| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணி-அட்ட²கதா² • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ரூபவிப⁴த்திஏககனித்³தே³ஸவண்ணனா
Rūpavibhattiekakaniddesavaṇṇanā
594. இதா³னி தஸ்ஸா அத்த²ங் பா⁴ஜெத்வா த³ஸ்ஸேதுங் ஸப்³ப³ங் ரூபங் ந ஹேதுமேவாதிஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். கஸ்மா பனெத்த² ‘கதமங் தங் ஸப்³ப³ங் ரூபங் ந ஹேதூ’தி புச்சா² ந கதாதி? பே⁴தா³பா⁴வதோ. யதா² ஹி து³காதீ³ஸு ‘உபாதா³ரூப’ம்பி அத்தி² ‘நோஉபாதா³ரூப’ம்பி, ஏவமித⁴ ஹேது ந ஹேதூதிபி ஸஹேதுகமஹேதுகந்திபி பே⁴தோ³ நத்தி², தஸ்மா புச்ச²ங் அகத்வாவ விப⁴த்தங். தத்த² ‘ஸப்³ப³’ந்தி ஸகலங், நிரவஸேஸங். ‘ரூப’ந்தி அயமஸ்ஸ ஸீதாதீ³ஹி ருப்பனபா⁴வதீ³பனோ ஸாமஞ்ஞலக்க²ணனித்³தே³ஸோ. ந ஹேதுமேவாதி ஸாதா⁴ரணஹேதுபடிக்கே²பனித்³தே³ஸோ.
594. Idāni tassā atthaṃ bhājetvā dassetuṃ sabbaṃ rūpaṃ na hetumevātiādi āraddhaṃ. Kasmā panettha ‘katamaṃ taṃ sabbaṃ rūpaṃ na hetū’ti pucchā na katāti? Bhedābhāvato. Yathā hi dukādīsu ‘upādārūpa’mpi atthi ‘noupādārūpa’mpi, evamidha hetu na hetūtipi sahetukamahetukantipi bhedo natthi, tasmā pucchaṃ akatvāva vibhattaṃ. Tattha ‘sabba’nti sakalaṃ, niravasesaṃ. ‘Rūpa’nti ayamassa sītādīhi ruppanabhāvadīpano sāmaññalakkhaṇaniddeso. Na hetumevāti sādhāraṇahetupaṭikkhepaniddeso.
தத்த² ஹேதுஹேது பச்சயஹேது உத்தமஹேது ஸாதா⁴ரணஹேதூதி சதுப்³பி³தோ⁴ ஹேது. தேஸு ‘தயோ குஸலஹேதூ, தயோ அகுஸலஹேதூ, தயோ அப்³யாகதஹேதூ’தி (த⁴॰ ஸ॰ 1059) அயங் ‘ஹேதுஹேது’ நாம. ‘‘சத்தாரோ கோ², பி⁴க்கு², மஹாபூ⁴தா ஹேது, சத்தாரோ மஹாபூ⁴தா பச்சயோ ரூபக்க²ந்த⁴ஸ்ஸ பஞ்ஞாபனாயா’’தி (ம॰ நி॰ 3.85; ஸங்॰ நி॰ 3.82) அயங் ‘பச்சயஹேது’ நாம. ‘‘குஸலாகுஸலங் அத்தனோ விபாகட்டா²னே, உத்தமங் இட்டா²ரம்மணங் குஸலவிபாகட்டா²னே, உத்தமங் அனிட்டா²ரம்மணங் அகுஸலவிபாகட்டா²னே’’தி அயங் ‘உத்தமஹேது’ நாம. யதா²ஹ – ‘அதீதானாக³தபச்சுப்பன்னானங் கம்மஸமாதா³னானங் டா²னஸோ ஹேதுஸோ விபாகங் யதா²பூ⁴தங் பஜானாதீ’தி (ம॰ நி॰ 1.148; விப⁴॰ 810; பாடி॰ ம॰ 2.44), ‘‘ஏஸேவ ஹேது ஏஸ பச்சயோ ஸங்கா²ரானங் யதி³த³ங் அவிஜ்ஜா’’தி அவிஜ்ஜா ஸங்கா²ரானங் ஸாதா⁴ரணஹேது ஹுத்வா பச்சயட்ட²ங் ப²ரதீதி அயங் ‘ஸாதா⁴ரணஹேது’ நாம. யதா² ஹி பத²வீரஸோ ஆபோரஸோ ச மது⁴ரஸ்ஸாபி அமது⁴ரஸ்ஸாபி பச்சயோ, ஏவங் அவிஜ்ஜா குஸலஸங்கா²ரானம்பி அகுஸலஸங்கா²ரானம்பி ஸாதா⁴ரணபச்சயோ ஹோதி. இமஸ்மிங் பனத்தே² ‘ஹேதுஹேது’ அதி⁴ப்பேதோ. இதி ‘ஹேதூ த⁴ம்மா ந ஹேதூ த⁴ம்மா’தி (த⁴॰ ஸ॰ து³கமாதிகா 1) மாதிகாய ஆக³தங் ஹேதுபா⁴வங் ரூபஸ்ஸ நியமெத்வா படிக்கி²பந்தோ ‘ந ஹேதுமேவா’தி ஆஹ. இமினா நயேன ஸப்³ப³பதே³ஸு படிக்கே²பனித்³தே³ஸோ ச அப்படிக்கே²பனித்³தே³ஸோ ச வேதி³தப்³போ³. வசனத்தோ² பன ஸப்³ப³பதா³னங் மாதிகாவண்ணனாயங் வுத்தோயேவ.
Tattha hetuhetu paccayahetu uttamahetu sādhāraṇahetūti catubbidho hetu. Tesu ‘tayo kusalahetū, tayo akusalahetū, tayo abyākatahetū’ti (dha. sa. 1059) ayaṃ ‘hetuhetu’ nāma. ‘‘Cattāro kho, bhikkhu, mahābhūtā hetu, cattāro mahābhūtā paccayo rūpakkhandhassa paññāpanāyā’’ti (ma. ni. 3.85; saṃ. ni. 3.82) ayaṃ ‘paccayahetu’ nāma. ‘‘Kusalākusalaṃ attano vipākaṭṭhāne, uttamaṃ iṭṭhārammaṇaṃ kusalavipākaṭṭhāne, uttamaṃ aniṭṭhārammaṇaṃ akusalavipākaṭṭhāne’’ti ayaṃ ‘uttamahetu’ nāma. Yathāha – ‘atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānātī’ti (ma. ni. 1.148; vibha. 810; pāṭi. ma. 2.44), ‘‘eseva hetu esa paccayo saṅkhārānaṃ yadidaṃ avijjā’’ti avijjā saṅkhārānaṃ sādhāraṇahetu hutvā paccayaṭṭhaṃ pharatīti ayaṃ ‘sādhāraṇahetu’ nāma. Yathā hi pathavīraso āporaso ca madhurassāpi amadhurassāpi paccayo, evaṃ avijjā kusalasaṅkhārānampi akusalasaṅkhārānampi sādhāraṇapaccayo hoti. Imasmiṃ panatthe ‘hetuhetu’ adhippeto. Iti ‘hetū dhammā na hetū dhammā’ti (dha. sa. dukamātikā 1) mātikāya āgataṃ hetubhāvaṃ rūpassa niyametvā paṭikkhipanto ‘na hetumevā’ti āha. Iminā nayena sabbapadesu paṭikkhepaniddeso ca appaṭikkhepaniddeso ca veditabbo. Vacanattho pana sabbapadānaṃ mātikāvaṇṇanāyaṃ vuttoyeva.
ஸப்பச்சயமேவாதி எத்த² பன கம்மஸமுட்டா²னங் கம்மபச்சயமேவ ஹோதி, ஆஹாரஸமுட்டா²னாதீ³னி ஆஹாராதி³பச்சயானேவாதி ஏவங் ரூபஸ்ஸேவ வுத்தசதுபச்சயவஸேன அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. ரூபமேவாதி ‘ரூபினோ த⁴ம்மா அரூபினோ த⁴ம்மா’தி மாதிகாய வுத்தங் அரூபீபா⁴வங் படிக்கி²பதி. உப்பன்னங் ச²ஹி விஞ்ஞாணேஹீதி பச்சுப்பன்னரூபமேவ சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³ஹி ச²ஹி வேதி³தப்³ப³ங். நியாமோ பன சக்கு²விஞ்ஞாணாதீ³னி ஸந்தா⁴ய க³ஹிதோ. ந ஹி தானி அதீதானாக³தங் விஜானந்தி. மனோவிஞ்ஞாணங் பன அதீதம்பி அனாக³தம்பி விஜானாதி. தங் இமஸ்மிங் பஞ்சவிஞ்ஞாணஸோதே பதிதத்தா ஸோதபதிதமேவ ஹுத்வா க³தங். ஹுத்வா அபா⁴வட்டே²ன பன அனிச்சமேவ. ஜராய அபி⁴ப⁴விதப்³ப³த⁴ம்மகத்தா ஜராபி⁴பூ⁴தமேவ. யஸ்மா வா ரூபகாயே ஜரா பாகடா ஹோதி, தஸ்மாபி ‘ஜராபி⁴பூ⁴தமேவா’தி வுத்தங்.
Sappaccayamevāti ettha pana kammasamuṭṭhānaṃ kammapaccayameva hoti, āhārasamuṭṭhānādīni āhārādipaccayānevāti evaṃ rūpasseva vuttacatupaccayavasena attho veditabbo. Rūpamevāti ‘rūpino dhammā arūpino dhammā’ti mātikāya vuttaṃ arūpībhāvaṃ paṭikkhipati. Uppannaṃ chahi viññāṇehīti paccuppannarūpameva cakkhuviññāṇādīhi chahi veditabbaṃ. Niyāmo pana cakkhuviññāṇādīni sandhāya gahito. Na hi tāni atītānāgataṃ vijānanti. Manoviññāṇaṃ pana atītampi anāgatampi vijānāti. Taṃ imasmiṃ pañcaviññāṇasote patitattā sotapatitameva hutvā gataṃ. Hutvā abhāvaṭṭhena pana aniccameva. Jarāya abhibhavitabbadhammakattā jarābhibhūtameva. Yasmā vā rūpakāye jarā pākaṭā hoti, tasmāpi ‘jarābhibhūtamevā’ti vuttaṃ.
ஏவங் ஏகவிதே⁴ன ரூபஸங்க³ஹோதி எத்த² ‘விதா⁴’-ஸத்³தோ³ மானஸண்டா²னகொட்டா²ஸேஸு தி³ஸ்ஸதி. ‘‘ஸெய்யோஹமஸ்மீதி விதா⁴, ஸதி³ஸோஹமஸ்மீதி விதா⁴’’திஆதீ³ஸு (விப⁴॰ 962) ஹி மானோ விதா⁴ நாம. ‘‘கத²ங்வித⁴ங் ஸீலவந்தங் வத³ந்தி, கத²ங்வித⁴ங் பஞ்ஞவந்தங் வத³ந்தீ’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 1.95) ஸண்டா²னங். ‘கத²ங்வித⁴’ந்தி ஹி பத³ஸ்ஸ கத²ங்ஸண்டா²னந்தி அத்தோ². ‘‘ஏகவிதே⁴ன ஞாணவத்து²ங் து³விதே⁴ன ஞாணவத்தூ²’’திஆதீ³ஸு (விப⁴॰ 751-752) கொட்டா²ஸோ விதா⁴ நாம. இதா⁴பி கொட்டா²ஸோவ அதி⁴ப்பேதோ.
Evaṃ ekavidhena rūpasaṅgahoti ettha ‘vidhā’-saddo mānasaṇṭhānakoṭṭhāsesu dissati. ‘‘Seyyohamasmīti vidhā, sadisohamasmīti vidhā’’tiādīsu (vibha. 962) hi māno vidhā nāma. ‘‘Kathaṃvidhaṃ sīlavantaṃ vadanti, kathaṃvidhaṃ paññavantaṃ vadantī’’tiādīsu (saṃ. ni. 1.95) saṇṭhānaṃ. ‘Kathaṃvidha’nti hi padassa kathaṃsaṇṭhānanti attho. ‘‘Ekavidhena ñāṇavatthuṃ duvidhena ñāṇavatthū’’tiādīsu (vibha. 751-752) koṭṭhāso vidhā nāma. Idhāpi koṭṭhāsova adhippeto.
ஸங்க³ஹஸத்³தோ³பி ஸஜாதிஸஞ்ஜாதிகிரியாக³ணனவஸேன சதுப்³பி³தோ⁴. தத்த² ‘‘ஸப்³பே³ க²த்தியா ஆக³ச்ச²ந்து, ஸப்³பே³ ப்³ராஹ்மணா ஸப்³பே³ வெஸ்ஸா ஸப்³பே³ ஸுத்³தா³ ஆக³ச்ச²ந்து’’, ‘‘யா சாவுஸோ விஸாக², ஸம்மாவாசா, யோ ச ஸம்மாகம்மந்தோ, யோ ச ஸம்மாஆஜீவோ – இமே த⁴ம்மா ஸீலக்க²ந்தே⁴ ஸங்க³ஹிதா’’தி (ம॰ நி॰ 1.462) அயங் ‘ஸஜாதிஸங்க³ஹோ’ நாம. ‘ஏகஜாதிகா ஆக³ச்ச²ந்தூ’தி வுத்தட்டா²னே விய ஹி இத⁴ ஸப்³பே³ ஜாதியா ஏகஸங்க³ஹங் க³தா. ‘‘ஸப்³பே³ கோஸலகா ஆக³ச்ச²ந்து, ஸப்³பே³ மாக³த⁴கா, ஸப்³பே³ பா⁴ருகச்ச²கா ஆக³ச்ச²ந்து’’, ‘‘யோ சாவுஸோ விஸாக², ஸம்மாவாயாமோ, யா ச ஸம்மாஸதி, யோ ச ஸம்மாஸமாதி⁴ – இமே த⁴ம்மா ஸமாதி⁴க்க²ந்தே⁴ ஸங்க³ஹிதா’’தி அயங் ‘ஸஞ்ஜாதிஸங்க³ஹோ’ நாம. ஏகட்டா²னே ஜாதா ஸங்வுத்³தா⁴ ஆக³ச்ச²ந்தூதி வுத்தட்டா²னே விய ஹி இத⁴ ஸப்³பே³ ஸஞ்ஜாதிட்டா²னேன நிவுத்தோ²காஸேன ஏகஸங்க³ஹங் க³தா. ‘‘ஸப்³பே³ ஹத்தா²ரோஹா ஆக³ச்ச²ந்து, ஸப்³பே³ அஸ்ஸாரோஹா, ஸப்³பே³ ரதி²கா ஆக³ச்ச²ந்து’’, ‘‘யா சாவுஸோ விஸாக², ஸம்மாதி³ட்டி², யோ ச ஸம்மாஸங்கப்போ – இமே த⁴ம்மா பஞ்ஞாக்க²ந்தே⁴ ஸங்க³ஹிதா’’தி (ம॰ நி॰ 1.462) அயங் ‘கிரியாஸங்க³ஹோ’ நாம. ஸப்³பே³வ ஹேதே அத்தனோ கிரியாகரணேன ஏகஸங்க³ஹங் க³தா. ‘‘சக்கா²யதனங் கதமக்க²ந்த⁴க³ணனங் க³ச்ச²தி? சக்கா²யதனங் ரூபக்க²ந்த⁴க³ணனங் க³ச்ச²தி. ஹஞ்சி சக்கா²யதனங் ரூபக்க²ந்த⁴க³ணனங் க³ச்ச²தி, தேன வத ரே வத்தப்³பே³ – சக்கா²யதனங் ரூபக்க²ந்தே⁴ன ஸங்க³ஹித’’ந்தி (கதா²॰ 471), அயங் ‘க³ணனஸங்க³ஹோ’ நாம. அயமித⁴ அதி⁴ப்பேதோ. ஏககொட்டா²ஸேன ரூபக³ணனாதி அயஞ்ஹெத்த² அத்தோ². ஏஸ நயோ ஸப்³ப³த்த².
Saṅgahasaddopi sajātisañjātikiriyāgaṇanavasena catubbidho. Tattha ‘‘sabbe khattiyā āgacchantu, sabbe brāhmaṇā sabbe vessā sabbe suddā āgacchantu’’, ‘‘yā cāvuso visākha, sammāvācā, yo ca sammākammanto, yo ca sammāājīvo – ime dhammā sīlakkhandhe saṅgahitā’’ti (ma. ni. 1.462) ayaṃ ‘sajātisaṅgaho’ nāma. ‘Ekajātikā āgacchantū’ti vuttaṭṭhāne viya hi idha sabbe jātiyā ekasaṅgahaṃ gatā. ‘‘Sabbe kosalakā āgacchantu, sabbe māgadhakā, sabbe bhārukacchakā āgacchantu’’, ‘‘yo cāvuso visākha, sammāvāyāmo, yā ca sammāsati, yo ca sammāsamādhi – ime dhammā samādhikkhandhe saṅgahitā’’ti ayaṃ ‘sañjātisaṅgaho’ nāma. Ekaṭṭhāne jātā saṃvuddhā āgacchantūti vuttaṭṭhāne viya hi idha sabbe sañjātiṭṭhānena nivutthokāsena ekasaṅgahaṃ gatā. ‘‘Sabbe hatthārohā āgacchantu, sabbe assārohā, sabbe rathikā āgacchantu’’, ‘‘yā cāvuso visākha, sammādiṭṭhi, yo ca sammāsaṅkappo – ime dhammā paññākkhandhe saṅgahitā’’ti (ma. ni. 1.462) ayaṃ ‘kiriyāsaṅgaho’ nāma. Sabbeva hete attano kiriyākaraṇena ekasaṅgahaṃ gatā. ‘‘Cakkhāyatanaṃ katamakkhandhagaṇanaṃ gacchati? Cakkhāyatanaṃ rūpakkhandhagaṇanaṃ gacchati. Hañci cakkhāyatanaṃ rūpakkhandhagaṇanaṃ gacchati, tena vata re vattabbe – cakkhāyatanaṃ rūpakkhandhena saṅgahita’’nti (kathā. 471), ayaṃ ‘gaṇanasaṅgaho’ nāma. Ayamidha adhippeto. Ekakoṭṭhāsena rūpagaṇanāti ayañhettha attho. Esa nayo sabbattha.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீபாளி • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ரூபவிப⁴த்தி • Rūpavibhatti
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ஏககனித்³தே³ஸவண்ணனா • Ekakaniddesavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ஏககனித்³தே³ஸவண்ணனா • Ekakaniddesavaṇṇanā
