| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
੮. ਰੂਪਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
8. Rūpiyasikkhāpadavaṇṇanā
੫੮੩-੪. ਅਟ੍ਠਮੇ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਕਹਾਪਣੇਨ ਕਹਾਪਣੋਪਿ ਰਜਤੇ ਏવ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੋવਣ੍ਣਮਯੋ વਾ’’ਤਿ। ਰੂਪਿਯਮਯੋ વਾਤਿ ਰਜਤੇਨ ਰੂਪਂ ਸਮੁਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਤਕਹਾਪਣੋ। ਪਾਕਤਿਕੋ ਨਾਮ ਏਤਰਹਿ ਪਕਤਿਕਹਾਪਣੋ।
583-4. Aṭṭhame suvaṇṇamayakahāpaṇena kahāpaṇopi rajate eva saṅgayhatīti āha ‘‘sovaṇṇamayo vā’’ti. Rūpiyamayo vāti rajatena rūpaṃ samuṭṭhapetvā katakahāpaṇo. Pākatiko nāma etarahi pakatikahāpaṇo.
ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ, વਿਭਙ੍ਗੇਨ ਚ વੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯવਤ੍ਥੂਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਨ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰੇਨ ‘‘ਰਜਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯવਤ੍ਥੁਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਰਜਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਰਜਤਮਾਸਕੋવ વੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਕੇવਲਂ ਰਜਤਂ, ਤਥਾਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਜਾਤਰੂਪਰਜਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰਜਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ વਿਸੁਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਦਭਾਜਨੇ ਪਨ ਮਾਤਿਕਾਪਦੇਨੇવ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤਂ ਅવਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਹ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰਜਤਂ ਨਾਮ ਕਹਾਪਣੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਜਾਤਰੂਪਮਾਸਕੋਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਕਹਾਪਣੋ। વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੋਤਿ ‘‘ਰੂਪਿਯਮਯੋ વਾ ਪਾਕਤਿਕੋ વਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਭੇਦੋ। ਪਟੋવ ਪਟਕੋ, વਤ੍ਥਂ। ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવਾਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਸ੍ਸੇવ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਪਰਿਭੋਗੇ ਪਨ ਪਞ੍ਚਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਧਞ੍ਞવਿਰਹਿਤਮੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਕਾਰਣਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਧਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਚਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਮੁਤ੍ਤਾਦਿਖੇਤ੍ਤਾਦਿ વਿਯ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਕੇવਲਂ ਸਙ੍ਘਿਕਭੂਮਿਯਂ ਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰੇਨ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਞ੍ਞਸ੍ਸ વਿਚਾਰਣਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘ਤਸ੍ਸੇવੇਤਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯ’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Iccetaṃ sabbampīti sikkhāpadena, vibhaṅgena ca vuttaṃ sabbampi nidasseti. Tassa catubbidhaṃ nissaggiyavatthūti imināva sambandho, na pana anantarena ‘‘rajata’’nti padena. Idāni taṃ catubbidhaṃ nissaggiyavatthuṃ sarūpato dassento ‘‘rajata’’ntiādimāha. Tattha kiñcāpi heṭṭhā rajatamāsakova vutto, na kevalaṃ rajataṃ, tathāpi sikkhāpade ‘‘jātarūparajata’’nti padeneva vuttanti tampi dassetuṃ ‘‘rajata’’nti idaṃ visuṃ vuttaṃ. Padabhājane pana mātikāpadeneva siddhattā taṃ avatvā tena saha saṅgayhamānameva dassetuṃ ‘‘rajataṃ nāma kahāpaṇo’’tiādi vuttanti veditabbaṃ. Jātarūpamāsakoti suvaṇṇamayakahāpaṇo. Vuttappabhedoti ‘‘rūpiyamayo vā pākatiko vā’’tiādinā vuttappabhedo. Paṭova paṭako, vatthaṃ. Dukkaṭamevāti paṭiggāhakasseva paṭiggahaṇapaccayā dukkaṭaṃ, paribhoge pana pañcasahadhammikehi paṭiggahitānaṃ dhaññavirahitamuttādīnaṃ kāraṇā uppannapaccayaṃ paribhuñjantānaṃ sabbesampi dukkaṭameva. Keci pana ‘‘dhaññampi pañcasahadhammikehi paṭiggahitaṃ muttādikhettādi viya sabbesampi paribhuñjituṃ na vaṭṭati, kevalaṃ saṅghikabhūmiyaṃ kappiyavohārena ca uppannassa dhaññassa vicāraṇameva sandhāya ‘tassevetaṃ akappiya’nti vutta’’nti vadanti.
ਏਕੋ ਸਤਂ વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ વਾਤਿਆਦਿ ਰੂਪਿਯੇ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਪવਤ੍ਤਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ‘‘ਏવਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਮੇવਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ। ‘‘ਇਧ ਨਿਕ੍ਖਿਪਾਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਧ ਨਿਕ੍ਖਿਪਾਹੀਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਕਪ੍ਪਿਯਞ੍ਚ…ਪੇ॰… ਹੋਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਸਾਦਿਤਤ੍ਤਾ ਤਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਾ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਦੁਬ੍ਬਿਚਾਰਣਾਯ ਸਤਿ ਤਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Eko sataṃ vā sahassaṃ vātiādi rūpiye heṭṭhimakoṭiyā pavattanākāraṃ dassetuṃ vuttaṃ, na pana ‘‘evaṃ paṭipajjitabbamevā’’ti dassetuṃ. ‘‘Idha nikkhipāhī’’ti vutte uggaṇhāpanaṃ hotīti āha ‘‘idha nikkhipāhīti na vattabba’’nti. Kappiyañca…pe… hotīti yasmā asāditattā tato uppannapaccayā vaṭṭanti, tasmā kappiyaṃ nissāya ṭhitaṃ. Yasmā pana dubbicāraṇāya sati tato uppannampi na kappati, tasmā akappiyaṃ nissāya ṭhitanti veditabbaṃ.
‘‘ਨ ਤੇਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਚੇਤਾਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚੇਤਾਪਿਤਂ ਚੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰਿਭੋਗੂਪਾਯੋ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਰੂਪਿਯੇਨ ਚੇਤਾਪਿਤਤ੍ਤਾ। ਈਦਿਸਞ੍ਹਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਤ੍વਾવ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯવਤ੍ਥੁਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਚੇਤਾਪਿਤਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਸਙ੍ਘੇ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਰੂਪਿਯਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਨੀਤਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਨਾવ ਉਪਾਯਂ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਾਦਿਕਥਾਯ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੫੮੯) ਨ ਸਮੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਿਯੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਿਭੋਗੋવ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਨ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨવਿਧਾਨਨ੍ਤਿ। ਉਪਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੇਹਿ વਡ੍ਢਿਯਾ ਪਯੋਜਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤਿ ਤੇਨ વਤ੍ਥੁਨਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘Na tena kiñci kappiyabhaṇḍaṃ cetāpita’’nti iminā cetāpitaṃ ce, natthi paribhogūpāyo uggahetvā anissaṭṭharūpiyena cetāpitattā. Īdisañhi saṅghamajjhe nissajjanaṃ katvāva chaḍḍetvā pācittiyaṃ desetabbanti dasseti. Keci pana ‘‘yasmā nissaggiyavatthuṃ paṭiggahetvāpi cetāpitaṃ kappiyabhaṇḍaṃ saṅghe nissaṭṭhaṃ kappiyakārakehi nissaṭṭharūpiyaṃ parivattetvā ānītakappiyabhaṇḍasadisaṃ hoti, tasmā vināva upāyaṃ bhājetvā paribhuñjituṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, taṃ pattacatukkādikathāya (pārā. aṭṭha. 2.589) na sameti. Tattha rūpiyena parivattitapattassa aparibhogova dassito, na nissajjanavidhānanti. Upanikkhepaṃ ṭhapetvāti kappiyakārakehi vaḍḍhiyā payojanaṃ sandhāya vuttaṃ. Akappiyanti tena vatthunā gahitattā vuttaṃ.
੫੮੫. ‘‘ਪਤਿਤੋਕਾਸਂ ਅਸਮਨ੍ਨਾਹਰਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਭਾવਦਸ੍ਸਨਪਰਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਸਨ੍ਤਸਮ੍ਭਾવਨਾਯਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯਾਦਿਨਾ ਅਭੂਤਾਰੋਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਥੇਯ੍ਯਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਾਮਿਨਾ ਭਗવਤਾ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਣਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਮ੍ਪਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਕਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨਤੋ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਚ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸੀਲਂ વਿਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਰਿਭੋਗੇ ਪਰਿਭੋਗੇਤਿ ਕਾਯਤੋ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੋਗੇ। ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇਸੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਣਪਰਿਭੋਗਟ੍ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ ਯਂ ਮਯਾ ਚੀવਰਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾਪਿ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਰਿਭੋਗੇ ਪਰਿਭੋਗੇਤਿ ਉਦਕਪਤਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਨ੍ਤੋਪવੇਸਨੇਸੁ, ਨਿਸੀਦਨਸਯਨੇਸੁ ਚ। ਸਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਚ ਪਰਿਭੋਗੇ ਚ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਸਤਿ ਅવਸ੍ਸਂ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਤਿਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਸਤਿਪਚ੍ਚਯਤਾ ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਭੋਗਸ੍ਸ ਕਾਰਣੇ ਸਤੀ’’ਤਿ ਏવਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯੇ ਸਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯਸਬ੍ਭਾવਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇ ਸਤੀਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਪਚ੍ਚਯਸਬ੍ਭਾવਮਤ੍ਤੇਨ ਸੀਲਸ੍ਸ ਅਸੁਜ੍ਝਨਤੋ। ‘‘ਪਰਿਭੋਗੇ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲਸ੍ਸ ਭੇਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਨ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸ੍ਸਿਸੀਲਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਅਤੀਤਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਯ વਿਸੁਜ੍ਝਨਤੋ। ਏਤਸ੍ਮਿਂ, ਪਨ ਸੇਸਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਚ ਇਣਪਰਿਭੋਗਾਦਿવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸੀਲਸ੍ਸੇવ ਭੇਦੋਤਿ ਏવਮਿਮੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
585.‘‘Patitokāsaṃ asamannāharantenā’’ti idaṃ nirapekkhabhāvadassanaparanti veditabbaṃ. Asantasambhāvanāyāti pariyāyādinā abhūtārocanaṃ sandhāya vuttaṃ. Theyyaparibhogoti paccayasāminā bhagavatā ananuññātattā vuttaṃ. Iṇaparibhogoti bhagavatā anuññātampi kattabbaṃ akatvā paribhuñjanato vuttaṃ, tena ca paccayasannissitasīlaṃ vipajjatīti dasseti. Paribhoge paribhogeti kāyato mocetvā mocetvā paribhoge. Pacchimayāmesu paccavekkhitabbanti yojanā. Iṇaparibhogaṭṭhāne tiṭṭhatīti ettha ‘‘hiyyo yaṃ mayā cīvaraṃ paribhutta’’ntiādināpi atītapaccavekkhaṇā vaṭṭatīti vadanti. Paribhoge paribhogeti udakapatanaṭṭhānato antopavesanesu, nisīdanasayanesu ca. Satipaccayatā vaṭṭatīti paccavekkhaṇasatiyā paccayattaṃ laddhuṃ vaṭṭati. Paṭiggahaṇe ca paribhoge ca paccavekkhaṇāsati avassaṃ laddhabbāti dasseti. Tenāha ‘‘satiṃ katvā’’tiādi. Keci pana ‘‘satipaccayatā paccaye sati bhesajjaparibhogassa kāraṇe satī’’ti evampi atthaṃ vadanti, tesampi paccaye satīti paccayasabbhāvasallakkhaṇe satīti evamattho gahetabbo paccayasabbhāvamattena sīlassa asujjhanato. ‘‘Paribhoge akarontasseva āpattī’’ti iminā pātimokkhasaṃvarasīlassa bhedo dassito, na paccayasannisssisīlassa, tassa atītapaccavekkhaṇāya visujjhanato. Etasmiṃ, pana sesapaccayesu ca iṇaparibhogādivacanena paccayasannissitasīlasseva bhedoti evamimesaṃ nānākaraṇaṃ veditabbaṃ.
ਏવਂ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸੀਲਸ੍ਸ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਪਸਙ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾ ਹਿ ਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਜ੍ਝਤਿ ਦੇਸਨਾਦੀਹਿ, ਸੋਧੀਯਤੀਤਿ વਾ ਸੁਦ੍ਧਿ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਸੀਲਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦੇਸਨਾਯ ਸੁਜ੍ਝਨਤੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਏਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਗ੍ਗਹਣੇਨ વੁਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾਨਂ ਅਭਿਕ੍ਖੁਤਾਪਟਿਞ੍ਞਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿવੁਟ੍ਠਾਨੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਰਿਰਕ੍ਖਿਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸੀਲਂ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਮਗ੍ਗਪਟਿਲਾਭੋਪਿ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ।
Evaṃ paccayasannissitasīlassa visuddhiṃ dassetvā teneva pasaṅgena sabbāpi visuddhiyo dassetuṃ ‘‘catubbidhā hi suddhī’’tiādimāha. Tattha sujjhati desanādīhi, sodhīyatīti vā suddhi, catubbidhasīlaṃ. Tenāha ‘‘desanāya sujjhanato’’tiādi. Ettha desanāggahaṇena vuṭṭhānampi chinnamūlānaṃ abhikkhutāpaṭiññāpi saṅgahitā. Chinnamūlānampi hi pārājikāpattivuṭṭhānena heṭṭhā parirakkhitaṃ bhikkhusīlaṃ visuddhaṃ nāma hoti, tena tesaṃ maggapaṭilābhopi sampajjati.
ਦਾਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਦਾਯਂ, ਤਂ ਆਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਦਾਯਾਦਾ। ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸੇਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ ਤੇਸਂ ਆਣਣ੍ਯਪਰਿਭੋਗਸ੍ਸ ਦਾਯਜ੍ਜਪਰਿਭੋਗੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ । ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭવਥ, ਮਾ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੯) ਪવਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਮਾ ਮੇ ਆਮਿਸਦਾਯਾਦਾਤਿ ਏવਂ ਮੇ-ਸਦ੍ਦਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਸਾਧਕਂ ਹੋਤਿ।
Dātabbaṭṭhena dāyaṃ, taṃ ādiyantīti dāyādā. Sattannaṃ sekkhānanti ettha kalyāṇaputhujjanāpi saṅgahitā tesaṃ āṇaṇyaparibhogassa dāyajjaparibhoge saṅgahitattāti veditabbaṃ . Dhammadāyādasuttanti ‘‘dhammadāyādā me, bhikkhave, bhavatha, mā āmisadāyādā’’tiādinā (ma. ni. 1.29) pavattaṃ suttaṃ. Tattha mā me āmisadāyādāti evaṃ me-saddaṃ ānetvā attho gahetabbo. Evañhi tathā vuttatthasādhakaṃ hoti.
ਲਜ੍ਜਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਧਮ੍ਮਾਮਿਸવਸੇਨ ਮਿਸ੍ਸਭਾવੋ। ਅਲਜ੍ਜਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ‘‘ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਅਲਜ੍ਜੀ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦਿਟ੍ਠਦਿਟ੍ਠੇਸੁ ਆਸਙ੍ਕਾ ਨਾਮ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਾਦਿਕਾਰਣੇ ਸਤਿ ਏવ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਰਭੂਤਾ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦਯੋ। ਸਚੇ ਨ ਓਰਮਤੀਤਿ ਅਗਤਿਗਮਨੇਨ ਧਮ੍ਮਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗਤੋ ਨ ਓਰਮਤਿ। ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਲਜ੍ਜੀਨਂ ਧਮ੍ਮੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਂ, ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਹਿ ਕੁਲਦੂਸਨਾਦਿਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ, વਗ੍ਗਕਮ੍ਮਾਦਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏવ।
Lajjinā saddhiṃ paribhogoti dhammāmisavasena missabhāvo. Alajjinā saddhinti etthāpi eseva nayo. ‘‘Ādito paṭṭhāya hi alajjī nāma natthī’’ti iminā diṭṭhadiṭṭhesu āsaṅkā nāma na kātabbā, diṭṭhasutādikāraṇe sati eva kātabbāti dasseti. Attano bhārabhūtā saddhivihārikādayo. Sace na oramatīti agatigamanena dhammāmisaparibhogato na oramati. ‘‘Āpatti nāma natthī’’ti idaṃ alajjīnaṃ dhammena uppannapaccayaṃ, dhammakammañca sandhāya vuttaṃ. Tesampi hi kuladūsanādisamuppannapaccayaṃ paribhuñjantānaṃ, vaggakammādiṃ karontānañca āpatti eva.
‘‘ਧਮ੍ਮਿਯਾਧਮ੍ਮਿਯਪਰਿਭੋਗੋ ਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਲਜ੍ਜਿਪਰਿਭੋਗੋ ਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ ਚ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿવਸੇਨ ਚ વੁਤ੍ਤੋ ਏવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ ਦੁਟ੍ਠਦੋਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਚੋਦਕਚੁਦਿਤਕਭਾવੇ ਠਿਤਾ ਦ੍વੇ ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ ਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਕਸਮ੍ਭੋਗਪਰਿਭੋਗਾ ਹੁਤ੍વਾ ਜੀવਥਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੮੫-੩੮੬) વੁਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਧਮ੍ਮਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗੇ વਿਰੋਧਾਭਾવਾ। ਲਜ੍ਜੀਨਮੇવ ਹਿ ਅਲਜ੍ਜਿਨਾ ਸਹ ਤਦੁਭਯਪਰਿਭੋਗਾ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤੀਤਿ।
‘‘Dhammiyādhammiyaparibhogo paccayavasena veditabbo’’ti vuttattā heṭṭhā lajjiparibhogo paccayavasena ca ekakammādivasena ca vutto evāti veditabbaṃ. Teneva duṭṭhadosasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ codakacuditakabhāve ṭhitā dve alajjino dhammaparibhogampi sandhāya ‘‘ekasambhogaparibhogā hutvā jīvathā’’ti (pārā. aṭṭha. 2.385-386) vuttā tesaṃ aññamaññaṃ dhammāmisaparibhoge virodhābhāvā. Lajjīnameva hi alajjinā saha tadubhayaparibhogā na vaṭṭantīti.
ਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ‘‘ਏਕਕਮ੍ਮਂ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੫੫, ੯੨, ੧੭੨) વੁਤ੍ਤਸਂવਾਸੋ ਚੇવ ਨਿਸ੍ਸਯਗ੍ਗਹਣਦਾਨਾਦਿਕੋ ਸਬ੍ਬੋ ਨਿਰਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ । ‘‘ਨ ਸੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਅਲਜ੍ਜਿਪਗ੍ਗਹੇ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਤਰੋਪੀਤਿ ਲਜ੍ਜੀਪਿ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਲਜ੍ਜਿਨੋ વਣ੍ਣਭਣਨਾਦਿਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਆਮਿਸਗਰੁਕਤਾਯ વਾ ਗੇਹਸਿਤਪੇਮੇਨ વਾ ਤਂ ਅਲਜ੍ਜਿਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਲਜ੍ਜੀ ਸਾਸਨਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏવਂ ਗਹਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤੋ ਅਲਜ੍ਜੀ ਬਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪੇਸਲੇ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਸਾਸਨਂ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਉਬ੍ਬਿਨਯਂ ਕਰੋਤੀਤਿ।
Dhammaparibhogoti ‘‘ekakammaṃ ekuddeso’’tiādinā (pārā. 55, 92, 172) vuttasaṃvāso ceva nissayaggahaṇadānādiko sabbo nirāmisaparibhogo ca veditabbo . ‘‘Na so āpattiyā kāretabbo’’ti vuttattā lajjino alajjipaggahe āpattīti veditabbaṃ. Itaropīti lajjīpi. Tassāpi attānaṃ paggaṇhantassa alajjino, iminā ca lajjino vaṇṇabhaṇanādilābhaṃ paṭicca āmisagarukatāya vā gehasitapemena vā taṃ alajjiṃ paggaṇhanto lajjī sāsanaṃ antaradhāpeti nāmāti dasseti. Evaṃ gahaṭṭhādīsu upatthambhito alajjī balaṃ labhitvā pesale abhibhavitvā nacirasseva sāsanaṃ uddhammaṃ ubbinayaṃ karotīti.
‘‘ਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੋਪਿ ਤਤ੍ਥ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਮਿਸਪਰਿਭੋਗਤੋ ਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੋવ ਗਰੁਕੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤਿવਿਯ ਅਲਜ੍ਜਿવਿવੇਕੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਧਮ੍ਮਾਨੁਗ੍ਗਹੇਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਲਜ੍ਜੁਸ੍ਸਨ੍ਨਤਾਯ ਸਾਸਨੇ ਓਸਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਲਜ੍ਜੀਸੁ ਚ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇਸੁ ਅਲਜ੍ਜਿਮ੍ਪਿ ਪਕਤਤ੍ਤਂ ਗਣਪੂਰਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਦਿਕਰਣੇਨ ਚੇવ ਕੇਚਿ ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗੇਨ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੇਸਾਲਜ੍ਜਿਗਣਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹੇਨ ਚ ਸਾਸਨਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ ਏવ।
‘‘Dhammaparibhogopi tattha vaṭṭatī’’ti iminā āmisaparibhogato dhammaparibhogova garuko, tasmā ativiya alajjivivekena kātabboti dasseti. ‘‘Dhammānuggahena uggaṇhituṃ vaṭṭatī’’ti vuttattā alajjussannatāya sāsane osakkante, lajjīsu ca appahontesu alajjimpi pakatattaṃ gaṇapūrakaṃ gahetvā upasampadādikaraṇena ceva keci alajjino dhammāmisaparibhogena saṅgahetvā sesālajjigaṇassa niggahena ca sāsanaṃ paggaṇhituṃ vaṭṭati eva.
ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਕੋਟਿਯਂ ਠਿਤੋ ਗਨ੍ਥੋਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਗਨ੍ਥਪਰਿਯਾਪੁਣਨਮੇવ ਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੋ, ਨ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਲਜ੍ਜੀਹਿਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪੋਸਥਾਦਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਏਕਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਬਹੂਸੁ ਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੇਸੁ ਅਲਜ੍ਜਿਨਾਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾવਤ੍ਥਾਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਧ ਨਿਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਗਨ੍ਥਸ੍ਸੇવ ਸਮੁਦ੍ਧਟਤ੍ਤਾ। ਨ ਹਿ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਕੋ વਿਧਿ ਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ ਅਨਾਮਿਸਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾਮਿਸੇਸੁ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਭਾવਾ। ਤੇਨੇવ ਅਟ੍ਠਸਾਲਿਨਿਯਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਨ੍ਧਾਰਕਥਾਯਂ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੩੫੧)‘‘ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ, ਧਮ੍ਮੋ વਾਚੇਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ॰… ਅਬ੍ਭਾਨવੁਟ੍ਠਾਨਮਾਨਤ੍ਤਪਰਿવਾਸਾ ਦਾਤਬ੍ਬਾ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਰਹੋ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਰਹੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਨ੍ਧਾਰੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਦਿਪਿ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਤੇਸੁ ਪਨ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਯਂ ਗਣਪੂਰਣਾਦਿવਸੇਨ ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਾਦਿ વਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਧਮ੍ਮੁਗ੍ਗਹਣਨਿਸ੍ਸਯਗ੍ਗਹਣਾਦਿ વਾ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਂ ਧਮ੍ਮੋ ਚੇવ ਪਰਿਭੋਗੋ ਚਾਤਿ ਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਏਤਂ ਤਥਾਰੂਪਪਚ੍ਚਯਂ વਿਨਾ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲਜ੍ਜਿਪਰਿਭੋਗੋ ਚ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ। ਯਂ ਪਨ ਅਲਜ੍ਜਿਸਤਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਤਜ੍ਜਨੀਯਾਦਿਨਿਗ੍ਗਹਕਮ੍ਮਂ વਾ ਪਰਿવਾਸਾਦਿਉਪਕਾਰਕਮ੍ਮਂ વਾ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਾਨਾਦਿ વਾ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਂ ਧਮ੍ਮੋ ਏવ, ਨੋ ਪਰਿਭੋਗੋ। ਏਤਂ ਅਨੁਰੂਪਾਨਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਆਮਿਸਦਾਨਂ વਿਯ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਨਿਸ੍ਸਯਦਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇਰਸਸਮ੍ਮੁਤਿਦਾਨਾਦਿ ਚ વਤ੍ਤਪਟਿવਤ੍ਤਸਾਦਿਯਨਾਦਿਪਰਿਭੋਗਸ੍ਸਾਪਿ ਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।
Keci pana ‘‘koṭiyaṃ ṭhito ganthoti vuttattā ganthapariyāpuṇanameva dhammaparibhogo, na ekakammādi. Tasmā alajjīhipi saddhiṃ uposathādikaṃ kammaṃ kātuṃ vaṭṭati, āpatti natthī’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ, ekakammādīsu bahūsu dhammaparibhogesu alajjināpi saddhiṃ kattabbāvatthāyuttaṃ dhammaparibhogaṃ dassetuṃ idha nidassanavasena ganthasseva samuddhaṭattā. Na hi ekakammādiko vidhi dhammaparibhogo na hotīti sakkā vattuṃ anāmisattā dhammāmisesu apariyāpannassa kassaci abhāvā. Teneva aṭṭhasāliniyaṃ dhammapaṭisandhārakathāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 1351)‘‘kammaṭṭhānaṃ kathetabbaṃ, dhammo vācetabbo…pe… abbhānavuṭṭhānamānattaparivāsā dātabbā, pabbajjāraho pabbājetabbo, upasampadāraho upasampādetabbo…pe… ayaṃ dhammapaṭisandhāro nāmā’’ti evaṃ saṅghakammādipi dhammakoṭṭhāse dassitaṃ. Tesu pana dhammakoṭṭhāsesu yaṃ gaṇapūraṇādivasena alajjino apekkhitvā uposathādi vā tesaṃ santikā dhammuggahaṇanissayaggahaṇādi vā karīyati, taṃ dhammo ceva paribhogo cāti dhammaparibhogoti vuccati, etaṃ tathārūpapaccayaṃ vinā kātuṃ na vaṭṭati, karontassa alajjiparibhogo ca hoti dukkaṭañca. Yaṃ pana alajjisataṃ anapekkhitvā tajjanīyādiniggahakammaṃ vā parivāsādiupakārakammaṃ vā uggahaparipucchādānādi vā karīyati, taṃ dhammo eva, no paribhogo. Etaṃ anurūpānaṃ kātuṃ vaṭṭati, āmisadānaṃ viya āpatti natthi. Nissayadānampi terasasammutidānādi ca vattapaṭivattasādiyanādiparibhogassāpi hetuttā na vaṭṭati.
ਯੋ ਪਨ ਮਹਾਅਲਜ੍ਜੀ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਉਬ੍ਬਿਨਯਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦੀਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਦਿਉਪਕਾਰਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਉਗ੍ਗਹਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਾਨਾਦਿ ਚ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਏવ ਹੋਤਿ, ਨਿਗ੍ਗਹਕਮ੍ਮਮੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ ਅਲਜ੍ਜਿਪਗ੍ਗਹੋਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਧਮ੍ਮਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗવਿવਜ੍ਜਨੇਨਾਪਿ ਹਿ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਸੋ ਚ ਪੇਸਲਾਨਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿવਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਏਤਦਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਯਂ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਾਯ ਪੇਸਲਾਨਂ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪਰਿਹਾਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਰਿਭੋਗੋ વਾ ਹੋਤੁ ਅਪਰਿਭੋਗੋ વਾ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਸਾਸਨਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਧਮ੍ਮਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗੇਸੁ ਚੇਤ੍ਥ ਅਲਜ੍ਜੀਹਿ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੋ ਏવ ਪੇਸਲਾਨਂ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪਰਿਹਾਨਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਆਮਿਸਪਰਿਭੋਗੋ। ਨ ਹਿ ਅਲਜ੍ਜੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਭੋਗਮਤ੍ਤੇਨ ਪੇਸਲਾਨਂ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਦਿ ਹੋਤਿ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਨ ਹੋਤਿ , ਤਪ੍ਪਰਿવਜ੍ਜਨੇਨ ਚ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਦਯੋ। ਤਥਾ ਹਿ ਕਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੀਤਿਕ੍ਕਮਾ ਅਲਜ੍ਜਿਪੁਗ੍ਗਲਾ ਉਪੋਸਥਾਦੀਸੁ ਪવਿਟ੍ਠਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ, વਚੀਦ੍વਾਰੇ ਚ વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ વਿਨਯਞ੍ਚ ਅਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਤੋ ਬਹਿਕਰਣਾਦਿવਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਤਥਾ ਅਕਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਸਹ ਸਂવਸਨ੍ਤਾਪਿ ਅਲਜ੍ਜਿਨੋવ ਹੋਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਕੋਪਿ ਅਲਜ੍ਜੀ ਅਲਜ੍ਜਿਸਤਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੫੮੫)। ਯਦਿ ਹਿ ਤੇ ਏવਂ ਨ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਾ ਸਿਯੁਂ, ਸਙ੍ਘੇ ਕਲਹਾਦਿਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਾਦਿਸਾਮਗ੍ਗੀਕਮ੍ਮਪਟਿਬਾਹਨਾਦਿਨਾ ਪੇਸਲਾਨਂ ਅਫਾਸੁਂ ਕਤ੍વਾ ਕਮੇਨ ਤੇ ਦੇવਦਤ੍ਤવਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾਦਯੋ વਿਯ ਪਰਿਸਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨਯਤੋ ਦੀਪੇਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਭੇਦਾਦਿਮ੍ਪਿ ਕਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਸਾਸਨਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਸੁ ਪਨ ਸਙ੍ਘਤੋ ਬਹਿਕਰਣਾਦਿવਸੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੋਪਾਯਂ ਉਪਦ੍ਦવੋ ਨ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ –
Yo pana mahāalajjī uddhammaṃ ubbinayaṃ satthu sāsanaṃ karoti, tassa saddhivihārikādīnaṃ upasampadādiupakārakammampi uggahaparipucchādānādi ca kātuṃ na vaṭṭati, āpatti eva hoti, niggahakammameva kātabbaṃ. Teneva alajjipaggahopi paṭikkhitto. Dhammāmisaparibhogavivajjanenāpi hi dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggaho adhippeto, so ca pesalānaṃ phāsuvihārasaddhammaṭṭhitivinayānuggahādiatthāya etadatthattā sikkhāpadapaññattiyā. Tasmā yaṃ yaṃ dummaṅkūnaṃ upatthambhāya pesalānaṃ aphāsuvihārāya saddhammaparihānādiatthāya hoti, taṃ sabbampi paribhogo vā hotu aparibhogo vā kātuṃ na vaṭṭati, evaṃ karontā sāsanaṃ antaradhāpenti, āpattiñca āpajjanti. Dhammāmisaparibhogesu cettha alajjīhi ekakammādidhammaparibhogo eva pesalānaṃ aphāsuvihārasaddhammaparihānādiatthāya hoti, na tathā āmisaparibhogo. Na hi alajjīnaṃ paccayaparibhogamattena pesalānaṃ aphāsuvihārādi hoti, yathāvuttadhammaparibhogena pana hoti , tapparivajjanena ca phāsuvihārādayo. Tathā hi katasikkhāpadavītikkamā alajjipuggalā uposathādīsu paviṭṭhā ‘‘tumhe kāyadvāre, vacīdvāre ca vītikkamaṃ karothā’’tiādinā bhikkhūhi vattabbā honti, yathā vinayañca atiṭṭhantā saṅghato bahikaraṇādivasena suṭṭhu niggahetabbā, tathā akatvā tehi saha saṃvasantāpi alajjinova honti ‘‘ekopi alajjī alajjisatampi karotī’’tiādivacanato (pārā. aṭṭha. 2.585). Yadi hi te evaṃ na niggahitā siyuṃ, saṅghe kalahādiṃ vaḍḍhetvā uposathādisāmaggīkammapaṭibāhanādinā pesalānaṃ aphāsuṃ katvā kamena te devadattavajjiputtakādayo viya parisaṃ vaḍḍhetvā attano vippaṭipattiṃ dhammato vinayato dīpentā saṅghabhedādimpi katvā nacirasseva sāsanaṃ antaradhāpeyyuṃ, tesu pana saṅghato bahikaraṇādivasena niggahitesu sabbopāyaṃ upaddavo na hoti. Vuttañhi –
‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲਪੁਗ੍ਗਲੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪੋਸਥੋ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪવਾਰਣਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਾਮਗ੍ਗੀ ਨ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਦੁਸ੍ਸੀਲੇਸੁ ਪਨ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਯਂ ਉਪਦ੍ਦવੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਪੇਸਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਫਾਸੁ વਿਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੩੯)।
‘‘Dussīlapuggale nissāya uposatho na tiṭṭhati, pavāraṇā na tiṭṭhati, saṅghakammāni nappavattanti, sāmaggī na hoti…pe… dussīlesu pana niggahitesu sabbopi ayaṃ upaddavo na hoti, tato pesalā bhikkhū phāsu viharantī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.39).
ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਧਮ੍ਮਪਰਿਭੋਗੋવ ਆਮਿਸਪਰਿਭੋਗਤੋਪਿ ਅਤਿવਿਯ ਅਲਜ੍ਜਿવਿવੇਕੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਆਪਤ੍ਤਿਕਰੋ ਚ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪਰਿਹਾਨਿਹੇਤੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Tasmā ekakammādidhammaparibhogova āmisaparibhogatopi ativiya alajjivivekena kātabbo, āpattikaro ca saddhammaparihānihetuttāti veditabbaṃ.
ਅਪਿਚ ਉਪੋਸਥੋ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪવਾਰਣਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਂ ਅਲਜ੍ਜੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਕਰਣਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾਪਿ ਚੇਤਂ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਥਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਥਾਯਂ ‘‘ਆਰਾਧਿਕਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਾਹਿਕਾ ਲਜ੍ਜਿਨਿਯੋ, ਤਾ ਕੋਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਗਚ੍ਛਤਿ ਚੇ, ਗਾਮਨ੍ਤਰਨਦੀਪਾਰਰਤ੍ਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸਗਣਓਹੀਯਨਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ…ਪੇ॰… ਅਲਜ੍ਜਿਨਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਗਹਂ ਪਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਪਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਲਜ੍ਜਿਨੀਸੁ ਦੁਤਿਯਿਕਾਗਹਣਾਦੀਸੁ ਸਂવਾਸਾਪਤ੍ਤਿਪਰਿਹਾਰਾਯ ਨਦੀਪਾਰਗਮਨਾਦਿਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਤਤੋਪਿ ਅਲਜ੍ਜਿਸਂવਾਸਾਪਤ੍ਤਿ ਏવ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪਰਿਹਾਨਿਹੇਤੁਤੋ ਗਰੁਕਤਰਾਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਨ ਹਿ ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨવੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਆਚਰਿਯਾ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਸਂવਾਸਪਦਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਲਜ੍ਜਿਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਸਮਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ ਸਮਸਿਕ੍ਖਾਤਾ ਨਾਮ। ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਏਤੇਸੁ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਸਹ વਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਕੋਪਿ ਤਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਸੋ ਸਂવਾਸੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਲਜ੍ਜੀਹੇવ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਸਂવਾਸੋ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਪਕਾਸਿਤੋ।
Apica uposatho na tiṭṭhati, pavāraṇā na tiṭṭhati, saṅghakammāni nappavattantīti evaṃ alajjīhi saddhiṃ saṅghakammākaraṇassa aṭṭhakathāyaṃ pakāsitattāpi cetaṃ sijjhati, tathā parivattaliṅgassa bhikkhuno bhikkhunupassayaṃ gacchantassa paṭipattikathāyaṃ ‘‘ārādhikā ca honti saṅgāhikā lajjiniyo, tā kopetvā aññattha na gantabbaṃ. Gacchati ce, gāmantaranadīpārarattivippavāsagaṇaohīyanāpattīhi na muccati…pe… alajjiniyo honti, saṅgahaṃ pana karonti, tāpi pariccajitvā aññattha gantuṃ labbhatī’’ti evaṃ alajjinīsu dutiyikāgahaṇādīsu saṃvāsāpattiparihārāya nadīpāragamanādigarukāpattiṭṭhānānaṃ anuññātattā tatopi alajjisaṃvāsāpatti eva saddhammaparihānihetuto garukatarāti viññāyati. Na hi lahukāpattiṭṭhānaṃ, anāpattiṭṭhānaṃ vā pariharituṃ garukāpattiṭṭhānavītikkamaṃ ācariyā anujānanti, tathā asaṃvāsapadassa aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sabbehipi lajjipuggalehi samaṃ sikkhitabbabhāvato samasikkhātā nāma. Ettha yasmā sabbepi lajjino etesu kammādīsu saha vasanti, na ekopi tato bahiddhā sandissati, tasmā tāni sabbānipi gahetvā eso saṃvāso nāmā’’ti evaṃ lajjīheva ekakammādisaṃvāso vaṭṭatīti pakāsito.
ਯਦਿ ਏવਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਅਸਂવਾਸਿਕੇਸੁ ਅਲਜ੍ਜੀ ਨ ਗਣਿਤੋਤਿ? ਨਾਯਂ વਿਰੋਧੋ, ਯੇ ਗਣਪੂਰਕੇ ਕਤ੍વਾ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਅਪਕਤਤ੍ਤਾਨਞ੍ਞੇવ ਅਸਂવਾਸਿਕਤ੍ਤੇ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ ਪਨ ਪਕਤਤ੍ਤਭੂਤਾਪਿ ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚੇ ਗਣਪੂਰਣਾ ਹੁਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਿ, ਕੇવਲਂ ਕਤ੍વਾ ਅਗਤਿਗਮਨੇਨ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਭਾਗਾਪਤ੍ਤਿਆਪਨ੍ਨਾ વਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਲਜ੍ਜਿਤਞ੍ਚ ਲਜ੍ਜਿਤਞ੍ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਪਟਿਬਦ੍ਧਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਿਕਂ। ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਹਿ વੀਤਿਕ੍ਕਮਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ ‘‘ਨ ਪੁਨ ਈਦਿਸਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਚ ਯੇ ਪੇਸਲੇਹਿ ਓવਦਿਯਮਾਨਾਪਿ ਨ ਓਰਮਨ੍ਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ વੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਏવ ਅਸਂવਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਇਤਰੇ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮੇ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ ਅਸਂવਾਸਿਕੇਸੁ ਅਗਣੇਤ੍વਾ ਤਪ੍ਪਰਿવਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਸੋਧੇਤ੍વਾવ ਉਪੋਸਥਾਦਿਕਰਣਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ। ਤਥਾ ਹਿ ‘‘ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਆਰੋਚੇਥ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾવ॰ ੧੩੪) ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਉਪੋਸਥਕਰਣਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾ ਪਕਾਸਿਤਾ, ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਸੋ ਆવਿਕਰੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਫਾਸੁ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੩੪) ਏવਂ ਅਲਜ੍ਜਿਮ੍ਪਿ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰੋ ਚ વੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਥ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ…ਪੇ॰… ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੪੪੨, ੪੫੮, ੬੬੨; ਪਾਚਿ॰ ੫੫੧, ੫੭੫, ੬੫੫) ਚ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਉਪੋਸਥੇ ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਅਹਂ ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਥਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੧੬੮) ਚ ਏવਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾ ਚ ਪਕਾਸਿਤਾ, વਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਅਨੋਰਮਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਉਪੋਸਥਪવਆਰਣਟ੍ਠਪਨવਿਧਿ ਚ વੁਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬਥਾ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਅਨੋਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਹਿ ਸਂવਾਸਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਨਿਸ੍ਸਯਦਾਨਗ੍ਗਹਣਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਤਜ੍ਜਨੀਯਾਦਿਨਿਗ੍ਗਹਕਮ੍ਮਕਰਣਞ੍ਚ ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਕਮ੍ਮਕਰਣੇਨ ਸਾਨੁવਤ੍ਤਕਪਰਿਸਸ੍ਸ ਅਲਜ੍ਜਿਸ੍ਸ ਅਸਂવਾਸਿਕਤ੍ਤਪਾਪਨવਿਧਿ ਚ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨਯੇਹਿ, ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨੇਹਿ ਚ ਪਕਤਤ੍ਤੇਹਿਪਿ ਅਪਕਤਤ੍ਤੇਹਿਪਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਅਲਜ੍ਜੀਹਿ ਏਕਕਮ੍ਮਾਦਿਸਂવਾਸੋ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏવ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯੇવ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਤਾਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ ਦੁਤਿਯਸਙ੍ਗੀਤਿਯਂ ਪਕਤਤ੍ਤਾਪਿ ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾ ਯਸਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਮਹਨ੍ਤੇਨ વਾਯਾਮੇਨ ਸਙ੍ਘਤੋ વਿਯੋਜਿਤਾ। ਨ ਹਿ ਤੇਸੁ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਅਸਂવਾਸਿਕਾ ਅਤ੍ਥਿ ਤੇਹਿ ਦੀਪਿਤਾਨਂ ਦਸਨ੍ਨਂ વਤ੍ਥੂਨਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੪੫੨) ਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿવਿਸਯਤ੍ਤਾ।
Yadi evaṃ, kasmā asaṃvāsikesu alajjī na gaṇitoti? Nāyaṃ virodho, ye gaṇapūrake katvā kataṃ kammaṃ kuppati, tesaṃ pārājikādiapakatattānaññeva asaṃvāsikatte gahitattā. Alajjino pana pakatattabhūtāpi santi, te ce gaṇapūraṇā hutvā kammaṃ sādhenti, kevalaṃ katvā agatigamanena karontānaṃ āpattikarā honti sabhāgāpattiāpannā viya aññamaññaṃ. Yasmā alajjitañca lajjitañca puthujjanānaṃ cittakkhaṇapaṭibaddhaṃ, na sabbakālikaṃ. Sañcicca hi vītikkamacitte uppanne alajjino ‘‘na puna īdisaṃ karissāmī’’ti cittena lajjino ca honti, tesu ca ye pesalehi ovadiyamānāpi na oramanti, punappunaṃ vītikkamanti, te eva asaṃvasitabbā, na itare lajjidhamme okkantattā. Tasmāpi alajjino asaṃvāsikesu agaṇetvā tapparivajjanatthaṃ sodhetvāva uposathādikaraṇaṃ anuññātaṃ. Tathā hi ‘‘pārisuddhiṃ āyasmanto ārocetha, pātimokkhaṃ uddisissāmī’’tiādinā (mahāva. 134) aparisuddhāya parisāya uposathakaraṇassa ayuttatā pakāsitā, ‘‘yassa siyā āpatti so āvikareyya…pe… phāsu hotī’’ti (mahāva. 134) evaṃ alajjimpi lajjidhamme patiṭṭhāpetvā uposathakaraṇappakāro ca vutto, ‘‘kaccittha parisuddhā…pe… parisuddhetthāyasmanto’’ti (pārā. 442, 458, 662; pāci. 551, 575, 655) ca pārisuddhiuposathe ‘‘parisuddho ahaṃ bhante, parisuddhoti maṃ dhārethā’’ti (mahāva. 168) ca evaṃ uposathaṃ karontānaṃ parisuddhatā ca pakāsitā, vacanamattena anoramantānañca uposathapavaāraṇaṭṭhapanavidhi ca vuttā, sabbathā lajjidhammaṃ anokkamantehi saṃvāsassa ayuttatāya nissayadānaggahaṇapaṭikkhepo, tajjanīyādiniggahakammakaraṇañca ukkhepanīyakammakaraṇena sānuvattakaparisassa alajjissa asaṃvāsikattapāpanavidhi ca vuttā. Tasmā yathāvuttehi suttanayehi, aṭṭhakathāvacanehi ca pakatattehipi apakatattehipi sabbehi alajjīhi ekakammādisaṃvāso na vaṭṭati, karontānaṃ āpatti eva dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahatthāyeva sabbasikkhāpadānaṃ paññattattāti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Teneva dutiyasaṅgītiyaṃ pakatattāpi alajjino vajjiputtakā yasattherādīhi mahantena vāyāmena saṅghato viyojitā. Na hi tesu pārājikādiasaṃvāsikā atthi tehi dīpitānaṃ dasannaṃ vatthūnaṃ (cūḷava. 452) lahukāpattivisayattā.
ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ। ਖਰਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਖਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਪਤਿਰੂਪਕਂ વਤ੍ਥੁ। ਦਾਯਕੇਹਿ ਅਸਤਿਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਰੂਪਿਯਂ ਤੇਹਿ ਪੁਨ ਸਕਸਞ੍ਞਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਅਦਾਤੁਂ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯવਤ੍ਥੁਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀਤਿ ਦਾਤੁਞ੍ਚ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤવ ਚੋਲ਼ਕਂ ਪਸ੍ਸਾਹੀ’’ਤਿ। ਏવਂ વਤ੍વਾਪਿ ਪਨ ਨਟ੍ਠવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ વਿਯ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਭਾવੇਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾવ। ਅਸਤਿਯਾਪਿ ਹਿ ਤਂ વਤ੍ਥੁਂ વਤ੍ਥਾਦਿਨਾ ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਦੇਮੀ’’ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਤਦਾ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਦਾਨਮੇવ ਹੋਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਹਗ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਨੇ વਿਯ। ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਸਤਿਯਾ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤੇ ਞਾਤੇਪਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਨ ਹੋਤਿ ਦਾਯਕੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇવ ਹੋਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਈਦਿਸਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਤੇਨੇવ ਚੇਤ੍ਥ ‘ਤવ ਚੋਲ਼ਕਂ ਪਸ੍ਸਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨੋ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, વੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਂ।
Tassa pana santiketi mahārakkhitattherassa santike. Kharapattanti kharasaṅkhātaṃ suvaṇṇapatirūpakaṃ vatthu. Dāyakehi asatiyā dinnaṃ rūpiyaṃ tehi puna sakasaññāya gaṇhante adātuṃ, nissaggiyavatthuṃ gaṇhāhīti dātuñca na vaṭṭatīti āha ‘‘tava coḷakaṃ passāhī’’ti. Evaṃ vatvāpi pana naṭṭhavatthusmiṃ viya nissajjitabbābhāvepi āpatti desetabbāva. Asatiyāpi hi taṃ vatthuṃ vatthādinā sahatthena gahetvā ‘‘idaṃ demī’’ti dinnaṃ, tadā pariccāgasabbhāvato dānameva hoti ‘‘appagghaṃ dassāmī’’ti mahagghassa dāne viya. Paṭiggaṇhantassa ca asatiyā diyyamānatte ñātepi adinnādānaṃ na hoti dāyakehi dinnattā, tasmā rūpiyaṃ nissaggiyameva hoti. Keci pana ‘‘īdisaṃ nāma na hoti, teneva cettha ‘tava coḷakaṃ passā’ti vutta’’nti vadanti, taṃ no nakkhamati, vīmaṃsitabbaṃ.
੫੮੬. ਏਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਨੀਤਿ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਅਕਿਰਿਯਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਭਾવੋ, ਅਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਿਕਤਾ, ਗਹਣਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਭਾવੋਤਿ ਇਮਾਨੇਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ।
586.Ekaparicchedānīti siyā kiriyattaṃ, siyā akiriyattañca sandhāya vuttaṃ. Jātarūparajatabhāvo, attuddesikatā, gahaṇādīsu aññatarabhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni.
ਰੂਪਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Rūpiyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੮. ਰੂਪਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 8. Rūpiyasikkhāpadaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੮. ਰੂਪਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 8. Rūpiyasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੮. ਰੂਪਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 8. Rūpiyasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੮. ਰੂਪਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 8. Rūpiyasikkhāpadavaṇṇanā
