Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā

    ਰੂਪવਿਭਤ੍ਤਿਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    Rūpavibhattiekakaniddesavaṇṇanā

    ੫੯੪. ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥਂ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਨ ਹੇਤੁਮੇવਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘ਕਤਮਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਰੂਪਂ ਨ ਹੇਤੂ’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨ ਕਤਾਤਿ? ਭੇਦਾਭਾવਤੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਦੁਕਾਦੀਸੁ ‘ਉਪਾਦਾਰੂਪ’ਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ‘ਨੋਉਪਾਦਾਰੂਪ’ਮ੍ਪਿ, ਏવਮਿਧ ਹੇਤੁ ਨ ਹੇਤੂਤਿਪਿ ਸਹੇਤੁਕਮਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿਪਿ ਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਚ੍ਛਂ ਅਕਤ੍વਾવ વਿਭਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ‘ਸਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ ਸਕਲਂ, ਨਿਰવਸੇਸਂ। ‘ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ਸੀਤਾਦੀਹਿ ਰੁਪ੍ਪਨਭਾવਦੀਪਨੋ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ। ਨ ਹੇਤੁਮੇવਾਤਿ ਸਾਧਾਰਣਹੇਤੁਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਿਦ੍ਦੇਸੋ।

    594. Idāni tassā atthaṃ bhājetvā dassetuṃ sabbaṃ rūpaṃ na hetumevātiādi āraddhaṃ. Kasmā panettha ‘katamaṃ taṃ sabbaṃ rūpaṃ na hetū’ti pucchā na katāti? Bhedābhāvato. Yathā hi dukādīsu ‘upādārūpa’mpi atthi ‘noupādārūpa’mpi, evamidha hetu na hetūtipi sahetukamahetukantipi bhedo natthi, tasmā pucchaṃ akatvāva vibhattaṃ. Tattha ‘sabba’nti sakalaṃ, niravasesaṃ. ‘Rūpa’nti ayamassa sītādīhi ruppanabhāvadīpano sāmaññalakkhaṇaniddeso. Na hetumevāti sādhāraṇahetupaṭikkhepaniddeso.

    ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੁਹੇਤੁ ਪਚ੍ਚਯਹੇਤੁ ਉਤ੍ਤਮਹੇਤੁ ਸਾਧਾਰਣਹੇਤੂਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਹੇਤੁ। ਤੇਸੁ ‘ਤਯੋ ਕੁਸਲਹੇਤੂ, ਤਯੋ ਅਕੁਸਲਹੇਤੂ, ਤਯੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਹੇਤੂ’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੦੫੯) ਅਯਂ ‘ਹੇਤੁਹੇਤੁ’ ਨਾਮ। ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਹਾਭੂਤਾ ਹੇਤੁ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਭੂਤਾ ਪਚ੍ਚਯੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੫; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੨) ਅਯਂ ‘ਪਚ੍ਚਯਹੇਤੁ’ ਨਾਮ। ‘‘ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਪਾਕਟ੍ਠਾਨੇ, ਉਤ੍ਤਮਂ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕੁਸਲવਿਪਾਕਟ੍ਠਾਨੇ, ਉਤ੍ਤਮਂ ਅਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਕੁਸਲવਿਪਾਕਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿ ਅਯਂ ‘ਉਤ੍ਤਮਹੇਤੁ’ ਨਾਮ। ਯਥਾਹ – ‘ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਂ ਠਾਨਸੋ ਹੇਤੁਸੋ વਿਪਾਕਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੪੮; વਿਭ॰ ੮੧੦; ਪਾਟਿ॰ ਮ॰ ੨.੪੪), ‘‘ਏਸੇવ ਹੇਤੁ ਏਸ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਅવਿਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਹੇਤੁ ਹੁਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠਂ ਫਰਤੀਤਿ ਅਯਂ ‘ਸਾਧਾਰਣਹੇਤੁ’ ਨਾਮ। ਯਥਾ ਹਿ ਪਥવੀਰਸੋ ਆਪੋਰਸੋ ਚ ਮਧੁਰਸ੍ਸਾਪਿ ਅਮਧੁਰਸ੍ਸਾਪਿ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਏવਂ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਰਾਨਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਰਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਧਾਰਣਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨਤ੍ਥੇ ‘ਹੇਤੁਹੇਤੁ’ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਇਤਿ ‘ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਹੇਤੂ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੧) ਮਾਤਿਕਾਯ ਆਗਤਂ ਹੇਤੁਭਾવਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ‘ਨ ਹੇਤੁਮੇવਾ’ਤਿ ਆਹ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। વਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਪਦਾਨਂ ਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ।

    Tattha hetuhetu paccayahetu uttamahetu sādhāraṇahetūti catubbidho hetu. Tesu ‘tayo kusalahetū, tayo akusalahetū, tayo abyākatahetū’ti (dha. sa. 1059) ayaṃ ‘hetuhetu’ nāma. ‘‘Cattāro kho, bhikkhu, mahābhūtā hetu, cattāro mahābhūtā paccayo rūpakkhandhassa paññāpanāyā’’ti (ma. ni. 3.85; saṃ. ni. 3.82) ayaṃ ‘paccayahetu’ nāma. ‘‘Kusalākusalaṃ attano vipākaṭṭhāne, uttamaṃ iṭṭhārammaṇaṃ kusalavipākaṭṭhāne, uttamaṃ aniṭṭhārammaṇaṃ akusalavipākaṭṭhāne’’ti ayaṃ ‘uttamahetu’ nāma. Yathāha – ‘atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānātī’ti (ma. ni. 1.148; vibha. 810; pāṭi. ma. 2.44), ‘‘eseva hetu esa paccayo saṅkhārānaṃ yadidaṃ avijjā’’ti avijjā saṅkhārānaṃ sādhāraṇahetu hutvā paccayaṭṭhaṃ pharatīti ayaṃ ‘sādhāraṇahetu’ nāma. Yathā hi pathavīraso āporaso ca madhurassāpi amadhurassāpi paccayo, evaṃ avijjā kusalasaṅkhārānampi akusalasaṅkhārānampi sādhāraṇapaccayo hoti. Imasmiṃ panatthe ‘hetuhetu’ adhippeto. Iti ‘hetū dhammā na hetū dhammā’ti (dha. sa. dukamātikā 1) mātikāya āgataṃ hetubhāvaṃ rūpassa niyametvā paṭikkhipanto ‘na hetumevā’ti āha. Iminā nayena sabbapadesu paṭikkhepaniddeso ca appaṭikkhepaniddeso ca veditabbo. Vacanattho pana sabbapadānaṃ mātikāvaṇṇanāyaṃ vuttoyeva.

    ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਮੇવਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਮੇવ ਹੋਤਿ, ਆਹਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਆਹਾਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾਨੇવਾਤਿ ਏવਂ ਰੂਪਸ੍ਸੇવ વੁਤ੍ਤਚਤੁਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਰੂਪਮੇવਾਤਿ ‘ਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਰੂਪਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪੀਭਾવਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਛਹਿ વਿਞ੍ਞਾਣੇਹੀਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਰੂਪਮੇવ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਹਿ ਛਹਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਨਿਯਾਮੋ ਪਨ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਾਦੀਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਗਹਿਤੋ। ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਂ વਿਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤਮ੍ਪਿ વਿਜਾਨਾਤਿ। ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਚવਿਞ੍ਞਾਣਸੋਤੇ ਪਤਿਤਤ੍ਤਾ ਸੋਤਪਤਿਤਮੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਗਤਂ। ਹੁਤ੍વਾ ਅਭਾવਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਅਨਿਚ੍ਚਮੇવ। ਜਰਾਯ ਅਭਿਭવਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ਜਰਾਭਿਭੂਤਮੇવ। ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਰੂਪਕਾਯੇ ਜਰਾ ਪਾਕਟਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ‘ਜਰਾਭਿਭੂਤਮੇવਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Sappaccayamevāti ettha pana kammasamuṭṭhānaṃ kammapaccayameva hoti, āhārasamuṭṭhānādīni āhārādipaccayānevāti evaṃ rūpasseva vuttacatupaccayavasena attho veditabbo. Rūpamevāti ‘rūpino dhammā arūpino dhammā’ti mātikāya vuttaṃ arūpībhāvaṃ paṭikkhipati. Uppannaṃ chahi viññāṇehīti paccuppannarūpameva cakkhuviññāṇādīhi chahi veditabbaṃ. Niyāmo pana cakkhuviññāṇādīni sandhāya gahito. Na hi tāni atītānāgataṃ vijānanti. Manoviññāṇaṃ pana atītampi anāgatampi vijānāti. Taṃ imasmiṃ pañcaviññāṇasote patitattā sotapatitameva hutvā gataṃ. Hutvā abhāvaṭṭhena pana aniccameva. Jarāya abhibhavitabbadhammakattā jarābhibhūtameva. Yasmā vā rūpakāye jarā pākaṭā hoti, tasmāpi ‘jarābhibhūtamevā’ti vuttaṃ.

    ਏવਂ ਏਕવਿਧੇਨ ਰੂਪਸਙ੍ਗਹੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘વਿਧਾ’-ਸਦ੍ਦੋ ਮਾਨਸਣ੍ਠਾਨਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਿਧਾ, ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ વਿਧਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (વਿਭ॰ ੯੬੨) ਹਿ ਮਾਨੋ વਿਧਾ ਨਾਮ। ‘‘ਕਥਂવਿਧਂ ਸੀਲવਨ੍ਤਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਕਥਂવਿਧਂ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤਂ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੯੫) ਸਣ੍ਠਾਨਂ। ‘ਕਥਂવਿਧ’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਪਦਸ੍ਸ ਕਥਂਸਣ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਏਕવਿਧੇਨ ਞਾਣવਤ੍ਥੁਂ ਦੁવਿਧੇਨ ਞਾਣવਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (વਿਭ॰ ੭੫੧-੭੫੨) ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ વਿਧਾ ਨਾਮ। ਇਧਾਪਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ।

    Evaṃ ekavidhena rūpasaṅgahoti ettha ‘vidhā’-saddo mānasaṇṭhānakoṭṭhāsesu dissati. ‘‘Seyyohamasmīti vidhā, sadisohamasmīti vidhā’’tiādīsu (vibha. 962) hi māno vidhā nāma. ‘‘Kathaṃvidhaṃ sīlavantaṃ vadanti, kathaṃvidhaṃ paññavantaṃ vadantī’’tiādīsu (saṃ. ni. 1.95) saṇṭhānaṃ. ‘Kathaṃvidha’nti hi padassa kathaṃsaṇṭhānanti attho. ‘‘Ekavidhena ñāṇavatthuṃ duvidhena ñāṇavatthū’’tiādīsu (vibha. 751-752) koṭṭhāso vidhā nāma. Idhāpi koṭṭhāsova adhippeto.

    ਸਙ੍ਗਹਸਦ੍ਦੋਪਿ ਸਜਾਤਿਸਞ੍ਜਾਤਿਕਿਰਿਯਾਗਣਨવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਸਬ੍ਬੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਬ੍ਬੇ વੇਸ੍ਸਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸੁਦ੍ਦਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ’’, ‘‘ਯਾ ਚਾવੁਸੋ વਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੬੨) ਅਯਂ ‘ਸਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋ’ ਨਾਮ। ‘ਏਕਜਾਤਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ વਿਯ ਹਿ ਇਧ ਸਬ੍ਬੇ ਜਾਤਿਯਾ ਏਕਸਙ੍ਗਹਂ ਗਤਾ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਕੋਸਲਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਸਬ੍ਬੇ ਮਾਗਧਕਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਰੁਕਚ੍ਛਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ’’, ‘‘ਯੋ ਚਾવੁਸੋ વਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ‘ਸਞ੍ਜਾਤਿਸਙ੍ਗਹੋ’ ਨਾਮ। ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤਾ ਸਂવੁਦ੍ਧਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂਤਿ વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ વਿਯ ਹਿ ਇਧ ਸਬ੍ਬੇ ਸਞ੍ਜਾਤਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਨਿવੁਤ੍ਥੋਕਾਸੇਨ ਏਕਸਙ੍ਗਹਂ ਗਤਾ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਸਬ੍ਬੇ ਅਸ੍ਸਾਰੋਹਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਰਥਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ’’, ‘‘ਯਾ ਚਾવੁਸੋ વਿਸਾਖ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੬੨) ਅਯਂ ‘ਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਗਹੋ’ ਨਾਮ। ਸਬ੍ਬੇવ ਹੇਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਰਿਯਾਕਰਣੇਨ ਏਕਸਙ੍ਗਹਂ ਗਤਾ। ‘‘ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਕਤਮਕ੍ਖਨ੍ਧਗਣਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ? ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਗਣਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਹਞ੍ਚਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਗਣਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨ વਤ ਰੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ – ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਕਥਾ॰ ੪੭੧), ਅਯਂ ‘ਗਣਨਸਙ੍ਗਹੋ’ ਨਾਮ। ਅਯਮਿਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਰੂਪਗਣਨਾਤਿ ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ।

    Saṅgahasaddopi sajātisañjātikiriyāgaṇanavasena catubbidho. Tattha ‘‘sabbe khattiyā āgacchantu, sabbe brāhmaṇā sabbe vessā sabbe suddā āgacchantu’’, ‘‘yā cāvuso visākha, sammāvācā, yo ca sammākammanto, yo ca sammāājīvo – ime dhammā sīlakkhandhe saṅgahitā’’ti (ma. ni. 1.462) ayaṃ ‘sajātisaṅgaho’ nāma. ‘Ekajātikā āgacchantū’ti vuttaṭṭhāne viya hi idha sabbe jātiyā ekasaṅgahaṃ gatā. ‘‘Sabbe kosalakā āgacchantu, sabbe māgadhakā, sabbe bhārukacchakā āgacchantu’’, ‘‘yo cāvuso visākha, sammāvāyāmo, yā ca sammāsati, yo ca sammāsamādhi – ime dhammā samādhikkhandhe saṅgahitā’’ti ayaṃ ‘sañjātisaṅgaho’ nāma. Ekaṭṭhāne jātā saṃvuddhā āgacchantūti vuttaṭṭhāne viya hi idha sabbe sañjātiṭṭhānena nivutthokāsena ekasaṅgahaṃ gatā. ‘‘Sabbe hatthārohā āgacchantu, sabbe assārohā, sabbe rathikā āgacchantu’’, ‘‘yā cāvuso visākha, sammādiṭṭhi, yo ca sammāsaṅkappo – ime dhammā paññākkhandhe saṅgahitā’’ti (ma. ni. 1.462) ayaṃ ‘kiriyāsaṅgaho’ nāma. Sabbeva hete attano kiriyākaraṇena ekasaṅgahaṃ gatā. ‘‘Cakkhāyatanaṃ katamakkhandhagaṇanaṃ gacchati? Cakkhāyatanaṃ rūpakkhandhagaṇanaṃ gacchati. Hañci cakkhāyatanaṃ rūpakkhandhagaṇanaṃ gacchati, tena vata re vattabbe – cakkhāyatanaṃ rūpakkhandhena saṅgahita’’nti (kathā. 471), ayaṃ ‘gaṇanasaṅgaho’ nāma. Ayamidha adhippeto. Ekakoṭṭhāsena rūpagaṇanāti ayañhettha attho. Esa nayo sabbattha.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਾਲ਼ਿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ਰੂਪવਿਭਤ੍ਤਿ • Rūpavibhatti

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • Ekakaniddesavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • Ekakaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact