Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi |
4. රට්ඨපාලත්ථෙරගාථා
4. Raṭṭhapālattheragāthā
769.
769.
ආතුරං බහුසඞ්කප්පං, යස්ස නත්ථි ධුවං ඨිති.
Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.
770.
770.
‘‘පස්ස චිත්තකතං රූපං, මණිනා කුණ්ඩලෙන ච;
‘‘Passa cittakataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;
අට්ඨිං තචෙන ඔනද්ධං, සහ වත්ථෙහි සොභති.
Aṭṭhiṃ tacena onaddhaṃ, saha vatthehi sobhati.
771.
771.
‘‘අලත්තකකතා පාදා, මුඛං චුණ්ණකමක්ඛිතං;
‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;
අලං බාලස්ස මොහාය, නො ච පාරගවෙසිනො.
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
772.
772.
‘‘අට්ඨපදකතා කෙසා, නෙත්තා අඤ්ජනමක්ඛිතා;
‘‘Aṭṭhapadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;
අලං බාලස්ස මොහාය, නො ච පාරගවෙසිනො.
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
773.
773.
‘‘අඤ්ජනීව නවා චිත්තා, පූතිකායො අලඞ්කතො;
‘‘Añjanīva navā cittā, pūtikāyo alaṅkato;
අලං බාලස්ස මොහාය, නො ච පාරගවෙසිනො.
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
774.
774.
‘‘ඔදහි මිගවො පාසං, නාසදා වාගුරං මිගො;
‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vāguraṃ migo;
භුත්වා නිවාපං ගච්ඡාම, කන්දන්තෙ මිගබන්ධකෙ.
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, kandante migabandhake.
775.
775.
‘‘ඡින්නො පාසො මිගවස්ස, නාසදා වාගුරං මිගො;
‘‘Chinno pāso migavassa, nāsadā vāguraṃ migo;
භුත්වා නිවාපං ගච්ඡාම, සොචන්තෙ මිගලුද්දකෙ.
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, socante migaluddake.
776.
776.
‘‘පස්සාමි ලොකෙ සධනෙ මනුස්සෙ, ලද්ධාන විත්තං න දදන්ති මොහා;
‘‘Passāmi loke sadhane manusse, laddhāna vittaṃ na dadanti mohā;
ලුද්ධා ධනං සන්නිචයං කරොන්ති, භිය්යොව කාමෙ අභිපත්ථයන්ති.
Luddhā dhanaṃ sannicayaṃ karonti, bhiyyova kāme abhipatthayanti.
777.
777.
‘‘රාජා පසය්හප්පථවිං විජෙත්වා, සසාගරන්තං මහිමාවසන්තො;
‘‘Rājā pasayhappathaviṃ vijetvā, sasāgarantaṃ mahimāvasanto;
ඔරං සමුද්දස්ස අතිත්තරූපො, පාරං සමුද්දස්සපි පත්ථයෙථ.
Oraṃ samuddassa atittarūpo, pāraṃ samuddassapi patthayetha.
778.
778.
‘‘රාජා ච අඤ්ඤෙ ච බහූ මනුස්සා, අවීතතණ්හා මරණං උපෙන්ති;
‘‘Rājā ca aññe ca bahū manussā, avītataṇhā maraṇaṃ upenti;
ඌනාව හුත්වාන ජහන්ති දෙහං, කාමෙහි ලොකම්හි න හත්ථි තිත්ති.
Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ, kāmehi lokamhi na hatthi titti.
779.
779.
‘‘කන්දන්ති නං ඤාතී පකිරිය කෙසෙ, අහො වතා නො අමරාති චාහු;
‘‘Kandanti naṃ ñātī pakiriya kese, aho vatā no amarāti cāhu;
වත්ථෙන නං පාරුතං නීහරිත්වා, චිතං සමොධාය තතො ඩහන්ති.
Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā, citaṃ samodhāya tato ḍahanti.
780.
780.
‘‘සො ඩය්හති සූලෙහි තුජ්ජමානො, එකෙන වත්ථෙන 3 පහාය භොගෙ;
‘‘So ḍayhati sūlehi tujjamāno, ekena vatthena 4 pahāya bhoge;
න මීයමානස්ස භවන්ති තාණා, ඤාතී ච මිත්තා අථ වා සහායා.
Na mīyamānassa bhavanti tāṇā, ñātī ca mittā atha vā sahāyā.
781.
781.
‘‘දායාදකා තස්ස ධනං හරන්ති, සත්තො පන ගච්ඡති යෙන කම්මං;
‘‘Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti, satto pana gacchati yena kammaṃ;
න මීයමානං ධනමන්වෙති 5 කිඤ්චි, පුත්තා ච දාරා ච ධනඤ්ච රට්ඨං.
Na mīyamānaṃ dhanamanveti 6 kiñci, puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.
782.
782.
‘‘න දීඝමායුං ලභතෙ ධනෙන, න චාපි විත්තෙන ජරං විහන්ති;
‘‘Na dīghamāyuṃ labhate dhanena, na cāpi vittena jaraṃ vihanti;
අප්පප්පං හිදං ජීවිතමාහු ධීරා, අසස්සතං විප්පරිණාමධම්මං.
Appappaṃ hidaṃ jīvitamāhu dhīrā, asassataṃ vippariṇāmadhammaṃ.
783.
783.
‘‘අඩ්ඪා දලිද්දා ච ඵුසන්ති ඵස්සං, බාලො ච ධීරො ච තථෙව ඵුට්ඨො;
‘‘Aḍḍhā daliddā ca phusanti phassaṃ, bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho;
බාලො හි බාල්යා වධිතොව සෙති, ධීරො ච නො වෙධති ඵස්සඵුට්ඨො.
Bālo hi bālyā vadhitova seti, dhīro ca no vedhati phassaphuṭṭho.
784.
784.
‘‘තස්මා හි පඤ්ඤාව ධනෙන සෙය්යා, යාය වොසානමිධාධිගච්ඡති;
‘‘Tasmā hi paññāva dhanena seyyā, yāya vosānamidhādhigacchati;
අබ්යොසිතත්තා හි භවාභවෙසු, පාපානි කම්මානි කරොති මොහා.
Abyositattā hi bhavābhavesu, pāpāni kammāni karoti mohā.
785.
785.
‘‘උපෙති ගබ්භඤ්ච පරඤ්ච ලොකං, සංසාරමාපජ්ජ පරම්පරාය;
‘‘Upeti gabbhañca parañca lokaṃ, saṃsāramāpajja paramparāya;
තස්සප්පපඤ්ඤො අභිසද්දහන්තො, උපෙති ගබ්භඤ්ච පරඤ්ච ලොකං.
Tassappapañño abhisaddahanto, upeti gabbhañca parañca lokaṃ.
786.
786.
‘‘චොරො යථා සන්ධිමුඛෙ ගහීතො, සකම්මුනා හඤ්ඤති පාපධම්මො;
‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati pāpadhammo;
එවං පජා පෙච්ච පරම්හි ලොකෙ, සකම්මුනා හඤ්ඤති පාපධම්මො.
Evaṃ pajā pecca paramhi loke, sakammunā haññati pāpadhammo.
787.
787.
‘‘කාමා හි චිත්රා මධුරා මනොරමා, විරූපරූපෙන මථෙන්ති චිත්තං;
‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;
ආදීනවං කාමගුණෙසු දිස්වා, තස්මා අහං පබ්බජිතොම්හි රාජ.
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.
788.
788.
‘‘දුමප්ඵලානීව පතන්ති මාණවා, දහරා ච වුඩ්ඪා ච සරීරභෙදා;
‘‘Dumapphalānīva patanti māṇavā, daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā;
එතම්පි දිස්වා පබ්බජිතොම්හි රාජ, අපණ්ණකං සාමඤ්ඤමෙව සෙය්යො.
Etampi disvā pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.
789.
789.
‘‘සද්ධායාහං පබ්බජිතො, උපෙතො ජිනසාසනෙ;
‘‘Saddhāyāhaṃ pabbajito, upeto jinasāsane;
අවජ්ඣා මය්හං පබ්බජ්ජා, අනණො භුඤ්ජාමි භොජනං.
Avajjhā mayhaṃ pabbajjā, anaṇo bhuñjāmi bhojanaṃ.
790.
790.
‘‘කාමෙ ආදිත්තතො දිස්වා, ජාතරූපානි සත්ථතො;
‘‘Kāme ādittato disvā, jātarūpāni satthato;
ගබ්භවොක්කන්තිතො දුක්ඛං, නිරයෙසු මහබ්භයං.
Gabbhavokkantito dukkhaṃ, nirayesu mahabbhayaṃ.
791.
791.
‘‘එතමාදීනවං ඤත්වා, සංවෙගං අලභිං තදා;
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, saṃvegaṃ alabhiṃ tadā;
සොහං විද්ධො තදා සන්තො, සම්පත්තො ආසවක්ඛයං.
Sohaṃ viddho tadā santo, sampatto āsavakkhayaṃ.
792.
792.
‘‘පරිචිණ්ණො මයා සත්ථා, කතං බුද්ධස්ස සාසනං;
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
ඔහිතො ගරුකො භාරො, භවනෙත්ති සමූහතා.
Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.
793.
793.
‘‘යස්සත්ථාය පබ්බජිතො, අගාරස්මානගාරියං;
‘‘Yassatthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;
සො මෙ අත්ථො අනුප්පත්තො, සබ්බසංයොජනක්ඛයො’’ති.
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo’’ti.
… රට්ඨපාලො ථෙරො….
… Raṭṭhapālo thero….
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්දකනිකාය (අට්ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ථෙරගාථා-අට්ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā / 4. රට්ඨපාලත්ථෙරගාථාවණ්ණනා • 4. Raṭṭhapālattheragāthāvaṇṇanā