Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi |
൪. രട്ഠപാലത്ഥേരഗാഥാ
4. Raṭṭhapālattheragāthā
൭൬൯.
769.
ആതുരം ബഹുസങ്കപ്പം, യസ്സ നത്ഥി ധുവം ഠിതി.
Āturaṃ bahusaṅkappaṃ, yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.
൭൭൦.
770.
‘‘പസ്സ ചിത്തകതം രൂപം, മണിനാ കുണ്ഡലേന ച;
‘‘Passa cittakataṃ rūpaṃ, maṇinā kuṇḍalena ca;
അട്ഠിം തചേന ഓനദ്ധം, സഹ വത്ഥേഹി സോഭതി.
Aṭṭhiṃ tacena onaddhaṃ, saha vatthehi sobhati.
൭൭൧.
771.
‘‘അലത്തകകതാ പാദാ, മുഖം ചുണ്ണകമക്ഖിതം;
‘‘Alattakakatā pādā, mukhaṃ cuṇṇakamakkhitaṃ;
അലം ബാലസ്സ മോഹായ, നോ ച പാരഗവേസിനോ.
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
൭൭൨.
772.
‘‘അട്ഠപദകതാ കേസാ, നേത്താ അഞ്ജനമക്ഖിതാ;
‘‘Aṭṭhapadakatā kesā, nettā añjanamakkhitā;
അലം ബാലസ്സ മോഹായ, നോ ച പാരഗവേസിനോ.
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
൭൭൩.
773.
‘‘അഞ്ജനീവ നവാ ചിത്താ, പൂതികായോ അലങ്കതോ;
‘‘Añjanīva navā cittā, pūtikāyo alaṅkato;
അലം ബാലസ്സ മോഹായ, നോ ച പാരഗവേസിനോ.
Alaṃ bālassa mohāya, no ca pāragavesino.
൭൭൪.
774.
‘‘ഓദഹി മിഗവോ പാസം, നാസദാ വാഗുരം മിഗോ;
‘‘Odahi migavo pāsaṃ, nāsadā vāguraṃ migo;
ഭുത്വാ നിവാപം ഗച്ഛാമ, കന്ദന്തേ മിഗബന്ധകേ.
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, kandante migabandhake.
൭൭൫.
775.
‘‘ഛിന്നോ പാസോ മിഗവസ്സ, നാസദാ വാഗുരം മിഗോ;
‘‘Chinno pāso migavassa, nāsadā vāguraṃ migo;
ഭുത്വാ നിവാപം ഗച്ഛാമ, സോചന്തേ മിഗലുദ്ദകേ.
Bhutvā nivāpaṃ gacchāma, socante migaluddake.
൭൭൬.
776.
‘‘പസ്സാമി ലോകേ സധനേ മനുസ്സേ, ലദ്ധാന വിത്തം ന ദദന്തി മോഹാ;
‘‘Passāmi loke sadhane manusse, laddhāna vittaṃ na dadanti mohā;
ലുദ്ധാ ധനം സന്നിചയം കരോന്തി, ഭിയ്യോവ കാമേ അഭിപത്ഥയന്തി.
Luddhā dhanaṃ sannicayaṃ karonti, bhiyyova kāme abhipatthayanti.
൭൭൭.
777.
‘‘രാജാ പസയ്ഹപ്പഥവിം വിജേത്വാ, സസാഗരന്തം മഹിമാവസന്തോ;
‘‘Rājā pasayhappathaviṃ vijetvā, sasāgarantaṃ mahimāvasanto;
ഓരം സമുദ്ദസ്സ അതിത്തരൂപോ, പാരം സമുദ്ദസ്സപി പത്ഥയേഥ.
Oraṃ samuddassa atittarūpo, pāraṃ samuddassapi patthayetha.
൭൭൮.
778.
‘‘രാജാ ച അഞ്ഞേ ച ബഹൂ മനുസ്സാ, അവീതതണ്ഹാ മരണം ഉപേന്തി;
‘‘Rājā ca aññe ca bahū manussā, avītataṇhā maraṇaṃ upenti;
ഊനാവ ഹുത്വാന ജഹന്തി ദേഹം, കാമേഹി ലോകമ്ഹി ന ഹത്ഥി തിത്തി.
Ūnāva hutvāna jahanti dehaṃ, kāmehi lokamhi na hatthi titti.
൭൭൯.
779.
‘‘കന്ദന്തി നം ഞാതീ പകിരിയ കേസേ, അഹോ വതാ നോ അമരാതി ചാഹു;
‘‘Kandanti naṃ ñātī pakiriya kese, aho vatā no amarāti cāhu;
വത്ഥേന നം പാരുതം നീഹരിത്വാ, ചിതം സമോധായ തതോ ഡഹന്തി.
Vatthena naṃ pārutaṃ nīharitvā, citaṃ samodhāya tato ḍahanti.
൭൮൦.
780.
‘‘സോ ഡയ്ഹതി സൂലേഹി തുജ്ജമാനോ, ഏകേന വത്ഥേന 3 പഹായ ഭോഗേ;
‘‘So ḍayhati sūlehi tujjamāno, ekena vatthena 4 pahāya bhoge;
ന മീയമാനസ്സ ഭവന്തി താണാ, ഞാതീ ച മിത്താ അഥ വാ സഹായാ.
Na mīyamānassa bhavanti tāṇā, ñātī ca mittā atha vā sahāyā.
൭൮൧.
781.
‘‘ദായാദകാ തസ്സ ധനം ഹരന്തി, സത്തോ പന ഗച്ഛതി യേന കമ്മം;
‘‘Dāyādakā tassa dhanaṃ haranti, satto pana gacchati yena kammaṃ;
ന മീയമാനം ധനമന്വേതി 5 കിഞ്ചി, പുത്താ ച ദാരാ ച ധനഞ്ച രട്ഠം.
Na mīyamānaṃ dhanamanveti 6 kiñci, puttā ca dārā ca dhanañca raṭṭhaṃ.
൭൮൨.
782.
‘‘ന ദീഘമായും ലഭതേ ധനേന, ന ചാപി വിത്തേന ജരം വിഹന്തി;
‘‘Na dīghamāyuṃ labhate dhanena, na cāpi vittena jaraṃ vihanti;
അപ്പപ്പം ഹിദം ജീവിതമാഹു ധീരാ, അസസ്സതം വിപ്പരിണാമധമ്മം.
Appappaṃ hidaṃ jīvitamāhu dhīrā, asassataṃ vippariṇāmadhammaṃ.
൭൮൩.
783.
‘‘അഡ്ഢാ ദലിദ്ദാ ച ഫുസന്തി ഫസ്സം, ബാലോ ച ധീരോ ച തഥേവ ഫുട്ഠോ;
‘‘Aḍḍhā daliddā ca phusanti phassaṃ, bālo ca dhīro ca tatheva phuṭṭho;
ബാലോ ഹി ബാല്യാ വധിതോവ സേതി, ധീരോ ച നോ വേധതി ഫസ്സഫുട്ഠോ.
Bālo hi bālyā vadhitova seti, dhīro ca no vedhati phassaphuṭṭho.
൭൮൪.
784.
‘‘തസ്മാ ഹി പഞ്ഞാവ ധനേന സേയ്യാ, യായ വോസാനമിധാധിഗച്ഛതി;
‘‘Tasmā hi paññāva dhanena seyyā, yāya vosānamidhādhigacchati;
അബ്യോസിതത്താ ഹി ഭവാഭവേസു, പാപാനി കമ്മാനി കരോതി മോഹാ.
Abyositattā hi bhavābhavesu, pāpāni kammāni karoti mohā.
൭൮൫.
785.
‘‘ഉപേതി ഗബ്ഭഞ്ച പരഞ്ച ലോകം, സംസാരമാപജ്ജ പരമ്പരായ;
‘‘Upeti gabbhañca parañca lokaṃ, saṃsāramāpajja paramparāya;
തസ്സപ്പപഞ്ഞോ അഭിസദ്ദഹന്തോ, ഉപേതി ഗബ്ഭഞ്ച പരഞ്ച ലോകം.
Tassappapañño abhisaddahanto, upeti gabbhañca parañca lokaṃ.
൭൮൬.
786.
‘‘ചോരോ യഥാ സന്ധിമുഖേ ഗഹീതോ, സകമ്മുനാ ഹഞ്ഞതി പാപധമ്മോ;
‘‘Coro yathā sandhimukhe gahīto, sakammunā haññati pāpadhammo;
ഏവം പജാ പേച്ച പരമ്ഹി ലോകേ, സകമ്മുനാ ഹഞ്ഞതി പാപധമ്മോ.
Evaṃ pajā pecca paramhi loke, sakammunā haññati pāpadhammo.
൭൮൭.
787.
‘‘കാമാ ഹി ചിത്രാ മധുരാ മനോരമാ, വിരൂപരൂപേന മഥേന്തി ചിത്തം;
‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;
ആദീനവം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, തസ്മാ അഹം പബ്ബജിതോമ്ഹി രാജ.
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, tasmā ahaṃ pabbajitomhi rāja.
൭൮൮.
788.
‘‘ദുമപ്ഫലാനീവ പതന്തി മാണവാ, ദഹരാ ച വുഡ്ഢാ ച സരീരഭേദാ;
‘‘Dumapphalānīva patanti māṇavā, daharā ca vuḍḍhā ca sarīrabhedā;
ഏതമ്പി ദിസ്വാ പബ്ബജിതോമ്ഹി രാജ, അപണ്ണകം സാമഞ്ഞമേവ സേയ്യോ.
Etampi disvā pabbajitomhi rāja, apaṇṇakaṃ sāmaññameva seyyo.
൭൮൯.
789.
‘‘സദ്ധായാഹം പബ്ബജിതോ, ഉപേതോ ജിനസാസനേ;
‘‘Saddhāyāhaṃ pabbajito, upeto jinasāsane;
അവജ്ഝാ മയ്ഹം പബ്ബജ്ജാ, അനണോ ഭുഞ്ജാമി ഭോജനം.
Avajjhā mayhaṃ pabbajjā, anaṇo bhuñjāmi bhojanaṃ.
൭൯൦.
790.
‘‘കാമേ ആദിത്തതോ ദിസ്വാ, ജാതരൂപാനി സത്ഥതോ;
‘‘Kāme ādittato disvā, jātarūpāni satthato;
ഗബ്ഭവോക്കന്തിതോ ദുക്ഖം, നിരയേസു മഹബ്ഭയം.
Gabbhavokkantito dukkhaṃ, nirayesu mahabbhayaṃ.
൭൯൧.
791.
‘‘ഏതമാദീനവം ഞത്വാ, സംവേഗം അലഭിം തദാ;
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, saṃvegaṃ alabhiṃ tadā;
സോഹം വിദ്ധോ തദാ സന്തോ, സമ്പത്തോ ആസവക്ഖയം.
Sohaṃ viddho tadā santo, sampatto āsavakkhayaṃ.
൭൯൨.
792.
‘‘പരിചിണ്ണോ മയാ സത്ഥാ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം;
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
ഓഹിതോ ഗരുകോ ഭാരോ, ഭവനേത്തി സമൂഹതാ.
Ohito garuko bhāro, bhavanetti samūhatā.
൭൯൩.
793.
‘‘യസ്സത്ഥായ പബ്ബജിതോ, അഗാരസ്മാനഗാരിയം;
‘‘Yassatthāya pabbajito, agārasmānagāriyaṃ;
സോ മേ അത്ഥോ അനുപ്പത്തോ, സബ്ബസംയോജനക്ഖയോ’’തി.
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo’’ti.
… രട്ഠപാലോ ഥേരോ….
… Raṭṭhapālo thero….
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā / ൪. രട്ഠപാലത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ • 4. Raṭṭhapālattheragāthāvaṇṇanā