| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්‌දපඤ්‌හපාළි • Milindapañhapāḷi |
2. සබ්‌බසත්‌තහිතඵරණපඤ්‌හො
2. Sabbasattahitapharaṇapañho
2. ‘‘භන්‌තෙ නාගසෙන, තුම්‌හෙ භණථ ‘තථාගතො සබ්‌බසත්‌තානං අහිතමපනෙත්‌වා හිතමුපදහතී’ති. පුන ච භණථ අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධූපමෙ ධම්‌මපරියායෙ භඤ්‌ඤමානෙ ‘සට්‌ඨිමත්‌තානං භික්‌ඛූනං උණ්‌හං ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගත’න්‌ති. අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධූපමං, භන්‌තෙ, ධම්‌මපරියායං දෙසෙන්‌තෙන තථාගතෙන සට්‌ඨිමත්‌තානං භික්‌ඛූනං හිතමපනෙත්‌වා අහිතමුපදහිතං. යදි, භන්‌තෙ නාගසෙන, තථාගතො සබ්‌බසත්‌තානං අහිතමපනෙත්‌වා හිතමුපදහති, තෙන හි අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධූපමෙ ධම්‌මපරියායෙ භඤ්‌ඤමානෙ සට්‌ඨිමත්‌තානං භික්‌ඛූනං උණ්‌හං ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගතන්‌ති යං වචනං, තං මිච්‌ඡා. යදි අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධූපමෙ ධම්‌මපරියායෙ භඤ්‌ඤමානෙ සට්‌ඨිමත්‌තානං භික්‌ඛූනං උණ්‌හං ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගතං, තෙන හි තථාගතො සබ්‌බසත්‌තානං අහිතමපනෙත්‌වා හිතමුපදහතීති තම්‌පි වචනං මිච්‌ඡා. අයම්‌පි උභතො කොටිකො පඤ්‌හො තවානුප්‌පත්‌තො, සො තයා නිබ්‌බාහිතබ්‌බො’’ති.
2. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘tathāgato sabbasattānaṃ ahitamapanetvā hitamupadahatī’ti. Puna ca bhaṇatha aggikkhandhūpame dhammapariyāye bhaññamāne ‘saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggata’nti. Aggikkhandhūpamaṃ, bhante, dhammapariyāyaṃ desentena tathāgatena saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ hitamapanetvā ahitamupadahitaṃ. Yadi, bhante nāgasena, tathāgato sabbasattānaṃ ahitamapanetvā hitamupadahati, tena hi aggikkhandhūpame dhammapariyāye bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggatanti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi aggikkhandhūpame dhammapariyāye bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggataṃ, tena hi tathāgato sabbasattānaṃ ahitamapanetvā hitamupadahatīti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘තථාගතො , මහාරාජ, සබ්‌බසත්‌තානං අහිතමපනෙත්‌වා හිතමුපදහති, අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධූපමෙ ධම්‌මපරියායෙ භඤ්‌ඤමානෙ සට්‌ඨිමත්‌තානං භික්‌ඛූනං උණ්‌හං ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගතං, තඤ්‌ච පන න තථාගතස්‌ස කතෙන, තෙසං යෙව අත්‌තනො කතෙනා’’ති.
‘‘Tathāgato , mahārāja, sabbasattānaṃ ahitamapanetvā hitamupadahati, aggikkhandhūpame dhammapariyāye bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggataṃ, tañca pana na tathāgatassa katena, tesaṃ yeva attano katenā’’ti.
‘‘යදි, භන්‌තෙ නාගසෙන, තථාගතො අග්‌ගික්‌ඛන්‌ධූපමං ධම්‌මපරියායං න භාසෙය්‍ය, අපි නු තෙසං උණ්‌හං ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගච්‌ඡෙය්‍යාති, න හි, මහාරාජ, මිච්‌ඡාපටිපන්‌නානං තෙසං භගවතො ධම්‌මපරියායං සුත්‌වා පරිළාහො කායෙ උප්‌පජ්‌ජි, තෙන තෙසං පරිළාහෙන උණ්‌හං ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගත’’න්‌ති. ‘‘තෙන හි, භන්‌තෙ නාගසෙන, තථාගතස්‌සෙව කතෙන තෙසං උණ්‌හං ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගතං, තථාගතො යෙව තත්‌ථ අධිකාරො තෙසං නාසනාය, යථා නාම, භන්‌තෙ නාගසෙන, අහි වම්‌මිකං පවිසෙය්‍ය, අථඤ්‌ඤතරො පංසුකාමො පුරිසො වම්‌මිකං භින්‌දිත්‌වා පංසුං හරෙය්‍ය, තස්‌ස පංසුහරණෙන වම්‌මිකස්‌ස සුසිරං පිදහෙය්‍ය, අථ තත්‌ථෙව සො අස්‌සාසං අලභමානො මරෙය්‍ය, නනු සො, භන්‌තෙ, අහි තස්‌ස පුරිසස්‌ස කතෙන මරණප්‌පත්‌තො’’ති. ‘‘ආම මහාරාජා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භන්‌තෙ නාගසෙන, තථාගතො යෙව තත්‌ථ අධිකාරො තෙසං නාසනායා’’ති.
‘‘Yadi, bhante nāgasena, tathāgato aggikkhandhūpamaṃ dhammapariyāyaṃ na bhāseyya, api nu tesaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggaccheyyāti, na hi, mahārāja, micchāpaṭipannānaṃ tesaṃ bhagavato dhammapariyāyaṃ sutvā pariḷāho kāye uppajji, tena tesaṃ pariḷāhena uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggata’’nti. ‘‘Tena hi, bhante nāgasena, tathāgatasseva katena tesaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggataṃ, tathāgato yeva tattha adhikāro tesaṃ nāsanāya, yathā nāma, bhante nāgasena, ahi vammikaṃ paviseyya, athaññataro paṃsukāmo puriso vammikaṃ bhinditvā paṃsuṃ hareyya, tassa paṃsuharaṇena vammikassa susiraṃ pidaheyya, atha tattheva so assāsaṃ alabhamāno mareyya, nanu so, bhante, ahi tassa purisassa katena maraṇappatto’’ti. ‘‘Āma mahārājā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhante nāgasena, tathāgato yeva tattha adhikāro tesaṃ nāsanāyā’’ti.
‘‘තථාගතො, මහාරාජ, ධම්‌මං දෙසයමානො අනුනයප්‌පටිඝං න කරොති, අනුනයප්‌පටිඝවිප්‌පමුත්‌තො ධම්‌මං දෙසෙති, එවං ධම්‌මෙ දෙසීයමානෙ යෙ තත්‌ථ සම්‌මාපටිපන්‌නා, තෙ බුජ්‌ඣන්‌ති. යෙ පන මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා, තෙ පතන්‌ති. යථා, මහාරාජ, පුරිසස්‌ස අම්‌බං වා ජම්‌බුං වා මධුකං වා චාලයමානස්‌ස යානි තත්‌ථ ඵලානි සාරානි දළ්‌හබන්‌ධනානි, තානි තත්‌ථෙව අච්‌චුතානි තිට්‌ඨන්‌ති, යානි තත්‌ථ ඵලානි පූතිවණ්‌ටමූලානි දුබ්‌බලබන්‌ධනානි, තානි පතන්‌ති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො ධම්‌මං දෙසයමානො අනුනයප්‌පටිඝං න කරොති, අනුනයප්‌පටිඝවිප්‌පමුත්‌තො ධම්‌මං දෙසෙති, එවං ධම්‌මෙ දෙසීයමානෙ යෙ තත්‌ථ සම්‌මාපටිපන්‌නා, තෙ බුජ්‌ඣන්‌ති. යෙ පන මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා, තෙ පතන්‌ති.
‘‘Tathāgato, mahārāja, dhammaṃ desayamāno anunayappaṭighaṃ na karoti, anunayappaṭighavippamutto dhammaṃ deseti, evaṃ dhamme desīyamāne ye tattha sammāpaṭipannā, te bujjhanti. Ye pana micchāpaṭipannā, te patanti. Yathā, mahārāja, purisassa ambaṃ vā jambuṃ vā madhukaṃ vā cālayamānassa yāni tattha phalāni sārāni daḷhabandhanāni, tāni tattheva accutāni tiṭṭhanti, yāni tattha phalāni pūtivaṇṭamūlāni dubbalabandhanāni, tāni patanti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato dhammaṃ desayamāno anunayappaṭighaṃ na karoti, anunayappaṭighavippamutto dhammaṃ deseti, evaṃ dhamme desīyamāne ye tattha sammāpaṭipannā, te bujjhanti. Ye pana micchāpaṭipannā, te patanti.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, කස්‌සකො ධඤ්‌ඤං රොපෙතුකාමො ඛෙත්‌තං කසති, තස්‌ස කසන්‌තස්‌ස අනෙකසතසහස්‌සානි තිණානි මරන්‌ති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො පරිපක්‌කමානසෙ සත්‌තෙ බොධෙන්‌තො 1 අනුනයප්‌පටිඝවිප්‌පමුත්‌තො ධම්‌මං දෙසෙති, එවං ධම්‌මෙ දෙසීයමානෙ යෙ තත්‌ථ සම්‌මාපටිපන්‌නා, තෙ බුජ්‌ඣන්‌ති. යෙ පන මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා, තෙ තිණානි විය මරන්‌ති.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kassako dhaññaṃ ropetukāmo khettaṃ kasati, tassa kasantassa anekasatasahassāni tiṇāni maranti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato paripakkamānase satte bodhento 2 anunayappaṭighavippamutto dhammaṃ deseti, evaṃ dhamme desīyamāne ye tattha sammāpaṭipannā, te bujjhanti. Ye pana micchāpaṭipannā, te tiṇāni viya maranti.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, මනුස්‌සා රසහෙතු යන්‌තෙන උච්‌ඡුං පීළයන්‌ති, තෙසං උච්‌ඡුං පීළයමානානං යෙ තත්‌ථ යන්‌තමුඛගතා කිමයො, තෙ පීළියන්‌ති. එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො පරිපක්‌කමානසෙ සත්‌තෙ බොධෙන්‌තො ධම්‌මයන්‌තමභිපීළයති 3, යෙ තත්‌ථ මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා, තෙ කිමී විය මරන්‌තී’’ති.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, manussā rasahetu yantena ucchuṃ pīḷayanti, tesaṃ ucchuṃ pīḷayamānānaṃ ye tattha yantamukhagatā kimayo, te pīḷiyanti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato paripakkamānase satte bodhento dhammayantamabhipīḷayati 4, ye tattha micchāpaṭipannā, te kimī viya marantī’’ti.
‘‘නනු, භන්‌තෙ නාගසෙන, තෙ භික්‌ඛූ තාය ධම්‌මදෙසනාය පතිතා’’ති? ‘‘අපි නු ඛො, මහාරාජ, තච්‌ඡකො රුක්‌ඛං තච්‌ඡන්‌තො 5 උජුකං පරිසුද්‌ධං කරොතී’’ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ, වජ්‌ජනීයං අපනෙත්‌වා තච්‌ඡකො රුක්‌ඛං උජුකං පරිසුද්‌ධං කරොතී’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො පරිසං රක්‌ඛන්‌තො න සක්‌කොති බොධනෙය්‍යෙ 6 සත්‌තෙ බොධෙතුං, මිච්‌ඡාපටිපන්‌නෙ පන සත්‌තෙ අපනෙත්‌වා බොධනෙය්‍යෙ සත්‌තෙ බොධෙති, අත්‌තකතෙන පන තෙ, මහාරාජ, මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා පතන්‌ති.
‘‘Nanu, bhante nāgasena, te bhikkhū tāya dhammadesanāya patitā’’ti? ‘‘Api nu kho, mahārāja, tacchako rukkhaṃ tacchanto 7 ujukaṃ parisuddhaṃ karotī’’ti? ‘‘Na hi, bhante, vajjanīyaṃ apanetvā tacchako rukkhaṃ ujukaṃ parisuddhaṃ karotī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato parisaṃ rakkhanto na sakkoti bodhaneyye 8 satte bodhetuṃ, micchāpaṭipanne pana satte apanetvā bodhaneyye satte bodheti, attakatena pana te, mahārāja, micchāpaṭipannā patanti.
‘‘යථා, මහාරාජ, කදලී වෙළු අස්‌සතරී අත්‌තජෙන 9 හඤ්‌ඤති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ තෙ මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා, තෙ අත්‌තකතෙන හඤ්‌ඤන්‌ති පතන්‌ති.
‘‘Yathā, mahārāja, kadalī veḷu assatarī attajena 10 haññati, evameva kho, mahārāja, ye te micchāpaṭipannā, te attakatena haññanti patanti.
‘‘යථා, මහාරාජ, චොරා අත්‌තකතෙන චක්‌ඛුප්‌පාටනං සූලාරොපනං සීසච්‌ඡෙදනං පාපුණන්‌ති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, යෙ තෙ මිච්‌ඡාපටිපන්‌නා, තෙ අත්‌තකතෙන හඤ්‌ඤන්‌ති පතන්‌ති 11. යෙසං, මහාරාජ, සට්‌ඨිමත්‌තානං භික්‌ඛූනං උණ්‌හං ලොහිතං මුඛතො උග්‌ගතං, තෙසං තං නෙව භගවතො කතෙන, න පරෙසං කතෙන, අථ ඛො අත්‌තනො යෙව කතෙන.
‘‘Yathā, mahārāja, corā attakatena cakkhuppāṭanaṃ sūlāropanaṃ sīsacchedanaṃ pāpuṇanti, evameva kho, mahārāja, ye te micchāpaṭipannā, te attakatena haññanti patanti 12. Yesaṃ, mahārāja, saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggataṃ, tesaṃ taṃ neva bhagavato katena, na paresaṃ katena, atha kho attano yeva katena.
‘‘යථා, මහාරාජ, පුරිසො සබ්‌බජනස්‌ස අමතං දදෙය්‍ය, තෙ තං අමතං අසිත්‌වා අරොගා දීඝායුකා සබ්‌බීතිතො 13 පරිමුච්‌චෙය්‍යුං, අථඤ්‌ඤතරො පුරිසො දුරුපචාරෙන තං අසිත්‌වා මරණං පාපුණෙය්‍ය, අපි නු ඛො සො, මහාරාජ, අමතදායකො පුරිසො තතොනිදානං කිඤ්‌චි අපුඤ්‌ඤං ආපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො දසසහස්‌සියා ලොකධාතුයා දෙවමනුස්‌සානං අමතං ධම්‌මදානං දෙති, යෙ තෙ සත්‌තා භබ්‌බා, තෙ ධම්‌මාමතෙන බුජ්‌ඣන්‌ති. යෙ පන තෙ සත්‌තා අභබ්‌බා, තෙ ධම්‌මාමතෙන හඤ්‌ඤන්‌ති පතන්‌ති. භොජනං, මහාරාජ, සබ්‌බසත්‌තානං ජීවිතං රක්‌ඛති, තමෙකච්‌චෙ භුඤ්‌ජිත්‌වා විසූචිකාය මරන්‌ති, අපි නු ඛො සො, මහාරාජ, භොජනදායකො පුරිසො තතොනිදානං කිඤ්‌චි අපුඤ්‌ඤං ආපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති? ‘‘න හි, භන්‌තෙ’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො දසසහස්‌සියා ලොකධාතුයා දෙවමනුස්‌සානං අමතං ධම්‌මදානං දෙති, යෙ තෙ සත්‌තා භබ්‌බා, තෙ ධම්‌මාමතෙන බුජ්‌ඣන්‌ති. යෙ පන තෙ සත්‌තා අභබ්‌බා, තෙ ධම්‌මාමතෙන හඤ්‌ඤන්‌ති පතන්‌තී’’ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ නාගසෙන, එවමෙතං තථා සම්‌පටිච්‌ඡාමී’’ති.
‘‘Yathā, mahārāja, puriso sabbajanassa amataṃ dadeyya, te taṃ amataṃ asitvā arogā dīghāyukā sabbītito 14 parimucceyyuṃ, athaññataro puriso durupacārena taṃ asitvā maraṇaṃ pāpuṇeyya, api nu kho so, mahārāja, amatadāyako puriso tatonidānaṃ kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato dasasahassiyā lokadhātuyā devamanussānaṃ amataṃ dhammadānaṃ deti, ye te sattā bhabbā, te dhammāmatena bujjhanti. Ye pana te sattā abhabbā, te dhammāmatena haññanti patanti. Bhojanaṃ, mahārāja, sabbasattānaṃ jīvitaṃ rakkhati, tamekacce bhuñjitvā visūcikāya maranti, api nu kho so, mahārāja, bhojanadāyako puriso tatonidānaṃ kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato dasasahassiyā lokadhātuyā devamanussānaṃ amataṃ dhammadānaṃ deti, ye te sattā bhabbā, te dhammāmatena bujjhanti. Ye pana te sattā abhabbā, te dhammāmatena haññanti patantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
සබ්‌බසත්‌තහිතඵරණපඤ්‌හො දුතියො.
Sabbasattahitapharaṇapañho dutiyo.
Footnotes:
