ್ಧೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಭಿನ್ನಂ ರಟ್ಠಂ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ಪಾಲೇತುಂ ಸಮತ್ಥಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಅಯಂ ಕುಲಪುತ್ತೋ ವಿಯ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ನಾಮ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಪತ್ಥನಮಕಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಸಮಿಜ್ಝನಕಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ –
Kuṭumbikesu eko sakkabhavanaṃ patthanaṃ katvā sakko hutvā nibbatto, eko nāgabhavane pālitanāgarājā nāma. Taṃ sakko attano upaṭṭhānaṃ āgataṃ disvā nāgayoniyaṃ abhiramasīti pucchi. So nābhiramāmīti āha. Tena hi padumuttarassa bhagavato dānaṃ datvā imasmiṃ ṭhāne patthanaṃ karohi, ubho sukhaṃ vasissāmāti. Nāgarājā satthāraṃ nimantetvā bhikkhusatasahassaparivārassa bhagavato sattāhaṃ mahādānaṃ dadamāno padumuttarassa dasabalassa puttaṃ uparevataṃ nāma sāmaṇeraṃ disvā sattame divase buddhappamukhassa saṅghassa dibbavatthāni datvā sāmaṇerassa ṭhānantaraṃ patthesi. Bhagavā anāgataṃ oloketvā – ‘‘anāgate gotamassa nāma buddhassa putto rāhulakumāro bhavissatī’’ti disvā ‘‘samijjhissati te patthanā’’ti kathesi. Nāgarājā tamatthaṃ sakkassa kathesi. Sakko tassa vacanaṃ sutvā tatheva sattāhaṃ dānaṃ datvā bhinnaṃ raṭṭhaṃ sandhāretuṃ pāletuṃ samatthakule nibbattitvā saddhāpabbajitaṃ raṭṭhapālaṃ nāma kulaputtaṃ disvā – ‘‘ahampi anāgate lokasmiṃ tumhādise buddhe uppanne bhinnaṃ raṭṭhaṃ sandhāretuṃ pāletuṃ samatthakule nibbattitvā ayaṃ kulaputto viya saddhāpabbajito raṭṭhapālo nāma bhaveyya’’nti patthanamakāsi. Satthā samijjhanakabhāvaṃ ñatvā imaṃ gāthamāha –
‘‘ಸರಾಜಿಕಂ ಚಾತುವಣ್ಣಂ, ಪೋಸೇತುಂ ಯಂ ಪಹೋಸ್ಸತಿ।
‘‘Sarājikaṃ cātuvaṇṇaṃ, posetuṃ yaṃ pahossati;
ರಟ್ಠಪಾಲಕುಲಂ ನಾಮ, ತತ್ಥ ಜಾಯಿಸ್ಸತೇ ಅಯ’’ನ್ತಿ॥ –
Raṭṭhapālakulaṃ nāma, tattha jāyissate aya’’nti. –
ಏವಂ ಪದುಮುತ್ತರಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ತಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ ಉಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Evaṃ padumuttarasammāsambuddhakāle tassetaṃ nāmaṃ uppannanti veditabbaṃ.
ಏತದಹೋಸೀತಿ ಕಿಂ ಅಹೋಸಿ? ಯಥಾ ಯಥಾ ಖೋತಿಆದಿ। ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪಕಥಾ – ಅಹಂ ಖೋ ಯೇನ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ, ತೇನ ತೇನ ಮೇ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಯದೇತಂ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಏಕದಿವಸಮ್ಪಿ ಅಖಣ್ಡಂ ಕತ್ವಾ ಚರಿಮಕಚಿತ್ತಂ ಪಾಪೇತಬ್ಬತಾಯ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಚರಿತಬ್ಬಂ, ಏಕದಿವಸಮ್ಪಿ ಚ ಕಿಲೇಸಮಲೇನ ಅಮಲೀನಂ ಕತ್ವಾ ಚರಿಮಕಚಿತ್ತಂ ಪಾಪೇತಬ್ಬತಾಯ ಏಕನ್ತಪರಿಸುದ್ಧಂ, ಸಙ್ಖಲಿಖಿತಂ ವಿಲಿಖಿತಸಙ್ಖಸದಿಸಂ ಧೋತಸಙ್ಖಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಂ ಕತ್ವಾ ಚರಿತಬ್ಬಂ, ನಯಿದಂ ಸುಕರಂ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಾ ಅಗಾರಮಜ್ಝೇ ವಸನ್ತೇನ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಂ…ಪೇ॰… ಚರಿತುಂ, ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸಞ್ಚ ಮಸ್ಸುಞ್ಚ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯರಸಪೀತತಾಯ ಕಾಸಾಯಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಾನಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।
Etadahosīti kiṃ ahosi? Yathā yathā khotiādi. Tatrāyaṃ saṅkhepakathā – ahaṃ kho yena yena kāraṇena bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, tena tena me upaparikkhato evaṃ hoti – ‘‘yadetaṃ sikkhattayabrahmacariyaṃ ekadivasampi akhaṇḍaṃ katvā carimakacittaṃ pāpetabbatāya ekantaparipuṇṇaṃ caritabbaṃ, ekadivasampi ca kilesamalena amalīnaṃ katvā carimakacittaṃ pāpetabbatāya ekantaparisuddhaṃ, saṅkhalikhitaṃ vilikhitasaṅkhasadisaṃ dhotasaṅkhasappaṭibhāgaṃ katvā caritabbaṃ, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā agāramajjhe vasantena ekantaparipuṇṇaṃ…pe… carituṃ, yaṃnūnāhaṃ kesañca massuñca ohāretvā kāsāyarasapītatāya kāsāyāni brahmacariyaṃ carantānaṃ anucchavikāni vatthāni acchādetvā agārasmā nikkhamitvā anagāriyaṃ pabbajeyya’’nti.
ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತೇಸು ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇಸು ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಅನುಟ್ಠಿತೇಸು ತೇಸು ನ ಭಗವನ್ತಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತತ್ಥಸ್ಸ ಬಹೂ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಸನ್ತಿ, ತೇ – ‘‘ತ್ವಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಏಕಪುತ್ತಕೋ, ನ ಲಬ್ಭಾ ತಯಾ ಪಬ್ಬಜಿತು’’ನ್ತಿ ಬಾಹಾಯಮ್ಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢೇಯ್ಯುಂ, ತತೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಅನ್ತರಾಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಸಹೇವ ಪರಿಸಾಯ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಥೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುನ ಕೇನಚಿ ಸರೀರಕಿಚ್ಚಲೇಸೇನ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತೇಸು ಥುಲ್ಲಕೋಟ್ಠಿಕೇಸು…ಪೇ॰… ಪಬ್ಬಾಜೇತು ಮಂ ಭಗವಾ’’ತಿ। ಭಗವಾ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ರಾಹುಲಕುಮಾರಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜಿತತೋ ಪಭುತಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅನನುಞ್ಞಾತಂ ಪುತ್ತಂ ನ ಪಬ್ಬಾಜೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಂ ಪುಚ್ಛಿ ಅನುಞ್ಞಾತೋಸಿ ಪನ ತ್ವಂ, ರಟ್ಠಪಾಲ, ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ…ಪೇ॰… ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾತಿ।
Acirapakkantesu thullakoṭṭhikesu brāhmaṇagahapatikesu yena bhagavā tenupasaṅkamīti raṭṭhapālo anuṭṭhitesu tesu na bhagavantaṃ pabbajjaṃ yāci. Kasmā? Tatthassa bahū ñātisālohitā mittāmaccā santi, te – ‘‘tvaṃ mātāpitūnaṃ ekaputtako, na labbhā tayā pabbajitu’’nti bāhāyampi gahetvā ākaḍḍheyyuṃ, tato pabbajjāya antarāyo bhavissatīti saheva parisāya uṭṭhahitvā thokaṃ gantvā puna kenaci sarīrakiccalesena nivattitvā bhagavantaṃ upasaṅkamma pabbajjaṃ yāci. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho raṭṭhapālo kulaputto acirapakkantesu thullakoṭṭhikesu…pe… pabbājetu maṃ bhagavā’’ti. Bhagavā pana yasmā rāhulakumārassa pabbajitato pabhuti mātāpitūhi ananuññātaṃ puttaṃ na pabbājeti, tasmā naṃ pucchi anuññātosi pana tvaṃ, raṭṭhapāla, mātāpitūhi…pe… pabbajjāyāti.
೨೯೫. ಅಮ್ಮತಾತಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಮ್ಮಾತಿ ಮಾತರಂ ಆಲಪತಿ, ತಾತಾತಿ ಪಿತರಂ। ಏಕಪುತ್ತಕೋತಿ ಏಕೋವ ಪುತ್ತಕೋ, ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಜೇಟ್ಠೋ ವಾ ಕನಿಟ್ಠೋ ವಾ ನತ್ಥಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಏಕಪುತ್ತೋತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಅನುಕಮ್ಪಾವಸೇನ ಏಕಪುತ್ತಕೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಿಯೋತಿ ಪೀತಿಜನಕೋ। ಮನಾಪೋತಿ ಮನವಡ್ಢನಕೋ। ಸುಖೇಧಿತೋತಿ ಸುಖೇನ ಏಧಿತೋ, ಸುಖಸಂವಡ್ಢಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುಖಪರಿಭತೋತಿ ಸುಖೇನ ಪರಿಭತೋ, ಜಾತಕಾಲತೋ ಪಭುತಿ ಧಾತೀಹಿ ಅಙ್ಕತೋ ಅಙ್ಕಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಧಾರಿಯಮಾನೋ ಅಸ್ಸಕರಥಕಾದೀಹಿ ಬಾಲಕೀಳನಕೇಹಿ ಕೀಳಯಮಾನೋ ಸಾದುರಸಭೋಜನಂ ಭೋಜಯಮಾನೋ ಸುಖೇನ ಪರಿಹಟೋ। ನ ತ್ವಂ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಕಸ್ಸಚಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾನಾಸೀತಿ ತ್ವಂ , ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಕಲಭಾಗಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನ ಜಾನಾಸಿ ನ ಸರಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮರಣೇನಪಿ ತೇ ಮಯಂ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಸಚೇಪಿ ತವ ಅಮ್ಹೇಸು ಜೀವಮಾನೇಸು ಮರಣಂ ಭವೇಯ್ಯ, ತೇನ ತೇ ಮರಣೇನಪಿ ಮಯಂ ಅಕಾಮಕಾ ಅನಿಚ್ಛಕಾ ನ ಅತ್ತನೋ ರುಚಿಯಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ, ತಯಾ ವಿಯೋಗಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತನ್ತಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕಿಂ ಪನ ಕಿಂ ನಾಮ ತಂ ಕಾರಣಂ, ಯೇನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮ। ಅಥ ವಾ ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತನ್ತಿ ಕೇನ ಪನ ಕಾರಣೇನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
295.Ammatātāti ettha ammāti mātaraṃ ālapati, tātāti pitaraṃ. Ekaputtakoti ekova puttako, añño koci jeṭṭho vā kaniṭṭho vā natthi. Ettha ca ekaputtoti vattabbe anukampāvasena ekaputtakoti vuttaṃ. Piyoti pītijanako. Manāpoti manavaḍḍhanako. Sukhedhitoti sukhena edhito, sukhasaṃvaḍḍhitoti attho. Sukhaparibhatoti sukhena paribhato, jātakālato pabhuti dhātīhi aṅkato aṅkaṃ āharitvā dhāriyamāno assakarathakādīhi bālakīḷanakehi kīḷayamāno sādurasabhojanaṃ bhojayamāno sukhena parihaṭo. Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsīti tvaṃ , tāta raṭṭhapāla appamattakampi kalabhāgaṃ dukkhassa na jānāsi na sarasīti attho. Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāmāti sacepi tava amhesu jīvamānesu maraṇaṃ bhaveyya, tena te maraṇenapi mayaṃ akāmakā anicchakā na attano ruciyā vinā bhavissāma, tayā viyogaṃ pāpuṇissāmāti attho. Kiṃ pana mayaṃ tanti evaṃ sante kiṃ pana kiṃ nāma taṃ kāraṇaṃ, yena mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma. Atha vā kiṃ pana mayaṃ tanti kena pana kāraṇena mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāmāti evamettha attho daṭṭhabbo.
೨೯೬. ತತ್ಥೇವಾತಿ ಯತ್ಥ ನಂ ಠಿತಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ನಾನುಜಾನಿಂಸು, ತತ್ಥೇವ ಠಾನೇ। ಅನನ್ತರಹಿತಾಯಾತಿ ಕೇನಚಿ ಅತ್ಥರಣೇನ ಅನತ್ಥತಾಯ। ಪರಿಚಾರೇಹೀತಿ ಗನ್ಧಬ್ಬನಟನಾಟಕಾದೀನಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸಹಾಯಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯಥಾಸುಖಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಚಾರೇಹಿ ಸಞ್ಚಾರೇಹಿ, ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಉಪನೇಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಥ ವಾ ಪರಿಚಾರೇಹೀತಿ ಗನ್ಧಬ್ಬನಟನಾಟಕಾದೀನಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಸಹಾಯಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಲಳ ಉಪಲಳ ರಮ, ಕೀಳಸ್ಸೂತಿಪಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತದಾರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭೋಗೇ ಭುಞ್ಜನ್ತೋ। ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋತಿ ಬುದ್ಧಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಸಙ್ಘಞ್ಚ ಆರಬ್ಭ ದಾನಪ್ಪದಾನಾದೀನಿ ಸುಗತಿಮಗ್ಗಸಂಸೋಧಕಾನಿ ಕುಸಲಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ। ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸೀತಿ ಕಥಾನುಪ್ಪಬನ್ಧವಿಚ್ಛೇದನತ್ಥಂ ನಿರಾಲಾಪಸಲ್ಲಾಪೋ ಅಹೋಸಿ।
296.Tatthevāti yattha naṃ ṭhitaṃ mātāpitaro nānujāniṃsu, tattheva ṭhāne. Anantarahitāyāti kenaci attharaṇena anatthatāya. Paricārehīti gandhabbanaṭanāṭakādīni paccupaṭṭhapetvā tattha sahāyakehi saddhiṃ yathāsukhaṃ indriyāni cārehi sañcārehi, ito cito ca upanehīti vuttaṃ hoti. Atha vā paricārehīti gandhabbanaṭanāṭakādīni paccupaṭṭhapetvā sahāyakehi saddhiṃ laḷa upalaḷa rama, kīḷassūtipi vuttaṃ hoti. Kāme paribhuñjantoti attano puttadārehi saddhiṃ bhoge bhuñjanto. Puññāni karontoti buddhañca dhammañca saṅghañca ārabbha dānappadānādīni sugatimaggasaṃsodhakāni kusalakammāni karonto. Tuṇhī ahosīti kathānuppabandhavicchedanatthaṃ nirālāpasallāpo ahosi.
ಅಥಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವತ್ವಾ ಪಟಿವಚನಮ್ಪಿ ಅಲಭಮಾನಾ ಸಹಾಯಕೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಏಸ ವೋ ಸಹಾಯಕೋ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮೋ, ನಿವಾರೇಥ ನ’’ನ್ತಿ ಆಹಂಸು। ತೇಪಿ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಅವೋಚುಂ, ತೇಸಮ್ಪಿ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾ…ಪೇ॰… ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸೀತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾನಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವತ್ವಾ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸಚೇ ಅಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅಲಭಮಾನೋ ಮರಿಸ್ಸತಿ, ನ ಕೋಚಿ ಗುಣೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಪಬ್ಬಜಿತಂ ಪನ ನಂ ಮಾತಾಪಿತರೋಪಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಯಮ್ಪಿ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಪಿ ಚ ನಾಮೇಸಾ ಭಾರಿಯಾ, ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಮತ್ತಿಕಾಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತಬ್ಬಂ, ಏಕಸೇಯ್ಯಂ ಏಕಭತ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಅತಿದುಕ್ಕರಂ, ಅಯಞ್ಚ ಸುಖುಮಾಲೋ ನಾಗರಿಕಜಾತಿಯೋ, ಸೋ ತಂ ಚರಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಪುನ ಇಧೇವ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಹನ್ದಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅನುಜಾನಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ತೇ ತಥಾ ಅಕಂಸು। ಮಾತಾಪಿತರೋಪಿ ನಂ ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಚ ಪನ ತೇ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಉದ್ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಕತಿಕಂ ಕತ್ವಾ ಅನುಜಾನಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾ ಯೇನ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ…ಪೇ॰… ಅನುಞ್ಞಾತೋಸಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ…ಪೇ॰… ಉದ್ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಉದ್ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾತಿ ಉದ್ಧಂ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ, ಯಥಾ ತಂ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾ।
Athassa mātāpitaro tikkhattuṃ vatvā paṭivacanampi alabhamānā sahāyake pakkosāpetvā ‘‘esa vo sahāyako pabbajitukāmo, nivāretha na’’nti āhaṃsu. Tepi taṃ upasaṅkamitvā tikkhattuṃ avocuṃ, tesampi tuṇhī ahosi. Tena vuttaṃ – atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā…pe… tuṇhī ahosīti. Athassa sahāyakānaṃ tikkhattuṃ vatvā etadahosi – ‘‘sace ayaṃ pabbajjaṃ alabhamāno marissati, na koci guṇo labbhati. Pabbajitaṃ pana naṃ mātāpitaropi kālena kālaṃ passissanti, mayampi passissāma, pabbajjāpi ca nāmesā bhāriyā, divase divase mattikāpattaṃ gahetvā piṇḍāya caritabbaṃ, ekaseyyaṃ ekabhattaṃ brahmacariyaṃ atidukkaraṃ, ayañca sukhumālo nāgarikajātiyo, so taṃ carituṃ asakkonto puna idheva āgamissati, handassa mātāpitaro anujānāpessāmā’’ti. Te tathā akaṃsu. Mātāpitaropi naṃ ‘‘pabbajitena ca pana te mātāpitaro uddassetabbā’’ti imaṃ katikaṃ katvā anujāniṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro…pe… anuññātosi mātāpitūhi…pe… uddassetabbā’’ti. Tattha uddassetabbāti uddhaṃ dassetabbā, yathā taṃ kālena kālaṃ passanti, evaṃ āgantvā attānaṃ dassetabbā.
೨೯೯. ಬಲಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಸಪ್ಪಾಯಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಉಚ್ಛಾದನಾದೀಹಿ ಚ ಕಾಯಂ ಪರಿಹರನ್ತೋ ಕಾಯಬಲಂ ಜನೇತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಸ್ಸುಮುಖಂ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ ಪಹಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ…ಪೇ॰… ಪಬ್ಬಾಜೇತು ಮಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾತಿ। ಭಗವಾ ಸಮೀಪೇ ಠಿತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ತೇನ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಹಿ ಚೇವ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಹಿ ಚಾ’’ತಿ। ಸಾಧು, ಭನ್ತೇತಿ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವತೋ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ರಟ್ಠಪಾಲಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಜಿನದತ್ತಿಯಂ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಂ ಲದ್ಧಾ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ ಚೇವ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸಿ ಚ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಲತ್ಥ ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ।
299.Balaṃ gahetvāti sappāyabhojanāni bhuñjanto ucchādanādīhi ca kāyaṃ pariharanto kāyabalaṃ janetvā mātāpitaro vanditvā assumukhaṃ ñātiparivaṭṭaṃ pahāya yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… pabbājetu maṃ, bhante, bhagavāti. Bhagavā samīpe ṭhitaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘tena hi bhikkhu raṭṭhapālaṃ pabbājehi ceva upasampādehi cā’’ti. Sādhu, bhanteti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ jinadattiyaṃ saddhivihārikaṃ laddhā pabbājesi ceva upasampādesi ca. Tena vuttaṃ – ‘‘alattha kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampada’’nti.
ಪಹಿತತ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋತಿ ದ್ವಾದಸ ಸಂವಚ್ಛರಾನಿ ಏವಂ ವಿಹರನ್ತೋ। ನೇಯ್ಯಪುಗ್ಗಲೋ ಹಿ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ, ತಸ್ಮಾ ಪುಞ್ಞವಾ ಅಭಿನೀಹಾರಸಮ್ಪನ್ನೋಪಿ ಸಮಾನೋ ‘‘ಅಜ್ಜ ಅಜ್ಜೇವ ಅರಹತ್ತ’’ನ್ತಿ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋಪಿ ದ್ವಾದಸಮೇ ವಸ್ಸೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ।
Pahitattoviharantoti dvādasa saṃvaccharāni evaṃ viharanto. Neyyapuggalo hi ayamāyasmā, tasmā puññavā abhinīhārasampannopi samāno ‘‘ajja ajjeva arahatta’’nti samaṇadhammaṃ karontopi dvādasame vasse arahattaṃ pāpuṇi.
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಮಯ್ಹಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅನುಜಾನಮಾನಾ – ‘‘ತಯಾ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದಸ್ಸನಂ ದಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವತ್ವಾ ಅನುಜಾನಿಂಸು, ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಾ ಖೋ ಪನ ಮಾತಾಪಿತರೋ, ಅಹಞ್ಚ ಯೇನಜ್ಝಾಸಯೇನ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಸೋ ಮೇ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತೋ, ಇದಾನಿ ಭಗವನ್ತಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ದಸ್ಸೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಆಪುಚ್ಛಿತುಕಾಮೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ಮನಸಾಕಾಸೀತಿ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೇ ಗತೇ ಕೋಚಿ ಉಪದ್ದವೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮನಸಿ ಅಕಾಸಿ। ತತೋ ‘‘ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ ನು ಖೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ತಂ ಮದ್ದಿತು’’ನ್ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ಯಥಾ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞಾಸಿ…ಪೇ॰… ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀತಿ।
Yena bhagavā tenupasaṅkamīti mayhaṃ mātāpitaro pabbajjaṃ anujānamānā – ‘‘tayā kālena kālaṃ āgantvā amhākaṃ dassanaṃ dātabba’’nti vatvā anujāniṃsu, dukkarakārikā kho pana mātāpitaro, ahañca yenajjhāsayena pabbajito, so me matthakaṃ patto, idāni bhagavantaṃ āpucchitvā attānaṃ mātāpitūnaṃ dassessāmīti cintetvā āpucchitukāmo upasaṅkami. Manasākāsīti ‘‘kiṃ nu kho raṭṭhapāle gate koci upaddavo bhavissatī’’ti manasi akāsi. Tato ‘‘bhavissatī’’ti ñatvā ‘‘sakkhissati nu kho raṭṭhapālo taṃ madditu’’nti olokento tassa arahattasampattiṃ disvā ‘‘sakkhissatī’’ti aññāsi. Tena vuttaṃ – yathā bhagavā aññāsi…pe… kālaṃ maññasīti.
ಮಿಗಚೀರೇತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ಉಯ್ಯಾನೇ। ತಞ್ಹಿ ರಞ್ಞಾ – ‘‘ಅಕಾಲೇ ಸಮ್ಪತ್ತಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ದಿನ್ನಮೇವ ಇದಂ, ಯಥಾಸುಖಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೂ’’ತಿ ಏವಮನುಞ್ಞಾತಮೇವ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಥೇರೋ – ‘‘ಮಮ ಆಗತಭಾವಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಆರೋಚೇಸ್ಸಾಮಿ, ತೇ ಮೇ ಪಾದಧೋವನಉಣ್ಹೋದಕಪಾದಮಕ್ಖನತೇಲಾದೀನಿ ಪೇಸಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಅನುಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಉಯ್ಯಾನಮೇವ ಪಾವಿಸಿ। ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸೀತಿ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಪಾವಿಸಿ।
Migacīreti evaṃnāmake uyyāne. Tañhi raññā – ‘‘akāle sampattapabbajitānaṃ dinnameva idaṃ, yathāsukhaṃ paribhuñjantū’’ti evamanuññātameva ahosi, tasmā thero – ‘‘mama āgatabhāvaṃ mātāpitūnaṃ ārocessāmi, te me pādadhovanauṇhodakapādamakkhanatelādīni pesissantī’’ti cittampi anuppādetvā uyyānameva pāvisi. Piṇḍāya pāvisīti dutiyadivase pāvisi.
ಮಜ್ಝಿಮಾಯಾತಿ ಸತ್ತದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಸ್ಸ ಘರಸ್ಸ ಮಜ್ಝಿಮೇ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇ। ಉಲ್ಲಿಖಾಪೇತೀತಿ ಕಪ್ಪಕೇನ ಕೇಸೇ ಪಹರಾಪೇತಿ। ಏತದವೋಚಾತಿ – ‘‘ಇಮೇ ಸಮಣಕಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಿಯಪುತ್ತಕಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಚೋರಾನಂ ಹತ್ಥೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವಿಯ ಏಕದಿವಸಮ್ಪಿ ನ ದಸ್ಸಾಪೇನ್ತಿ, ಏವಂ ಫರುಸಕಾರಕಾ ಏತೇ ಪುನ ಇಮಂ ಠಾನಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞನ್ತಿ, ಏತ್ತೋವ ನಿಕಡ್ಢಿತಬ್ಬಾ ಏತೇ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಏತಂ ‘‘ಇಮೇಹಿ ಮುಣ್ಡಕೇಹೀ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚ। ಞಾತಿದಾಸೀತಿ ಞಾತಕಾನಂ ದಾಸೀ। ಆಭಿದೋಸಿಕನ್ತಿ ಪಾರಿವಾಸಿಕಂ ಏಕರತ್ತಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ಪೂತಿಭೂತಂ। ತತ್ಥಾಯಂ ಪದತ್ಥೋ – ಪೂತಿಭಾವದೋಸೇನ ಅಭಿಭೂತೋತಿ ಅಭಿದೋಸೋ, ಅಭಿದೋಸೋವ ಆಭಿದೋಸಿಕೋ। ಏಕರತ್ತಾತಿಕ್ಕನ್ತಸ್ಸೇವ ನಾಮಸಞ್ಞಾ ಏಸಾ ಯದಿದಂ ಆಭಿದೋಸಿಕೋತಿ, ತಂ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ। ಕುಮ್ಮಾಸನ್ತಿ ಯವಕುಮ್ಮಾಸಂ। ಛಡ್ಡೇತುಕಾಮಾ ಹೋತೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ಅನ್ತಮಸೋ ದಾಸಕಮ್ಮಕಾರಾನಂ ಗೋರೂಪಾನಮ್ಪಿ ಅಪರಿಭೋಗಾರಹೋ, ತಸ್ಮಾ ನಂ ಕಚವರಂ ವಿಯ ಬಹಿ ಛಡ್ಡೇತುಕಾಮಾ ಹೋತಿ। ಸಚೇತನ್ತಿ ಸಚೇ ಏತಂ। ಭಗಿನೀತಿ ಅರಿಯವೋಹಾರೇನ ಅತ್ತನೋ ಧಾತಿಂ ಞಾತಿದಾಸಿಂ ಆಲಪತಿ। ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮನ್ತಿ ಛಡ್ಡೇತಬ್ಬಸಭಾವಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಭಗಿನಿ ಏತಂ ಸಚೇ ಬಹಿ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಪರಿಗ್ಗಹಂ, ಇಧ ಮೇ ಪತ್ತೇ ಆಕಿರಾಹೀ’’ತಿ। ಕಿಂ ಪನ ಏವಂ ವತ್ತುಂ ಲಬ್ಭತಿ , ವಿಞ್ಞತ್ತಿ ವಾ ಪಯುತ್ತವಾಚಾ ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ। ನ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ನಿಸ್ಸಟ್ಠಪರಿಗ್ಗಹತ್ತಾ। ಯಞ್ಹಿ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಪರಿಗ್ಗಹಂ, ಯತ್ಥ ಸಾಮಿಕಾ ಅನಾಲಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ‘‘ದೇಥ ಆಹರಥ ಆಕಿರಥಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ತೇನೇವ ಹಿ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಅಗ್ಗಅರಿಯವಂಸಿಕೋ ಸಮಾನೋಪಿ ಏವಮಾಹ।
Majjhimāyāti sattadvārakoṭṭhakassa gharassa majjhime dvārakoṭṭhake. Ullikhāpetīti kappakena kese paharāpeti. Etadavocāti – ‘‘ime samaṇakā amhākaṃ piyaputtakaṃ pabbājetvā corānaṃ hatthe nikkhipitvā viya ekadivasampi na dassāpenti, evaṃ pharusakārakā ete puna imaṃ ṭhānaṃ upasaṅkamitabbaṃ maññanti, ettova nikaḍḍhitabbā ete’’ti cintetvā etaṃ ‘‘imehi muṇḍakehī’’tiādivacanaṃ avoca. Ñātidāsīti ñātakānaṃ dāsī. Ābhidosikanti pārivāsikaṃ ekarattātikkantaṃ pūtibhūtaṃ. Tatthāyaṃ padattho – pūtibhāvadosena abhibhūtoti abhidoso, abhidosova ābhidosiko. Ekarattātikkantasseva nāmasaññā esā yadidaṃ ābhidosikoti, taṃ ābhidosikaṃ. Kummāsanti yavakummāsaṃ. Chaḍḍetukāmā hotīti yasmā antamaso dāsakammakārānaṃ gorūpānampi aparibhogāraho, tasmā naṃ kacavaraṃ viya bahi chaḍḍetukāmā hoti. Sacetanti sace etaṃ. Bhaginīti ariyavohārena attano dhātiṃ ñātidāsiṃ ālapati. Chaḍḍanīyadhammanti chaḍḍetabbasabhāvaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhagini etaṃ sace bahi chaḍḍanīyadhammaṃ nissaṭṭhapariggahaṃ, idha me patte ākirāhī’’ti. Kiṃ pana evaṃ vattuṃ labbhati , viññatti vā payuttavācā vā na hotīti. Na hoti. Kasmā? Nissaṭṭhapariggahattā. Yañhi chaḍḍanīyadhammaṃ nissaṭṭhapariggahaṃ, yattha sāmikā anālayā honti, taṃ sabbaṃ ‘‘detha āharatha ākirathā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Teneva hi ayamāyasmā aggaariyavaṃsiko samānopi evamāha.
ಹತ್ಥಾನನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖಾಗಹಣತ್ಥಂ ಪತ್ತಂ ಉಪನಾಮಯತೋ ಮಣಿಬನ್ಧತೋ ಪಭುತಿ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಹತ್ಥಾನಂ। ಪಾದಾನನ್ತಿ ನಿವಾಸನನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಪಾದಾನಂ। ಸರಸ್ಸಾತಿ ಸಚೇ ತಂ ಭಗಿನೀತಿ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರಯತೋ ಸರಸ್ಸ ಚ। ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಗ್ಗಹೇಸೀತಿ ಹತ್ಥಪಿಟ್ಠಿಆದೀನಿ ಓಲೋಕಯಮಾನಾ – ‘‘ಪುತ್ತಸ್ಸ ಮೇ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ವಿಯ ಸುವಣ್ಣಕಚ್ಛಪಪಿಟ್ಠಿಸದಿಸಾ ಇಮಾ ಹತ್ಥಪಾದಪಿಟ್ಠಿಯೋ, ಹರಿತಾಲವಟ್ಟಿಯೋ ವಿಯ ಸುವಟ್ಟಿತಾ ಅಙ್ಗುಲಿಯೋ, ಮಧುರೋ ಸರೋ’’ತಿ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ಸಲ್ಲಕ್ಖಿತಪುಬ್ಬಂ ಆಕಾರಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ ಸಞ್ಜಾನಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸಿ। ತಸ್ಸ ಹಾಯಸ್ಮತೋ ದ್ವಾದಸವಸ್ಸಾನಿ ಅರಞ್ಞಾವಾಸಞ್ಚೇವ ಪಿಣ್ಡಿಯಾಲೋಪಭೋಜನಞ್ಚ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಾದಿಸೋ ಸರೀರವಣ್ಣೋ ಅಹೋಸಿ, ತೇನ ನಂ ಸಾ ಞಾತಿದಾಸೀ ದಿಸ್ವಾವ ನ ಸಞ್ಜಾನಿ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಪನ ಅಗ್ಗಹೇಸೀತಿ।
Hatthānanti bhikkhāgahaṇatthaṃ pattaṃ upanāmayato maṇibandhato pabhuti dvinnampi hatthānaṃ. Pādānanti nivāsanantato paṭṭhāya dvinnampi pādānaṃ. Sarassāti sace taṃ bhaginīti vācaṃ nicchārayato sarassa ca. Nimittaṃ aggahesīti hatthapiṭṭhiādīni olokayamānā – ‘‘puttassa me raṭṭhapālassa viya suvaṇṇakacchapapiṭṭhisadisā imā hatthapādapiṭṭhiyo, haritālavaṭṭiyo viya suvaṭṭitā aṅguliyo, madhuro saro’’ti gihikāle sallakkhitapubbaṃ ākāraṃ aggahesi sañjāni sallakkhesi. Tassa hāyasmato dvādasavassāni araññāvāsañceva piṇḍiyālopabhojanañca paribhuñjantassa aññādiso sarīravaṇṇo ahosi, tena naṃ sā ñātidāsī disvāva na sañjāni, nimittaṃ pana aggahesīti.
೩೦೦. ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಮಾತರಂ ಏತದವೋಚಾತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಿ ಸಣ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಥಞ್ಞಂ ಪಾಯೇತ್ವಾ ಸಂವಡ್ಢಿತಧಾತೀಪಿ ಸಮಾನಾ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಮಹಾಖೀಣಾಸವಭಾವಪ್ಪತ್ತೇನ ಸಾಮಿಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ – ‘‘ತ್ವಂ ನು ಖೋ, ಮೇ ಭನ್ತೇ, ಪುತ್ತೋ ರಟ್ಠಪಾಲೋ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ವತ್ತುಂ ಅವಿಸಹನ್ತೀ ವೇಗೇನ ಘರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ರಟ್ಠಪಾಲಸ್ಸ ಮಾತರಂ ಏತದವೋಚ। ಯಗ್ಘೇತಿ ಆರೋಚನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಸಚೇ ಜೇ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಜೇತಿ ಆಲಪನೇ ನಿಪಾತೋ। ಏವಞ್ಹಿ ತಸ್ಮಿಂ ದೇಸೇ ದಾಸಿಜನಂ ಆಲಪನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ತ್ವಞ್ಹಿ, ಭೋತಿ ದಾಸಿ, ಸಚೇ ಸಚ್ಚಂ ಭಣಸೀ’’ತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
300.Raṭṭhapālassa mātaraṃ etadavocāti therassa aṅgapaccaṅgāni saṇṭhāpetvā thaññaṃ pāyetvā saṃvaḍḍhitadhātīpi samānā pabbajitvā mahākhīṇāsavabhāvappattena sāmiputtena saddhiṃ – ‘‘tvaṃ nu kho, me bhante, putto raṭṭhapālo’’tiādivacanaṃ vattuṃ avisahantī vegena gharaṃ pavisitvā raṭṭhapālassa mātaraṃ etadavoca. Yaggheti ārocanatthe nipāto. Saceje saccanti ettha jeti ālapane nipāto. Evañhi tasmiṃ dese dāsijanaṃ ālapanti, tasmā ‘‘tvañhi, bhoti dāsi, sace saccaṃ bhaṇasī’’ti evamettha attho daṭṭhabbo.
ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಕಸ್ಮಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ? ಮಹಾಕುಲೇ ಇತ್ಥಿಯೋ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಾ ಗರಹಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ಇದಞ್ಚ ಅಚ್ಚಾಯಿಕಕಿಚ್ಚಂ, ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ನಂ ಆರೋಚೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿನ್ತೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅಞ್ಞತರಂ ಕುಟ್ಟಮೂಲನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ದೇಸೇ ದಾನಪತೀನಂ ಘರೇಸು ಸಾಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಆಸನಾನಿ ಚೇತ್ಥ ಪಞ್ಞತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಉಪಟ್ಠಾಪಿತಂ ಉದಕಕಞ್ಜಿಯಂ। ತತ್ಥ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜನ್ತಿ । ಸಚೇ ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ದಾನಪತೀನಮ್ಪಿ ಸನ್ತಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಕುಲಸ್ಸ ಈದಿಸಾಯ ಸಾಲಾಯ ಅಞ್ಞತರಂ ಕುಟ್ಟಮೂಲನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನ ಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಕಪಣಮನುಸ್ಸಾ ವಿಯ ಅಸಾರುಪ್ಪೇ ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜನ್ತೀತಿ।
Upasaṅkamīti kasmā upasaṅkami? Mahākule itthiyo bahi nikkhamantā garahaṃ pāpuṇanti, idañca accāyikakiccaṃ, seṭṭhissa naṃ ārocessāmīti cinteti. Tasmā upasaṅkami. Aññataraṃ kuṭṭamūlanti tasmiṃ kira dese dānapatīnaṃ gharesu sālā honti, āsanāni cettha paññattāni honti, upaṭṭhāpitaṃ udakakañjiyaṃ. Tattha pabbajitā piṇḍāya caritvā nisīditvā bhuñjanti . Sace icchanti, dānapatīnampi santakaṃ gaṇhanti. Tasmā tampi aññatarassa kulassa īdisāya sālāya aññataraṃ kuṭṭamūlanti veditabbaṃ. Na hi pabbajitā kapaṇamanussā viya asāruppe ṭhāne nisīditvā bhuñjantīti.
ಅತ್ಥಿ ನಾಮ ತಾತಾತಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೀತಿ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ಥೇ, ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛನತ್ಥೇ ಮಞ್ಞನತ್ಥೇ ವಾ ನಿಪಾತೋ। ಇದಞ್ಹಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧನಂ, ನನು ಮಯಂ ನಿದ್ಧನಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ, ಯೇಸಂ ನೋ ತ್ವಂ ಈದಿಸೇ ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸಿ। ತಥಾ ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಜೀವಿತಂ, ನನು ಮಯಂ ಮತಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ, ಯೇಸಂ ನೋ ತ್ವಂ ಈದಿಸೇ ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸಿ। ತಥಾ ಅತ್ಥಿ ಮಞ್ಞೇ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ತವ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಸಾಸನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಟಿಲದ್ಧೋ ಸಮಣಗುಣೋ, ಯಂ ತ್ವಂ ಸುಭೋಜನರಸಸಂವಡ್ಢಿತೋಪಿ ಇಮಂ ಜಿಗುಚ್ಛನೇಯ್ಯಂ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಅಮತಮಿವ ನಿಬ್ಬಿಕಾರೋ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸೀತಿ। ಸೋ ಪನ ಗಹಪತಿ ದುಕ್ಖಾಭಿತುನ್ನತಾಯ ಏತಮತ್ಥಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ವತ್ತುಮಸಕ್ಕೋನ್ತೋ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಾಮ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ಅವಚ। ಅಕ್ಖರಚಿನ್ತಕಾ ಪನೇತ್ಥ ಇದಂ ಲಕ್ಖಣಂ ವದನ್ತಿ – ಅನೋಕಪ್ಪನಾಮರಿಸನತ್ಥವಸೇನೇತಂ ಅತ್ಥಿಸದ್ದೇ ಉಪಪದೇ ‘‘ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಅನಾಗತವಚನಂ ಕತಂ। ತಸ್ಸಾಯಮತ್ಥೋ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಾಮ…ಪೇ॰… ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸಿ, ಇದಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಮ್ಪಿ ಅಹಂ ನ ಸದ್ದಹಾಮಿ ನ ಮರಿಸಯಾಮೀ’’ತಿ। ಇದಂ ಏತ್ತಕಂ ವಚನಂ ಗಹಪತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಪತ್ತಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತಕೋವ ಕಥೇಸಿ। ಥೇರೋಪಿ ಪಿತರಿ ಪತ್ತಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತೇಯೇವ ತಂ ಪೂತಿಕುಮ್ಮಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ ಸುನಖವನ್ತಸದಿಸಂ ಪೂತಿಕುಕ್ಕುಟಣ್ಡಮಿವ ಭಿನ್ನಟ್ಠಾನೇ ಪೂತಿಕಂ ವಾಯನ್ತಂ। ಪುಥುಜ್ಜನೇನ ಕಿರ ತಥಾರೂಪಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ। ಥೇರೋ ಪನ ಅರಿಯಿದ್ಧಿಯಂ ಠತ್ವಾ ದಿಬ್ಬೋಜಂ ಅಮತರಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಮಾನೋ ವಿಯ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಧಮಕರಣೇನ ಉದಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪತ್ತಞ್ಚ ಮುಖಞ್ಚ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಚ ಧೋವಿತ್ವಾ ಕುತೋ ನೋ ಗಹಪತೀತಿಆದಿಮಾಹ।
Atthināma tātāti ettha atthīti vijjamānatthe, nāmāti pucchanatthe maññanatthe vā nipāto. Idañhi vuttaṃ hoti – atthi nu kho, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ dhanaṃ, nanu mayaṃ niddhanāti vattabbā, yesaṃ no tvaṃ īdise ṭhāne nisīditvā ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi. Tathā atthi nu kho, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ jīvitaṃ, nanu mayaṃ matāti vattabbā, yesaṃ no tvaṃ īdise ṭhāne nisīditvā ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi. Tathā atthi maññe, tāta raṭṭhapāla, tava abbhantare sāsanaṃ nissāya paṭiladdho samaṇaguṇo, yaṃ tvaṃ subhojanarasasaṃvaḍḍhitopi imaṃ jigucchaneyyaṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ amatamiva nibbikāro paribhuñjissasīti. So pana gahapati dukkhābhitunnatāya etamatthaṃ paripuṇṇaṃ katvā vattumasakkonto – ‘‘atthi nāma, tāta raṭṭhapāla, ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasī’’ti ettakameva avaca. Akkharacintakā panettha idaṃ lakkhaṇaṃ vadanti – anokappanāmarisanatthavasenetaṃ atthisadde upapade ‘‘paribhuñjissasī’’ti anāgatavacanaṃ kataṃ. Tassāyamattho – ‘‘atthi nāma…pe… paribhuñjissasi, idaṃ paccakkhampi ahaṃ na saddahāmi na marisayāmī’’ti. Idaṃ ettakaṃ vacanaṃ gahapati therassa pattamukhavaṭṭiyaṃ gahetvā ṭhitakova kathesi. Theropi pitari pattamukhavaṭṭiyaṃ gahetvā ṭhiteyeva taṃ pūtikummāsaṃ paribhuñji sunakhavantasadisaṃ pūtikukkuṭaṇḍamiva bhinnaṭṭhāne pūtikaṃ vāyantaṃ. Puthujjanena kira tathārūpaṃ kummāsaṃ paribhuñjituṃ na sakkā. Thero pana ariyiddhiyaṃ ṭhatvā dibbojaṃ amatarasaṃ paribhuñjamāno viya paribhuñjitvā dhamakaraṇena udakaṃ gahetvā pattañca mukhañca hatthapāde ca dhovitvā kuto no gahapatītiādimāha.
ತತ್ಥ ಕುತೋ ನೋತಿ ಕುತೋ ನು। ನೇವ ದಾನನ್ತಿ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮವಸೇನ ನೇವ ದಾನಂ ಅಲತ್ಥಮ್ಹ। ನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನನ್ತಿ ‘‘ಕಿಂ, ತಾತ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಕಚ್ಚಿ ತೇ ಖಮನೀಯಂ, ಕಚ್ಚಿಸಿ ಅಪ್ಪಕಿಲಮಥೇನ ಆಗತೋ, ನ ತಾವ ತಾತ ಗೇಹೇ ಭತ್ತಂ ಸಮ್ಪಾದಿಯತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪಟಿಸನ್ಥಾರವಸೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಮ್ಪಿ ನ ಅಲತ್ಥಮ್ಹ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಥೇರೋ ಏವಮಾಹ? ಪಿತು ಅನುಗ್ಗಹೇನ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ – ‘‘ಯಥಾ ಏಸ ಮಂ ವದತಿ , ಅಞ್ಞೇಪಿ ಪಬ್ಬಜಿತೇ ಏವಂ ವದತಿ ಮಞ್ಞೇ। ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಚ ಪತ್ತನ್ತರೇ ಪದುಮಂ ವಿಯ ಭಸ್ಮಾಛನ್ನೋ ಅಗ್ಗಿ ವಿಯ ಫೇಗ್ಗುಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ಚನ್ದನಸಾರೋ ವಿಯ ಸುತ್ತಿಕಾಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಮುತ್ತರತನಂ ವಿಯ ವಲಾಹಕಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ಚನ್ದಿಮಾ ವಿಯ ಮಾದಿಸಾನಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಗುಣಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅನ್ತೋ ನತ್ಥಿ, ತೇಸುಪಿ ನ ಏವರೂಪಂ ವಚನಂ ಪವತ್ತೇಸ್ಸತಿ, ಸಂವರೇ ಠಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅನುಗ್ಗಹೇನ ಏವಮಾಹ।
Tattha kuto noti kuto nu. Neva dānanti deyyadhammavasena neva dānaṃ alatthamha. Na paccakkhānanti ‘‘kiṃ, tāta raṭṭhapāla, kacci te khamanīyaṃ, kaccisi appakilamathena āgato, na tāva tāta gehe bhattaṃ sampādiyatī’’ti evaṃ paṭisanthāravasena paccakkhānampi na alatthamha. Kasmā pana thero evamāha? Pitu anuggahena. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘yathā esa maṃ vadati , aññepi pabbajite evaṃ vadati maññe. Buddhasāsane ca pattantare padumaṃ viya bhasmāchanno aggi viya pheggupaṭicchanno candanasāro viya suttikāpaṭicchannaṃ muttaratanaṃ viya valāhakapaṭicchanno candimā viya mādisānaṃ paṭicchannaguṇānaṃ bhikkhūnaṃ anto natthi, tesupi na evarūpaṃ vacanaṃ pavattessati, saṃvare ṭhassatī’’ti anuggahena evamāha.
ಏಹಿ ತಾತಾತಿ ತಾತ ತುಯ್ಹಂ ಘರಂ ಮಾ ಹೋತು, ಏಹಿ ಘರಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ವದತಿ। ಅಲನ್ತಿ ಥೇರೋ ಉಕ್ಕಟ್ಠಏಕಾಸನಿಕತಾಯ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಏವಮಾಹ। ಅಧಿವಾಸೇಸೀತಿ ಥೇರೋ ಪನ ಪಕತಿಯಾ ಉಕ್ಕಟ್ಠಸಪದಾನಚಾರಿಕೋ ಸ್ವಾತನಾಯಭಿಕ್ಖಂ ನಾಮ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ, ಮಾತು ಅನುಗ್ಗಹೇನ ಪನ ಅಧಿವಾಸೇಸಿ। ಮಾತು ಕಿರಸ್ಸ ಥೇರಂ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ ಮಹಾಸೋಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ರೋದನೇನೇವ ಪಕ್ಕಕ್ಖಿ ವಿಯ ಜಾತಾ, ತಸ್ಮಾ ಥೇರೋ ‘‘ಸಚಾಹಂ ತಂ ಅಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಹದಯಮ್ಪಿಸ್ಸಾ ಫಾಲೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಅನುಗ್ಗಹೇನ ಅಧಿವಾಸೇಸಿ। ಕಾರಾಪೇತ್ವಾತಿ ಏಕಂ ಹಿರಞ್ಞಸ್ಸ, ಏಕಂ ಸುವಣ್ಣಸ್ಸಾತಿ ದ್ವೇ ಪುಞ್ಜೇ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ। ಕೀವಮಹನ್ತಾ ಪನ ಪುಞ್ಜಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ। ಯಥಾ ಓರತೋ ಠಿತೋ ಪುರಿಸೋ ಪಾರತೋ ಠಿತಂ ಮಜ್ಝಿಮಪ್ಪಮಾಣಂ ಪುರಿಸಂ ನ ಪಸ್ಸತಿ, ಏವಂಮಹನ್ತಾ।
Ehi tātāti tāta tuyhaṃ gharaṃ mā hotu, ehi gharaṃ gamissāmāti vadati. Alanti thero ukkaṭṭhaekāsanikatāya paṭikkhipanto evamāha. Adhivāsesīti thero pana pakatiyā ukkaṭṭhasapadānacāriko svātanāyabhikkhaṃ nāma nādhivāseti, mātu anuggahena pana adhivāsesi. Mātu kirassa theraṃ anussaritvā mahāsoko uppajji, rodaneneva pakkakkhi viya jātā, tasmā thero ‘‘sacāhaṃ taṃ apassitvā gamissāmi, hadayampissā phāleyyā’’ti anuggahena adhivāsesi. Kārāpetvāti ekaṃ hiraññassa, ekaṃ suvaṇṇassāti dve puñje kārāpetvā. Kīvamahantā pana puñjā ahesunti. Yathā orato ṭhito puriso pārato ṭhitaṃ majjhimappamāṇaṃ purisaṃ na passati, evaṃmahantā.
೩೦೧. ಇದಂ ತೇ ತಾತಾತಿ ಕಹಾಪಣಪುಞ್ಜಞ್ಚ ಸುವಣ್ಣಪುಞ್ಜಞ್ಚ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ಮತ್ತಿಕನ್ತಿ ಮಾತಿತೋ ಆಗತಂ, ಇದಂ ತೇ ಮಾತಾಮಹಿಯಾ ಮಾತು ಇಮಂ ಗೇಹಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿಯಾ ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ದಿನ್ನಂ ಧನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಞ್ಞಂ ಪೇತ್ತಿಕಂ ಅಞ್ಞಂ ಪಿತಾಮಹನ್ತಿ ಯಂ ಪನ ತೇ ಪಿತು ಚ ಪಿತಾಮಹಾನಞ್ಚ ಸನ್ತಕಂ, ತಂ ಅಞ್ಞಂಯೇವ, ನಿಹಿತಞ್ಚ ಪಯುತ್ತಞ್ಚ ಅತಿವಿಯ ಬಹು। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಪಿತಾಮಹ’’ನ್ತಿ ತದ್ಧಿತಲೋಪಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಪೇತಾಮಹ’’ನ್ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಸಕ್ಕಾ ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ಧನಹೇತು ಧನಪಚ್ಚಯಾ। ತಂ ತಂ ಧನಂ ರಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಚ ರಾಜಾದೀನಂ ವಸೇನ ಧನಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪಾಪುಣನ್ತಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಸೋಕಾದಯೋ ಸನ್ಧಾಯ ಏವಮಾಹ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ – ‘‘ಅಹಂ ಇಮಂ ಉಪ್ಪಬ್ಬಾಜೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಆನೇಸಿಂ, ಸೋ ದಾನಿ ಮೇ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಾತುಂ ಆರದ್ಧೋ, ಅಯಂ ನ ಮೇ ವಚನಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಟ್ಠಾಯ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಸ್ಸ ಓರೋಧಾನಂ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಾಪೇತ್ವಾ – ‘‘ಅಯಂ ವೋ ಸಾಮಿಕೋ, ಗಚ್ಛಥ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಕತ್ವಾ ನಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ವಾಯಮಥಾ’’ತಿ ಉಯ್ಯೋಜೇಸಿ। ಸುವಯೇ ಠಿತಾ ನಾಟಕಿತ್ಥಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಥೇರಂ ಪರಿವಾರಯಿಂಸು , ತಾಸು ದ್ವೇ ಜೇಟ್ಠಕಿತ್ಥಿಯೋ ಸನ್ಧಾಯ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪಚ್ಚೇಕಂ ಪಾದೇಸು ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಏಕೇಕಮ್ಹಿ ಪಾದೇ ನಂ ಗಹೇತ್ವಾ।
301.Idaṃ te tātāti kahāpaṇapuñjañca suvaṇṇapuñjañca dassento āha. Mattikanti mātito āgataṃ, idaṃ te mātāmahiyā mātu imaṃ gehaṃ āgacchantiyā gandhamālādīnaṃ atthāya dinnaṃ dhananti attho. Aññaṃ pettikaṃ aññaṃ pitāmahanti yaṃ pana te pitu ca pitāmahānañca santakaṃ, taṃ aññaṃyeva, nihitañca payuttañca ativiya bahu. Ettha ca ‘‘pitāmaha’’nti taddhitalopaṃ katvā vuttanti veditabbaṃ. ‘‘Petāmaha’’nti vā pāṭho. Sakkātatonidānanti dhanahetu dhanapaccayā. Taṃ taṃ dhanaṃ rakkhantassa ca rājādīnaṃ vasena dhanaparikkhayaṃ pāpuṇantassa kassaci uppajjamānasokādayo sandhāya evamāha. Evaṃ vutte seṭṭhi gahapati – ‘‘ahaṃ imaṃ uppabbājessāmīti ānesiṃ, so dāni me dhammakathaṃ kātuṃ āraddho, ayaṃ na me vacanaṃ karissatī’’ti uṭṭhāya gantvā assa orodhānaṃ dvāraṃ vivarāpetvā – ‘‘ayaṃ vo sāmiko, gacchatha yaṃ kiñci katvā naṃ gaṇhituṃ vāyamathā’’ti uyyojesi. Suvaye ṭhitā nāṭakitthiyo nikkhamitvā theraṃ parivārayiṃsu , tāsu dve jeṭṭhakitthiyo sandhāya purāṇadutiyikātiādi vuttaṃ. Paccekaṃ pādesu gahetvāti ekekamhi pāde naṃ gahetvā.
ಕೀದಿಸಾ ನಾಮ ತಾ ಅಯ್ಯಪುತ್ತ ಅಚ್ಛರಾಯೋತಿ ಕಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹಂಸು? ತದಾ ಕಿರ ಸಮ್ಬಹುಲೇ ಖತ್ತಿಯಕುಮಾರೇಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಮಾರೇಪಿ ಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತೇಪಿ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಗುಣಂ ಅಜಾನನ್ತಾ ಕಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಏತೇ ಪಬ್ಬಜನ್ತೀ’’ತಿ। ಅಥಞ್ಞೇ ವದನ್ತಿ ‘‘ದೇವಚ್ಛರಾದೇವನಾಟಕಾನಂ ಕಾರಣಾ’’ತಿ। ಸಾ ಕಥಾ ವಿತ್ಥಾರಿಕಾ ಅಹೋಸಿ। ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾ ಏವಮಾಹಂಸು। ಅಥ ಥೇರೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ನ ಖೋ ಮಯಂ ಭಗಿನೀತಿಆದಿಮಾಹ। ಸಮುದಾಚರತೀತಿ ವೋಹರತಿ ವದತಿ। ತತ್ಥೇವ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಪಪತಿಂಸೂತಿ ತಂ ಭಗಿನಿವಾದೇನ ಸಮುದಾಚರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಮಯಂ ಅಜ್ಜ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಅಜ್ಜ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ದ್ವಾದಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಬಹಿ ನ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ, ಏತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ನೋ ದಾರಕಾ ನ ಲದ್ಧಾ, ಯೇಸಂ ಆನುಭಾವೇನ ಜೀವೇಯ್ಯಾಮ, ಇತೋ ಚಮ್ಹಾ ಪರಿಹೀನಾ ಅಞ್ಞತೋ ಚ। ಅಯಂ ಲೋಕೋ ನಾಮ ಅತ್ತನೋವ ಚಿನ್ತೇಸಿ, ತಸ್ಮಾ ತಾಪಿ ‘‘ಇದಾನಿ ಮಯಂ ಅನಾಥಾ ಜಾತಾ’’ತಿ ಅತ್ತನೋವ ಚಿನ್ತಯಮಾನಾ – ‘‘ಅನತ್ಥಿಕೋ ದಾನಿ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅಯಂ, ಸೋ ಅಮ್ಹೇ ಪಜಾಪತಿಯೋ ಸಮಾನಾ ಅತ್ತನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಮಾತುಕುಚ್ಛಿಯಾ ಸಯಿತದಾರಿಕಾ ವಿಯ ಮಞ್ಞತೀ’’ತಿ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಬಲವಸೋಕಾ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪದೇಸೇ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಪಪತಿಂಸು, ಪತಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Kīdisānāma tā ayyaputta accharāyoti kasmā evamāhaṃsu? Tadā kira sambahule khattiyakumārepi brāhmaṇakumārepi seṭṭhiputtepi mahāsampattiyo pahāya pabbajante disvā pabbajjāguṇaṃ ajānantā kathaṃ samuṭṭhāpenti ‘‘kasmā ete pabbajantī’’ti. Athaññe vadanti ‘‘devaccharādevanāṭakānaṃ kāraṇā’’ti. Sā kathā vitthārikā ahosi. Taṃ gahetvā sabbā evamāhaṃsu. Atha thero paṭikkhipanto na kho mayaṃ bhaginītiādimāha. Samudācaratīti voharati vadati. Tattheva mucchitā papatiṃsūti taṃ bhaginivādena samudācarantaṃ disvā ‘‘mayaṃ ajja āgamissati, ajja āgamissatī’’ti dvādasa vassāni bahi na nikkhantā, etaṃ nissāya no dārakā na laddhā, yesaṃ ānubhāvena jīveyyāma, ito camhā parihīnā aññato ca. Ayaṃ loko nāma attanova cintesi, tasmā tāpi ‘‘idāni mayaṃ anāthā jātā’’ti attanova cintayamānā – ‘‘anatthiko dāni amhehi ayaṃ, so amhe pajāpatiyo samānā attanā saddhiṃ ekamātukucchiyā sayitadārikā viya maññatī’’ti samuppannabalavasokā hutvā tasmiṃyeva padese mucchitā papatiṃsu, patitāti attho.
ಮಾ ನೋ ವಿಹೇಠೇಥಾತಿ ಮಾ ಅಮ್ಹೇ ಧನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಮಾತುಗಾಮೇ ಚ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ವಿಹೇಠಯಿತ್ಥ, ವಿಹೇಸಾ ಹೇಸಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾನನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ? ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಅನುಗ್ಗಹೇನ। ಸೋ ಕಿರ ಸೇಟ್ಠಿ – ‘‘ಪಬ್ಬಜಿತಲಿಙ್ಗಂ ನಾಮ ಕಿಲಿಟ್ಠಂ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾವೇಸಂ ಹಾರೇತ್ವಾ ನ್ಹಾಯಿತ್ವಾ ತಯೋ ಜನಾ ಏಕತೋ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಥೇರಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖಂ ನ ದೇತಿ। ಥೇರೋ – ‘‘ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಆಹಾರನ್ತರಾಯಂ ಕತ್ವಾ ಏತೇ ಬಹುಂ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ತೇಸಂ ಅನುಗ್ಗಹೇನ ಏವಮಾಹ।
Mā no viheṭhethāti mā amhe dhanaṃ dassetvā mātugāme ca uyyojetvā viheṭhayittha, vihesā hesā pabbajitānanti. Kasmā evamāha? Mātāpitūnaṃ anuggahena. So kira seṭṭhi – ‘‘pabbajitaliṅgaṃ nāma kiliṭṭhaṃ, pabbajjāvesaṃ hāretvā nhāyitvā tayo janā ekato bhuñjissāmā’’ti maññamāno therassa bhikkhaṃ na deti. Thero – ‘‘mādisassa khīṇāsavassa āhārantarāyaṃ katvā ete bahuṃ apuññaṃ pasaveyyu’’nti tesaṃ anuggahena evamāha.
೩೦೨. ಗಾಥಾ ಅಭಾಸೀತಿ ಗಾಥಾಯೋ ಅಭಾಸಿ। ತತ್ಥ ಪಸ್ಸಾತಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಠಿತಜನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಚಿತ್ತವಿಚಿತ್ತಂ। ಬಿಮ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ತಭಾವಂ। ಅರುಕಾಯನ್ತಿ ನವನ್ನಂ ವಣಮುಖಾನಂ ವಸೇನ ವಣಕಾಯಂ। ಸಮುಸ್ಸಿತನ್ತಿ ತೀಣಿ ಅಟ್ಠಿಸತಾನಿ ನವಹಿ ನ್ಹಾರುಸತೇಹಿ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನವಹಿ ಮಂಸಪೇಸಿಸತೇಹಿ ಲಿಮ್ಪಿತ್ವಾ ಸಮನ್ತತೋ ಉಸ್ಸಿತಂ। ಆತುರನ್ತಿ ಜರಾತುರತಾಯ ರೋಗಾತುರತಾಯ ಕಿಲೇಸಾತುರತಾಯ ಚ ನಿಚ್ಚಾತುರಂ। ಬಹುಸಙ್ಕಪ್ಪನ್ತಿ ಪರೇಸಂ ಉಪ್ಪನ್ನಪತ್ಥನಾಸಙ್ಕಪ್ಪೇಹಿ ಬಹುಸಙ್ಕಪ್ಪಂ । ಇತ್ಥೀನಞ್ಹಿ ಕಾಯೇ ಪುರಿಸಾನಂ ಸಙ್ಕಪ್ಪಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಕಾಯೇ ಇತ್ಥೀನಂ। ಸುಸಾನೇ ಛಡ್ಡಿತಕಳೇವರಭೂತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ಕಾಕಕುಲಲಾದಯೋ ಪತ್ಥಯನ್ತಿಯೇವಾತಿ ಬಹುಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಧುವಂ ಠಿತೀತಿ ಯಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಮಾಯಾಮರೀಚಿಫೇಣಪಿಣ್ಡ ಉದಕಪುಪ್ಫುಳಾದೀನಂ ವಿಯ ಏಕಂಸೇನೇವ ಠಿತಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಭಿಜ್ಜನಧಮ್ಮತಾವ ನಿಯತಾ।
302.Gāthā abhāsīti gāthāyo abhāsi. Tattha passāti santike ṭhitajanaṃ sandhāya vadati. Cittanti cittavicittaṃ. Bimbanti attabhāvaṃ. Arukāyanti navannaṃ vaṇamukhānaṃ vasena vaṇakāyaṃ. Samussitanti tīṇi aṭṭhisatāni navahi nhārusatehi bandhitvā navahi maṃsapesisatehi limpitvā samantato ussitaṃ. Āturanti jarāturatāya rogāturatāya kilesāturatāya ca niccāturaṃ. Bahusaṅkappanti paresaṃ uppannapatthanāsaṅkappehi bahusaṅkappaṃ . Itthīnañhi kāye purisānaṃ saṅkappā uppajjanti, tesaṃ kāye itthīnaṃ. Susāne chaḍḍitakaḷevarabhūtampi cetaṃ kākakulalādayo patthayantiyevāti bahusaṅkappo nāma hoti. Yassa natthidhuvaṃ ṭhitīti yassa kāyassa māyāmarīcipheṇapiṇḍa udakapupphuḷādīnaṃ viya ekaṃseneva ṭhiti nāma natthi, bhijjanadhammatāva niyatā.
ತಚೇನ ಓನದ್ಧನ್ತಿ ಅಲ್ಲಮನುಸ್ಸಚಮ್ಮೇನ ಓನದ್ಧಂ। ಸಹ ವತ್ಥೇಭಿ ಸೋಭತೀತಿ ಗನ್ಧಾದೀಹಿ ಮಣಿಕುಣ್ಡಲೇಹಿ ಚ ಚಿತ್ತಕತಮ್ಪಿ ರೂಪಂ ವತ್ಥೇಹಿ ಸಹೇವ ಸೋಭತಿ, ವಿನಾ ವತ್ಥೇಹಿ ಜೇಗುಚ್ಛಂ ಹೋತಿ ಅನೋಲೋಕನಕ್ಖಮಂ।
Tacena onaddhanti allamanussacammena onaddhaṃ. Saha vatthebhi sobhatīti gandhādīhi maṇikuṇḍalehi ca cittakatampi rūpaṃ vatthehi saheva sobhati, vinā vatthehi jegucchaṃ hoti anolokanakkhamaṃ.
ಅಲತ್ತಕಕತಾತಿ ಅಲತ್ತಕೇನ ರಞ್ಜಿತಾ। ಚುಣ್ಣಕಮಕ್ಖಿತನ್ತಿ ಸಾಸಪಕಕ್ಕೇನ ಮುಖಪೀಳಕಾದೀನಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಲೋಣಮತ್ತಿಕಾಯ ದುಟ್ಠಲೋಹಿತಂ ವಿಲಿಯಾಪೇತ್ವಾ ತಿಲಪಿಟ್ಠೇನ ಲೋಹಿತಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ ಹಲಿದ್ದಿಯಾ ವಣ್ಣಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಚುಣ್ಣಕಗಣ್ಡಿಕಾಯ ಮುಖಂ ಪಹರನ್ತಿ, ತೇನೇಸ ಅತಿವಿಯ ವಿರೋಚತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ।
Alattakakatāti alattakena rañjitā. Cuṇṇakamakkhitanti sāsapakakkena mukhapīḷakādīni nīharitvā loṇamattikāya duṭṭhalohitaṃ viliyāpetvā tilapiṭṭhena lohitaṃ pasādetvā haliddiyā vaṇṇaṃ sampādetvā cuṇṇakagaṇḍikāya mukhaṃ paharanti, tenesa ativiya virocati. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ಅಟ್ಠಾಪದಕತಾತಿ ರಸೋದಕೇನ ಮಕ್ಖಿತ್ವಾ ನಲಾಟಪರಿಯನ್ತೇ ಆವತ್ತನಪರಿವತ್ತೇ ಕತ್ವಾ ಅಟ್ಠಪದಕರಚನಾಯ ರಚಿತಾ। ಅಞ್ಜನೀತಿ ಅಞ್ಜನನಾಳಿಕಾ।
Aṭṭhāpadakatāti rasodakena makkhitvā nalāṭapariyante āvattanaparivatte katvā aṭṭhapadakaracanāya racitā. Añjanīti añjananāḷikā.
ಓದಹೀತಿ ಠಪೇಸಿ। ಪಾಸನ್ತಿ ವಾಕರಾಜಾಲಂ। ನಾಸದಾತಿ ನ ಘಟ್ಟಯಿ। ನಿವಾಪನ್ತಿ ನಿವಾಪಸುತ್ತೇ ವುತ್ತನಿವಾಪತಿಣಸದಿಸಭೋಜನಂ। ಕನ್ದನ್ತೇತಿ ವಿರವಮಾನೇ ಪರಿದೇವಮಾನೇ। ಇಮಾಯ ಹಿ ಗಾಥಾಯ ಥೇರೋ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಮಿಗಲುದ್ದಕೇ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ, ಅವಸೇಸಞಾತಕೇ ಮಿಗಲುದ್ದಕಪರಿಸಂ ವಿಯ, ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಂ ವಾಕರಾಜಾಲಂ ವಿಯ, ಅತ್ತನಾ ಭುತ್ತಭೋಜನಂ ನಿವಾಪತಿಣಂ ವಿಯ, ಅತ್ತಾನಂ ಮಹಾಮಿಗಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಮಹಾಮಿಗೋ ಯಾವದತ್ಥಂ ನಿವಾಪತಿಣಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಗೀವಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದಿಸಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮಂ ನಾಮ ಠಾನಂ ಗತಸ್ಸ ಸೋತ್ಥಿ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮಿಗಲುದ್ದಕಾನಂ ಪರಿದೇವನ್ತಾನಂಯೇವ ವಾಕರಂ ಅಘಟ್ಟಯಮಾನೋವ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಘನಚ್ಛಾಯಸ್ಸ ಛತ್ತಸ್ಸ ವಿಯ ಗುಮ್ಬಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಮನ್ದಮನ್ದೇನ ವಾತೇನ ಬೀಜಯಮಾನೋ ಆಗತಮಗ್ಗಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಮೇವ ಥೇರೋ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಭಾಸಿತ್ವಾ ಆಕಾಸೇನೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಿಗಚೀರೇ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಸಿ।
Odahīti ṭhapesi. Pāsanti vākarājālaṃ. Nāsadāti na ghaṭṭayi. Nivāpanti nivāpasutte vuttanivāpatiṇasadisabhojanaṃ. Kandanteti viravamāne paridevamāne. Imāya hi gāthāya thero mātāpitaro migaluddake viya katvā dassesi, avasesañātake migaluddakaparisaṃ viya, hiraññasuvaṇṇaṃ vākarājālaṃ viya, attanā bhuttabhojanaṃ nivāpatiṇaṃ viya, attānaṃ mahāmigaṃ viya katvā dassesi. Yathā hi mahāmigo yāvadatthaṃ nivāpatiṇaṃ khāditvā pānīyaṃ pivitvā gīvaṃ ukkhipitvā disaṃ oloketvā ‘‘imaṃ nāma ṭhānaṃ gatassa sotthi bhavissatī’’ti migaluddakānaṃ paridevantānaṃyeva vākaraṃ aghaṭṭayamānova uppatitvā araññaṃ pavisitvā ghanacchāyassa chattassa viya gumbassa heṭṭhā mandamandena vātena bījayamāno āgatamaggaṃ olokento tiṭṭhati, evameva thero imā gāthā bhāsitvā ākāseneva gantvā migacīre paccupaṭṭhāsi.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಥೇರೋ ಆಕಾಸೇನ ಗತೋತಿ। ಪಿತಾ ಕಿರಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿ ಸತ್ತಸು ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕೇಸು ಅಗ್ಗಳಂ ದಾಪೇತ್ವಾ ಮಲ್ಲೇ ಆಣಾಪೇಸಿ – ‘‘ಸಚೇ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ , ಹತ್ಥಪಾದೇಸು ನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ಹರಿತ್ವಾ ಗಿಹಿವೇಸಂ ಗಣ್ಹಾಪೇಥಾ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಥೇರೋ – ‘‘ಏತೇ ಮಾದಿಸಂ ಮಹಾಖೀಣಾಸವಂ ಹತ್ಥೇ ವಾ ಪಾದೇ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಂ ನೇಸಂ ಮಾ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಆಕಾಸೇನ ಅಗಮಾಸಿ। ಪರಸಮುದ್ದವಾಸಿತ್ಥೇರಾನಂ ಪನ – ‘‘ಠಿತಕೋವ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಭಾಸಿತ್ವಾ ವೇಹಾಸಂ ಅಬ್ಭುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಕೋರಬ್ಯಸ್ಸ ಮಿಗಚೀರೇ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಸೀ’’ತಿ ಅಯಂ ವಾಚನಾಮಗ್ಗೋಯೇವ।
Kasmā pana thero ākāsena gatoti. Pitā kirassa seṭṭhi sattasu dvārakoṭṭhakesu aggaḷaṃ dāpetvā malle āṇāpesi – ‘‘sace nikkhamitvā gacchati , hatthapādesu naṃ gahetvā kāsāyāni haritvā gihivesaṃ gaṇhāpethā’’ti. Tasmā thero – ‘‘ete mādisaṃ mahākhīṇāsavaṃ hatthe vā pāde vā gahetvā apuññaṃ pasaveyyuṃ, taṃ nesaṃ mā ahosī’’ti cintetvā ākāsena agamāsi. Parasamuddavāsittherānaṃ pana – ‘‘ṭhitakova imā gāthā bhāsitvā vehāsaṃ abbhuggantvā rañño korabyassa migacīre paccupaṭṭhāsī’’ti ayaṃ vācanāmaggoyeva.
೩೦೩. ಮಿಗವೋತಿ ತಸ್ಸ ಉಯ್ಯಾನಪಾಲಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಸೋಧೇನ್ತೋತಿ ಉಯ್ಯಾನಮಗ್ಗಂ ಸಮಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಉಯ್ಯಾನೇ ತಚ್ಛಿತಬ್ಬಯುತ್ತಟ್ಠಾನಾನಿ ತಚ್ಛಾಪೇನ್ತೋ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತಬ್ಬಯುತ್ತಾನಿ ಠಾನಾನಿ ಸಮ್ಮಜ್ಜಾಪೇನ್ತೋ ವಾಲುಕಾಓಕಿರಣ-ಪುಪ್ಫವಿಕಿರಣ-ಪುಣ್ಣಘಟಟ್ಠಪನ-ಕದಲಿಕ್ಖನ್ಧಠಪನಾದೀನಿ ಚ ಕರೋನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇನ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಾಜಾ ಸದಾ ಇಮಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇಸಿ, ಪಸ್ಸಿತುಕಾಮೋ ಏತಂ, ಆಗತಭಾವಂ ಪನಸ್ಸ ನ ಜಾನಾತಿ, ಮಹಾ ಖೋ ಪನಾಯಂ ಪಣ್ಣಾಕಾರೋ, ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಯೇನ ರಾಜಾ ಕೋರಬ್ಯೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ।
303.Migavoti tassa uyyānapālassa nāmaṃ. Sodhentoti uyyānamaggaṃ samaṃ kāretvā antouyyāne tacchitabbayuttaṭṭhānāni tacchāpento sammajjitabbayuttāni ṭhānāni sammajjāpento vālukāokiraṇa-pupphavikiraṇa-puṇṇaghaṭaṭṭhapana-kadalikkhandhaṭhapanādīni ca karontoti attho. Yena rājā korabyo tenupasaṅkamīti amhākaṃ rājā sadā imassa kulaputtassa vaṇṇaṃ kathesi, passitukāmo etaṃ, āgatabhāvaṃ panassa na jānāti, mahā kho panāyaṃ paṇṇākāro, gantvā rañño ārocessāmīti cintetvā yena rājā korabyo tenupasaṅkami.
ಕಿತ್ತಯಮಾನೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಸೋ ಕಿರ ರಾಜಾ ಥೇರಂ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ ಬಲಮಜ್ಝೇಪಿ ನಾಟಕಮಜ್ಝೇಪಿ – ‘‘ದುಕ್ಕರಂ ಕತಂ ಕುಲಪುತ್ತೇನ ತಾವ ಮಹನ್ತಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಪುನನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಅನಪಲೋಕೇನ್ತೇನಾ’’ತಿ ಗುಣಂ ಕಥೇಸಿ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಯಂ ಏವಮಾಹ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಥಾತಿ ವತ್ವಾತಿ ಓರೋಧಮಹಾಮತ್ತಬಲಕಾಯಾದೀಸು ಯಸ್ಸ ಯಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ, ತಸ್ಸ ತಂ ದಾಪೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಸ್ಸಟಾಯ ಉಸ್ಸಟಾಯಾತಿ ಉಸ್ಸಿತಾಯ ಉಸ್ಸಿತಾಯ, ಮಹಾಮತ್ತಮಹಾರಟ್ಠಿಕಾದೀನಂ ವಸೇನ ಉಗ್ಗತುಗ್ಗತಮೇವ ಪರಿಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಧ ಭವಂ ರಟ್ಠಪಾಲೋ ಹತ್ಥತ್ಥರೇ ನಿಸೀದತೂತಿ ಹತ್ಥತ್ಥರೋ ತನುಕೋ ಬಹಲಪುಪ್ಫಾದಿಗುಣಂ ಕತ್ವಾ ಅತ್ಥತೋ ಅಭಿಲಕ್ಖಿತೋ ಹೋತಿ, ತಾದಿಸೇ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿತುಂ ನ ಯುತ್ತನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಏವಮಾಹ।
Kittayamāno ahosīti so kira rājā theraṃ anussaritvā balamajjhepi nāṭakamajjhepi – ‘‘dukkaraṃ kataṃ kulaputtena tāva mahantaṃ sampattiṃ pahāya pabbajitvā punanivattitvā anapalokentenā’’ti guṇaṃ kathesi, taṃ gahetvā ayaṃ evamāha. Vissajjethātivatvāti orodhamahāmattabalakāyādīsu yassa yaṃ anucchavikaṃ, tassa taṃ dāpetvāti attho. Ussaṭāya ussaṭāyāti ussitāya ussitāya, mahāmattamahāraṭṭhikādīnaṃ vasena uggatuggatameva parisaṃ gahetvā upasaṅkamīti attho. Idha bhavaṃ raṭṭhapālo hatthatthare nisīdatūti hatthattharo tanuko bahalapupphādiguṇaṃ katvā atthato abhilakkhito hoti, tādise anāpucchitvā nisīdituṃ na yuttanti maññamāno evamāha.
೩೦೪. ಪಾರಿಜುಞ್ಞಾನೀತಿ ಪಾರಿಜುಞ್ಞಭಾವಾ ಪರಿಕ್ಖಯಾ। ಜಿಣ್ಣೋತಿ ಜರಾಜಿಣ್ಣೋ। ವುಡ್ಢೋತಿ ವಯೋವುಡ್ಢೋ। ಮಹಲ್ಲಕೋತಿ ಜಾತಿಮಹಲ್ಲಕೋ। ಅದ್ಧಗತೋತಿ ಅದ್ಧಾನಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ। ವಯೋಅನುಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಪಚ್ಛಿಮವಯಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ। ಪಬ್ಬಜತೀತಿ ಧುರವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ವನ್ದಿತ್ವಾ, – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಯಾ ದಹರಕಾಲೇ ಬಹುಂ ಕುಸಲಂ ಕತಂ, ಇದಾನಿ ಮಹಲ್ಲಕೋಮ್ಹಿ, ಮಹಲ್ಲಕಸ್ಸ ಚೇಸಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ನಾಮ, ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪಹರಿತಂ ಕತ್ವಾ ಜೀವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಪಬ್ಬಾಜೇಥ ಮಂ, ಭನ್ತೇ,’’ತಿ ಕಾರುಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತೋ ಯಾಚತಿ, ಥೇರಾ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ದುತಿಯವಾರೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
304.Pārijuññānīti pārijuññabhāvā parikkhayā. Jiṇṇoti jarājiṇṇo. Vuḍḍhoti vayovuḍḍho. Mahallakoti jātimahallako. Addhagatoti addhānaṃ atikkanto. Vayoanuppattoti pacchimavayaṃ anuppatto. Pabbajatīti dhuravihāraṃ gantvā bhikkhū vanditvā, – ‘‘bhante, mayā daharakāle bahuṃ kusalaṃ kataṃ, idāni mahallakomhi, mahallakassa cesā pabbajjā nāma, cetiyaṅgaṇaṃ sammajjitvā appaharitaṃ katvā jīvissāmi, pabbājetha maṃ, bhante,’’ti kāruññaṃ uppādento yācati, therā anukampāya pabbājenti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Dutiyavārepi eseva nayo.
ಅಪ್ಪಾಬಾಧೋತಿ ಅರೋಗೋ। ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕೋತಿ ನಿದ್ದುಕ್ಖೋ। ಸಮವೇಪಾಕಿನಿಯಾತಿ ಸಮವಿಪಾಚನಿಯಾ। ಗಹಣಿಯಾತಿ ಕಮ್ಮಜತೇಜೋಧಾತುಯಾ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಭುತ್ತಭುತ್ತೋ ಆಹಾರೋ ಜೀರತಿ, ಯಸ್ಸ ವಾ ಪನ ಪುಟಭತ್ತಂ ವಿಯ ತಥೇವ ತಿಟ್ಠತಿ, ಉಭೋಪೇತೇ ನ ಸಮವೇಪಾಕಿನಿಯಾ ಗಹಣಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಭುತ್ತಕಾಲೇ ಭತ್ತಚ್ಛನ್ದೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೇವ, ಅಯಂ ಸಮವೇಪಾಕಿನಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ನಾತಿಸೀತಾಯ ನಚ್ಚುಣ್ಹಾಯಾತಿ ತೇನೇವ ಕಾರಣೇನ ನಾತಿಸೀತಾಯ ನಚ್ಚುಣ್ಹಾಯ। ಅನುಪುಬ್ಬೇನಾತಿ ರಾಜಾನೋ ವಾ ಹರನ್ತೀತಿಆದಿನಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ। ದುತಿಯವಾರೇ ರಾಜಭಯಚೋರಭಯಛಾತಕಭಯಾದಿನಾ ಅನುಕ್ಕಮೇನ।
Appābādhoti arogo. Appātaṅkoti niddukkho. Samavepākiniyāti samavipācaniyā. Gahaṇiyāti kammajatejodhātuyā. Tattha yassa bhuttabhutto āhāro jīrati, yassa vā pana puṭabhattaṃ viya tatheva tiṭṭhati, ubhopete na samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgatā. Yassa pana bhuttakāle bhattacchando uppajjateva, ayaṃ samavepākiniyā samannāgato. Nātisītāya naccuṇhāyāti teneva kāraṇena nātisītāya naccuṇhāya. Anupubbenāti rājāno vā harantītiādinā anukkamena. Dutiyavāre rājabhayacorabhayachātakabhayādinā anukkamena.
೩೦೫. ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸಾ ಉದ್ದಿಟ್ಠಾತಿ ಧಮ್ಮನಿದ್ದೇಸಾ ಉದ್ದಿಟ್ಠಾ। ಉಪನಿಯ್ಯತೀತಿ ಜರಾಮರಣಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಆಯುಕ್ಖಯೇನ ವಾ ತತ್ಥ ನಿಯ್ಯತಿ। ಅದ್ಧುವೋತಿ ಧುವಟ್ಠಾನವಿರಹಿತೋ। ಅತಾಣೋತಿ ತಾಯಿತುಂ ಸಮತ್ಥೇನ ವಿರಹಿತೋ। ಅನಭಿಸ್ಸರೋತಿ ಅಸರಣೋ ಅಭಿಸರಿತ್ವಾ ಅಭಿಗನ್ತ್ವಾ ಅಸ್ಸಾಸೇತುಂ ಸಮತ್ಥೇನ ವಿರಹಿತೋ। ಅಸ್ಸಕೋತಿ ನಿಸ್ಸಕೋ ಸಕಭಣ್ಡವಿರಹಿತೋ। ಸಬ್ಬಂ ಪಹಾಯ ಗಮನೀಯನ್ತಿ ಸಕಭಣ್ಡನ್ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖಿತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪಹಾಯ ಲೋಕೇನ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ತಣ್ಹಾದಾಸೋತಿ ತಣ್ಹಾಯ ದಾಸೋ।
305.Dhammuddesā uddiṭṭhāti dhammaniddesā uddiṭṭhā. Upaniyyatīti jarāmaraṇasantikaṃ gacchati, āyukkhayena vā tattha niyyati. Addhuvoti dhuvaṭṭhānavirahito. Atāṇoti tāyituṃ samatthena virahito. Anabhissaroti asaraṇo abhisaritvā abhigantvā assāsetuṃ samatthena virahito. Assakoti nissako sakabhaṇḍavirahito. Sabbaṃ pahāya gamanīyanti sakabhaṇḍanti sallakkhitaṃ sabbaṃ pahāya lokena gantabbaṃ. Taṇhādāsoti taṇhāya dāso.
೩೦೬. ಹತ್ಥಿಸ್ಮಿನ್ತಿ ಹತ್ಥಿಸಿಪ್ಪೇ। ಕತಾವೀತಿ ಕತಕರಣೀಯೋ, ಸಿಕ್ಖಿತಸಿಕ್ಖೋ ಪಗುಣಸಿಪ್ಪೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಊರುಬಲೀತಿ ಊರುಬಲಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಯಸ್ಸ ಹಿ ಫಲಕಞ್ಚ ಆವುಧಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಸೇನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅಭಿನ್ನಂ ಭಿನ್ದತೋ ಭಿನ್ನಂ ಸನ್ಧಾರಯತೋ ಪರಹತ್ಥಗತಂ ರಜ್ಜಂ ಆಹರಿತುಂ ಊರುಬಲಂ ಅತ್ಥಿ, ಅಯಂ ಊರುಬಲೀ ನಾಮ। ಬಾಹುಬಲೀತಿ ಬಾಹುಬಲಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಸೇಸಂ ಪುರಿಮಸದಿಸಮೇವ। ಅಲಮತ್ತೋತಿ ಸಮತ್ಥಅತ್ತಭಾವೋ।
306.Hatthisminti hatthisippe. Katāvīti katakaraṇīyo, sikkhitasikkho paguṇasippoti attho. Esa nayo sabbattha. Ūrubalīti ūrubalasampanno. Yassa hi phalakañca āvudhañca gahetvā parasenaṃ pavisitvā abhinnaṃ bhindato bhinnaṃ sandhārayato parahatthagataṃ rajjaṃ āharituṃ ūrubalaṃ atthi, ayaṃ ūrubalī nāma. Bāhubalīti bāhubalasampanno. Sesaṃ purimasadisameva. Alamattoti samatthaattabhāvo.
ಪರಿಯೋಧಾಯ ವತ್ತಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಉಪ್ಪದ್ದವಂ ಓಧಾಯ ಅವತ್ಥರಿತ್ವಾ ವತ್ತಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಗಹಿತಾ।
Pariyodhāya vattissantīti uppannaṃ uppaddavaṃ odhāya avattharitvā vattissantīti sallakkhetvā gahitā.
ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಖೋ, ಭೋ ರಟ್ಠಪಾಲ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ರಾಜಕುಲೇ ಪಹೂತಂ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣನ್ತಿ ಇದಂ ಸೋ ರಾಜಾ ಉಪರಿ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ಆಹರನ್ತೋ ಆಹ।
Saṃvijjatikho, bho raṭṭhapāla, imasmiṃ rājakule pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇanti idaṃ so rājā upari dhammuddesassa kāraṇaṃ āharanto āha.
ಅಥಾಪರಂ ಏತದವೋಚಾತಿ ಏತಂ ‘‘ಪಸ್ಸಾಮಿ ಲೋಕೇ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಚತುನ್ನಂ ಧಮ್ಮುದ್ದೇಸಾನಂ ಅನುಗೀತಿಂ ಅವೋಚ।
Athāparaṃetadavocāti etaṃ ‘‘passāmi loke’’tiādinā nayena catunnaṃ dhammuddesānaṃ anugītiṃ avoca.
೩೦೭. ತತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋವ ಕಾಮೇ ಅಭಿಪತ್ಥಯನ್ತೀತಿ ಏಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ದ್ವೇ ಪತ್ಥಯನ್ತಿ, ದ್ವೇ ಲಭಿತ್ವಾ ಚತ್ತಾರೋತಿ ಏವಂ ಉತ್ತರುತ್ತರಿ ವತ್ಥುಕಾಮಕಿಲೇಸಕಾಮೇ ಪತ್ಥಯನ್ತಿಯೇವ।
307. Tattha bhiyyova kāme abhipatthayantīti ekaṃ labhitvā dve patthayanti, dve labhitvā cattāroti evaṃ uttaruttari vatthukāmakilesakāme patthayantiyeva.
ಪಸಯ್ಹಾತಿ ಸಪತ್ತಗಣಂ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ। ಸಸಾಗರನ್ತನ್ತಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಾಗರನ್ತೇನ। ಓರಂ ಸಮುದ್ದಸ್ಸಾತಿ ಯಂ ಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಓರತೋ ಸಕರಟ್ಠಂ, ತೇನ ಅತಿತ್ತರೂಪೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಹತ್ಥೀತಿ ನ ಹಿ ಅತ್ಥಿ।
Pasayhāti sapattagaṇaṃ abhibhavitvā. Sasāgarantanti saddhiṃ sāgarantena. Oraṃ samuddassāti yaṃ samuddassa orato sakaraṭṭhaṃ, tena atittarūpoti attho. Na hatthīti na hi atthi.
ಅಹೋ ವತಾ ನೋತಿ ಅಹೋ ವತ ನು, ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಅಮರಾತಿ ಚಾಹೂತಿ ಅಮರಂ ಇತಿ ಚ ಆಹು। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಂ ಮತಂ ಞಾತೀ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಕನ್ದನ್ತಿ, ತಂ – ‘‘ಅಹೋ ವತ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಾತಾ ಮತೋ, ಪುತ್ತೋ ಮತೋ’’ತಿಆದೀನಿಪಿ ವದನ್ತಿ।
Aho vatā noti aho vata nu, ayameva vā pāṭho. Amarāticāhūti amaraṃ iti ca āhu. Idaṃ vuttaṃ hoti – yaṃ mataṃ ñātī parivāretvā kandanti, taṃ – ‘‘aho vata amhākaṃ bhātā mato, putto mato’’tiādīnipi vadanti.
ಫುಸನ್ತಿ ಫಸ್ಸನ್ತಿ ಮರಣಫಸ್ಸಂ ಫುಸನ್ತಿ। ತಥೇವ ಫುಟ್ಠೋತಿ ಯಥಾ ಬಾಲೋ, ಧೀರೋಪಿ ತಥೇವ ಮರಣಫಸ್ಸೇನ ಫುಟ್ಠೋ, ಅಫುಟ್ಠೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ। ಬಾಲೋ ಚ ಬಾಲ್ಯಾ ವಧಿತೋವ ಸೇತೀತಿ ಬಾಲೋ ಬಾಲಭಾವೇನ ಮರಣಫಸ್ಸಂ ಆಗಮ್ಮ ವಧಿತೋವ ಸೇತಿ ಅಭಿಹತೋವ ಸಯತಿ। ಅಕತಂ ವತ ಮೇ ಕಲ್ಯಾಣನ್ತಿಆದಿವಿಪ್ಪಟಿಸಾರವಸೇನ ಚಲತಿ ವೇಧತಿ ವಿಪ್ಫನ್ದತಿ। ಧೀರೋ ಚ ನ ವೇಧತೀತಿ ಧೀರೋ ಸುಗತಿನಿಮಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ನ ವೇಧತಿ ನ ಚಲತಿ।
Phusanti phassanti maraṇaphassaṃ phusanti. Tatheva phuṭṭhoti yathā bālo, dhīropi tatheva maraṇaphassena phuṭṭho, aphuṭṭho nāma natthi, ayaṃ pana viseso. Bālo ca bālyā vadhitova setīti bālo bālabhāvena maraṇaphassaṃ āgamma vadhitova seti abhihatova sayati. Akataṃ vata me kalyāṇantiādivippaṭisāravasena calati vedhati vipphandati. Dhīro ca na vedhatīti dhīro sugatinimittaṃ passanto na vedhati na calati.
ಯಾಯ ವೋಸಾನಂ ಇಧಾಧಿಗಚ್ಛತೀತಿ ಯಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚವೋಸಾನಂ ಅರಹತ್ತಂ ಅಧಿಗಚ್ಛತಿ, ಸಾವ ಧನತೋ ಉತ್ತಮತರಾ। ಅಬ್ಯೋಸಿತತ್ತಾತಿ ಅಪರಿಯೋಸಿತತ್ತಾ, ಅರಹತ್ತಪತ್ತಿಯಾ, ಅಭಾವೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭವಾಭವೇಸೂತಿ ಹೀನಪ್ಪಣೀತೇಸು ಭವೇಸು।
Yāya vosānaṃ idhādhigacchatīti yāya paññāya imasmiṃ loke sabbakiccavosānaṃ arahattaṃ adhigacchati, sāva dhanato uttamatarā. Abyositattāti apariyositattā, arahattapattiyā, abhāvenāti attho. Bhavābhavesūti hīnappaṇītesu bhavesu.
ಉಪೇತಿ ಗಬ್ಭಞ್ಚ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕನ್ತಿ ತೇಸು ಪಾಪಂ ಕರೋನ್ತೇಸು ಯೋ ಕೋಚಿ ಸತ್ತೋ ಪರಮ್ಪರಾಯ ಸಂಸಾರಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಗಬ್ಭಞ್ಚ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ ಉಪೇತಿ। ತಸ್ಸಪ್ಪಪಞ್ಞೋತಿ ತಸ್ಸ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಅಪ್ಪಪಞ್ಞಸ್ಸ ಅಞ್ಞೋ ಅಪ್ಪಪಞ್ಞೋ ಅಭಿಸದ್ದಹನ್ತೋ।
Upeti gabbhañca parañca lokanti tesu pāpaṃ karontesu yo koci satto paramparāya saṃsāraṃ āpajjitvā gabbhañca parañca lokaṃ upeti. Tassappapaññoti tassa tādisassa appapaññassa añño appapañño abhisaddahanto.
ಸಕಮ್ಮುನಾ ಹಞ್ಞತೀತಿ ಅತ್ತನಾ ಕತಕಮ್ಮವಸೇನ ‘‘ಕಸಾಹಿಪಿ ತಾಲೇತೀ’’ತಿಆದೀಹಿ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾಹಿ ಹಞ್ಞತಿ। ಪೇಚ್ಚ ಪರಮ್ಹಿ ಲೋಕೇತಿ ಇತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಪರಮ್ಹಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ।
Sakammunāhaññatīti attanā katakammavasena ‘‘kasāhipi tāletī’’tiādīhi kammakāraṇāhi haññati. Pecca paramhi loketi ito gantvā paramhi apāyaloke.
ವಿರೂಪರೂಪೇನಾತಿ ವಿವಿಧರೂಪೇನ, ನಾನಾಸಭಾವೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಮಗುಣೇಸೂತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕೇಸು ಸಬ್ಬಕಾಮಗುಣೇಸು ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ। ದಹರಾತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ಕಲಲಮತ್ತಭಾವಂ ಉಪಾದಾಯ ತರುಣಾ। ವುಡ್ಢಾತಿ ವಸ್ಸಸತಾತಿಕ್ಕನ್ತಾ। ಅಪಣ್ಣಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಮೇವ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಅವಿರುದ್ಧಂ ಅದ್ವಜ್ಝಗಾಮಿಂ ಏಕನ್ತನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಸಾಮಞ್ಞಮೇವ ‘‘ಸೇಯ್ಯೋ, ಉತ್ತರಿತರಞ್ಚ ಪಣೀತತರಞ್ಚಾ’’ತಿ ಉಪಧಾರೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋಸ್ಮಿ ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯಂ ತ್ವಂ ವದಸಿ – ‘‘ಕಿಂ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಸುತ್ವಾ ವಾ’’ತಿ, ಇದಂ ದಿಸ್ವಾ ಚ ಸುತ್ವಾ ಚ ಪಬ್ಬಜಿತೋಸ್ಮೀತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸೀತಿ।
Virūparūpenāti vividharūpena, nānāsabhāvenāti attho. Kāmaguṇesūti diṭṭhadhammikasamparāyikesu sabbakāmaguṇesu ādīnavaṃ disvā. Daharāti antamaso kalalamattabhāvaṃ upādāya taruṇā. Vuḍḍhāti vassasatātikkantā. Apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyoti aviruddhaṃ advajjhagāmiṃ ekantaniyyānikaṃ sāmaññameva ‘‘seyyo, uttaritarañca paṇītatarañcā’’ti upadhāretvā pabbajitosmi mahārājāti. Tasmā yaṃ tvaṃ vadasi – ‘‘kiṃ disvā vā sutvā vā’’ti, idaṃ disvā ca sutvā ca pabbajitosmīti maṃ dhārehīti desanaṃ niṭṭhāpesīti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Raṭṭhapālasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೨. ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತಂ • 2. Raṭṭhapālasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೨. ರಟ್ಠಪಾಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Raṭṭhapālasuttavaṇṇanā
