Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཛཱཏཀ-ཨཊྛཀཐཱ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [༧༤] ༤. རུཀྑདྷམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ

    [74] 4. Rukkhadhammajātakavaṇṇanā

    སཱདྷཱུ སམྦཧུལཱ ཉཱཏཱིཏི ཨིདཾ སཏྠཱ ཛེཏཝནེ ཝིཧརནྟོ ཨུདཀཀལཧེ ཨཏྟནོ ཉཱཏཀཱནཾ མཧཱཝིནཱསཾ པཙྩུཔཊྛིཏཾ ཉཏྭཱ ཨཱཀཱསེན གནྟྭཱ རོཧིཎཱིནདིཡཱ ཨུཔརི པལླངྐེན ནིསཱིདིཏྭཱ ནཱིལརཾསིཾ ཝིསྶཛྫེཏྭཱ ཉཱཏཀེ སཾཝེཛེཏྭཱ ཨཱཀཱསཱ ཨོརུཡ྄ཧ ནདཱིཏཱིརེ ནིསིནྣོ ཏཾ ཀལཧཾ ཨཱརབྦྷ ཀཐེསི། ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརོ པན ཀུཎཱལཛཱཏཀེ (ཛཱ॰ ༢.༢༡.ཀུཎཱལཛཱཏཀ) ཨཱཝི བྷཝིསྶཏི། ཏདཱ པན སཏྠཱ ཉཱཏཀེ ཨཱམནྟེཏྭཱ ‘‘མཧཱརཱཛཱ , ཏུམྷེ ཉཱཏཀཱ, ཉཱཏཀེཧི ནཱམ སམགྒེཧི སམྨོདམཱནེཧི བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏི། ཉཱཏཀཱནཉྷི སཱམགྒིཡཱ སཏི པཙྩཱམིཏྟཱ ཨོཀཱསཾ ན ལབྷནྟི, ཏིཊྛནྟུ ཏཱཝ མནུསྶབྷཱུཏཱ, ཨཙེཏནཱནཾ རུཀྑཱནམྤི སཱམགྒིཾ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི། ཨཏཱིཏསྨིཉྷི ཧིམཝནྟཔྤདེསེ མཧཱཝཱཏོ སཱལཝནཾ པཧརི, ཏསྶ པན སཱལཝནསྶ ཨཉྙམཉྙཾ རུཀྑགཙྪགུམྦལཏཱཧི སམྦནྡྷཏྟཱ ཨེཀརུཀྑམྤི པཱཏེཏུཾ ཨསཀྐོནྟོ མཏྠཀམཏྠཀེནེཝ ཨགམཱསི། ཨེཀཾ པན ཨངྒཎེ ཋིཏཾ སཱཁཱཝིཊཔསམྤནྣམྤི མཧཱརུཀྑཾ ཨཉྙེཧི རུཀྑེཧི ཨསམྦནྡྷཏྟཱ ཨུམྨཱུལེཏྭཱ བྷཱུམིཡཾ པཱཏེསི, ཨིམིནཱ ཀཱརཎེན ཏུམྷེཧིཔི སམགྒེཧི སམྨོདམཱནེཧི བྷཝིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏེཧི ཡཱཙིཏོ ཨཏཱིཏཾ ཨཱཧརི།

    Sādhūsambahulā ñātīti idaṃ satthā jetavane viharanto udakakalahe attano ñātakānaṃ mahāvināsaṃ paccupaṭṭhitaṃ ñatvā ākāsena gantvā rohiṇīnadiyā upari pallaṅkena nisīditvā nīlaraṃsiṃ vissajjetvā ñātake saṃvejetvā ākāsā oruyha nadītīre nisinno taṃ kalahaṃ ārabbha kathesi. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana kuṇālajātake (jā. 2.21.kuṇālajātaka) āvi bhavissati. Tadā pana satthā ñātake āmantetvā ‘‘mahārājā , tumhe ñātakā, ñātakehi nāma samaggehi sammodamānehi bhavituṃ vaṭṭati. Ñātakānañhi sāmaggiyā sati paccāmittā okāsaṃ na labhanti, tiṭṭhantu tāva manussabhūtā, acetanānaṃ rukkhānampi sāmaggiṃ laddhuṃ vaṭṭati. Atītasmiñhi himavantappadese mahāvāto sālavanaṃ pahari, tassa pana sālavanassa aññamaññaṃ rukkhagacchagumbalatāhi sambandhattā ekarukkhampi pātetuṃ asakkonto matthakamatthakeneva agamāsi. Ekaṃ pana aṅgaṇe ṭhitaṃ sākhāviṭapasampannampi mahārukkhaṃ aññehi rukkhehi asambandhattā ummūletvā bhūmiyaṃ pātesi, iminā kāraṇena tumhehipi samaggehi sammodamānehi bhavituṃ vaṭṭatī’’ti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari.

    ཨཏཱིཏེ བཱརཱཎསིཡཾ བྲཧྨདཏྟེ རཛྫཾ ཀཱརེནྟེ པཋམཾ ཨུཔྤནྣོ ཝེསྶཝཎོ མཧཱརཱཛཱ ཙཝི, སཀྐོ ཨཉྙཾ ཝེསྶཝཎཾ ཋཔེསི། ཨེཏསྨིཾ ཝེསྶཝཎེ པརིཝཏྟེ པཙྪཱ ནིབྦཏྟཝེསྶཝཎོ ‘‘རུཀྑགཙྪགུམྦལཏཱནཾ ཨཏྟནོ ཨཏྟནོ རུཙྩནཊྛཱནེ ཝིམཱནཾ གཎྷནྟཱུ’’ཏི སཱསནཾ པེསེསི། ཏདཱ བོདྷིསཏྟོ ཧིམཝནྟཔྤདེསེ ཨེཀསྨིཾ སཱལཝནེ རུཀྑདེཝཏཱ ཧུཏྭཱ ནིབྦཏྟི། སོ ཉཱཏཀེ ཨཱཧ ‘‘ཏུམྷེ ཝིམཱནཱནི གཎྷནྟཱ ཨངྒཎེ ཋིཏརུཀྑེསུ མཱ གཎྷཐ, ཨིམསྨིཾ པན སཱལཝནེ མཡཱ གཧིཏཝིམཱནཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཝིམཱནཱནི གཎྷཐཱ’’ཏི། ཏཏྠ བོདྷིསཏྟསྶ ཝཙནཀརཱ པཎྜིཏདེཝཏཱ བོདྷིསཏྟསྶ ཝིམཱནཾ པརིཝཱརེཏྭཱ ཋིཏཝིམཱནཱནི གཎྷིཾསུ། ཨཔཎྜིཏཱ པན དེཝཏཱ ‘‘ཀིཾ ཨམྷཱཀཾ ཨཏྠོ ཨརཉྙཝིམཱནེཧི, མཡཾ མནུསྶཔཐེ གཱམནིགམརཱཛདྷཱནིདྭཱརེསུ ཝིམཱནཱནི གཎྷིསྶཱམ། གཱམཱདཡོ ཧི ཨུཔནིསྶཱཡ ཝསམཱནཱ དེཝཏཱ ལཱབྷགྒཡསགྒཔྤཏྟཱ ཧོནྟཱི’’ཏི མནུསྶཔཐེ ཨངྒཎཊྛཱནེ ནིབྦཏྟམཧཱརུཀྑེསུ ཝིམཱནཱནི གཎྷིཾསུ།

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente paṭhamaṃ uppanno vessavaṇo mahārājā cavi, sakko aññaṃ vessavaṇaṃ ṭhapesi. Etasmiṃ vessavaṇe parivatte pacchā nibbattavessavaṇo ‘‘rukkhagacchagumbalatānaṃ attano attano ruccanaṭṭhāne vimānaṃ gaṇhantū’’ti sāsanaṃ pesesi. Tadā bodhisatto himavantappadese ekasmiṃ sālavane rukkhadevatā hutvā nibbatti. So ñātake āha ‘‘tumhe vimānāni gaṇhantā aṅgaṇe ṭhitarukkhesu mā gaṇhatha, imasmiṃ pana sālavane mayā gahitavimānaṃ parivāretvā ṭhitavimānāni gaṇhathā’’ti. Tattha bodhisattassa vacanakarā paṇḍitadevatā bodhisattassa vimānaṃ parivāretvā ṭhitavimānāni gaṇhiṃsu. Apaṇḍitā pana devatā ‘‘kiṃ amhākaṃ attho araññavimānehi, mayaṃ manussapathe gāmanigamarājadhānidvāresu vimānāni gaṇhissāma. Gāmādayo hi upanissāya vasamānā devatā lābhaggayasaggappattā hontī’’ti manussapathe aṅgaṇaṭṭhāne nibbattamahārukkhesu vimānāni gaṇhiṃsu.

    ཨཐེཀསྨིཾ དིཝསེ མཧཏཱི ཝཱཏཝུཊྛི ཨུཔྤཛྫི། ཝཱཏསྶ ཨཏིབལཝཏཱཡ དལ༹ྷམཱུལཱ ཝནཛེཊྛཀརུཀྑཱཔི སཾབྷགྒསཱཁཱཝིཊཔཱ སམཱུལཱ ནིཔཏིཾསུ། ཏཾ པན ཨཉྙམཉྙཾ སམྦནྡྷནེན ཋིཏཾ སཱལཝནཾ པཏྭཱ ཨིཏོ ཙིཏོ ཙ པཧརནྟོ ཨེཀརུཀྑམྤི པཱཏེཏུཾ ནཱསཀྑི། བྷགྒཝིམཱནཱ དེཝཏཱ ནིཔྤཊིསརཎཱ དཱརཀེ ཧཏྠེསུ གཧེཏྭཱ ཧིམཝནྟཾ གནྟྭཱ ཨཏྟནོ པཝཏྟིཾ སཱལཝནདེཝཏཱནཾ ཀཐཡིཾསུ། ཏཱ ཏཱསཾ ཨེཝཾ ཨཱགཏབྷཱཝཾ བོདྷིསཏྟསྶ ཨཱརོཙེསུཾ། བོདྷིསཏྟོ ‘‘པཎྜིཏཱནཾ ཝཙནཾ ཨགྒཧེཏྭཱ ནིཔྤཙྩཡཊྛཱནཾ གཏཱ ནཱམ ཨེཝརཱུཔཱཝ ཧོནྟཱི’’ཏི ཝཏྭཱ དྷམྨཾ དེསེནྟོ ཨིམཾ གཱཐམཱཧ –

    Athekasmiṃ divase mahatī vātavuṭṭhi uppajji. Vātassa atibalavatāya daḷhamūlā vanajeṭṭhakarukkhāpi saṃbhaggasākhāviṭapā samūlā nipatiṃsu. Taṃ pana aññamaññaṃ sambandhanena ṭhitaṃ sālavanaṃ patvā ito cito ca paharanto ekarukkhampi pātetuṃ nāsakkhi. Bhaggavimānā devatā nippaṭisaraṇā dārake hatthesu gahetvā himavantaṃ gantvā attano pavattiṃ sālavanadevatānaṃ kathayiṃsu. Tā tāsaṃ evaṃ āgatabhāvaṃ bodhisattassa ārocesuṃ. Bodhisatto ‘‘paṇḍitānaṃ vacanaṃ aggahetvā nippaccayaṭṭhānaṃ gatā nāma evarūpāva hontī’’ti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha –

    ༧༤.

    74.

    ‘‘སཱདྷཱུ སམྦཧུལཱ ཉཱཏཱི, ཨཔི རུཀྑཱ ཨརཉྙཛཱ།

    ‘‘Sādhū sambahulā ñātī, api rukkhā araññajā;

    ཝཱཏོ ཝཧཏི ཨེཀཊྛཾ, བྲཧནྟམྤི ཝནཔྤཏི’’ནྟི༎

    Vāto vahati ekaṭṭhaṃ, brahantampi vanappati’’nti.

    ཏཏྠ སམྦཧུལཱ ཉཱཏཱིཏི ཙཏྟཱརོ ཨུཔཱདཱཡ ཏཏུཏྟརི སཏསཧསྶམྤི སམྦཧུལཱ ནཱམ, ཨེཝཾ སམྦཧུལཱ ཨཉྙམཉྙཾ ནིསྶཱཡ ཝསནྟཱ ཉཱཏཀཱ། སཱདྷཱུཏི སོབྷནཱ པསཏྠཱ, པརེཧི ཨཔྤདྷཾསིཡཱཏི ཨཏྠོ། ཨཔི རུཀྑཱ ཨརཉྙཛཱཏི ཏིཊྛནྟུ མནུསྶབྷཱུཏཱ, ཨརཉྙེ ཛཱཏརུཀྑཱཔི སམྦཧུལཱ ཨཉྙམཉྙཱུཔཏྠམྦྷེན ཋིཏཱ སཱདྷུཡེཝ། རུཀྑཱནམྤི ཧི སཔཙྩཡབྷཱཝོ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི། ཝཱཏོ ཝཧཏི ཨེཀཊྛནྟི པུརཏྠིམཱདིབྷེདོ ཝཱཏོ ཝཱཡནྟོ ཨངྒཎཊྛཱནེ ཋིཏཾ ཨེཀཊྛཾ ཨེཀཀམེཝ ཋིཏཾ བྲཧནྟམྤི ཝནཔྤཏིཾ སཱཁཱཝིཊཔསམྤནྣཾ མཧཱརུཀྑམྤི ཝཧཏི, ཨུམྨཱུལེཏྭཱ པཱཏེཏཱིཏི ཨཏྠོ། བོདྷིསཏྟོ ཨིམཾ ཀཱརཎཾ ཀཐེཏྭཱ ཨཱཡུཀྑཡེ ཡཐཱཀམྨཾ གཏོ།

    Tattha sambahulā ñātīti cattāro upādāya tatuttari satasahassampi sambahulā nāma, evaṃ sambahulā aññamaññaṃ nissāya vasantā ñātakā. Sādhūti sobhanā pasatthā, parehi appadhaṃsiyāti attho. Api rukkhā araññajāti tiṭṭhantu manussabhūtā, araññe jātarukkhāpi sambahulā aññamaññūpatthambhena ṭhitā sādhuyeva. Rukkhānampi hi sapaccayabhāvo laddhuṃ vaṭṭati. Vāto vahati ekaṭṭhanti puratthimādibhedo vāto vāyanto aṅgaṇaṭṭhāne ṭhitaṃ ekaṭṭhaṃ ekakameva ṭhitaṃ brahantampi vanappatiṃ sākhāviṭapasampannaṃ mahārukkhampi vahati, ummūletvā pātetīti attho. Bodhisatto imaṃ kāraṇaṃ kathetvā āyukkhaye yathākammaṃ gato.

    སཏྠཱཔི ‘‘ཨེཝཾ, མཧཱརཱཛཱ, ཉཱཏཀཱནཾ ཏཱཝ སཱམགྒིཡེཝ ལདྡྷུཾ ཝཊྚཏི, སམགྒཱ སམྨོདམཱནཱ པིཡསཾཝཱསམེཝ ཝསཐཱ’’ཏི ཨིམཾ དྷམྨདེསནཾ ཨཱཧརིཏྭཱ ཨནུསནྡྷིཾ གྷཊེཏྭཱ ཛཱཏཀཾ སམོདྷཱནེསི – ‘‘ཏདཱ དེཝཏཱ བུདྡྷཔརིསཱ ཨཧེསུཾ, པཎྜིཏདེཝཏཱ པན ཨཧམེཝ ཨཧོསི’’ནྟི།

    Satthāpi ‘‘evaṃ, mahārājā, ñātakānaṃ tāva sāmaggiyeva laddhuṃ vaṭṭati, samaggā sammodamānā piyasaṃvāsameva vasathā’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā devatā buddhaparisā ahesuṃ, paṇḍitadevatā pana ahameva ahosi’’nti.

    རུཀྑདྷམྨཛཱཏཀཝཎྞནཱ ཙཏུཏྠཱ།

    Rukkhadhammajātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / ཁུདྡཀནིཀཱཡ • Khuddakanikāya / ཛཱཏཀཔཱལི༹ • Jātakapāḷi / ༧༤. རུཀྑདྷམྨཛཱཏཀཾ • 74. Rukkhadhammajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact