| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
१८३. रोजमल्लादिवत्थुकथा
183. Rojamallādivatthukathā
३०१. सङ्करमकंसूति एत्थ सङ्करसद्दस्स युद्धत्थादीसु पवत्तनतो इध पटिञ्ञातत्थेति दस्सेन्तो आह ‘‘कतिकमकंसू’’ति। कतिकन्ति पटिञ्ञातसङ्खातं कतिकं। उळारं खोति एत्थ उळारसद्दो सेट्ठवाचको। सेट्ठन्ति च सुन्दरमेवाति आह ‘‘सुन्दरं खो ते इद’’न्ति। तेति तुय्हं। ‘‘बहुकतो’’ति पदस्स कतबहुमानोति अत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘पसादबहुमानेना’’ति। ‘‘पिट्ठमयंखादनीय’’न्ति इमिना पिट्ठखादनीयन्ति एत्थ मयसद्दलोपं दस्सेति।
301.Saṅkaramakaṃsūti ettha saṅkarasaddassa yuddhatthādīsu pavattanato idha paṭiññātattheti dassento āha ‘‘katikamakaṃsū’’ti. Katikanti paṭiññātasaṅkhātaṃ katikaṃ. Uḷāraṃ khoti ettha uḷārasaddo seṭṭhavācako. Seṭṭhanti ca sundaramevāti āha ‘‘sundaraṃ kho te ida’’nti. Teti tuyhaṃ. ‘‘Bahukato’’ti padassa katabahumānoti atthaṃ dassento āha ‘‘pasādabahumānenā’’ti. ‘‘Piṭṭhamayaṃkhādanīya’’nti iminā piṭṭhakhādanīyanti ettha mayasaddalopaṃ dasseti.
३०३. पटिभानेय्यकाति एत्थ पटिभाने नियुत्ता पटिभानेय्यकाति दस्सेन्तो आह ‘‘पटिभानसम्पन्ना’’ति। ‘‘निद्दोससिप्पा’’ति इमिना परियोदातसिप्पाति एत्थ परिसमन्ततो ओदातं सिप्पं एतेसन्ति परियोदातसिप्पाति अत्थं दस्सेति। सिप्पत्थिकेहि सियति सेवियतीति सिप्पं, सिप्पिकानं हिताय सेति पवत्ततीति वा सिप्पं, ओट्ठजो पठमक्खरो। नाळियावापकेनाति पदस्स द्वन्दभावं दस्सेन्तो आह ‘‘नाळिया चेव आवापकेन चा’’ति। इमिना यकारो पदसन्धिमत्तोति दस्सेति। ‘‘नाळिया वा पसिब्बकेना’’तिपि पाठो, सो अपाठोयेव। को आवापको नामाति आह ‘‘आवापको नाम यत्था’’तिआदि। तत्थ यत्थाति यस्मिं थविके। इमिना आहरित्वा यथालद्धं वपन्ति पक्खिपन्ति एत्थाति आवापकोति वचनत्थं दस्सेति। वप बीजनिक्खेपेति धातुपाठेसु (सद्दनीतिधातुमालायं १५ पकारन्तधातु) वुत्तं। इध पन पक्खिपनेति दट्ठब्बो। तेन वुत्तं ‘‘पक्खिपन्ती’’ति। परिहरितुमेवाति परिग्गहेत्वा हरितुमेव। वेतनन्ति भतिं। योति भिक्खु। तं वाति परिहरितखुरभण्डं वा। अञ्ञं वाति अञ्ञस्स सन्तकं वा।
303.Paṭibhāneyyakāti ettha paṭibhāne niyuttā paṭibhāneyyakāti dassento āha ‘‘paṭibhānasampannā’’ti. ‘‘Niddosasippā’’ti iminā pariyodātasippāti ettha parisamantato odātaṃ sippaṃ etesanti pariyodātasippāti atthaṃ dasseti. Sippatthikehi siyati seviyatīti sippaṃ, sippikānaṃ hitāya seti pavattatīti vā sippaṃ, oṭṭhajo paṭhamakkharo. Nāḷiyāvāpakenāti padassa dvandabhāvaṃ dassento āha ‘‘nāḷiyā ceva āvāpakena cā’’ti. Iminā yakāro padasandhimattoti dasseti. ‘‘Nāḷiyā vā pasibbakenā’’tipi pāṭho, so apāṭhoyeva. Ko āvāpako nāmāti āha ‘‘āvāpako nāma yatthā’’tiādi. Tattha yatthāti yasmiṃ thavike. Iminā āharitvā yathāladdhaṃ vapanti pakkhipanti etthāti āvāpakoti vacanatthaṃ dasseti. Vapa bījanikkhepeti dhātupāṭhesu (saddanītidhātumālāyaṃ 15 pakārantadhātu) vuttaṃ. Idha pana pakkhipaneti daṭṭhabbo. Tena vuttaṃ ‘‘pakkhipantī’’ti. Pariharitumevāti pariggahetvā haritumeva. Vetananti bhatiṃ. Yoti bhikkhu. Taṃ vāti pariharitakhurabhaṇḍaṃ vā. Aññaṃ vāti aññassa santakaṃ vā.
३०४. इदन्ति दसमभागदानं। दस कोट्ठासेति दस पटिवीसे।
304.Idanti dasamabhāgadānaṃ. Dasa koṭṭhāseti dasa paṭivīse.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
१८३. रोजमल्लवत्थु • 183. Rojamallavatthu
१८४. वुड्ढपब्बजितवत्थु • 184. Vuḍḍhapabbajitavatthu
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / रोजमल्लादिवत्थुकथा • Rojamallādivatthukathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
रोजमल्लवत्थुकथावण्णना • Rojamallavatthukathāvaṇṇanā
वुड्ढपब्बजितवत्थुकथावण्णना • Vuḍḍhapabbajitavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / रोजमल्लादिवत्थुकथावण्णना • Rojamallādivatthukathāvaṇṇanā
