Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൫. സബ്ബമിത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
5. Sabbamittattheragāthāvaṇṇanā
ജനോ ജനമ്ഹി സമ്ബദ്ധോതി ആയസ്മതോ സബ്ബമിത്തത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ ഇതോ ദ്വാനവുതേ കപ്പേ തിസ്സസ്സ ഭഗവതോ കാലേ നേസാദകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ വനചാരികോ ഹുത്വാ വനേ മിഗേ വധിത്വാ മംസം ഖാദന്തോ ജീവതി. അഥസ്സ ഭഗവാ അനുഗ്ഗണ്ഹനത്ഥം വസനട്ഠാനസമീപേ തീണി പദചേതിയാനി ദസ്സേത്വാ പക്കാമി. സോ അതീതകാലേ സമ്മാസമ്ബുദ്ധേസു കതപരിചയത്താ ചക്കങ്കിതാനി ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ കോരണ്ഡപുപ്ഫേഹി പൂജം കത്വാ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന താവതിംസഭവനേ നിബ്ബത്തിത്വാ അപരാപരം സുഗതീസുയേവ സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സാവത്ഥിനഗരേ ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തി, സബ്ബമിത്തോതിസ്സ നാമം അഹോസി. സോ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ജേതവനപടിഗ്ഗഹണേ ബുദ്ധാനുഭാവം ദിസ്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ കമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ അരഞ്ഞേ വിഹരന്തോ വസ്സം ഉപഗന്ത്വാ വുട്ഠവസ്സോ ഭഗവന്തം വന്ദിതും സാവത്ഥിം ഗച്ഛന്തോ അന്തരാമഗ്ഗേ മാഗവികേഹി ഓഡ്ഡിതേ പാസേ മിഗപോതകം ബദ്ധം അദ്ദസ. മാതാ പനസ്സ മിഗീ പാസം അപ്പവിട്ഠാപി പുത്തസിനേഹേന ദൂരം ന ഗച്ഛതി, മരണഭയേന പാസസമീപമ്പി ന ഉപഗച്ഛതി മിഗപോതകോ ച ഭീതോ ഇതോ ചിതോ ച പരിവത്തേന്തോ കരുണം വിലപതി, തം ദിസ്വാ ഥേരോ , ‘‘അഹോ സത്താനം സ്നേഹഹേതുകം ദുക്ഖ’’ന്തി ഗച്ഛന്തോ തതോ പരം സമ്ബഹുലേ ചോരേ ഏകം പുരിസം ജീവഗാഹം ഗഹേത്വാ പലാലവേണിയാ സരീരം വേഠേത്വാ ഝാപേന്തേ, തഞ്ച മഹാവിരവം വിരവന്തം ദിസ്വാ തദുഭയം നിസ്സായ സഞ്ജാതസംവേഗോ തേസം ചോരാനം സുണന്താനംയേവ –
Jano janamhi sambaddhoti āyasmato sabbamittattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito dvānavute kappe tissassa bhagavato kāle nesādakule nibbattitvā vanacāriko hutvā vane mige vadhitvā maṃsaṃ khādanto jīvati. Athassa bhagavā anuggaṇhanatthaṃ vasanaṭṭhānasamīpe tīṇi padacetiyāni dassetvā pakkāmi. So atītakāle sammāsambuddhesu kataparicayattā cakkaṅkitāni disvā pasannamānaso koraṇḍapupphehi pūjaṃ katvā tena puññakammena tāvatiṃsabhavane nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthinagare brāhmaṇakule nibbatti, sabbamittotissa nāmaṃ ahosi. So viññutaṃ patto jetavanapaṭiggahaṇe buddhānubhāvaṃ disvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññe viharanto vassaṃ upagantvā vuṭṭhavasso bhagavantaṃ vandituṃ sāvatthiṃ gacchanto antarāmagge māgavikehi oḍḍite pāse migapotakaṃ baddhaṃ addasa. Mātā panassa migī pāsaṃ appaviṭṭhāpi puttasinehena dūraṃ na gacchati, maraṇabhayena pāsasamīpampi na upagacchati migapotako ca bhīto ito cito ca parivattento karuṇaṃ vilapati, taṃ disvā thero , ‘‘aho sattānaṃ snehahetukaṃ dukkha’’nti gacchanto tato paraṃ sambahule core ekaṃ purisaṃ jīvagāhaṃ gahetvā palālaveṇiyā sarīraṃ veṭhetvā jhāpente, tañca mahāviravaṃ viravantaṃ disvā tadubhayaṃ nissāya sañjātasaṃvego tesaṃ corānaṃ suṇantānaṃyeva –
൧൪൯.
149.
‘‘ജനോ ജനമ്ഹി സമ്ബദ്ധോ, ജനമേവസ്സിതോ ജനോ;
‘‘Jano janamhi sambaddho, janamevassito jano;
ജനോ ജനേന ഹേഠീയതി, ഹേഠേതി ച ജനോ ജനം.
Jano janena heṭhīyati, heṭheti ca jano janaṃ.
൧൫൦.
150.
‘‘കോ ഹി തസ്സ ജനേനത്ഥോ, ജനേന ജനിതേന വാ;
‘‘Ko hi tassa janenattho, janena janitena vā;
ജനം ഓഹായ ഗച്ഛം തം, ഹേഠയിത്വാ ബഹും ജന’’ന്തി. – ഗാഥാദ്വയം അഭാസി;
Janaṃ ohāya gacchaṃ taṃ, heṭhayitvā bahuṃ jana’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;
തത്ഥ ജനോതി അന്ധബാലജനോ. ജനമ്ഹീതി അഞ്ഞേ ജനേ. സമ്ബദ്ധോതി തണ്ഹാബന്ധനേന ബദ്ധോ. ‘‘അയം മേ പുത്തോ, മാതാ’’തിആദിനാ പടിബദ്ധോ. അയമേവ വാ പാഠോ, ‘‘ഇമേ മം പോസേന്തി, അഹം ഇമേ നിസ്സായ ജീവാമീ’’തി പടിബദ്ധചിത്തോതി അത്ഥോ. ജനമേവസ്സിതോ ജനോതി ‘‘അയം മേ പുത്തോ, ധീതാ’’തിആദിനാ അഞ്ഞമേവ ജനം അഞ്ഞോ ജനോ അസ്സിതോ തണ്ഹായ അല്ലീനോ പരിഗ്ഗയ്ഹ ഠിതോ. ജനോ ജനേന ഹേഠീയതി, ഹേഠേതി ച ജനോ ജനന്തി കമ്മസ്സകതായ യഥാഭൂതാവബോധസ്സ ച അഭാവതോ അജ്ഝുപേക്ഖനം അകത്വാ ലോഭവസേന യഥാ ജനോ ജനം അസ്സിതോ, ഏവം ദോസവസേന ജനോ ജനേന ഹേഠീയതി വിബാധീയതി. ‘‘തയിദം മയ്ഹംവ ഉപരി ഹേഠനഫലവസേന പരിപതിസ്സതീ’’തി അജാനന്തോ ഹേഠേതി ച ജനോ ജനം.
Tattha janoti andhabālajano. Janamhīti aññe jane. Sambaddhoti taṇhābandhanena baddho. ‘‘Ayaṃ me putto, mātā’’tiādinā paṭibaddho. Ayameva vā pāṭho, ‘‘ime maṃ posenti, ahaṃ ime nissāya jīvāmī’’ti paṭibaddhacittoti attho. Janamevassito janoti ‘‘ayaṃ me putto, dhītā’’tiādinā aññameva janaṃ añño jano assito taṇhāya allīno pariggayha ṭhito. Jano janena heṭhīyati, heṭheti ca jano jananti kammassakatāya yathābhūtāvabodhassa ca abhāvato ajjhupekkhanaṃ akatvā lobhavasena yathā jano janaṃ assito, evaṃ dosavasena jano janena heṭhīyati vibādhīyati. ‘‘Tayidaṃ mayhaṃva upari heṭhanaphalavasena paripatissatī’’ti ajānanto heṭheti ca jano janaṃ.
കോ ഹി തസ്സ ജനേനത്ഥോതി തസ്സ അഞ്ഞജനസ്സ അഞ്ഞേന ജനേന തണ്ഹാവസേന അസ്സിതേന ദോസവസേന ഹേഠിതേന വാ കോ അത്ഥോ. ജനേന ജനിതേന വാതി മാതാപിതാ ഹുത്വാ തേന അഞ്ഞേന ജനേന ജനിതേന വാ കോ അത്ഥോ. ജനം ഓഹായ ഗച്ഛം തം, ഹേഠയിത്വാ ബഹും ജനന്തി യസ്മാ സംസാരേ ചരതോ ജനസ്സ അയമേവാനുരൂപാ പടിപത്തി, തസ്മാ തം ജനം, തസ്സ ച ബാധികാ യാ സാ തണ്ഹാ ച, യോ ച സോ ദോസോ ഏവ ബഹും ജനം ബാധയിത്വാ ഠിതോ, തഞ്ച ഓഹായ സബ്ബസോ പഹായ പരിച്ചജിത്വാ ഗച്ഛം, തേഹി അനുപദ്ദുതം ഠാനം ഗച്ഛേയ്യം പാപുണേയ്യന്തി അത്ഥോ. ഏവം പന വത്വാ ഥേരോ താവദേവ വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ അരഹത്തമപാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൦.൧൫-൨൪) –
Ko hi tassa janenatthoti tassa aññajanassa aññena janena taṇhāvasena assitena dosavasena heṭhitena vā ko attho. Janena janitena vāti mātāpitā hutvā tena aññena janena janitena vā ko attho. Janaṃ ohāya gacchaṃ taṃ, heṭhayitvā bahuṃ jananti yasmā saṃsāre carato janassa ayamevānurūpā paṭipatti, tasmā taṃ janaṃ, tassa ca bādhikā yā sā taṇhā ca, yo ca so doso eva bahuṃ janaṃ bādhayitvā ṭhito, tañca ohāya sabbaso pahāya pariccajitvā gacchaṃ, tehi anupaddutaṃ ṭhānaṃ gaccheyyaṃ pāpuṇeyyanti attho. Evaṃ pana vatvā thero tāvadeva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattamapāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.15-24) –
‘‘വനകമ്മികോ പുരേ ആസിം, പിതുമാതുമതേനഹം;
‘‘Vanakammiko pure āsiṃ, pitumātumatenahaṃ;
പസുമാരേന ജീവാമി, കുസലം മേ ന വിജ്ജതി.
Pasumārena jīvāmi, kusalaṃ me na vijjati.
‘‘മമ ആസയസാമന്താ, തിസ്സോ ലോകഗ്ഗനായകോ;
‘‘Mama āsayasāmantā, tisso lokagganāyako;
പദാനി തീണി ദസ്സേസി, അനുകമ്പായ ചക്ഖുമാ.
Padāni tīṇi dassesi, anukampāya cakkhumā.
‘‘അക്കന്തേ ച പദേ ദിസ്വാ, തിസ്സനാമസ്സ സത്ഥുനോ;
‘‘Akkante ca pade disvā, tissanāmassa satthuno;
ഹട്ഠോ ഹട്ഠേന ചിത്തേന, പദേ ചിത്തം പസാദയിം.
Haṭṭho haṭṭhena cittena, pade cittaṃ pasādayiṃ.
‘‘കോരണ്ഡം പുപ്ഫിതം ദിസ്വാ, പാദപം ധരണീരുഹം;
‘‘Koraṇḍaṃ pupphitaṃ disvā, pādapaṃ dharaṇīruhaṃ;
സകോസകം ഗഹേത്വാന, പദസേട്ഠമപൂജയിം.
Sakosakaṃ gahetvāna, padaseṭṭhamapūjayiṃ.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
‘‘യം യം യോനുപപജ്ജാമി, ദേവത്തം അഥ മാനുസം;
‘‘Yaṃ yaṃ yonupapajjāmi, devattaṃ atha mānusaṃ;
കോരണ്ഡകഛവി ഹോമി, സുപ്പഭാസോ ഭവാമഹം.
Koraṇḍakachavi homi, suppabhāso bhavāmahaṃ.
‘‘ദ്വേനവുതേ ഇതോ കപ്പേ, യം കമ്മമകരിം തദാ;
‘‘Dvenavute ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, പദപൂജായിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, padapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
തേ പന ചോരാ ഥേരസ്സ സന്തികേ ധമ്മം സുത്വാ സംവേഗജാതാ പബ്ബജിത്വാ ധമ്മാനുധമ്മം പടിപജ്ജിംസൂതി.
Te pana corā therassa santike dhammaṃ sutvā saṃvegajātā pabbajitvā dhammānudhammaṃ paṭipajjiṃsūti.
സബ്ബമിത്തത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Sabbamittattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൫. സബ്ബമിത്തത്ഥേരഗാഥാ • 5. Sabbamittattheragāthā