| Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മിലിന്ദപഞ്ഹപാളി • Milindapañhapāḷi |
൨. സബ്ബസത്തഹിതഫരണപഞ്ഹോ
2. Sabbasattahitapharaṇapañho
൨. ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, തുമ്ഹേ ഭണഥ ‘തഥാഗതോ സബ്ബസത്താനം അഹിതമപനേത്വാ ഹിതമുപദഹതീ’തി. പുന ച ഭണഥ അഗ്ഗിക്ഖന്ധൂപമേ ധമ്മപരിയായേ ഭഞ്ഞമാനേ ‘സട്ഠിമത്താനം ഭിക്ഖൂനം ഉണ്ഹം ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗത’ന്തി. അഗ്ഗിക്ഖന്ധൂപമം, ഭന്തേ, ധമ്മപരിയായം ദേസേന്തേന തഥാഗതേന സട്ഠിമത്താനം ഭിക്ഖൂനം ഹിതമപനേത്വാ അഹിതമുപദഹിതം. യദി, ഭന്തേ നാഗസേന, തഥാഗതോ സബ്ബസത്താനം അഹിതമപനേത്വാ ഹിതമുപദഹതി, തേന ഹി അഗ്ഗിക്ഖന്ധൂപമേ ധമ്മപരിയായേ ഭഞ്ഞമാനേ സട്ഠിമത്താനം ഭിക്ഖൂനം ഉണ്ഹം ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗതന്തി യം വചനം, തം മിച്ഛാ. യദി അഗ്ഗിക്ഖന്ധൂപമേ ധമ്മപരിയായേ ഭഞ്ഞമാനേ സട്ഠിമത്താനം ഭിക്ഖൂനം ഉണ്ഹം ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗതം, തേന ഹി തഥാഗതോ സബ്ബസത്താനം അഹിതമപനേത്വാ ഹിതമുപദഹതീതി തമ്പി വചനം മിച്ഛാ. അയമ്പി ഉഭതോ കോടികോ പഞ്ഹോ തവാനുപ്പത്തോ, സോ തയാ നിബ്ബാഹിതബ്ബോ’’തി.
2. ‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘tathāgato sabbasattānaṃ ahitamapanetvā hitamupadahatī’ti. Puna ca bhaṇatha aggikkhandhūpame dhammapariyāye bhaññamāne ‘saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggata’nti. Aggikkhandhūpamaṃ, bhante, dhammapariyāyaṃ desentena tathāgatena saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ hitamapanetvā ahitamupadahitaṃ. Yadi, bhante nāgasena, tathāgato sabbasattānaṃ ahitamapanetvā hitamupadahati, tena hi aggikkhandhūpame dhammapariyāye bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggatanti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi aggikkhandhūpame dhammapariyāye bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggataṃ, tena hi tathāgato sabbasattānaṃ ahitamapanetvā hitamupadahatīti tampi vacanaṃ micchā. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘തഥാഗതോ , മഹാരാജ, സബ്ബസത്താനം അഹിതമപനേത്വാ ഹിതമുപദഹതി, അഗ്ഗിക്ഖന്ധൂപമേ ധമ്മപരിയായേ ഭഞ്ഞമാനേ സട്ഠിമത്താനം ഭിക്ഖൂനം ഉണ്ഹം ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗതം, തഞ്ച പന ന തഥാഗതസ്സ കതേന, തേസം യേവ അത്തനോ കതേനാ’’തി.
‘‘Tathāgato , mahārāja, sabbasattānaṃ ahitamapanetvā hitamupadahati, aggikkhandhūpame dhammapariyāye bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggataṃ, tañca pana na tathāgatassa katena, tesaṃ yeva attano katenā’’ti.
‘‘യദി, ഭന്തേ നാഗസേന, തഥാഗതോ അഗ്ഗിക്ഖന്ധൂപമം ധമ്മപരിയായം ന ഭാസേയ്യ, അപി നു തേസം ഉണ്ഹം ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗച്ഛേയ്യാതി, ന ഹി, മഹാരാജ, മിച്ഛാപടിപന്നാനം തേസം ഭഗവതോ ധമ്മപരിയായം സുത്വാ പരിളാഹോ കായേ ഉപ്പജ്ജി, തേന തേസം പരിളാഹേന ഉണ്ഹം ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗത’’ന്തി. ‘‘തേന ഹി, ഭന്തേ നാഗസേന, തഥാഗതസ്സേവ കതേന തേസം ഉണ്ഹം ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗതം, തഥാഗതോ യേവ തത്ഥ അധികാരോ തേസം നാസനായ, യഥാ നാമ, ഭന്തേ നാഗസേന, അഹി വമ്മികം പവിസേയ്യ, അഥഞ്ഞതരോ പംസുകാമോ പുരിസോ വമ്മികം ഭിന്ദിത്വാ പംസും ഹരേയ്യ, തസ്സ പംസുഹരണേന വമ്മികസ്സ സുസിരം പിദഹേയ്യ, അഥ തത്ഥേവ സോ അസ്സാസം അലഭമാനോ മരേയ്യ, നനു സോ, ഭന്തേ, അഹി തസ്സ പുരിസസ്സ കതേന മരണപ്പത്തോ’’തി. ‘‘ആമ മഹാരാജാ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, ഭന്തേ നാഗസേന, തഥാഗതോ യേവ തത്ഥ അധികാരോ തേസം നാസനായാ’’തി.
‘‘Yadi, bhante nāgasena, tathāgato aggikkhandhūpamaṃ dhammapariyāyaṃ na bhāseyya, api nu tesaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggaccheyyāti, na hi, mahārāja, micchāpaṭipannānaṃ tesaṃ bhagavato dhammapariyāyaṃ sutvā pariḷāho kāye uppajji, tena tesaṃ pariḷāhena uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggata’’nti. ‘‘Tena hi, bhante nāgasena, tathāgatasseva katena tesaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggataṃ, tathāgato yeva tattha adhikāro tesaṃ nāsanāya, yathā nāma, bhante nāgasena, ahi vammikaṃ paviseyya, athaññataro paṃsukāmo puriso vammikaṃ bhinditvā paṃsuṃ hareyya, tassa paṃsuharaṇena vammikassa susiraṃ pidaheyya, atha tattheva so assāsaṃ alabhamāno mareyya, nanu so, bhante, ahi tassa purisassa katena maraṇappatto’’ti. ‘‘Āma mahārājā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhante nāgasena, tathāgato yeva tattha adhikāro tesaṃ nāsanāyā’’ti.
‘‘തഥാഗതോ, മഹാരാജ, ധമ്മം ദേസയമാനോ അനുനയപ്പടിഘം ന കരോതി, അനുനയപ്പടിഘവിപ്പമുത്തോ ധമ്മം ദേസേതി, ഏവം ധമ്മേ ദേസീയമാനേ യേ തത്ഥ സമ്മാപടിപന്നാ, തേ ബുജ്ഝന്തി. യേ പന മിച്ഛാപടിപന്നാ, തേ പതന്തി. യഥാ, മഹാരാജ, പുരിസസ്സ അമ്ബം വാ ജമ്ബും വാ മധുകം വാ ചാലയമാനസ്സ യാനി തത്ഥ ഫലാനി സാരാനി ദള്ഹബന്ധനാനി, താനി തത്ഥേവ അച്ചുതാനി തിട്ഠന്തി, യാനി തത്ഥ ഫലാനി പൂതിവണ്ടമൂലാനി ദുബ്ബലബന്ധനാനി, താനി പതന്തി. ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ ധമ്മം ദേസയമാനോ അനുനയപ്പടിഘം ന കരോതി, അനുനയപ്പടിഘവിപ്പമുത്തോ ധമ്മം ദേസേതി, ഏവം ധമ്മേ ദേസീയമാനേ യേ തത്ഥ സമ്മാപടിപന്നാ, തേ ബുജ്ഝന്തി. യേ പന മിച്ഛാപടിപന്നാ, തേ പതന്തി.
‘‘Tathāgato, mahārāja, dhammaṃ desayamāno anunayappaṭighaṃ na karoti, anunayappaṭighavippamutto dhammaṃ deseti, evaṃ dhamme desīyamāne ye tattha sammāpaṭipannā, te bujjhanti. Ye pana micchāpaṭipannā, te patanti. Yathā, mahārāja, purisassa ambaṃ vā jambuṃ vā madhukaṃ vā cālayamānassa yāni tattha phalāni sārāni daḷhabandhanāni, tāni tattheva accutāni tiṭṭhanti, yāni tattha phalāni pūtivaṇṭamūlāni dubbalabandhanāni, tāni patanti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato dhammaṃ desayamāno anunayappaṭighaṃ na karoti, anunayappaṭighavippamutto dhammaṃ deseti, evaṃ dhamme desīyamāne ye tattha sammāpaṭipannā, te bujjhanti. Ye pana micchāpaṭipannā, te patanti.
‘‘യഥാ വാ പന, മഹാരാജ, കസ്സകോ ധഞ്ഞം രോപേതുകാമോ ഖേത്തം കസതി, തസ്സ കസന്തസ്സ അനേകസതസഹസ്സാനി തിണാനി മരന്തി. ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ പരിപക്കമാനസേ സത്തേ ബോധേന്തോ 1 അനുനയപ്പടിഘവിപ്പമുത്തോ ധമ്മം ദേസേതി, ഏവം ധമ്മേ ദേസീയമാനേ യേ തത്ഥ സമ്മാപടിപന്നാ, തേ ബുജ്ഝന്തി. യേ പന മിച്ഛാപടിപന്നാ, തേ തിണാനി വിയ മരന്തി.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kassako dhaññaṃ ropetukāmo khettaṃ kasati, tassa kasantassa anekasatasahassāni tiṇāni maranti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato paripakkamānase satte bodhento 2 anunayappaṭighavippamutto dhammaṃ deseti, evaṃ dhamme desīyamāne ye tattha sammāpaṭipannā, te bujjhanti. Ye pana micchāpaṭipannā, te tiṇāni viya maranti.
‘‘യഥാ വാ പന, മഹാരാജ, മനുസ്സാ രസഹേതു യന്തേന ഉച്ഛും പീളയന്തി, തേസം ഉച്ഛും പീളയമാനാനം യേ തത്ഥ യന്തമുഖഗതാ കിമയോ, തേ പീളിയന്തി. ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ പരിപക്കമാനസേ സത്തേ ബോധേന്തോ ധമ്മയന്തമഭിപീളയതി 3, യേ തത്ഥ മിച്ഛാപടിപന്നാ, തേ കിമീ വിയ മരന്തീ’’തി.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, manussā rasahetu yantena ucchuṃ pīḷayanti, tesaṃ ucchuṃ pīḷayamānānaṃ ye tattha yantamukhagatā kimayo, te pīḷiyanti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato paripakkamānase satte bodhento dhammayantamabhipīḷayati 4, ye tattha micchāpaṭipannā, te kimī viya marantī’’ti.
‘‘നനു, ഭന്തേ നാഗസേന, തേ ഭിക്ഖൂ തായ ധമ്മദേസനായ പതിതാ’’തി? ‘‘അപി നു ഖോ, മഹാരാജ, തച്ഛകോ രുക്ഖം തച്ഛന്തോ 5 ഉജുകം പരിസുദ്ധം കരോതീ’’തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ, വജ്ജനീയം അപനേത്വാ തച്ഛകോ രുക്ഖം ഉജുകം പരിസുദ്ധം കരോതീ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ പരിസം രക്ഖന്തോ ന സക്കോതി ബോധനേയ്യേ 6 സത്തേ ബോധേതും, മിച്ഛാപടിപന്നേ പന സത്തേ അപനേത്വാ ബോധനേയ്യേ സത്തേ ബോധേതി, അത്തകതേന പന തേ, മഹാരാജ, മിച്ഛാപടിപന്നാ പതന്തി.
‘‘Nanu, bhante nāgasena, te bhikkhū tāya dhammadesanāya patitā’’ti? ‘‘Api nu kho, mahārāja, tacchako rukkhaṃ tacchanto 7 ujukaṃ parisuddhaṃ karotī’’ti? ‘‘Na hi, bhante, vajjanīyaṃ apanetvā tacchako rukkhaṃ ujukaṃ parisuddhaṃ karotī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato parisaṃ rakkhanto na sakkoti bodhaneyye 8 satte bodhetuṃ, micchāpaṭipanne pana satte apanetvā bodhaneyye satte bodheti, attakatena pana te, mahārāja, micchāpaṭipannā patanti.
‘‘യഥാ, മഹാരാജ, കദലീ വേളു അസ്സതരീ അത്തജേന 9 ഹഞ്ഞതി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യേ തേ മിച്ഛാപടിപന്നാ, തേ അത്തകതേന ഹഞ്ഞന്തി പതന്തി.
‘‘Yathā, mahārāja, kadalī veḷu assatarī attajena 10 haññati, evameva kho, mahārāja, ye te micchāpaṭipannā, te attakatena haññanti patanti.
‘‘യഥാ, മഹാരാജ, ചോരാ അത്തകതേന ചക്ഖുപ്പാടനം സൂലാരോപനം സീസച്ഛേദനം പാപുണന്തി, ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, യേ തേ മിച്ഛാപടിപന്നാ, തേ അത്തകതേന ഹഞ്ഞന്തി പതന്തി 11. യേസം, മഹാരാജ, സട്ഠിമത്താനം ഭിക്ഖൂനം ഉണ്ഹം ലോഹിതം മുഖതോ ഉഗ്ഗതം, തേസം തം നേവ ഭഗവതോ കതേന, ന പരേസം കതേന, അഥ ഖോ അത്തനോ യേവ കതേന.
‘‘Yathā, mahārāja, corā attakatena cakkhuppāṭanaṃ sūlāropanaṃ sīsacchedanaṃ pāpuṇanti, evameva kho, mahārāja, ye te micchāpaṭipannā, te attakatena haññanti patanti 12. Yesaṃ, mahārāja, saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggataṃ, tesaṃ taṃ neva bhagavato katena, na paresaṃ katena, atha kho attano yeva katena.
‘‘യഥാ, മഹാരാജ, പുരിസോ സബ്ബജനസ്സ അമതം ദദേയ്യ, തേ തം അമതം അസിത്വാ അരോഗാ ദീഘായുകാ സബ്ബീതിതോ 13 പരിമുച്ചേയ്യും, അഥഞ്ഞതരോ പുരിസോ ദുരുപചാരേന തം അസിത്വാ മരണം പാപുണേയ്യ, അപി നു ഖോ സോ, മഹാരാജ, അമതദായകോ പുരിസോ തതോനിദാനം കിഞ്ചി അപുഞ്ഞം ആപജ്ജേയ്യാ’’തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ ദസസഹസ്സിയാ ലോകധാതുയാ ദേവമനുസ്സാനം അമതം ധമ്മദാനം ദേതി, യേ തേ സത്താ ഭബ്ബാ, തേ ധമ്മാമതേന ബുജ്ഝന്തി. യേ പന തേ സത്താ അഭബ്ബാ, തേ ധമ്മാമതേന ഹഞ്ഞന്തി പതന്തി. ഭോജനം, മഹാരാജ, സബ്ബസത്താനം ജീവിതം രക്ഖതി, തമേകച്ചേ ഭുഞ്ജിത്വാ വിസൂചികായ മരന്തി, അപി നു ഖോ സോ, മഹാരാജ, ഭോജനദായകോ പുരിസോ തതോനിദാനം കിഞ്ചി അപുഞ്ഞം ആപജ്ജേയ്യാ’’തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, തഥാഗതോ ദസസഹസ്സിയാ ലോകധാതുയാ ദേവമനുസ്സാനം അമതം ധമ്മദാനം ദേതി, യേ തേ സത്താ ഭബ്ബാ, തേ ധമ്മാമതേന ബുജ്ഝന്തി. യേ പന തേ സത്താ അഭബ്ബാ, തേ ധമ്മാമതേന ഹഞ്ഞന്തി പതന്തീ’’തി. ‘‘സാധു, ഭന്തേ നാഗസേന, ഏവമേതം തഥാ സമ്പടിച്ഛാമീ’’തി.
‘‘Yathā, mahārāja, puriso sabbajanassa amataṃ dadeyya, te taṃ amataṃ asitvā arogā dīghāyukā sabbītito 14 parimucceyyuṃ, athaññataro puriso durupacārena taṃ asitvā maraṇaṃ pāpuṇeyya, api nu kho so, mahārāja, amatadāyako puriso tatonidānaṃ kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato dasasahassiyā lokadhātuyā devamanussānaṃ amataṃ dhammadānaṃ deti, ye te sattā bhabbā, te dhammāmatena bujjhanti. Ye pana te sattā abhabbā, te dhammāmatena haññanti patanti. Bhojanaṃ, mahārāja, sabbasattānaṃ jīvitaṃ rakkhati, tamekacce bhuñjitvā visūcikāya maranti, api nu kho so, mahārāja, bhojanadāyako puriso tatonidānaṃ kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato dasasahassiyā lokadhātuyā devamanussānaṃ amataṃ dhammadānaṃ deti, ye te sattā bhabbā, te dhammāmatena bujjhanti. Ye pana te sattā abhabbā, te dhammāmatena haññanti patantī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
സബ്ബസത്തഹിതഫരണപഞ്ഹോ ദുതിയോ.
Sabbasattahitapharaṇapañho dutiyo.
Footnotes:
