Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    ౫. రుహకవగ్గో

    5. Ruhakavaggo

    [౧౯౧] ౧. రుహకజాతకవణ్ణనా

    [191] 1. Ruhakajātakavaṇṇanā

    అపి రుహక ఛిన్నాపీతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో పురాణదుతియికాపలోభనం ఆరబ్భ కథేసి. వత్థు అట్ఠకనిపాతే ఇన్ద్రియజాతకే (జా॰ ౧.౮.౬౦ ఆదయో) ఆవిభవిస్సతి. సత్థా పన తం భిక్ఖుం ‘‘అయం తే భిక్ఖు ఇత్థీ అనత్థకారికా, పుబ్బేపి తే ఏసా సరాజికాయ పరిసాయ మజ్ఝే లజ్జాపేత్వా గేహా నిక్ఖమనాకారం కారేసీ’’తి వత్వా తేన యాచితో అతీతం ఆహరి.

    Apiruhaka chinnāpīti idaṃ satthā jetavane viharanto purāṇadutiyikāpalobhanaṃ ārabbha kathesi. Vatthu aṭṭhakanipāte indriyajātake (jā. 1.8.60 ādayo) āvibhavissati. Satthā pana taṃ bhikkhuṃ ‘‘ayaṃ te bhikkhu itthī anatthakārikā, pubbepi te esā sarājikāya parisāya majjhe lajjāpetvā gehā nikkhamanākāraṃ kāresī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో తస్స అగ్గమహేసియా కుచ్ఛిమ్హి నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో పితు అచ్చయేన రజ్జే పతిట్ఠాయ ధమ్మేన రజ్జం కారేసి. తస్స రుహకో నామ పురోహితో అహోసి, తస్స పురాణీ నామ బ్రాహ్మణీ భరియా. రాజా బ్రాహ్మణస్స అస్సభణ్డకేన అలఙ్కరిత్వా అస్సం అదాసి. సో తం అస్సం ఆరుయ్హ రఞ్ఞో ఉపట్ఠానం గచ్ఛతి. అథ నం అలఙ్కతఅస్సస్స పిట్ఠే నిసీదిత్వా గచ్ఛన్తం ఆగచ్ఛన్తఞ్చ దిస్వా తహిం తహిం ఠితా మనుస్సా ‘‘అహో అస్సస్స రూపం, అహో అస్సో సోభతీ’’తి అస్సమేవ పసంసన్తి. సో గేహం ఆగన్త్వా పాసాదం అభిరుయ్హ భరియం ఆమన్తేసి – ‘‘భద్దే , అమ్హాకం అస్సో అతివియ సోభతి, ఉభోసు పస్సేసు ఠితా మనుస్సా అమ్హాకం అస్సమేవ వణ్ణేన్తీ’’తి. సా పన బ్రాహ్మణీ థోకం ఛిన్నికా ధుత్తికధాతుకా, తేన నం ఏవమాహ – ‘‘అయ్య, త్వం అస్సస్స సోభనకారణం న జానాసి, అయం అస్సో అత్తనో అలఙ్కతం అస్సభణ్డకం నిస్సాయ సోభతి, సచే త్వమ్పి అస్సో వియ సోభితుకామో అస్సభణ్డకం పిళన్ధిత్వా అన్తరవీథిం ఓరుయ్హ అస్సో వియ పాదే కోట్టయమానో గన్త్వా రాజానం పస్స, రాజాపి తం వణ్ణయిస్సతి, మనుస్సాపి తఞ్ఞేవ వణ్ణయిస్సన్తీ’’తి.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchimhi nibbattitvā vayappatto pitu accayena rajje patiṭṭhāya dhammena rajjaṃ kāresi. Tassa ruhako nāma purohito ahosi, tassa purāṇī nāma brāhmaṇī bhariyā. Rājā brāhmaṇassa assabhaṇḍakena alaṅkaritvā assaṃ adāsi. So taṃ assaṃ āruyha rañño upaṭṭhānaṃ gacchati. Atha naṃ alaṅkataassassa piṭṭhe nisīditvā gacchantaṃ āgacchantañca disvā tahiṃ tahiṃ ṭhitā manussā ‘‘aho assassa rūpaṃ, aho asso sobhatī’’ti assameva pasaṃsanti. So gehaṃ āgantvā pāsādaṃ abhiruyha bhariyaṃ āmantesi – ‘‘bhadde , amhākaṃ asso ativiya sobhati, ubhosu passesu ṭhitā manussā amhākaṃ assameva vaṇṇentī’’ti. Sā pana brāhmaṇī thokaṃ chinnikā dhuttikadhātukā, tena naṃ evamāha – ‘‘ayya, tvaṃ assassa sobhanakāraṇaṃ na jānāsi, ayaṃ asso attano alaṅkataṃ assabhaṇḍakaṃ nissāya sobhati, sace tvampi asso viya sobhitukāmo assabhaṇḍakaṃ piḷandhitvā antaravīthiṃ oruyha asso viya pāde koṭṭayamāno gantvā rājānaṃ passa, rājāpi taṃ vaṇṇayissati, manussāpi taññeva vaṇṇayissantī’’ti.

    సో ఉమ్మత్తకజాతికో బ్రాహ్మణో తస్సా వచనం సుత్వా ‘‘ఇమినా నామ కారణేన సా మం వదతీ’’తి అజానిత్వా తథాసఞ్ఞీ హుత్వా తథా అకాసి. యే యే పస్సన్తి, తే తే పరిహాసం కరోన్తా ‘‘సోభతి ఆచరియో’’తి వదింసు. రాజా పన నం ‘‘కిం, ఆచరియ, పిత్తం తే కుపితం , ఉమ్మత్తకోసి జాతో’’తిఆదీని వత్వా లజ్జాపేసి. తస్మిం కాలే బ్రాహ్మణో ‘‘అయుత్తం మయా కత’’న్తి లజ్జితో బ్రాహ్మణియా కుజ్ఝిత్వా ‘‘తాయమ్హి సరాజికాయ పరిసాయ అన్తరే లజ్జాపితో, పోథేత్వా తం నిక్కడ్ఢిస్సామీ’’తి గేహం అగమాసి. ధుత్తికబ్రాహ్మణీ తస్స కుజ్ఝిత్వా ఆగమనభావం ఞత్వా పురేతరఞ్ఞేవ చూళద్వారేన నిక్ఖమిత్వా రాజనివేసనం గన్త్వా చతూహపఞ్చాహం తత్థేవ అహోసి. రాజా తం కారణం ఞత్వా పురోహితం పక్కోసాపేత్వా ‘‘ఆచరియ, మాతుగామస్స నామ దోసో హోతియేవ, బ్రాహ్మణియా ఖమితుం వట్టతీ’’తి ఖమాపనత్థాయ పఠమం గాథమాహ –

    So ummattakajātiko brāhmaṇo tassā vacanaṃ sutvā ‘‘iminā nāma kāraṇena sā maṃ vadatī’’ti ajānitvā tathāsaññī hutvā tathā akāsi. Ye ye passanti, te te parihāsaṃ karontā ‘‘sobhati ācariyo’’ti vadiṃsu. Rājā pana naṃ ‘‘kiṃ, ācariya, pittaṃ te kupitaṃ , ummattakosi jāto’’tiādīni vatvā lajjāpesi. Tasmiṃ kāle brāhmaṇo ‘‘ayuttaṃ mayā kata’’nti lajjito brāhmaṇiyā kujjhitvā ‘‘tāyamhi sarājikāya parisāya antare lajjāpito, pothetvā taṃ nikkaḍḍhissāmī’’ti gehaṃ agamāsi. Dhuttikabrāhmaṇī tassa kujjhitvā āgamanabhāvaṃ ñatvā puretaraññeva cūḷadvārena nikkhamitvā rājanivesanaṃ gantvā catūhapañcāhaṃ tattheva ahosi. Rājā taṃ kāraṇaṃ ñatvā purohitaṃ pakkosāpetvā ‘‘ācariya, mātugāmassa nāma doso hotiyeva, brāhmaṇiyā khamituṃ vaṭṭatī’’ti khamāpanatthāya paṭhamaṃ gāthamāha –

    ౮౧.

    81.

    ‘‘అపి రుహక ఛిన్నాపి, జియా సన్ధీయతే పున;

    ‘‘Api ruhaka chinnāpi, jiyā sandhīyate puna;

    సన్ధీయస్సు పురాణియా, మా కోధస్స వసం గమీ’’తి.

    Sandhīyassu purāṇiyā, mā kodhassa vasaṃ gamī’’ti.

    తత్రాయం సఙ్ఖేపత్థో – భో రుహక, నను ఛిన్నాపి ధనుజియా పున సన్ధీయతి ఘటీయతి, ఏవమేవ త్వమ్పి పురాణియా సద్ధిం సన్ధీయస్సు, కోధస్స వసం మా గమీతి.

    Tatrāyaṃ saṅkhepattho – bho ruhaka, nanu chinnāpi dhanujiyā puna sandhīyati ghaṭīyati, evameva tvampi purāṇiyā saddhiṃ sandhīyassu, kodhassa vasaṃ mā gamīti.

    తం సుత్వా రుహకో దుతియం గాథమాహ –

    Taṃ sutvā ruhako dutiyaṃ gāthamāha –

    ౮౨.

    82.

    ‘‘విజ్జమానేసు వాకేసు, విజ్జమానేసు కారిసు;

    ‘‘Vijjamānesu vākesu, vijjamānesu kārisu;

    అఞ్ఞం జియం కరిస్సామి, అలఞ్ఞేవ పురాణియా’’తి.

    Aññaṃ jiyaṃ karissāmi, alaññeva purāṇiyā’’ti.

    తస్సత్థో – మహారాజ, ధనుకారముదువాకేసు చ జియకారకేసు చ మనుస్సేసు విజ్జమానేసు అఞ్ఞం జియం కరిస్సామి, ఇమాయ ఛిన్నాయ పురాణియా జియాయ అలం, నత్థి మే కోచి అత్థోతి. ఏవఞ్చ పన వత్వా తం నీహరిత్వా అఞ్ఞం బ్రాహ్మణిం ఆనేసి.

    Tassattho – mahārāja, dhanukāramuduvākesu ca jiyakārakesu ca manussesu vijjamānesu aññaṃ jiyaṃ karissāmi, imāya chinnāya purāṇiyā jiyāya alaṃ, natthi me koci atthoti. Evañca pana vatvā taṃ nīharitvā aññaṃ brāhmaṇiṃ ānesi.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి – సచ్చపరియోసానే ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖు సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి. ‘‘తదా, బ్రాహ్మణీ, పురాణదుతియికా అహోసి, రుహకో ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖు, బారాణసిరాజా పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi – saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā, brāhmaṇī, purāṇadutiyikā ahosi, ruhako ukkaṇṭhitabhikkhu, bārāṇasirājā pana ahameva ahosi’’nti.

    రుహకజాతకవణ్ణనా పఠమా.

    Ruhakajātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౧౯౧. రుహకజాతకం • 191. Ruhakajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact