| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
៧. រូបធាតុយា អាយតនកថាវណ្ណនា
7. Rūpadhātuyā āyatanakathāvaṇṇanā
៥១៩. ឥទានិ រូបធាតុយា អាយតនកថា នាម ហោតិ។ តត្ថ យេសំ ‘‘រូបី មនោមយោ សព្ពង្គបច្ចង្គី អហីនិន្ទ្រិយោ’’តិ (ទី. និ. ១.៨៧) សុត្តំ និស្សាយ ព្រហ្មកាយិកានំ ឃានាទិនិមិត្តានិបិ អាយតនានេវាតិ កប្បេត្វា សឡាយតនិកោ តេសំ អត្តភាវោតិ លទ្ធិ, សេយ្យថាបិ អន្ធកានញ្ចេវ សម្មិតិយានញ្ច; តេ សន្ធាយ សឡាយតនិកោតិ បុច្ឆា សកវាទិស្ស, លទ្ធិវសេន បដិញ្ញា ឥតរស្ស។ អថ នំ យំ តត្ថ អាយតនំ នត្ថិ, តស្ស វសេន ចោទេតុំ អត្ថិ តត្ថ ឃានាយតនន្តិអាទិ អារទ្ធំ។ តតោ បរវាទី យំ តត្ថ អជ្ឈត្តិកានំ តិណ្ណំ អាយតនានំ ឃានាទិកំ សណ្ឋាននិមិត្តំ តទេវ អាយតនន្តិ លទ្ធិយា បដិជានាតិ។ ពាហិរានំ គន្ធាយតនាទីនំ វសេន បុដ្ឋោ ឃានប្បសាទាទយោ តត្ថ ន ឥច្ឆតិ, តស្មា តេសំ គោចរំ បដិសេធេន្តោ បដិក្ខិបតិ។ បដិលោមបញ្ហសំសន្ទនបញ្ហេសុបិ ឥមិនាវុបាយេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
519. Idāni rūpadhātuyā āyatanakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo’’ti (dī. ni. 1.87) suttaṃ nissāya brahmakāyikānaṃ ghānādinimittānipi āyatanānevāti kappetvā saḷāyataniko tesaṃ attabhāvoti laddhi, seyyathāpi andhakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya saḷāyatanikoti pucchā sakavādissa, laddhivasena paṭiññā itarassa. Atha naṃ yaṃ tattha āyatanaṃ natthi, tassa vasena codetuṃ atthi tattha ghānāyatanantiādi āraddhaṃ. Tato paravādī yaṃ tattha ajjhattikānaṃ tiṇṇaṃ āyatanānaṃ ghānādikaṃ saṇṭhānanimittaṃ tadeva āyatananti laddhiyā paṭijānāti. Bāhirānaṃ gandhāyatanādīnaṃ vasena puṭṭho ghānappasādādayo tattha na icchati, tasmā tesaṃ gocaraṃ paṭisedhento paṭikkhipati. Paṭilomapañhasaṃsandanapañhesupi imināvupāyena attho veditabbo.
៥២១. អត្ថិ តត្ថ ឃានាយតនំ អត្ថិ គន្ធាយតនំ តេន ឃានេន តំ គន្ធំ ឃាយតីតិ តស្មិំយេវ បរសមយេ ឯកច្ចេ អាចរិយេ សន្ធាយ វុត្តំ។ តេ កិរ តត្ថ ឆ អជ្ឈត្តិកានិ អាយតនានិ បរិបុណ្ណានិ ឥច្ឆន្តិ, អាយតនេន ច នាម សកិច្ចកេន ភវិតព្ពន្តិ តេហិ ឃានាទីហិ តេ គន្ធាទយោ ឃាយន្តិ សាយន្តិ ផុសន្តីតិបិ ឥច្ឆន្តិ។ តំ លទ្ធិំ សន្ធាយ បរវាទី អាមន្តាតិ បដិជានាតិ។
521. Atthi tattha ghānāyatanaṃ atthi gandhāyatanaṃ tena ghānena taṃ gandhaṃ ghāyatīti tasmiṃyeva parasamaye ekacce ācariye sandhāya vuttaṃ. Te kira tattha cha ajjhattikāni āyatanāni paripuṇṇāni icchanti, āyatanena ca nāma sakiccakena bhavitabbanti tehi ghānādīhi te gandhādayo ghāyanti sāyanti phusantītipi icchanti. Taṃ laddhiṃ sandhāya paravādī āmantāti paṭijānāti.
៥២២. អត្ថិ តត្ថ មូលគន្ធោតិអាទីនិ បន បុដ្ឋោ អត្ថិភាវំ សាធេតុំ អសក្កោន្តោ បដិក្ខិបតិ។ ននុ អត្ថិ តត្ថ ឃាននិមិត្តន្តិអាទិ សណ្ឋានមត្តស្សេវ សាធកំ, ន អាយតនស្ស, តស្មា ឧទាហដម្បិ អនុទាហដសទិសមេវាតិ។
522. Atthitattha mūlagandhotiādīni pana puṭṭho atthibhāvaṃ sādhetuṃ asakkonto paṭikkhipati. Nanu atthi tatthaghānanimittantiādi saṇṭhānamattasseva sādhakaṃ, na āyatanassa, tasmā udāhaṭampi anudāhaṭasadisamevāti.
រូបធាតុយា អាយតនកថាវណ្ណនា។
Rūpadhātuyā āyatanakathāvaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / កថាវត្ថុបាឡិ • Kathāvatthupāḷi / (៧៩) ៧. រូបធាតុយាអាយតនកថា • (79) 7. Rūpadhātuyāāyatanakathā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ៧. រូបធាតុយាអាយតនកថាវណ្ណនា • 7. Rūpadhātuyāāyatanakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ៧. រូបធាតុយាអាយតនកថាវណ្ណនា • 7. Rūpadhātuyāāyatanakathāvaṇṇanā
