| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๗. รูปธาตุยา อายตนกถาวณฺณนา
7. Rūpadhātuyā āyatanakathāvaṇṇanā
๕๑๙. อิทานิ รูปธาตุยา อายตนกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘รูปี มโนมโย สพฺพงฺคปจฺจงฺคี อหีนินฺทฺริโย’’ติ (ที. นิ. ๑.๘๗) สุตฺตํ นิสฺสาย พฺรหฺมกายิกานํ ฆานาทินิมิตฺตานิปิ อายตนาเนวาติ กเปฺปตฺวา สฬายตนิโก เตสํ อตฺตภาโวติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานเญฺจว สมฺมิติยานญฺจ; เต สนฺธาย สฬายตนิโกติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิวเสน ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ยํ ตตฺถ อายตนํ นตฺถิ, ตสฺส วเสน โจเทตุํ อตฺถิ ตตฺถ ฆานายตนนฺติอาทิ อารทฺธํฯ ตโต ปรวาที ยํ ตตฺถ อชฺฌตฺติกานํ ติณฺณํ อายตนานํ ฆานาทิกํ สณฺฐานนิมิตฺตํ ตเทว อายตนนฺติ ลทฺธิยา ปฎิชานาติฯ พาหิรานํ คนฺธายตนาทีนํ วเสน ปุโฎฺฐ ฆานปฺปสาทาทโย ตตฺถ น อิจฺฉติ, ตสฺมา เตสํ โคจรํ ปฎิเสเธโนฺต ปฎิกฺขิปติฯ ปฎิโลมปญฺหสํสนฺทนปเญฺหสุปิ อิมินาวุปาเยน อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ
519. Idāni rūpadhātuyā āyatanakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo’’ti (dī. ni. 1.87) suttaṃ nissāya brahmakāyikānaṃ ghānādinimittānipi āyatanānevāti kappetvā saḷāyataniko tesaṃ attabhāvoti laddhi, seyyathāpi andhakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya saḷāyatanikoti pucchā sakavādissa, laddhivasena paṭiññā itarassa. Atha naṃ yaṃ tattha āyatanaṃ natthi, tassa vasena codetuṃ atthi tattha ghānāyatanantiādi āraddhaṃ. Tato paravādī yaṃ tattha ajjhattikānaṃ tiṇṇaṃ āyatanānaṃ ghānādikaṃ saṇṭhānanimittaṃ tadeva āyatananti laddhiyā paṭijānāti. Bāhirānaṃ gandhāyatanādīnaṃ vasena puṭṭho ghānappasādādayo tattha na icchati, tasmā tesaṃ gocaraṃ paṭisedhento paṭikkhipati. Paṭilomapañhasaṃsandanapañhesupi imināvupāyena attho veditabbo.
๕๒๑. อตฺถิ ตตฺถ ฆานายตนํ อตฺถิ คนฺธายตนํ เตน ฆาเนน ตํ คนฺธํ ฆายตีติ ตสฺมิํเยว ปรสมเย เอกเจฺจ อาจริเย สนฺธาย วุตฺตํฯ เต กิร ตตฺถ ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ ปริปุณฺณานิ อิจฺฉนฺติ, อายตเนน จ นาม สกิจฺจเกน ภวิตพฺพนฺติ เตหิ ฆานาทีหิ เต คนฺธาทโย ฆายนฺติ สายนฺติ ผุสนฺตีติปิ อิจฺฉนฺติฯ ตํ ลทฺธิํ สนฺธาย ปรวาที อามนฺตาติ ปฎิชานาติฯ
521. Atthi tattha ghānāyatanaṃ atthi gandhāyatanaṃ tena ghānena taṃ gandhaṃ ghāyatīti tasmiṃyeva parasamaye ekacce ācariye sandhāya vuttaṃ. Te kira tattha cha ajjhattikāni āyatanāni paripuṇṇāni icchanti, āyatanena ca nāma sakiccakena bhavitabbanti tehi ghānādīhi te gandhādayo ghāyanti sāyanti phusantītipi icchanti. Taṃ laddhiṃ sandhāya paravādī āmantāti paṭijānāti.
๕๒๒. อตฺถิ ตตฺถ มูลคโนฺธติอาทีนิ ปน ปุโฎฺฐ อตฺถิภาวํ สาเธตุํ อสโกฺกโนฺต ปฎิกฺขิปติฯ นนุ อตฺถิ ตตฺถ ฆานนิมิตฺตนฺติอาทิ สณฺฐานมตฺตเสฺสว สาธกํ, น อายตนสฺส, ตสฺมา อุทาหฎมฺปิ อนุทาหฎสทิสเมวาติฯ
522. Atthitattha mūlagandhotiādīni pana puṭṭho atthibhāvaṃ sādhetuṃ asakkonto paṭikkhipati. Nanu atthi tatthaghānanimittantiādi saṇṭhānamattasseva sādhakaṃ, na āyatanassa, tasmā udāhaṭampi anudāhaṭasadisamevāti.
รูปธาตุยา อายตนกถาวณฺณนาฯ
Rūpadhātuyā āyatanakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๗๙) ๗. รูปธาตุยาอายตนกถา • (79) 7. Rūpadhātuyāāyatanakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๗. รูปธาตุยาอายตนกถาวณฺณนา • 7. Rūpadhātuyāāyatanakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๗. รูปธาตุยาอายตนกถาวณฺณนา • 7. Rūpadhātuyāāyatanakathāvaṇṇanā
