| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
६. रोहितस्ससुत्तवण्णना
6. Rohitassasuttavaṇṇanā
१०७. छट्ठे यत्थाति चक्कवाळलोकस्स एकोकासे भुम्मं। न चवति न उपपज्जतीति इदं अपरापरं चुतिपटिसन्धिवसेन गहितं। गमनेनाति पदगमनेन। नाहं तं लोकस्स अन्तन्ति सत्था सङ्खारलोकस्स अन्तं सन्धाय वदति। ञातेय्यन्तिआदीसु ञातब्बं, दट्ठब्बं, पत्तब्बन्ति अत्थो।
107. Chaṭṭhe yatthāti cakkavāḷalokassa ekokāse bhummaṃ. Na cavati na upapajjatīti idaṃ aparāparaṃ cutipaṭisandhivasena gahitaṃ. Gamanenāti padagamanena. Nāhaṃ taṃ lokassa antanti satthā saṅkhāralokassa antaṃ sandhāya vadati. Ñāteyyantiādīsu ñātabbaṃ, daṭṭhabbaṃ, pattabbanti attho.
इति देवपुत्तेन चक्कवाळलोकस्स अन्तो पुच्छितो, सत्थारा सङ्खारलोकस्स कथितो। सो पन अत्तनो पञ्हेन सद्धिं सत्थु ब्याकरणं समेतीति सञ्ञाय पसंसन्तो अच्छरियन्तिआदिमाह।
Iti devaputtena cakkavāḷalokassa anto pucchito, satthārā saṅkhāralokassa kathito. So pana attano pañhena saddhiṃ satthu byākaraṇaṃ sametīti saññāya pasaṃsanto acchariyantiādimāha.
दळ्हधम्मोति दळ्हधनु, उत्तमप्पमाणेन धनुना समन्नागतो। धनुग्गहोति धनुआचरियो। सुसिक्खितोति दस द्वादस वस्सानि धनुसिप्पं सिक्खितो। कतहत्थोति उसभप्पमाणेपि वालग्गं विज्झितुं समत्थभावेन कतहत्थो। कतूपासनोति कतसरक्खेपो दस्सितसिप्पो। असनेनाति कण्डेन। अतिपातेय्याति अतिक्कमेय्य। यावता सो तालच्छायं अतिक्कमेय्य, तावता कालेन एकचक्कवाळं अतिक्कमामीति अत्तनो जवसम्पत्तिं दस्सेति।
Daḷhadhammoti daḷhadhanu, uttamappamāṇena dhanunā samannāgato. Dhanuggahoti dhanuācariyo. Susikkhitoti dasa dvādasa vassāni dhanusippaṃ sikkhito. Katahatthoti usabhappamāṇepi vālaggaṃ vijjhituṃ samatthabhāvena katahattho. Katūpāsanoti katasarakkhepo dassitasippo. Asanenāti kaṇḍena. Atipāteyyāti atikkameyya. Yāvatā so tālacchāyaṃ atikkameyya, tāvatā kālena ekacakkavāḷaṃ atikkamāmīti attano javasampattiṃ dasseti.
पुरत्थिमा समुद्दा पच्छिमोति यथा पुरत्थिमसमुद्दा पच्छिमसमुद्दो दूरे, एवं मे दूरे पदवीतिहारो अहोसीति वदति। सो किर पाचीनचक्कवाळमुखवट्टियं ठितो पादं पसारेत्वा पच्छिमचक्कवाळमुखवट्टियं अक्कमति, पुन दुतियं पादं पसारेत्वा परचक्कवाळमुखवट्टियं अक्कमति। इच्छागतन्ति इच्छा एव। अञ्ञत्रेवाति निप्पपञ्चतं दस्सेति। भिक्खाचारकाले किरेस नागलतादन्तकट्ठं खादित्वा अनोतत्ते मुखं धोवित्वा काले सम्पत्ते उत्तरकुरुम्हि पिण्डाय चरित्वा चक्कवाळमुखवट्टियं निसिन्नो भत्तकिच्चं करोति, तत्थ मुहुत्तं विस्समित्वा पुन जवति। वस्ससतायुकोति तदा दीघायुककालो होति, अयं पन वस्ससतावसिट्ठे आयुम्हि गमनं आरभि। वस्ससतजीवीति तं वस्ससतं अनन्तरायेन जीवन्तो। अन्तराव कालङ्कतोति चक्कवाळलोकस्स अन्तं अप्पत्वा अन्तराव मतो। सो पन तत्थ कालं कत्वापि आगन्त्वा इमस्मिंयेव चक्कवाळे निब्बत्ति। अप्पत्वाति सङ्खारलोकस्स अन्तं अप्पत्वा। दुक्खस्साति वट्टदुक्खस्स। अन्तकिरियन्ति परियन्तकरणं। कळेवरेति अत्तभावे। ससञ्ञिम्हि समनकेति ससञ्ञे सचित्ते। लोकन्ति दुक्खसच्चं। लोकसमुदयन्ति समुदयसच्चं। लोकनिरोधन्ति निरोधसच्चं। पटिपदन्ति मग्गसच्चं। इति – ‘‘नाहं, आवुसो, इमानि चत्तारि सच्चानि तिणकट्ठादीसु पञ्ञपेमि , इमस्मिं पन चातुमहाभूतिके कायस्मिं येव पञ्ञपेमी’’ति दस्सेति। समितावीति समितपापो। नासीसतीति न पत्थेति। छट्ठं।
Puratthimā samuddā pacchimoti yathā puratthimasamuddā pacchimasamuddo dūre, evaṃ me dūre padavītihāro ahosīti vadati. So kira pācīnacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ ṭhito pādaṃ pasāretvā pacchimacakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ akkamati, puna dutiyaṃ pādaṃ pasāretvā paracakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ akkamati. Icchāgatanti icchā eva. Aññatrevāti nippapañcataṃ dasseti. Bhikkhācārakāle kiresa nāgalatādantakaṭṭhaṃ khāditvā anotatte mukhaṃ dhovitvā kāle sampatte uttarakurumhi piṇḍāya caritvā cakkavāḷamukhavaṭṭiyaṃ nisinno bhattakiccaṃ karoti, tattha muhuttaṃ vissamitvā puna javati. Vassasatāyukoti tadā dīghāyukakālo hoti, ayaṃ pana vassasatāvasiṭṭhe āyumhi gamanaṃ ārabhi. Vassasatajīvīti taṃ vassasataṃ anantarāyena jīvanto. Antarāva kālaṅkatoti cakkavāḷalokassa antaṃ appatvā antarāva mato. So pana tattha kālaṃ katvāpi āgantvā imasmiṃyeva cakkavāḷe nibbatti. Appatvāti saṅkhāralokassa antaṃ appatvā. Dukkhassāti vaṭṭadukkhassa. Antakiriyanti pariyantakaraṇaṃ. Kaḷevareti attabhāve. Sasaññimhi samanaketi sasaññe sacitte. Lokanti dukkhasaccaṃ. Lokasamudayanti samudayasaccaṃ. Lokanirodhanti nirodhasaccaṃ. Paṭipadanti maggasaccaṃ. Iti – ‘‘nāhaṃ, āvuso, imāni cattāri saccāni tiṇakaṭṭhādīsu paññapemi , imasmiṃ pana cātumahābhūtike kāyasmiṃ yeva paññapemī’’ti dasseti. Samitāvīti samitapāpo. Nāsīsatīti na pattheti. Chaṭṭhaṃ.
१०८-१०९. सत्तमट्ठमानि वुत्तत्थानेव। सत्तमं, अट्ठमं।
108-109. Sattamaṭṭhamāni vuttatthāneva. Sattamaṃ, aṭṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
६. रोहितस्ससुत्तं • 6. Rohitassasuttaṃ
७. नन्दसुत्तं • 7. Nandasuttaṃ
८. नन्दिविसालसुत्तं • 8. Nandivisālasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)
६. रोहितस्ससुत्तवण्णना • 6. Rohitassasuttavaṇṇanā
७-८. नन्दसुत्तनन्दिविसालसुत्तवण्णना • 7-8. Nandasuttanandivisālasuttavaṇṇanā
