Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / པཉྩཔཀརཎ-མཱུལཊཱིཀཱ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
༥. སབྦམཏྠཱིཏིཀཐཱ
5. Sabbamatthītikathā
༡. ཝཱདཡུཏྟིཝཎྞནཱ
1. Vādayuttivaṇṇanā
༢༨༢. སབྦསྨིཾ སརཱིརེ སབྦནྟི སིརསི པཱདཱ པཙྪཏོ ཙཀྑཱུནཱིཏི ཨེཝཾ སབྦཾ སབྦཏྠ ཨཏྠཱིཏི ཨཏྠོ། སབྦསྨིཾ ཀཱལེཏི བཱལཀཱལེ ཡུཝཏཱ, ཝུཌྜྷཀཱལེ བཱལཏཱ, ཨེཝཾ སབྦསྨིཾ ཀཱལེ སབྦཾ། སབྦེནཱཀཱརེནཱཏི ནཱིལཱཀཱརེན པཱིཏཾ, པཱིཏཱཀཱརེན ལོཧིཏནྟི ཨེཝཾ། སབྦེསུ དྷམྨེསཱུཏི ཙཀྑུསྨིཾ སོཏཾ, སོཏསྨིཾ གྷཱནནྟི ཨེཝཾ། ཨཡུཏྟནྟི ཡོགརཧིཏཾ ཝདཏི, ཏཾ པན ཨེཀསབྷཱཝཾ། ཀཐཾ པན ཨེཀསབྷཱཝསྶ ཡོགརཧིཏཏཱཏི ཏཾ དསྶེནྟོ ‘‘ནཱནཱསབྷཱཝཱནཉྷཱི’’ཏིཨཱདིམཱཧ། དྭིནྣཉྷི ནཱནཱསབྷཱཝཱནཾ ཨངྒུལཱིནཾ མེཎྜཀཱནཾ ཝཱ ཨཉྙམཉྙཡོགོ ཧོཏི, ན ཨེཀསྶེཝ སཏོ, ཏསྨཱ ཡོ ནཱནཱསབྷཱཝེསུ ཧོཏི ཡོགོ, ཏེན རཧིཏཾ ཨེཀསབྷཱཝཾ ཨཡོགནྟི ཝུཏྟཾ། ཨིདཾ པུཙྪཏཱིཏི པརཝཱདཱིདིཊྛིཡཱ མིཙྪཱདིཊྛིབྷཱཝཾ གཧེཏྭཱ ཨུཔྤནྣཱཡ ཨཏྟནོ དིཊྛིཡཱ སམྨཱདིཊྛིབྷཱཝོ ཨཏྠཱིཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི།
282. Sabbasmiṃsarīre sabbanti sirasi pādā pacchato cakkhūnīti evaṃ sabbaṃ sabbattha atthīti attho. Sabbasmiṃ kāleti bālakāle yuvatā, vuḍḍhakāle bālatā, evaṃ sabbasmiṃ kāle sabbaṃ. Sabbenākārenāti nīlākārena pītaṃ, pītākārena lohitanti evaṃ. Sabbesu dhammesūti cakkhusmiṃ sotaṃ, sotasmiṃ ghānanti evaṃ. Ayuttanti yogarahitaṃ vadati, taṃ pana ekasabhāvaṃ. Kathaṃ pana ekasabhāvassa yogarahitatāti taṃ dassento ‘‘nānāsabhāvānañhī’’tiādimāha. Dvinnañhi nānāsabhāvānaṃ aṅgulīnaṃ meṇḍakānaṃ vā aññamaññayogo hoti, na ekasseva sato, tasmā yo nānāsabhāvesu hoti yogo, tena rahitaṃ ekasabhāvaṃ ayoganti vuttaṃ. Idaṃ pucchatīti paravādīdiṭṭhiyā micchādiṭṭhibhāvaṃ gahetvā uppannāya attano diṭṭhiyā sammādiṭṭhibhāvo atthīti vuttaṃ hoti.
ཝཱདཡུཏྟིཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Vādayuttivaṇṇanā niṭṭhitā.
༢. ཀཱལསཾསནྡནཝཎྞནཱ
2. Kālasaṃsandanavaṇṇanā
༢༨༥. ཨཏཱིཏཱནཱགཏཾ པཧཱཡ པཙྩུཔྤནྣརཱུཔམེཝ ཨཔྤིཡཾ ཨཝིབྷཛིཏབྦཾ ཀརིཏྭཱཏི པཙྩུཔྤནྣསདྡེན རཱུཔསདྡེན ཙཱཏི ཨུབྷོཧིཔི པཙྩུཔྤནྣརཱུཔམེཝ ཝཏྟབྦཾ ཀཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། པཉྙཏྟིཡཱ ཨཝིགཏཏྟཱཏི ཨེཏེན ཨིདཾ ཝིཉྙཱཡཏི ‘‘ན རཱུཔཔཉྙཏྟི ཝིཡ ཝཏྠཔཉྙཏྟི སབྷཱཝཔརིཙྪིནྣེ པཝཏྟཱ ཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟི, ཨཐ ཁོ པུབྦཱཔརིཡཝསེན པཝཏྟམཱནཾ རཱུཔསམཱུཧཾ ཨུཔཱདཱཡ པཝཏྟཱ ཨཝིཛྫམཱནཔཉྙཏྟི, ཏསྨཱ ཝཏྠབྷཱཝསྶ ཨོདཱཏབྷཱཝཝིགམེ ཝིགམཱཝཏྟབྦཏཱ ཡུཏྟཱ, ན པན རཱུཔབྷཱཝསྶ པཙྩུཔྤནྣབྷཱཝཝིགམེ’’ཏི།
285. Atītānāgataṃ pahāya paccuppannarūpameva appiyaṃ avibhajitabbaṃ karitvāti paccuppannasaddena rūpasaddena cāti ubhohipi paccuppannarūpameva vattabbaṃ katvāti vuttaṃ hoti. Paññattiyā avigatattāti etena idaṃ viññāyati ‘‘na rūpapaññatti viya vatthapaññatti sabhāvaparicchinne pavattā vijjamānapaññatti, atha kho pubbāpariyavasena pavattamānaṃ rūpasamūhaṃ upādāya pavattā avijjamānapaññatti, tasmā vatthabhāvassa odātabhāvavigame vigamāvattabbatā yuttā, na pana rūpabhāvassa paccuppannabhāvavigame’’ti.
ཀཱལསཾསནྡནཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Kālasaṃsandanavaṇṇanā niṭṭhitā.
ཝཙནསོདྷནཝཎྞནཱ
Vacanasodhanavaṇṇanā
༢༨༨. ཨནཱགཏཾ ཝཱ པཙྩུཔྤནྣཾ ཝཱ ཧུཏྭཱ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟནྟི ཨེཏྠ ཨནཱགཏཾ ཨནཱགཏཾ ཧུཏྭཱ པུན པཙྩུཔྤནྣཾ ཧོནྟཾ ཧུཏྭཱ ཧོཏཱིཏི, ཏཐཱ པཙྩུཔྤནྣཾ པཙྩུཔྤནྣཾ ཧོནྟཾ པུབྦེ ཨནཱགཏཾ ཧུཏྭཱ པཙྩུཔྤནྣཾ ཧོཏཱིཏི ཧུཏྭཱ ཧོཏཱིཏི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ། ཀིཾ ཏེ ཏམྤི ཧུཏྭཱ ཧོཏཱིཏི ཏབྦྷཱཝཱཝིགམཏོ ཧུཏྭཱཧོཏིབྷཱཝཱནུཔརམཾ ཨནུཔཙྪེདཾ པུཙྪཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ ཡུཏྟོ། ཧུཏྭཱ བྷཱུཏསྶ པུན ཧུཏྭཱ ཨབྷཱཝཏོཏི ཨནཱགཏཾ ཧུཏྭཱ པཙྩུཔྤནྣབྷཱུཏསྶ པུན ཨནཱགཏཾ ཧུཏྭཱ པཙྩུཔྤནྣཱབྷཱཝཏོ།
288. Anāgataṃvā paccuppannaṃ vā hutvā hotīti vuttanti ettha anāgataṃ anāgataṃ hutvā puna paccuppannaṃ hontaṃ hutvā hotīti, tathā paccuppannaṃ paccuppannaṃ hontaṃ pubbe anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hotīti hutvā hotīti vuttanti daṭṭhabbaṃ. Kiṃ te tampi hutvā hotīti tabbhāvāvigamato hutvāhotibhāvānuparamaṃ anupacchedaṃ pucchatīti adhippāyo yutto. Hutvā bhūtassa puna hutvā abhāvatoti anāgataṃ hutvā paccuppannabhūtassa puna anāgataṃ hutvā paccuppannābhāvato.
ཡསྨཱ ཏནྟི ཏཾ ཧུཏྭཱ བྷཱུཏཾ པཙྩུཔྤནྣཾ ཡསྨཱ ཨནཱགཏཾ ཧུཏྭཱ པཙྩུཔྤནྣཾ ཧོནྟཾ ‘‘ཧུཏྭཱ ཧོཏཱི’’ཏི སངྑྱཾ གཏཾ, ཏསྨཱ དུཏིཡམྤི ‘‘ཧུཏྭཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཙནཾ ཨརཧཏཱིཏི པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ། ཨེཝཾ པན དྷམྨེ ཧུཏྭཱཧོཏིབྷཱཝཱནུཔརམཾ ཝདནྟསྶ ཨདྷམྨེ སསཝིསཱཎེ ནཧུཏྭཱན ཧོཏིབྷཱཝཱནུཔརམོ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨདྷིཔྤཱཡེན ‘‘ཨཐ ན’’ནྟིཨཱདིམཱཧ།
Yasmā tanti taṃ hutvā bhūtaṃ paccuppannaṃ yasmā anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hontaṃ ‘‘hutvā hotī’’ti saṅkhyaṃ gataṃ, tasmā dutiyampi ‘‘hutvā hotī’’ti vacanaṃ arahatīti paṭijānātīti adhippāyo. Evaṃ pana dhamme hutvāhotibhāvānuparamaṃ vadantassa adhamme sasavisāṇe nahutvāna hotibhāvānuparamo āpajjatīti adhippāyena ‘‘atha na’’ntiādimāha.
པཊིཀྑིཏྟནཡེནཱཏི ཀཱལནཱནཏྟེན། པཊིཉྙཱཏནཡེནཱཏི ཨཏྠཱནཱནཏྟེན། ཨཏྠཱནཱནཏྟཾ ཨིཙྪནྟོཔི པན ཨནཱགཏསྶ པཙྩུཔྤནྣེ ཝུཏྟཾ ཧོཏིབྷཱཝཾ, པཙྩུཔྤནྣསྶ ཙ ཨནཱགཏེ ཝུཏྟཾ ཧུཏྭཱབྷཱཝཾ ཀཐཾ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ཝིཙཱརེཏབྦཾ། ཨཏྠཱནཱནཏྟམེཝ ཧི ཏེན ཨནུཉྙཱཡཏི, ན ཨནཱགཏེ པཙྩུཔྤནྣབྷཱཝོ, པཙྩུཔྤནྣེ ཝཱ ཨནཱགཏབྷཱཝོཏི། པུརིམཾ པཊིཀྑིཏྟཔཉྷཾ པརིཝཏྟིཏྭཱཏི ཨནུཉྙཱཏཔཉྷསྶ ཧུཏྭཱ ཧོཏི ཧུཏྭཱ ཧོཏཱིཏི དོསོ ཝུཏྟོཏི ཨཝུཏྟདོསཾ ཨཏིཀྐམྨ པཊིཀྑིཏྟཔཉྷཾ པུན གཧེཏྭཱ ཏེན ཙོདེཏཱིཏི ཨཏྠོ། ཨེཏྠ ཙ ཨཏྠཱནཱནཏྟེན ཧུཏྭཱཧོཏཱིཏི ཨནུཛཱནནྟསྶ དོསོ ཀཱལནཱནཏྟཱཡེཝ ཨནཱགཏཾ པཙྩུཔྤནྣནྟི པཊིཀྑེཔེན ཀཐཾ ཧོཏཱིཏི? ཏསྶེཝ ཨནུཛཱནནཔཊིཀྑེཔཏོཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ།
Paṭikkhittanayenāti kālanānattena. Paṭiññātanayenāti atthānānattena. Atthānānattaṃ icchantopi pana anāgatassa paccuppanne vuttaṃ hotibhāvaṃ, paccuppannassa ca anāgate vuttaṃ hutvābhāvaṃ kathaṃ paṭijānātīti vicāretabbaṃ. Atthānānattameva hi tena anuññāyati, na anāgate paccuppannabhāvo, paccuppanne vā anāgatabhāvoti. Purimaṃ paṭikkhittapañhaṃ parivattitvāti anuññātapañhassa hutvā hoti hutvā hotīti doso vuttoti avuttadosaṃ atikkamma paṭikkhittapañhaṃ puna gahetvā tena codetīti attho. Ettha ca atthānānattena hutvāhotīti anujānantassa doso kālanānattāyeva anāgataṃ paccuppannanti paṭikkhepena kathaṃ hotīti? Tasseva anujānanapaṭikkhepatoti adhippāyo.
ཨེཀེཀནྟི ཨནཱགཏམྤི ན ཧུཏྭཱ ན ཧོཏི པཙྩུཔྤནྣམྤཱིཏི ཏདུབྷཡཾ གཧེཏྭཱ ‘‘ཨེཀེཀཾ ན ཧུཏྭཱ ན ཧོཏི ན ཧུཏྭཱ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ, ན ཨེཀེཀམེཝ ན ཧུཏྭཱ ན ཧོཏི ན ཧུཏྭཱ ན ཧོཏཱིཏི། ཨེས ནཡོ པུརིམསྨིཾ ‘‘ཨེཀེཀཾ ཧུཏྭཱ ཧོཏི ཧུཏྭཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཙནེཔི། ཨནཱགཏསྶ ཧི ‘‘ཧུཏྭཱ ཧོཏཱི’’ཏི ནཱམཾ པཙྩུཔྤནྣསྶ ཙཱཏི དྭེཔི ནཱམཱནི སངྒཧེཏྭཱ ‘‘ཧུཏྭཱ ཧོཏི ཧུཏྭཱ ཧོཏཱི’’ཏི ཙོདིཏཾ, ཏཐཱ ‘‘ན ཧུཏྭཱ ན ཧོཏི ན ཧུཏྭཱ ན ཧོཏཱི’’ཏི ཙཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ ། སབྦཏོ ཨནྡྷཀཱརེན པརིཡོནདྡྷོ ཝིཡཱཏི ཨེཏེན ཨཔརིཡོནདྡྷེན པཊིཛཱནིཏབྦཾ སིཡཱཏི དསྶེཏི། ཨེཏྠ ཙ པུརིམནཡེ ཧུཏྭཱ བྷཱུཏསྶ པུན ཧུཏྭཱཧོཏིབྷཱཝོ ཙོདིཏོ, དུཏིཡནཡེ ཨནཱགཏཱདཱིསུ ཨེཀེཀསྶ ཧུཏྭཱཧོཏིནཱམཏཱཏི ཨཡཾ ཝིསེསོ།
Ekekanti anāgatampi na hutvā na hoti paccuppannampīti tadubhayaṃ gahetvā ‘‘ekekaṃ na hutvā na hoti na hutvā na hotī’’ti vuttaṃ, na ekekameva na hutvā na hoti na hutvā na hotīti. Esa nayo purimasmiṃ ‘‘ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotī’’ti vacanepi. Anāgatassa hi ‘‘hutvā hotī’’ti nāmaṃ paccuppannassa cāti dvepi nāmāni saṅgahetvā ‘‘hutvā hoti hutvā hotī’’ti coditaṃ, tathā ‘‘na hutvā na hoti na hutvā na hotī’’ti cāti adhippāyo . Sabbato andhakārena pariyonaddho viyāti etena apariyonaddhena paṭijānitabbaṃ siyāti dasseti. Ettha ca purimanaye hutvā bhūtassa puna hutvāhotibhāvo codito, dutiyanaye anāgatādīsu ekekassa hutvāhotināmatāti ayaṃ viseso.
ཝཙནསོདྷནཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Vacanasodhanavaṇṇanā niṭṭhitā.
ཨཏཱིཏཉཱཎཱདིཀཐཱཝཎྞནཱ
Atītañāṇādikathāvaṇṇanā
༢༩༠. པུན པུཊྛོ…པེ॰… ཨཏྠིཏཱཡ པཊིཛཱནཱཏཱིཏི ཨེཏྠ པཙྩུཔྤནྣཾ ཉཱཎཾ ཏེནཱཏི ཨེཏེན ཨནུཝཏྟམཱནཱཔེཀྑནཝཙནེན ཀཐཾ ཝུཙྩཏཱིཏི ཝིཙཱརེཏབྦཾ།
290. Puna puṭṭho…pe… atthitāya paṭijānātīti ettha paccuppannaṃ ñāṇaṃ tenāti etena anuvattamānāpekkhanavacanena kathaṃ vuccatīti vicāretabbaṃ.
ཨཏཱིཏཉཱཎཱདིཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Atītañāṇādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ཨརཧནྟཱདིཀཐཱཝཎྞནཱ
Arahantādikathāvaṇṇanā
༢༩༡. ཡུཏྟིཝིརོདྷོ ཨརཧཏོ སརཱགཱདིབྷཱཝེ པུཐུཛྫནེན ཨནཱནཏྟཾ བྲཧྨཙརིཡཝཱསསྶ ཨཕལཏཱཏི ཨེཝམཱདིཀོ དཊྛབྦོ།
291. Yuttivirodho arahato sarāgādibhāve puthujjanena anānattaṃ brahmacariyavāsassa aphalatāti evamādiko daṭṭhabbo.
ཨརཧནྟཱདིཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Arahantādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
པདསོདྷནཀཐཱཝཎྞནཱ
Padasodhanakathāvaṇṇanā
༢༩༥. ཏེན ཀཱརཎེནཱཏི ཨཏཱིཏཨཏྠིསདྡཱནཾ ཨེཀཏྠཏྟཱ ཨཏྠིསདྡཏྠསྶ ཙ ནྭཱཏཱིཏབྷཱཝཏོ ‘‘ཨཏཱིཏཾ ནྭཱཏཱིཏཾ, ནྭཱཏཱིཏཉྩ ཨཏཱིཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཨེཏྠ པན ཨཏཱིཏཱདཱིནཾ ཨཏྠིཏཾ ཝདནྟསྶ པརཝཱདིསྶེཝཱཡཾ དོསོ ཡཐཱ ཨཱཔཛྫཏི, ན པན ‘‘ནིབྦཱནཾ ཨཏྠཱི’’ཏི ཝདནྟསྶ སཀཝཱདིསྶ, ཏཐཱ པཊིཔཱདེཏབྦཾ།
295. Tena kāraṇenāti atītaatthisaddānaṃ ekatthattā atthisaddatthassa ca nvātītabhāvato ‘‘atītaṃ nvātītaṃ, nvātītañca atītaṃ hotī’’ti vuttaṃ hoti. Ettha pana atītādīnaṃ atthitaṃ vadantassa paravādissevāyaṃ doso yathā āpajjati, na pana ‘‘nibbānaṃ atthī’’ti vadantassa sakavādissa, tathā paṭipādetabbaṃ.
པདསོདྷནཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Padasodhanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
སབྦམཏྠཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Sabbamatthītikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀ • Abhidhammapiṭaka / ཀཐཱཝཏྠུཔཱལི༹ • Kathāvatthupāḷi / ༥. སབྦམཏྠཱིཏིཀཐཱ • 5. Sabbamatthītikathā
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / པཉྩཔཀརཎ-ཨཊྛཀཐཱ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ༥. སབྦམཏྠཱིཏིཀཐཱ • 5. Sabbamatthītikathā
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཨབྷིདྷམྨཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / པཉྩཔཀརཎ-ཨནུཊཱིཀཱ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ༥. སབྦམཏྠཱིཏིཀཐཱཝཎྞནཱ • 5. Sabbamatthītikathāvaṇṇanā