Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၅. ရုက္ခအစေတနာဘာဝပဉ္ဟော
5. Rukkhaacetanābhāvapañho
၅. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ တထာဂတေန –
5. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ tathāgatena –
‘‘‘အစေတနံ ဗ္ရာဟ္မဏ အသ္သုဏန္တံ၊ ဇာနော အဇာနန္တမိမံ ပလာသံ။
‘‘‘Acetanaṃ brāhmaṇa assuṇantaṃ, jāno ajānantamimaṃ palāsaṃ;
အာရဒ္ဓဝီရိယော ဓုဝံ အပ္ပမတ္တော၊ သုခသေယ္ယံ ပုစ္ဆသိ ကိသ္သ ဟေတူ’တိ 1။
Āraddhavīriyo dhuvaṃ appamatto, sukhaseyyaṃ pucchasi kissa hetū’ti 2.
ပုန စ ဘဏိတံ –
Puna ca bhaṇitaṃ –
‘‘‘ဣတိ ဖန္ဒနရုက္ခောပိ၊ တာဝဒေ အဇ္ဈဘာသထ။
‘‘‘Iti phandanarukkhopi, tāvade ajjhabhāsatha;
‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ရုက္ခော အစေတနော, တေန ဟိ ဖန္ဒနေန ရုက္ခေန ဘာရဒ္ဝာဇေန သဟ သလ္လပိတန္တိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ။ ယဒိ ဖန္ဒနေန ရုက္ခေန ဘာရဒ္ဝာဇေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတံ, တေန ဟိ ရုက္ခော အစေတနောတိ တမ္ပိ ဝစနံ မိစ္ဆာ။ အယမ္ပိ ဥဘတော ကောဋိကော ပဉ္ဟော တဝာနုပ္ပတော, သော တယာ နိဗ္ဗာဟိတဗ္ဗော’’တိ။
‘‘Yadi, bhante nāgasena, rukkho acetano, tena hi phandanena rukkhena bhāradvājena saha sallapitanti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi phandanena rukkhena bhāradvājena saddhiṃ sallapitaṃ, tena hi rukkho acetanoti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppato, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ‘ရုက္ခော အစေတနော’တိ, ဖန္ဒနေန စ ရုက္ခေန ဘာရဒ္ဝာဇေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတံ, တဉ္စ ပန ဝစနံ လောကသမညာယ ဘဏိတံ။ နတ္ထိ, မဟာရာဇ, အစေတနသ္သ ရုက္ခသ္သ သလ္လာပော နာမ, အပိ စ, မဟာရာဇ, တသ္မိံ ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာယ ဒေဝတာယေတံ အဓိဝစနံ ရုက္ခောတိ, ရုက္ခော သလ္လပတီတိ စေသာ လောကပဏ္ဏတ္တိ, ယထာ, မဟာရာဇ, သကဋံ ဓညသ္သ ပရိပူရိတံ ဓညသကဋန္တိ ဇနော ဝောဟရတိ, န စ တံ ဓညမယံ သကဋံ, ရုက္ခမယံ သကဋံ, တသ္မိံ သကဋေ ဓညသ္သ ပန အာကိရိတတ္တာ ဓညသကဋန္တိ ဇနော ဝောဟရတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, န ရုက္ခော သလ္လပတိ, ရုက္ခော အစေတနော, ယာ ပန တသ္မိံ ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ, တသ္သာ ယေဝ တံ အဓိဝစနံ ရုက္ခောတိ, ရုက္ခော သလ္လပတီတိ စေသာ လောကပဏ္ဏတ္တိ။
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘rukkho acetano’ti, phandanena ca rukkhena bhāradvājena saddhiṃ sallapitaṃ, tañca pana vacanaṃ lokasamaññāya bhaṇitaṃ. Natthi, mahārāja, acetanassa rukkhassa sallāpo nāma, api ca, mahārāja, tasmiṃ rukkhe adhivatthāya devatāyetaṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti, yathā, mahārāja, sakaṭaṃ dhaññassa paripūritaṃ dhaññasakaṭanti jano voharati, na ca taṃ dhaññamayaṃ sakaṭaṃ, rukkhamayaṃ sakaṭaṃ, tasmiṃ sakaṭe dhaññassa pana ākiritattā dhaññasakaṭanti jano voharati, evameva kho, mahārāja, na rukkho sallapati, rukkho acetano, yā pana tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā, tassā yeva taṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ဒဓိံ မန္ထယမာနော တက္ကံ မန္ထေမီတိ ဝောဟရတိ, န တံ တက္ကံ, ယံ သော မန္ထေတိ, ဒဓိံ ယေဝ သော မန္ထေန္တော တက္ကံ မန္ထေမီတိ ဝောဟရတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, န ရုက္ခော သလ္လပတိ, ရုက္ခော အစေတနော ။ ယာ ပန တသ္မိံ ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ, တသ္သာယေဝ တံ အဓိဝစနံ ရုက္ခောတိ, ရုက္ခော သလ္လပတီတိ စေသာ လောကပဏ္ဏတ္တိ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, dadhiṃ manthayamāno takkaṃ manthemīti voharati, na taṃ takkaṃ, yaṃ so mantheti, dadhiṃ yeva so manthento takkaṃ manthemīti voharati, evameva kho, mahārāja, na rukkho sallapati, rukkho acetano . Yā pana tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā, tassāyeva taṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, အသန္တံ သာဓေတုကာမော သန္တံ သာဓေမီတိ ဝောဟရတိ , အသိဒ္ဓံ သိဒ္ဓန္တိ ဝောဟရတိ, ဧဝမေသာ လောကသမညာ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, န ရုက္ခော သလ္လပတိ, ရုက္ခော အစေတနော။ ယာ ပန တသ္မိံ ရုက္ခေ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာ, တသ္သာယေဝ တံ အဓိဝစနံ ရုက္ခောတိ, ရုက္ခော သလ္လပတီတိ စေသာ လောကပဏ္ဏတ္တိ, ယာယ, မဟာရာဇ, လောကသမညာယ ဇနော ဝောဟရတိ, တထာဂတောပိ တာယေဝ လောကသမညာယ သတ္တာနံ ဓမ္မံ ဒေသေတီ’’တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, asantaṃ sādhetukāmo santaṃ sādhemīti voharati , asiddhaṃ siddhanti voharati, evamesā lokasamaññā, evameva kho, mahārāja, na rukkho sallapati, rukkho acetano. Yā pana tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā, tassāyeva taṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti, yāya, mahārāja, lokasamaññāya jano voharati, tathāgatopi tāyeva lokasamaññāya sattānaṃ dhammaṃ desetī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ရုက္ခအစေတနာဘာဝပဉ္ဟော ပဉ္စမော။
Rukkhaacetanābhāvapañho pañcamo.
Footnotes: