Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi

    183. රොජමල්‌ලවත්‌ථු

    183. Rojamallavatthu

    301. අථ ඛො භගවා ආපණෙ යථාභිරන්‌තං විහරිත්‌වා යෙන කුසිනාරා තෙන චාරිකං පක්‌කාමි මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං අඩ්‌ඪතෙලසෙහි භික්‌ඛුසතෙහි. අස්‌සොසුං ඛො කොසිනාරකා මල්‌ලා – ‘‘භගවා කිර කුසිනාරං ආගච්‌ඡති මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං අඩ්‌ඪතෙලසෙහි භික්‌ඛුසතෙහී’’ති. තෙ සඞ්‌ගරං 1 අකංසු – ‘‘යො භගවතො පච්‌චුග්‌ගමනං න කරිස්‌සති, පඤ්‌චසතානිස්‌ස දණ්‌ඩො’’ති. තෙන ඛො පන සමයෙන රොජො මල්‌ලො ආයස්‌මතො ආනන්‌දස්‌ස සහායො හොති. අථ ඛො භගවා අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන කුසිනාරා තදවසරි. අථ ඛො කොසිනාරකා මල්‌ලා භගවතො පච්‌චුග්‌ගමනං අකංසු. අථ ඛො රොජො මල්‌ලො භගවතො පච්‌චුග්‌ගමනං කරිත්‌වා යෙනායස්‌මා ආනන්‌දො තෙනුපසඞ්‌කමි, උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං අට්‌ඨාසි. එකමන්‌තං ඨිතං ඛො රොජං මල්‌ලං ආයස්‌මා ආනන්‌දො එතදවොච – ‘‘උළාරං ඛො තෙ ඉදං, ආවුසො රොජ, යං ත්‌වං භගවතො පච්‌චුග්‌ගමනං අකාසී’’ති. ‘‘නාහං, භන්‌තෙ ආනන්‌ද, බහුකතො බුද්‌ධෙ වා ධම්‌මෙ වා සඞ්‌ඝෙ වා; අපි ච ඤාතීහි සඞ්‌ගරො කතො – ‘යො භගවතො පච්‌චුග්‌ගමනං න කරිස්‌සති, පඤ්‌චසතානිස්‌ස දණ්‌ඩො’’’ති; සො ඛො අහං, භන්‌තෙ ආනන්‌ද, ඤාතීනං දණ්‌ඩභයා එවාහං භගවතො පච්‌චුග්‌ගමනං අකාසින්‌ති. අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො අනත්‌තමනො අහොසි’ කථඤ්‌හි නාම රොජො මල්‌ලො එවං වක්‌ඛතී’ති? අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි, උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අයං, භන්‌තෙ, රොජො මල්‌ලො අභිඤ්‌ඤාතො ඤාතමනුස්‌සො. මහත්‌ථිකො ඛො පන එවරූපානං ඤාතමනුස්‌සානං ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ පසාදො. සාධු, භන්‌තෙ, භගවා තථා කරොතු, යථා රොජො මල්‌ලො ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ පසීදෙය්‍යා’’ති. ‘‘න ඛො තං, ආනන්‌ද, දුක්‌කරං තථාගතෙන, යථා රොජො මල්‌ලො ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ පසීදෙය්‍යා’’ති.

    301. Atha kho bhagavā āpaṇe yathābhirantaṃ viharitvā yena kusinārā tena cārikaṃ pakkāmi mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Assosuṃ kho kosinārakā mallā – ‘‘bhagavā kira kusināraṃ āgacchati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehī’’ti. Te saṅgaraṃ 2 akaṃsu – ‘‘yo bhagavato paccuggamanaṃ na karissati, pañcasatānissa daṇḍo’’ti. Tena kho pana samayena rojo mallo āyasmato ānandassa sahāyo hoti. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena kusinārā tadavasari. Atha kho kosinārakā mallā bhagavato paccuggamanaṃ akaṃsu. Atha kho rojo mallo bhagavato paccuggamanaṃ karitvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho rojaṃ mallaṃ āyasmā ānando etadavoca – ‘‘uḷāraṃ kho te idaṃ, āvuso roja, yaṃ tvaṃ bhagavato paccuggamanaṃ akāsī’’ti. ‘‘Nāhaṃ, bhante ānanda, bahukato buddhe vā dhamme vā saṅghe vā; api ca ñātīhi saṅgaro kato – ‘yo bhagavato paccuggamanaṃ na karissati, pañcasatānissa daṇḍo’’’ti; so kho ahaṃ, bhante ānanda, ñātīnaṃ daṇḍabhayā evāhaṃ bhagavato paccuggamanaṃ akāsinti. Atha kho āyasmā ānando anattamano ahosi’ kathañhi nāma rojo mallo evaṃ vakkhatī’ti? Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, bhante, rojo mallo abhiññāto ñātamanusso. Mahatthiko kho pana evarūpānaṃ ñātamanussānaṃ imasmiṃ dhammavinaye pasādo. Sādhu, bhante, bhagavā tathā karotu, yathā rojo mallo imasmiṃ dhammavinaye pasīdeyyā’’ti. ‘‘Na kho taṃ, ānanda, dukkaraṃ tathāgatena, yathā rojo mallo imasmiṃ dhammavinaye pasīdeyyā’’ti.

    අථ ඛො භගවා රොජං මල්‌ලං මෙත්‌තෙන චිත්‌තෙන ඵරිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා විහාරං පාවිසි. අථ ඛො රොජො මල්‌ලො භගවතො මෙත්‌තෙන චිත්‌තෙන ඵුට්‌ඨො, සෙය්‍යථාපි නාම ගාවිං තරුණවච්‌ඡො, එවමෙව, විහාරෙන විහාරං පරිවෙණෙන පරිවෙණං උපසඞ්‌කමිත්‌වා භික්‌ඛූ පුච්‌ඡති – ‘‘කහං නු ඛො, භන්‌තෙ, එතරහි සො භගවා විහරති අරහං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො, දස්‌සනකාමා හි මයං තං භගවන්‌තං අරහන්‌තං සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධ’’න්‌ති. ‘‘එසාවුසො රොජ, විහාරො සංවුතද්‌වාරො, තෙන අප්‌පසද්‌දො උපසඞ්‌කමිත්‌වා අතරමානො ආළින්‌දං පවිසිත්‌වා උක්‌කාසිත්‌වා අග්‌ගළං ආකොටෙහි, විවරිස්‌සති තෙ භගවා ද්‌වාර’’න්‌ති. අථ ඛො රොජො මල්‌ලො යෙන සො විහාරො සංවුතද්‌වාරො, තෙන අප්‌පසද්‌දො උපසඞ්‌කමිත්‌වා අතරමානො ආළින්‌දං පවිසිත්‌වා උක්‌කාසිත්‌වා අග්‌ගළං ආකොටෙසි. විවරි භගවා ද්‌වාරං. අථ ඛො රොජො මල්‌ලො විහාරං පවිසිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නස්‌ස ඛො රොජස්‌ස මල්‌ලස්‌ස භගවා අනුපුබ්‌බිං කථං කථෙසි, සෙය්‍යථිදං – දානකථං…පෙ.… අපරප්‌පච්‌චයො සත්‌ථුසාසනෙ භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සාධු, භන්‌තෙ, අය්‍යා මමඤ්‌ඤෙව පටිග්‌ගණ්‌හෙය්‍යුං චීවරපිණ්‌ඩපාතසෙනාසනගිලානප්‌පච්‌චයභෙසජ්‌ජපරික්‌ඛාරං, නො අඤ්‌ඤෙස’’න්‌ති. ‘‘යෙසං ඛො, රොජ, සෙක්‌ඛෙන ඤාණෙන සෙක්‌ඛෙන දස්‌සනෙන ධම්‌මො දිට්‌ඨො සෙය්‍යථාපි තයා, තෙසම්‌පි එවං හොති – ‘අහො නූන අය්‍යා අම්‌හාකඤ්‌ඤෙව පටිග්‌ගණ්‌හෙය්‍යුං චීවරපිණ්‌ඩපාතසෙනාසනගිලානප්‌පච්‌චයභෙසජ්‌ජපරික්‌ඛාරං, නො අඤ්‌ඤෙස’න්‌ති. තෙන හි, රොජ, තව චෙව පටිග්‌ගහිස්‌සන්‌ති අඤ්‌ඤෙසඤ්‌චා’’ති.

    Atha kho bhagavā rojaṃ mallaṃ mettena cittena pharitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. Atha kho rojo mallo bhagavato mettena cittena phuṭṭho, seyyathāpi nāma gāviṃ taruṇavaccho, evameva, vihārena vihāraṃ pariveṇena pariveṇaṃ upasaṅkamitvā bhikkhū pucchati – ‘‘kahaṃ nu kho, bhante, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho, dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddha’’nti. ‘‘Esāvuso roja, vihāro saṃvutadvāro, tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭehi, vivarissati te bhagavā dvāra’’nti. Atha kho rojo mallo yena so vihāro saṃvutadvāro, tena appasaddo upasaṅkamitvā ataramāno āḷindaṃ pavisitvā ukkāsitvā aggaḷaṃ ākoṭesi. Vivari bhagavā dvāraṃ. Atha kho rojo mallo vihāraṃ pavisitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnassa kho rojassa mallassa bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ…pe… aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu, bhante, ayyā mamaññeva paṭiggaṇheyyuṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ, no aññesa’’nti. ‘‘Yesaṃ kho, roja, sekkhena ñāṇena sekkhena dassanena dhammo diṭṭho seyyathāpi tayā, tesampi evaṃ hoti – ‘aho nūna ayyā amhākaññeva paṭiggaṇheyyuṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ, no aññesa’nti. Tena hi, roja, tava ceva paṭiggahissanti aññesañcā’’ti.

    302. තෙන ඛො පන සමයෙන කුසිනාරායං පණීතානං භත්‌තානං භත්‌තපටිපාටි අට්‌ඨිතා හොති. අථ ඛො රොජස්‌ස මල්‌ලස්‌ස පටිපාටිං අලභන්‌තස්‌ස එතදහොසි – ‘‘යංනූනාහං භත්‌තග්‌ගං ඔලොකෙය්‍යං, යං භත්‌තග්‌ගෙ නාස්‌ස, තං පටියාදෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො රොජො මල්‌ලො භත්‌තග්‌ගං ඔලොකෙන්‌තො ද්‌වෙ නාද්‌දස – ඩාකඤ්‌ච පිට්‌ඨඛාදනීයඤ්‌ච. අථ ඛො රොජො මල්‌ලො යෙනායස්‌මා ආනන්‌දො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘ඉධ මෙ, භන්‌තෙ ආනන්‌ද, පටිපාටිං අලභන්‌තස්‌ස එතදහොසි – ‘යංනූනාහං භත්‌තග්‌ගං ඔලොකෙය්‍යං, යං භත්‌තග්‌ගෙ නාස්‌ස, තං පටියාදෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, භන්‌තෙ ආනන්‌ද, භත්‌තග්‌ගං ඔලොකෙන්‌තො ද්‌වෙ නාද්‌දසං – ඩාකඤ්‌ච පිට්‌ඨඛාදනීයඤ්‌ච. සචාහං, භන්‌තෙ ආනන්‌ද, පටියාදෙය්‍යං ඩාකඤ්‌ච පිට්‌ඨඛාදනීයඤ්‌ච, පටිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය මෙ භගවා’’ති? ‘‘තෙන හි, රොජ, භගවන්‌තං පටිපුච්‌ඡිස්‌සාමී’’ති. අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසි. ‘‘තෙන හානන්‌ද, පටියාදෙතූ’’ති. ‘‘තෙන හි, රොජ, පටියාදෙහී’’ති. අථ ඛො රොජො මල්‌ලො තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන පහූතං ඩාකඤ්‌ච පිට්‌ඨඛාදනීයඤ්‌ච පටියාදාපෙත්‌වා භගවතො උපනාමෙසි ‘‘පටිග්‌ගණ්‌හාතු මෙ, භන්‌තෙ, භගවා ඩාකඤ්‌ච පිට්‌ඨඛාදනීයඤ්‌චා’’ති. ‘‘තෙන හි, රොජ, භික්‌ඛූනං දෙහී’’ති. අථ ඛො රොජො මල්‌ලො භික්‌ඛූනං දෙති. භික්‌ඛූ කුක්‌කුච්‌චායන්‌තා න පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති . ‘‘පටිග්‌ගණ්‌හථ, භික්‌ඛවෙ, පරිභුඤ්‌ජථා’’ති. අථ ඛො රොජො මල්‌ලො බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං පහූතෙහි ඩාකෙහි ච පිට්‌ඨඛාදනීයෙහි ච සහත්‌ථා සන්‌තප්‌පෙත්‌වා සම්‌පවාරෙත්‌වා භගවන්‌තං ධොතහත්‌ථං ඔනීතපත්‌තපාණිං එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො රොජං මල්‌ලං භගවා ධම්‌මියා කථාය සන්‌දස්‌සෙත්‌වා සමාදපෙත්‌වා සමුත්‌තෙජෙත්‌වා සම්‌පහංසෙත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කාමි. අථ ඛො භගවා එතස්‌මිං නිදානෙ එතස්‌මිං පකරණෙ ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, සබ්‌බඤ්‌ච ඩාකං සබ්‌බඤ්‌ච පිට්‌ඨඛාදනීය’’න්‌ති.

    302. Tena kho pana samayena kusinārāyaṃ paṇītānaṃ bhattānaṃ bhattapaṭipāṭi aṭṭhitā hoti. Atha kho rojassa mallassa paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ, yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’’nti. Atha kho rojo mallo bhattaggaṃ olokento dve nāddasa – ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca. Atha kho rojo mallo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘idha me, bhante ānanda, paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ, yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’nti. So kho ahaṃ, bhante ānanda, bhattaggaṃ olokento dve nāddasaṃ – ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca. Sacāhaṃ, bhante ānanda, paṭiyādeyyaṃ ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca, paṭiggaṇheyya me bhagavā’’ti? ‘‘Tena hi, roja, bhagavantaṃ paṭipucchissāmī’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. ‘‘Tena hānanda, paṭiyādetū’’ti. ‘‘Tena hi, roja, paṭiyādehī’’ti. Atha kho rojo mallo tassā rattiyā accayena pahūtaṃ ḍākañca piṭṭhakhādanīyañca paṭiyādāpetvā bhagavato upanāmesi ‘‘paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā ḍākañca piṭṭhakhādanīyañcā’’ti. ‘‘Tena hi, roja, bhikkhūnaṃ dehī’’ti. Atha kho rojo mallo bhikkhūnaṃ deti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti . ‘‘Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjathā’’ti. Atha kho rojo mallo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ pahūtehi ḍākehi ca piṭṭhakhādanīyehi ca sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ dhotahatthaṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho rojaṃ mallaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, sabbañca ḍākaṃ sabbañca piṭṭhakhādanīya’’nti.

    රොජමල්‌ලවත්‌ථු නිට්‌ඨිතං.

    Rojamallavatthu niṭṭhitaṃ.







    Footnotes:
    1. සඞ්‌කරං (ක.)
    2. saṅkaraṃ (ka.)



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / රොජමල්‌ලාදිවත්‌ථුකථා • Rojamallādivatthukathā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / රොජමල්‌ලවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Rojamallavatthukathāvaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / රොජමල්‌ලාදිවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Rojamallādivatthukathāvaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 183. රොජමල්‌ලාදිවත්‌ථුකථා • 183. Rojamallādivatthukathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact