| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
[२७५] ५. रुचिरजातकवण्णना
[275] 5. Rucirajātakavaṇṇanā
कायं बलाका रुचिराति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो एकं लोलभिक्खुं आरब्भ कथेसि। द्वेपि वत्थूनि पुरिमसदिसानेव गाथापि।
Kāyaṃbalākā rucirāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ lolabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Dvepi vatthūni purimasadisāneva gāthāpi.
७३.
73.
‘‘कायं बलाका रुचिरा, काकनीळस्मिमच्छति।
‘‘Kāyaṃ balākā rucirā, kākanīḷasmimacchati;
चण्डो काको सखा मय्हं, यस्स चेतं कुलावकं॥
Caṇḍo kāko sakhā mayhaṃ, yassa cetaṃ kulāvakaṃ.
७४.
74.
‘‘ननु मं सम्म जानासि, दिज सामाकभोजन।
‘‘Nanu maṃ samma jānāsi, dija sāmākabhojana;
अकत्वा वचनं तुय्हं, पस्स लूनोस्मि आगतो॥
Akatvā vacanaṃ tuyhaṃ, passa lūnosmi āgato.
७५.
75.
‘‘पुनपापज्जसी सम्म, सीलञ्हि तव तादिसं।
‘‘Punapāpajjasī samma, sīlañhi tava tādisaṃ;
न हि मानुसका भोगा, सुभुञ्जा होन्ति पक्खिना’’ति॥ –
Na hi mānusakā bhogā, subhuñjā honti pakkhinā’’ti. –
गाथा हि एकन्तरिकायेव।
Gāthā hi ekantarikāyeva.
तत्थ ‘‘रुचिरा’’ति तक्कमक्खितसरीरताय सेतवण्णतं सन्धाय वदति। रुचिरा पियदस्सना, पण्डराति अत्थो। काकनीळस्मिन्ति काककुलावके। ‘‘काकनिड्ढस्मि’’न्तिपि पाठो। दिजाति काको पारेवतं आलपति। सामाकभोजनाति तिणबीजभोजन। सामाकग्गहणेन हेत्थ सब्बम्पि तिणबीजं गहितं। इधापि बोधिसत्तो ‘‘न इदानि सक्का इतो पट्ठाय मया एत्थ वसितु’’न्ति उप्पतित्वा अञ्ञत्थ गतो।
Tattha ‘‘rucirā’’ti takkamakkhitasarīratāya setavaṇṇataṃ sandhāya vadati. Rucirā piyadassanā, paṇḍarāti attho. Kākanīḷasminti kākakulāvake. ‘‘Kākaniḍḍhasmi’’ntipi pāṭho. Dijāti kāko pārevataṃ ālapati. Sāmākabhojanāti tiṇabījabhojana. Sāmākaggahaṇena hettha sabbampi tiṇabījaṃ gahitaṃ. Idhāpi bodhisatto ‘‘na idāni sakkā ito paṭṭhāya mayā ettha vasitu’’nti uppatitvā aññattha gato.
सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा सच्चानि पकासेत्वा जातकं समोधानेसि, सच्चपरियोसाने लोलभिक्खु अनागामिफले पतिट्ठहि। ‘‘तदा लोलकाको लोलभिक्खु अहोसि, पारावतो पन अहमेव अहोसि’’न्ति।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne lolabhikkhu anāgāmiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā lolakāko lolabhikkhu ahosi, pārāvato pana ahameva ahosi’’nti.
रुचिरजातकवण्णना पञ्चमा।
Rucirajātakavaṇṇanā pañcamā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / २७५. रुचिरजातकं • 275. Rucirajātakaṃ
