| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೭೨-೭೩. ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
72-73. Sabbaññutaññāṇaniddesavaṇṇanā
೧೧೯. ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಕತಮಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತೇನ ಸಮಗತಿಕತ್ತಾ ತೇನೇವ ಸಹ ಅನಾವರಣಞಾಣಂ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ। ನ ಹಿ ಅನಾವರಣಞಾಣಂ ಧಮ್ಮತೋ ವಿಸುಂ ಅತ್ಥಿ, ಏಕಮೇವ ಹೇತಂ ಞಾಣಂ ಆಕಾರಭೇದತೋ ದ್ವೇಧಾ ವುಚ್ಚತಿ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಸದ್ಧಾಬಲಾದೀನಿ ವಿಯ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಮೇವ ಹಿ ನತ್ಥಿ ಏತಸ್ಸ ಆವರಣನ್ತಿ, ಕೇನಚಿ ಧಮ್ಮೇನ, ಪುಗ್ಗಲೇನ ವಾ ಆವರಣಂ ಕಾತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಾಯ ಅನಾವರಣನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಆವಜ್ಜನಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ। ಅಞ್ಞೇ ಪನ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾಪಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಕೇಚಿ ಪನಾಹು ‘‘ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ ವಿಯ ಸಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಿಕತ್ತಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ । ತಂಯೇವ ಞಾಣಂ ಇನ್ದವಜಿರಂ ವಿಯ ವಿಸಯೇಸು ಅಪ್ಪಟಿಹತತ್ತಾ ಅನಾವರಣಞಾಣಂ। ಅನುಪುಬ್ಬಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ, ಸಕಿಂಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಅನಾವರಣಞಾಣಂ, ಭಗವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಪಟಿಲಾಭೇನಪಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ನ ಚ ಅನುಪುಬ್ಬಸಬ್ಬಞ್ಞೂ। ಅನಾವರಣಞಾಣಪಟಿಲಾಭೇನಪಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ನ ಚ ಸಕಿಂಸಬ್ಬಞ್ಞೂ’’ತಿ।
119. Sabbaññutaññāṇaniddese katamaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇanti pucchitvā tena samagatikattā teneva saha anāvaraṇañāṇaṃ niddiṭṭhaṃ. Na hi anāvaraṇañāṇaṃ dhammato visuṃ atthi, ekameva hetaṃ ñāṇaṃ ākārabhedato dvedhā vuccati saddhindriyasaddhābalādīni viya. Sabbaññutaññāṇameva hi natthi etassa āvaraṇanti, kenaci dhammena, puggalena vā āvaraṇaṃ kātuṃ asakkuṇeyyatāya anāvaraṇanti vuccati āvajjanapaṭibaddhattā sabbadhammānaṃ. Aññe pana āvajjitvāpi na jānanti. Keci panāhu ‘‘manoviññāṇaṃ viya sabbārammaṇikattā sabbaññutaññāṇaṃ . Taṃyeva ñāṇaṃ indavajiraṃ viya visayesu appaṭihatattā anāvaraṇañāṇaṃ. Anupubbasabbaññutāpaṭikkhepo sabbaññutaññāṇaṃ, sakiṃsabbaññutāpaṭikkhepo anāvaraṇañāṇaṃ, bhagavā sabbaññutaññāṇapaṭilābhenapi sabbaññūti vuccati, na ca anupubbasabbaññū. Anāvaraṇañāṇapaṭilābhenapi sabbaññūti vuccati, na ca sakiṃsabbaññū’’ti.
ಸಬ್ಬಂ ಸಙ್ಖತಮಸಙ್ಖತಂ ಅನವಸೇಸಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಏತ್ಥ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಜಾತಿವಸೇನ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನಂ ನಿಸ್ಸೇಸಪರಿಯಾದಾನಂ। ಅನವಸೇಸನ್ತಿ ಏಕೇಕಸ್ಸೇವ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಬ್ಬಾಕಾರವಸೇನ ನಿಸ್ಸೇಸಪರಿಯಾದಾನಂ। ಸಙ್ಖತಮಸಙ್ಖತನ್ತಿ ದ್ವಿಧಾ ಪಭೇದದಸ್ಸನಂ। ಸಙ್ಖತಞ್ಹಿ ಏಕೋ ಪಭೇದೋ, ಅಸಙ್ಖತಂ ಏಕೋ ಪಭೇದೋ। ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಸಙ್ಗಮ್ಮ ಕತನ್ತಿ ಸಙ್ಖತಂ। ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ। ತಥಾ ನ ಸಙ್ಖತನ್ತಿ ಅಸಙ್ಖತಂ। ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಸಙ್ಖತಂ ಅನಿಚ್ಚದುಕ್ಖಾನತ್ತಾದೀಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಅನವಸೇಸಂ ಜಾನಾತಿ, ಅಸಙ್ಖತಂ ಸುಞ್ಞತಾನಿಮಿತ್ತಅಪ್ಪಣಿಹಿತಾದೀಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಅನವಸೇಸಂ ಜಾನಾತಿ। ನತ್ಥಿ ಏತಸ್ಸ ಸಙ್ಖತಸ್ಸ ಅಸಙ್ಖತಸ್ಸ ಚ ಅವಸೇಸೋತಿ ಅನವಸೇಸಂ। ಸಙ್ಖತಂ ಅಸಙ್ಖತಞ್ಚ। ಅನೇಕಭೇದಾಪಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಅಕತತ್ತಾ ಅಸಙ್ಖತಪಕ್ಖಂ ಭಜತಿ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಞ್ಹಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯೋ ಅನೇಕಭೇದತೋ ಜಾನಾತಿ। ಅಥ ವಾ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಗ್ಗಹಣಂ। ಅನವಸೇಸನ್ತಿ ನಿಪ್ಪದೇಸಗ್ಗಹಣಂ। ತತ್ಥ ಆವರಣಂ ನತ್ಥೀತಿ ತತ್ಥ ತಸ್ಮಿಂ ಅನವಸೇಸೇ ಸಙ್ಖತಾಸಙ್ಖತೇ ನಿಸ್ಸಙ್ಗತ್ತಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಆವರಣಂ ನತ್ಥೀತಿ ತದೇವ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಅನಾವರಣಞಾಣಂ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Sabbaṃ saṅkhatamasaṅkhataṃ anavasesaṃ jānātīti ettha sabbanti jātivasena sabbadhammānaṃ nissesapariyādānaṃ. Anavasesanti ekekasseva dhammassa sabbākāravasena nissesapariyādānaṃ. Saṅkhatamasaṅkhatanti dvidhā pabhedadassanaṃ. Saṅkhatañhi eko pabhedo, asaṅkhataṃ eko pabhedo. Paccayehi saṅgamma katanti saṅkhataṃ. Khandhapañcakaṃ. Tathā na saṅkhatanti asaṅkhataṃ. Nibbānaṃ. Saṅkhataṃ aniccadukkhānattādīhi ākārehi anavasesaṃ jānāti, asaṅkhataṃ suññatānimittaappaṇihitādīhi ākārehi anavasesaṃ jānāti. Natthi etassa saṅkhatassa asaṅkhatassa ca avasesoti anavasesaṃ. Saṅkhataṃ asaṅkhatañca. Anekabhedāpi paññatti paccayehi akatattā asaṅkhatapakkhaṃ bhajati. Sabbaññutaññāṇañhi sabbāpi paññattiyo anekabhedato jānāti. Atha vā sabbanti sabbadhammaggahaṇaṃ. Anavasesanti nippadesaggahaṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti tattha tasmiṃ anavasese saṅkhatāsaṅkhate nissaṅgattā sabbaññutaññāṇassa āvaraṇaṃ natthīti tadeva sabbaññutaññāṇaṃ anāvaraṇañāṇaṃ nāmāti attho.
೧೨೦. ಇದಾನಿ ಅನೇಕವಿಸಯಭೇದತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅತೀತನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅತೀತಂ ಅನಾಗತಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಕಾಲಭೇದತೋ ದಸ್ಸಿತಂ, ಚಕ್ಖು ಚೇವ ರೂಪಾ ಚಾತಿಆದಿ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣಭೇದತೋ। ಏವಂ ತಂ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ತೇಸಂ ಚಕ್ಖುರೂಪಾನಂ ಅನವಸೇಸಪರಿಯಾದಾನಂ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸು। ಯಾವತಾತಿ ಅನವಸೇಸಪರಿಯಾದಾನಂ। ಅನಿಚ್ಚಟ್ಠನ್ತಿಆದಿ ಸಾಮಞ್ಞಲಕ್ಖಣಭೇದತೋ ದಸ್ಸಿತಂ। ಅನಿಚ್ಚಟ್ಠನ್ತಿ ಚ ಅನಿಚ್ಚಾಕಾರಂ। ಪಚ್ಚತ್ತತ್ಥೇ ವಾ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಏಸ ನಯೋ ಏದಿಸೇಸು। ರೂಪಸ್ಸಾತಿಆದಿ ಖನ್ಧಭೇದತೋ ದಸ್ಸಿತಂ। ಚಕ್ಖುಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಜರಾಮರಣಸ್ಸಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಪೇಯ್ಯಾಲನಯೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಅಭಿಞ್ಞಾಯಾತಿಆದೀಸು ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಞಾಣಾನೇವ। ಅಭಿಞ್ಞಟ್ಠನ್ತಿ ಅಭಿಜಾನನಸಭಾವಂ। ಏಸ ನಯೋ ಏದಿಸೇಸು। ಖನ್ಧಾನಂ ಖನ್ಧಟ್ಠನ್ತಿಆದಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇತಿಆದಿ ಕುಸಲತ್ತಿಕವಸೇನ ಭೇದೋ। ಕಾಮಾವಚರೇ ಧಮ್ಮೇತಿಆದಿ ಚತುಭೂಮಕವಸೇನ। ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ ಬಹುವಚನಪಾಠೋ ಸುನ್ದರೋ। ಏಕವಚನಸೋತೇ ಪತಿತತ್ತಾ ಪನ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಏಕವಚನೇನ ಲಿಖಿತಂ। ದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿಆದಿ ಚುದ್ದಸನ್ನಂ ಬುದ್ಧಞಾಣಾನಂ ವಿಸಯಭೇದೋ। ಇನ್ದ್ರಿಯಪರೋಪರಿಯತ್ತೇ ಞಾಣನ್ತಿಆದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಞಾಣಾನಿ ವತ್ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಕಸ್ಮಾ ನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಚೇ? ವುಚ್ಚಮಾನಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣತ್ತಾ। ವಿಸಯಭೇದತೋ ಹಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ತಂ ಞಾಣಂ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಪನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ವಿಸಯೋ ಹೋತಿಯೇವ।
120. Idāni anekavisayabhedato dassetuṃ atītantiādimāha. Tattha atītaṃ anāgataṃ paccuppannanti kālabhedato dassitaṃ, cakkhu ceva rūpā cātiādi vatthārammaṇabhedato. Evaṃ taṃ sabbanti tesaṃ cakkhurūpānaṃ anavasesapariyādānaṃ. Evaṃ sesesu. Yāvatāti anavasesapariyādānaṃ. Aniccaṭṭhantiādi sāmaññalakkhaṇabhedato dassitaṃ. Aniccaṭṭhanti ca aniccākāraṃ. Paccattatthe vā upayogavacanaṃ. Esa nayo edisesu. Rūpassātiādi khandhabhedato dassitaṃ. Cakkhussa…pe… jarāmaraṇassāti heṭṭhā vuttapeyyālanayena yojetabbaṃ. Abhiññāyātiādīsu heṭṭhā vuttañāṇāneva. Abhiññaṭṭhanti abhijānanasabhāvaṃ. Esa nayo edisesu. Khandhānaṃ khandhaṭṭhantiādi heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Kusale dhammetiādi kusalattikavasena bhedo. Kāmāvacare dhammetiādi catubhūmakavasena. Ubhayatthāpi ‘‘sabbe jānātī’’ti bahuvacanapāṭho sundaro. Ekavacanasote patitattā pana potthakesu ekavacanena likhitaṃ. Dukkhassātiādi cuddasannaṃ buddhañāṇānaṃ visayabhedo. Indriyaparopariyatte ñāṇantiādīni cattāri ñāṇāni vatvā sabbaññutaññāṇaṃ kasmā na vuttanti ce? Vuccamānassa sabbaññutaññāṇattā. Visayabhedato hi sabbaññutaññāṇe vuccamāne taṃ ñāṇaṃ na vattabbaṃ hoti, sabbaññutaññāṇaṃ pana sabbaññutaññāṇassa visayo hotiyeva.
ಪುನ ಕಾಳಕಾರಾಮಸುತ್ತನ್ತಾದೀಸು (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೨೪) ವುತ್ತನಯೇನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಭೂಮಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಯಾವತಾ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಹ ದೇವೇಹಿ ಸದೇವಕಸ್ಸ। ಸಹ ಮಾರೇನ ಸಮಾರಕಸ್ಸ । ಸಹ ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ। ಸಹ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ। ಸಹ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯ ಪಜಾಯ। ಪಜಾತತ್ತಾ ಪಜಾತಿ ಸತ್ತಲೋಕಸ್ಸ ಪರಿಯಾಯವಚನಮೇತಂ। ತತ್ಥ ಸದೇವಕವಚನೇನ ಪಞ್ಚಕಾಮಾವಚರದೇವಗ್ಗಹಣಂ, ಸಮಾರಕವಚನೇನ ಛಟ್ಠಕಾಮಾವಚರದೇವಗ್ಗಹಣಂ, ಸಬ್ರಹ್ಮಕವಚನೇನ ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾದಿಬ್ರಹ್ಮಗ್ಗಹಣಂ, ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿವಚನೇನ ಸಾಸನಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಪಚ್ಚಾಮಿತ್ತಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಗ್ಗಹಣಂ ಸಮಿತಪಾಪಬಾಹಿತಪಾಪಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಗ್ಗಹಣಞ್ಚ, ಪಜಾವಚನೇನ ಸತ್ತಲೋಕಗ್ಗಹಣಂ, ಸದೇವಮನುಸ್ಸವಚನೇನ ಸಮ್ಮುತಿದೇವಸೇಸಮನುಸ್ಸಗ್ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಮೇತ್ಥ ತೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಓಕಾಸಲೋಕೋ, ದ್ವೀಹಿ ಪಜಾವಸೇನ ಸತ್ತಲೋಕೋ ಗಹಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Puna kāḷakārāmasuttantādīsu (a. ni. 4.24) vuttanayena sabbaññutaññāṇabhūmiṃ dassento yāvatā sadevakassa lokassātiādimāha. Tattha saha devehi sadevakassa. Saha mārena samārakassa. Saha brahmunā sabrahmakassa lokassa. Saha samaṇabrāhmaṇehi sassamaṇabrāhmaṇiyā. Saha devamanussehi sadevamanussāya pajāya. Pajātattā pajāti sattalokassa pariyāyavacanametaṃ. Tattha sadevakavacanena pañcakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, samārakavacanena chaṭṭhakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, sabrahmakavacanena brahmakāyikādibrahmaggahaṇaṃ, sassamaṇabrāhmaṇivacanena sāsanassa paccatthikapaccāmittasamaṇabrāhmaṇaggahaṇaṃ samitapāpabāhitapāpasamaṇabrāhmaṇaggahaṇañca, pajāvacanena sattalokaggahaṇaṃ, sadevamanussavacanena sammutidevasesamanussaggahaṇaṃ veditabbaṃ. Evamettha tīhi padehi okāsaloko, dvīhi pajāvasena sattaloko gahitoti veditabbo.
ಅಪರೋ ನಯೋ – ಸದೇವಕಗ್ಗಹಣೇನ ಅರೂಪಾವಚರಲೋಕೋ ಗಹಿತೋ, ಸಮಾರಕಗ್ಗಹಣೇನ ಛಕಾಮಾವಚರದೇವಲೋಕೋ, ಸಬ್ರಹ್ಮಕಗ್ಗಹಣೇನ ರೂಪಾವಚರಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೋ, ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದಿಗ್ಗಹಣೇನ ಚತುಪರಿಸವಸೇನ, ಸಮ್ಮುತಿದೇವೇಹಿ ವಾ ಸಹ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ, ಅವಸೇಸಸತ್ತಲೋಕೋ ವಾ।
Aparo nayo – sadevakaggahaṇena arūpāvacaraloko gahito, samārakaggahaṇena chakāmāvacaradevaloko, sabrahmakaggahaṇena rūpāvacarabrahmaloko, sassamaṇabrāhmaṇādiggahaṇena catuparisavasena, sammutidevehi vā saha manussaloko, avasesasattaloko vā.
ಅಪಿಚೇತ್ಥ ಸದೇವಕವಚನೇನ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಸಬ್ಬಸ್ಸಪಿ ಲೋಕಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಾದಿಜಾನನಭಾವಂ ಸಾಧೇತಿ। ತತೋ ಯೇಸಂ ಸಿಯಾ ‘‘ಮಾರೋ ಮಹಾನುಭಾವೋ ಛಕಾಮಾವಚರಿಸ್ಸರೋ ವಸವತ್ತೀ, ಕಿಂ ತಸ್ಸಾಪಿ ದಿಟ್ಠಾದಿಂ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ, ತೇಸಂ ವಿಮತಿಂ ವಿಧಮನ್ತೋ ‘‘ಸಮಾರಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ಆಹ। ಯೇಸಂ ಪನ ಸಿಯಾ ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಾ ಮಹಾನುಭಾವೋ ಏಕಙ್ಗುಲಿಯಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸೇ ಆಲೋಕಂ ಫರತಿ, ದ್ವೀಹಿ…ಪೇ॰… ದಸಹಿ ಅಙ್ಗುಲೀಹಿ ದಸಸು ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸೇಸು ಆಲೋಕಂ ಫರತಿ, ಅನುತ್ತರಞ್ಚ ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಕಿಂ ತಸ್ಸಾಪಿ ದಿಟ್ಠಾದಿಂ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ, ತೇಸಂ ವಿಮತಿಂ ವಿಧಮನ್ತೋ ‘‘ಸಬ್ರಹ್ಮಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ಆಹ। ತತೋ ಯೇಸಂ ಸಿಯಾ ‘‘ಪುಥೂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಾಸನಸ್ಸ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ, ಕಿಂ ತೇಸಮ್ಪಿ ದಿಟ್ಠಾದಿಂ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ, ತೇಸಂ ವಿಮತಿಂ ವಿಧಮನ್ತೋ ‘‘ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯಾ’’ತಿ ಆಹ। ಏವಂ ಉಕ್ಕಟ್ಠಾನಂ ದಿಟ್ಠಾದಿಜಾನನಭಾವಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಅಥ ಸಮ್ಮುತಿದೇವೇ ಅವಸೇಸಮನುಸ್ಸೇ ಚ ಉಪಾದಾಯ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಸೇಸಸತ್ತಲೋಕಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಾದಿಜಾನನಭಾವಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಅನುಸನ್ಧಿಕ್ಕಮೋ। ಪೋರಾಣಾ ಪನಾಹು – ಸದೇವಕಸ್ಸಾತಿ ದೇವತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅವಸೇಸಲೋಕಸ್ಸ । ಸಮಾರಕಸ್ಸಾತಿ ಮಾರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅವಸೇಸಲೋಕಸ್ಸ। ಸಬ್ರಹ್ಮಕಸ್ಸಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅವಸೇಸಲೋಕಸ್ಸ। ಏವಂ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತಿಭವೂಪಗೇ ಸತ್ತೇ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ತೀಸು ಪದೇಸು ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪುನ ದ್ವೀಹಾಕಾರೇಹಿ ಪರಿಯಾದಾತುಂ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಯಾ ಪಜಾಯ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಪದೇಹಿ ತೇನ ತೇನ ಆಕಾರೇನ ತೇಧಾತುಕಮೇವ ಪರಿಯಾದಿನ್ನಂ ಹೋತೀತಿ।
Apicettha sadevakavacanena ukkaṭṭhaparicchedato sabbassapi lokassa diṭṭhādijānanabhāvaṃ sādheti. Tato yesaṃ siyā ‘‘māro mahānubhāvo chakāmāvacarissaro vasavattī, kiṃ tassāpi diṭṭhādiṃ jānātī’’ti, tesaṃ vimatiṃ vidhamanto ‘‘samārakassā’’ti āha. Yesaṃ pana siyā ‘‘brahmā mahānubhāvo ekaṅguliyā ekasmiṃ cakkavāḷasahasse ālokaṃ pharati, dvīhi…pe… dasahi aṅgulīhi dasasu cakkavāḷasahassesu ālokaṃ pharati, anuttarañca jhānasamāpattisukhaṃ paṭisaṃvedeti, kiṃ tassāpi diṭṭhādiṃ jānātī’’ti, tesaṃ vimatiṃ vidhamanto ‘‘sabrahmakassā’’ti āha. Tato yesaṃ siyā ‘‘puthū samaṇabrāhmaṇā sāsanassa paccatthikā, kiṃ tesampi diṭṭhādiṃ jānātī’’ti, tesaṃ vimatiṃ vidhamanto ‘‘sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāyā’’ti āha. Evaṃ ukkaṭṭhānaṃ diṭṭhādijānanabhāvaṃ pakāsetvā atha sammutideve avasesamanusse ca upādāya ukkaṭṭhaparicchedavasena sesasattalokassa diṭṭhādijānanabhāvaṃ pakāseti. Ayamettha anusandhikkamo. Porāṇā panāhu – sadevakassāti devatāhi saddhiṃ avasesalokassa . Samārakassāti mārena saddhiṃ avasesalokassa. Sabrahmakassāti brahmehi saddhiṃ avasesalokassa. Evaṃ sabbepi tibhavūpage satte tīhākārehi tīsu padesu pakkhipitvā puna dvīhākārehi pariyādātuṃ sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāyāti vuttaṃ. Evaṃ pañcahi padehi tena tena ākārena tedhātukameva pariyādinnaṃ hotīti.
ದಿಟ್ಠನ್ತಿ ರೂಪಾಯತನಂ। ಸುತನ್ತಿ ಸದ್ದಾಯತನಂ। ಮುತನ್ತಿ ಪತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬತೋ ಗನ್ಧಾಯತನಂ, ರಸಾಯತನಂ, ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನಂ। ವಿಞ್ಞಾತನ್ತಿ ಸುಖದುಕ್ಖಾದಿಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಂ। ಪತ್ತನ್ತಿ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ವಾ ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ವಾ ಪತ್ತಂ। ಪರಿಯೇಸಿತನ್ತಿ ಪತ್ತಂ ವಾ ಅಪ್ಪತ್ತಂ ವಾ ಪರಿಯೇಸಿತಂ। ಅನುವಿಚರಿತಂ ಮನಸಾತಿ ಚಿತ್ತೇನ ಅನುಸಞ್ಚರಿತಂ। ಸಬ್ಬಂ ಜಾನಾತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಏತಂ ದಸ್ಸೇತಿ – ಯಂ ಅಪರಿಮಾನಾಸು ಲೋಕಧಾತೂಸು ಇಮಸ್ಸ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ‘‘ನೀಲಂ ಪೀತ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೬೧೯) ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಅಯಂ ಸತ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಇಮಂ ನಾಮ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ದಿಸ್ವಾ ಸುಮನೋ ವಾ ದುಮ್ಮನೋ ವಾ ಮಜ್ಝತ್ತೋ ವಾ ಜಾತೋತಿ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಜಾನಾತಿ। ತಥಾ ಯಂ ಅಪರಿಮಾಣಾಸು ಲೋಕಧಾತೂಸು ಇಮಸ್ಸ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ‘‘ಭೇರಿಸದ್ದೋ, ಮುದಿಙ್ಗಸದ್ದೋ’’ತಿಆದಿ ಸದ್ದಾರಮ್ಮಣಂ ಸೋತದ್ವಾರೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ‘‘ಮೂಲಗನ್ಧೋ ತಚಗನ್ಧೋ’’ತಿಆದಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೬೨೪-೬೨೭) ಗನ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ ಘಾನದ್ವಾರೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ‘‘ಮೂಲರಸೋ, ಖನ್ಧರಸೋ’’ತಿಆದಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೬೨೮-೬೩೧) ರಸಾರಮ್ಮಣಂ ಜಿವ್ಹಾದ್ವಾರೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ‘‘ಕಕ್ಖಳಂ, ಮುದುಕ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೬೪೭-೬೫೦) ಪಥವೀಧಾತುತೇಜೋಧಾತುವಾಯೋಧಾತುಭೇದಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಂ ಕಾಯದ್ವಾರೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಅಯಂ ಸತ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಇಮಂ ನಾಮ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಂ ಫುಸಿತ್ವಾ ಸುಮನೋ ವಾ ದುಮ್ಮನೋ ವಾ ಮಜ್ಝತ್ತೋ ವಾ ಜಾತೋತಿ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಜಾನಾತಿ। ತಥಾ ಯಂ ಅಪರಿಮಾಣಾಸು ಲೋಕಧಾತೂಸು ಇಮಸ್ಸ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸುಖದುಕ್ಖಾದಿಭೇದಂ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಂ ಮನೋದ್ವಾರೇ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ಅಯಂ ಸತ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಇಮಂ ನಾಮ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಂ ವಿಜಾನಿತ್ವಾ ಸುಮನೋ ವಾ ದುಮ್ಮನೋ ವಾ ಮಜ್ಝತ್ತೋ ವಾ ಜಾತೋತಿ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಜಾನಾತಿ। ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ, ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ। ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ, ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ। ಸಬ್ಬಂ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಅಪ್ಪತ್ತಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ।
Diṭṭhanti rūpāyatanaṃ. Sutanti saddāyatanaṃ. Mutanti patvā gahetabbato gandhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ. Viññātanti sukhadukkhādidhammārammaṇaṃ. Pattanti pariyesitvā vā apariyesitvā vā pattaṃ. Pariyesitanti pattaṃ vā appattaṃ vā pariyesitaṃ. Anuvicaritaṃ manasāti cittena anusañcaritaṃ. Sabbaṃ jānātīti iminā etaṃ dasseti – yaṃ aparimānāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa ‘‘nīlaṃ pīta’’ntiādi (dha. sa. 619) rūpārammaṇaṃ cakkhudvāre āpāthaṃ āgacchati, ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma rūpārammaṇaṃ disvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jātoti taṃ sabbaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇaṃ jānāti. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa ‘‘bherisaddo, mudiṅgasaddo’’tiādi saddārammaṇaṃ sotadvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘mūlagandho tacagandho’’tiādi (dha. sa. 624-627) gandhārammaṇaṃ ghānadvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘mūlaraso, khandharaso’’tiādi (dha. sa. 628-631) rasārammaṇaṃ jivhādvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘kakkhaḷaṃ, muduka’’ntiādi (dha. sa. 647-650) pathavīdhātutejodhātuvāyodhātubhedaṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ kāyadvāre āpāthaṃ āgacchati, ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma phoṭṭhabbārammaṇaṃ phusitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jātoti taṃ sabbaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇaṃ jānāti. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa sukhadukkhādibhedaṃ dhammārammaṇaṃ manodvāre āpāthaṃ āgacchati, ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma dhammārammaṇaṃ vijānitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jātoti taṃ sabbaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇaṃ jānāti. Imassa pana mahājanassa pariyesitvā appattampi atthi, pariyesitvā pattampi atthi. Apariyesitvā appattampi atthi, apariyesitvā pattampi atthi. Sabbaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇena appattaṃ nāma natthīti.
೧೨೧. ಪುನ ಅಪರೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಭಾವಸಾಧನತ್ಥಂ ನ ತಸ್ಸಾತಿ ಗಾಥಮಾಹ। ತತ್ಥ ನ ತಸ್ಸ ಅದ್ದಿಟ್ಠಮಿಧತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ತಸ್ಸ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಇಧ ಇಮಸ್ಮಿಂ ತೇಧಾತುಕೇ ಲೋಕೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಕಾಲೇ ವಾ ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖುನಾ ಅದ್ದಿಟ್ಠಂ ನಾಮ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ನ ಅತ್ಥಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ। ಅತ್ಥೀತಿ ಇದಂ ವತ್ತಮಾನಕಾಲಿಕಂ ಆಖ್ಯಾತಪದಂ। ಇಮಿನಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಕಾಲಿಕಸ್ಸ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಸ್ಸ ಞಾತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಗಾಥಾಬನ್ಧಸುಖತ್ಥಂ ಪನೇತ್ಥ ದ-ಕಾರೋ ಸಂಯುತ್ತೋ। ಅಥೋ ಅವಿಞ್ಞಾತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅಥೋಇತಿ ವಚನೋಪಾದಾನೇ ನಿಪಾತೋ। ಅವಿಞ್ಞಾತನ್ತಿ ಅತೀತಕಾಲಿಕಂ ಅವಿಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ ಕಿಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮಜಾತಂ। ನಾಹೋಸೀತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಅಬ್ಯಯಭೂತಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಸದ್ದಸ್ಸ ಗಹಣೇ ಪಾಠಸೇಸಂ ವಿನಾಪಿ ಯುಜ್ಜತಿಯೇವ। ಇಮಿನಾ ಅತೀತಕಾಲಿಕಸ್ಸ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಸ್ಸ ಞಾತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ । ಅಜಾನಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅನಾಗತಕಾಲಿಕಂ ಅಜಾನಿತಬ್ಬಂ ನಾಮ ಧಮ್ಮಜಾತಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನತ್ಥಿ ವಾ। ಇಮಿನಾ ಅನಾಗತಕಾಲಿಕಸ್ಸ ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಸ್ಸ ಞಾತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಜಾನನಕಿರಿಯಾವಿಸೇಸನಮತ್ತಮೇವ ವಾ ಏತ್ಥ ಅ-ಕಾರೋ। ಸಬ್ಬಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಿ ಯದತ್ಥಿ ನೇಯ್ಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಂ ತೇಕಾಲಿಕಂ ವಾ ಕಾಲವಿಮುತ್ತಂ ವಾ ನೇಯ್ಯಂ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮಜಾತಂ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ತಥಾಗತೋ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಿ ಅಧಿಕೇನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಜಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿ। ಏತ್ಥ ಅತ್ಥಿಸದ್ದೇನ ತೇಕಾಲಿಕಸ್ಸ ಕಾಲವಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಚ ಗಹಣಾ ಅತ್ಥಿ-ಸದ್ದೋ ಅಬ್ಯಯಭೂತೋಯೇವ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತಥಾಗತೋ ತೇನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ಕಾಲವಸೇನ ಓಕಾಸವಸೇನ ಚ ನಿಪ್ಪದೇಸತ್ತಾ ಸಮನ್ತಾ ಸಬ್ಬತೋ ಪವತ್ತಂ ಞಾಣಚಕ್ಖು ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು। ತೇನ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಕಾರಣೇನ ತಥಾಗತೋ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು, ಸಬ್ಬಞ್ಞೂತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇಮಿಸ್ಸಾ ಗಾಥಾಯ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನಾಯ ದೇಸನಾಯ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ಸಾಧಿತಂ।
121. Puna aparena pariyāyena sabbaññutaññāṇabhāvasādhanatthaṃ na tassāti gāthamāha. Tattha na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñcīti tassa tathāgatassa idha imasmiṃ tedhātuke loke, imasmiṃ paccuppannakāle vā paññācakkhunā addiṭṭhaṃ nāma kiñci appamattakampi na atthi na saṃvijjati. Atthīti idaṃ vattamānakālikaṃ ākhyātapadaṃ. Iminā paccuppannakālikassa sabbadhammassa ñātabhāvaṃ dasseti. Gāthābandhasukhatthaṃ panettha da-kāro saṃyutto. Atho aviññātanti ettha athoiti vacanopādāne nipāto. Aviññātanti atītakālikaṃ aviññātaṃ nāma kiñci dhammajātaṃ. Nāhosīti pāṭhaseso. Abyayabhūtassa atthisaddassa gahaṇe pāṭhasesaṃ vināpi yujjatiyeva. Iminā atītakālikassa sabbadhammassa ñātabhāvaṃ dasseti . Ajānitabbanti anāgatakālikaṃ ajānitabbaṃ nāma dhammajātaṃ na bhavissati, natthi vā. Iminā anāgatakālikassa sabbadhammassa ñātabhāvaṃ dasseti. Jānanakiriyāvisesanamattameva vā ettha a-kāro. Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyanti ettha yaṃ tekālikaṃ vā kālavimuttaṃ vā neyyaṃ jānitabbaṃ kiñci dhammajātaṃ atthi, taṃ sabbaṃ tathāgato abhiññāsi adhikena sabbaññutaññāṇena jāni paṭivijjhi. Ettha atthisaddena tekālikassa kālavimuttassa ca gahaṇā atthi-saddo abyayabhūtoyeva daṭṭhabbo. Tathāgato tena samantacakkhūti kālavasena okāsavasena ca nippadesattā samantā sabbato pavattaṃ ñāṇacakkhu assāti samantacakkhu. Tena yathāvuttena kāraṇena tathāgato samantacakkhu, sabbaññūti vuttaṃ hoti. Imissā gāthāya puggalādhiṭṭhānāya desanāya sabbaññutaññāṇaṃ sādhitaṃ.
ಪುನ ಬುದ್ಧಞಾಣಾನಂ ವಿಸಯವಸೇನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಗಾಥಾಯ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ವುತ್ತಪದೇ ಯಂ ತಂ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು, ತಂ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತ್ಥೋ ಪನಸ್ಸ ಯಾವತಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ದುಕ್ಖಟ್ಠೋತಿಆದೀಹಿ ವುತ್ತೋಯೇವ ಹೋತಿ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಞ್ಹಿ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು। ಯಥಾಹ – ‘‘ಸಮನ್ತಚಕ್ಖು ವುಚ್ಚತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳನಿ॰ ಧೋತಕಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸ ೩೨)। ತಸ್ಮಿಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಟ್ಠೇ ವುತ್ತೇ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುಟ್ಠೋ ವುತ್ತೋಯೇವ ಹೋತೀತಿ। ಬುದ್ಧಸ್ಸೇವ ಞಾಣಾನೀತಿ ಬುದ್ಧಞಾಣಾನಿ। ದುಕ್ಖೇ ಞಾಣಾದೀನಿಪಿ ಹಿ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಬುದ್ಧಸ್ಸೇವ ಭಗವತೋ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ಇತರೇಸಂ ಪನ ಏಕದೇಸಮತ್ತೇನೇವ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಸಾವಕಸಾಧಾರಣಾನೀತಿ ಪನ ಏಕದೇಸೇನಾಪಿ ಅತ್ಥಿತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬೋ ಞಾತೋತಿ ಸಬ್ಬೋ ಞಾಣೇನ ಞಾತೋ। ಅಞ್ಞಾತೋ ದುಕ್ಖಟ್ಠೋ ನತ್ಥೀತಿ ವುತ್ತಮೇವ ಅತ್ಥಂ ಪಟಿಸೇಧೇನ ವಿಭಾವೇತಿ। ಸಬ್ಬೋ ದಿಟ್ಠೋತಿ ನ ಕೇವಲಂ ಞಾತಮತ್ತೋಯೇವ, ಅಥ ಖೋ ಚಕ್ಖುನಾ ದಿಟ್ಠೋ ವಿಯ ಕತೋ। ಸಬ್ಬೋ ವಿದಿತೋತಿ ನ ಕೇವಲಂ ದಿಟ್ಠಮತ್ತೋಯೇವ, ಅಥ ಖೋ ಪಾಕಟೋ। ಸಬ್ಬೋ ಸಚ್ಛಿಕತೋತಿ ನ ಕೇವಲಂ ವಿದಿತೋಯೇವ, ಅಥ ಖೋ ತತ್ಥ ಞಾಣಪಟಿಲಾಭವಸೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖೀಕತೋ। ಸಬ್ಬೋ ಫಸ್ಸಿತೋತಿ ನ ಕೇವಲಂ ಸಚ್ಛಿಕತೋಯೇವ, ಅಥ ಖೋ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಯಥಾರುಚಿ ಸಮುದಾಚಾರವಸೇನ ಫುಟ್ಠೋತಿ। ಅಥ ವಾ ಞಾತೋ ಸಭಾವಲಕ್ಖಣವಸೇನ। ದಿಟ್ಠೋ ಸಾಮಞ್ಞಲಕ್ಖಣವಸೇನ। ವಿದಿತೋ ರಸವಸೇನ। ಸಚ್ಛಿಕತೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನವಸೇನ । ಫಸ್ಸಿತೋ ಪದಟ್ಠಾನವಸೇನ। ಅಥ ವಾ ಞಾತೋ ಞಾಣುಪ್ಪಾದವಸೇನ। ದಿಟ್ಠೋ ಚಕ್ಖುಪ್ಪಾದವಸೇನ। ವಿದಿತೋ ಪಞ್ಞುಪ್ಪಾದವಸೇನ। ಸಚ್ಛಿಕತೋ ವಿಜ್ಜುಪ್ಪಾದವಸೇನ। ಫಸ್ಸಿತೋ ಆಲೋಕುಪ್ಪಾದವಸೇನ। ‘‘ಯಾವತಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ದುಕ್ಖಟ್ಠೋ, ಸಬ್ಬೋ ದಿಟ್ಠೋ, ಅದಿಟ್ಠೋ ದುಕ್ಖಟ್ಠೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಚ ‘‘ಯಾವತಾ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಅನುವಿಚರಿತಂ ಮನಸಾ, ಸಬ್ಬಂ ಞಾತಂ, ಅಞ್ಞಾತಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಚ ವಿತ್ಥಾರೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಠಮಂ ವುತ್ತಗಾಥಾ ನಿಗಮನವಸೇನ ಪುನ ವುತ್ತಾ। ತಂನಿಗಮನೇಯೇವ ಹಿ ಕತೇ ಞಾಣನಿಗಮನಮ್ಪಿ ಕತಮೇವ ಹೋತೀತಿ।
Puna buddhañāṇānaṃ visayavasena sabbaññutaññāṇaṃ dassetukāmo samantacakkhūti kenaṭṭhena samantacakkhūtiādimāha. Tattha gāthāya samantacakkhūti vuttapade yaṃ taṃ samantacakkhu, taṃ kenaṭṭhena samantacakkhūti attho. Attho panassa yāvatādukkhassa dukkhaṭṭhotiādīhi vuttoyeva hoti. Sabbaññutaññāṇañhi samantacakkhu. Yathāha – ‘‘samantacakkhu vuccati sabbaññutaññāṇa’’nti (cūḷani. dhotakamāṇavapucchāniddesa 32). Tasmiṃ sabbaññutaññāṇaṭṭhe vutte samantacakkhuṭṭho vuttoyeva hotīti. Buddhasseva ñāṇānīti buddhañāṇāni. Dukkhe ñāṇādīnipi hi sabbākārena buddhasseva bhagavato pavattanti, itaresaṃ pana ekadesamatteneva pavattanti. Sāvakasādhāraṇānīti pana ekadesenāpi atthitaṃ sandhāya vuttaṃ. Sabbo ñātoti sabbo ñāṇena ñāto. Aññāto dukkhaṭṭho natthīti vuttameva atthaṃ paṭisedhena vibhāveti. Sabbo diṭṭhoti na kevalaṃ ñātamattoyeva, atha kho cakkhunā diṭṭho viya kato. Sabbo viditoti na kevalaṃ diṭṭhamattoyeva, atha kho pākaṭo. Sabbo sacchikatoti na kevalaṃ viditoyeva, atha kho tattha ñāṇapaṭilābhavasena paccakkhīkato. Sabbo phassitoti na kevalaṃ sacchikatoyeva, atha kho punappunaṃ yathāruci samudācāravasena phuṭṭhoti. Atha vā ñāto sabhāvalakkhaṇavasena. Diṭṭho sāmaññalakkhaṇavasena. Vidito rasavasena. Sacchikato paccupaṭṭhānavasena . Phassito padaṭṭhānavasena. Atha vā ñāto ñāṇuppādavasena. Diṭṭho cakkhuppādavasena. Vidito paññuppādavasena. Sacchikato vijjuppādavasena. Phassito ālokuppādavasena. ‘‘Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho, sabbo diṭṭho, adiṭṭho dukkhaṭṭho natthī’’tiādinā nayena ca ‘‘yāvatā sadevakassa lokassa…pe… anuvicaritaṃ manasā, sabbaṃ ñātaṃ, aññātaṃ natthī’’tiādinā nayena ca vitthāro veditabbo. Paṭhamaṃ vuttagāthā nigamanavasena puna vuttā. Taṃnigamaneyeva hi kate ñāṇanigamanampi katameva hotīti.
ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sabbaññutaññāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸದ್ಧಮ್ಮಪ್ಪಕಾಸಿನಿಯಾ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾಯ
Saddhammappakāsiniyā paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathāya
ಞಾಣಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ñāṇakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೭೨-೭೩. ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 72-73. Sabbaññutañāṇaniddeso
