| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
สพฺพจมฺมปฎิเกฺขปาทิกถา
Sabbacammapaṭikkhepādikathā
๒๕๕. ทีปิจฺฉาโปติ ทีปิโปตโกฯ โอคุมฺผิยนฺตีติ ภิตฺติทณฺฑกาทีสุ เวเฐตฺวา พนฺธนฺติฯ
255.Dīpicchāpoti dīpipotako. Ogumphiyantīti bhittidaṇḍakādīsu veṭhetvā bandhanti.
๒๕๖. อภินิสีทิตุนฺติ อภินิสฺสาย นิสีทิตุํ; อปสฺสยํ กตฺวา นิสีทิตุนฺติ อโตฺถฯ คิลาเนน ภิกฺขุนา สอุปาหเนนาติ เอตฺถ คิลาโน นาม โย น สโกฺกติ อนุปาหโน คามํ ปวิสิตุํฯ
256.Abhinisīditunti abhinissāya nisīdituṃ; apassayaṃ katvā nisīditunti attho. Gilānena bhikkhunā saupāhanenāti ettha gilāno nāma yo na sakkoti anupāhano gāmaṃ pavisituṃ.
๒๕๗. กุรรฆเรติ เอวํนามเก นคเร; เอเตนสฺส โคจรคาโม วุโตฺตฯ ปปตเก ปพฺพเตติ ปปตนามเก ปพฺพเต; เอเตนสฺส นิวาสนฎฺฐานํ วุตฺตํฯ โสโณติ ตสฺส นามํฯ โกฎิอคฺฆนกํ ปน กณฺณปิฬนฺธนกํ ธาเรติ, ตสฺมา ‘‘กุฎิกโณฺณ’’ติ วุจฺจติ; โกฎิกโณฺณติ อโตฺถฯ ปาสาทิกนฺติ ปสาทชนกํฯ ปสาทนียนฺติ อิทํ ตเสฺสว อตฺถเววจนํฯ อุตฺตมทมถสมถนฺติ อุตฺตมํ ทมถญฺจ สมถญฺจ ปญฺญญฺจ สมาธิญฺจ กายูปสมญฺจ จิตฺตูปสมญฺจาติปิ อโตฺถฯ ทนฺตนฺติ สเพฺพสํ วิสูกายิกวิปฺผนฺทิตานํ อุปจฺฉินฺนตฺตา ทนฺตํ; ขีณกิเลสนฺติ อโตฺถฯ คุตฺตนฺติ สํวรคุตฺติยา คุตฺตํฯ สนฺตินฺทฺริยนฺติ ยตินฺทฺริยํฯ นาคนฺติ อาคุวิรหิตํฯ ติณฺณํ เม วสฺสานํ อจฺจเยนาติ มม ปพฺพชฺชาทิวสโต ปฎฺฐาย ติณฺณํ วสฺสานํ อจฺจเยนฯ อุปสมฺปทํ อลตฺถนฺติ อหํ อุปสมฺปทํ อลภิํ ฯ กณฺหุตฺตราติ กณฺหมตฺติกุตฺตรา; อุปริ วฑฺฒิตกณฺหมตฺติกาติ อโตฺถฯ โคกณฺฎกหตาติ คุนฺนํ ขุเรหิ อกฺกนฺตภูมิโต สมุฎฺฐิเตหิ โคกณฺฎเกหิ อุปหตาฯ เต กิร โคกณฺฎเก เอกปฎลิกา อุปาหนา รกฺขิตุํ น สโกฺกนฺติ; เอวํ ขรา โหนฺติฯ เอรคู, โมรคู, มชฺชารู, ชนฺตูติ อิมา จตโสฺสปิ ติณชาติโย; เอเตหิ กฎสารเก จ ตฎฺฎิกาโย จ กโรนฺติฯ เอตฺถ เอรคูติ เอรกติณํ; ตํ โอฬาริกํฯ โมรคูติณํ ตมฺพสีสํ มุทุกํ สุขสมฺผสฺสํ, เตน กตตฎฺฎิกา นิปชฺชิตฺวา วุฎฺฐิตมเตฺต ปุน อุทฺธุมาตา หุตฺวา ติฎฺฐติฯ มชฺชารุนา สาฎเกปิ กโรนฺติฯ ชนฺตุสฺส มณิสทิโส วโณฺณ โหติฯ เสนาสนํ ปญฺญเปสีติ ภิสิํ วา กฎสารกํ วา ปญฺญเปสิ; ปญฺญเปตฺวา จ ปน โสณสฺส อาโรเจติ – ‘‘อาวุโส สตฺถา ตยา สทฺธิํ เอกาวาเส วสิตุกาโม, คนฺธกุฎิยํเยว เต เสนาสนํ ปญฺญตฺต’’นฺติฯ
257.Kuraraghareti evaṃnāmake nagare; etenassa gocaragāmo vutto. Papatake pabbateti papatanāmake pabbate; etenassa nivāsanaṭṭhānaṃ vuttaṃ. Soṇoti tassa nāmaṃ. Koṭiagghanakaṃ pana kaṇṇapiḷandhanakaṃ dhāreti, tasmā ‘‘kuṭikaṇṇo’’ti vuccati; koṭikaṇṇoti attho. Pāsādikanti pasādajanakaṃ. Pasādanīyanti idaṃ tasseva atthavevacanaṃ. Uttamadamathasamathanti uttamaṃ damathañca samathañca paññañca samādhiñca kāyūpasamañca cittūpasamañcātipi attho. Dantanti sabbesaṃ visūkāyikavipphanditānaṃ upacchinnattā dantaṃ; khīṇakilesanti attho. Guttanti saṃvaraguttiyā guttaṃ. Santindriyanti yatindriyaṃ. Nāganti āguvirahitaṃ. Tiṇṇaṃ me vassānaṃ accayenāti mama pabbajjādivasato paṭṭhāya tiṇṇaṃ vassānaṃ accayena. Upasampadaṃ alatthanti ahaṃ upasampadaṃ alabhiṃ . Kaṇhuttarāti kaṇhamattikuttarā; upari vaḍḍhitakaṇhamattikāti attho. Gokaṇṭakahatāti gunnaṃ khurehi akkantabhūmito samuṭṭhitehi gokaṇṭakehi upahatā. Te kira gokaṇṭake ekapaṭalikā upāhanā rakkhituṃ na sakkonti; evaṃ kharā honti. Eragū, moragū, majjārū, jantūti imā catassopi tiṇajātiyo; etehi kaṭasārake ca taṭṭikāyo ca karonti. Ettha eragūti erakatiṇaṃ; taṃ oḷārikaṃ. Moragūtiṇaṃ tambasīsaṃ mudukaṃ sukhasamphassaṃ, tena katataṭṭikā nipajjitvā vuṭṭhitamatte puna uddhumātā hutvā tiṭṭhati. Majjārunā sāṭakepi karonti. Jantussa maṇisadiso vaṇṇo hoti. Senāsanaṃ paññapesīti bhisiṃ vā kaṭasārakaṃ vā paññapesi; paññapetvā ca pana soṇassa āroceti – ‘‘āvuso satthā tayā saddhiṃ ekāvāse vasitukāmo, gandhakuṭiyaṃyeva te senāsanaṃ paññatta’’nti.
๒๕๘. อยํ ขฺวสฺส กาโลติ อยํ โข กาโล ภเวยฺยฯ ปริทสฺสีติ ปริทเสฺสสิฯ ‘‘อิทญฺจิทญฺจ วเทยฺยาสีติ ยํ เม อุปชฺฌาโย ชานาเปสิ, ตสฺส อยํ กาโล ภเวยฺย, หนฺท ทานิ อาโรเจมิ ตํ สาสน’’นฺติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโยฯ
258.Ayaṃ khvassa kāloti ayaṃ kho kālo bhaveyya. Paridassīti paridassesi. ‘‘Idañcidañca vadeyyāsīti yaṃ me upajjhāyo jānāpesi, tassa ayaṃ kālo bhaveyya, handa dāni ārocemi taṃ sāsana’’nti ayamettha adhippāyo.
๒๕๙. วินยธรปญฺจเมนาติ อนุสฺสาวนาจริยปญฺจเมนฯ อนุชานามิ ภิกฺขเว สพฺพปจฺจนฺติเมสุ ชนปเทสุ คุณงฺคุณูปาหนนฺติ เอตฺถ มนุสฺสจมฺมํ ฐเปตฺวา เยน เกนจิ จเมฺมน อุปาหนา วฎฺฎติฯ อุปาหนโกสกสตฺถโกสกกุญฺจิกโกสเกสุปิ เอเสว นโยฯ จมฺมานิ อตฺถรณานีติ เอตฺถ ปน ยํกิญฺจิ เอฬกจมฺมํ อชจมฺมญฺจ อตฺถริตฺวา นิปชฺชิตุํ วา นิสีทิตุํ วา วฎฺฎติฯ มิคจเมฺม เอณีมิโค วาตมิโค ปสทมิโค กุรงฺคมิโค มิคมาตุโก โรหิตมิโคติ เอเตสํเยว จมฺมานิ วฎฺฎนฺติฯ อเญฺญสํ ปน –
259.Vinayadharapañcamenāti anussāvanācariyapañcamena. Anujānāmi bhikkhave sabbapaccantimesu janapadesu guṇaṅguṇūpāhananti ettha manussacammaṃ ṭhapetvā yena kenaci cammena upāhanā vaṭṭati. Upāhanakosakasatthakosakakuñcikakosakesupi eseva nayo. Cammāni attharaṇānīti ettha pana yaṃkiñci eḷakacammaṃ ajacammañca attharitvā nipajjituṃ vā nisīdituṃ vā vaṭṭati. Migacamme eṇīmigo vātamigo pasadamigo kuraṅgamigo migamātuko rohitamigoti etesaṃyeva cammāni vaṭṭanti. Aññesaṃ pana –
มกฺกโฎ กาฬสีโห จ, สรโภ กทลีมิโค;
Makkaṭo kāḷasīho ca, sarabho kadalīmigo;
เย จ วาฬมิคา เกจิ, เตสํ จมฺมํ น วฎฺฎติฯ
Ye ca vāḷamigā keci, tesaṃ cammaṃ na vaṭṭati.
ตตฺถ วาฬมิคาติ สีหพฺยคฺฆอจฺฉตรจฺฉา; น เกวลญฺจ เอเตสํเยว, เยสํ ปน จมฺมํ วฎฺฎตีติ วุตฺตํ, เต ฐเปตฺวา อวเสสา อนฺตมโส โคมหิํสสสพิฬาราทโยปิ สเพฺพ อิมสฺมิํ อเตฺถ วาฬมิคาเตฺวว เวทิตพฺพาฯ เอเตสญฺหิ สเพฺพสํ จมฺมํ น วฎฺฎติฯ น ตาว ตํ คณนูปคํ ยาว น หตฺถํ คจฺฉตีติ ยาว อาหริตฺวา วา น ทินฺนํ, ตุมฺหากํ ภเนฺต จีวรํ อุปฺปนฺนนฺติ ปหิณิตฺวา วา นาโรจิตํ, ตาว คณนํ น อุเปติฯ สเจ อนธิฎฺฐิตํ, วฎฺฎติ; อธิฎฺฐิตญฺจ คณนํ น อุเปตีติ อโตฺถฯ ยทา ปน อาเนตฺวา วา ทินฺนํ โหติ, อุปฺปนฺนนฺติ วา สุตํ, ตโต ปฎฺฐาย ทสาหเมว ปริหารํ ลภตีติฯ
Tattha vāḷamigāti sīhabyagghaacchataracchā; na kevalañca etesaṃyeva, yesaṃ pana cammaṃ vaṭṭatīti vuttaṃ, te ṭhapetvā avasesā antamaso gomahiṃsasasabiḷārādayopi sabbe imasmiṃ atthe vāḷamigātveva veditabbā. Etesañhi sabbesaṃ cammaṃ na vaṭṭati. Na tāva taṃ gaṇanūpagaṃ yāva na hatthaṃ gacchatīti yāva āharitvā vā na dinnaṃ, tumhākaṃ bhante cīvaraṃ uppannanti pahiṇitvā vā nārocitaṃ, tāva gaṇanaṃ na upeti. Sace anadhiṭṭhitaṃ, vaṭṭati; adhiṭṭhitañca gaṇanaṃ na upetīti attho. Yadā pana ānetvā vā dinnaṃ hoti, uppannanti vā sutaṃ, tato paṭṭhāya dasāhameva parihāraṃ labhatīti.
จมฺมกฺขนฺธกวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Cammakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi
๑๕๕. สพฺพจมฺมปฎิเกฺขโป • 155. Sabbacammapaṭikkhepo
๑๕๖. คิหิวิกตานุญฺญาตาทิ • 156. Gihivikatānuññātādi
๑๕๗. โสณกุฎิกณฺณวตฺถุ • 157. Soṇakuṭikaṇṇavatthu
๑๕๘. มหากจฺจานสฺส ปญฺจวรปริทสฺสนา • 158. Mahākaccānassa pañcavaraparidassanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā
คิหิวิกตานุญฺญาตาทิกถาวณฺณนา • Gihivikatānuññātādikathāvaṇṇanā
โสณกุฎิกณฺณวตฺถุกถาวณฺณนา • Soṇakuṭikaṇṇavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / สพฺพจมฺมปฎิเกฺขปาทิกถาวณฺณนา • Sabbacammapaṭikkhepādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / คิหิวิกตานุญฺญาตาทิกถาวณฺณนา • Gihivikatānuññātādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi
๑๕๕. สพฺพจมฺมปฎิเกฺขปาทิกถา • 155. Sabbacammapaṭikkhepādikathā
๑๕๗. โสณกุฎิกณฺณวตฺถุกถา • 157. Soṇakuṭikaṇṇavatthukathā
