| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
೯. ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
9. Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā
೫೮೭. ನವಮೇ ಜಾತರೂಪಾದಿಚತುಬ್ಬಿಧನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯವತ್ಥು ಇಧ ರೂಪಿಯಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಗಹಿತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಜಾತರೂಪರಜತಪರಿವತ್ತನ’’ನ್ತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಪರಿವತ್ತನೇತಿ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ, ಅಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಸ್ಸ ರೂಪಿಯಸ್ಸ ಪರಿವತ್ತನೇ।
587. Navame jātarūpādicatubbidhanissaggiyavatthu idha rūpiyaggahaṇeneva gahitanti āha ‘‘jātarūparajataparivattana’’nti. Paṭiggahitaparivattaneti kappiyavohārena, akappiyavohārena vā paṭiggahitassa rūpiyassa parivattane.
೫೮೯. ಪಾಳಿಯಂ ಘನಕತನ್ತಿ ಇಟ್ಠಕಾದಿ। ರೂಪಿಯಂ ನಾಮ ಸತ್ಥುವಣ್ಣೋತಿಆದೀಸು ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಕೇವಲಂ ರಜತಂ ನ ಗಹಿತಂ, ತಥಾಪಿ ರೂಪಿಯಪದೇನೇವ ತಂ ಗಹಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸುದ್ಧೋ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರೋ ಏವ ವುತ್ತೋತಿ ಅಜ್ಝಾಹರಿತಬ್ಬಂ। ರೂಪಿಯೇ ರೂಪಿಯಸಞ್ಞೀತಿಆದಿಮ್ಹಿ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ವಕ್ಖಾಮಾತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ।
589. Pāḷiyaṃ ghanakatanti iṭṭhakādi. Rūpiyaṃ nāma satthuvaṇṇotiādīsu kiñcāpi kevalaṃ rajataṃ na gahitaṃ, tathāpi rūpiyapadeneva taṃ gahitanti daṭṭhabbaṃ. Suddho rūpiyasaṃvohāro eva vuttoti ajjhāharitabbaṃ. Rūpiye rūpiyasaññītiādimhi vinicchayaṃ vakkhāmāti pāṭhaseso.
೫೯೧. ಪಾಳಿಯಂ ರೂಪಿಯೇ ರೂಪಿಯಸಞ್ಞೀತಿ ಅತ್ತನಾ ದಿಯ್ಯಮಾನಂ ಸಕಸನ್ತಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ರೂಪಿಯಂ ಚೇತಾಪೇತೀತಿ ಪರಸನ್ತಕಂ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ತತ್ಥ ಅರೂಪಿಯ-ಸದ್ದೇನ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಪಚ್ಛಿಮೇ ಪನ ತಿಕೇ ‘‘ಅರೂಪಿಯೇ ರೂಪಿಯಸಞ್ಞೀ ಅರೂಪಿಯಂ ಚೇತಾಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ತಿಕೇ ಅರೂಪಿಯ-ಸದ್ದೇನ ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುಯೇವ ಗಹಿತಂ, ನ ಮುತ್ತಾದಿದುಕ್ಕಟವತ್ಥು ಅನ್ತೇ ‘‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಸಹ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥು ನ ಗಹಿತಂ, ತಥಾಪಿ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುನಾ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಂ, ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುನಾ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಞ್ಚ ಪರಿವತ್ತಯತೋ ದುಕ್ಕಟಂ, ನಯತೋ ಸಿದ್ಧಮೇವ ಹೋತಿ। ತಞ್ಚ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಮ್ಹಿ ತಥಸಞ್ಞಾಯ ವಾ ಅತಥಸಞ್ಞಾಯ ವಾ ವಿಮತಿಯಾ ವಾ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತಸ್ಸಪಿ ಹೋತಿಯೇವ ಅಚಿತ್ತಕತ್ತಾ ಇಮಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ। ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಸಹಾತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಸಹ।
591. Pāḷiyaṃ rūpiye rūpiyasaññīti attanā diyyamānaṃ sakasantakaṃ sandhāya vuttaṃ. Rūpiyaṃ cetāpetīti parasantakaṃ. Esa nayo sesesupi. Tattha arūpiya-saddena dukkaṭavatthumpi saṅgaṇhāti. Pacchime pana tike ‘‘arūpiye rūpiyasaññī arūpiyaṃ cetāpeti, āpatti dukkaṭassā’’ti iminā nayena sabbattha yojanā veditabbā. Imasmiñca tike arūpiya-saddena kappiyavatthuyeva gahitaṃ, na muttādidukkaṭavatthu ante ‘‘pañcannaṃ saha anāpattī’’ti vuttattā. Kiñcāpi dukkaṭavatthu na gahitaṃ, tathāpi dukkaṭavatthunā dukkaṭavatthuṃ, kappiyavatthunā dukkaṭavatthuñca parivattayato dukkaṭaṃ, nayato siddhameva hoti. Tañca dukkaṭavatthumhi tathasaññāya vā atathasaññāya vā vimatiyā vā parivattentassapi hotiyeva acittakattā imassa sikkhāpadassa. Pañcannaṃ sahāti pañcahi sahadhammikehi saha.
ಇದಾನಿ ‘‘ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯವತ್ಥುನಾ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಂ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಪಾಳಿಯಂ ಸರೂಪೇನ ಅನಾಗತತ್ತೇಪಿ ನಯತೋ ಲಬ್ಭಮಾನತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯೋ ಹಿ ಅಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಮಾ ರೂಪಿಯೇನ ಪರಿವತ್ತಿತಂ ಅರೂಪಿಯಂ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಅಕಪ್ಪಿಯತ್ತಾ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಮೇವ ನ ಹೋತಿ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಸ್ಸೇವ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬತೋ, ಕೇವಲಂ ಪನ ಇದಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮೇವ ಪರಿವತ್ತಕೇನ ದೇಸೇತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ರೂಪಿಯೇ ರೂಪಿಯಸಞ್ಞೀ ಅರೂಪಿಯಂ ಚೇತಾಪೇತಿ, ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿ ತಿಕೋ ಭಗವತಾ ನ ವುತ್ತೋ, ತೀಸುಪಿ ಪದೇಸು ಪರಿವತ್ತಿಯಮಾನಸ್ಸ ಅರೂಪಿಯತ್ತೇನ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯವಚನಾಯೋಗಾ ರೂಪಿಯಸ್ಸೇವ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬತೋ। ರೂಪಿಯಸ್ಸೇವ ಹಿ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಸ್ಸ ಆರಾಮಿಕಾದೀಹಿ ಪಟಿಪಜ್ಜನವಿಧಿ ಪಾಳಿಯಂ ದಸ್ಸಿತೋ, ನ ಅರೂಪಿಯಸ್ಸ। ತಸ್ಮಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮತ್ತಸಮ್ಭವದಸ್ಸನತ್ಥಮೇವ ಪನೇತ್ಥ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಅವುತ್ತೋಪಿ ಅಯಂ…ಪೇ॰… ತಿಕೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ತಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯತಾದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ತೇನೇವ ಪತ್ತಚತುಕ್ಕೇ ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಯಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಖನ್ತಿ। ಅತ್ತನೋ ವಾ ಹೀತಿಆದಿ ದುತಿಯತಿಕಾನುಲೋಮೇನೇವ ತತಿಯತ್ತಿಕಸ್ಸ ಸಿಜ್ಝನಪ್ಪಕಾರಂ ಸಮತ್ಥೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಯಸ್ಮಾ ಹಿ ಯಥಾ ಅತ್ತನೋ ಅರೂಪಿಯೇನ ಪರಸ್ಸ ರೂಪಿಯಂ ಚೇತಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತೇ ರೂಪಿಯಸಮ್ಭವತೋ ‘‘ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರೋ ಕತೋ ಏವ ಹೋತೀ’’ತಿ ದುತಿಯತ್ತಿಕೋ ವುತ್ತೋ, ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ರೂಪಿಯೇನ ಪರಸ್ಸ ಅರೂಪಿಯಂ ಚೇತಾಪೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಹೋತೀತಿ ತತಿಯೋ ತಿಕೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಸೋ ಪನ ದುತಿಯತ್ತಿಕೇನೇವ ಏಕತೋ ರೂಪಿಯಪಕ್ಖಸಾಮಞ್ಞೇನ ಸಿಜ್ಝತೀತಿ ಪಾಳಿಯಂ ನ ವುತ್ತೋತಿ। ತತ್ಥ ಏಕನ್ತೇನ ರೂಪಿಯಪಕ್ಖೇತಿ ಏಕೇನ ಅನ್ತೇನ ರೂಪಿಯಪಕ್ಖೇ, ‘‘ಏಕತೋ ರೂಪಿಯಪಕ್ಖೇ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ।
Idāni ‘‘nissaggiyavatthunā dukkaṭavatthuṃ vā’’tiādinā vuttassa atthassa pāḷiyaṃ sarūpena anāgatattepi nayato labbhamānataṃ dassetuṃ ‘‘yo hi aya’’ntiādi vuttaṃ. Ettha ca yasmā rūpiyena parivattitaṃ arūpiyaṃ nissaṭṭhampi sabbesampi akappiyattā nissaggiyameva na hoti nissajjitvā paribhuñjitabbasseva nissajjitabbato, kevalaṃ pana idaṃ chaḍḍetvā pācittiyameva parivattakena desetabbaṃ, tasmā ‘‘rūpiye rūpiyasaññī arūpiyaṃ cetāpeti, nissaggiyaṃ pācittiya’’ntiādi tiko bhagavatā na vutto, tīsupi padesu parivattiyamānassa arūpiyattena nissaggiyavacanāyogā rūpiyasseva nissajjitabbato. Rūpiyasseva hi nissaṭṭhassa ārāmikādīhi paṭipajjanavidhi pāḷiyaṃ dassito, na arūpiyassa. Tasmā pācittiyamattasambhavadassanatthameva panettha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘avuttopi ayaṃ…pe… tiko veditabbo’’ti vuttaṃ, na pana tassa vatthuno nissaggiyatādassanatthaṃ. Teneva pattacatukke ‘‘na sakkā kenaci upāyena kappiyaṃ kātu’’ntiādi vuttaṃ. Ayaṃ amhākaṃ khanti. Attano vā hītiādi dutiyatikānulomeneva tatiyattikassa sijjhanappakāraṃ samatthetuṃ vuttaṃ. Tatrāyaṃ adhippāyo – yasmā hi yathā attano arūpiyena parassa rūpiyaṃ cetāpentassa ekasmiṃ ante rūpiyasambhavato ‘‘rūpiyasaṃvohāro kato eva hotī’’ti dutiyattiko vutto, evaṃ attano rūpiyena parassa arūpiyaṃ cetāpentassāpi hotīti tatiyo tiko vattabbo bhaveyya, so pana dutiyattikeneva ekato rūpiyapakkhasāmaññena sijjhatīti pāḷiyaṃ na vuttoti. Tattha ekantena rūpiyapakkheti ekena antena rūpiyapakkhe, ‘‘ekato rūpiyapakkhe’’ti vā pāṭho.
ಇದಾನಿ ದುತಿಯತ್ತಿಕೇ ಅರೂಪಿಯಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥಭೂತೇಸು ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥೂಸು ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುನಾ ರೂಪಿಯಾದಿಪರಿವತ್ತನೇ ಆಪತ್ತಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುನಾ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುನಾ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುನ್ತಿಆದಿ ಪನ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುನಾ ಪರಿವತ್ತನಪ್ಪಸಙ್ಗೇ ಪಾಳಿಯಂ ಅವುತ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಅತ್ಥಸ್ಸ ನಯತೋ ಲಬ್ಭಮಾನತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಇಮಿನಾತಿ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ, ತೇನ ಚ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ ಅಚಿತ್ತಕತಮ್ಪಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಹೀತಿ ‘‘ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಸಹ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವಚನತೋ ವುತ್ತಂ, ತೇನಾಪಿ ಕಯವಿಕ್ಕಯಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುನಿಸ್ಸಿತತಂ ಏವ ಸಾಧೇತಿ। ಇಮಂ…ಪೇ॰… ರೂಪಿಯಚೇತಾಪನಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ಪಕತೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ। ತತ್ಥಾತಿ ಕಯವಿಕ್ಕಯಸಿಕ್ಖಾಪದೇ (ಪಾರಾ॰ ೫೯೩)।
Idāni dutiyattike arūpiyapadassa atthabhūtesu dukkaṭavatthukappiyavatthūsu dukkaṭavatthunā rūpiyādiparivattane āpattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘dukkaṭavatthunā’’tiādi āraddhaṃ. Dukkaṭavatthunā dukkaṭavatthuntiādi pana dukkaṭavatthunā parivattanappasaṅge pāḷiyaṃ avuttassāpi atthassa nayato labbhamānataṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tattha imināti rūpiyasaṃvohārasikkhāpadena, tena ca dukkaṭassa acittakatampi dasseti. Aññatra sahadhammikehīti ‘‘pañcannaṃ saha anāpattī’’ti vacanato vuttaṃ, tenāpi kayavikkayasikkhāpadassa kappiyavatthunissitataṃ eva sādheti. Imaṃ…pe… rūpiyacetāpanañca sandhāya vuttanti pakatena sambandho. Idhāti imasmiṃ sikkhāpade. Tatthāti kayavikkayasikkhāpade (pārā. 593).
ಏವಂ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುನಾ ರೂಪಿಯಾದಿಪರಿವತ್ತನೇ ಆಪತ್ತಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುನಾಪಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುನಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ತೇನೇವಾತಿ ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುನಾ ಏವ। ‘‘ರೂಪಿಯಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ’’ತಿ ಇದಂ ಉಕ್ಕಟ್ಠವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಮುತ್ತಾದಿದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಮ್ಪಿ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಕಾರಿತಮ್ಪಿ ಪಞ್ಚನ್ನಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ ಏವ। ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತೀತಿ ಸಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ‘‘ಇಮಂ ಕಹಾಪಣಾದಿಂ ಕಮ್ಮಕಾರಾನಂ ದತ್ವಾ ಬೀಜಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ಅಞ್ಞಂ ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಮಹಾಅಕಪ್ಪಿಯೋತಿ ಅತ್ತನಾವ ಬೀಜತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದೂಸಿತತ್ತಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಮೂಲಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ವುತ್ತಂ। ಸೋ ಹಿ ಚೋರೇಹಿ ಅಚ್ಛಿನ್ನೋಪಿ ಪುನ ಲದ್ಧೋ ಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯದಿ ಹಿ ವಟ್ಟೇಯ್ಯ, ತಳಾಕಾದೀಸು ವಿಯ ಅಚ್ಛಿನ್ನೋ ವಟ್ಟತೀತಿ ಆಚರಿಯಾ ವದೇಯ್ಯುಂ। ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನಾತಿ ಸಙ್ಘೇ ನಿಸ್ಸಜ್ಜನೇನ, ಚೋರಾದಿಅಚ್ಛಿನ್ದನಾದಿನಾ ಚ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಇದಞ್ಚ ತೇನ ರೂಪೇನ ಠಿತಂ, ತಮ್ಮೂಲಿಕೇನ ವತ್ಥುಮುತ್ತಾದಿರೂಪೇನ ಠಿತಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಮ್ಪಿ ಹಿ ತಮ್ಮೂಲಿಕಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುಞ್ಚ ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನ ತೇನ ರೂಪೇನ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾತುಂ। ಯದಿ ಪನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ತೇನ ಕಪ್ಪಿಯವತ್ಥುದುಕ್ಕಟವತ್ಥುನಾ ಪುನ ರೂಪಿಯಂ ಚೇತಾಪೇಯ್ಯ, ತಂ ರೂಪಿಯಂ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾತುಮ್ಪಿ ಸಕ್ಕಾ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Evaṃ dukkaṭavatthunā rūpiyādiparivattane āpattibhedaṃ dassetvā idāni kappiyavatthunāpi dassetuṃ ‘‘kappiyavatthunā panā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha tenevāti kappiyavatthunā eva. ‘‘Rūpiyaṃ uggaṇhitvā’’ti idaṃ ukkaṭṭhavasena vuttaṃ. Muttādidukkaṭavatthumpi uggahetvā kāritampi pañcannampi na vaṭṭati eva. Samuṭṭhāpetīti sayaṃ gantvā, ‘‘imaṃ kahāpaṇādiṃ kammakārānaṃ datvā bījaṃ samuṭṭhāpehī’’ti evaṃ aññaṃ āṇāpetvā vā samuṭṭhāpeti. Mahāakappiyoti attanāva bījato paṭṭhāya dūsitattā aññassa mūlasāmikassa abhāvato vuttaṃ. So hi corehi acchinnopi puna laddho jānantassa kassacipi na vaṭṭati. Yadi hi vaṭṭeyya, taḷākādīsu viya acchinno vaṭṭatīti ācariyā vadeyyuṃ. Na sakkā kenaci upāyenāti saṅghe nissajjanena, corādiacchindanādinā ca kappiyaṃ kātuṃ na sakkā, idañca tena rūpena ṭhitaṃ, tammūlikena vatthumuttādirūpena ṭhitañca sandhāya vuttaṃ. Dukkaṭavatthumpi hi tammūlikakappiyavatthuñca na sakkā kenaci upāyena tena rūpena kappiyaṃ kātuṃ. Yadi pana so bhikkhu tena kappiyavatthudukkaṭavatthunā puna rūpiyaṃ cetāpeyya, taṃ rūpiyaṃ nissajjāpetvā aññesaṃ kappiyaṃ kātumpi sakkā bhaveyyāti daṭṭhabbaṃ.
ಪತ್ತಂ ಕಿಣಾತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಇಮಿನಾ ಕಹಾಪಣಾದಿನಾ ಕಮ್ಮಾರಕುಲತೋ ಪತ್ತಂ ಕಿಣಿತ್ವಾ ಏಹೀ’’ತಿ ಆರಾಮಿಕಾದೀಹಿ ಕಿಣಾಪನಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತೇನೇವ ರಾಜಸಿಕ್ಖಾಪದಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಏತ್ತಕೇಹಿ ಕಹಾಪಣೇಹಿ ಸಾಟಕೇ ಆಹರ, ಏತ್ತಕೇಹಿ ಯಾಗುಆದೀನಿ ಸಮ್ಪಾದೇಹೀತಿ ವದತಿ, ಯಂ ತೇ ಆಹರನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಕಹಾಪಣಾನಂ ವಿಚಾರಿತತ್ತಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೫೩೮-೫೩೯) ವುತ್ತಂ । ಇಮಿನಾ ಪನ ವಚನೇನ ಯಂ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ‘‘ಅನಾಣತ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ನ ಸಮೇತಿ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಇಮಿನಾ, ಪಾಳಿಯಾಪಿ ತಂ ನ ಸಮೇತಿ। ಪಾಳಿಯಞ್ಹಿ ನಿಸ್ಸಟ್ಠರೂಪಿಯೇನ ಆರಾಮಿಕಾದೀಹಿ ಸಪ್ಪಿಯಾದಿಂ ಪರಿವತ್ತಾಪೇತುಂ ‘‘ಸೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ ‘ಆವುಸೋ, ಇಮಂ ಜಾನಾಹೀ’ತಿ। ಸಚೇ ಸೋ ಭಣತಿ ‘ಇಮಿನಾ ಕಿಂ ಆಹರೀಯತೂ’ತಿ, ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ ‘ಇಮಂ ವಾ ಇಮಂ ವಾ ಆಹರಾ’ತಿ। ಕಪ್ಪಿಯಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ ‘ಸಪ್ಪಿ ವಾ’’’ತಿಆದಿನಾ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಂ ಪರಿಮೋಚೇತ್ವಾವ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಇಮಿನಾ ರೂಪಿಯೇನ ಕಿಂ ಆಹರೀಯತೂ’’ತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ‘‘ಇಮಂ ಆಹರಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ಅಧಿಕಾರತೋ ‘‘ಇಮಿನಾ ರೂಪಿಯೇನ ಇಮಂ ಆಹರಾ’’ತಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಆಣತ್ತೋ ಏವ ಹೋತೀತಿ ತಂ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತುಂ ‘‘ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ ‘ಇಮಂ ವಾ ಇಮಂ ವಾ ಆಹರಾ’’’ತಿ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಕತೋ, ಅನಾಪತ್ತಿವಾರೇಪಿ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖತೀ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ। ಕಯವಿಕ್ಕಯಸಿಕ್ಖಾಪದೇ (ಪಾರಾ॰ ೫೯೫) ಪನ ತಥಾ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಇದಂ ಸಾಣತ್ತಿಕಂ ಕಯವಿಕ್ಕಯಮೇವ ಅನಾಣತ್ತಿಕನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Pattaṃ kiṇātīti ettha ‘‘iminā kahāpaṇādinā kammārakulato pattaṃ kiṇitvā ehī’’ti ārāmikādīhi kiṇāpanampi saṅgahitanti veditabbaṃ. Teneva rājasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘ettakehi kahāpaṇehi sāṭake āhara, ettakehi yāguādīni sampādehīti vadati, yaṃ te āharanti, sabbesaṃ akappiyaṃ. Kasmā? Kahāpaṇānaṃ vicāritattā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.538-539) vuttaṃ . Iminā pana vacanena yaṃ mātikāṭṭhakathāyaṃ rūpiyasaṃvohārasikkhāpadaṃ ‘‘anāṇattika’’nti vuttaṃ, taṃ na sameti. Na kevalañca iminā, pāḷiyāpi taṃ na sameti. Pāḷiyañhi nissaṭṭharūpiyena ārāmikādīhi sappiyādiṃ parivattāpetuṃ ‘‘so vattabbo ‘āvuso, imaṃ jānāhī’ti. Sace so bhaṇati ‘iminā kiṃ āharīyatū’ti, na vattabbo ‘imaṃ vā imaṃ vā āharā’ti. Kappiyaṃ ācikkhitabbaṃ ‘sappi vā’’’tiādinā rūpiyasaṃvohāraṃ parimocetvāva vuttaṃ. ‘‘Iminā rūpiyena kiṃ āharīyatū’’ti pucchanto ‘‘imaṃ āharā’’ti vuttepi adhikārato ‘‘iminā rūpiyena imaṃ āharā’’ti bhikkhūhi āṇatto eva hotīti taṃ rūpiyasaṃvohāraṃ parivajjetuṃ ‘‘na vattabbo ‘imaṃ vā imaṃ vā āharā’’’ti paṭikkhepo kato, anāpattivārepi ‘‘kappiyakārakassa ācikkhatī’’ti na vuttaṃ. Kayavikkayasikkhāpade (pārā. 595) pana tathā vuttaṃ, tasmā idaṃ sāṇattikaṃ kayavikkayameva anāṇattikanti gahetabbaṃ.
ಮೂಲಸ್ಸ ಅನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾತಿ ಯೇನ ಉಗ್ಗಹಿತಮೂಲೇನ ಪತ್ತೋ ಕೀತೋ, ತಸ್ಸ ಮೂಲಸ್ಸ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝೇ ಅನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ, ಏತೇನ ರೂಪಿಯಮೇವ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ, ನ ತಮ್ಮೂಲಿಕಂ ಅರೂಪಿಯನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯದಿ ಹಿ ತೇನ ರೂಪಿಯೇನ ಅಞ್ಞಂ ರೂಪಿಯಂ ಚೇತಾಪೇಯ್ಯ, ತಂ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಆಗತನಯೇನೇವ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಸೇಸೇಹಿ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ। ‘‘ಮೂಲಸ್ಸ ಅಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತತ್ತಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಮೂಲಸ್ಸ ಗಿಹಿಸನ್ತಕತ್ತಂ, ತೇನೇವ ಪತ್ತಸ್ಸ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಾನುಪ್ಪನ್ನತಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಞ್ಚಸಹಧಮ್ಮಿಕಸನ್ತಕೇನೇವ ಹಿ ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರದೋಸೋ। ತತ್ಥ ಚ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಇತರತ್ಥ ದುಕ್ಕಟಂ।
Mūlassa anissaṭṭhattāti yena uggahitamūlena patto kīto, tassa mūlassa saṅghamajjhe anissaṭṭhattā, etena rūpiyameva nissajjitabbaṃ, na tammūlikaṃ arūpiyanti dasseti. Yadi hi tena rūpiyena aññaṃ rūpiyaṃ cetāpeyya, taṃ rūpiyasaṃvohārasikkhāpade āgatanayeneva nissajjāpetvā sesehi paribhuñjitabbaṃ bhaveyyāti. ‘‘Mūlassa asampaṭicchitattā’’ti iminā mūlassa gihisantakattaṃ, teneva pattassa rūpiyasaṃvohārānuppannatañca dasseti. Pañcasahadhammikasantakeneva hi rūpiyasaṃvohāradoso. Tattha ca attano santake pācittiyaṃ, itarattha dukkaṭaṃ.
ನಿಸ್ಸಜ್ಜೀತಿ ದಾನವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ನ ವಿನಯಕಮ್ಮವಸೇನ। ತೇನೇವ ‘‘ಸಪ್ಪಿಸ್ಸ ಪೂರೇತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಅತ್ತನೋ ಧನೇನ ಪರಿವತ್ತೇತಿ, ತಸ್ಸ ವಾ ಧನಸ್ಸ ರೂಪಿಯಭಾವೋ, ಪರಿವತ್ತನಪರಿವತ್ತಾಪನೇಸು ಅಞ್ಞತರಭಾವೋ ಚಾತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ದ್ವೇ ಅಙ್ಗಾನಿ।
Nissajjīti dānavasena vuttaṃ, na vinayakammavasena. Teneva ‘‘sappissa pūretvā’’ti vuttaṃ. Yaṃ attano dhanena parivatteti, tassa vā dhanassa rūpiyabhāvo, parivattanaparivattāpanesu aññatarabhāvo cāti imānettha dve aṅgāni.
ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೯. ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 9. Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೯. ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 9. Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೯. ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 9. Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೯. ರೂಪಿಯಸಂವೋಹಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 9. Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā
