| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
೫. ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿಕಥಾ
5. Sabbamatthītikathā
೧. ವಾದಯುತ್ತಿವಣ್ಣನಾ
1. Vādayuttivaṇṇanā
೨೮೨. ಇದಾನಿ ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿವಾದಕಥಾ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಯೇಸಂ ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿಆದಿವಚನತೋ (ವಿಭ॰ ೨) ‘‘ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅತೀತಾದಿಭೇದಾ ಧಮ್ಮಾ ಖನ್ಧಸಭಾವಂ ನ ವಿಜಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಂ ಅತ್ಥಿಯೇವ ನಾಮಾ’’ತಿ ಲದ್ಧಿ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಏತರಹಿ ಸಬ್ಬಮತ್ಥಿವಾದಾನಂ, ತೇಸಂ ಲದ್ಧಿವಿಸೋಧನತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛಾ ಸಕವಾದಿಸ್ಸ, ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾ ಠತ್ವಾ ಪಟಿಞ್ಞಾ ಇತರಸ್ಸ। ಸಬ್ಬಥಾತಿ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ಸರೀರೇ ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸಬ್ಬದಾತಿ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇನಾಕಾರೇನ ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸಬ್ಬೇಸೂತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಅಯೋಗನ್ತಿ ಅಯುತ್ತಂ। ನಾನಾಸಭಾವಾನಞ್ಹಿ ಯೋಗೋ ಹೋತಿ, ನ ಏಕಸಭಾವಸ್ಸ। ಇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಹೇ ರೂಪಂ ವೇದನಾಯ, ವೇದನಂ ವಾ ರೂಪೇನ ಅನಾನಂ ಏಕಲಕ್ಖಣಮೇವ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಯಮ್ಪಿ ನತ್ಥಿ ತಮ್ಪತ್ಥೀತಿ ಯಮ್ಪಿ ಛಟ್ಠಖನ್ಧಾದಿಕಂ ಸಸವಿಸಾಣಾದಿಕಂ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ನತ್ಥೀತಿ ಸಿದ್ಧಂ, ತಮ್ಪಿ ತೇ ಅತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿ ಯಾ ದಿಟ್ಠಿ ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀತಿ, ಯಾ ದಿಟ್ಠಿ ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಹೇವಮತ್ಥೀತಿ ಇಮಿನಾ ಇದಂ ಪುಚ್ಛತಿ – ಯಾ ತೇ ಏಸಾ ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿ ದಿಟ್ಠಿ, ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ ಅಯಾಥಾವಕತ್ತಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಏವಂ ಯಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದಿಟ್ಠಿ, ಸಾ ದಿಟ್ಠಿ ಯಾಥಾವಕತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಏವಂ ತವ ಸಮಯೇ ಅತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಇತರೋ ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ಏತೇಸು ನಯೇಸು ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾಯ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಅಭಾವತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಇಮೇಸು ಪನ ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ನಯೇಸು ‘‘ಆಜಾನಾಹಿ ನಿಗ್ಗಹ’’ನ್ತಿ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬೋ ಕಥಾಮಗ್ಗಭೇದೋ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಅಯಂ ತಾವೇತ್ಥ ವಾದಯುತ್ತಿ।
282. Idāni sabbamatthītivādakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… ayaṃ vuccati rūpakkhandho’’tiādivacanato (vibha. 2) ‘‘sabbepi atītādibhedā dhammā khandhasabhāvaṃ na vijahanti, tasmā sabbaṃ atthiyeva nāmā’’ti laddhi, seyyathāpi etarahi sabbamatthivādānaṃ, tesaṃ laddhivisodhanatthaṃ sabbamatthīti pucchā sakavādissa, vuttappakārāya laddhiyā ṭhatvā paṭiññā itarassa. Sabbathāti sabbasmiṃ sarīre sabbamatthīti pucchati. Sabbadāti sabbasmiṃ kāle sabbamatthīti pucchati. Sabbena sabbanti sabbenākārena sabbamatthīti pucchati. Sabbesūti sabbesu dhammesu sabbamatthīti pucchati. Ayoganti ayuttaṃ. Nānāsabhāvānañhi yogo hoti, na ekasabhāvassa. Iti imasmiṃ pañhe rūpaṃ vedanāya, vedanaṃ vā rūpena anānaṃ ekalakkhaṇameva katvā sabbamatthīti pucchati. Yampi natthi tampatthīti yampi chaṭṭhakhandhādikaṃ sasavisāṇādikaṃ vā kiñci natthīti siddhaṃ, tampi te atthīti pucchati. Sabbamatthīti yā diṭṭhi sā diṭṭhi micchādiṭṭhīti, yā diṭṭhi sā diṭṭhi sammādiṭṭhīti hevamatthīti iminā idaṃ pucchati – yā te esā sabbamatthīti diṭṭhi, sā diṭṭhi ayāthāvakattā micchādiṭṭhīti evaṃ yā amhākaṃ diṭṭhi, sā diṭṭhi yāthāvakattā sammādiṭṭhīti evaṃ tava samaye atthīti pucchati. Itaro sabbesupi etesu nayesu vuttappakārāya atthitāya abhāvato paṭikkhipati. Imesu pana sabbesupi nayesu ‘‘ājānāhi niggaha’’nti ādiṃ katvā sabbo kathāmaggabhedo vitthārato veditabboti ayaṃ tāvettha vādayutti.
೨. ಕಾಲಸಂಸನ್ದನವಣ್ಣನಾ
2. Kālasaṃsandanavaṇṇanā
೨೮೩-೨೮೪. ಇದಾನಿ ಅತೀತಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಕಾಲಸಂಸನ್ದನಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಅತೀತಂ ಅತ್ಥೀತಿಆದಿಕಂ ಸುದ್ಧಿಕಸಂಸನ್ದನಂ। ಅತೀತಂ ರೂಪಂ ಅತ್ಥೀತಿಆದಿಕಂ ಖನ್ಧವಸೇನ ಕಾಲಸಂಸನ್ದನಂ।
283-284. Idāni atītaṃ atthīti kālasaṃsandanaṃ hoti. Tattha atītaṃ atthītiādikaṃ suddhikasaṃsandanaṃ. Atītaṃ rūpaṃ atthītiādikaṃ khandhavasena kālasaṃsandanaṃ.
೨೮೫. ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ರೂಪಂ ಅಪ್ಪಿಯಂ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಅತೀತಾನಾಗತಂ ಪಹಾಯ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನರೂಪಮೇವ ಅಪ್ಪಿಯಂ ಅವಿಭಜಿತಬ್ಬಂ ಕರಿತ್ವಾ। ರೂಪಭಾವಂ ಜಹತೀತಿಪಞ್ಹೇ ನಿರುದ್ಧಸ್ಸಾಪಿ ರೂಪಸ್ಸ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ರೂಪಭಾವಂ ನ ಜಹತೀತಿ ಪಟಿಲೋಮಪಞ್ಹೇಪಿ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾವ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಓದಾತಂ ವತ್ಥಂ ಅಪ್ಪಿಯಂ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ನ ಸಬ್ಬಂ ವತ್ಥಂ ಓದಾತಂ, ಇಮಿನಾ ಪನ ವತ್ಥನ್ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಓದಾತಂ ವತ್ಥಂ ಅಪ್ಪಿಯಂ ಕರಿತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಸಕವಾದಿನಾ ಏಕತ್ಥತಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ। ಓದಾತಭಾವಂ ಜಹತೀತಿ ಪಞ್ಹೇ ವಣ್ಣವಿಗಮಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪಟಿಞ್ಞಾ ಸಕವಾದಿಸ್ಸ। ವತ್ಥಭಾವಂ ಜಹತೀತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅವಿಗತತ್ತಾ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ತಸ್ಸೇವ। ಪಟಿಲೋಮೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
285. Paccuppannaṃ rūpaṃ appiyaṃ karitvāti atītānāgataṃ pahāya paccuppannarūpameva appiyaṃ avibhajitabbaṃ karitvā. Rūpabhāvaṃ jahatītipañhe niruddhassāpi rūpassa rūpakkhandhasaṅgahitattā paṭikkhipati. Rūpabhāvaṃ na jahatīti paṭilomapañhepi rūpakkhandhena saṅgahitattāva paṭijānāti. Odātaṃ vatthaṃ appiyaṃ karitvāti ettha kiñcāpi na sabbaṃ vatthaṃ odātaṃ, iminā pana vatthanti avatvā ‘‘odātaṃ vatthaṃ appiyaṃ karitvā’’ti vutte sakavādinā ekatthatā anuññātā. Odātabhāvaṃ jahatīti pañhe vaṇṇavigamaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa. Vatthabhāvaṃ jahatīti ettha pana paññattiyā avigatattā paṭikkhepo tasseva. Paṭilomepi eseva nayo.
೨೮೬. ಅತೀತಂ ಅತೀತಭಾವಂ ನ ಜಹತೀತಿ ಪುಟ್ಠೋ ‘‘ಯದಿ ಜಹೇಯ್ಯ, ಅನಾಗತಂ ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ವಾ ಸಿಯಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಅನಾಗತಂ ಅನಾಗತಭಾವಂ ನ ಜಹತೀತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಪನ ‘‘ಯದಿ ನ ಜಹೇಯ್ಯ, ಅನಾಗತಮೇವಸ್ಸ , ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಭಾವಂ ನ ಪಾಪುಣೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಪಞ್ಹೇಪಿ ಅತೀತಭಾವಂ ಅನಾಪಜ್ಜನದೋಸೋ ಸಿಯಾತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಅನುಲೋಮಪಞ್ಹೇಸುಪಿ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
286. Atītaṃ atītabhāvaṃ na jahatīti puṭṭho ‘‘yadi jaheyya, anāgataṃ vā paccuppannaṃ vā siyā’’ti maññamāno paṭijānāti. Anāgataṃ anāgatabhāvaṃ na jahatīti puṭṭho pana ‘‘yadi na jaheyya, anāgatamevassa , paccuppannabhāvaṃ na pāpuṇeyyā’’ti maññamāno paṭikkhipati. Paccuppannapañhepi atītabhāvaṃ anāpajjanadoso siyāti paṭikkhipati. Anulomapañhesupi imināva nayena attho veditabbo.
೨೮೭. ಏವಂ ಸುದ್ಧಿಕನಯಂ ವತ್ವಾ ಪುನ ಖನ್ಧವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅತೀತಂ ರೂಪನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪಾಳಿಅನುಸಾರೇನೇವ ಸಕ್ಕಾ ಜಾನಿತುಂ।
287. Evaṃ suddhikanayaṃ vatvā puna khandhavasena dassetuṃ atītaṃ rūpantiādi vuttaṃ. Taṃ sabbaṃ pāḷianusāreneva sakkā jānituṃ.
ವಚನಸೋಧನವಣ್ಣನಾ
Vacanasodhanavaṇṇanā
೨೮೮. ಇದಾನಿ ‘‘ಅತೀತಂ ನ್ವತ್ಥೀ’’ತಿಆದಿ ವಚನಸೋಧನಾ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಹಞ್ಚಿ ಅತೀತಂ ನ್ವತ್ಥೀತಿ ಯದಿ ಅತೀತಂ ನೋ ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತೀತಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಮಿಚ್ಛಾತಿ ಅತೀತಞ್ಚ ತಂ ಅತ್ಥಿ ಚಾತಿ ಮಿಚ್ಛಾ ಏವ। ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಅನಾಗತಕ್ಖಣೇಯೇವಸ್ಸ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನತಾಯ ಅಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ಕಾಲನಾನತ್ತೇನ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ।
288. Idāni ‘‘atītaṃ nvatthī’’tiādi vacanasodhanā hoti. Tattha hañci atītaṃ nvatthīti yadi atītaṃ no atthīti attho. Atītaṃatthīti micchāti atītañca taṃ atthi cāti micchā eva. Taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannanti puṭṭho anāgatakkhaṇeyevassa paccuppannatāya abhāvaṃ sandhāya kālanānattena paṭikkhipati.
ದುತಿಯಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಂ ಉಪ್ಪಾದತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅನಾಗತಂ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಕಾಲೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀತಿ ಯದೇತಂ ತಯಾ ‘‘ಅನಾಗತಂ ಹುತ್ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ವದತಾ ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಲದ್ಧಿವಸೇನ ‘‘ಅನಾಗತಂ ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ವಾ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಿಂ ತೇ ತಮ್ಪಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀತಿ? ಇತರೋ ಹುತ್ವಾ ಭೂತಸ್ಸ ಪುನ ಹುತ್ವಾ ಅಭಾವತೋ ನ ಹೇವನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ।
Dutiyaṃ puṭṭho yaṃ uppādato pubbe anāgataṃ ahosi, tassa uppannakāle paccuppannattā paṭijānāti. Hutvā hoti hutvā hotīti yadetaṃ tayā ‘‘anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hotī’’ti vadatā taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannanti laddhivasena ‘‘anāgataṃ vā paccuppannaṃ vā hutvā hotī’’ti vuttaṃ. Kiṃ te tampi hutvā hotīti? Itaro hutvā bhūtassa puna hutvā abhāvato na hevanti paṭikkhipati.
ದುತಿಯಂ ಪುಟ್ಠೋ ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಅನಾಗತಂ ಹುತ್ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಹೋನ್ತಂ ‘‘ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ, ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಅಥ ನಂ ಸಕವಾದೀ ‘‘ಯದಿ ತೇ ತಂ ಅನಾಗತಂ ಹುತ್ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಹೋನ್ತಂ ‘ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀ’ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ, ಪುನ ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ, ಯಂ ಅನಾಗತಂ ನ ಹುತ್ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ನ ಹೋನ್ತಂ ‘ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀ’ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ ಸಸವಿಸಾಣಂ, ಕಿಂ ತೇ ತಮ್ಪಿ ಪುನ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀ’’ತಿಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಇತರೋ ‘‘ಯಂ ನತ್ಥಿ, ತಂ ನತ್ಥಿತಾಯ, ಏವ ಅನಾಗತಂ ನ ಹುತ್ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ನ ಹೋತೀತಿ ನಹುತ್ವಾನಹೋತಿ ನಾಮ ತಾವ ಹೋತು, ಪುನ ನಹುತ್ವಾನಹೋತಿಭಾವೋ ಪನಸ್ಸ ಕುತೋ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ತಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಂ ಅತೀತನ್ತಿ ಪಞ್ಹೇಪಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಕ್ಖಣೇಯೇವಸ್ಸ ಅತೀತತಾಯ ಅಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ಕಾಲನಾನತ್ತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ।
Dutiyaṃ puṭṭho yasmā taṃ anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hontaṃ ‘‘hutvā hotī’’ti saṅkhaṃ gataṃ, tasmā paṭijānāti. Atha naṃ sakavādī ‘‘yadi te taṃ anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hontaṃ ‘hutvā hotī’ti saṅkhaṃ gataṃ, puna hutvā hoti, yaṃ anāgataṃ na hutvā paccuppannaṃ na hontaṃ ‘na hutvā na hotī’ti saṅkhaṃ gataṃ sasavisāṇaṃ, kiṃ te tampi puna na hutvā na hotī’’tiadhippāyena na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pañhaṃ pucchati. Itaro ‘‘yaṃ natthi, taṃ natthitāya, eva anāgataṃ na hutvā paccuppannaṃ na hotīti nahutvānahoti nāma tāva hotu, puna nahutvānahotibhāvo panassa kuto’’ti maññamāno paṭikkhipati. Taññeva paccuppannaṃ taṃ atītanti pañhepi paccuppannakkhaṇeyevassa atītatāya abhāvaṃ sandhāya kālanānattā paṭikkhipati.
ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ಪುಟ್ಠೋ ಯಂ ಅತೀತಭಾವತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಸೇವ ಅತೀತತ್ತಾ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀತಿ ಯದೇತಂ ತಯಾ ‘‘ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಹುತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ವದತಾ ‘‘ತಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಂ ಅತೀತ’’ನ್ತಿ ಲದ್ಧಿವಸೇನ ‘‘ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ವಾ ಅತೀತಂ ವಾ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಕಿಂ ತೇ ತಮ್ಪಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀತಿ? ಇತರೋ ಹುತ್ವಾ ಭೂತಸ್ಸ ಪುನ ಹುತ್ವಾ ಅಭಾವತೋ ನ ಹೇವನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ।
Dutiyapañhe puṭṭho yaṃ atītabhāvato pubbe paccuppannaṃ ahosi, tasseva atītattā paṭijānāti. Hutvā hoti hutvā hotīti yadetaṃ tayā ‘‘paccuppannaṃ hutvā atītaṃ hotī’’ti vadatā ‘‘taññeva paccuppannaṃ taṃ atīta’’nti laddhivasena ‘‘paccuppannaṃ vā atītaṃ vā hutvā hotī’’ti vuttaṃ, kiṃ te tampi hutvā hotīti? Itaro hutvā bhūtassa puna hutvā abhāvato na hevanti paṭikkhipati.
ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಹುತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಹೋನ್ತಂ ‘‘ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ, ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಜಾನಾತಿ । ಅಥ ನಂ ಸಕವಾದೀ ‘‘ಯದಿ ತೇ ತಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಹುತ್ವಾ ಅತೀತಂ ಹೋನ್ತಂ ‘ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀ’ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ, ಪುನ ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ, ಯಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ನ ಹುತ್ವಾ ಅತೀತಂ ನ ಹೋನ್ತಂ ‘ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀ’ತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತಂ ಸಸವಿಸಾಣಂ, ಕಿಂ ತೇ ತಮ್ಪಿ ಪುನ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಇತರೋ ‘‘ಯಂ ನತ್ಥಿ, ತಂ ನತ್ಥಿತಾಯ ಏವ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ನ ಹುತ್ವಾ ಅತೀತಂ ನ ಹೋತೀತಿ ನಹುತ್ವಾನಹೋತಿ ನಾಮ ತಾವ ಹೋತು। ಪುನ ನಹುತ್ವಾನಹೋತಿಭಾವೋ ಪನಸ್ಸ ಕುತೋ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಉಭಯಂ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ಆಗತೇ ತತಿಯಪಞ್ಹೇಪಿ ಇಮಿನಾವುಪಾಯೇನ ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ।
Dutiyapañhe yasmā taṃ paccuppannaṃ hutvā atītaṃ hontaṃ ‘‘hutvā hotī’’ti saṅkhaṃ gataṃ, tasmā paṭijānāti . Atha naṃ sakavādī ‘‘yadi te taññeva paccuppannaṃ hutvā atītaṃ hontaṃ ‘hutvā hotī’ti saṅkhaṃ gataṃ, puna hutvā hoti, yaṃ paccuppannaṃ na hutvā atītaṃ na hontaṃ ‘na hutvā na hotī’ti saṅkhaṃ gataṃ sasavisāṇaṃ, kiṃ te tampi puna na hutvā na hotī’’ti adhippāyena na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pañhaṃ pucchati. Itaro ‘‘yaṃ natthi, taṃ natthitāya eva paccuppannaṃ na hutvā atītaṃ na hotīti nahutvānahoti nāma tāva hotu. Puna nahutvānahotibhāvo panassa kuto’’ti maññamāno paṭikkhipati. Ubhayaṃ ekato katvā āgate tatiyapañhepi imināvupāyena yojanā kātabbā.
ಅಪರೋ ನಯೋ – ಯದಿ ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ, ಅನಾಗತಸ್ಸ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿಭಾವೋ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಚ ಅನಾಗತೇ ವುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಅನಾಗತಮ್ಪಿ ಹುತ್ವಾಹೋತಿ ನಾಮ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಹುತ್ವಾಹೋತಿಯೇವ ನಾಮ। ತೇನ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ – ‘‘ಕಿಂ ತೇ ಏತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀ’’ತಿ? ಇತರೋ – ‘‘ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಹೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತನಯೇನೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುನ ಪುಟ್ಠೋ ದುತಿಯೇ ಪಞ್ಹೇ ಪಟಿಞ್ಞಾತನಯೇನೇವ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಅಥ ನಂ ಸಕವಾದೀ ‘‘ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಹಾವಸೇನ ತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತಂ ಪುರಿಮಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಪಞ್ಹಂ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ನನು ‘‘ತಯಾ ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಪಠಮಪಞ್ಹಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೇನ ಅನಾಗತಸ್ಸ ಹೋತಿಭಾವೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಚ ಹುತ್ವಾಭಾವೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ। ತೇನ ಅನಾಗತಂ ನ ಹೋತಿ ನಾಮ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ನ ಹುತ್ವಾ ನಾಮ।
Aparo nayo – yadi taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannaṃ, anāgatassa paccuppanne vutto hotibhāvo, paccuppannassa ca anāgate vutto hutvābhāvo āpajjati. Evaṃ sante anāgatampi hutvāhoti nāma. Paccuppannampi hutvāhotiyeva nāma. Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotī’’ti? Itaro – ‘‘taññeva anāgataṃ taṃ paccuppanna’’nti pañhe paṭikkhittanayeneva paṭikkhipitvā puna puṭṭho dutiye pañhe paṭiññātanayeneva paṭijānāti. Atha naṃ sakavādī ‘‘taññeva anāgataṃ taṃ paccuppanna’’nti pañhāvasena tesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotīti paṭijānantaṃ purimaṃ paṭikkhittapañhaṃ parivattitvā pucchanto na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pucchati. Tassattho – nanu ‘‘tayā taññeva anāgataṃ taṃ paccuppanna’’nti vutte paṭhamapañhaṃ paṭikkhipantena anāgatassa hotibhāvo paccuppannassa ca hutvābhāvo paṭikkhittoti. Tena anāgataṃ na hoti nāma, paccuppannaṃ na hutvā nāma.
ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ಚ ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಾತಂ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಅನಾಗತಮ್ಪಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನಾಮ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿಯೇವ ನಾಮ। ತೇನ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ – ‘‘ಕಿಂ ತೇ ಏತೇಸು ಏಕೇಕಂ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ? ಪರವಾದೀ ಸಬ್ಬತೋ ಅನ್ಧಕಾರೇನ ಪರಿಯೋನದ್ಧೋ ವಿಯ ತೇಸಂ ನಹುತ್ವಾನಹೋತಿಭಾವಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ನ ಹೇವನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ।
Dutiyapañhe ca taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannanti paṭiññātaṃ. Evaṃ sante anāgatampi na hutvā na hoti nāma. Paccuppannampi na hutvā na hotiyeva nāma. Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ na hutvā na hoti na hutvā na hotī’’ti? Paravādī sabbato andhakārena pariyonaddho viya tesaṃ nahutvānahotibhāvaṃ apassanto na hevanti paṭikkhipati.
ದುತಿಯವಾರೇಪಿ ಯದಿ ತಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಂ ಅತೀತಂ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಅತೀತೇ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿಭಾವೋ, ಅತೀತಸ್ಸ ಚ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ವುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಹುತ್ವಾಹೋತಿ ನಾಮ, ಅತೀತಮ್ಪಿ ಹುತ್ವಾಹೋತಿಯೇವ ನಾಮ। ತೇನ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ – ‘‘ಕಿಂ ತೇ ಏತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀ’’ತಿ? ಇತರೋ ತಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಂ ಅತೀತನ್ತಿಪಞ್ಹೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತನಯೇನೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುನ ಪುಟ್ಠೋ ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ಪಟಿಞ್ಞಾತನಯೇನೇವ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಅಥ ನಂ ಸಕವಾದೀ ‘‘ತಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಂ ಅತೀತ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಹಾವಸೇನ ತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತಂ ಪುರಿಮಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಪಞ್ಹಂ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ನನು ತಯಾ ತಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಂ ಅತೀತನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಪಠಮಪಞ್ಹಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೇನ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಹೋತಿಭಾವೋ, ಅತೀತಸ್ಸ ಚ ಹುತ್ವಾಭಾವೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ। ತೇನ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ನಹೋತಿ ನಾಮ। ಅತೀತಂ ನಹುತ್ವಾ ನಾಮ।
Dutiyavārepi yadi taññeva paccuppannaṃ taṃ atītaṃ, paccuppannassa atīte vutto hotibhāvo, atītassa ca paccuppanne vutto hutvābhāvo āpajjati, evaṃ sante paccuppannampi hutvāhoti nāma, atītampi hutvāhotiyeva nāma. Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotī’’ti? Itaro taññeva paccuppannaṃ taṃ atītantipañhe paṭikkhittanayeneva paṭikkhipitvā puna puṭṭho dutiyapañhe paṭiññātanayeneva paṭijānāti. Atha naṃ sakavādī ‘‘taññeva paccuppannaṃ taṃ atīta’’nti pañhāvasena tesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotīti paṭijānantaṃ purimaṃ paṭikkhittapañhaṃ parivattitvā pucchanto na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pucchati. Tassattho – nanu tayā taññeva paccuppannaṃ taṃ atītanti vutte paṭhamapañhaṃ paṭikkhipantena paccuppannassa hotibhāvo, atītassa ca hutvābhāvo paṭikkhittoti. Tena paccuppannaṃ nahoti nāma. Atītaṃ nahutvā nāma.
ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ಚ ತೇ ‘‘ತಞ್ಞೇವ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಂ ಅತೀತ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಾತಂ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನಾಮ, ಅತೀತಮ್ಪಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿಯೇವ ನಾಮ। ತೇನ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ – ‘‘ಕಿಂ ತೇ ಏತೇಸು ಏಕೇಕಂ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ, ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಪರವಾದೀ ಸಬ್ಬತೋ ಅನ್ಧಕಾರೇನ ಪರಿಯೋನದ್ಧೋ ವಿಯ ತೇಸಂ ನಹುತ್ವಾನಹೋತಿಭಾವಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ನ ಹೇವನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ।
Dutiyapañhe ca te ‘‘taññeva paccuppannaṃ taṃ atīta’’nti paṭiññātaṃ. Evaṃ sante paccuppannampi na hutvā na hoti nāma, atītampi na hutvā na hotiyeva nāma. Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ na hutvā na hoti, na hutvā na hotī’’ti. Paravādī sabbato andhakārena pariyonaddho viya tesaṃ nahutvānahotibhāvaṃ apassanto na hevanti paṭikkhipati.
ತತಿಯವಾರೇಪಿ ಯದಿ ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ತಂ ಅತೀತಂ; ಅನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾತೀತೇಸು ವುತ್ತೋ ಹೋತಿಭಾವೋ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾತೀತಾನಞ್ಚ ಅನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಸು ವುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಅನಾಗತಮ್ಪಿ ಹುತ್ವಾಹೋತಿ ನಾಮ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಅತೀತಮ್ಪಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿಯೇವ ನಾಮ। ತೇನ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ – ‘‘ಕಿಂ ತೇ ತೀಸುಪಿ ಏತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀ’’ತಿ? ಇತರೋ ‘‘ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ, ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ, ತಂ ಅತೀತ’’ನ್ತಿಪಞ್ಹೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತನಯೇನೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುನ ಪುಟ್ಠೋ ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ಪಟಿಞ್ಞಾತನಯೇನೇವ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಅಥ ನಂ ಸಕವಾದೀ ‘‘ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ, ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ, ತಂ ಅತೀತ’’ನ್ತಿ ಪಞ್ಹಾವಸೇನ ತೇಸು ಏಕೇಕಂ ಹುತ್ವಾ ಹೋತಿ, ಹುತ್ವಾ ಹೋತೀತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತಂ ಪುರಿಮಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಪಞ್ಹಂ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ನನು ತಯಾ ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ, ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ, ತಂ ಅತೀತನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಪಠಮಪಞ್ಹಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೇನ ಅನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಹೋತಿಭಾವೋ; ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾತೀತಾನಞ್ಚ ಹುತ್ವಾಭಾವೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ? ತೇನ ಅನಾಗತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಞ್ಚ ನ ಹೋತಿ ನಾಮ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಞ್ಚ ಅತೀತಞ್ಚ ನ ಹುತ್ವಾ ನಾಮ।
Tatiyavārepi yadi taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannaṃ taṃ atītaṃ; anāgatapaccuppannānaṃ paccuppannātītesu vutto hotibhāvo, paccuppannātītānañca anāgatapaccuppannesu vutto hutvābhāvo āpajjati. Evaṃ sante anāgatampi hutvāhoti nāma. Paccuppannampi atītampi hutvā hotiyeva nāma. Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te tīsupi etesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotī’’ti? Itaro ‘‘taññeva anāgataṃ, taṃ paccuppannaṃ, taṃ atīta’’ntipañhe paṭikkhittanayeneva paṭikkhipitvā puna puṭṭho dutiyapañhe paṭiññātanayeneva paṭijānāti. Atha naṃ sakavādī ‘‘taññeva anāgataṃ, taṃ paccuppannaṃ, taṃ atīta’’nti pañhāvasena tesu ekekaṃ hutvā hoti, hutvā hotīti paṭijānantaṃ purimaṃ paṭikkhittapañhaṃ parivattitvā pucchanto na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pucchati. Tassattho – nanu tayā taññeva anāgataṃ, taṃ paccuppannaṃ, taṃ atītanti vutte paṭhamapañhaṃ paṭikkhipantena anāgatapaccuppannānaṃ hotibhāvo; paccuppannātītānañca hutvābhāvo paṭikkhittoti? Tena anāgataṃ paccuppannañca na hoti nāma. Paccuppannañca atītañca na hutvā nāma.
ದುತಿಯಪಞ್ಹೇ ಚ ತೇ ‘‘ತಞ್ಞೇವ ಅನಾಗತಂ, ತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ, ತಂ ಅತೀತ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಾತಂ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಅನಾಗತಮ್ಪಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನಾಮ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಅತೀತಮ್ಪಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿಯೇವ ನಾಮ। ತೇನ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ – ‘‘ಕಿಂ ತೇ ಏತೇಸು ಏಕೇಕಂ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ? ಪರವಾದೀ ಸಬ್ಬತೋ ಅನ್ಧಕಾರೇನ ಪರಿಯೋನದ್ಧೋ ವಿಯ ತೇಸಂ ನ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿಭಾವಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ನ ಹೇವನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೀತಿ। ನಿಗ್ಗಹಾದೀನಿ ಪನೇತ್ಥ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾನಿ।
Dutiyapañhe ca te ‘‘taññeva anāgataṃ, taṃ paccuppannaṃ, taṃ atīta’’nti paṭiññātaṃ. Evaṃ sante anāgatampi na hutvā na hoti nāma, paccuppannampi atītampi na hutvā na hotiyeva nāma. Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ na hutvā na hoti na hutvā na hotī’’ti? Paravādī sabbato andhakārena pariyonaddho viya tesaṃ na hutvā na hotibhāvaṃ apassanto na hevanti paṭikkhipatīti. Niggahādīni panettha heṭṭhā vuttanayeneva yojetabbāni.
ವಚನಸೋಧನವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vacanasodhanavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಅತೀತಚಕ್ಖುರೂಪಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Atītacakkhurūpādikathāvaṇṇanā
೨೮೯. ಅತೀತಂ ಚಕ್ಖು ಅತ್ಥೀತಿಆದೀಸುಪಿ ಚಕ್ಖಾದಿಭಾವಾವಿಜಹನೇನೇವ ಅತ್ಥಿತಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಪಸ್ಸತೀತಿಆದೀನಿ ಪುಟ್ಠೋ ಪನ ತೇಸಂ ವಿಞ್ಞಾಣಾನಂ ಕಿಚ್ಚಾಭಾವವಸೇನ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ।
289. Atītaṃcakkhu atthītiādīsupi cakkhādibhāvāvijahaneneva atthitaṃ paṭijānāti. Passatītiādīni puṭṭho pana tesaṃ viññāṇānaṃ kiccābhāvavasena paṭikkhipati.
ಅತೀತಞಾಣಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Atītañāṇādikathāvaṇṇanā
೨೯೦. ತೇನ ಞಾಣೇನ ಞಾಣಕರಣೀಯಂ ಕರೋತೀತಿ ಪಞ್ಹೇ ತಸ್ಸ ಞಾಣಸ್ಸ ನಿರುದ್ಧತ್ತಾ ಕಿಚ್ಚಭಾವಮಸ್ಸ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಪುನ ಪುಟ್ಠೋ ಅತೀತಾರಮ್ಮಣಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಞಾಣಂ ಅತೀತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಜಾನನತೋ ಅತೀತಂ ಞಾಣನ್ತಿ ಲೇಸೇನ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮೇವ ‘‘ಅತೀತಂ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಞಾಣಕರಣೀಯಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಸಕವಾದೀ ಲೇಸೋಕಾಸಂ ಅದತ್ವಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಜಾನಾತೀತಿಆದಿಮಾಹ। ಇತರೋ ಅತೀತಾರಮ್ಮಣೇನೇವ ಞಾಣೇನ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ ಕಿಚ್ಚಾನಂ ಅಭಾವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಅನಾಗತಪಞ್ಹೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಪಞ್ಹೋ ಚೇವ ಸಂಸನ್ದನಪಞ್ಹೋ ಚ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾಯೇವ।
290. Tena ñāṇena ñāṇakaraṇīyaṃ karotīti pañhe tassa ñāṇassa niruddhattā kiccabhāvamassa apassanto paṭikkhipati. Puna puṭṭho atītārammaṇaṃ paccuppannaṃ ñāṇaṃ atītānaṃ dhammānaṃ jānanato atītaṃ ñāṇanti lesena paccuppannameva ‘‘atītaṃ ñāṇa’’nti katvā tena ñāṇena ñāṇakaraṇīyassa atthitāya paṭijānāti. Athassa sakavādī lesokāsaṃ adatvā tena ñāṇena dukkhaṃ parijānātītiādimāha. Itaro atītārammaṇeneva ñāṇena imesaṃ catunnaṃ kiccānaṃ abhāvā paṭikkhipati. Anāgatapañhepi eseva nayo. Paccuppannapañho ceva saṃsandanapañho ca uttānatthāyeva.
ಅರಹನ್ತಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Arahantādikathāvaṇṇanā
೨೯೧. ಅರಹತೋ ಅತೀತೋ ರಾಗೋ ಅತ್ಥೀತಿಆದೀಸುಪಿ ರಾಗಾದಿಭಾವಾವಿಜಹನ್ತೋ ಏವಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಸರಾಗೋತಿಆದೀಸು ಸುತ್ತವಿರೋಧಭಯೇನ ಚೇವ ಯುತ್ತಿವಿರೋಧಭಯೇನ ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ।
291. Arahato atīto rāgo atthītiādīsupi rāgādibhāvāvijahanto evaṃ paṭijānāti. Sarāgotiādīsu suttavirodhabhayena ceva yuttivirodhabhayena ca paṭikkhipati.
ಪದಸೋಧನಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Padasodhanakathāvaṇṇanā
೨೯೫. ಏವಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಪಾಳಿಅನುಸಾರೇನೇವ ವಿದಿತ್ವಾ ಪರತೋ ಅತ್ಥಿ ಸಿಯಾ ಅತೀತಂ, ಸಿಯಾ ನ್ವಾತೀತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಂ ಅತೀತಮೇವ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಅತೀತಂ। ಯಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಾಗತಂ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ನೋ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ನೋ ಅತೀತಂ। ತೇನಾತೀತಂ ನ್ವಾತೀತಂ, ನ್ವಾತೀತಂ ಅತೀತನ್ತಿ ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಅತೀತಂ ನೋ ಅತೀತಂ, ನೋ ಅತೀತಂ ಅತೀತನ್ತಿ। ಅನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಪುಚ್ಛಾಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
295. Evaṃ sabbampi pāḷianusāreneva viditvā parato atthi siyā atītaṃ, siyā nvātītanti ettha evamattho veditabbo. Yaṃ atītameva atthi, taṃ atītaṃ. Yaṃ paccuppannānāgataṃ atthi, taṃ no atthi, taṃ no atītaṃ. Tenātītaṃ nvātītaṃ, nvātītaṃ atītanti tena kāraṇena atītaṃ no atītaṃ, no atītaṃ atītanti. Anāgatapaccuppannapucchāsupi eseva nayo.
ಸುತ್ತಸಾಧನವಣ್ಣನಾ
Suttasādhanavaṇṇanā
೨೯೬. ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ‘‘ಅತೀತಂ ಅತ್ಥಿ ಅನಾಗತಂ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಸುತ್ತಸಾಧನಾಯ ಪುಚ್ಛಾ ಪರವಾದಿಸ್ಸ, ಪಟಿಞ್ಞಾ ಸಕವಾದಿಸ್ಸ। ಪುನ ಅತ್ತನೋ ಲದ್ಧಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪನ್ತಿ ಅನುಯೋಗೋ ಪರವಾದಿಸ್ಸೇವ। ದುತಿಯನಯೇ ಪುಚ್ಛಾ ಸಕವಾದಿಸ್ಸ, ಪಟಿಞ್ಞಾ ಇತರಸ್ಸ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪುಚ್ಛಾ ಚ ಪಟಿಞ್ಞಾ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯಂ ಪನೇತಂ ಪರವಾದಿನಾ ಅನಾಗತಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಭಾವಸಾಧನತ್ಥಂ ‘‘ನನು ವುತ್ತಂ ಭಗವತಾ ಕಬಳೀಕಾರೇ, ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಅತ್ಥಿ ತತ್ಥ ಆಯತಿಂ ಪುನಬ್ಭವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೀತಿಆದಿ ದಸ್ಸಿತಂ ನ ತಂ ಅನಾಗತಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಭಾವಸಾಧಕಂ । ತಞ್ಹಿ ಹೇತೂನಂ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತತ್ತಾ ಅವಸ್ಸಂ ಭಾವಿತಂ ಸನ್ಧಾಯ ತತ್ಥ ವುತ್ತಂ। ಅಯಂ ಸುತ್ತಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
296. Navattabbaṃ ‘‘atītaṃ atthi anāgataṃ atthī’’ti suttasādhanāya pucchā paravādissa, paṭiññā sakavādissa. Puna attano laddhiṃ nissāya yaṃkiñci, bhikkhave, rūpanti anuyogo paravādisseva. Dutiyanaye pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Evaṃ sabbattha pucchā ca paṭiññā ca veditabbā. Yaṃ panetaṃ paravādinā anāgatassa atthibhāvasādhanatthaṃ ‘‘nanu vuttaṃ bhagavatā kabaḷīkāre, ce, bhikkhave’’ti suttassa pariyosāne atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbattītiādi dassitaṃ na taṃ anāgatassa atthibhāvasādhakaṃ . Tañhi hetūnaṃ pariniṭṭhitattā avassaṃ bhāvitaṃ sandhāya tattha vuttaṃ. Ayaṃ suttādhippāyo. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sabbamatthītikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಕಥಾವತ್ಥುಪಾಳಿ • Kathāvatthupāḷi / ೫. ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿಕಥಾ • 5. Sabbamatthītikathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ೫. ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿಕಥಾ • 5. Sabbamatthītikathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ೫. ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • 5. Sabbamatthītikathāvaṇṇanā
