| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
149. සබ්‌බනීලිකාදිපටික්‌ඛෙපකථා
149. Sabbanīlikādipaṭikkhepakathā
246. සබ්‌බාව නීලිකාති සබ්‌බාව උපාහනායො නීලිකා, සබ්‌බට්‌ඨානෙසු නීලමෙතාසන්‌ති සබ්‌බනීලිකාතිපි කාතබ්‌බො. තත්‌ථ චාති තෙසු නීලිකාදීසු ච. උම්‌මාරපුප්‌ඵස්‌ස වණ්‌ණො විය වණ්‌ණො එතිස්‌සාති උම්‌මාරපුප්‌ඵවණ්‌ණා. එවං සෙසෙසුපි. අද්‌දාරිට්‌ඨකවණ්‌ණාති එත්‌ථ අද්‌දොති අල්‌ලො. අරිට්‌ඨොති ඵෙණිලරුක්‌ඛො වා කාකො වා, තස්‌මා අද්‌දො අල්‌ලො අරිට්‌ඨො ඵෙණිලරුක්‌ඛො, කාකො වාති අද්‌දාරිට්‌ඨො, තදෙව අද්‌දාරිට්‌ඨකො, අද්‌දාරිට්‌ඨකස්‌ස වණ්‌ණො විය වණ්‌ණො එතිස්‌සාති අද්‌දාරිට්‌ඨකවණ්‌ණා . එතාසූති සබ්‌බනීලිකාදීසු. පුඤ්‌ඡිත්‌වාති පරිමජ්‌ජිත්‌වා. අප්‌පමත්‌තකෙනාපීති පිසද්‌දො සම්‌භාවනෙ. සබ්‌බනීලාදිකෙ භින්‌නෙ කා නාම කථාති අත්‌ථො.
246.Sabbāva nīlikāti sabbāva upāhanāyo nīlikā, sabbaṭṭhānesu nīlametāsanti sabbanīlikātipi kātabbo. Tattha cāti tesu nīlikādīsu ca. Ummārapupphassa vaṇṇo viya vaṇṇo etissāti ummārapupphavaṇṇā. Evaṃ sesesupi. Addāriṭṭhakavaṇṇāti ettha addoti allo. Ariṭṭhoti pheṇilarukkho vā kāko vā, tasmā addo allo ariṭṭho pheṇilarukkho, kāko vāti addāriṭṭho, tadeva addāriṭṭhako, addāriṭṭhakassa vaṇṇo viya vaṇṇo etissāti addāriṭṭhakavaṇṇā . Etāsūti sabbanīlikādīsu. Puñchitvāti parimajjitvā. Appamattakenāpīti pisaddo sambhāvane. Sabbanīlādike bhinne kā nāma kathāti attho.
‘‘යාසං වද්‌ධායෙව නීලා’’ති ඉමිනා නීලකා වද්‌ධිකා එතාසන්‌ති නීලකවද්‌ධිකාති ඡට්‌ඨීබාහිරත්‌ථසමාසං දස්‌සෙති. වද්‌ධිකාති ච නද්‌ධි. සා හි උපාහනතලතො වද්‌ධයතීති වද්‌ධිකාති ච උපාහනතලං බන්‌ධති ඉමායාති වද්‌ධිකාති ච වුච්‌චති. සබ්‌බත්‌ථාති සබ්‌බෙසු පීතකවද්‌ධිකාදීසු. එතායොපීති නීලකවද්‌ධිකාදිකා උපාහනායොපි. තලෙති උපාහනාය තලෙ. ‘‘ඛල්‌ලකං බන්‌ධිත්‌වා’’ති ඉමිනා ඛල්‌ලකෙන බන්‌ධිතබ්‌බාති ඛල්‌ලකබද්‌ධාති වචනත්‌ථං දස්‌සෙති. යොනකඋපාහනාති යොනකජාතීනං මනුස්‌සානං උපාහනා. පලිගුණ්‌ඨෙත්‌වාති පරිසමන්‌තතො වෙඨෙත්‌වා. ‘‘උපරි…පෙ.… ජඞ්‌ඝ’’න්‌ති ඉමිනා පුටබද්‌ධතො විසෙසං දස්‌සෙති. තූලපිචුනාති තූලසඞ්‌ඛාතෙන පිචුනා. ‘‘තිත්‌තිරපත්‌තසදිසා’’ති ඉමිනා තිත්‌තිරස්‌ස පත්‌තං විය තිත්‌තිරපත්‌තිකාති වචනත්‌ථං දස්‌සෙති. තිත්‌තිරොති ච එකො සකුණවිසෙසො. කණ්‌ණිකට්‌ඨානෙති ද්‌වින්‌නං වද්‌ධිකානං එකතො සමාගමට්‌ඨානෙ. ‘‘මෙණ්‌ඩ…පෙ.… කතා’’ති ඉමිනා මෙණ්‌ඩස්‌ස විසාණෙන සදිසා වද්‌ධිකා එතාසන්‌ති මෙණ්‌ඩවිසාණවද්‌ධිකාති වචනත්‌ථං දස්‌සෙති. තථෙවාති යථා මෙණ්‌ඩඅජසිඞ්‌ගසණ්‌ඨානෙ වද්‌ධෙ යොජෙත්‌වා කතා, තථෙවාති අත්‌ථො. ‘‘විච්‌ඡිකා…පෙ.… කතා’’ති ඉමිනා විච්‌ඡිකාය අළො විච්‌ඡිකාළො, සො විය වද්‌ධිකා එතාසන්‌ති විච්‌ඡිකාළිකාති වචනත්‌ථං දස්‌සෙති. අළසද්‌දො ‘‘අළච්‌ඡින්‌නො’’තිආදීසු (මහාව. 119) අඞ්‌ගුට්‌ඨවාචකො, ඉධ පන නඞ්‌ගුට්‌ඨවාචකො, තස්‌මා වුත්‌තං ‘‘නඞ්‌ගුට්‌ඨසණ්‌ඨානෙ’’ති. තලෙසූති උපාහනාය තලෙසු. ‘‘මොර…පෙ.… සිබ්‌බිකා’’ති ඉමිනා මොරපිඤ්‌ඡෙහි පරිසමන්‌තතො, පරික්‌ඛිපිත්‌වා වා සිබ්‌බිතා මොරපිඤ්‌ඡපරිසිබ්‌බිතාති වචනත්‌ථං දස්‌සෙති. චිත්‍රා උපාහනායොති එත්‌ථ චිත්‍රසද්‌දො විචිත්‍රත්‌ථොති ආහ ‘‘විචිත්‍රා’’ති. එතාසූති ඛල්‌ලකබද්‌ධාදීසු. වළඤ්‌ජෙතබ්‌බාති පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බා. වළජි පරිභොගෙති ධාතුපාඨො (සද්‌දනීතිධාතුමාලායං 15 ජකාරන්‌තධාතු). තාලුජො තතියො. තෙසු පනාති ඛල්‌ලකාදීසු පන. සති සන්‌තෙසූති යොජනා. සීහචම්‌මෙන පරික්‌ඛිපිතබ්‌බාති සීහචම්‌මපරික්‌ඛතාති වචනත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘පරියන්‌තෙසූ’’තිආදි. පක්‌ඛිබිළාලොති තුලියො. සො හි පක්‌ඛයුත්‌තත්‌තා ච බිළාලමුඛසදිසමුඛත්‌තා ච පක්‌ඛිබිළාලොති වුච්‌චති. ඉමිනා ලුවකචම්‌මපරික්‌ඛතාති එත්‌ථ ලුවකසද්‌දො පක්‌ඛිබිළාලපරියායොති දස්‌සෙති. ‘‘උලූකචම්‌මපරික්‌ඛතා’’තිපි පාඨො. එතාසුපීති සීහචම්‌මපරික්‌ඛතාදීසුපි. යා කාචි උපාහනායොති සම්‌බන්‌ධො.
‘‘Yāsaṃ vaddhāyeva nīlā’’ti iminā nīlakā vaddhikā etāsanti nīlakavaddhikāti chaṭṭhībāhiratthasamāsaṃ dasseti. Vaddhikāti ca naddhi. Sā hi upāhanatalato vaddhayatīti vaddhikāti ca upāhanatalaṃ bandhati imāyāti vaddhikāti ca vuccati. Sabbatthāti sabbesu pītakavaddhikādīsu. Etāyopīti nīlakavaddhikādikā upāhanāyopi. Taleti upāhanāya tale. ‘‘Khallakaṃ bandhitvā’’ti iminā khallakena bandhitabbāti khallakabaddhāti vacanatthaṃ dasseti. Yonakaupāhanāti yonakajātīnaṃ manussānaṃ upāhanā. Paliguṇṭhetvāti parisamantato veṭhetvā. ‘‘Upari…pe… jaṅgha’’nti iminā puṭabaddhato visesaṃ dasseti. Tūlapicunāti tūlasaṅkhātena picunā. ‘‘Tittirapattasadisā’’ti iminā tittirassa pattaṃ viya tittirapattikāti vacanatthaṃ dasseti. Tittiroti ca eko sakuṇaviseso. Kaṇṇikaṭṭhāneti dvinnaṃ vaddhikānaṃ ekato samāgamaṭṭhāne. ‘‘Meṇḍa…pe… katā’’ti iminā meṇḍassa visāṇena sadisā vaddhikā etāsanti meṇḍavisāṇavaddhikāti vacanatthaṃ dasseti. Tathevāti yathā meṇḍaajasiṅgasaṇṭhāne vaddhe yojetvā katā, tathevāti attho. ‘‘Vicchikā…pe… katā’’ti iminā vicchikāya aḷo vicchikāḷo, so viya vaddhikā etāsanti vicchikāḷikāti vacanatthaṃ dasseti. Aḷasaddo ‘‘aḷacchinno’’tiādīsu (mahāva. 119) aṅguṭṭhavācako, idha pana naṅguṭṭhavācako, tasmā vuttaṃ ‘‘naṅguṭṭhasaṇṭhāne’’ti. Talesūti upāhanāya talesu. ‘‘Mora…pe… sibbikā’’ti iminā morapiñchehi parisamantato, parikkhipitvā vā sibbitā morapiñchaparisibbitāti vacanatthaṃ dasseti. Citrā upāhanāyoti ettha citrasaddo vicitratthoti āha ‘‘vicitrā’’ti. Etāsūti khallakabaddhādīsu. Vaḷañjetabbāti paribhuñjitabbā. Vaḷaji paribhogeti dhātupāṭho (saddanītidhātumālāyaṃ 15 jakārantadhātu). Tālujo tatiyo. Tesu panāti khallakādīsu pana. Sati santesūti yojanā. Sīhacammena parikkhipitabbāti sīhacammaparikkhatāti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘pariyantesū’’tiādi. Pakkhibiḷāloti tuliyo. So hi pakkhayuttattā ca biḷālamukhasadisamukhattā ca pakkhibiḷāloti vuccati. Iminā luvakacammaparikkhatāti ettha luvakasaddo pakkhibiḷālapariyāyoti dasseti. ‘‘Ulūkacammaparikkhatā’’tipi pāṭho. Etāsupīti sīhacammaparikkhatādīsupi. Yā kāci upāhanāyoti sambandho.
247. ඔමුක්‌කන්‌ති එත්‌ථ අවත්‍යූපසග්‌ගස්‌ස වියොගත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘පටිමුඤ්‌චිත්‌වා අපනීත’’න්‌ති. පුරාණං ගුණඞ්‌ගුණූපාහනන්‌ති අත්‌ථො.
247.Omukkanti ettha avatyūpasaggassa viyogatthaṃ dassento āha ‘‘paṭimuñcitvā apanīta’’nti. Purāṇaṃ guṇaṅguṇūpāhananti attho.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi
149. සබ්‌බනීලිකාදිපටික්‌ඛෙපො • 149. Sabbanīlikādipaṭikkhepo
150. ඔමුක්‌කගුණඞ්‌ගුණූපාහනානුජානනා • 150. Omukkaguṇaṅguṇūpāhanānujānanā
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / සබ්‌බනීලිකාදිපටික්‌ඛෙපකථා • Sabbanīlikādipaṭikkhepakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / සබ්‌බනීලිකාදිපටික්‌ඛෙපකථාවණ්‌ණනා • Sabbanīlikādipaṭikkhepakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / සබ්‌බනීලිකාදිපටික්‌ඛෙපකථාවණ්‌ණනා • Sabbanīlikādipaṭikkhepakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / දිගුණාදිඋපාහනපටික්‌ඛෙපකථාවණ්‌ණනා • Diguṇādiupāhanapaṭikkhepakathāvaṇṇanā
