| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๑๘๓. โรชมลฺลาทิวตฺถุกถา
183. Rojamallādivatthukathā
๓๐๑. สงฺกรมกํสูติ เอตฺถ สงฺกรสทฺทสฺส ยุทฺธตฺถาทีสุ ปวตฺตนโต อิธ ปฎิญฺญาตเตฺถติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘กติกมกํสู’’ติฯ กติกนฺติ ปฎิญฺญาตสงฺขาตํ กติกํฯ อุฬารํ โขติ เอตฺถ อุฬารสโทฺท เสฎฺฐวาจโกฯ เสฎฺฐนฺติ จ สุนฺทรเมวาติ อาห ‘‘สุนฺทรํ โข เต อิท’’นฺติฯ เตติ ตุยฺหํฯ ‘‘พหุกโต’’ติ ปทสฺส กตพหุมาโนติ อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ปสาทพหุมาเนนา’’ติฯ ‘‘ปิฎฺฐมยํขาทนีย’’นฺติ อิมินา ปิฎฺฐขาทนียนฺติ เอตฺถ มยสทฺทโลปํ ทเสฺสติฯ
301.Saṅkaramakaṃsūti ettha saṅkarasaddassa yuddhatthādīsu pavattanato idha paṭiññātattheti dassento āha ‘‘katikamakaṃsū’’ti. Katikanti paṭiññātasaṅkhātaṃ katikaṃ. Uḷāraṃ khoti ettha uḷārasaddo seṭṭhavācako. Seṭṭhanti ca sundaramevāti āha ‘‘sundaraṃ kho te ida’’nti. Teti tuyhaṃ. ‘‘Bahukato’’ti padassa katabahumānoti atthaṃ dassento āha ‘‘pasādabahumānenā’’ti. ‘‘Piṭṭhamayaṃkhādanīya’’nti iminā piṭṭhakhādanīyanti ettha mayasaddalopaṃ dasseti.
๓๐๓. ปฎิภาเนยฺยกาติ เอตฺถ ปฎิภาเน นิยุตฺตา ปฎิภาเนยฺยกาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ปฎิภานสมฺปนฺนา’’ติฯ ‘‘นิโทฺทสสิปฺปา’’ติ อิมินา ปริโยทาตสิปฺปาติ เอตฺถ ปริสมนฺตโต โอทาตํ สิปฺปํ เอเตสนฺติ ปริโยทาตสิปฺปาติ อตฺถํ ทเสฺสติฯ สิปฺปตฺถิเกหิ สิยติ เสวิยตีติ สิปฺปํ, สิปฺปิกานํ หิตาย เสติ ปวตฺตตีติ วา สิปฺปํ, โอฎฺฐโช ปฐมกฺขโรฯ นาฬิยาวาปเกนาติ ปทสฺส ทฺวนฺทภาวํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘นาฬิยา เจว อาวาปเกน จา’’ติฯ อิมินา ยกาโร ปทสนฺธิมโตฺตติ ทเสฺสติฯ ‘‘นาฬิยา วา ปสิพฺพเกนา’’ติปิ ปาโฐ, โส อปาโฐเยวฯ โก อาวาปโก นามาติ อาห ‘‘อาวาปโก นาม ยตฺถา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ถวิเกฯ อิมินา อาหริตฺวา ยถาลทฺธํ วปนฺติ ปกฺขิปนฺติ เอตฺถาติ อาวาปโกติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ วป พีชนิเกฺขเปติ ธาตุปาเฐสุ (สทฺทนีติธาตุมาลายํ ๑๕ ปการนฺตธาตุ) วุตฺตํฯ อิธ ปน ปกฺขิปเนติ ทฎฺฐโพฺพฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ปกฺขิปนฺตี’’ติฯ ปริหริตุเมวาติ ปริคฺคเหตฺวา หริตุเมวฯ เวตนนฺติ ภติํฯ โยติ ภิกฺขุฯ ตํ วาติ ปริหริตขุรภณฺฑํ วาฯ อญฺญํ วาติ อญฺญสฺส สนฺตกํ วาฯ
303.Paṭibhāneyyakāti ettha paṭibhāne niyuttā paṭibhāneyyakāti dassento āha ‘‘paṭibhānasampannā’’ti. ‘‘Niddosasippā’’ti iminā pariyodātasippāti ettha parisamantato odātaṃ sippaṃ etesanti pariyodātasippāti atthaṃ dasseti. Sippatthikehi siyati seviyatīti sippaṃ, sippikānaṃ hitāya seti pavattatīti vā sippaṃ, oṭṭhajo paṭhamakkharo. Nāḷiyāvāpakenāti padassa dvandabhāvaṃ dassento āha ‘‘nāḷiyā ceva āvāpakena cā’’ti. Iminā yakāro padasandhimattoti dasseti. ‘‘Nāḷiyā vā pasibbakenā’’tipi pāṭho, so apāṭhoyeva. Ko āvāpako nāmāti āha ‘‘āvāpako nāma yatthā’’tiādi. Tattha yatthāti yasmiṃ thavike. Iminā āharitvā yathāladdhaṃ vapanti pakkhipanti etthāti āvāpakoti vacanatthaṃ dasseti. Vapa bījanikkhepeti dhātupāṭhesu (saddanītidhātumālāyaṃ 15 pakārantadhātu) vuttaṃ. Idha pana pakkhipaneti daṭṭhabbo. Tena vuttaṃ ‘‘pakkhipantī’’ti. Pariharitumevāti pariggahetvā haritumeva. Vetananti bhatiṃ. Yoti bhikkhu. Taṃ vāti pariharitakhurabhaṇḍaṃ vā. Aññaṃ vāti aññassa santakaṃ vā.
๓๐๔. อิทนฺติ ทสมภาคทานํฯ ทส โกฎฺฐาเสติ ทส ปฎิวีเสฯ
304.Idanti dasamabhāgadānaṃ. Dasa koṭṭhāseti dasa paṭivīse.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi
๑๘๓. โรชมลฺลวตฺถุ • 183. Rojamallavatthu
๑๘๔. วุฑฺฒปพฺพชิตวตฺถุ • 184. Vuḍḍhapabbajitavatthu
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / โรชมลฺลาทิวตฺถุกถา • Rojamallādivatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā
โรชมลฺลวตฺถุกถาวณฺณนา • Rojamallavatthukathāvaṇṇanā
วุฑฺฒปพฺพชิตวตฺถุกถาวณฺณนา • Vuḍḍhapabbajitavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / โรชมลฺลาทิวตฺถุกถาวณฺณนา • Rojamallādivatthukathāvaṇṇanā
