| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੫. ਰੁਕ੍ਖਅਚੇਤਨਾਭਾવਪਞ੍ਹੋ
5. Rukkhaacetanābhāvapañho
੫. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨ –
5. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ tathāgatena –
‘‘‘ਅਚੇਤਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਅਸ੍ਸੁਣਨ੍ਤਂ, ਜਾਨੋ ਅਜਾਨਨ੍ਤਮਿਮਂ ਪਲਾਸਂ।
‘‘‘Acetanaṃ brāhmaṇa assuṇantaṃ, jāno ajānantamimaṃ palāsaṃ;
ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਧੁવਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ, ਸੁਖਸੇਯ੍ਯਂ ਪੁਚ੍ਛਸਿ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂ’ਤਿ 1॥
Āraddhavīriyo dhuvaṃ appamatto, sukhaseyyaṃ pucchasi kissa hetū’ti 2.
ਪੁਨ ਚ ਭਣਿਤਂ –
Puna ca bhaṇitaṃ –
‘‘‘ਇਤਿ ਫਨ੍ਦਨਰੁਕ੍ਖੋਪਿ, ਤਾવਦੇ ਅਜ੍ਝਭਾਸਥ।
‘‘‘Iti phandanarukkhopi, tāvade ajjhabhāsatha;
‘‘ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਅਚੇਤਨੋ, ਤੇਨ ਹਿ ਫਨ੍ਦਨੇਨ ਰੁਕ੍ਖੇਨ ਭਾਰਦ੍વਾਜੇਨ ਸਹ ਸਲ੍ਲਪਿਤਨ੍ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ, ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਯਦਿ ਫਨ੍ਦਨੇਨ ਰੁਕ੍ਖੇਨ ਭਾਰਦ੍વਾਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤਂ, ਤੇਨ ਹਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਅਚੇਤਨੋਤਿ ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਉਭਤੋ ਕੋਟਿਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਤવਾਨੁਪ੍ਪਤੋ, ਸੋ ਤਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਹਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
‘‘Yadi, bhante nāgasena, rukkho acetano, tena hi phandanena rukkhena bhāradvājena saha sallapitanti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi phandanena rukkhena bhāradvājena saddhiṃ sallapitaṃ, tena hi rukkho acetanoti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppato, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ‘ਰੁਕ੍ਖੋ ਅਚੇਤਨੋ’ਤਿ, ਫਨ੍ਦਨੇਨ ਚ ਰੁਕ੍ਖੇਨ ਭਾਰਦ੍વਾਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਪਨ વਚਨਂ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਯ ਭਣਿਤਂ। ਨਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਚੇਤਨਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਾਪੋ ਨਾਮ, ਅਪਿ ਚ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾਯ ਦੇવਤਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਰੁਕ੍ਖੋਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਲ੍ਲਪਤੀਤਿ ਚੇਸਾ ਲੋਕਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ, ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਕਟਂ ਧਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਰਿਪੂਰਿਤਂ ਧਞ੍ਞਸਕਟਨ੍ਤਿ ਜਨੋ વੋਹਰਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਧਞ੍ਞਮਯਂ ਸਕਟਂ, ਰੁਕ੍ਖਮਯਂ ਸਕਟਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਕਟੇ ਧਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਨ ਆਕਿਰਿਤਤ੍ਤਾ ਧਞ੍ਞਸਕਟਨ੍ਤਿ ਜਨੋ વੋਹਰਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨ ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਲ੍ਲਪਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਅਚੇਤਨੋ, ਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਯੇવ ਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਰੁਕ੍ਖੋਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਲ੍ਲਪਤੀਤਿ ਚੇਸਾ ਲੋਕਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ।
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘rukkho acetano’ti, phandanena ca rukkhena bhāradvājena saddhiṃ sallapitaṃ, tañca pana vacanaṃ lokasamaññāya bhaṇitaṃ. Natthi, mahārāja, acetanassa rukkhassa sallāpo nāma, api ca, mahārāja, tasmiṃ rukkhe adhivatthāya devatāyetaṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti, yathā, mahārāja, sakaṭaṃ dhaññassa paripūritaṃ dhaññasakaṭanti jano voharati, na ca taṃ dhaññamayaṃ sakaṭaṃ, rukkhamayaṃ sakaṭaṃ, tasmiṃ sakaṭe dhaññassa pana ākiritattā dhaññasakaṭanti jano voharati, evameva kho, mahārāja, na rukkho sallapati, rukkho acetano, yā pana tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā, tassā yeva taṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਦਧਿਂ ਮਨ੍ਥਯਮਾਨੋ ਤਕ੍ਕਂ ਮਨ੍ਥੇਮੀਤਿ વੋਹਰਤਿ, ਨ ਤਂ ਤਕ੍ਕਂ, ਯਂ ਸੋ ਮਨ੍ਥੇਤਿ, ਦਧਿਂ ਯੇવ ਸੋ ਮਨ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕਂ ਮਨ੍ਥੇਮੀਤਿ વੋਹਰਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨ ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਲ੍ਲਪਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਅਚੇਤਨੋ । ਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ, ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਰੁਕ੍ਖੋਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਲ੍ਲਪਤੀਤਿ ਚੇਸਾ ਲੋਕਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, dadhiṃ manthayamāno takkaṃ manthemīti voharati, na taṃ takkaṃ, yaṃ so mantheti, dadhiṃ yeva so manthento takkaṃ manthemīti voharati, evameva kho, mahārāja, na rukkho sallapati, rukkho acetano . Yā pana tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā, tassāyeva taṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਸਨ੍ਤਂ ਸਾਧੇਤੁਕਾਮੋ ਸਨ੍ਤਂ ਸਾਧੇਮੀਤਿ વੋਹਰਤਿ , ਅਸਿਦ੍ਧਂ ਸਿਦ੍ਧਨ੍ਤਿ વੋਹਰਤਿ, ਏવਮੇਸਾ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨ ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਲ੍ਲਪਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਅਚੇਤਨੋ। ਯਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ, ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਰੁਕ੍ਖੋਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਲ੍ਲਪਤੀਤਿ ਚੇਸਾ ਲੋਕਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ, ਯਾਯ, ਮਹਾਰਾਜ, ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਯ ਜਨੋ વੋਹਰਤਿ, ਤਥਾਗਤੋਪਿ ਤਾਯੇવ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਏવਮੇਤਂ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, asantaṃ sādhetukāmo santaṃ sādhemīti voharati , asiddhaṃ siddhanti voharati, evamesā lokasamaññā, evameva kho, mahārāja, na rukkho sallapati, rukkho acetano. Yā pana tasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā, tassāyeva taṃ adhivacanaṃ rukkhoti, rukkho sallapatīti cesā lokapaṇṇatti, yāya, mahārāja, lokasamaññāya jano voharati, tathāgatopi tāyeva lokasamaññāya sattānaṃ dhammaṃ desetī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ਰੁਕ੍ਖਅਚੇਤਨਾਭਾવਪਞ੍ਹੋ ਪਞ੍ਚਮੋ।
Rukkhaacetanābhāvapañho pañcamo.
Footnotes:
