| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๕-๖. โรหิตสฺสสุตฺตาทิวณฺณนา
5-6. Rohitassasuttādivaṇṇanā
๔๕-๔๖. ปญฺจเม (สํ. นิ. ฎี. ๑.๑.๑๐๗) เอโกกาเสติ จกฺกวาฬสฺส ปริยนฺตสญฺญิเต เอกสฺมิํ โอกาเสฯ ภุมฺมนฺติ ‘‘ยตฺถา’’ติ อิทํ ภุมฺมวจนํฯ สามญฺญโต วุตฺตมฺปิ ‘‘โส โลกสฺส อโนฺต’’ติ วจนโต วิสิฎฺฐวิสยเมว โหติฯ ‘‘น ชายติ, น มียตี’’ติ วตฺวา ปุน ‘‘น จวติ, น อุปปชฺชตี’’ติ กสฺมา วุตฺตนฺติ อาห ‘‘อิทํ อปราปรํ…เป.… คหิต’’นฺติฯ ปทคมเนนาติ ปทสา คมเนนฯ สตฺถา สงฺขารโลกสฺส อนฺตํ สนฺธาย วทติ อุปริ สพฺพานิ ปกาเสตุกาโมฯ สงฺขารโลกสฺส หิ อโนฺต นิพฺพานํฯ
45-46. Pañcame (saṃ. ni. ṭī. 1.1.107) ekokāseti cakkavāḷassa pariyantasaññite ekasmiṃ okāse. Bhummanti ‘‘yatthā’’ti idaṃ bhummavacanaṃ. Sāmaññato vuttampi ‘‘so lokassa anto’’ti vacanato visiṭṭhavisayameva hoti. ‘‘Na jāyati, na mīyatī’’ti vatvā puna ‘‘na cavati, na upapajjatī’’ti kasmā vuttanti āha ‘‘idaṃ aparāparaṃ…pe… gahita’’nti. Padagamanenāti padasā gamanena. Satthā saṅkhāralokassa antaṃ sandhāya vadati upari sabbāni pakāsetukāmo. Saṅkhāralokassa hi anto nibbānaṃ.
ทฬฺหํ ถิรํ ธนุ เอตสฺสาติ ทฬฺหธนฺวา, โส เอว ‘‘ทฬฺหธมฺมา’’ติ วุโตฺตฯ เตนาห ‘‘ทฬฺหธนู’’ติฯ อุตฺตมปฺปมาณํ นาม สหสฺสถามธนุฯ ธนุคฺคณฺหนสิปฺปจิตฺตกตาย ธนุคฺคโห, น ธนุคฺคหณมเตฺตนาติ อาห ‘‘ธนุคฺคโหติ ธนุอาจริโย’’ติฯ ‘‘ธนุคฺคโห’’ติ วตฺวา ‘‘สิกฺขิโต’’ติ วุเตฺต ธนุสิกฺขาย สิกฺขิโตติ วิญฺญายติฯ สิกฺขา จ เอตฺตเกน กาเลน สิกฺขนฺตสฺส อุกฺกํสคตา โหตีติ อาห ‘‘ทฺวาทส วสฺสานิ ธนุสิปฺปํ สิกฺขิโต’’ติฯ อุสภปฺปมาเณติ วีสติ ยฎฺฐิโย อุสภํ, ตสฺมิํ อุสภปฺปมาเณ ปเทเสฯ วาลคฺคนฺติ วาลโกฎิํฯ กตหโตฺถติ ปริจิตหโตฺถฯ กตสรเกฺขโปติ ถิรลเกฺข จ จลลเกฺข จ ปเรสํ ทสฺสนวเสน สรเกฺขปสฺส กตาปีฯ เตนาห ‘‘ทสฺสิตสิโปฺป’’ติ, ‘‘กตโยโคฺค’’ติ เกจิฯ อสนฺติ เอเตนาติ อสนํ, กโณฺฑฯ ตาลจฺฉาทินฺติ ตาลจฺฉายํฯ สา ปน รตนมตฺตา วิทตฺถิจตุรงฺคุลาฯ
Daḷhaṃ thiraṃ dhanu etassāti daḷhadhanvā, so eva ‘‘daḷhadhammā’’ti vutto. Tenāha ‘‘daḷhadhanū’’ti. Uttamappamāṇaṃ nāma sahassathāmadhanu. Dhanuggaṇhanasippacittakatāya dhanuggaho, na dhanuggahaṇamattenāti āha ‘‘dhanuggahoti dhanuācariyo’’ti. ‘‘Dhanuggaho’’ti vatvā ‘‘sikkhito’’ti vutte dhanusikkhāya sikkhitoti viññāyati. Sikkhā ca ettakena kālena sikkhantassa ukkaṃsagatā hotīti āha ‘‘dvādasa vassāni dhanusippaṃ sikkhito’’ti. Usabhappamāṇeti vīsati yaṭṭhiyo usabhaṃ, tasmiṃ usabhappamāṇe padese. Vālagganti vālakoṭiṃ. Katahatthoti paricitahattho. Katasarakkhepoti thiralakkhe ca calalakkhe ca paresaṃ dassanavasena sarakkhepassa katāpī. Tenāha ‘‘dassitasippo’’ti, ‘‘katayoggo’’ti keci. Asanti etenāti asanaṃ, kaṇḍo. Tālacchādinti tālacchāyaṃ. Sā pana ratanamattā vidatthicaturaṅgulā.
ปุรตฺถิมา สมุทฺทาติ เอกสฺมิํ จกฺกวาเฬ ปุรตฺถิมา สมุทฺทาฯ สมุทฺทสีเสน ปุรตฺถิมจกฺกวาฬมุขวฎฺฎิํ วทติฯ ปจฺฉิมสมุโทฺทติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ นิปฺปปญฺจตนฺติ อทนฺตการิตํฯ สมฺปเตฺตติ ตาทิเสน ชเวน คจฺฉเนฺตน สมฺปเตฺตฯ อโนตเตฺตติ เอตฺถาปิ ‘‘สมฺปเตฺต’’ติ ปทํ อาเนตฺวา สมฺพโนฺธ, ตถา ‘‘นาคลตาทนฺตกฎฺฐ’’นฺติ เอตฺถาปิฯ ตทาติ ยทา โส โลกนฺตคเวสโก อโหสิ, ตทาฯ ทีฆายุกกาโลติ อเนกวสฺสสหสฺสายุกกาโลฯ จกฺกวาฬโลกสฺสาติ สามญฺญวเสน เอกวจนํ, จกฺกวาฬโลกานนฺติ อโตฺถฯ อิมสฺมิํเยว จกฺกวาเฬ นิพฺพตฺติปุพฺพปริจยสิทฺธาย นิกนฺติยาฯ
Puratthimā samuddāti ekasmiṃ cakkavāḷe puratthimā samuddā. Samuddasīsena puratthimacakkavāḷamukhavaṭṭiṃ vadati. Pacchimasamuddoti etthāpi eseva nayo. Nippapañcatanti adantakāritaṃ. Sampatteti tādisena javena gacchantena sampatte. Anotatteti etthāpi ‘‘sampatte’’ti padaṃ ānetvā sambandho, tathā ‘‘nāgalatādantakaṭṭha’’nti etthāpi. Tadāti yadā so lokantagavesako ahosi, tadā. Dīghāyukakāloti anekavassasahassāyukakālo. Cakkavāḷalokassāti sāmaññavasena ekavacanaṃ, cakkavāḷalokānanti attho. Imasmiṃyeva cakkavāḷe nibbattipubbaparicayasiddhāya nikantiyā.
สสญฺญิมฺหิ สมนเกติ น รูปธมฺมมตฺตเก, อถ โข ปญฺจกฺขนฺธสมุทาเยติ ทเสฺสติฯ สมิตปาโปติ สมุจฺฉินฺนสํกิเลสธโมฺมฯ ฉฎฺฐํ อุตฺตานเมวฯ
Sasaññimhi samanaketi na rūpadhammamattake, atha kho pañcakkhandhasamudāyeti dasseti. Samitapāpoti samucchinnasaṃkilesadhammo. Chaṭṭhaṃ uttānameva.
โรหิตสฺสสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Rohitassasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya
๕. โรหิตสฺสสุตฺตํ • 5. Rohitassasuttaṃ
๖. ทุติยโรหิตสฺสสุตฺตํ • 6. Dutiyarohitassasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๕. โรหิตสฺสสุตฺตวณฺณนา • 5. Rohitassasuttavaṇṇanā
