| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๙. รูปํ กมฺมนฺติกถาวณฺณนา
9. Rūpaṃ kammantikathāvaṇṇanā
๕๒๗-๕๓๗. อิทานิ รูปํ กมฺมนฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ กายวจีวิญฺญตฺติสงฺขาตํ รูปเมว กายกมฺมํ วจีกมฺมํ นาม, ตญฺจ กุสลสมุฎฺฐานํ กุสลํ, อกุสลสมุฎฺฐานํ อกุสลนฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ มหิสาสกานเญฺจว สมฺมิติยานญฺจ; เต สนฺธาย กุสเลน จิเตฺตน สมุฎฺฐิตนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ สเจ ตํ กุสลํ, ยฺวายํ สารมฺมณาทิเภโท กุสลสฺส ลพฺภติ, อตฺถิ เต โส ตสฺสาติ โจเทตุํ สารมฺมณนฺติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ปตฺถนา ปณิธีติ เจตนาเยเวตํ เววจนํฯ กุสลเจตนาเยว หิ ปกปฺปยมานา ปตฺถนาติฯ ปกปฺปนวเสน ฐิตตฺตา ปณิธีติ จ วุจฺจติฯ ปรโต ปน กุสเลน จิเตฺตน สมุฎฺฐิตา เวทนา สญฺญา เจตนา สทฺธาติอาทีสุ เวทนาทีนเญฺญว เจตฺถ ปตฺถนา ปณิธีติ ลพฺภติ, น เจตนายฯ กสฺมา? ทฺวินฺนํ เจตนานํ เอกโต อภาวา, โสตปติตตฺตา ปน เอวํ ตนฺติ คตาติ เวทิตพฺพาฯ รูปายตนนฺติอาทิ ปุริมวาเร ‘‘สพฺพนฺตํ กุสล’’นฺติ สํขิตฺตสฺส ปเภททสฺสนตฺถํ วุตฺตํ ฯ เสสา สํสนฺทนนยา, วจีกมฺมกถา ‘‘อกุสเลน จิเตฺตน สมุฎฺฐิต’’นฺติอาทิวิธานญฺจ สพฺพํ ปาฬิอนุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ อสุจีติ ปเนตฺถ สุกฺกํ อธิเปฺปตํฯ สุตฺตสาธนํ อุตฺตานตฺถเมวฯ
527-537. Idāni rūpaṃ kammantikathā nāma hoti. Tattha yesaṃ kāyavacīviññattisaṅkhātaṃ rūpameva kāyakammaṃ vacīkammaṃ nāma, tañca kusalasamuṭṭhānaṃ kusalaṃ, akusalasamuṭṭhānaṃ akusalanti laddhi, seyyathāpi mahisāsakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya kusalena cittena samuṭṭhitanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ sace taṃ kusalaṃ, yvāyaṃ sārammaṇādibhedo kusalassa labbhati, atthi te so tassāti codetuṃ sārammaṇantiādi āraddhaṃ. Tattha patthanā paṇidhīti cetanāyevetaṃ vevacanaṃ. Kusalacetanāyeva hi pakappayamānā patthanāti. Pakappanavasena ṭhitattā paṇidhīti ca vuccati. Parato pana kusalena cittena samuṭṭhitā vedanā saññā cetanā saddhātiādīsu vedanādīnaññeva cettha patthanā paṇidhīti labbhati, na cetanāya. Kasmā? Dvinnaṃ cetanānaṃ ekato abhāvā, sotapatitattā pana evaṃ tanti gatāti veditabbā. Rūpāyatanantiādi purimavāre ‘‘sabbantaṃ kusala’’nti saṃkhittassa pabhedadassanatthaṃ vuttaṃ . Sesā saṃsandananayā, vacīkammakathā ‘‘akusalena cittena samuṭṭhita’’ntiādividhānañca sabbaṃ pāḷianusāreneva veditabbaṃ. Asucīti panettha sukkaṃ adhippetaṃ. Suttasādhanaṃ uttānatthameva.
รูปํ กมฺมนฺติกถาวณฺณนาฯ
Rūpaṃ kammantikathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๘๑) ๙. รูปํ กมฺมนฺติกถา • (81) 9. Rūpaṃ kammantikathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๙. รูปํกมฺมนฺติกถาวณฺณนา • 9. Rūpaṃkammantikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๙. รูปํกมฺมนฺติกถาวณฺณนา • 9. Rūpaṃkammantikathāvaṇṇanā
