Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
൭൨-൭൩. സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണനിദ്ദേസവണ്ണനാ
72-73. Sabbaññutaññāṇaniddesavaṇṇanā
൧൧൯. സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണനിദ്ദേസേ കതമം തഥാഗതസ്സ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണന്തി പുച്ഛിത്വാ തേന സമഗതികത്താ തേനേവ സഹ അനാവരണഞാണം നിദ്ദിട്ഠം. ന ഹി അനാവരണഞാണം ധമ്മതോ വിസും അത്ഥി, ഏകമേവ ഹേതം ഞാണം ആകാരഭേദതോ ദ്വേധാ വുച്ചതി സദ്ധിന്ദ്രിയസദ്ധാബലാദീനി വിയ. സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണമേവ ഹി നത്ഥി ഏതസ്സ ആവരണന്തി, കേനചി ധമ്മേന, പുഗ്ഗലേന വാ ആവരണം കാതും അസക്കുണേയ്യതായ അനാവരണന്തി വുച്ചതി ആവജ്ജനപടിബദ്ധത്താ സബ്ബധമ്മാനം. അഞ്ഞേ പന ആവജ്ജിത്വാപി ന ജാനന്തി. കേചി പനാഹു ‘‘മനോവിഞ്ഞാണം വിയ സബ്ബാരമ്മണികത്താ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം . തംയേവ ഞാണം ഇന്ദവജിരം വിയ വിസയേസു അപ്പടിഹതത്താ അനാവരണഞാണം. അനുപുബ്ബസബ്ബഞ്ഞുതാപടിക്ഖേപോ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം, സകിംസബ്ബഞ്ഞുതാപടിക്ഖേപോ അനാവരണഞാണം, ഭഗവാ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണപടിലാഭേനപി സബ്ബഞ്ഞൂതി വുച്ചതി, ന ച അനുപുബ്ബസബ്ബഞ്ഞൂ. അനാവരണഞാണപടിലാഭേനപി സബ്ബഞ്ഞൂതി വുച്ചതി, ന ച സകിംസബ്ബഞ്ഞൂ’’തി.
119. Sabbaññutaññāṇaniddese katamaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇanti pucchitvā tena samagatikattā teneva saha anāvaraṇañāṇaṃ niddiṭṭhaṃ. Na hi anāvaraṇañāṇaṃ dhammato visuṃ atthi, ekameva hetaṃ ñāṇaṃ ākārabhedato dvedhā vuccati saddhindriyasaddhābalādīni viya. Sabbaññutaññāṇameva hi natthi etassa āvaraṇanti, kenaci dhammena, puggalena vā āvaraṇaṃ kātuṃ asakkuṇeyyatāya anāvaraṇanti vuccati āvajjanapaṭibaddhattā sabbadhammānaṃ. Aññe pana āvajjitvāpi na jānanti. Keci panāhu ‘‘manoviññāṇaṃ viya sabbārammaṇikattā sabbaññutaññāṇaṃ . Taṃyeva ñāṇaṃ indavajiraṃ viya visayesu appaṭihatattā anāvaraṇañāṇaṃ. Anupubbasabbaññutāpaṭikkhepo sabbaññutaññāṇaṃ, sakiṃsabbaññutāpaṭikkhepo anāvaraṇañāṇaṃ, bhagavā sabbaññutaññāṇapaṭilābhenapi sabbaññūti vuccati, na ca anupubbasabbaññū. Anāvaraṇañāṇapaṭilābhenapi sabbaññūti vuccati, na ca sakiṃsabbaññū’’ti.
സബ്ബം സങ്ഖതമസങ്ഖതം അനവസേസം ജാനാതീതി ഏത്ഥ സബ്ബന്തി ജാതിവസേന സബ്ബധമ്മാനം നിസ്സേസപരിയാദാനം. അനവസേസന്തി ഏകേകസ്സേവ ധമ്മസ്സ സബ്ബാകാരവസേന നിസ്സേസപരിയാദാനം. സങ്ഖതമസങ്ഖതന്തി ദ്വിധാ പഭേദദസ്സനം. സങ്ഖതഞ്ഹി ഏകോ പഭേദോ, അസങ്ഖതം ഏകോ പഭേദോ. പച്ചയേഹി സങ്ഗമ്മ കതന്തി സങ്ഖതം. ഖന്ധപഞ്ചകം. തഥാ ന സങ്ഖതന്തി അസങ്ഖതം. നിബ്ബാനം. സങ്ഖതം അനിച്ചദുക്ഖാനത്താദീഹി ആകാരേഹി അനവസേസം ജാനാതി, അസങ്ഖതം സുഞ്ഞതാനിമിത്തഅപ്പണിഹിതാദീഹി ആകാരേഹി അനവസേസം ജാനാതി. നത്ഥി ഏതസ്സ സങ്ഖതസ്സ അസങ്ഖതസ്സ ച അവസേസോതി അനവസേസം. സങ്ഖതം അസങ്ഖതഞ്ച. അനേകഭേദാപി പഞ്ഞത്തി പച്ചയേഹി അകതത്താ അസങ്ഖതപക്ഖം ഭജതി. സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണഞ്ഹി സബ്ബാപി പഞ്ഞത്തിയോ അനേകഭേദതോ ജാനാതി. അഥ വാ സബ്ബന്തി സബ്ബധമ്മഗ്ഗഹണം. അനവസേസന്തി നിപ്പദേസഗ്ഗഹണം. തത്ഥ ആവരണം നത്ഥീതി തത്ഥ തസ്മിം അനവസേസേ സങ്ഖതാസങ്ഖതേ നിസ്സങ്ഗത്താ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണസ്സ ആവരണം നത്ഥീതി തദേവ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം അനാവരണഞാണം നാമാതി അത്ഥോ.
Sabbaṃ saṅkhatamasaṅkhataṃ anavasesaṃ jānātīti ettha sabbanti jātivasena sabbadhammānaṃ nissesapariyādānaṃ. Anavasesanti ekekasseva dhammassa sabbākāravasena nissesapariyādānaṃ. Saṅkhatamasaṅkhatanti dvidhā pabhedadassanaṃ. Saṅkhatañhi eko pabhedo, asaṅkhataṃ eko pabhedo. Paccayehi saṅgamma katanti saṅkhataṃ. Khandhapañcakaṃ. Tathā na saṅkhatanti asaṅkhataṃ. Nibbānaṃ. Saṅkhataṃ aniccadukkhānattādīhi ākārehi anavasesaṃ jānāti, asaṅkhataṃ suññatānimittaappaṇihitādīhi ākārehi anavasesaṃ jānāti. Natthi etassa saṅkhatassa asaṅkhatassa ca avasesoti anavasesaṃ. Saṅkhataṃ asaṅkhatañca. Anekabhedāpi paññatti paccayehi akatattā asaṅkhatapakkhaṃ bhajati. Sabbaññutaññāṇañhi sabbāpi paññattiyo anekabhedato jānāti. Atha vā sabbanti sabbadhammaggahaṇaṃ. Anavasesanti nippadesaggahaṇaṃ. Tattha āvaraṇaṃ natthīti tattha tasmiṃ anavasese saṅkhatāsaṅkhate nissaṅgattā sabbaññutaññāṇassa āvaraṇaṃ natthīti tadeva sabbaññutaññāṇaṃ anāvaraṇañāṇaṃ nāmāti attho.
൧൨൦. ഇദാനി അനേകവിസയഭേദതോ ദസ്സേതും അതീതന്തിആദിമാഹ. തത്ഥ അതീതം അനാഗതം പച്ചുപ്പന്നന്തി കാലഭേദതോ ദസ്സിതം, ചക്ഖു ചേവ രൂപാ ചാതിആദി വത്ഥാരമ്മണഭേദതോ. ഏവം തം സബ്ബന്തി തേസം ചക്ഖുരൂപാനം അനവസേസപരിയാദാനം. ഏവം സേസേസു. യാവതാതി അനവസേസപരിയാദാനം. അനിച്ചട്ഠന്തിആദി സാമഞ്ഞലക്ഖണഭേദതോ ദസ്സിതം. അനിച്ചട്ഠന്തി ച അനിച്ചാകാരം. പച്ചത്തത്ഥേ വാ ഉപയോഗവചനം. ഏസ നയോ ഏദിസേസു. രൂപസ്സാതിആദി ഖന്ധഭേദതോ ദസ്സിതം. ചക്ഖുസ്സ…പേ॰… ജരാമരണസ്സാതി ഹേട്ഠാ വുത്തപേയ്യാലനയേന യോജേതബ്ബം. അഭിഞ്ഞായാതിആദീസു ഹേട്ഠാ വുത്തഞാണാനേവ. അഭിഞ്ഞട്ഠന്തി അഭിജാനനസഭാവം. ഏസ നയോ ഏദിസേസു. ഖന്ധാനം ഖന്ധട്ഠന്തിആദി ഹേട്ഠാ വുത്തനയേനേവ വേദിതബ്ബം. കുസലേ ധമ്മേതിആദി കുസലത്തികവസേന ഭേദോ. കാമാവചരേ ധമ്മേതിആദി ചതുഭൂമകവസേന. ഉഭയത്ഥാപി ‘‘സബ്ബേ ജാനാതീ’’തി ബഹുവചനപാഠോ സുന്ദരോ. ഏകവചനസോതേ പതിതത്താ പന പോത്ഥകേസു ഏകവചനേന ലിഖിതം. ദുക്ഖസ്സാതിആദി ചുദ്ദസന്നം ബുദ്ധഞാണാനം വിസയഭേദോ. ഇന്ദ്രിയപരോപരിയത്തേ ഞാണന്തിആദീനി ചത്താരി ഞാണാനി വത്വാ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം കസ്മാ ന വുത്തന്തി ചേ? വുച്ചമാനസ്സ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണത്താ. വിസയഭേദതോ ഹി സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണേ വുച്ചമാനേ തം ഞാണം ന വത്തബ്ബം ഹോതി, സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം പന സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണസ്സ വിസയോ ഹോതിയേവ.
120. Idāni anekavisayabhedato dassetuṃ atītantiādimāha. Tattha atītaṃ anāgataṃ paccuppannanti kālabhedato dassitaṃ, cakkhu ceva rūpā cātiādi vatthārammaṇabhedato. Evaṃ taṃ sabbanti tesaṃ cakkhurūpānaṃ anavasesapariyādānaṃ. Evaṃ sesesu. Yāvatāti anavasesapariyādānaṃ. Aniccaṭṭhantiādi sāmaññalakkhaṇabhedato dassitaṃ. Aniccaṭṭhanti ca aniccākāraṃ. Paccattatthe vā upayogavacanaṃ. Esa nayo edisesu. Rūpassātiādi khandhabhedato dassitaṃ. Cakkhussa…pe… jarāmaraṇassāti heṭṭhā vuttapeyyālanayena yojetabbaṃ. Abhiññāyātiādīsu heṭṭhā vuttañāṇāneva. Abhiññaṭṭhanti abhijānanasabhāvaṃ. Esa nayo edisesu. Khandhānaṃ khandhaṭṭhantiādi heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ. Kusale dhammetiādi kusalattikavasena bhedo. Kāmāvacare dhammetiādi catubhūmakavasena. Ubhayatthāpi ‘‘sabbe jānātī’’ti bahuvacanapāṭho sundaro. Ekavacanasote patitattā pana potthakesu ekavacanena likhitaṃ. Dukkhassātiādi cuddasannaṃ buddhañāṇānaṃ visayabhedo. Indriyaparopariyatte ñāṇantiādīni cattāri ñāṇāni vatvā sabbaññutaññāṇaṃ kasmā na vuttanti ce? Vuccamānassa sabbaññutaññāṇattā. Visayabhedato hi sabbaññutaññāṇe vuccamāne taṃ ñāṇaṃ na vattabbaṃ hoti, sabbaññutaññāṇaṃ pana sabbaññutaññāṇassa visayo hotiyeva.
പുന കാളകാരാമസുത്തന്താദീസു (അ॰ നി॰ ൪.൨൪) വുത്തനയേന സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണഭൂമിം ദസ്സേന്തോ യാവതാ സദേവകസ്സ ലോകസ്സാതിആദിമാഹ. തത്ഥ സഹ ദേവേഹി സദേവകസ്സ. സഹ മാരേന സമാരകസ്സ . സഹ ബ്രഹ്മുനാ സബ്രഹ്മകസ്സ ലോകസ്സ. സഹ സമണബ്രാഹ്മണേഹി സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ. സഹ ദേവമനുസ്സേഹി സദേവമനുസ്സായ പജായ. പജാതത്താ പജാതി സത്തലോകസ്സ പരിയായവചനമേതം. തത്ഥ സദേവകവചനേന പഞ്ചകാമാവചരദേവഗ്ഗഹണം, സമാരകവചനേന ഛട്ഠകാമാവചരദേവഗ്ഗഹണം, സബ്രഹ്മകവചനേന ബ്രഹ്മകായികാദിബ്രഹ്മഗ്ഗഹണം, സസ്സമണബ്രാഹ്മണിവചനേന സാസനസ്സ പച്ചത്ഥികപച്ചാമിത്തസമണബ്രാഹ്മണഗ്ഗഹണം സമിതപാപബാഹിതപാപസമണബ്രാഹ്മണഗ്ഗഹണഞ്ച, പജാവചനേന സത്തലോകഗ്ഗഹണം, സദേവമനുസ്സവചനേന സമ്മുതിദേവസേസമനുസ്സഗ്ഗഹണം വേദിതബ്ബം. ഏവമേത്ഥ തീഹി പദേഹി ഓകാസലോകോ, ദ്വീഹി പജാവസേന സത്തലോകോ ഗഹിതോതി വേദിതബ്ബോ.
Puna kāḷakārāmasuttantādīsu (a. ni. 4.24) vuttanayena sabbaññutaññāṇabhūmiṃ dassento yāvatā sadevakassa lokassātiādimāha. Tattha saha devehi sadevakassa. Saha mārena samārakassa. Saha brahmunā sabrahmakassa lokassa. Saha samaṇabrāhmaṇehi sassamaṇabrāhmaṇiyā. Saha devamanussehi sadevamanussāya pajāya. Pajātattā pajāti sattalokassa pariyāyavacanametaṃ. Tattha sadevakavacanena pañcakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, samārakavacanena chaṭṭhakāmāvacaradevaggahaṇaṃ, sabrahmakavacanena brahmakāyikādibrahmaggahaṇaṃ, sassamaṇabrāhmaṇivacanena sāsanassa paccatthikapaccāmittasamaṇabrāhmaṇaggahaṇaṃ samitapāpabāhitapāpasamaṇabrāhmaṇaggahaṇañca, pajāvacanena sattalokaggahaṇaṃ, sadevamanussavacanena sammutidevasesamanussaggahaṇaṃ veditabbaṃ. Evamettha tīhi padehi okāsaloko, dvīhi pajāvasena sattaloko gahitoti veditabbo.
അപരോ നയോ – സദേവകഗ്ഗഹണേന അരൂപാവചരലോകോ ഗഹിതോ, സമാരകഗ്ഗഹണേന ഛകാമാവചരദേവലോകോ, സബ്രഹ്മകഗ്ഗഹണേന രൂപാവചരബ്രഹ്മലോകോ, സസ്സമണബ്രാഹ്മണാദിഗ്ഗഹണേന ചതുപരിസവസേന, സമ്മുതിദേവേഹി വാ സഹ മനുസ്സലോകോ, അവസേസസത്തലോകോ വാ.
Aparo nayo – sadevakaggahaṇena arūpāvacaraloko gahito, samārakaggahaṇena chakāmāvacaradevaloko, sabrahmakaggahaṇena rūpāvacarabrahmaloko, sassamaṇabrāhmaṇādiggahaṇena catuparisavasena, sammutidevehi vā saha manussaloko, avasesasattaloko vā.
അപിചേത്ഥ സദേവകവചനേന ഉക്കട്ഠപരിച്ഛേദതോ സബ്ബസ്സപി ലോകസ്സ ദിട്ഠാദിജാനനഭാവം സാധേതി. തതോ യേസം സിയാ ‘‘മാരോ മഹാനുഭാവോ ഛകാമാവചരിസ്സരോ വസവത്തീ, കിം തസ്സാപി ദിട്ഠാദിം ജാനാതീ’’തി, തേസം വിമതിം വിധമന്തോ ‘‘സമാരകസ്സാ’’തി ആഹ. യേസം പന സിയാ ‘‘ബ്രഹ്മാ മഹാനുഭാവോ ഏകങ്ഗുലിയാ ഏകസ്മിം ചക്കവാളസഹസ്സേ ആലോകം ഫരതി, ദ്വീഹി…പേ॰… ദസഹി അങ്ഗുലീഹി ദസസു ചക്കവാളസഹസ്സേസു ആലോകം ഫരതി, അനുത്തരഞ്ച ഝാനസമാപത്തിസുഖം പടിസംവേദേതി, കിം തസ്സാപി ദിട്ഠാദിം ജാനാതീ’’തി, തേസം വിമതിം വിധമന്തോ ‘‘സബ്രഹ്മകസ്സാ’’തി ആഹ. തതോ യേസം സിയാ ‘‘പുഥൂ സമണബ്രാഹ്മണാ സാസനസ്സ പച്ചത്ഥികാ, കിം തേസമ്പി ദിട്ഠാദിം ജാനാതീ’’തി, തേസം വിമതിം വിധമന്തോ ‘‘സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായാ’’തി ആഹ. ഏവം ഉക്കട്ഠാനം ദിട്ഠാദിജാനനഭാവം പകാസേത്വാ അഥ സമ്മുതിദേവേ അവസേസമനുസ്സേ ച ഉപാദായ ഉക്കട്ഠപരിച്ഛേദവസേന സേസസത്തലോകസ്സ ദിട്ഠാദിജാനനഭാവം പകാസേതി. അയമേത്ഥ അനുസന്ധിക്കമോ. പോരാണാ പനാഹു – സദേവകസ്സാതി ദേവതാഹി സദ്ധിം അവസേസലോകസ്സ . സമാരകസ്സാതി മാരേന സദ്ധിം അവസേസലോകസ്സ. സബ്രഹ്മകസ്സാതി ബ്രഹ്മേഹി സദ്ധിം അവസേസലോകസ്സ. ഏവം സബ്ബേപി തിഭവൂപഗേ സത്തേ തീഹാകാരേഹി തീസു പദേസു പക്ഖിപിത്വാ പുന ദ്വീഹാകാരേഹി പരിയാദാതും സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായാതി വുത്തം. ഏവം പഞ്ചഹി പദേഹി തേന തേന ആകാരേന തേധാതുകമേവ പരിയാദിന്നം ഹോതീതി.
Apicettha sadevakavacanena ukkaṭṭhaparicchedato sabbassapi lokassa diṭṭhādijānanabhāvaṃ sādheti. Tato yesaṃ siyā ‘‘māro mahānubhāvo chakāmāvacarissaro vasavattī, kiṃ tassāpi diṭṭhādiṃ jānātī’’ti, tesaṃ vimatiṃ vidhamanto ‘‘samārakassā’’ti āha. Yesaṃ pana siyā ‘‘brahmā mahānubhāvo ekaṅguliyā ekasmiṃ cakkavāḷasahasse ālokaṃ pharati, dvīhi…pe… dasahi aṅgulīhi dasasu cakkavāḷasahassesu ālokaṃ pharati, anuttarañca jhānasamāpattisukhaṃ paṭisaṃvedeti, kiṃ tassāpi diṭṭhādiṃ jānātī’’ti, tesaṃ vimatiṃ vidhamanto ‘‘sabrahmakassā’’ti āha. Tato yesaṃ siyā ‘‘puthū samaṇabrāhmaṇā sāsanassa paccatthikā, kiṃ tesampi diṭṭhādiṃ jānātī’’ti, tesaṃ vimatiṃ vidhamanto ‘‘sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāyā’’ti āha. Evaṃ ukkaṭṭhānaṃ diṭṭhādijānanabhāvaṃ pakāsetvā atha sammutideve avasesamanusse ca upādāya ukkaṭṭhaparicchedavasena sesasattalokassa diṭṭhādijānanabhāvaṃ pakāseti. Ayamettha anusandhikkamo. Porāṇā panāhu – sadevakassāti devatāhi saddhiṃ avasesalokassa . Samārakassāti mārena saddhiṃ avasesalokassa. Sabrahmakassāti brahmehi saddhiṃ avasesalokassa. Evaṃ sabbepi tibhavūpage satte tīhākārehi tīsu padesu pakkhipitvā puna dvīhākārehi pariyādātuṃ sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāyāti vuttaṃ. Evaṃ pañcahi padehi tena tena ākārena tedhātukameva pariyādinnaṃ hotīti.
ദിട്ഠന്തി രൂപായതനം. സുതന്തി സദ്ദായതനം. മുതന്തി പത്വാ ഗഹേതബ്ബതോ ഗന്ധായതനം, രസായതനം, ഫോട്ഠബ്ബായതനം. വിഞ്ഞാതന്തി സുഖദുക്ഖാദിധമ്മാരമ്മണം. പത്തന്തി പരിയേസിത്വാ വാ അപരിയേസിത്വാ വാ പത്തം. പരിയേസിതന്തി പത്തം വാ അപ്പത്തം വാ പരിയേസിതം. അനുവിചരിതം മനസാതി ചിത്തേന അനുസഞ്ചരിതം. സബ്ബം ജാനാതീതി ഇമിനാ ഏതം ദസ്സേതി – യം അപരിമാനാസു ലോകധാതൂസു ഇമസ്സ സദേവകസ്സ ലോകസ്സ ‘‘നീലം പീത’’ന്തിആദി (ധ॰ സ॰ ൬൧൯) രൂപാരമ്മണം ചക്ഖുദ്വാരേ ആപാഥം ആഗച്ഛതി, അയം സത്തോ ഇമസ്മിം ഖണേ ഇമം നാമ രൂപാരമ്മണം ദിസ്വാ സുമനോ വാ ദുമ്മനോ വാ മജ്ഝത്തോ വാ ജാതോതി തം സബ്ബം തഥാഗതസ്സ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം ജാനാതി. തഥാ യം അപരിമാണാസു ലോകധാതൂസു ഇമസ്സ സദേവകസ്സ ലോകസ്സ ‘‘ഭേരിസദ്ദോ, മുദിങ്ഗസദ്ദോ’’തിആദി സദ്ദാരമ്മണം സോതദ്വാരേ ആപാഥം ആഗച്ഛതി, ‘‘മൂലഗന്ധോ തചഗന്ധോ’’തിആദി (ധ॰ സ॰ ൬൨൪-൬൨൭) ഗന്ധാരമ്മണം ഘാനദ്വാരേ ആപാഥം ആഗച്ഛതി, ‘‘മൂലരസോ, ഖന്ധരസോ’’തിആദി (ധ॰ സ॰ ൬൨൮-൬൩൧) രസാരമ്മണം ജിവ്ഹാദ്വാരേ ആപാഥം ആഗച്ഛതി, ‘‘കക്ഖളം, മുദുക’’ന്തിആദി (ധ॰ സ॰ ൬൪൭-൬൫൦) പഥവീധാതുതേജോധാതുവായോധാതുഭേദം ഫോട്ഠബ്ബാരമ്മണം കായദ്വാരേ ആപാഥം ആഗച്ഛതി, അയം സത്തോ ഇമസ്മിം ഖണേ ഇമം നാമ ഫോട്ഠബ്ബാരമ്മണം ഫുസിത്വാ സുമനോ വാ ദുമ്മനോ വാ മജ്ഝത്തോ വാ ജാതോതി തം സബ്ബം തഥാഗതസ്സ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം ജാനാതി. തഥാ യം അപരിമാണാസു ലോകധാതൂസു ഇമസ്സ സദേവകസ്സ ലോകസ്സ സുഖദുക്ഖാദിഭേദം ധമ്മാരമ്മണം മനോദ്വാരേ ആപാഥം ആഗച്ഛതി, അയം സത്തോ ഇമസ്മിം ഖണേ ഇമം നാമ ധമ്മാരമ്മണം വിജാനിത്വാ സുമനോ വാ ദുമ്മനോ വാ മജ്ഝത്തോ വാ ജാതോതി തം സബ്ബം തഥാഗതസ്സ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം ജാനാതി. ഇമസ്സ പന മഹാജനസ്സ പരിയേസിത്വാ അപ്പത്തമ്പി അത്ഥി, പരിയേസിത്വാ പത്തമ്പി അത്ഥി. അപരിയേസിത്വാ അപ്പത്തമ്പി അത്ഥി, അപരിയേസിത്വാ പത്തമ്പി അത്ഥി. സബ്ബം തഥാഗതസ്സ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണേന അപ്പത്തം നാമ നത്ഥീതി.
Diṭṭhanti rūpāyatanaṃ. Sutanti saddāyatanaṃ. Mutanti patvā gahetabbato gandhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ. Viññātanti sukhadukkhādidhammārammaṇaṃ. Pattanti pariyesitvā vā apariyesitvā vā pattaṃ. Pariyesitanti pattaṃ vā appattaṃ vā pariyesitaṃ. Anuvicaritaṃ manasāti cittena anusañcaritaṃ. Sabbaṃ jānātīti iminā etaṃ dasseti – yaṃ aparimānāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa ‘‘nīlaṃ pīta’’ntiādi (dha. sa. 619) rūpārammaṇaṃ cakkhudvāre āpāthaṃ āgacchati, ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma rūpārammaṇaṃ disvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jātoti taṃ sabbaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇaṃ jānāti. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa ‘‘bherisaddo, mudiṅgasaddo’’tiādi saddārammaṇaṃ sotadvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘mūlagandho tacagandho’’tiādi (dha. sa. 624-627) gandhārammaṇaṃ ghānadvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘mūlaraso, khandharaso’’tiādi (dha. sa. 628-631) rasārammaṇaṃ jivhādvāre āpāthaṃ āgacchati, ‘‘kakkhaḷaṃ, muduka’’ntiādi (dha. sa. 647-650) pathavīdhātutejodhātuvāyodhātubhedaṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ kāyadvāre āpāthaṃ āgacchati, ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma phoṭṭhabbārammaṇaṃ phusitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jātoti taṃ sabbaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇaṃ jānāti. Tathā yaṃ aparimāṇāsu lokadhātūsu imassa sadevakassa lokassa sukhadukkhādibhedaṃ dhammārammaṇaṃ manodvāre āpāthaṃ āgacchati, ayaṃ satto imasmiṃ khaṇe imaṃ nāma dhammārammaṇaṃ vijānitvā sumano vā dummano vā majjhatto vā jātoti taṃ sabbaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇaṃ jānāti. Imassa pana mahājanassa pariyesitvā appattampi atthi, pariyesitvā pattampi atthi. Apariyesitvā appattampi atthi, apariyesitvā pattampi atthi. Sabbaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇena appattaṃ nāma natthīti.
൧൨൧. പുന അപരേന പരിയായേന സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണഭാവസാധനത്ഥം ന തസ്സാതി ഗാഥമാഹ. തത്ഥ ന തസ്സ അദ്ദിട്ഠമിധത്ഥി കിഞ്ചീതി തസ്സ തഥാഗതസ്സ ഇധ ഇമസ്മിം തേധാതുകേ ലോകേ, ഇമസ്മിം പച്ചുപ്പന്നകാലേ വാ പഞ്ഞാചക്ഖുനാ അദ്ദിട്ഠം നാമ കിഞ്ചി അപ്പമത്തകമ്പി ന അത്ഥി ന സംവിജ്ജതി. അത്ഥീതി ഇദം വത്തമാനകാലികം ആഖ്യാതപദം. ഇമിനാ പച്ചുപ്പന്നകാലികസ്സ സബ്ബധമ്മസ്സ ഞാതഭാവം ദസ്സേതി. ഗാഥാബന്ധസുഖത്ഥം പനേത്ഥ ദ-കാരോ സംയുത്തോ. അഥോ അവിഞ്ഞാതന്തി ഏത്ഥ അഥോഇതി വചനോപാദാനേ നിപാതോ. അവിഞ്ഞാതന്തി അതീതകാലികം അവിഞ്ഞാതം നാമ കിഞ്ചി ധമ്മജാതം. നാഹോസീതി പാഠസേസോ. അബ്യയഭൂതസ്സ അത്ഥിസദ്ദസ്സ ഗഹണേ പാഠസേസം വിനാപി യുജ്ജതിയേവ. ഇമിനാ അതീതകാലികസ്സ സബ്ബധമ്മസ്സ ഞാതഭാവം ദസ്സേതി . അജാനിതബ്ബന്തി അനാഗതകാലികം അജാനിതബ്ബം നാമ ധമ്മജാതം ന ഭവിസ്സതി, നത്ഥി വാ. ഇമിനാ അനാഗതകാലികസ്സ സബ്ബധമ്മസ്സ ഞാതഭാവം ദസ്സേതി. ജാനനകിരിയാവിസേസനമത്തമേവ വാ ഏത്ഥ അ-കാരോ. സബ്ബം അഭിഞ്ഞാസി യദത്ഥി നേയ്യന്തി ഏത്ഥ യം തേകാലികം വാ കാലവിമുത്തം വാ നേയ്യം ജാനിതബ്ബം കിഞ്ചി ധമ്മജാതം അത്ഥി, തം സബ്ബം തഥാഗതോ അഭിഞ്ഞാസി അധികേന സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണേന ജാനി പടിവിജ്ഝി. ഏത്ഥ അത്ഥിസദ്ദേന തേകാലികസ്സ കാലവിമുത്തസ്സ ച ഗഹണാ അത്ഥി-സദ്ദോ അബ്യയഭൂതോയേവ ദട്ഠബ്ബോ. തഥാഗതോ തേന സമന്തചക്ഖൂതി കാലവസേന ഓകാസവസേന ച നിപ്പദേസത്താ സമന്താ സബ്ബതോ പവത്തം ഞാണചക്ഖു അസ്സാതി സമന്തചക്ഖു. തേന യഥാവുത്തേന കാരണേന തഥാഗതോ സമന്തചക്ഖു, സബ്ബഞ്ഞൂതി വുത്തം ഹോതി. ഇമിസ്സാ ഗാഥായ പുഗ്ഗലാധിട്ഠാനായ ദേസനായ സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം സാധിതം.
121. Puna aparena pariyāyena sabbaññutaññāṇabhāvasādhanatthaṃ na tassāti gāthamāha. Tattha na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñcīti tassa tathāgatassa idha imasmiṃ tedhātuke loke, imasmiṃ paccuppannakāle vā paññācakkhunā addiṭṭhaṃ nāma kiñci appamattakampi na atthi na saṃvijjati. Atthīti idaṃ vattamānakālikaṃ ākhyātapadaṃ. Iminā paccuppannakālikassa sabbadhammassa ñātabhāvaṃ dasseti. Gāthābandhasukhatthaṃ panettha da-kāro saṃyutto. Atho aviññātanti ettha athoiti vacanopādāne nipāto. Aviññātanti atītakālikaṃ aviññātaṃ nāma kiñci dhammajātaṃ. Nāhosīti pāṭhaseso. Abyayabhūtassa atthisaddassa gahaṇe pāṭhasesaṃ vināpi yujjatiyeva. Iminā atītakālikassa sabbadhammassa ñātabhāvaṃ dasseti . Ajānitabbanti anāgatakālikaṃ ajānitabbaṃ nāma dhammajātaṃ na bhavissati, natthi vā. Iminā anāgatakālikassa sabbadhammassa ñātabhāvaṃ dasseti. Jānanakiriyāvisesanamattameva vā ettha a-kāro. Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyanti ettha yaṃ tekālikaṃ vā kālavimuttaṃ vā neyyaṃ jānitabbaṃ kiñci dhammajātaṃ atthi, taṃ sabbaṃ tathāgato abhiññāsi adhikena sabbaññutaññāṇena jāni paṭivijjhi. Ettha atthisaddena tekālikassa kālavimuttassa ca gahaṇā atthi-saddo abyayabhūtoyeva daṭṭhabbo. Tathāgato tena samantacakkhūti kālavasena okāsavasena ca nippadesattā samantā sabbato pavattaṃ ñāṇacakkhu assāti samantacakkhu. Tena yathāvuttena kāraṇena tathāgato samantacakkhu, sabbaññūti vuttaṃ hoti. Imissā gāthāya puggalādhiṭṭhānāya desanāya sabbaññutaññāṇaṃ sādhitaṃ.
പുന ബുദ്ധഞാണാനം വിസയവസേന സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണം ദസ്സേതുകാമോ സമന്തചക്ഖൂതി കേനട്ഠേന സമന്തചക്ഖൂതിആദിമാഹ. തത്ഥ ഗാഥായ സമന്തചക്ഖൂതി വുത്തപദേ യം തം സമന്തചക്ഖു, തം കേനട്ഠേന സമന്തചക്ഖൂതി അത്ഥോ. അത്ഥോ പനസ്സ യാവതാ ദുക്ഖസ്സ ദുക്ഖട്ഠോതിആദീഹി വുത്തോയേവ ഹോതി. സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണഞ്ഹി സമന്തചക്ഖു. യഥാഹ – ‘‘സമന്തചക്ഖു വുച്ചതി സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണ’’ന്തി (ചൂളനി॰ ധോതകമാണവപുച്ഛാനിദ്ദേസ ൩൨). തസ്മിം സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണട്ഠേ വുത്തേ സമന്തചക്ഖുട്ഠോ വുത്തോയേവ ഹോതീതി. ബുദ്ധസ്സേവ ഞാണാനീതി ബുദ്ധഞാണാനി. ദുക്ഖേ ഞാണാദീനിപി ഹി സബ്ബാകാരേന ബുദ്ധസ്സേവ ഭഗവതോ പവത്തന്തി, ഇതരേസം പന ഏകദേസമത്തേനേവ പവത്തന്തി. സാവകസാധാരണാനീതി പന ഏകദേസേനാപി അത്ഥിതം സന്ധായ വുത്തം. സബ്ബോ ഞാതോതി സബ്ബോ ഞാണേന ഞാതോ. അഞ്ഞാതോ ദുക്ഖട്ഠോ നത്ഥീതി വുത്തമേവ അത്ഥം പടിസേധേന വിഭാവേതി. സബ്ബോ ദിട്ഠോതി ന കേവലം ഞാതമത്തോയേവ, അഥ ഖോ ചക്ഖുനാ ദിട്ഠോ വിയ കതോ. സബ്ബോ വിദിതോതി ന കേവലം ദിട്ഠമത്തോയേവ, അഥ ഖോ പാകടോ. സബ്ബോ സച്ഛികതോതി ന കേവലം വിദിതോയേവ, അഥ ഖോ തത്ഥ ഞാണപടിലാഭവസേന പച്ചക്ഖീകതോ. സബ്ബോ ഫസ്സിതോതി ന കേവലം സച്ഛികതോയേവ, അഥ ഖോ പുനപ്പുനം യഥാരുചി സമുദാചാരവസേന ഫുട്ഠോതി. അഥ വാ ഞാതോ സഭാവലക്ഖണവസേന. ദിട്ഠോ സാമഞ്ഞലക്ഖണവസേന. വിദിതോ രസവസേന. സച്ഛികതോ പച്ചുപട്ഠാനവസേന . ഫസ്സിതോ പദട്ഠാനവസേന. അഥ വാ ഞാതോ ഞാണുപ്പാദവസേന. ദിട്ഠോ ചക്ഖുപ്പാദവസേന. വിദിതോ പഞ്ഞുപ്പാദവസേന. സച്ഛികതോ വിജ്ജുപ്പാദവസേന. ഫസ്സിതോ ആലോകുപ്പാദവസേന. ‘‘യാവതാ ദുക്ഖസ്സ ദുക്ഖട്ഠോ, സബ്ബോ ദിട്ഠോ, അദിട്ഠോ ദുക്ഖട്ഠോ നത്ഥീ’’തിആദിനാ നയേന ച ‘‘യാവതാ സദേവകസ്സ ലോകസ്സ…പേ॰… അനുവിചരിതം മനസാ, സബ്ബം ഞാതം, അഞ്ഞാതം നത്ഥീ’’തിആദിനാ നയേന ച വിത്ഥാരോ വേദിതബ്ബോ. പഠമം വുത്തഗാഥാ നിഗമനവസേന പുന വുത്താ. തംനിഗമനേയേവ ഹി കതേ ഞാണനിഗമനമ്പി കതമേവ ഹോതീതി.
Puna buddhañāṇānaṃ visayavasena sabbaññutaññāṇaṃ dassetukāmo samantacakkhūti kenaṭṭhena samantacakkhūtiādimāha. Tattha gāthāya samantacakkhūti vuttapade yaṃ taṃ samantacakkhu, taṃ kenaṭṭhena samantacakkhūti attho. Attho panassa yāvatādukkhassa dukkhaṭṭhotiādīhi vuttoyeva hoti. Sabbaññutaññāṇañhi samantacakkhu. Yathāha – ‘‘samantacakkhu vuccati sabbaññutaññāṇa’’nti (cūḷani. dhotakamāṇavapucchāniddesa 32). Tasmiṃ sabbaññutaññāṇaṭṭhe vutte samantacakkhuṭṭho vuttoyeva hotīti. Buddhasseva ñāṇānīti buddhañāṇāni. Dukkhe ñāṇādīnipi hi sabbākārena buddhasseva bhagavato pavattanti, itaresaṃ pana ekadesamatteneva pavattanti. Sāvakasādhāraṇānīti pana ekadesenāpi atthitaṃ sandhāya vuttaṃ. Sabbo ñātoti sabbo ñāṇena ñāto. Aññāto dukkhaṭṭho natthīti vuttameva atthaṃ paṭisedhena vibhāveti. Sabbo diṭṭhoti na kevalaṃ ñātamattoyeva, atha kho cakkhunā diṭṭho viya kato. Sabbo viditoti na kevalaṃ diṭṭhamattoyeva, atha kho pākaṭo. Sabbo sacchikatoti na kevalaṃ viditoyeva, atha kho tattha ñāṇapaṭilābhavasena paccakkhīkato. Sabbo phassitoti na kevalaṃ sacchikatoyeva, atha kho punappunaṃ yathāruci samudācāravasena phuṭṭhoti. Atha vā ñāto sabhāvalakkhaṇavasena. Diṭṭho sāmaññalakkhaṇavasena. Vidito rasavasena. Sacchikato paccupaṭṭhānavasena . Phassito padaṭṭhānavasena. Atha vā ñāto ñāṇuppādavasena. Diṭṭho cakkhuppādavasena. Vidito paññuppādavasena. Sacchikato vijjuppādavasena. Phassito ālokuppādavasena. ‘‘Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho, sabbo diṭṭho, adiṭṭho dukkhaṭṭho natthī’’tiādinā nayena ca ‘‘yāvatā sadevakassa lokassa…pe… anuvicaritaṃ manasā, sabbaṃ ñātaṃ, aññātaṃ natthī’’tiādinā nayena ca vitthāro veditabbo. Paṭhamaṃ vuttagāthā nigamanavasena puna vuttā. Taṃnigamaneyeva hi kate ñāṇanigamanampi katameva hotīti.
സബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Sabbaññutaññāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
സദ്ധമ്മപ്പകാസിനിയാ പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗ-അട്ഠകഥായ
Saddhammappakāsiniyā paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathāya
ഞാണകഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Ñāṇakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗപാളി • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ൭൨-൭൩. സബ്ബഞ്ഞുതഞാണനിദ്ദേസോ • 72-73. Sabbaññutañāṇaniddeso