Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ၂. သဗ္ဗာသဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ

    2. Sabbāsavasuttavaṇṇanā

    ၁၄. ဧဝံ မေ သုတံ။ပေ.။ သာဝတ္ထိယန္တိ သဗ္ဗာသဝသုတ္တံ။ တတ္ရာယံ အပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ – သာဝတ္ထီတိ သဝတ္ထသ္သ ဣသိနော နိဝာသဋ္ဌာနဘူတာ နဂရီ, ယထာ ကာကန္ဒီ မာကန္ဒီ ကောသမ္ဗီတိ ဧဝံ တာဝ အက္ခရစိန္တကာ။ အဋ္ဌကထာစရိယာ ပန ဘဏန္တိ ‘‘ယံကိဉ္စိ မနုသ္သာနံ ဥပဘောဂပရိဘောဂံ သဗ္ဗမေတ္ထ အတ္ထီတိ သာဝတ္ထီ။ သတ္ထသမာယောဂေ စ ကိံ ဘဏ္ဍမတ္ထီတိ ပုစ္ဆိတေ သဗ္ဗမတ္ထီ’’တိ ဝစနမုပာဒာယ သာဝတ္ထီ။

    14.Evaṃme sutaṃ…pe… sāvatthiyanti sabbāsavasuttaṃ. Tatrāyaṃ apubbapadavaṇṇanā – sāvatthīti savatthassa isino nivāsaṭṭhānabhūtā nagarī, yathā kākandī mākandī kosambīti evaṃ tāva akkharacintakā. Aṭṭhakathācariyā pana bhaṇanti ‘‘yaṃkiñci manussānaṃ upabhogaparibhogaṃ sabbamettha atthīti sāvatthī. Satthasamāyoge ca kiṃ bhaṇḍamatthīti pucchite sabbamatthī’’ti vacanamupādāya sāvatthī.

    ‘‘သဗ္ဗဒာ သဗ္ဗူပကရဏံ၊ သာဝတ္ထိယံ သမောဟိတံ။

    ‘‘Sabbadā sabbūpakaraṇaṃ, sāvatthiyaṃ samohitaṃ;

    တသ္မာ သဗ္ဗမုပာဒာယ၊ သာဝတ္ထီတိ ပဝုစ္စတိ။

    Tasmā sabbamupādāya, sāvatthīti pavuccati.

    ကောသလာနံ ပုရံ ရမ္မံ၊ ဒသ္သနေယ္ယံ မနောရမံ။

    Kosalānaṃ puraṃ rammaṃ, dassaneyyaṃ manoramaṃ;

    ဒသဟိ သဒ္ဒေဟိ အဝိဝိတ္တံ၊ အန္နပာနသမာယုတံ။

    Dasahi saddehi avivittaṃ, annapānasamāyutaṃ.

    ဝုဒ္ဓိံ ဝေပုလ္လတံ ပတ္တံ၊ ဣဒ္ဓံ ဖီတံ မနောရမံ။

    Vuddhiṃ vepullataṃ pattaṃ, iddhaṃ phītaṃ manoramaṃ;

    အဠကမန္ဒာဝ ဒေဝာနံ၊ သာဝတ္ထိပုရမုတ္တမ’’န္တိ။

    Aḷakamandāva devānaṃ, sāvatthipuramuttama’’nti.

    တသ္သံ သာဝတ္ထိယံ။ ဇေတဝနေတိ ဧတ္ထ အတ္တနော ပစ္စတ္ထိကဇနံ ဇိနာတီတိ ဇေတော, ရညာ ဝာ အတ္တနော ပစ္စတ္ထိကဇနေ ဇိတေ ဇာတောတိ ဇေတော, မင္ဂလကမ္ယတာယ ဝာ တသ္သ ဧဝံနာမမေဝ ကတန္တိ ဇေတော, ဇေတသ္သ ဝနံ ဇေတဝနံ။ တဉ္ဟိ ဇေတေန ရာဇကုမာရေန ရောပိတံ သံဝဒ္ဓိတံ ပရိပာလိတံ, သော စ တသ္သ သာမီ အဟောသိ။ တသ္မာ ဇေတဝနန္တိ ဝုစ္စတိ, တသ္မိံ ဇေတဝနေ။ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေတိ ဧတ္ထ သုဒတ္တော နာမ သော ဂဟပတိ မာတာပိတူဟိ ကတနာမဝသေန။ သဗ္ဗကာမသမိဒ္ဓိတာယ ပန ဝိဂတမလမစ္ဆေရတာယ ကရုဏာဒိဂုဏသမင္ဂိတာယ စ နိစ္စကာလံ အနာထာနံ ပိဏ္ဍမဒာသိ, တေန အနာထပိဏ္ဍိကောတိ သင္ခံ ဂတော။ အာရမန္တိ ဧတ္ထ ပာဏိနော ဝိသေသေန ဝာ ပဗ္ဗဇိတာတိ အာရာမော, တသ္သ ပုပ္ဖဖလာဒိသောဘာယ နာတိဒူရနစ္စာသန္နတာဒိပဉ္စဝိဓသေနာသနင္ဂသမ္ပတ္တိယာ စ တတော တတော အာဂမ္မ ရမန္တိ အဘိရမန္တိ အနုက္ကဏ္ဌိတာ ဟုတ္ဝာ နိဝသန္တီတိ အတ္ထော။ ဝုတ္တပ္ပကာရာယ ဝာ သမ္ပတ္တိယာ တတ္ထ တတ္ထ ဂတေပိ အတ္တနော အဗ္ဘန္တရံယေဝ အာနေတ္ဝာ ရမေတီတိ အာရာမော။ သော ဟိ အနာထပိဏ္ဍိကေန ဂဟပတိနာ ဇေတသ္သ ရာဇကုမာရသ္သ ဟတ္ထတော အဋ္ဌာရသဟိ ဟိရညကောဋီဟိ ကောဋိသန္ထရေန ကီဏိတ္ဝာ အဋ္ဌာရသဟိ ဟိရညကောဋီဟိ သေနာသနာနိ ကာရာပေတ္ဝာ အဋ္ဌာရသဟိ ဟိရညကောဋီဟိ ဝိဟာရမဟံ နိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဧဝံ စတုပညာသဟိရညကောဋိပရိစ္စာဂေန ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ သင္ဃသ္သ နိယ္ယာဒိတော။ တသ္မာ ‘‘အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမော’’တိ ဝုစ္စတိ။ တသ္မိံ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။

    Tassaṃ sāvatthiyaṃ. Jetavaneti ettha attano paccatthikajanaṃ jinātīti jeto, raññā vā attano paccatthikajane jite jātoti jeto, maṅgalakamyatāya vā tassa evaṃnāmameva katanti jeto, jetassa vanaṃ jetavanaṃ. Tañhi jetena rājakumārena ropitaṃ saṃvaddhitaṃ paripālitaṃ, so ca tassa sāmī ahosi. Tasmā jetavananti vuccati, tasmiṃ jetavane. Anāthapiṇḍikassa ārāmeti ettha sudatto nāma so gahapati mātāpitūhi katanāmavasena. Sabbakāmasamiddhitāya pana vigatamalamaccheratāya karuṇādiguṇasamaṅgitāya ca niccakālaṃ anāthānaṃ piṇḍamadāsi, tena anāthapiṇḍikoti saṅkhaṃ gato. Āramanti ettha pāṇino visesena vā pabbajitāti ārāmo, tassa pupphaphalādisobhāya nātidūranaccāsannatādipañcavidhasenāsanaṅgasampattiyā ca tato tato āgamma ramanti abhiramanti anukkaṇṭhitā hutvā nivasantīti attho. Vuttappakārāya vā sampattiyā tattha tattha gatepi attano abbhantaraṃyeva ānetvā rametīti ārāmo. So hi anāthapiṇḍikena gahapatinā jetassa rājakumārassa hatthato aṭṭhārasahi hiraññakoṭīhi koṭisantharena kīṇitvā aṭṭhārasahi hiraññakoṭīhi senāsanāni kārāpetvā aṭṭhārasahi hiraññakoṭīhi vihāramahaṃ niṭṭhāpetvā evaṃ catupaññāsahiraññakoṭipariccāgena buddhappamukhassa saṅghassa niyyādito. Tasmā ‘‘anāthapiṇḍikassa ārāmo’’ti vuccati. Tasmiṃ anāthapiṇḍikassa ārāme.

    ဧတ္ထ စ ‘‘ဇေတဝနေ’’တိ ဝစနံ ပုရိမသာမိပရိကိတ္တနံ။ ‘‘အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ’’တိ ပစ္ဆိမသာမိပရိကိတ္တနံ။ ကိမေတေသံ ပရိကိတ္တနေ ပယောဇနန္တိ။ ပုညကာမာနံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိအာပဇ္ဇနံ။ တတ္ရ ဟိ ဒ္ဝာရကောဋ္ဌကပာသာဒမာပနေ ဘူမိဝိက္ကယလဒ္ဓာ အဋ္ဌာရသ ဟိရညကောဋိယော အနေကကောဋိအဂ္ဃနကာ ရုက္ခာ စ ဇေတသ္သ ပရိစ္စာဂော, စတုပညာသ ကောဋိယော အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ။ ဣတိ တေသံ ပရိကိတ္တနေန ဧဝံ ပုညကာမာ ပုညာနိ ကရောန္တီတိ ဒသ္သေန္တော အာယသ္မာ အာနန္ဒော အညေပိ ပုညကာမေ တေသံ ဒိဋ္ဌာနုဂတိအာပဇ္ဇနေ နိယောဇေတိ။

    Ettha ca ‘‘jetavane’’ti vacanaṃ purimasāmiparikittanaṃ. ‘‘Anāthapiṇḍikassa ārāme’’ti pacchimasāmiparikittanaṃ. Kimetesaṃ parikittane payojananti. Puññakāmānaṃ diṭṭhānugatiāpajjanaṃ. Tatra hi dvārakoṭṭhakapāsādamāpane bhūmivikkayaladdhā aṭṭhārasa hiraññakoṭiyo anekakoṭiagghanakā rukkhā ca jetassa pariccāgo, catupaññāsa koṭiyo anāthapiṇḍikassa. Iti tesaṃ parikittanena evaṃ puññakāmā puññāni karontīti dassento āyasmā ānando aññepi puññakāme tesaṃ diṭṭhānugatiāpajjane niyojeti.

    သဗ္ဗာသဝသံဝရပရိယာယံ ဝော, ဘိက္ခဝေတိ ကသ္မာ ဣဒံ သုတ္တမဘာသိ? တေသံ ဘိက္ခူနံ ဥပက္ကိလေသဝိသောဓနံ အာဒိံ ကတ္ဝာ အာသဝက္ခယာယ ပဋိပတ္တိဒသ္သနတ္ထံ။ တတ္ထ သဗ္ဗာသဝသံဝရပရိယာယန္တိ သဗ္ဗေသံ အာသဝာနံ သံဝရကာရဏံ သံဝရဘူတံ ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန တေ သံဝရိတာ ပိဒဟိတာ ဟုတ္ဝာ အနုပ္ပာဒနိရောဓသင္ခာတံ ခယံ ဂစ္ဆန္တိ ပဟီယန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ, တံ ကာရဏန္တိ အတ္ထော။ တတ္ထ အာသဝန္တီတိ အာသဝာ, စက္ခုတောပိ။ပေ.။ မနတောပိ သန္ဒန္တိ ပဝတ္တန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဓမ္မတော ယာဝ ဂောတ္ရဘုံ ဩကာသတော ယာဝ ဘဝဂ္ဂံ သဝန္တီတိ ဝာ အာသဝာ, ဧတေ ဓမ္မေ ဧတဉ္စ ဩကာသံ အန္တော ကရိတ္ဝာ ပဝတ္တန္တီတိ အတ္ထော။ အန္တောကရဏတ္ထော ဟိ အယံ အာကာရော။ စိရပာရိဝာသိယဋ္ဌေန မဒိရာဒယော အာသဝာ, အာသဝာ ဝိယာတိပိ အာသဝာ။ လောကသ္မိဉ္ဟိ စိရပာရိဝာသိကာ မဒိရာဒယော အာသဝာတိ ဝုစ္စန္တိ။ ယဒိ စ စိရပာရိဝာသိယဋ္ဌေန အာသဝာ, ဧတေယေဝ ဘဝိတုမရဟန္တိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ‘‘ပုရိမာ, ဘိက္ခဝေ, ကောဋိ န ပညာယတိ အဝိဇ္ဇာယ, ဣတော ပုဗ္ဗေ အဝိဇ္ဇာ နာဟောသီ’’တိအာဒိ (အ. နိ. ၁၀.၆၁)။ အာယတံ ဝာ သံသာရဒုက္ခံ သဝန္တိ ပသဝန္တီတိပိ အာသဝာ။ ပုရိမာနိ စေတ္ထ နိဗ္ဗစနာနိ ယတ္ထ ကိလေသာ အာသဝာတိ အာဂစ္ဆန္တိ, တတ္ထ ယုဇ္ဇန္တိ, ပစ္ဆိမံ ကမ္မေပိ။ န ကေဝလဉ္စ ကမ္မကိလေသာယေဝ အာသဝာ, အပိစ ခော နာနပ္ပကာရကာ ဥပ္ပဒ္ဒဝာပိ။ သုတ္တေသု ဟိ ‘‘နာဟံ, စုန္ဒ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံယေဝ အာသဝာနံ သံဝရာယ ဓမ္မံ ဒေသေမီ’’တိ (ဒီ. နိ. ၃.၁၈၂) ဧတ္ထ ဝိဝာဒမူလဘူတာ ကိလေသာ အာသဝာတိ အာဂတာ။

    Sabbāsavasaṃvarapariyāyaṃ vo, bhikkhaveti kasmā idaṃ suttamabhāsi? Tesaṃ bhikkhūnaṃ upakkilesavisodhanaṃ ādiṃ katvā āsavakkhayāya paṭipattidassanatthaṃ. Tattha sabbāsavasaṃvarapariyāyanti sabbesaṃ āsavānaṃ saṃvarakāraṇaṃ saṃvarabhūtaṃ kāraṇaṃ, yena kāraṇena te saṃvaritā pidahitā hutvā anuppādanirodhasaṅkhātaṃ khayaṃ gacchanti pahīyanti nappavattanti, taṃ kāraṇanti attho. Tattha āsavantīti āsavā, cakkhutopi…pe… manatopi sandanti pavattantīti vuttaṃ hoti. Dhammato yāva gotrabhuṃ okāsato yāva bhavaggaṃ savantīti vā āsavā, ete dhamme etañca okāsaṃ anto karitvā pavattantīti attho. Antokaraṇattho hi ayaṃ ākāro. Cirapārivāsiyaṭṭhena madirādayo āsavā, āsavā viyātipi āsavā. Lokasmiñhi cirapārivāsikā madirādayo āsavāti vuccanti. Yadi ca cirapārivāsiyaṭṭhena āsavā, eteyeva bhavitumarahanti. Vuttañhetaṃ ‘‘purimā, bhikkhave, koṭi na paññāyati avijjāya, ito pubbe avijjā nāhosī’’tiādi (a. ni. 10.61). Āyataṃ vā saṃsāradukkhaṃ savanti pasavantītipi āsavā. Purimāni cettha nibbacanāni yattha kilesā āsavāti āgacchanti, tattha yujjanti, pacchimaṃ kammepi. Na kevalañca kammakilesāyeva āsavā, apica kho nānappakārakā uppaddavāpi. Suttesu hi ‘‘nāhaṃ, cunda, diṭṭhadhammikānaṃyeva āsavānaṃ saṃvarāya dhammaṃ desemī’’ti (dī. ni. 3.182) ettha vivādamūlabhūtā kilesā āsavāti āgatā.

    ‘‘ယေန ဒေဝူပပတ္ယသ္သ၊ ဂန္ဓဗ္ဗော ဝာ ဝိဟင္ဂမော။

    ‘‘Yena devūpapatyassa, gandhabbo vā vihaṅgamo;

    ယက္ခတ္တံ ယေန ဂစ္ဆေယ္ယံ၊ မနုသ္သတ္တဉ္စ အဗ္ဗဇေ။

    Yakkhattaṃ yena gaccheyyaṃ, manussattañca abbaje;

    တေ မယ္ဟံ အာသဝာ ခီဏာ၊ ဝိဒ္ဓသ္တာ ဝိနဠီကတာ’’တိ။ (အ. နိ. ၄.၃၆)။ –

    Te mayhaṃ āsavā khīṇā, viddhastā vinaḷīkatā’’ti. (a. ni. 4.36); –

    ဧတ္ထ တေဘူမကဉ္စ ကမ္မံ အဝသေသာ စ အကုသလာ ဓမ္မာ။ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အာသဝာနံ သံဝရာယ သမ္ပရာယိကာနံ အာသဝာနံ ပဋိဃာတာယာ’’တိ (ပာရာ. ၃၉) ဧတ္ထ ပရူပဝာဒဝိပ္ပဋိသာရဝဓဗန္ဓာဒယော စေဝ အပာယဒုက္ခဘူတာ စ နာနပ္ပကာရာ ဥပဒ္ဒဝာ။ တေ ပနေတေ အာသဝာ ယတ္ထ ယထာ အာဂတာ, တတ္ထ တထာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Ettha tebhūmakañca kammaṃ avasesā ca akusalā dhammā. ‘‘Diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti (pārā. 39) ettha parūpavādavippaṭisāravadhabandhādayo ceva apāyadukkhabhūtā ca nānappakārā upaddavā. Te panete āsavā yattha yathā āgatā, tattha tathā veditabbā.

    ဧတေ ဟိ ဝိနယေ တာဝ ‘‘ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာနံ အာသဝာနံ သံဝရာယ, သမ္ပရာယိကာနံ အာသဝာနံ ပဋိဃာတာယာ’’တိ ဒ္ဝေဓာ အာဂတာ။ သဠာယတနေ ‘‘တယောမေ အာဝုသော အာသဝာ, ကာမာသဝော ဘဝာသဝော အဝိဇ္ဇာသဝော’’တိ (အ. နိ. ၆.၆၃) တိဓာ အာဂတာ။ အညေသု စ သုတ္တန္တေသု အဘိဓမ္မေ စ တေယေဝ ဒိဋ္ဌာသဝေန သဟ စတုဓာ အာဂတာ။ နိဗ္ဗေဓိကပရိယာယေ – ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝာ နိရယဂာမိနိယာ, အတ္ထိ အာသဝာ တိရစ္ဆာနယောနိဂာမိနိယာ, အတ္ထိ အာသဝာ ပေတ္တိဝိသယဂာမိနိယာ, အတ္ထိ အာသဝာ မနုသ္သလောကဂာမိနိယာ, အတ္ထိ အာသဝာ ဒေဝလောကဂာမိနိယာ’’တိ (အ. နိ. ၆.၆၃) ပဉ္စဓာ အာဂတာ။ ဆက္ကနိပာတေ – ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝာ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဆဓာ အာဂတာ။ ဣမသ္မိံ ပန သုတ္တေ တေယေဝ ဒသ္သနာပဟာတဗ္ဗေဟိ သဒ္ဓိံ သတ္တဓာ အာဂတာတိ။ အယံ တာဝ အာသဝပဒေ ဝစနတ္ထော စေဝ ပဘေဒော စ။

    Ete hi vinaye tāva ‘‘diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya, samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti dvedhā āgatā. Saḷāyatane ‘‘tayome āvuso āsavā, kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavo’’ti (a. ni. 6.63) tidhā āgatā. Aññesu ca suttantesu abhidhamme ca teyeva diṭṭhāsavena saha catudhā āgatā. Nibbedhikapariyāye – ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā nirayagāminiyā, atthi āsavā tiracchānayonigāminiyā, atthi āsavā pettivisayagāminiyā, atthi āsavā manussalokagāminiyā, atthi āsavā devalokagāminiyā’’ti (a. ni. 6.63) pañcadhā āgatā. Chakkanipāte – ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā saṃvarā pahātabbā’’tiādinā nayena chadhā āgatā. Imasmiṃ pana sutte teyeva dassanāpahātabbehi saddhiṃ sattadhā āgatāti. Ayaṃ tāva āsavapade vacanattho ceva pabhedo ca.

    သံဝရပဒေ ပန သံဝရယတီတိ သံဝရော, ပိဒဟတိ နိဝာရေတိ ပဝတ္တိတုံ န ဒေတီတိ အတ္ထော။ တထာ ဟိ ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဝာ ပဋိသလ္လီယန္တေန ဒ္ဝာရံ သံဝရိတ္ဝာ ပဋိသလ္လီယိတု’’န္တိ (ပာရာ. ၇၇), ‘‘သောတာနံ သံဝရံဗ္ရဦမိ, ပညာယေတေ ပိဓီယရေ’’တိ (သု. နိ. ၁၀၄၁) စ အာဒီသု ပိဓာနဋ္ဌေန သံဝရမာဟ။ သ္ဝာယံ သံဝရော ပဉ္စဝိဓော ဟောတိ သီလသံဝရော သတိဉာဏ ခန္တိ ဝီရိယသံဝရောတိ။ တတ္ထ ‘‘ဣမိနာ ပာတိမောက္ခသံဝရေန ဥပေတော’’တိ (ဝိဘ. ၅၁၁) အယံ သီလသံဝရော။ ပာတိမောက္ခသီလဉ္ဟိ ဧတ္ထ သံဝရောတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရမာပဇ္ဇတီ’’တိအာဒီသု (ဒီ. နိ. ၁.၂၁၃) သတိသံဝရော။ သတိ ဟေတ္ထ သံဝရောတိ ဝုတ္တာ။ ‘‘သောတာနံ သံဝရံ ဗ္ရူမိ, ပညာယေတေ ပိဓီယရေ’’တိ အယံ ဉာဏသံဝရော။ ဉာဏဉ္ဟေတ္ထ ပိဓီယရေတိ ဣမိနာ ပိဓာနဋ္ဌေန သံဝရောတိ ဝုတ္တံ။ ‘‘ခမော ဟောတိ သီတသ္သ။ပေ.။, ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝာသေတီ’’တိအာဒိနာ (မ. နိ. ၁.၂၄-၂၆) ပန နယေန ဣဓေဝ ခန္တိဝီရိယသံဝရာ အာဂတာ။ တေသဉ္စ ‘‘သဗ္ဗာသဝသံဝရပရိယာယ’’န္တိ ဣမိနာ ဥဒ္ဒေသေန သင္ဂဟိတတ္တာ သံဝရဘာဝော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Saṃvarapade pana saṃvarayatīti saṃvaro, pidahati nivāreti pavattituṃ na detīti attho. Tathā hi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, divā paṭisallīyantena dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitu’’nti (pārā. 77), ‘‘sotānaṃ saṃvaraṃbraūmi, paññāyete pidhīyare’’ti (su. ni. 1041) ca ādīsu pidhānaṭṭhena saṃvaramāha. Svāyaṃ saṃvaro pañcavidho hoti sīlasaṃvaro satiñāṇa khanti vīriyasaṃvaroti. Tattha ‘‘iminā pātimokkhasaṃvarena upeto’’ti (vibha. 511) ayaṃ sīlasaṃvaro. Pātimokkhasīlañhi ettha saṃvaroti vuttaṃ. ‘‘Cakkhundriye saṃvaramāpajjatī’’tiādīsu (dī. ni. 1.213) satisaṃvaro. Sati hettha saṃvaroti vuttā. ‘‘Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi, paññāyete pidhīyare’’ti ayaṃ ñāṇasaṃvaro. Ñāṇañhettha pidhīyareti iminā pidhānaṭṭhena saṃvaroti vuttaṃ. ‘‘Khamo hoti sītassa…pe…, uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’tiādinā (ma. ni. 1.24-26) pana nayena idheva khantivīriyasaṃvarā āgatā. Tesañca ‘‘sabbāsavasaṃvarapariyāya’’nti iminā uddesena saṅgahitattā saṃvarabhāvo veditabbo.

    အပိစ ပဉ္စဝိဓောပိ အယံ သံဝရော ဣဓ အာဂတောယေဝ, တတ္ထ ခန္တိဝီရိယသံဝရာ တာဝ ဝုတ္တာယေဝ။ ‘‘သော တဉ္စ အနာသနံ တဉ္စ အဂောစရ’’န္တိ (မ. နိ. ၁.၂၅) အယံ ပနေတ္ထ သီလသံဝရော။ ‘‘ပဋိသင္ခာ ယောနိသော စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရသံဝုတော’’တိ (မ. နိ. ၁.၂၂) အယံ သတိသံဝရော။ သဗ္ဗတ္ထ ပဋိသင္ခာ ဉာဏသံဝရော။ အဂ္ဂဟိတဂ္ဂဟဏေန ပန ဒသ္သနံ ပဋိသေဝနာ ဘာဝနာ စ ဉာဏသံဝရော။ ပရိယာယန္တိ ဧတေန ဓမ္မာတိ ပရိယာယော, ဥပ္ပတ္တိံ နိရောဓံ ဝာ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧတ္တာဝတာ ‘‘သဗ္ဗာသဝသံဝရပရိယာယ’’န္တိ ဧတ္ထ ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    Apica pañcavidhopi ayaṃ saṃvaro idha āgatoyeva, tattha khantivīriyasaṃvarā tāva vuttāyeva. ‘‘So tañca anāsanaṃ tañca agocara’’nti (ma. ni. 1.25) ayaṃ panettha sīlasaṃvaro. ‘‘Paṭisaṅkhā yoniso cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto’’ti (ma. ni. 1.22) ayaṃ satisaṃvaro. Sabbattha paṭisaṅkhā ñāṇasaṃvaro. Aggahitaggahaṇena pana dassanaṃ paṭisevanā bhāvanā ca ñāṇasaṃvaro. Pariyāyanti etena dhammāti pariyāyo, uppattiṃ nirodhaṃ vā gacchantīti vuttaṃ hoti. Ettāvatā ‘‘sabbāsavasaṃvarapariyāya’’nti ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ vuttaṃ hoti.

    ၁၅. ဣဒာနိ ဇာနတော အဟန္တိအာဒီသု ဇာနတောတိ ဇာနန္တသ္သ။ ပသ္သတောတိ ပသ္သန္တသ္သ။ ဒ္ဝေပိ ပဒာနိ ဧကတ္ထာနိ, ဗ္ယဉ္ဇနမေဝ နာနံ။ ဧဝံ သန္တေပိ ဇာနတောတိ ဉာဏလက္ခဏံ ဥပာဒာယ ပုဂ္ဂလံ နိဒ္ဒိသတိ, ဇာနနလက္ခဏဉ္ဟိ ဉာဏံ။ ပသ္သတောတိ ဉာဏပ္ပဘာဝံ ဥပာဒာယ, ပသ္သနပ္ပဘာဝဉ္ဟိ ဉာဏံ။ ဉာဏသမင္ဂီ ပုဂ္ဂလော စက္ခုမာ ဝိယ စက္ခုနာ ရူပာနိ ဉာဏေန ဝိဝဋေ ဓမ္မေ ပသ္သတိ။ အပိစ ယောနိသောမနသိကာရံ ဥပ္ပာဒေတုံ ဇာနတော, အယောနိသောမနသိကာရော ယထာ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧဝံ ပသ္သတောတိ အယမေတ္ထ သာရော။ ကေစိ ပနာစရိယာ ဗဟူ ပပဉ္စေ ဘဏန္တိ, တေ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ န ယုဇ္ဇန္တိ။

    15. Idāni jānato ahantiādīsu jānatoti jānantassa. Passatoti passantassa. Dvepi padāni ekatthāni, byañjanameva nānaṃ. Evaṃ santepi jānatoti ñāṇalakkhaṇaṃ upādāya puggalaṃ niddisati, jānanalakkhaṇañhi ñāṇaṃ. Passatoti ñāṇappabhāvaṃ upādāya, passanappabhāvañhi ñāṇaṃ. Ñāṇasamaṅgī puggalo cakkhumā viya cakkhunā rūpāni ñāṇena vivaṭe dhamme passati. Apica yonisomanasikāraṃ uppādetuṃ jānato, ayonisomanasikāro yathā na uppajjati, evaṃ passatoti ayamettha sāro. Keci panācariyā bahū papañce bhaṇanti, te imasmiṃ atthe na yujjanti.

    အာသဝာနံ ခယန္တိ အာသဝပ္ပဟာနံ အာသဝာနံ အစ္စန္တက္ခယသမုပ္ပာဒံ ခီဏာကာရံ နတ္ထိဘာဝန္တိ အယမေဝ ဟိ ဣမသ္မိဉ္စ သုတ္တေ, ‘‘အာသဝာနံ ခယာ အနာသဝံ စေတောဝိမုတ္တိ’’န္တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၄၃၈) စ အာသဝက္ခယတ္ထော။ အညတ္ထ ပန မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနာနိပိ အာသဝက္ခယောတိ ဝုစ္စန္တိ။ တထာ ဟိ –

    Āsavānaṃkhayanti āsavappahānaṃ āsavānaṃ accantakkhayasamuppādaṃ khīṇākāraṃ natthibhāvanti ayameva hi imasmiñca sutte, ‘‘āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimutti’’ntiādīsu (ma. ni. 1.438) ca āsavakkhayattho. Aññattha pana maggaphalanibbānānipi āsavakkhayoti vuccanti. Tathā hi –

    ‘‘သေခသ္သ သိက္ခမာနသ္သ၊ ဥဇုမဂ္ဂာနုသာရိနော။

    ‘‘Sekhassa sikkhamānassa, ujumaggānusārino;

    ခယသ္မိံ ပဌမံ ဉာဏံ၊ တတော အညာ အနန္တရာ’’တိ။ (ဣတိဝု. ၆၂) –

    Khayasmiṃ paṭhamaṃ ñāṇaṃ, tato aññā anantarā’’ti. (itivu. 62) –

    အာဒီသု မဂ္ဂော အာသဝက္ခယောတိ ဝုတ္တော,

    Ādīsu maggo āsavakkhayoti vutto,

    ‘‘အာသဝာနံ ခယာ သမဏော ဟောတီ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၄၃၈) ဖလံ။

    ‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’tiādīsu (ma. ni. 1.438) phalaṃ.

    ‘‘ပရဝဇ္ဇာနုပသ္သိသ္သ၊ နိစ္စံ ဥဇ္ဈာနသညိနော။

    ‘‘Paravajjānupassissa, niccaṃ ujjhānasaññino;

    အာသဝာ တသ္သ ဝဍ္ဎန္တိ၊ အာရာ သော အာသဝက္ခယာ’’တိ။ (ဓ. ပ. ၂၅၃) –

    Āsavā tassa vaḍḍhanti, ārā so āsavakkhayā’’ti. (dha. pa. 253) –

    အာဒီသု နိဗ္ဗာနံ ‘‘အာသဝက္ခယော’’တိ ဝုတ္တံ။

    Ādīsu nibbānaṃ ‘‘āsavakkhayo’’ti vuttaṃ.

    နော အဇာနတော နော အပသ္သတောတိ ယော ပန န ဇာနာတိ န ပသ္သတိ, တသ္သ နော ဝဒာမီတိ အတ္ထော။ ဧတေန ယေ အဇာနတော အပသ္သတောပိ သံဝရာဒီဟိယေဝ သုဒ္ဓိံ ဝဒန္တိ, တေ ပဋိက္ခိတ္တာ ဟောန္တိ။ ပုရိမေန ဝာ ပဒဒ္ဝယေန ဥပာယော ဝုတ္တော, ဣမိနာ အနုပာယပဋိသေဓော။ သင္ခေပေန စေတ္ထ ဉာဏံ အာသဝသံဝရပရိယာယောတိ ဒသ္သိတံ ဟောတိ။

    No ajānato no apassatoti yo pana na jānāti na passati, tassa no vadāmīti attho. Etena ye ajānato apassatopi saṃvarādīhiyeva suddhiṃ vadanti, te paṭikkhittā honti. Purimena vā padadvayena upāyo vutto, iminā anupāyapaṭisedho. Saṅkhepena cettha ñāṇaṃ āsavasaṃvarapariyāyoti dassitaṃ hoti.

    ဣဒာနိ ယံ ဇာနတော အာသဝာနံ ခယော ဟောတိ, တံ ဒသ္သေတုကာမော ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဇာနတောတိ ပုစ္ဆံ အာရဘိ, တတ္ထ ဇာနနာ ဗဟုဝိဓာ။ ဒဗ္ဗဇာတိကော ဧဝ ဟိ ကောစိ ဘိက္ခု ဆတ္တံ ကာတုံ ဇာနာတိ, ကောစိ စီဝရာဒီနံ အညတရံ, တသ္သ ဤဒိသာနိ ကမ္မာနိ ဝတ္တသီသေ ဌတ္ဝာ ကရောန္တသ္သ သာ ဇာနနာ မဂ္ဂဖလာနံ ပဒဋ္ဌာနံ န ဟောတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗာ။ ယော ပန သာသနေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝေဇ္ဇကမ္မာဒီနိ ကာတုံ ဇာနာတိ, တသ္သေဝံ ဇာနတော အာသဝာ ဝဍ္ဎန္တိယေဝ, တသ္မာ ယံ ဇာနတော ပသ္သတော စ အာသဝာနံ ခယော ဟောတိ, တဒေဝ ဒသ္သေန္တော အာဟ ယောနိသော စ မနသိကာရံ အယောနိသော စ မနသိကာရန္တိ။

    Idāni yaṃ jānato āsavānaṃ khayo hoti, taṃ dassetukāmo kiñca, bhikkhave, jānatoti pucchaṃ ārabhi, tattha jānanā bahuvidhā. Dabbajātiko eva hi koci bhikkhu chattaṃ kātuṃ jānāti, koci cīvarādīnaṃ aññataraṃ, tassa īdisāni kammāni vattasīse ṭhatvā karontassa sā jānanā maggaphalānaṃ padaṭṭhānaṃ na hotīti na vattabbā. Yo pana sāsane pabbajitvā vejjakammādīni kātuṃ jānāti, tassevaṃ jānato āsavā vaḍḍhantiyeva, tasmā yaṃ jānato passato ca āsavānaṃ khayo hoti, tadeva dassento āha yoniso ca manasikāraṃ ayoniso ca manasikāranti.

    တတ္ထ ယောနိသော မနသိကာရော နာမ ဥပာယမနသိကာရော ပထမနသိကာရော, အနိစ္စာဒီသု အနိစ္စန္တိ အာဒိနာ ဧဝ နယေန သစ္စာနုလောမိကေန ဝာ စိတ္တသ္သ အာဝဋ္ဋနာ အန္ဝာဝဋ္ဋနာ အာဘောဂော သမန္နာဟာရော မနသိကာရော, အယံ ဝုစ္စတိ ယောနိသော မနသိကာရောတိ။

    Tattha yoniso manasikāro nāma upāyamanasikāro pathamanasikāro, aniccādīsu aniccanti ādinā eva nayena saccānulomikena vā cittassa āvaṭṭanā anvāvaṭṭanā ābhogo samannāhāro manasikāro, ayaṃ vuccati yoniso manasikāroti.

    အယောနိသော မနသိကာရောတိ အနုပာယမနသိကာရော ဥပ္ပထမနသိကာရော။ အနိစ္စေ နိစ္စန္တိ ဒုက္ခေ သုခန္တိ အနတ္တနိ အတ္တာတိ အသုဘေ သုဘန္တိ အယောနိသော မနသိကာရော ဥပ္ပထမနသိကာရော။ သစ္စပ္ပဋိကုလေန ဝာ စိတ္တသ္သ အာဝဋ္ဋနာ အန္ဝာဝဋ္ဋနာ အာဘောဂော သမန္နာဟာရော မနသိကာရော, အယံ ဝုစ္စတိ အယောနိသော မနသိကာရောတိ။ ဧဝံ ယောနိသော မနသိကာရံ ဥပ္ပာဒေတုံ ဇာနတော, အယောနိသော မနသိကာရော စ ယထာ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧဝံ ပသ္သတော အာသဝာနံ ခယော ဟောတိ။

    Ayoniso manasikāroti anupāyamanasikāro uppathamanasikāro. Anicce niccanti dukkhe sukhanti anattani attāti asubhe subhanti ayoniso manasikāro uppathamanasikāro. Saccappaṭikulena vā cittassa āvaṭṭanā anvāvaṭṭanā ābhogo samannāhāro manasikāro, ayaṃ vuccati ayoniso manasikāroti. Evaṃ yoniso manasikāraṃ uppādetuṃ jānato, ayoniso manasikāro ca yathā na uppajjati, evaṃ passato āsavānaṃ khayo hoti.

    ဣဒာနိ ဣမသ္သေဝတ္ထသ္သ ယုတ္တိံ ဒသ္သေန္တော အာဟ အယောနိသော, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ပဟီယန္တီတိ။ တေန ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ, ယသ္မာ အယောနိသော မနသိကရောတော အာသဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ယောနိသော မနသိကရောတော ပဟီယန္တိ, တသ္မာ ဇာနိတဗ္ဗံ ယောနိသော မနသိကာရံ ဥပ္ပာဒေတုံ ဇာနတော, အယောနိသော မနသိကာရော စ ယထာ န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧဝံ ပသ္သတော အာသဝာနံ ခယော ဟောတီတိ, အယံ တာဝေတ္ထ သင္ခေပဝဏ္ဏနာ။

    Idāni imassevatthassa yuttiṃ dassento āha ayoniso, bhikkhave…pe… pahīyantīti. Tena kiṃ vuttaṃ hoti, yasmā ayoniso manasikaroto āsavā uppajjanti, yoniso manasikaroto pahīyanti, tasmā jānitabbaṃ yoniso manasikāraṃ uppādetuṃ jānato, ayoniso manasikāro ca yathā na uppajjati, evaṃ passato āsavānaṃ khayo hotīti, ayaṃ tāvettha saṅkhepavaṇṇanā.

    အယံ ပန ဝိတ္ထာရော – တတ္ထ ‘‘ယောနိသော အယောနိသော’’တိ ဣမေဟိ တာဝ ဒ္ဝီဟိ ပဒေဟိ အာဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဥပရိ သကလသုတ္တံ။ ဝဋ္ဋဝိဝဋ္ဋဝသေန ဟိ ဥပရိ သကလသုတ္တံ ဝုတ္တံ။ အယောနိသော မနသိကာရမူလကဉ္စ ဝဋ္ဋံ, ယောနိသော မနသိကာရမူလကဉ္စ ဝိဝဋ္ဋံ။ ကထံ? အယောနိသော မနသိကာရော ဟိ ဝဍ္ဎမာနော ဒ္ဝေ ဓမ္မေ ပရိပူရေတိ အဝိဇ္ဇဉ္စ ဘဝတဏ္ဟဉ္စ။ အဝိဇ္ဇာယ စ သတိ ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ။ပေ.။ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတိ။ တဏ္ဟာယ သတိ တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာနံ။ပေ.။ သမုဒယော ဟောတီ’’တိ။ ဧဝံ အယံ အယောနိသော မနသိကာရဗဟုလော ပုဂ္ဂလော ဝာတဝေဂာဘိဃာတေန ဝိပ္ပနဋ္ဌနာဝာ ဝိယ ဂင္ဂာဝဋ္ဋေ ပတိတဂောကုလံ ဝိယ စက္ကယန္တေ ယုတ္တဗလိဗဒ္ဒော ဝိယ စ ပုနပ္ပုနံ ဘဝယောနိဂတိဝိညာဏဋ္ဌိတိသတ္တာဝာသေသု အာဝဋ္ဋပရိဝဋ္ဋံ ကရောတိ, ဧဝံ တာဝ အယောနိသော မနသိကာရမူလကံ ဝဋ္ဋံ။

    Ayaṃ pana vitthāro – tattha ‘‘yoniso ayoniso’’ti imehi tāva dvīhi padehi ābaddhaṃ hoti upari sakalasuttaṃ. Vaṭṭavivaṭṭavasena hi upari sakalasuttaṃ vuttaṃ. Ayoniso manasikāramūlakañca vaṭṭaṃ, yoniso manasikāramūlakañca vivaṭṭaṃ. Kathaṃ? Ayoniso manasikāro hi vaḍḍhamāno dve dhamme paripūreti avijjañca bhavataṇhañca. Avijjāya ca sati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā…pe… dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Taṇhāya sati taṇhāpaccayā upādānaṃ…pe… samudayo hotī’’ti. Evaṃ ayaṃ ayoniso manasikārabahulo puggalo vātavegābhighātena vippanaṭṭhanāvā viya gaṅgāvaṭṭe patitagokulaṃ viya cakkayante yuttabalibaddo viya ca punappunaṃ bhavayonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāsesu āvaṭṭaparivaṭṭaṃ karoti, evaṃ tāva ayoniso manasikāramūlakaṃ vaṭṭaṃ.

    ယောနိသော မနသိကာရော ပန ဝဍ္ဎမာနော – ‘‘ယောနိသော မနသိကာရသမ္ပန္နသ္သေတံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပာဋိကင္ခံ, အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဘာဝေသ္သတိ, အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ဗဟုလီကရိသ္သတီ’’တိ (သံ. နိ. ၅.၅၅) ဝစနတော သမ္မာဒိဋ္ဌိပမုခံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ ပရိပူရေတိ။ ယာ စ သမ္မာဒိဋ္ဌိ, သာ ဝိဇ္ဇာတိ တသ္သ ဝိဇ္ဇုပ္ပာဒာ အဝိဇ္ဇာနိရောဓော, ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော။ပေ.။ ဧဝံ ဧတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ (မဟာဝ. ၁) ဧဝံ ယောနိသော မနသိကာရမူလကံ ဝိဝဋ္ဋံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧဝံ ဣမေဟိ ဒ္ဝီဟိ ပဒေဟိ အာဗဒ္ဓံ ဟောတိ ဥပရိ သကလသုတ္တံ။

    Yoniso manasikāro pana vaḍḍhamāno – ‘‘yoniso manasikārasampannassetaṃ, bhikkhave, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvessati, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bahulīkarissatī’’ti (saṃ. ni. 5.55) vacanato sammādiṭṭhipamukhaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ paripūreti. Yā ca sammādiṭṭhi, sā vijjāti tassa vijjuppādā avijjānirodho, ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho…pe… evaṃ etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti (mahāva. 1) evaṃ yoniso manasikāramūlakaṃ vivaṭṭaṃ veditabbaṃ. Evaṃ imehi dvīhi padehi ābaddhaṃ hoti upari sakalasuttaṃ.

    ဧဝံ အာဗဒ္ဓေ စေတ္ထ ယသ္မာ ပုဗ္ဗေ အာသဝပ္ပဟာနံ ဒသ္သေတ္ဝာ ပစ္ဆာ ဥပ္ပတ္တိ ဝုစ္စမာနာ န ယုဇ္ဇတိ။ န ဟိ ပဟီနာ ပုန ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ ဥပ္ပန္နာနံ ပန ပဟာနံ ယုဇ္ဇတိ, တသ္မာ ဥဒ္ဒေသပဋိလောမတောပိ ‘‘အယောနိသော, ဘိက္ခဝေ, မနသိကရောတော’’တိအာဒိမာဟ။

    Evaṃ ābaddhe cettha yasmā pubbe āsavappahānaṃ dassetvā pacchā uppatti vuccamānā na yujjati. Na hi pahīnā puna uppajjanti. Uppannānaṃ pana pahānaṃ yujjati, tasmā uddesapaṭilomatopi ‘‘ayoniso, bhikkhave, manasikaroto’’tiādimāha.

    တတ္ထ အယောနိသော မနသိကရောတောတိ ဝုတ္တပ္ပကာရံ အယောနိသော မနသိကာရံ ဥပ္ပာဒယတော။ အနုပ္ပန္နာ စေဝ အာသဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဧတ္ထ ယေ ပုဗ္ဗေ အပ္ပဋိလဒ္ဓပုဗ္ဗံ စီဝရာဒိံ ဝာ ပစ္စယံ ဥပဋ္ဌာကသဒ္ဓိဝိဟာရိကအန္တေဝာသိကာနံ ဝာ အညတရံ မနုညံ ဝတ္ထုံ ပဋိလဘိတ္ဝာ, တံ သုဘံ သုခန္တိ အယောနိသော မနသိကရောတော, အညတရညတရံ ဝာ ပန အနနုဘူတပုဗ္ဗံ အာရမ္မဏံ ယထာ ဝာ တထာ ဝာ အယောနိသော မနသိကရောတော အာသဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, တေ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ, အညထာ ဟိ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ အနုပ္ပန္နာ နာမ အာသဝာ န သန္တိ။ အနုဘူတပုဗ္ဗေပိ စ ဝတ္ထုမ္ဟိ အာရမ္မဏေ ဝာ ယသ္သ ပကတိသုဒ္ဓိယာ ဝာ ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာပရိယတ္တိနဝကမ္မယောနိသောမနသိကာရာနံ ဝာ အညတရဝသေန ပုဗ္ဗေ အနုပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ပစ္ဆာ တာဒိသေန ပစ္စယေန သဟသာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဣမေပိ အနုပ္ပန္နာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တေသုယေဝ ပန ဝတ္ထာရမ္မဏေသု ပုနပ္ပုနံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပန္နာ ပဝဍ္ဎန္တီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ဣတော အညထာ ဟိ ပဌမုပ္ပန္နာနံ ဝဍ္ဎိ နာမ နတ္ထိ။

    Tattha ayoniso manasikarototi vuttappakāraṃ ayoniso manasikāraṃ uppādayato. Anuppannā ceva āsavā uppajjantīti ettha ye pubbe appaṭiladdhapubbaṃ cīvarādiṃ vā paccayaṃ upaṭṭhākasaddhivihārikaantevāsikānaṃ vā aññataraṃ manuññaṃ vatthuṃ paṭilabhitvā, taṃ subhaṃ sukhanti ayoniso manasikaroto, aññataraññataraṃ vā pana ananubhūtapubbaṃ ārammaṇaṃ yathā vā tathā vā ayoniso manasikaroto āsavā uppajjanti, te anuppannā uppajjantīti veditabbā, aññathā hi anamatagge saṃsāre anuppannā nāma āsavā na santi. Anubhūtapubbepi ca vatthumhi ārammaṇe vā yassa pakatisuddhiyā vā uddesaparipucchāpariyattinavakammayonisomanasikārānaṃ vā aññataravasena pubbe anuppajjitvā pacchā tādisena paccayena sahasā uppajjanti, imepi anuppannā uppajjantīti veditabbā. Tesuyeva pana vatthārammaṇesu punappunaṃ uppajjamānā uppannā pavaḍḍhantīti vuccanti. Ito aññathā hi paṭhamuppannānaṃ vaḍḍhi nāma natthi.

    ယောနိသော စ ခော, ဘိက္ခဝေတိ ဧတ္ထ ပန ယသ္သ ပကတိသုဒ္ဓိယာ ဝာ သေယ္ယထာပိ အာယသ္မတော မဟာကသ္သပသ္သ ဘဒ္ဒာယ စ ကာပိလာနိယာ, ဥဒ္ဒေသပရိပုစ္ဆာဒီဟိ ဝာ ကာရဏေဟိ အာသဝာ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ, သော စ ဇာနာတိ ‘‘န ခော မေ အာသဝာ မဂ္ဂေန သမုဂ္ဃာတံ ဂတာ, ဟန္ဒ နေသံ သမုဂ္ဃာတာယ ပဋိပဇ္ဇာမီ’’တိ။ တတော မဂ္ဂဘာဝနာယ သဗ္ဗေ သမုဂ္ဃာတေတိ။ တသ္သ တေ အာသဝာ အနုပ္ပန္နာ န ဥပ္ပဇ္ဇန္တီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ယသ္သ ပန ကာရကသ္သေဝ သတော သတိသမ္မောသေန သဟသာ အာသဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, တတော သံဝေဂမာပဇ္ဇိတ္ဝာ ယောနိသော ပဒဟန္တော တေ အာသဝေ သမုစ္ဆိန္ဒတိ, တသ္သ ဥပ္ပန္နာ ပဟီယန္တီတိ ဝုစ္စန္တိ မဏ္ဍလာရာမဝာသီမဟာတိသ္သဘူတတ္ထေရသ္သ ဝိယ။ သော ကိရ တသ္မိံယေဝ ဝိဟာရေ ဥဒ္ဒေသံ ဂဏ္ဟာတိ, အထသ္သ ဂာမေ ပိဏ္ဍာယ စရတော ဝိသဘာဂာရမ္မဏေ ကိလေသော ဥပ္ပဇ္ဇိ, သော တံ ဝိပသ္သနာယ ဝိက္ခမ္ဘေတ္ဝာ ဝိဟာရံ အဂမာသိ။ တသ္သ သုပိနန္တေပိ တံ အာရမ္မဏံ န ဥပဋ္ဌာသိ။ သော ‘‘အယံ ကိလေသော ဝဍ္ဎိတ္ဝာ အပာယသံဝတ္တနိကော ဟောတီ’’တိ သံဝေဂံ ဇနေတ္ဝာ အာစရိယံ အာပုစ္ဆိတ္ဝာ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ မဟာသင္ဃရက္ခိတတ္ထေရသ္သ သန္တိကေ ရာဂပဋိပက္ခံ အသုဘကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတ္ဝာ ဂုမ္ဗန္တရံ ပဝိသိတ္ဝာ ပံသုကူလစီဝရံ သန္ထရိတ္ဝာ နိသဇ္ဇ အနာဂာမိမဂ္ဂေန ပဉ္စကာမဂုဏိကရာဂံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယ အာစရိယံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ပုနဒိဝသေ ဥဒ္ဒေသမဂ္ဂံ ပာပုဏိ။ ယေ ပန ဝတ္တမာနုပ္ပန္နာ, တေသံ ပဋိပတ္တိယာ ပဟာနံ နာမ နတ္ထိ။

    Yonisoca kho, bhikkhaveti ettha pana yassa pakatisuddhiyā vā seyyathāpi āyasmato mahākassapassa bhaddāya ca kāpilāniyā, uddesaparipucchādīhi vā kāraṇehi āsavā nuppajjanti, so ca jānāti ‘‘na kho me āsavā maggena samugghātaṃ gatā, handa nesaṃ samugghātāya paṭipajjāmī’’ti. Tato maggabhāvanāya sabbe samugghāteti. Tassa te āsavā anuppannā na uppajjantīti vuccanti. Yassa pana kārakasseva sato satisammosena sahasā āsavā uppajjanti, tato saṃvegamāpajjitvā yoniso padahanto te āsave samucchindati, tassa uppannā pahīyantīti vuccanti maṇḍalārāmavāsīmahātissabhūtattherassa viya. So kira tasmiṃyeva vihāre uddesaṃ gaṇhāti, athassa gāme piṇḍāya carato visabhāgārammaṇe kileso uppajji, so taṃ vipassanāya vikkhambhetvā vihāraṃ agamāsi. Tassa supinantepi taṃ ārammaṇaṃ na upaṭṭhāsi. So ‘‘ayaṃ kileso vaḍḍhitvā apāyasaṃvattaniko hotī’’ti saṃvegaṃ janetvā ācariyaṃ āpucchitvā vihārā nikkhamma mahāsaṅgharakkhitattherassa santike rāgapaṭipakkhaṃ asubhakammaṭṭhānaṃ gahetvā gumbantaraṃ pavisitvā paṃsukūlacīvaraṃ santharitvā nisajja anāgāmimaggena pañcakāmaguṇikarāgaṃ chinditvā uṭṭhāya ācariyaṃ vanditvā punadivase uddesamaggaṃ pāpuṇi. Ye pana vattamānuppannā, tesaṃ paṭipattiyā pahānaṃ nāma natthi.

    ၁၆. ဣဒာနိ ‘‘ဥပ္ပန္နာ စ အာသဝာ ပဟီယန္တီ’’တိ ဣဒမေဝ ပဒံ ဂဟေတ္ဝာ ယေ တေ အာသဝာ ပဟီယန္တိ, တေသံ နာနပ္ပကာရတော အညမ္ပိ ပဟာနကာရဏံ အာဝိကာတုံ ဒေသနံ ဝိတ္ထာရေန္တော အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝာ ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗာတိအာဒိမာဟ ယထာ တံ ဒေသနာပဘေဒကုသလော ဓမ္မရာဇာ။ တတ္ထ ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဒသ္သနေန ပဟာတဗ္ဗာ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။

    16. Idāni ‘‘uppannā ca āsavā pahīyantī’’ti idameva padaṃ gahetvā ye te āsavā pahīyanti, tesaṃ nānappakārato aññampi pahānakāraṇaṃ āvikātuṃ desanaṃ vitthārento atthi, bhikkhave, āsavā dassanā pahātabbātiādimāha yathā taṃ desanāpabhedakusalo dhammarājā. Tattha dassanā pahātabbāti dassanena pahātabbā. Esa nayo sabbattha.

    ဒသ္သနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ

    Dassanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ၁၇. ဣဒာနိ တာနိ ပဒာနိ အနုပုဗ္ဗတော ဗ္ယာကာတုကာမော ‘‘ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝာ ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိ ပုစ္ဆံ ကတ္ဝာ မူလပရိယာယဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တနယေနေဝ ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော’’တိ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ မနသိကရဏီယေ ဓမ္မေ နပ္ပဇာနာတီတိ အာဝဇ္ဇိတဗ္ဗေ သမန္နာဟရိတဗ္ဗေ ဓမ္မေ န ပဇာနာတိ။ အမနသိကရဏီယေတိ တဗ္ဗိပရီတေ။ ဧသ နယော သေသပဒေသုပိ။ ယသ္မာ ပန ဣမေ ဓမ္မာ မနသိကရဏီယာ, ဣမေ အမနသိကရဏီယာတိ ဓမ္မတော နိယမော နတ္ထိ, အာကာရတော ပန အတ္ထိ။ ယေနာ အာကာရေန မနသိကရိယမာနာ အကုသလုပ္ပတ္တိပဒဋ္ဌာနာ ဟောန္တိ, တေနာကာရေန န မနသိကာတဗ္ဗာ။ ယေန ကုသလုပ္ပတ္တိပဒဋ္ဌာနာ ဟောန္တိ, တေနာကာရေန မနသိကာတဗ္ဗာ။ တသ္မာ ‘‘ယ’သ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော ဝာ ကာမာသဝော’’တိအာဒိမာဟ။

    17. Idāni tāni padāni anupubbato byākātukāmo ‘‘katame ca, bhikkhave, āsavā dassanā pahātabbā’’ti pucchaṃ katvā mūlapariyāyavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva ‘‘idha, bhikkhave, assutavā puthujjano’’ti puggalādhiṭṭhānaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha manasikaraṇīye dhamme nappajānātīti āvajjitabbe samannāharitabbe dhamme na pajānāti. Amanasikaraṇīyeti tabbiparīte. Esa nayo sesapadesupi. Yasmā pana ime dhammā manasikaraṇīyā, ime amanasikaraṇīyāti dhammato niyamo natthi, ākārato pana atthi. Yenā ākārena manasikariyamānā akusaluppattipadaṭṭhānā honti, tenākārena na manasikātabbā. Yena kusaluppattipadaṭṭhānā honti, tenākārena manasikātabbā. Tasmā ‘‘ya’ssa, bhikkhave, dhamme manasikaroto anuppanno vā kāmāsavo’’tiādimāha.

    တတ္ထ ယ’သ္သာတိ ယေ အသ္သ အသ္သုတဝတော ပုထုဇ္ဇနသ္သ။ မနသိကရောတောတိ အာဝဇ္ဇယတော သမန္နာဟရန္တသ္သ။ အနုပ္ပန္နော ဝာ ကာမာသဝောတိ ဧတ္ထ သမုစ္စယတ္ထော ဝာသဒ္ဒော, န ဝိကပ္ပတ္ထော။ တသ္မာ ယထာ ‘‘ယာဝတာ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တာ အပဒာ ဝာ ဒ္ဝိပဒာ ဝာ။ပေ.။ တထာဂတော တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတီ’’တိ (ဣတိဝု. ၉၀) ဝုတ္တေ အပဒာ စ ဒ္ဝိပဒာ စာတိ အတ္ထော, ယထာ စ ‘‘ဘူတာနံ ဝာ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝာ အနုဂ္ဂဟာယာ’’တိ (မ. နိ. ၁.၄၀၂) ဝုတ္တေ ဘူတာနဉ္စ သမ္ဘဝေသီနဉ္စာတိ အတ္ထော, ယထာ စ ‘‘အဂ္ဂိတော ဝာ ဥဒကတော ဝာ မိထုဘေဒတော ဝာ’’တိ (ဥဒာ. ၇၆) ဝုတ္တေ အဂ္ဂိတော စ ဥဒကတော စ မိထုဘေဒတော စာတိ အတ္ထော, ဧဝမိဓာပိ အနုပ္ပန္နော စ ကာမာသဝော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ကာမာသဝော ပဝဍ္ဎတီတိ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧဝံ သေသေသု။

    Tattha ya’ssāti ye assa assutavato puthujjanassa. Manasikarototi āvajjayato samannāharantassa. Anuppanno vā kāmāsavoti ettha samuccayattho vāsaddo, na vikappattho. Tasmā yathā ‘‘yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā dvipadā vā…pe… tathāgato tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (itivu. 90) vutte apadā ca dvipadā cāti attho, yathā ca ‘‘bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāyā’’ti (ma. ni. 1.402) vutte bhūtānañca sambhavesīnañcāti attho, yathā ca ‘‘aggito vā udakato vā mithubhedato vā’’ti (udā. 76) vutte aggito ca udakato ca mithubhedato cāti attho, evamidhāpi anuppanno ca kāmāsavo uppajjati, uppanno ca kāmāsavo pavaḍḍhatīti attho daṭṭhabbo. Evaṃ sesesu.

    ဧတ္ထ စ ကာမာသဝောတိ ပဉ္စကာမဂုဏိကော ရာဂော။ ဘဝာသဝောတိ ရုပာရူပဘဝေ ဆန္ဒရာဂော, ဈာနနိကန္တိ စ သသ္သတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိသဟဂတာ။ ဧဝံ ဒိဋ္ဌာသဝောပိ ဘဝာသဝေ ဧဝ သမောဓာနံ ဂစ္ဆတိ။ အဝိဇ္ဇာသဝောတိ စတူသု သစ္စေသု အညာဏံ။ တတ္ထ ကာမဂုဏေ အသ္သာဒတော မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စ ကာမာသဝော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ပဝဍ္ဎတိ။ မဟဂ္ဂတဓမ္မေ အသ္သာဒတော မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စ ဘဝာသဝော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ပဝဍ္ဎတိ။ တီသု ဘူမီသု ဓမ္မေ စတုဝိပလ္လာသပဒဋ္ဌာနဘာဝေန မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နော စ အဝိဇ္ဇာသဝော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဥပ္ပန္နော စ ပဝဍ္ဎတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဝုတ္တနယပစ္စနီကတော သုက္ကပက္ခော ဝိတ္ထာရေတဗ္ဗော။

    Ettha ca kāmāsavoti pañcakāmaguṇiko rāgo. Bhavāsavoti rupārūpabhave chandarāgo, jhānanikanti ca sassatucchedadiṭṭhisahagatā. Evaṃ diṭṭhāsavopi bhavāsave eva samodhānaṃ gacchati. Avijjāsavoti catūsu saccesu aññāṇaṃ. Tattha kāmaguṇe assādato manasikaroto anuppanno ca kāmāsavo uppajjati, uppanno ca pavaḍḍhati. Mahaggatadhamme assādato manasikaroto anuppanno ca bhavāsavo uppajjati, uppanno ca pavaḍḍhati. Tīsu bhūmīsu dhamme catuvipallāsapadaṭṭhānabhāvena manasikaroto anuppanno ca avijjāsavo uppajjati, uppanno ca pavaḍḍhatīti veditabbo. Vuttanayapaccanīkato sukkapakkho vitthāretabbo.

    ကသ္မာ ပန တယော ဧဝ အာသဝာ ဣဓ ဝုတ္တာတိ။ ဝိမောက္ခပဋိပက္ခတော။ အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခပဋိပက္ခော ဟိ ကာမာသဝော,။ အနိမိတ္တသုညတဝိမောက္ခပဋိပက္ခာ ဣတရေ။ တသ္မာ ဣမေ တယော အာသဝေ ဥပ္ပာဒေန္တာ တိဏ္ဏံ ဝိမောက္ခာနံ အဘာဂိနော ဟောန္တိ, အနုပ္ပာဒေန္တာ ဘာဂိနောတိ ဧတမတ္ထံ ဒသ္သေန္တေန တယော ဧဝ ဝုတ္တာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဒိဋ္ဌာသဝောပိ ဝာ ဧတ္ထ ဝုတ္တော ယေဝာတိ ဝဏ္ဏိတမေတံ။

    Kasmā pana tayo eva āsavā idha vuttāti. Vimokkhapaṭipakkhato. Appaṇihitavimokkhapaṭipakkho hi kāmāsavo,. Animittasuññatavimokkhapaṭipakkhā itare. Tasmā ime tayo āsave uppādentā tiṇṇaṃ vimokkhānaṃ abhāgino honti, anuppādentā bhāginoti etamatthaṃ dassentena tayo eva vuttāti veditabbā. Diṭṭhāsavopi vā ettha vutto yevāti vaṇṇitametaṃ.

    တသ္သ အမနသိကရဏီယာနံ ဓမ္မာနံ မနသိကာရာတိ မနသိကာရဟေတု, ယသ္မာ တေ ဓမ္မေ မနသိ ကရောတိ, တသ္မာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသ နယော ဒုတိယပဒေပိ။ ‘‘အနုပ္ပန္နာ စေဝ အာသဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာ စ အာသဝာ ပဝဍ္ဎန္တီ’’တိ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တအာသဝာနံယေဝ အဘေဒတော နိဂမနမေတံ။

    Tassaamanasikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ manasikārāti manasikārahetu, yasmā te dhamme manasi karoti, tasmāti vuttaṃ hoti. Esa nayo dutiyapadepi. ‘‘Anuppannā ceva āsavā uppajjanti, uppannā ca āsavā pavaḍḍhantī’’ti heṭṭhā vuttaāsavānaṃyeva abhedato nigamanametaṃ.

    ၁၈. ဧတ္တာဝတာ ယော အယံ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနာယ ဒေသနာယ ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗေ အာသဝေ နိဒ္ဒိသိတုံ အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော ဝုတ္တော, သော ယသ္မာ ‘‘အယောနိသော, ဘိက္ခဝေ, မနသိကရောတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ အာသဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တီ’’တိ ဧဝံ သာမညတော ဝုတ္တာနံ အယောနိသော မနသိကာရပစ္စယာနံ ကာမာသဝာဒီနမ္ပိ အဓိဋ္ဌာနံ, တသ္မာ တေပိ အာသဝေ တေနေဝ ပုဂ္ဂလေန ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗေ အာသဝေ ဒသ္သေန္တော သော ဧဝံ အယောနိသော မနသိ ကရောတိ, အဟောသိံ နု ခော အဟန္တိအာဒိမာဟ။ ဝိစိကိစ္ဆာသီသေန စေတ္ထ ဒိဋ္ဌာသဝမ္ပိ ဒသ္သေတုံ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။

    18. Ettāvatā yo ayaṃ puggalādhiṭṭhānāya desanāya dassanā pahātabbe āsave niddisituṃ assutavā puthujjano vutto, so yasmā ‘‘ayoniso, bhikkhave, manasikaroto anuppannā ceva āsavā uppajjantī’’ti evaṃ sāmaññato vuttānaṃ ayoniso manasikārapaccayānaṃ kāmāsavādīnampi adhiṭṭhānaṃ, tasmā tepi āsave teneva puggalena dassetvā idāni dassanā pahātabbe āsave dassento so evaṃ ayoniso manasi karoti, ahosiṃ nu kho ahantiādimāha. Vicikicchāsīsena cettha diṭṭhāsavampi dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi.

    တသ္သတ္ထော, ယသ္သ တေ ဣမိနာ ဝုတ္တနယေန အာသဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, သော ပုထုဇ္ဇနော, ယော စာယံ ‘‘အသ္သုတဝာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တော, သော ပုထုဇ္ဇနော ဧဝံ အယောနိသော အနုပာယေန ဥပ္ပထေန မနသိ ကရောတိ။ ကထံ? အဟောသိံ နု ခော။ပေ.။သော ကုဟိံ ဂာမီ ဘဝိသ္သတီတိ။ ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ, သော ဧဝံ အယောနိသော မနသိ ကရောတိ, ယထာသ္သ ‘‘အဟံ အဟောသိံ နု ခော’’တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာ သောဠသဝိဓာပိ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ။

    Tassattho, yassa te iminā vuttanayena āsavā uppajjanti, so puthujjano, yo cāyaṃ ‘‘assutavā’’tiādinā nayena vutto, so puthujjano evaṃ ayoniso anupāyena uppathena manasi karoti. Kathaṃ? Ahosiṃ nu kho…pe…so kuhiṃ gāmī bhavissatīti. Kiṃ vuttaṃ hoti, so evaṃ ayoniso manasi karoti, yathāssa ‘‘ahaṃ ahosiṃ nu kho’’tiādinā nayena vuttā soḷasavidhāpi vicikicchā uppajjatīti.

    တတ္ထ အဟောသိံ နု ခော နနု ခောတိ သသ္သတာကာရဉ္စ အဓိစ္စသမုပ္ပတ္တိအာကာရဉ္စ နိသ္သာယ အတီတေ အတ္တနော ဝိဇ္ဇမာနတံ အဝိဇ္ဇမာနတဉ္စ ကင္ခတိ။ ကိံ ကာရဏန္တိ န ဝတ္တဗ္ဗံ။ ဥမ္မတ္တကော ဝိယ ဟိ ဗာလပုထုဇ္ဇနော ယထာ ဝာ တထာ ဝာ ပဝတ္တတိ။ အပိစ အယောနိသော မနသိကာရောယေဝေတ္ထ ကာရဏံ။ ဧဝံ အယောနိသော မနသိကာရသ္သ ပန ကိံ ကာရဏန္တိ။ သ္ဝေဝ ပုထုဇ္ဇနဘာဝော အရိယာနံ အဒသ္သနာဒီနိ ဝာ။ နနု စ ပုထုဇ္ဇနောပိ ယောနိသော မနသိ ကရောတီတိ။ ကော ဝာ ဧဝမာဟ န မနသိ ကရောတီတိ။ န ပန တတ္ထ ပုထုဇ္ဇနဘာဝော ကာရဏံ , သဒ္ဓမ္မသ္သဝနကလ္ယာဏမိတ္တာဒီနိ တတ္ထ ကာရဏာနိ။ န ဟိ မစ္ဆမံသာဒီနိ အတ္တနော အတ္တနော ပကတိယာ သုဂန္ဓာနိ, အဘိသင္ခာရပစ္စယာ ပန သုဂန္ဓာနိပိ ဟောန္တိ။

    Tattha ahosiṃ nu kho nanu khoti sassatākārañca adhiccasamuppattiākārañca nissāya atīte attano vijjamānataṃ avijjamānatañca kaṅkhati. Kiṃ kāraṇanti na vattabbaṃ. Ummattako viya hi bālaputhujjano yathā vā tathā vā pavattati. Apica ayoniso manasikāroyevettha kāraṇaṃ. Evaṃ ayoniso manasikārassa pana kiṃ kāraṇanti. Sveva puthujjanabhāvo ariyānaṃ adassanādīni vā. Nanu ca puthujjanopi yoniso manasi karotīti. Ko vā evamāha na manasi karotīti. Na pana tattha puthujjanabhāvo kāraṇaṃ , saddhammassavanakalyāṇamittādīni tattha kāraṇāni. Na hi macchamaṃsādīni attano attano pakatiyā sugandhāni, abhisaṅkhārapaccayā pana sugandhānipi honti.

    ကိံ နု ခော အဟောသိန္တိ ဇာတိလိင္ဂူပပတ္တိယော နိသ္သာယ ခတ္တိယော နု ခော အဟောသိံ, ဗ္ရာဟ္မဏဝေသ္သသုဒ္ဒဂဟဋ္ဌပဗ္ဗဇိတဒေဝမနုသ္သာနံ အညတရောတိ ကင္ခတိ။

    Kiṃnu kho ahosinti jātiliṅgūpapattiyo nissāya khattiyo nu kho ahosiṃ, brāhmaṇavessasuddagahaṭṭhapabbajitadevamanussānaṃ aññataroti kaṅkhati.

    ကထံ နု ခောတိ သဏ္ဌာနာကာရံ နိသ္သာယ ဒီဃော နု ခော အဟောသိံ, ရသ္သဩဒာတကဏ္ဟပ္ပမာဏိကအပ္ပမာဏိကာဒီနံ အညတရောတိ ကင္ခတိ။ ကေစိ ပန ဣသ္သရနိမ္မာနာဒိံ နိသ္သာယ ကေန နု ခော ကာရဏေန အဟောသိန္တိ ဟေတုတော ကင္ခတီတိ ဝဒန္တိ။

    Kathaṃ nu khoti saṇṭhānākāraṃ nissāya dīgho nu kho ahosiṃ, rassaodātakaṇhappamāṇikaappamāṇikādīnaṃ aññataroti kaṅkhati. Keci pana issaranimmānādiṃ nissāya kena nu kho kāraṇena ahosinti hetuto kaṅkhatīti vadanti.

    ကိံ ဟုတ္ဝာ ကိံ အဟောသိန္တိ ဇာတိအာဒီနိ နိသ္သာယ ခတ္တိယော ဟုတ္ဝာ နု ခော ဗ္ရာဟ္မဏော အဟောသိံ။ပေ.။ ဒေဝော ဟုတ္ဝာ မနုသ္သောတိ အတ္တနော ပရမ္ပရံ ကင္ခတိ။ သဗ္ဗတ္ထေဝ ပန အဒ္ဓာနန္တိ ကာလာဓိဝစနမေတံ။

    Kiṃ hutvā kiṃ ahosinti jātiādīni nissāya khattiyo hutvā nu kho brāhmaṇo ahosiṃ…pe… devo hutvā manussoti attano paramparaṃ kaṅkhati. Sabbattheva pana addhānanti kālādhivacanametaṃ.

    ဘဝိသ္သာမိ နု ခော နနု ခောတိ သသ္သတာကာရဉ္စ ဥစ္ဆေဒာကာရဉ္စ နိသ္သာယ အနာဂတေ အတ္တနော ဝိဇ္ဇမာနတံ အဝိဇ္ဇမာနတဉ္စ ကင္ခတိ။ သေသမေတ္ထ ဝုတ္တနယမေဝ။

    Bhavissāminu kho nanu khoti sassatākārañca ucchedākārañca nissāya anāgate attano vijjamānataṃ avijjamānatañca kaṅkhati. Sesamettha vuttanayameva.

    ဧတရဟိ ဝာ ပစ္စုပ္ပန္နမဒ္ဓာနန္တိ ဣဒာနိ ဝာ ပဋိသန္ဓိံ အာဒိံ ကတ္ဝာ စုတိပရိယန္တံ သဗ္ဗမ္ပိ ဝတ္တမာနကာလံ ဂဟေတ္ဝာ။ အဇ္ဈတ္တံ ကထံကထီ ဟောတီတိ အတ္တနော ခန္ဓေသု ဝိစိကိစ္ဆော ဟောတိ။ အဟံ နု ခောသ္မီတိ အတ္တနော အတ္ထိဘာဝံ ကင္ခတိ။ ယုတ္တံ ပနေတန္တိ? ယုတ္တံ အယုတ္တန္တိ ကာ ဧတ္ထ စိန္တာ။ အပိစေတ္ထ ဣဒံ ဝတ္ထုမ္ပိ ဥဒာဟရန္တိ။ စူဠမာတာယ ကိရ ပုတ္တော မုဏ္ဍော, မဟာမာတာယ ပုတ္တော အမုဏ္ဍော, တံ ပုတ္တံ မုဏ္ဍေသုံ။ သော ဥဋ္ဌာယ အဟံ နု ခော စူဠမာတာယ ပုတ္တောတိ စိန္တေသိ။ ဧဝံ အဟံ နု ခောသ္မီတိ ကင္ခာ ဟောတိ။

    Etarahi vā paccuppannamaddhānanti idāni vā paṭisandhiṃ ādiṃ katvā cutipariyantaṃ sabbampi vattamānakālaṃ gahetvā. Ajjhattaṃ kathaṃkathī hotīti attano khandhesu vicikiccho hoti. Ahaṃ nu khosmīti attano atthibhāvaṃ kaṅkhati. Yuttaṃ panetanti? Yuttaṃ ayuttanti kā ettha cintā. Apicettha idaṃ vatthumpi udāharanti. Cūḷamātāya kira putto muṇḍo, mahāmātāya putto amuṇḍo, taṃ puttaṃ muṇḍesuṃ. So uṭṭhāya ahaṃ nu kho cūḷamātāya puttoti cintesi. Evaṃ ahaṃ nu khosmīti kaṅkhā hoti.

    နော နု ခောသ္မီတိ အတ္တနော နတ္ထိဘာဝံ ကင္ခတိ။ တတ္ရာပိ ဣဒံ ဝတ္ထု – ဧကော ကိရ မစ္ဆေ ဂဏ္ဟန္တော ဥဒကေ စိရဋ္ဌာနေန သီတိဘူတံ အတ္တနော ဦရုံ မစ္ဆောတိ စိန္တေတ္ဝာ ပဟရိ။ အပရော သုသာနပသ္သေ ခေတ္တံ ရက္ခန္တော ဘီတော သင္ကုဋိတော သယိ။ သော ပဋိဗုဇ္ဈိတ္ဝာ အတ္တနော ဇဏ္ဏုကာနိ ဒ္ဝေ ယက္ခာတိ စိန္တေတ္ဝာ ပဟရိ။ ဧဝံ နော နု ခောသ္မီတိ ကင္ခတိ။

    No nu khosmīti attano natthibhāvaṃ kaṅkhati. Tatrāpi idaṃ vatthu – eko kira macche gaṇhanto udake ciraṭṭhānena sītibhūtaṃ attano ūruṃ macchoti cintetvā pahari. Aparo susānapasse khettaṃ rakkhanto bhīto saṅkuṭito sayi. So paṭibujjhitvā attano jaṇṇukāni dve yakkhāti cintetvā pahari. Evaṃ no nu khosmīti kaṅkhati.

    ကိံ နု ခောသ္မီတိ ခတ္တိယောဝ သမာနော အတ္တနော ခတ္တိယဘာဝံ ကင္ခတိ။ ဧသ နယော သေသေသု။ ဒေဝော ပန သမာနော ဒေဝဘာဝံ အဇာနန္တော နာမ နတ္ထိ။ သောပိ ပန ‘‘အဟံ ရူပီ နု ခော အရူပီ နု ခော’’တိအာဒိနာ နယေန ကင္ခတိ။ ခတ္တိယာဒယော ကသ္မာ န ဇာနန္တီတိ စေ။ အပစ္စက္ခာ တေသံ တတ္ထ တတ္ထ ကုလေ ဥပ္ပတ္တိ။ ဂဟဋ္ဌာပိ စ ပောတ္ထလိကာဒယော ပဗ္ဗဇိတသညိနော။ ပဗ္ဗဇိတာပိ ‘‘ကုပ္ပံ နု ခော မေ ကမ္မ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဂဟဋ္ဌသညိနော။ မနုသ္သာပိ စ ရာဇာနော ဝိယ အတ္တနိ ဒေဝသညိနော ဟောန္တိ။

    Kiṃ nu khosmīti khattiyova samāno attano khattiyabhāvaṃ kaṅkhati. Esa nayo sesesu. Devo pana samāno devabhāvaṃ ajānanto nāma natthi. Sopi pana ‘‘ahaṃ rūpī nu kho arūpī nu kho’’tiādinā nayena kaṅkhati. Khattiyādayo kasmā na jānantīti ce. Apaccakkhā tesaṃ tattha tattha kule uppatti. Gahaṭṭhāpi ca potthalikādayo pabbajitasaññino. Pabbajitāpi ‘‘kuppaṃ nu kho me kamma’’ntiādinā nayena gahaṭṭhasaññino. Manussāpi ca rājāno viya attani devasaññino honti.

    ကထံ နု ခောသ္မီတိ ဝုတ္တနယမေဝ။ ကေဝလဉ္စေတ္ထ အဗ္ဘန္တရေ ဇီဝော နာမ အတ္ထီတိ ဂဟေတ္ဝာ တသ္သ သဏ္ဌာနာကာရံ နိသ္သာယ ဒီဃော နု ခောသ္မိ, ရသ္သစတုရံသဆဠံသအဋ္ဌံသသောဠသံသာဒီနံ အညတရပ္ပကာရောတိ ကင္ခန္တော ကထံ နု ခောသ္မီတိ ကင္ခတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သရီရသဏ္ဌာနံ ပန ပစ္စုပ္ပန္နံ အဇာနန္တော နာမ နတ္ထိ။

    Kathaṃ nu khosmīti vuttanayameva. Kevalañcettha abbhantare jīvo nāma atthīti gahetvā tassa saṇṭhānākāraṃ nissāya dīgho nu khosmi, rassacaturaṃsachaḷaṃsaaṭṭhaṃsasoḷasaṃsādīnaṃ aññatarappakāroti kaṅkhanto kathaṃ nu khosmīti kaṅkhatīti veditabbo. Sarīrasaṇṭhānaṃ pana paccuppannaṃ ajānanto nāma natthi.

    ကုတော အာဂတော, သော ကုဟိံ ဂာမီ ဘဝိသ္သတီတိ အတ္တဘာဝသ္သ အာဂတိဂတိဋ္ဌာနံ ကင္ခတိ။

    Kutoāgato, so kuhiṃ gāmī bhavissatīti attabhāvassa āgatigatiṭṭhānaṃ kaṅkhati.

    ၁၉. ဧဝံ သောဠသပ္ပဘေဒံ ဝိစိကိစ္ဆံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ ယံ ဣမိနာ ဝိစိကိစ္ဆာသီသေန ဒိဋ္ဌာသဝံ ဒသ္သေတုံ အယံ ဒေသနာ အာရဒ္ဓာ။ တံ ဒသ္သေန္တော တသ္သ ဧဝံ အယောနိသော မနသိကရောတော ဆန္နံ ဒိဋ္ဌီနန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ တသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ယထာ အယံ ဝိစိကိစ္ဆာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧဝံ အယောနိသော မနသိကရောတော တသ္သေဝ သဝိစိကိစ္ဆသ္သ အယောနိသော မနသိကာရသ္သ ထာမဂတတ္တာ ဆန္နံ ဒိဋ္ဌီနံ အညတရာ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တတ္ထ သဗ္ဗပဒေသု ဝာသဒ္ဒော ဝိကပ္ပတ္ထော, ဧဝံ ဝာ ဧဝံ ဝာ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အတ္ထိ မေ အတ္တာတိ စေတ္ထ သသ္သတဒိဋ္ဌိ သဗ္ဗကာလေသု အတ္တနော အတ္ထိတံ ဂဏ္ဟာတိ။ သစ္စတော ထေတတောတိ ဘူတတော စ ထိရတော စ, ‘‘ဣဒံ သစ္စ’’န္တိ ဘူတတော သုဋ္ဌု ဒဠ္ဟဘာဝေနာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ နတ္ထိ မေ အတ္တာတိ အယံ ပန ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ, သတော သတ္တသ္သ တတ္ထ တတ္ထ ဝိဘဝဂ္ဂဟဏတော။ အထ ဝာ ပုရိမာပိ တီသု ကာလေသု အတ္ထီတိ ဂဟဏတော သသ္သတဒိဋ္ဌိ, ပစ္စုပ္ပန္နမေဝ အတ္ထီတိ ဂဏ္ဟန္တော ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ။ ပစ္ဆိမာပိ အတီတာနာဂတေသု နတ္ထီတိ ဂဟဏတော ဘသ္မန္တာဟုတိယောတိ ဂဟိတဒိဋ္ဌိကာနံ ဝိယ, ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ။ အတီတေ ဧဝ နတ္ထီတိ ဂဏ္ဟန္တော အဓိစ္စသမုပ္ပတ္တိကသ္သေဝ သသ္သတဒိဋ္ဌိ။

    19. Evaṃ soḷasappabhedaṃ vicikicchaṃ dassetvā idāni yaṃ iminā vicikicchāsīsena diṭṭhāsavaṃ dassetuṃ ayaṃ desanā āraddhā. Taṃ dassento tassa evaṃ ayoniso manasikaroto channaṃ diṭṭhīnantiādimāha. Tattha tassa puggalassa yathā ayaṃ vicikicchā uppajjati, evaṃ ayoniso manasikaroto tasseva savicikicchassa ayoniso manasikārassa thāmagatattā channaṃ diṭṭhīnaṃ aññatarā diṭṭhi uppajjatīti vuttaṃ hoti. Tattha sabbapadesu vāsaddo vikappattho, evaṃ vā evaṃ vā diṭṭhi uppajjatīti vuttaṃ hoti. Atthi me attāti cettha sassatadiṭṭhi sabbakālesu attano atthitaṃ gaṇhāti. Saccato thetatoti bhūtato ca thirato ca, ‘‘idaṃ sacca’’nti bhūtato suṭṭhu daḷhabhāvenāti vuttaṃ hoti. Natthi me attāti ayaṃ pana ucchedadiṭṭhi, sato sattassa tattha tattha vibhavaggahaṇato. Atha vā purimāpi tīsu kālesu atthīti gahaṇato sassatadiṭṭhi, paccuppannameva atthīti gaṇhanto ucchedadiṭṭhi. Pacchimāpi atītānāgatesu natthīti gahaṇato bhasmantāhutiyoti gahitadiṭṭhikānaṃ viya, ucchedadiṭṭhi. Atīte eva natthīti gaṇhanto adhiccasamuppattikasseva sassatadiṭṭhi.

    အတ္တနာဝ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီတိ သညာက္ခန္ဓသီသေန ခန္ဓေ အတ္တာတိ ဂဟေတ္ဝာ သညာယ အဝသေသက္ခန္ဓေ သဉ္ဇာနတော ဣမိနာ အတ္တနာ ဣမံ အတ္တာနံ သဉ္ဇာနာမီတိ ဟောတိ။ အတ္တနာဝ အနတ္တာနန္တိ သညာက္ခန္ဓံယေဝ အတ္တာတိ ဂဟေတ္ဝာ, ဣတရေ စတ္တာရောပိ အနတ္တာတိ ဂဟေတ္ဝာ သညာယ တေသံ ဇာနတော ဧဝံ ဟောတိ ။ အနတ္တနာဝ အတ္တာနန္တိ သညာက္ခန္ဓံ အနတ္တာတိ။ ဣတရေ စတ္တာရော အတ္တာတိ ဂဟေတ္ဝာ သညာယ တေသံ ဇာနတော ဧဝံ ဟောတိ, သဗ္ဗာပိ သသ္သတုစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယောဝ။

    Attanāva attānaṃ sañjānāmīti saññākkhandhasīsena khandhe attāti gahetvā saññāya avasesakkhandhe sañjānato iminā attanā imaṃ attānaṃ sañjānāmīti hoti. Attanāva anattānanti saññākkhandhaṃyeva attāti gahetvā, itare cattāropi anattāti gahetvā saññāya tesaṃ jānato evaṃ hoti . Anattanāva attānanti saññākkhandhaṃ anattāti. Itare cattāro attāti gahetvā saññāya tesaṃ jānato evaṃ hoti, sabbāpi sassatucchedadiṭṭhiyova.

    ဝဒော ဝေဒေယ္ယောတိအာဒယော ပန သသ္သတဒိဋ္ဌိယာ ဧဝ အဘိနိဝေသာကာရာ။ တတ္ထ ဝဒတီတိ ဝဒော, ဝစီကမ္မသ္သ ကာရကောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဝေဒယတီတိ ဝေဒေယ္ယော, ဇာနာတိ အနုဘဝတိ စာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကိံ ဝေဒေတီတိ, တတ္ရ တတ္ရ ကလ္ယာဏပာပကာနံ ကမ္မာနံ ဝိပာကံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ တတ္ရ တတ္ရာတိ တေသု တေသု ယောနိဂတိဋ္ဌိတိနိဝာသနိကာယေသု အာရမ္မဏေသု ဝာ။ နိစ္စောတိ ဥပ္ပာဒဝယရဟိတော။ ဓုဝောတိ ထိရော သာရဘူတော။ သသ္သတောတိ သဗ္ဗကာလိကော။ အဝိပရိဏာမဓမ္မောတိ အတ္တနော ပကတိဘာဝံ အဝိဇဟနဓမ္မော, ကကဏ္ဋကော ဝိယ နာနပ္ပကာရတံ နာပဇ္ဇတိ။ သသ္သတိသမန္တိ စန္ဒသူရိယသမုဒ္ဒမဟာပထဝီပဗ္ဗတာ လောကဝောဟာရေန သသ္သတိယောတိ ဝုစ္စန္တိ။ သသ္သတီဟိ သမံ သသ္သတိသမံ။ ယာဝ သသ္သတိယော တိဋ္ဌန္တိ, တာဝ တထေဝ ဌသ္သတီတိ ဂဏ္ဟတော ဧဝံဒိဋ္ဌိ ဟောတိ။

    Vado vedeyyotiādayo pana sassatadiṭṭhiyā eva abhinivesākārā. Tattha vadatīti vado, vacīkammassa kārakoti vuttaṃ hoti. Vedayatīti vedeyyo, jānāti anubhavati cāti vuttaṃ hoti. Kiṃ vedetīti, tatra tatra kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedeti. Tatra tatrāti tesu tesu yonigatiṭṭhitinivāsanikāyesu ārammaṇesu vā. Niccoti uppādavayarahito. Dhuvoti thiro sārabhūto. Sassatoti sabbakāliko. Avipariṇāmadhammoti attano pakatibhāvaṃ avijahanadhammo, kakaṇṭako viya nānappakārataṃ nāpajjati. Sassatisamanti candasūriyasamuddamahāpathavīpabbatā lokavohārena sassatiyoti vuccanti. Sassatīhi samaṃ sassatisamaṃ. Yāva sassatiyo tiṭṭhanti, tāva tatheva ṭhassatīti gaṇhato evaṃdiṭṭhi hoti.

    ဣဒံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိဂတန္တိအာဒီသု။ ဣဒန္တိ ဣဒာနိ ဝတ္တဗ္ဗသ္သ ပစ္စက္ခနိဒသ္သနံ။ ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ဗန္ဓေန စ ဣဒန္တိ ဝုတ္တံ, န ဒိဋ္ဌိသမ္ဗန္ဓေန။ ဧတ္ထ စ ဒိဋ္ဌိယေဝ ဒိဋ္ဌိဂတံ, ဂူထဂတံ ဝိယ။ ဒိဋ္ဌီသု ဝာ ဂတမိဒံ ဒသ္သနံ ဒ္ဝာသဋ္ဌိဒိဋ္ဌိအန္တောဂဓတ္တာတိပိ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ ဒိဋ္ဌိယာ ဝာ ဂတံ ဒိဋ္ဌိဂတံ။ ဣဒဉ္ဟိ အတ္ထိ မေ အတ္တာတိအာဒိ ဒိဋ္ဌိယာ ဂမနမတ္တမေဝ, နတ္ထေတ္ထ အတ္တာ ဝာ နိစ္စော ဝာ ကောစီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သာ စာယံ ဒိဋ္ဌိ ဒုန္နိဂ္ဂမနဋ္ဌေန ဂဟနံ။ ဒုရတိက္ကမဋ္ဌေန သပ္ပဋိဘယဋ္ဌေန စ ကန္တာရော, ဒုဗ္ဘိက္ခကန္တာရဝာဠကန္တာရာဒယော ဝိယ။ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ ဝိနိဝိဇ္ဈနဋ္ဌေန ဝိလောမနဋ္ဌေန ဝာ ဝိသူကံ။ ကဒာစိ သသ္သတသ္သ, ကဒာစိ ဥစ္ဆေဒသ္သ ဂဟဏတော ဝိရူပံ ဖန္ဒိတန္တိ ဝိပ္ဖန္ဒိတံ။ ဗန္ဓနဋ္ဌေန သံယောဇနံ။ တေနာဟ ‘‘ဒိဋ္ဌိဂဟနံ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိသံယောဇန’’န္တိ။ ဣဒာနိသ္သ တမေဝ ဗန္ဓနတ္ထံ ဒသ္သေန္တော ဒိဋ္ဌိသံယောဇနသံယုတ္တောတိအာဒိမာဟ။ တသ္သာယံ သင္ခေပတ္ထော။ ဣမိနာ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနေန သံယုတ္တော ပုထုဇ္ဇနော ဧတေဟိ ဇာတိအာဒီဟိ န ပရိမုစ္စတီတိ။ ကိံ ဝာ ဗဟုနာ, သကလဝဋ္ဋဒုက္ခတောပိ န မုစ္စတီတိ။

    Idaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhigatantiādīsu. Idanti idāni vattabbassa paccakkhanidassanaṃ. Diṭṭhigatasambandhena ca idanti vuttaṃ, na diṭṭhisambandhena. Ettha ca diṭṭhiyeva diṭṭhigataṃ, gūthagataṃ viya. Diṭṭhīsu vā gatamidaṃ dassanaṃ dvāsaṭṭhidiṭṭhiantogadhattātipi diṭṭhigataṃ. Diṭṭhiyā vā gataṃ diṭṭhigataṃ. Idañhi atthi me attātiādi diṭṭhiyā gamanamattameva, natthettha attā vā nicco vā kocīti vuttaṃ hoti. Sā cāyaṃ diṭṭhi dunniggamanaṭṭhena gahanaṃ. Duratikkamaṭṭhena sappaṭibhayaṭṭhena ca kantāro, dubbhikkhakantāravāḷakantārādayo viya. Sammādiṭṭhiyā vinivijjhanaṭṭhena vilomanaṭṭhena vā visūkaṃ. Kadāci sassatassa, kadāci ucchedassa gahaṇato virūpaṃ phanditanti vipphanditaṃ. Bandhanaṭṭhena saṃyojanaṃ. Tenāha ‘‘diṭṭhigahanaṃ…pe… diṭṭhisaṃyojana’’nti. Idānissa tameva bandhanatthaṃ dassento diṭṭhisaṃyojanasaṃyuttotiādimāha. Tassāyaṃ saṅkhepattho. Iminā diṭṭhisaṃyojanena saṃyutto puthujjano etehi jātiādīhi na parimuccatīti. Kiṃ vā bahunā, sakalavaṭṭadukkhatopi na muccatīti.

    ၂၀. ဧဝံ ဆပ္ပဘေဒံ ဒိဋ္ဌာသဝံ ဒသ္သေတ္ဝာ ယသ္မာ သီလဗ္ဗတပရာမာသော ကာမာသဝာဒိဝစနေနေဝ ဒသ္သိတော ဟောတိ။ ကာမသုခတ္ထဉ္ဟိ ဘဝသုခဘဝဝိသုဒ္ဓိအတ္ထဉ္စ အဝိဇ္ဇာယ အဘိဘူတာ ဣတော ဗဟိဒ္ဓာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ သီလဗ္ဗတာနိ ပရာမသန္တိ, တသ္မာ တံ အဒသ္သေတ္ဝာ ဒိဋ္ဌိဂ္ဂဟဏေန ဝာ တသ္သ ဂဟိတတ္တာပိ တံ အဒသ္သေတ္ဝာဝ ဣဒာနိ ယော ပုဂ္ဂလော ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗေ အာသဝေ ပဇဟတိ, တံ ဒသ္သေတ္ဝာ တေသံ အာသဝာနံ ပဟာနံ ဒသ္သေတုံ ပုဗ္ဗေ ဝာ အယောနိသော မနသိကရောတော ပုထုဇ္ဇနသ္သ တေသံ ဥပ္ပတ္တိံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ တဗ္ဗိပရီတသ္သ ပဟာနံ ဒသ္သေတုံ သုတဝာ စ ခော, ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။

    20. Evaṃ chappabhedaṃ diṭṭhāsavaṃ dassetvā yasmā sīlabbataparāmāso kāmāsavādivacaneneva dassito hoti. Kāmasukhatthañhi bhavasukhabhavavisuddhiatthañca avijjāya abhibhūtā ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇā sīlabbatāni parāmasanti, tasmā taṃ adassetvā diṭṭhiggahaṇena vā tassa gahitattāpi taṃ adassetvāva idāni yo puggalo dassanā pahātabbe āsave pajahati, taṃ dassetvā tesaṃ āsavānaṃ pahānaṃ dassetuṃ pubbe vā ayoniso manasikaroto puthujjanassa tesaṃ uppattiṃ dassetvā idāni tabbiparītassa pahānaṃ dassetuṃ sutavā ca kho, bhikkhavetiādimāha.

    တသ္သတ္ထော, ယာဝ ‘‘သော ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ အာဂစ္ဆတိ, တာဝ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေန စ ဝုတ္တပစ္စနီကတော စ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပစ္စနီကတော စ သဗ္ဗာကာရေန အရိယဓမ္မသ္သ အကောဝိဒာဝိနီတပစ္စနီကတော အယံ ‘‘သုတဝာ အရိယသာဝကော အရိယဓမ္မသ္သ ကောဝိဒော အရိယဓမ္မေ သုဝိနီတော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ အပိစ ခော သိခာပတ္တဝိပသ္သနတော ပဘုတိ ယာဝ ဂောတ္ရဘု, တာဝ တဒနုရူပေန အတ္ထေန အယံ အရိယသာဝကောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Tassattho, yāva ‘‘so idaṃ dukkha’’nti āgacchati, tāva heṭṭhā vuttanayena ca vuttapaccanīkato ca veditabbo. Paccanīkato ca sabbākārena ariyadhammassa akovidāvinītapaccanīkato ayaṃ ‘‘sutavā ariyasāvako ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto’’ti veditabbo. Apica kho sikhāpattavipassanato pabhuti yāva gotrabhu, tāva tadanurūpena atthena ayaṃ ariyasāvakoti veditabbo.

    ၂၁. ‘‘သော ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယောနိသော မနသိ ကရောတီ’’တိအာဒီသု ပန အယံ အတ္ထဝိဘာဝနာ, သော စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနိကော အရိယသာဝကော တဏ္ဟာဝဇ္ဇာ တေဘူမကာ ခန္ဓာ ဒုက္ခံ, တဏ္ဟာ ဒုက္ခသမုဒယော, ဥဘိန္နံ အပ္ပဝတ္တိ နိရောဓော, နိရောဓသမ္ပာပကော မဂ္ဂောတိ ဧဝံ ပုဗ္ဗေဝ အာစရိယသန္တိကေ ဥဂ္ဂဟိတစတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနော အပရေန သမယေန ဝိပသ္သနာမဂ္ဂံ သမာရုဠ္ဟော သမာနော တေ တေဘူမကေ ခန္ဓေ ဣဒံ ဒုက္ခန္တိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ, ဥပာယေန ပထေန သမန္နာဟရတိ စေဝ ဝိပသ္သတိ စ။ ဧတ္ထ ဟိ ယာဝ သောတာပတ္တိမဂ္ဂော, တာဝ မနသိကာရသီသေနေဝ ဝိပသ္သနာ ဝုတ္တာ။ ယာ ပနာယံ တသ္သေဝ ဒုက္ခသ္သ သမုဋ္ဌာပိကာ ပဘာဝိကာ တဏ္ဟာ, အယံ သမုဒယောတိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ။ ယသ္မာ ပန ဒုက္ခဉ္စ သမုဒယော စ ဣဒံ ဌာနံ ပတ္ဝာ နိရုဇ္ဈန္တိ နပ္ပဝတ္တန္တိ, တသ္မာ ယဒိဒံ နိဗ္ဗာနံ နာမ, အယံ ဒုက္ခနိရောဓောတိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ။ နိရောဓသမ္ပာပကံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာတိ ယောနိသော မနသိ ကရောတိ, ဥပာယေန ပထေန သမန္နာဟရတိ စေဝ ဝိပသ္သတိ စ။

    21. ‘‘So idaṃ dukkhanti yoniso manasi karotī’’tiādīsu pana ayaṃ atthavibhāvanā, so catusaccakammaṭṭhāniko ariyasāvako taṇhāvajjā tebhūmakā khandhā dukkhaṃ, taṇhā dukkhasamudayo, ubhinnaṃ appavatti nirodho, nirodhasampāpako maggoti evaṃ pubbeva ācariyasantike uggahitacatusaccakammaṭṭhāno aparena samayena vipassanāmaggaṃ samāruḷho samāno te tebhūmake khandhe idaṃ dukkhanti yoniso manasi karoti, upāyena pathena samannāharati ceva vipassati ca. Ettha hi yāva sotāpattimaggo, tāva manasikārasīseneva vipassanā vuttā. Yā panāyaṃ tasseva dukkhassa samuṭṭhāpikā pabhāvikā taṇhā, ayaṃ samudayoti yoniso manasi karoti. Yasmā pana dukkhañca samudayo ca idaṃ ṭhānaṃ patvā nirujjhanti nappavattanti, tasmā yadidaṃ nibbānaṃ nāma, ayaṃ dukkhanirodhoti yoniso manasi karoti. Nirodhasampāpakaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yoniso manasi karoti, upāyena pathena samannāharati ceva vipassati ca.

    တတ္ရာယံ ဥပာယော, အဘိနိဝေသော နာမ ဝဋ္ဋေ ဟောတိ, ဝိဝဋ္ဋေ နတ္ထိ။ တသ္မာ ‘‘အယံ အတ္ထိ ဣမသ္မိံ ကာယေ ပထဝီဓာတု, အာပောဓာတူ’’တိအာဒိနာ နယေန သကသန္တတိယံ စတ္တာရိ ဘူတာနိ တဒနုသာရေန ဥပာဒာရူပာနိ စ ပရိဂ္ဂဟေတ္ဝာ အယံ ရူပက္ခန္ဓောတိ ဝဝတ္ထပေတိ။ တံ ဝဝတ္ထာပယတော ဥပ္ပန္နေ တဒာရမ္မဏေ စိတ္တစေတသိကေ ဓမ္မေ ဣမေ စတ္တာရော အရူပက္ခန္ဓာတိ ဝဝတ္ထပေတိ။ တတော ဣမေ ပဉ္စက္ခန္ဓာ ဒုက္ခန္တိ ဝဝတ္ထပေတိ။ တေ ပန သင္ခေပတော နာမဉ္စ ရူပဉ္စာတိ ဒ္ဝေ ဘာဂာယေဝ ဟောန္တိ။ ဣဒဉ္စ နာမရူပံ သဟေတု သပ္ပစ္စယံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တသ္သ အယံ ဟေတု အယံ ပစ္စယောတိ အဝိဇ္ဇာဘဝတဏ္ဟာကမ္မာဟာရာဒိကေ ဟေတုပစ္စယေ ဝဝတ္ထပေတိ။ တတော တေသံ ပစ္စယာနဉ္စ ပစ္စယုပ္ပန္နဓမ္မာနဉ္စ ယာထာဝသရသလက္ခဏံ ဝဝတ္ထပေတ္ဝာ ဣမေ ဓမ္မာ အဟုတ္ဝာ ဟောန္တီတိ အနိစ္စလက္ခဏံ အာရောပေတိ, ဥဒယဗ္ဗယပီဠိတတ္တာ ဒုက္ခာတိ ဒုက္ခလက္ခဏံ အာရောပေတိ။ အဝသဝတ္တနတော အနတ္တာတိ အနတ္တလက္ခဏံ အာရောပေတိ။ ဧဝံ တီဏိ လက္ခဏာနိ အာရောပေတ္ဝာ ပဋိပာဋိယာ ဝိပသ္သနံ ပဝတ္တေန္တော သောတာပတ္တိမဂ္ဂံ ပာပုဏာတိ။

    Tatrāyaṃ upāyo, abhiniveso nāma vaṭṭe hoti, vivaṭṭe natthi. Tasmā ‘‘ayaṃ atthi imasmiṃ kāye pathavīdhātu, āpodhātū’’tiādinā nayena sakasantatiyaṃ cattāri bhūtāni tadanusārena upādārūpāni ca pariggahetvā ayaṃ rūpakkhandhoti vavatthapeti. Taṃ vavatthāpayato uppanne tadārammaṇe cittacetasike dhamme ime cattāro arūpakkhandhāti vavatthapeti. Tato ime pañcakkhandhā dukkhanti vavatthapeti. Te pana saṅkhepato nāmañca rūpañcāti dve bhāgāyeva honti. Idañca nāmarūpaṃ sahetu sappaccayaṃ uppajjati. Tassa ayaṃ hetu ayaṃ paccayoti avijjābhavataṇhākammāhārādike hetupaccaye vavatthapeti. Tato tesaṃ paccayānañca paccayuppannadhammānañca yāthāvasarasalakkhaṇaṃ vavatthapetvā ime dhammā ahutvā hontīti aniccalakkhaṇaṃ āropeti, udayabbayapīḷitattā dukkhāti dukkhalakkhaṇaṃ āropeti. Avasavattanato anattāti anattalakkhaṇaṃ āropeti. Evaṃ tīṇi lakkhaṇāni āropetvā paṭipāṭiyā vipassanaṃ pavattento sotāpattimaggaṃ pāpuṇāti.

    တသ္မိံ ခဏေ စတ္တာရိ သစ္စာနိ ဧကပဋိဝေဓေနေဝ ပဋိဝိဇ္ဈတိ, ဧကာဘိသမယေန အဘိသမေတိ။ ဒုက္ခံ ပရိညာပဋိဝေဓေန ပဋိဝိဇ္ဈတိ, သမုဒယံ ပဟာနပဋိဝေဓေန, နိရောဓံ သစ္ဆိကိရိယာပဋိဝေဓေန, မဂ္ဂံ ဘာဝနာပဋိဝေဓေန။ ဒုက္ခဉ္စ ပရိညာဘိသမယေန အဘိသမေတိ။ပေ.။ မဂ္ဂံ ဘာဝနာဘိသမယေန အဘိသမေတိ, နော စ ခော အညမညေန ဉာဏေန။ ဧကဉာဏေနေဝ ဟိ ဧသ နိရောဓံ အာရမ္မဏတော, သေသာနိ ကိစ္စတော ပဋိဝိဇ္ဈတိ စေဝ အဘိသမေတိ စ။ န ဟိသ္သ တသ္မိံ သမယေ ဧဝံ ဟောတိ – ‘‘အဟံ ဒုက္ခံ ပရိဇာနာမီ’’တိ ဝာ။ပေ.။ ‘‘မဂ္ဂံ ဘာဝေမီ’’တိ ဝာ။ အပိစ ခ္ဝသ္သ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ ပဋိဝေဓဝသေန နိရောဓံ သစ္ဆိကရောတော ဧဝံ တံ ဉာဏံ ဒုက္ခပရိညာကိစ္စမ္ပိ သမုဒယပဟာနကိစ္စမ္ပိ မဂ္ဂဘာဝနာကိစ္စမ္ပိ ကရောတိယေဝ။ တသ္သေဝံ ဥပာယေန ယောနိသော မနသိကရောတော တီဏိ သံယောဇနာနိ ပဟီယန္တိ, ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, အဋ္ဌဝတ္ထုကာ ဝိစိကိစ္ဆာ, ‘‘သီလေန သုဒ္ဓိ ဝတေန သုဒ္ဓီ’’တိ သီလဗ္ဗတာနံ ပရာမသနတော သီလဗ္ဗတပရာမာသောတိ။ တတ္ထ စတူသု အာသဝေသု သက္ကာယဒိဋ္ဌိသီလဗ္ဗတပရာမာသာ ဒိဋ္ဌာသဝေန သင္ဂဟိတတ္တာ အာသဝာ စေဝ သံယောဇနာ စ။ ဝိစိကိစ္ဆာ သံယောဇနမေဝ, န အာသဝော ။ ‘‘ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗာ အာသဝာ’’တိ ဧတ္ထ ပရိယာပန္နတ္တာ ပန အာသဝာတိ။

    Tasmiṃ khaṇe cattāri saccāni ekapaṭivedheneva paṭivijjhati, ekābhisamayena abhisameti. Dukkhaṃ pariññāpaṭivedhena paṭivijjhati, samudayaṃ pahānapaṭivedhena, nirodhaṃ sacchikiriyāpaṭivedhena, maggaṃ bhāvanāpaṭivedhena. Dukkhañca pariññābhisamayena abhisameti…pe… maggaṃ bhāvanābhisamayena abhisameti, no ca kho aññamaññena ñāṇena. Ekañāṇeneva hi esa nirodhaṃ ārammaṇato, sesāni kiccato paṭivijjhati ceva abhisameti ca. Na hissa tasmiṃ samaye evaṃ hoti – ‘‘ahaṃ dukkhaṃ parijānāmī’’ti vā…pe… ‘‘maggaṃ bhāvemī’’ti vā. Apica khvassa ārammaṇaṃ katvā paṭivedhavasena nirodhaṃ sacchikaroto evaṃ taṃ ñāṇaṃ dukkhapariññākiccampi samudayapahānakiccampi maggabhāvanākiccampi karotiyeva. Tassevaṃ upāyena yoniso manasikaroto tīṇi saṃyojanāni pahīyanti, vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, aṭṭhavatthukā vicikicchā, ‘‘sīlena suddhi vatena suddhī’’ti sīlabbatānaṃ parāmasanato sīlabbataparāmāsoti. Tattha catūsu āsavesu sakkāyadiṭṭhisīlabbataparāmāsā diṭṭhāsavena saṅgahitattā āsavā ceva saṃyojanā ca. Vicikicchā saṃyojanameva, na āsavo . ‘‘Dassanā pahātabbā āsavā’’ti ettha pariyāpannattā pana āsavāti.

    ‘‘ဣမေ ဝုစ္စန္တိ။ပေ.။ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိ ဣမေ သက္ကာယဒိဋ္ဌိအာဒယော ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗာ နာမ အာသဝာတိ ဒသ္သေန္တော အာဟ။ အထ ဝာ ယာ အယံ ဆန္နံ ဒိဋ္ဌီနံ အညတရာ ဒိဋ္ဌိ ဥပ္ပဇ္ဇတီတိ ဧဝံ သရူပေနေဝ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဝိဘတ္တာ။ တံ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ’’တိ။ သာ စ ယသ္မာ သဟဇာတပဟာနေကဋ္ဌေဟိ သဒ္ဓိံ ပဟီယတိ။ ဒိဋ္ဌာသဝေ ဟိ ပဟီယမာနေ တံသဟဇာတော စတူသု ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တစိတ္တေသု ကာမာသဝောပိ အဝိဇ္ဇာသဝောပိ ပဟီယတိ ။ ပဟာနေကဋ္ဌော ပန စတူသု ဒိဋ္ဌိဝိပ္ပယုတ္တေသု နာဂသုပဏ္ဏာဒိသမိဒ္ဓိပတ္ထနာဝသေန ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဘဝာသဝော။ တေနေဝ သမ္ပယုတ္တော အဝိဇ္ဇာသဝောပိ, ဒ္ဝီသု ဒောမနသ္သစိတ္တေသု ပာဏာတိပာတာဒိနိဗ္ဗတ္တကော အဝိဇ္ဇာသဝောပိ, တထာ ဝိစိကိစ္ဆာစိတ္တသမ္ပယုတ္တော အဝိဇ္ဇာသဝောပီတိ ဧဝံ သဗ္ဗထာပိ အဝသေသာ တယောပိ အာသဝာ ပဟီယန္တိ။ တသ္မာ ဗဟုဝစနနိဒ္ဒေသော ကတောတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဧသ ပောရာဏာနံ အဓိပ္ပာယော။

    ‘‘Ime vuccanti…pe… pahātabbā’’ti ime sakkāyadiṭṭhiādayo dassanā pahātabbā nāma āsavāti dassento āha. Atha vā yā ayaṃ channaṃ diṭṭhīnaṃ aññatarā diṭṭhi uppajjatīti evaṃ sarūpeneva sakkāyadiṭṭhi vibhattā. Taṃ sandhāyāha ‘‘ime vuccanti, bhikkhave’’ti. Sā ca yasmā sahajātapahānekaṭṭhehi saddhiṃ pahīyati. Diṭṭhāsave hi pahīyamāne taṃsahajāto catūsu diṭṭhisampayuttacittesu kāmāsavopi avijjāsavopi pahīyati . Pahānekaṭṭho pana catūsu diṭṭhivippayuttesu nāgasupaṇṇādisamiddhipatthanāvasena uppajjamāno bhavāsavo. Teneva sampayutto avijjāsavopi, dvīsu domanassacittesu pāṇātipātādinibbattako avijjāsavopi, tathā vicikicchācittasampayutto avijjāsavopīti evaṃ sabbathāpi avasesā tayopi āsavā pahīyanti. Tasmā bahuvacananiddeso katoti evamettha attho veditabbo. Esa porāṇānaṃ adhippāyo.

    ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဒသ္သနံ နာမ သောတာပတ္တိမဂ္ဂော, တေန ပဟာတဗ္ဗာတိ အတ္ထော။ ကသ္မာ သောတာပတ္တိမဂ္ဂော ဒသ္သနံ? ပဌမံ နိဗ္ဗာနဒသ္သနတော။ နနု ဂောတ္ရဘု ပဌမတရံ ပသ္သတီတိ? နော န ပသ္သတိ။ ဒိသ္ဝာ ကတ္တဗ္ဗကိစ္စံ ပန န ကရောတိ သံယောဇနာနံ အပ္ပဟာနတော။ တသ္မာ ပသ္သတီတိ န ဝတ္တဗ္ဗော။ ယတ္ထ ကတ္ထစိ ရာဇာနံ ဒိသ္ဝာပိ ပဏ္ဏာကာရံ ဒတ္ဝာ ကိစ္စနိပ္ဖတ္တိယာ အဒိဋ္ဌတ္တာ ‘‘အဇ္ဇာပိ ရာဇာနံ န ပသ္သာမီ’’တိ ဝဒန္တော ဂာမဝာသီ ပုရိသော စေတ္ထ နိဒသ္သနံ။

    Dassanā pahātabbāti dassanaṃ nāma sotāpattimaggo, tena pahātabbāti attho. Kasmā sotāpattimaggo dassanaṃ? Paṭhamaṃ nibbānadassanato. Nanu gotrabhu paṭhamataraṃ passatīti? No na passati. Disvā kattabbakiccaṃ pana na karoti saṃyojanānaṃ appahānato. Tasmā passatīti na vattabbo. Yattha katthaci rājānaṃ disvāpi paṇṇākāraṃ datvā kiccanipphattiyā adiṭṭhattā ‘‘ajjāpi rājānaṃ na passāmī’’ti vadanto gāmavāsī puriso cettha nidassanaṃ.

    ဒသ္သနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Dassanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    သံဝရာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ

    Saṃvarāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ၂၂. ဧဝံ ဒသ္သနေန ပဟာတဗ္ဗေ အာသဝေ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ တဒနန္တရုဒ္ဒိဋ္ဌေ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗေ ဒသ္သေတုံ, ကတမေ စ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝာ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာတိ အာဟ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ သမ္ဗန္ဓော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဣတော ပရဉ္ဟိ အတ္ထမတ္တမေဝ ဝဏ္ဏယိသ္သာမ။

    22. Evaṃ dassanena pahātabbe āsave dassetvā idāni tadanantaruddiṭṭhe saṃvarā pahātabbe dassetuṃ, katame ca, bhikkhave, āsavā saṃvarā pahātabbāti āha. Evaṃ sabbattha sambandho veditabbo. Ito parañhi atthamattameva vaṇṇayissāma.

    နနု စ ဒသ္သနေန ဘာဝနာယာတိ ဣမေဟိ ဒ္ဝီဟိ အပ္ပဟာတဗ္ဗော အာသဝော နာမ နတ္ထိ, အထ ကသ္မာ ဝိသုံ သံဝရာဒီဟိ ပဟာတဗ္ဗေ ဒသ္သေတီတိ။ သံဝရာဒီဟိ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဝိက္ခမ္ဘိတာ အာသဝာ စတူဟိ မဂ္ဂေဟိ သမုဂ္ဃာတံ ဂစ္ဆန္တိ, တသ္မာ တေသံ မဂ္ဂာနံ ပုဗ္ဗဘာဂေ ဣမေဟိ ပဉ္စဟာကာရေဟိ ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနံ ဒသ္သေန္တော ဧဝမာဟ။ တသ္မာ ယော စာယံ ဝုတ္တော ပဌမော ဒသ္သနမဂ္ဂောယေဝ, ဣဒာနိ ဘာဝနာနာမေန ဝုစ္စိသ္သန္တိ တယော မဂ္ဂာ, တေသံ သဗ္ဗေသမ္ပိ အယံ ပုဗ္ဗဘာဂပဋိပဒာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Nanu ca dassanena bhāvanāyāti imehi dvīhi appahātabbo āsavo nāma natthi, atha kasmā visuṃ saṃvarādīhi pahātabbe dassetīti. Saṃvarādīhi pubbabhāge vikkhambhitā āsavā catūhi maggehi samugghātaṃ gacchanti, tasmā tesaṃ maggānaṃ pubbabhāge imehi pañcahākārehi vikkhambhanappahānaṃ dassento evamāha. Tasmā yo cāyaṃ vutto paṭhamo dassanamaggoyeva, idāni bhāvanānāmena vuccissanti tayo maggā, tesaṃ sabbesampi ayaṃ pubbabhāgapaṭipadāti veditabbā.

    တတ္ထ ဣဓာတိ ဣမသ္မိံ သာသနေ။ ပဋိသင္ခာတိ ပဋိသင္ခာယ။ တတ္ထာယံ သင္ခာသဒ္ဒော ဉာဏကောဋ္ဌာသပညတ္တိဂဏနာသု ဒိသ္သတိ။ ‘‘သင္ခာယေကံ ပဋိသေဝတီ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၂.၁၆၈) ဟိ ဉာဏေ ဒိသ္သတိ။ ‘‘ပပဉ္စသညာသင္ခာ သမုဒာစရန္တီ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၂၀၁) ကောဋ္ဌာသေ။ ‘‘တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ သင္ခာ သမညာ’’တိအာဒီသု (ဓ. သ. ၁၃၁၃) ပညတ္တိယံ။ ‘‘န သုကရံ သင္ခာတု’’န္တိအာဒီသု (သံ. နိ. ၂.၁၂၈) ဂဏနာယံ။ ဣဓ ပန ဉာဏေ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။

    Tattha idhāti imasmiṃ sāsane. Paṭisaṅkhāti paṭisaṅkhāya. Tatthāyaṃ saṅkhāsaddo ñāṇakoṭṭhāsapaññattigaṇanāsu dissati. ‘‘Saṅkhāyekaṃ paṭisevatī’’tiādīsu (ma. ni. 2.168) hi ñāṇe dissati. ‘‘Papañcasaññāsaṅkhā samudācarantī’’tiādīsu (ma. ni. 1.201) koṭṭhāse. ‘‘Tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ saṅkhā samaññā’’tiādīsu (dha. sa. 1313) paññattiyaṃ. ‘‘Na sukaraṃ saṅkhātu’’ntiādīsu (saṃ. ni. 2.128) gaṇanāyaṃ. Idha pana ñāṇe daṭṭhabbo.

    ပဋိသင္ခာ ယောနိသောတိ ဟိ ဥပာယေန ပထေန ပဋိသင္ခာယ ဉတ္ဝာ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ အသံဝရေ အာဒီနဝပဋိသင္ခာ ယောနိသော ပဋိသင္ခာတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သာ စာယံ ‘‘ဝရံ, ဘိက္ခဝေ, တတ္တာယ အယောသလာကာယ အာဒိတ္တာယ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ သမ္ပလိမဋ္ဌံ, န တ္ဝေဝ စက္ခုဝိညေယ္ယေသု ရူပေသု အနုဗ္ယဉ္ဇနသော နိမိတ္တဂ္ဂာဟော’’တိအာဒိနာ (သံ. နိ. ၄.၂၃၅) အာဒိတ္တပရိယာယနယေန ဝေဒိတဗ္ဗာ။ စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတီတိ ဧတ္ထ စက္ခုမေဝ ဣန္ဒ္ရိယံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, သံဝရဏတော သံဝရော, ပိဒဟနတော ထကနတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သတိယာ ဧတံ အဓိဝစနံ။ စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရော စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရော။ တိတ္ထကာကော အာဝာဋကစ္ဆပော ဝနမဟိံသောတိအာဒယော ဝိယ။

    Paṭisaṅkhā yonisoti hi upāyena pathena paṭisaṅkhāya ñatvā paccavekkhitvāti attho. Ettha ca asaṃvare ādīnavapaṭisaṅkhā yoniso paṭisaṅkhāti veditabbā. Sā cāyaṃ ‘‘varaṃ, bhikkhave, tattāya ayosalākāya ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya cakkhundriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, na tveva cakkhuviññeyyesu rūpesu anubyañjanaso nimittaggāho’’tiādinā (saṃ. ni. 4.235) ādittapariyāyanayena veditabbā. Cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto viharatīti ettha cakkhumeva indriyaṃ cakkhundriyaṃ, saṃvaraṇato saṃvaro, pidahanato thakanatoti vuttaṃ hoti. Satiyā etaṃ adhivacanaṃ. Cakkhundriye saṃvaro cakkhundriyasaṃvaro. Titthakāko āvāṭakacchapo vanamahiṃsotiādayo viya.

    တတ္ထ ကိဉ္စာပိ စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရော ဝာ အသံဝရော ဝာ နတ္ထိ။ န ဟိ စက္ခုပသာဒံ နိသ္သာယ သတိ ဝာ မုဋ္ဌသစ္စံ ဝာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ အပိစ ယဒာ ရူပာရမ္မဏံ စက္ခုသ္သ အာပာထံ အာဂစ္ဆတိ, တဒာ ဘဝင္ဂေ ဒ္ဝိက္ခတ္တုံ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ နိရုဒ္ဓေ ကိရိယမနောဓာတု အာဝဇ္ဇနကိစ္စံ သာဓယမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ နိရုဇ္ဈတိ, တတော စက္ခုဝိညာဏံ ဒသ္သနကိစ္စံ, တတော ဝိပာကမနောဓာတု သမ္ပဋိစ္ဆနကိစ္စံ, တတော ဝိပာကာဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတု သန္တီရဏကိစ္စံ, တတော ကိရိယာဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတု ဝောဋ္ဌဗ္ဗနကိစ္စံ သာဓယမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ နိရုဇ္ဈတိ။ တဒနန္တရံ ဇဝနံ ဇဝတိ။

    Tattha kiñcāpi cakkhundriye saṃvaro vā asaṃvaro vā natthi. Na hi cakkhupasādaṃ nissāya sati vā muṭṭhasaccaṃ vā uppajjati. Apica yadā rūpārammaṇaṃ cakkhussa āpāthaṃ āgacchati, tadā bhavaṅge dvikkhattuṃ uppajjitvā niruddhe kiriyamanodhātu āvajjanakiccaṃ sādhayamānā uppajjitvā nirujjhati, tato cakkhuviññāṇaṃ dassanakiccaṃ, tato vipākamanodhātu sampaṭicchanakiccaṃ, tato vipākāhetukamanoviññāṇadhātu santīraṇakiccaṃ, tato kiriyāhetukamanoviññāṇadhātu voṭṭhabbanakiccaṃ sādhayamānā uppajjitvā nirujjhati. Tadanantaraṃ javanaṃ javati.

    တတ္ထပိ နေဝ ဘဝင္ဂသမယေ, န အာဝဇ္ဇနာဒီနံ အညတရသမယေ သံဝရော ဝာ အသံဝရော ဝာ အတ္ထိ။ ဇဝနက္ခဏေ ပန သစေ ဒုသ္သီလ္ယံ ဝာ မုဋ္ဌသစ္စံ ဝာ အညာဏံ ဝာ အက္ခန္တိ ဝာ ကောသဇ္ဇံ ဝာ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အယံ အသံဝရော ဟောတိ။ ဧဝံ ဟောန္တောပိ သော စက္ခုန္ဒ္ရိယေ အသံဝရောတိ ဝုစ္စတိ။ ကသ္မာ? တသ္မိဉ္ဟိ သတိ ဒ္ဝာရမ္ပိ အဂုတ္တံ ဟောတိ, ဘဝင္ဂမ္ပိ အာဝဇ္ဇနာဒီနိ ဝီထိစိတ္တာနိပိ။ ယထာ ကိံ , ယထာ နဂရေ စတူသု ဒ္ဝာရေသု အသံဝုတေသု ကိဉ္စာပိ အန္တော ဃရကောဋ္ဌကဂဗ္ဘာဒယော သုသံဝုတာ, တထာပိ အန္တောနဂရေ သဗ္ဗံ ဘဏ္ဍံ အရက္ခိတံ အဂောပိတမေဝ ဟောတိ။ နဂရဒ္ဝာရေန ဟိ ပဝိသိတ္ဝာ စောရာ ယဒိစ္ဆန္တိ, တံ ကရေယ္ယုံ, ဧဝမေဝ ဇဝနေ ဒုသ္သီလ္ယာဒီသု ဥပ္ပန္နေသု, တသ္မိံ အသံဝရေ သတိ ဒ္ဝာရမ္ပိ အဂုတ္တံ ဟောတိ, ဘဝင္ဂမ္ပိ အာဝဇ္ဇနာဒီနိ ဝီထိစိတ္တာနိပီတိ။

    Tatthapi neva bhavaṅgasamaye, na āvajjanādīnaṃ aññatarasamaye saṃvaro vā asaṃvaro vā atthi. Javanakkhaṇe pana sace dussīlyaṃ vā muṭṭhasaccaṃ vā aññāṇaṃ vā akkhanti vā kosajjaṃ vā uppajjati, ayaṃ asaṃvaro hoti. Evaṃ hontopi so cakkhundriye asaṃvaroti vuccati. Kasmā? Tasmiñhi sati dvārampi aguttaṃ hoti, bhavaṅgampi āvajjanādīni vīthicittānipi. Yathā kiṃ , yathā nagare catūsu dvāresu asaṃvutesu kiñcāpi anto gharakoṭṭhakagabbhādayo susaṃvutā, tathāpi antonagare sabbaṃ bhaṇḍaṃ arakkhitaṃ agopitameva hoti. Nagaradvārena hi pavisitvā corā yadicchanti, taṃ kareyyuṃ, evameva javane dussīlyādīsu uppannesu, tasmiṃ asaṃvare sati dvārampi aguttaṃ hoti, bhavaṅgampi āvajjanādīni vīthicittānipīti.

    တသ္မိံ ပန သီလာဒီသု ဥပ္ပန္နေသု ဒ္ဝာရမ္ပိ ဂုတ္တံ ဟောတိ, ဘဝင္ဂမ္ပိ အာဝဇ္ဇနာဒီနိ ဝီထိစိတ္တာနိပိ။ ယထာ ကိံ? ယထာ နဂရဒ္ဝာရေသု သုသံဝုတေသု ကိဉ္စာပိ အန္တော ဃရာဒယော အသံဝုတာ, တထာပိ အန္တောနဂရေ သဗ္ဗံ ဘဏ္ဍံ သုရက္ခိတံ သုဂောပိတမေဝ ဟောတိ။ နဂရဒ္ဝာရေသု ဟိ ပိဟိတေသု စောရာနံ ပဝေသော နတ္ထိ, ဧဝမေဝ ဇဝနေ သီလာဒီသု ဥပ္ပန္နေသု ဒ္ဝာရမ္ပိ သုဂုတ္တံ ဟောတိ, ဘဝင္ဂမ္ပိ အာဝဇ္ဇနာဒီနိ ဝီထိစိတ္တာနိပိ။ တသ္မာ ဇဝနက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနောပိ စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရောတိ ဝုတ္တော။ ဣဓ စာယံ သတိသံဝရော အဓိပ္ပေတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရေန သံဝုတော စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရသံဝုတော, ဥပေတောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ တထာ ဟိ, ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတောတိ ဣမသ္သ ဝိဘင္ဂေ ‘‘ဣမိနာ ပာတိမောက္ခသံဝရေန ဥပေတော ဟောတိ။ပေ.။ သမန္နာဂတော’’တိ (ဝိဘ. ၅၁၁) ဝုတ္တံ။ တံ ဧကဇ္ဈံ ကတ္ဝာ စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရေန သံဝုတောတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Tasmiṃ pana sīlādīsu uppannesu dvārampi guttaṃ hoti, bhavaṅgampi āvajjanādīni vīthicittānipi. Yathā kiṃ? Yathā nagaradvāresu susaṃvutesu kiñcāpi anto gharādayo asaṃvutā, tathāpi antonagare sabbaṃ bhaṇḍaṃ surakkhitaṃ sugopitameva hoti. Nagaradvāresu hi pihitesu corānaṃ paveso natthi, evameva javane sīlādīsu uppannesu dvārampi suguttaṃ hoti, bhavaṅgampi āvajjanādīni vīthicittānipi. Tasmā javanakkhaṇe uppajjamānopi cakkhundriye saṃvaroti vutto. Idha cāyaṃ satisaṃvaro adhippetoti veditabbo. Cakkhundriyasaṃvarena saṃvuto cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto, upetoti vuttaṃ hoti. Tathā hi, pātimokkhasaṃvarasaṃvutoti imassa vibhaṅge ‘‘iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti…pe… samannāgato’’ti (vibha. 511) vuttaṃ. Taṃ ekajjhaṃ katvā cakkhundriyasaṃvarena saṃvutoti evamattho veditabbo.

    အထ ဝာ သံဝရီတိ သံဝုတော, ထကေသိ ပိဒဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရသံဝုတော စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရသံဝုတော, စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရသညိတံ သတိကဝာဋံ စက္ခုဒ္ဝာရေ, ဃရဒ္ဝာရေ ကဝာဋံ ဝိယ သံဝရိ ထကေသိ ပိဒဟီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အယမေဝ စေတ္ထ အတ္ထော သုန္ဒရတရော။ တထာ ဟိ ‘‘စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရံ အသံဝုတသ္သ ဝိဟရတော သံဝုတသ္သ ဝိဟရတော’’တိ ဧတေသု ပဒေသု အယမေဝ အတ္ထော ဒိသ္သတိ။

    Atha vā saṃvarīti saṃvuto, thakesi pidahīti vuttaṃ hoti. Cakkhundriye saṃvarasaṃvuto cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto, cakkhundriyasaṃvarasaññitaṃ satikavāṭaṃ cakkhudvāre, gharadvāre kavāṭaṃ viya saṃvari thakesi pidahīti vuttaṃ hoti. Ayameva cettha attho sundarataro. Tathā hi ‘‘cakkhundriyasaṃvaraṃ asaṃvutassa viharato saṃvutassa viharato’’ti etesu padesu ayameva attho dissati.

    ဝိဟရတီတိ ဧဝံ စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရသံဝုတော ယေန ကေနစိ ဣရိယာပထဝိဟာရေန ဝိဟရတိ။ ယဉ္ဟိသ္သာတိအာဒိမ္ဟိ ယံ စက္ခုန္ဒ္ရိယသံဝရံ အသ္သ ဘိက္ခုနော အသံဝုတသ္သ အထကေတ္ဝာ အပိဒဟိတ္ဝာ ဝိဟရန္တသ္သာတိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အထ ဝာ, ယေ-ကာရသ္သ ယန္တိ အာဒေသော။ ဟိကာရော စ ပဒပူရဏော, ယေ အသ္သာတိ အတ္ထော။

    Viharatīti evaṃ cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto yena kenaci iriyāpathavihārena viharati. Yañhissātiādimhi yaṃ cakkhundriyasaṃvaraṃ assa bhikkhuno asaṃvutassa athaketvā apidahitvā viharantassāti evamattho veditabbo. Atha vā, ye-kārassa yanti ādeso. Hikāro ca padapūraṇo, ye assāti attho.

    ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုန္တိ နိဗ္ဗတ္တေယ္ယုံ။ အာသဝာ ဝိဃာတပရိဠာဟာတိ စတ္တာရော အာသဝာ စ အညေ စ ဝိဃာတကရာ ကိလေသပရိဠာဟာ ဝိပာကပရိဠာဟာ စ။ စက္ခုဒ္ဝာရေ ဟိ ဣဋ္ဌာရမ္မဏံ အာပာထဂတံ ကာမသ္သာဒဝသေန အသ္သာဒယတော အဘိနန္ဒတော ကာမာသဝော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဤဒိသံ အညသ္မိမ္ပိ သုဂတိဘဝေ လဘိသ္သာမီတိ ဘဝပတ္ထနာယ အသ္သာဒယတော ဘဝာသဝော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သတ္တောတိ ဝာ သတ္တသ္သာတိ ဝာ ဂဏ္ဟန္တသ္သ ဒိဋ္ဌာသဝော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, သဗ္ဗေဟေဝ သဟဇာတံ အညာဏံ အဝိဇ္ဇာသဝောတိ စတ္တာရော အာသဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ။ တေဟိ သမ္ပယုတ္တာ အပရေ ကိလေသာ ဝိဃာတပရိဠာဟာ, အာယတိံ ဝာ တေသံ ဝိပာကာ။ တေပိ ဟိ အသံဝုတသ္သေဝ ဝိဟရတော ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုန္တိ ဝုစ္စန္တိ။

    Uppajjeyyunti nibbatteyyuṃ. Āsavā vighātapariḷāhāti cattāro āsavā ca aññe ca vighātakarā kilesapariḷāhā vipākapariḷāhā ca. Cakkhudvāre hi iṭṭhārammaṇaṃ āpāthagataṃ kāmassādavasena assādayato abhinandato kāmāsavo uppajjati, īdisaṃ aññasmimpi sugatibhave labhissāmīti bhavapatthanāya assādayato bhavāsavo uppajjati, sattoti vā sattassāti vā gaṇhantassa diṭṭhāsavo uppajjati, sabbeheva sahajātaṃ aññāṇaṃ avijjāsavoti cattāro āsavā uppajjanti. Tehi sampayuttā apare kilesā vighātapariḷāhā, āyatiṃ vā tesaṃ vipākā. Tepi hi asaṃvutasseva viharato uppajjeyyunti vuccanti.

    ဧဝံသ တေတိ ဧဝံ အသ္သ တေ။ ဧဝံ ဧတေန ဥပာယေန န ဟောန္တိ, နော အညထာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသ နယော ပဋိသင္ခာ ယောနိသော သောတိန္ဒ္ရိယသံဝရသံဝုတောတိအာဒီသု။

    Evaṃsa teti evaṃ assa te. Evaṃ etena upāyena na honti, no aññathāti vuttaṃ hoti. Esa nayo paṭisaṅkhā yoniso sotindriyasaṃvarasaṃvutotiādīsu.

    ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝာ သံဝရာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဣမေ ဆသု ဒ္ဝာရေသု စတ္တာရော စတ္တာရော ကတ္ဝာ စတုဝီသတိ အာသဝာ သံဝရေန ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တိ။ သဗ္ဗတ္ထေဝ စေတ္ထ သတိသံဝရော ဧဝ သံဝရောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Ime vuccanti, bhikkhave, āsavā saṃvarā pahātabbāti ime chasu dvāresu cattāro cattāro katvā catuvīsati āsavā saṃvarena pahātabbāti vuccanti. Sabbattheva cettha satisaṃvaro eva saṃvaroti veditabbo.

    သံဝရာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Saṃvarāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ပဋိသေဝနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ

    Paṭisevanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ၂၃. ပဋိသင္ခာ ယောနိသော စီဝရန္တိအာဒီသု ယံ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ သဗ္ဗံ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ သီလကထာယံ ဝုတ္တမေဝ။ ယဉ္ဟိသ္သာတိ ယံ စီဝရပိဏ္ဍပာတာဒီသု ဝာ အညတရံ အသ္သ။ အပ္ပဋိသေဝတောတိ ဧဝံ ယောနိသော အပ္ပဋိသေဝန္တသ္သ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ကေဝလံ ပနိဓ အလဒ္ဓံ စီဝရာဒိံ ပတ္ထယတော လဒ္ဓံ ဝာ အသ္သာဒယတော ကာမာသဝသ္သ ဥပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဤဒိသံ အညသ္မိမ္ပိ သမ္ပတ္တိဘဝေ သုဂတိဘဝေ လဘိသ္သာမီတိ ဘဝပတ္ထနာယ အသ္သာဒယတော ဘဝာသဝသ္သ, အဟံ လဘာမိ န လဘာမီတိ ဝာ မယ္ဟံ ဝာ ဣဒန္တိ အတ္တသညံ အဓိဋ္ဌဟတော ဒိဋ္ဌာသဝသ္သ ဥပ္ပတ္တိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သဗ္ဗေဟေဝ ပန သဟဇာတော အဝိဇ္ဇာသဝောတိ ဧဝံ စတုန္နံ အာသဝာနံ ဥပ္ပတ္တိ ဝိပာကပရိဠာဟာ စ နဝဝေဒနုပ္ပာဒနတောပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    23.Paṭisaṅkhā yoniso cīvarantiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ sabbaṃ visuddhimagge sīlakathāyaṃ vuttameva. Yañhissāti yaṃ cīvarapiṇḍapātādīsu vā aññataraṃ assa. Appaṭisevatoti evaṃ yoniso appaṭisevantassa. Sesaṃ vuttanayameva. Kevalaṃ panidha aladdhaṃ cīvarādiṃ patthayato laddhaṃ vā assādayato kāmāsavassa uppatti veditabbā. Īdisaṃ aññasmimpi sampattibhave sugatibhave labhissāmīti bhavapatthanāya assādayato bhavāsavassa, ahaṃ labhāmi na labhāmīti vā mayhaṃ vā idanti attasaññaṃ adhiṭṭhahato diṭṭhāsavassa uppatti veditabbā. Sabbeheva pana sahajāto avijjāsavoti evaṃ catunnaṃ āsavānaṃ uppatti vipākapariḷāhā ca navavedanuppādanatopi veditabbā.

    ဣမေ ဝုစ္စန္တိ, ဘိက္ခဝေ, အာသဝာ ပဋိသေဝနာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဣမေ ဧကမေကသ္မိံ ပစ္စယေ စတ္တာရော စတ္တာရော ကတ္ဝာ သောဠသ အာသဝာ ဣမိနာ ဉာဏသံဝရသင္ခာတေန ပစ္စဝေက္ခဏပဋိသေဝနေန ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တိ။

    Imevuccanti, bhikkhave, āsavā paṭisevanā pahātabbāti ime ekamekasmiṃ paccaye cattāro cattāro katvā soḷasa āsavā iminā ñāṇasaṃvarasaṅkhātena paccavekkhaṇapaṭisevanena pahātabbāti vuccanti.

    ပဋိသေဝနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Paṭisevanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    အဓိဝာသနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ

    Adhivāsanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ၂၄. ပဋိသင္ခာ ယောနိသော ခမော ဟောတိ သီတသ္သာတိ ဥပာယေန ပထေန ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ ခမော ဟောတိ သီတသ္သ သီတံ ခမတိ သဟတိ, န အဝီရပုရိသော ဝိယ အပ္ပမတ္တကေနပိ သီတေန စလတိ ကမ္ပတိ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဝိဇဟတိ။ အပိစ ခော လောမသနာဂတ္ထေရော ဝိယ အနပ္ပကေနာပိ သီတေန ဖုဋ္ဌော န စလတိ န ကမ္ပတိ, ကမ္မဋ္ဌာနမေဝ မနသိ ကရောတိ။ ထေရော ကိရ စေတိယပဗ္ဗတေ ပိယင္ဂုဂုဟာယံ ပဓာနဃရေ ဝိဟရန္တော အန္တရဋ္ဌကေ ဟိမပာတသမယေ လောကန္တရိကနိရယေ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အဝိဇဟန္တောဝ အဗ္ဘောကာသေ ဝီတိနာမေသိ။ ဧဝံ ဥဏ္ဟာဒီသုပိ အတ္ထယောဇနာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    24.Paṭisaṅkhā yoniso khamo hoti sītassāti upāyena pathena paccavekkhitvā khamo hoti sītassa sītaṃ khamati sahati, na avīrapuriso viya appamattakenapi sītena calati kampati kammaṭṭhānaṃ vijahati. Apica kho lomasanāgatthero viya anappakenāpi sītena phuṭṭho na calati na kampati, kammaṭṭhānameva manasi karoti. Thero kira cetiyapabbate piyaṅguguhāyaṃ padhānaghare viharanto antaraṭṭhake himapātasamaye lokantarikaniraye paccavekkhitvā kammaṭṭhānaṃ avijahantova abbhokāse vītināmesi. Evaṃ uṇhādīsupi atthayojanā veditabbā.

    ကေဝလဉ္ဟိ ယော ဘိက္ခု အဓိမတ္တမ္ပိ ဥဏ္ဟံ သဟတိ သ္ဝေဝ ထေရော ဝိယ, အယံ ‘‘ခမော ဥဏ္ဟသ္သာ’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ထေရော ကိရ ဂိမ္ဟသမယေ ပစ္ဆာဘတ္တံ ဗဟိစင္ကမေ နိသီဒိ။ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တော သေဒာပိသ္သ ကစ္ဆေဟိ မုစ္စန္တိ။ အထ နံ အန္တေဝာသိကော အာဟ ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, နိသီဒထ, သီတလော ဩကာသော’’တိ။ ထေရော ‘‘ဥဏ္ဟဘယေနေဝမ္ဟိ အာဝုသော ဣဓ နိသိန္နော’’တိ အဝီစိမဟာနိရယံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ နိသီဒိယေဝ။ ဥဏ္ဟန္တိ စေတ္ထ အဂ္ဂိသန္တာပောဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သူရိယသန္တာပဝသေန ပနေတံ ဝတ္ထု ဝုတ္တံ။

    Kevalañhi yo bhikkhu adhimattampi uṇhaṃ sahati sveva thero viya, ayaṃ ‘‘khamo uṇhassā’’ti veditabbo. Thero kira gimhasamaye pacchābhattaṃ bahicaṅkame nisīdi. Kammaṭṭhānaṃ manasikaronto sedāpissa kacchehi muccanti. Atha naṃ antevāsiko āha ‘‘idha, bhante, nisīdatha, sītalo okāso’’ti. Thero ‘‘uṇhabhayenevamhi āvuso idha nisinno’’ti avīcimahānirayaṃ paccavekkhitvā nisīdiyeva. Uṇhanti cettha aggisantāpova veditabbo. Sūriyasantāpavasena panetaṃ vatthu vuttaṃ.

    ယော စ ဒ္ဝေ တယော ဝာရေ ဘတ္တံ ဝာ ပာနီယံ ဝာ အလဘမာနောပိ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ အတ္တနော ပေတ္တိဝိသယူပပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ အဝေဓေန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ န ဝိဇဟတိယေဝ။ အဓိမတ္တေဟိ ဍံသမကသဝာတာတပသမ္ဖသ္သေဟိ ဖုဋ္ဌော စာပိ တိရစ္ဆာနူပပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ အဝေဓေန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ န ဝိဇဟတိယေဝ။ သရီသပသမ္ဖသ္သေန ဖုဋ္ဌော စာပိ အနမတဂ္ဂေ သံသာရေ သီဟဗ္ယဂ္ဃာဒိမုခေသု အနေကဝာရံ ပရိဝတ္တိတပုဗ္ဗဘာဝံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ အဝေဓေန္တော ကမ္မဋ္ဌာနံ န ဝိဇဟတိယေဝ ပဓာနိယတ္ထေရော ဝိယ။ အယံ ‘‘ခမော ဇိဃစ္ဆာယ။ပေ.။ သရီသပသမ္ဖသ္သာန’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Yo ca dve tayo vāre bhattaṃ vā pānīyaṃ vā alabhamānopi anamatagge saṃsāre attano pettivisayūpapattiṃ paccavekkhitvā avedhento kammaṭṭhānaṃ na vijahatiyeva. Adhimattehi ḍaṃsamakasavātātapasamphassehi phuṭṭho cāpi tiracchānūpapattiṃ paccavekkhitvā avedhento kammaṭṭhānaṃ na vijahatiyeva. Sarīsapasamphassena phuṭṭho cāpi anamatagge saṃsāre sīhabyagghādimukhesu anekavāraṃ parivattitapubbabhāvaṃ paccavekkhitvā avedhento kammaṭṭhānaṃ na vijahatiyeva padhāniyatthero viya. Ayaṃ ‘‘khamo jighacchāya…pe… sarīsapasamphassāna’’nti veditabbo.

    ထေရံ ကိရ ခဏ္ဍစေလဝိဟာရေ ကဏိကာရပဓာနိယဃရေ အရိယဝံသံ သုဏန္တံ ဃောရဝိသော သပ္ပော ဍံသိ။ ထေရော ဇာနိတ္ဝာပိ ပသန္နစိတ္တော နိသိန္နော ဓမ္မံယေဝ သုဏာတိ။ ဝိသဝေဂော ထဒ္ဓော အဟောသိ။ ထေရော ဥပသမ္ပဒမဏ္ဍလံ အာဒိံ ကတ္ဝာ သီလံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ ပရိသုဒ္ဓသီလောဟမသ္မီတိ ပီတိံ ဥပ္ပာဒေသိ။ သဟ ပီတုပ္ပာဒာ ဝိသံ နိဝတ္တိတ္ဝာ ပထဝိံ ပာဝိသိ။ ထေရော တတ္ထေဝ စိတ္တေကဂ္ဂတံ လဘိတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။

    Theraṃ kira khaṇḍacelavihāre kaṇikārapadhāniyaghare ariyavaṃsaṃ suṇantaṃ ghoraviso sappo ḍaṃsi. Thero jānitvāpi pasannacitto nisinno dhammaṃyeva suṇāti. Visavego thaddho ahosi. Thero upasampadamaṇḍalaṃ ādiṃ katvā sīlaṃ paccavekkhitvā parisuddhasīlohamasmīti pītiṃ uppādesi. Saha pītuppādā visaṃ nivattitvā pathaviṃ pāvisi. Thero tattheva cittekaggataṃ labhitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi.

    ယော ပန အက္ကောသဝသေန ဒုရုတ္တေ ဒုရုတ္တတ္တာယေဝ စ ဒုရာဂတေ အပိ အန္တိမဝတ္ထုသညိတေ ဝစနပထေ သုတ္ဝာ ခန္တိဂုဏံယေဝ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ န ဝေဓတိ ဒီဃဘာဏကအဘယတ္ထေရော ဝိယ။ အယံ ‘‘ခမော ဒုရုတ္တာနံ ဒုရာဂတာနံ ဝစနပထာန’’န္တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Yo pana akkosavasena durutte duruttattāyeva ca durāgate api antimavatthusaññite vacanapathe sutvā khantiguṇaṃyeva paccavekkhitvā na vedhati dīghabhāṇakaabhayatthero viya. Ayaṃ ‘‘khamo duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathāna’’nti veditabbo.

    ထေရော ကိရ ပစ္စယသန္တောသဘာဝနာရာမတာယ မဟာအရိယဝံသပ္ပဋိပဒံ ကထေသိ, သဗ္ဗော မဟာဂာမော အာဂစ္ဆတိ။ ထေရသ္သ မဟာသက္ကာရော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တံ အညတရော မဟာထေရော အဓိဝာသေတုံ အသက္ကောန္တော ဒီဃဘာဏကော အရိယဝံသံ ကထေမီတိ သဗ္ဗရတ္တိံ ကောလာဟလံ ကရောသီတိအာဒီဟိ အက္ကောသိ။ ဥဘောပိ စ အတ္တနော အတ္တနော ဝိဟာရံ ဂစ္ဆန္တာ ဂာဝုတမတ္တံ ဧကပထေန အဂမံသု။ သကလဂာဝုတမ္ပိ သော တံ အက္ကောသိယေဝ။ တတော ယတ္ထ ဒ္ဝိန္နံ ဝိဟာရာနံ မဂ္ဂော ဘိဇ္ဇတိ, တတ္ထ ဌတ္ဝာ ဒီဃဘာဏကတ္ထေရော တံ ဝန္ဒိတ္ဝာ ‘‘ဧသ, ဘန္တေ, တုမ္ဟာကံ မဂ္ဂော’’တိ အာဟ။ သော အသုဏန္တော ဝိယ အဂမာသိ။ ထေရောပိ ဝိဟာရံ ဂန္တ္ဝာ ပာဒေ ပက္ခာလေတ္ဝာ နိသီဒိ။ တမေနံ အန္တေဝာသိကော ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, သကလဂာဝုတံ ပရိဘာသန္တံ န ကိဉ္စိ အဝောစုတ္ထာ’’တိ အာဟ။ ထေရော ‘‘ခန္တိယေဝ, အာဝုသော, မယ္ဟံ ဘာရော, န အက္ခန္တိ။ ဧကပဒုဒ္ဓာရေပိ ကမ္မဋ္ဌာနဝိယောဂံ န ပသ္သာမီ’’တိ အာဟ။ ဧတ္ထ စ ဝစနမေဝ ဝစနပထောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Thero kira paccayasantosabhāvanārāmatāya mahāariyavaṃsappaṭipadaṃ kathesi, sabbo mahāgāmo āgacchati. Therassa mahāsakkāro uppajjati. Taṃ aññataro mahāthero adhivāsetuṃ asakkonto dīghabhāṇako ariyavaṃsaṃ kathemīti sabbarattiṃ kolāhalaṃ karosītiādīhi akkosi. Ubhopi ca attano attano vihāraṃ gacchantā gāvutamattaṃ ekapathena agamaṃsu. Sakalagāvutampi so taṃ akkosiyeva. Tato yattha dvinnaṃ vihārānaṃ maggo bhijjati, tattha ṭhatvā dīghabhāṇakatthero taṃ vanditvā ‘‘esa, bhante, tumhākaṃ maggo’’ti āha. So asuṇanto viya agamāsi. Theropi vihāraṃ gantvā pāde pakkhāletvā nisīdi. Tamenaṃ antevāsiko ‘‘kiṃ, bhante, sakalagāvutaṃ paribhāsantaṃ na kiñci avocutthā’’ti āha. Thero ‘‘khantiyeva, āvuso, mayhaṃ bhāro, na akkhanti. Ekapaduddhārepi kammaṭṭhānaviyogaṃ na passāmī’’ti āha. Ettha ca vacanameva vacanapathoti veditabbo.

    ယော ပန ဥပ္ပန္နာ သာရီရိကာ ဝေဒနာ ဒုက္ခမနဋ္ဌေန ဒုက္ခာ, ဗဟလဋ္ဌေန တိဗ္ဗာ, ဖရုသဋ္ဌေန ခရာ, တိခိဏဋ္ဌေန ကဋုကာ, အသ္သာဒဝိရဟတော အသာတာ, မနံ အဝဍ္ဎနတော အမနာပာ, ပာဏဟရဏသမတ္ထတာယ ပာဏဟရာ အဓိဝာသေတိယေဝ, န ဝေဓတိ။ ဧဝံ သဘာဝော ဟောတိ စိတ္တလပဗ္ဗတေ ပဓာနိယတ္ထေရော ဝိယ။ အယံ ‘‘ဥပ္ပန္နာနံ။ပေ.။ အဓိဝာသနဇာတိကော’’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Yo pana uppannā sārīrikā vedanā dukkhamanaṭṭhena dukkhā, bahalaṭṭhena tibbā, pharusaṭṭhena kharā, tikhiṇaṭṭhena kaṭukā, assādavirahato asātā, manaṃ avaḍḍhanato amanāpā, pāṇaharaṇasamatthatāya pāṇaharā adhivāsetiyeva, na vedhati. Evaṃ sabhāvo hoti cittalapabbate padhāniyatthero viya. Ayaṃ ‘‘uppannānaṃ…pe… adhivāsanajātiko’’ti veditabbo.

    ထေရသ္သ ကိရ ရတ္တိံ ပဓာနေန ဝီတိနာမေတ္ဝာ ဌိတသ္သ ဥဒရဝာတော ဥပ္ပဇ္ဇိ။ သော တံ အဓိဝာသေတုံ အသက္ကောန္တော အာဝတ္တတိ ပရိဝတ္တတိ။ တမေနံ စင္ကမပသ္သေ ဌိတော ပိဏ္ဍပာတိယတ္ထေရော အာဟ ‘‘အာဝုသော, ပဗ္ဗဇိတော နာမ အဓိဝာသနသီလော ဟောတီ’’တိ။ သော ‘‘သာဓု, ဘန္တေ’’တိ အဓိဝာသေတ္ဝာ နိစ္စလော သယိ။ ဝာတော နာဘိတော ယာဝ ဟဒယံ ဖာလေတိ။ ထေရော ဝေဒနံ ဝိက္ခမ္ဘေတ္ဝာ ဝိပသ္သန္တော မုဟုတ္တေန အနာဂာမီ ဟုတ္ဝာ ပရိနိဗ္ဗာယီတိ။

    Therassa kira rattiṃ padhānena vītināmetvā ṭhitassa udaravāto uppajji. So taṃ adhivāsetuṃ asakkonto āvattati parivattati. Tamenaṃ caṅkamapasse ṭhito piṇḍapātiyatthero āha ‘‘āvuso, pabbajito nāma adhivāsanasīlo hotī’’ti. So ‘‘sādhu, bhante’’ti adhivāsetvā niccalo sayi. Vāto nābhito yāva hadayaṃ phāleti. Thero vedanaṃ vikkhambhetvā vipassanto muhuttena anāgāmī hutvā parinibbāyīti.

    ယဉ္ဟိသ္သာတိ သီတာဒီသု ယံကိဉ္စိ ဧကဓမ္မမ္ပိ အသ္သ။ အနဓိဝာသယတောတိ အနဓိဝာသေန္တသ္သ အက္ခမန္တသ္သ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ အာသဝုပ္ပတ္တိ ပနေတ္ထ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ သီတေန ဖုဋ္ဌသ္သ ဥဏ္ဟံ ပတ္ထယန္တသ္သ ကာမာသဝော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။ နတ္ထိ နော သမ္ပတ္တိဘဝေ သုဂတိဘဝေ သီတံ ဝာ ဥဏ္ဟံ ဝာတိ ဘဝံ ပတ္ထယန္တသ္သ ဘဝာသဝော။ မယ္ဟံ သီတံ ဥဏ္ဟန္တိ ဂာဟော ဒိဋ္ဌာသဝော။ သဗ္ဗေဟေဝ သမ္ပယုတ္တော အဝိဇ္ဇာသဝောတိ။

    Yañhissāti sītādīsu yaṃkiñci ekadhammampi assa. Anadhivāsayatoti anadhivāsentassa akkhamantassa. Sesaṃ vuttanayameva. Āsavuppatti panettha evaṃ veditabbā. Sītena phuṭṭhassa uṇhaṃ patthayantassa kāmāsavo uppajjati, evaṃ sabbattha. Natthi no sampattibhave sugatibhave sītaṃ vā uṇhaṃ vāti bhavaṃ patthayantassa bhavāsavo. Mayhaṃ sītaṃ uṇhanti gāho diṭṭhāsavo. Sabbeheva sampayutto avijjāsavoti.

    ‘‘ဣမေ ဝုစ္စန္တိ။ပေ.။ အဓိဝာသနာ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိ ဣမေ သီတာဒီသု ဧကမေကသ္သ ဝသေန စတ္တာရော စတ္တာရော ကတ္ဝာ အနေကေ အာသဝာ ဣမာယ ခန္တိသံဝရသင္ခာတာယ အဓိဝာသနာယ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တီတိ အတ္ထော။ ဧတ္ထ စ ယသ္မာ အယံ ခန္တိ သီတာဒိဓမ္မေ အဓိဝာသေတိ, အတ္တနော ဥပရိ အာရောပေတ္ဝာ ဝာသေတိယေဝ။ န အသဟမာနာ ဟုတ္ဝာ နိရသ္သတိ, တသ္မာ ‘‘အဓိဝာသနာ’’တိ ဝုစ္စတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    ‘‘Ime vuccanti…pe… adhivāsanā pahātabbā’’ti ime sītādīsu ekamekassa vasena cattāro cattāro katvā aneke āsavā imāya khantisaṃvarasaṅkhātāya adhivāsanāya pahātabbāti vuccantīti attho. Ettha ca yasmā ayaṃ khanti sītādidhamme adhivāseti, attano upari āropetvā vāsetiyeva. Na asahamānā hutvā nirassati, tasmā ‘‘adhivāsanā’’ti vuccatīti veditabbā.

    အဓိဝာသနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Adhivāsanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ပရိဝဇ္ဇနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ

    Parivajjanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ၂၅. ပဋိသင္ခာ ယောနိသော စဏ္ဍံ ဟတ္ထိံ ပရိဝဇ္ဇေတီတိ အဟံ သမဏောတိ စဏ္ဍသ္သ ဟတ္ထိသ္သ အာသန္နေ န ဌာတဗ္ဗံ။ တတောနိဒာနဉ္ဟိ မရဏမ္ပိ သိယာ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခန္တိ ဧဝံ ဥပာယေန ပထေန ပစ္စယေန ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ စဏ္ဍံ ဟတ္ထိံ ပရိဝဇ္ဇေတိ ပဋိက္ကမတိ။ ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ စဏ္ဍန္တိ စ ဒုဋ္ဌံ, ဝာဠန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ခာဏုန္တိ ခဒိရခာဏုအာဒိံ။ ကဏ္ဋကဋ္ဌာနန္တိ ကဏ္ဋကာနံ ဌာနံ, ယတ္ထ ကဏ္ဋကာ ဝိဇ္ဇန္တိ, တံ ဩကာသန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သောဗ္ဘန္တိ သဗ္ဗတော ပရိစ္ဆိန္နတဋံ။ ပပာတန္တိ ဧကတော ဆိန္နတဋံ။ စန္ဒနိကန္တိ ဥစ္ဆိဋ္ဌောဒကဂဗ္ဘမလာဒီနံ ဆဍ္ဍနဋ္ဌာနံ။ ဩဠိဂလ္လန္တိ တေသံယေဝ သကဒ္ဒမာဒီနံ သန္ဒနောကာသံ။ တံ ဇဏ္ဏုမတ္တမ္ပိ အသုစိဘရိတံ ဟောတိ, ဒ္ဝေပိ စေတာနိ ဌာနာနိ အမနုသ္သဒုဋ္ဌာနိ ဟောန္တိ။ တသ္မာ တာနိ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗာနိ။ အနာသနေတိ ဧတ္ထ ပန အယုတ္တံ အာသနံ အနာသနံ, တံ အတ္ထတော အနိယတဝတ္ထုကံ ရဟောပဋိစ္ဆန္နာသနန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အဂောစရေတိ ဧတ္ထပိ စ အယုတ္တော ဂောစရော အဂောစရော, သော ဝေသိယာဒိဘေဒတော ပဉ္စဝိဓော။ ပာပကေ မိတ္တေတိ လာမကေ ဒုသ္သီလေ မိတ္တပတိရူပကေ, အမိတ္တေ ဝာ။ ဘဇန္တန္တိ သေဝမာနံ။ ဝိညူ သဗ္ရဟ္မစာရီတိ ပဏ္ဍိတာ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နာ သဗ္ရဟ္မစာရယော, ဘိက္ခူနမေတံ အဓိဝစနံ။ တေ ဟိ ဧကကမ္မံ ဧကုဒ္ဒေသော သမသိက္ခတာတိ ဣမံ ဗ္ရဟ္မံ သမာနံ စရန္တိ, တသ္မာ သဗ္ရဟ္မစာရီတိ ဝုစ္စန္တိ။ ပာပကေသု ဌာနေသူတိ လာမကေသု ဌာနေသု။ ဩကပ္ပေယ္ယုန္တိ သဒ္ဒဟေယ္ယုံ, အဓိမုစ္စေယ္ယုံ ‘‘အဒ္ဓာ အယမာယသ္မာ အကာသိ ဝာ ကရိသ္သတိ ဝာ’’တိ။

    25.Paṭisaṅkhāyoniso caṇḍaṃ hatthiṃ parivajjetīti ahaṃ samaṇoti caṇḍassa hatthissa āsanne na ṭhātabbaṃ. Tatonidānañhi maraṇampi siyā maraṇamattampi dukkhanti evaṃ upāyena pathena paccayena paccavekkhitvā caṇḍaṃ hatthiṃ parivajjeti paṭikkamati. Esa nayo sabbattha. Caṇḍanti ca duṭṭhaṃ, vāḷanti vuttaṃ hoti. Khāṇunti khadirakhāṇuādiṃ. Kaṇṭakaṭṭhānanti kaṇṭakānaṃ ṭhānaṃ, yattha kaṇṭakā vijjanti, taṃ okāsanti vuttaṃ hoti. Sobbhanti sabbato paricchinnataṭaṃ. Papātanti ekato chinnataṭaṃ. Candanikanti ucchiṭṭhodakagabbhamalādīnaṃ chaḍḍanaṭṭhānaṃ. Oḷigallanti tesaṃyeva sakaddamādīnaṃ sandanokāsaṃ. Taṃ jaṇṇumattampi asucibharitaṃ hoti, dvepi cetāni ṭhānāni amanussaduṭṭhāni honti. Tasmā tāni vajjetabbāni. Anāsaneti ettha pana ayuttaṃ āsanaṃ anāsanaṃ, taṃ atthato aniyatavatthukaṃ rahopaṭicchannāsananti veditabbaṃ. Agocareti etthapi ca ayutto gocaro agocaro, so vesiyādibhedato pañcavidho. Pāpake mitteti lāmake dussīle mittapatirūpake, amitte vā. Bhajantanti sevamānaṃ. Viññū sabrahmacārīti paṇḍitā buddhisampannā sabrahmacārayo, bhikkhūnametaṃ adhivacanaṃ. Te hi ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatāti imaṃ brahmaṃ samānaṃ caranti, tasmā sabrahmacārīti vuccanti. Pāpakesu ṭhānesūti lāmakesu ṭhānesu. Okappeyyunti saddaheyyuṃ, adhimucceyyuṃ ‘‘addhā ayamāyasmā akāsi vā karissati vā’’ti.

    ယဉ္ဟိသ္သာတိ ဟတ္ထိအာဒီသု ယံကိဉ္စိ ဧကမ္ပိ အသ္သ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ အာသဝုပ္ပတ္တိ ပနေတ္ထ ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဟတ္ထိအာဒိနိဒာနေန ဒုက္ခေန ဖုဋ္ဌသ္သ သုခံ ပတ္ထယတော ကာမာသဝော ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ နတ္ထိ နော သမ္ပတ္တိဘဝေ သုဂတိဘဝေ ဤဒိသံ ဒုက္ခန္တိ ဘဝံ ပတ္ထေန္တသ္သ ဘဝာသဝော။ မံ ဟတ္ထီ မဒ္ဒတိ, မံ အသ္သောတိ ဂာဟော ဒိဋ္ဌာသဝော။ သဗ္ဗေဟေဝ သမ္ပယုတ္တော အဝိဇ္ဇာသဝောတိ။

    Yañhissāti hatthiādīsu yaṃkiñci ekampi assa. Sesaṃ vuttanayameva. Āsavuppatti panettha evaṃ veditabbā. Hatthiādinidānena dukkhena phuṭṭhassa sukhaṃ patthayato kāmāsavo uppajjati. Natthi no sampattibhave sugatibhave īdisaṃ dukkhanti bhavaṃ patthentassa bhavāsavo. Maṃ hatthī maddati, maṃ assoti gāho diṭṭhāsavo. Sabbeheva sampayutto avijjāsavoti.

    ဣမေ ဝုစ္စန္တိ။ပေ.။ ပရိဝဇ္ဇနာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဣမေ ဟတ္ထိအာဒီသု ဧကေကသ္သ ဝသေန စတ္တာရော စတ္တာရော ကတ္ဝာ အနေကေ အာသဝာ ဣမိနာ သီလသံဝရသင္ခာတေန ပရိဝဇ္ဇနေန ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Ime vuccanti…pe… parivajjanā pahātabbāti ime hatthiādīsu ekekassa vasena cattāro cattāro katvā aneke āsavā iminā sīlasaṃvarasaṅkhātena parivajjanena pahātabbāti vuccantīti veditabbā.

    ပရိဝဇ္ဇနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Parivajjanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ဝိနောဒနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ

    Vinodanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ၂၆. ပဋိသင္ခာ ယောနိသော ဥပ္ပန္နံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝာသေတီတိ ‘‘ဣတိ ပာယံ ဝိတက္ကော အကုသလော, ဣတိပိ သာဝဇ္ဇော, ဣတိပိ ဒုက္ခဝိပာကော, သော စ ခော အတ္တဗ္ယာဗာဓာယ သံဝတ္တတီ’’တိအာဒိနာ နယေန ယောနိသော ကာမဝိတက္ကေ အာဒီနဝံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ တသ္မိံ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဥပ္ပန္နံ ဇာတမဘိနိဗ္ဗတ္တံ ကာမဝိတက္ကံ နာဓိဝာသေတိ, စိတ္တံ အာရောပေတ္ဝာ န ဝာသေတိ, အဗ္ဘန္တရေ ဝာ န ဝာသေတီတိပိ အတ္ထော။

    26.Paṭisaṅkhāyoniso uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetīti ‘‘iti pāyaṃ vitakko akusalo, itipi sāvajjo, itipi dukkhavipāko, so ca kho attabyābādhāya saṃvattatī’’tiādinā nayena yoniso kāmavitakke ādīnavaṃ paccavekkhitvā tasmiṃ tasmiṃ ārammaṇe uppannaṃ jātamabhinibbattaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti, cittaṃ āropetvā na vāseti, abbhantare vā na vāsetītipi attho.

    အနဓိဝာသေန္တော ကိံ ကရောတီတိ? ပဇဟတိ ဆဍ္ဍေတိ။

    Anadhivāsento kiṃ karotīti? Pajahati chaḍḍeti.

    ကိံ ကစဝရံ ဝိယ ပိဋကေနာတိ? န ဟိ, အပိစ ခော နံ ဝိနောဒေတိ တုဒတိ ဝိဇ္ဈတိ နီဟရတိ။

    Kiṃ kacavaraṃ viya piṭakenāti? Na hi, apica kho naṃ vinodeti tudati vijjhati nīharati.

    ကိံ ဗလိဗဒ္ဒံ ဝိယ ပတောဒေနာတိ? န ဟိ, အထ ခော နံ ဗ္ယန္တီကရောတိ ဝိဂတန္တံ ကရောတိ။ ယထာသ္သ အန္တောပိ နာဝသိသ္သတိ အန္တမသော ဘင္ဂမတ္တမ္ပိ, တထာ နံ ကရောတိ။

    Kiṃ balibaddaṃ viya patodenāti? Na hi, atha kho naṃ byantīkaroti vigatantaṃ karoti. Yathāssa antopi nāvasissati antamaso bhaṅgamattampi, tathā naṃ karoti.

    ကထံ ပန နံ တထာ ကရောတီတိ? အနဘာဝံ ဂမေတီတိ အနု အနု အဘာဝံ ဂမေတိ, ဝိက္ခမ္ဘနပ္ပဟာနေန ယထာ သုဝိက္ခမ္ဘိတော ဟောတိ, တထာ ကရောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဧသ နယော ဗ္ယာပာဒဝိဟိံသာဝိတက္ကေသု။

    Kathaṃ pana naṃ tathā karotīti? Anabhāvaṃ gametīti anu anu abhāvaṃ gameti, vikkhambhanappahānena yathā suvikkhambhito hoti, tathā karotīti vuttaṃ hoti. Esa nayo byāpādavihiṃsāvitakkesu.

    ဧတ္ထ စ ကာမဝိတက္ကောတိ ‘‘ယော ကာမပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော မိစ္ဆာသင္ကပ္ပော’’တိ ဝိဘင္ဂေ (ဝိဘ. ၉၁၀) ဝုတ္တော။ ဧသ နယော ဣတရေသု။ ဥပ္ပန္နုပ္ပန္နေတိ ဥပ္ပန္နေ ဥပ္ပန္နေ, ဥပ္ပန္နမတ္တေယေဝာတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ သကိံ ဝာ ဥပ္ပန္နေ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဒုတိယဝာရေ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ န ဟောတိ, သတက္ခတ္တုမ္ပိ ဥပ္ပန္နေ ဥပ္ပန္နေ ဝိနောဒေတိယေဝ။ ပာပကေ အကုသလေတိ လာမကဋ္ဌေန ပာပကေ, အကောသလ္လတာယ အကုသလေ။ ဓမ္မေတိ တေယေဝ ကာမဝိတက္ကာဒယော သဗ္ဗေပိ ဝာ နဝ မဟာဝိတက္ကေ။ တတ္ထ တယော ဝုတ္တာ ဧဝ။ အဝသေသာ ‘‘ဉာတိဝိတက္ကော ဇနပဒဝိတက္ကော အမရဝိတက္ကော ပရာနုဒ္ဒယတာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော လာဘသက္ကာရသိလောကပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော အနဝညတ္တိပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော’’တိ (မဟာနိ. ၂၀၇) ဣမေ ဆ။

    Ettha ca kāmavitakkoti ‘‘yo kāmapaṭisaṃyutto takko vitakko micchāsaṅkappo’’ti vibhaṅge (vibha. 910) vutto. Esa nayo itaresu. Uppannuppanneti uppanne uppanne, uppannamatteyevāti vuttaṃ hoti. Sakiṃ vā uppanne vinodetvā dutiyavāre ajjhupekkhitā na hoti, satakkhattumpi uppanne uppanne vinodetiyeva. Pāpake akusaleti lāmakaṭṭhena pāpake, akosallatāya akusale. Dhammeti teyeva kāmavitakkādayo sabbepi vā nava mahāvitakke. Tattha tayo vuttā eva. Avasesā ‘‘ñātivitakko janapadavitakko amaravitakko parānuddayatāpaṭisaṃyutto vitakko lābhasakkārasilokapaṭisaṃyutto vitakko anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko’’ti (mahāni. 207) ime cha.

    ယဉ္ဟိသ္သာတိ ဧတေသု ဝိတက္ကေသု ယံကိဉ္စိ အသ္သ, သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ကာမဝိတက္ကော ပနေတ္ထ ကာမာသဝော ဧဝ။ တဗ္ဗိသေသော ဘဝာသဝော။ တံသမ္ပယုတ္တော ဒိဋ္ဌာသဝော။ သဗ္ဗဝိတက္ကေသု အဝိဇ္ဇာသဝောတိ ဧဝံ အာသဝုပ္ပတ္တိပိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Yañhissāti etesu vitakkesu yaṃkiñci assa, sesaṃ vuttanayameva. Kāmavitakko panettha kāmāsavo eva. Tabbiseso bhavāsavo. Taṃsampayutto diṭṭhāsavo. Sabbavitakkesu avijjāsavoti evaṃ āsavuppattipi veditabbā.

    ဣမေ ဝုစ္စန္တိ။ပေ.။ ဝိနောဒနာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဣမေ ကာမဝိတက္ကာဒိဝသေန ဝုတ္တပ္ပကာရာ အာသဝာ ဣမိနာ တသ္မိံ တသ္မိံ ဝိတက္ကေ အာဒီနဝပစ္စဝေက္ခဏသဟိတေန ဝီရိယသံဝရသင္ခာတေန ဝိနောဒနေန ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Ime vuccanti…pe… vinodanā pahātabbāti ime kāmavitakkādivasena vuttappakārā āsavā iminā tasmiṃ tasmiṃ vitakke ādīnavapaccavekkhaṇasahitena vīriyasaṃvarasaṅkhātena vinodanena pahātabbāti vuccantīti veditabbā.

    ဝိနောဒနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Vinodanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ဘာဝနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ

    Bhāvanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ၂၇. ပဋိသင္ခာ ယောနိသော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတီတိ အဘာဝနာယ အာဒီနဝံ, ဘာဝနာယ စ အာနိသံသံ ဥပာယေန ပထေန ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ, ဧသ နယော သဗ္ဗတ္ထ။ ဧတ္ထ စ ကိဉ္စာပိ ဣမေ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယသမယသမ္ဘူတာ လောကုတ္တရဗောဇ္ဈင္ဂာ ဧဝ အဓိပ္ပေတာ, တထာပိ အာဒိကမ္မိကာနံ ဗောဇ္ဈင္ဂေသု အသမ္မောဟတ္ထံ လောကိယလောကုတ္တရမိသ္သကေန နေသံ နယေန အတ္ထဝဏ္ဏနံ ကရိသ္သာမိ။ ဣဓ ပန လောကိယနယံ ပဟာယ လောကုတ္တရနယော ဧဝ ဂဟေတဗ္ဗော။ တတ္ထ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂန္တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာနံ သတ္တန္နံ အာဒိပဒာနံယေဝ တာဝ –

    27.Paṭisaṅkhā yoniso satisambojjhaṅgaṃ bhāvetīti abhāvanāya ādīnavaṃ, bhāvanāya ca ānisaṃsaṃ upāyena pathena paccavekkhitvā satisambojjhaṅgaṃ bhāveti, esa nayo sabbattha. Ettha ca kiñcāpi ime uparimaggattayasamayasambhūtā lokuttarabojjhaṅgā eva adhippetā, tathāpi ādikammikānaṃ bojjhaṅgesu asammohatthaṃ lokiyalokuttaramissakena nesaṃ nayena atthavaṇṇanaṃ karissāmi. Idha pana lokiyanayaṃ pahāya lokuttaranayo eva gahetabbo. Tattha satisambojjhaṅgantiādinā nayena vuttānaṃ sattannaṃ ādipadānaṃyeva tāva –

    အတ္ထတော လက္ခဏာဒီဟိ၊ ကမတော စ ဝိနိစ္ဆယော။

    Atthato lakkhaṇādīhi, kamato ca vinicchayo;

    အနူနာဓိကတော စေဝ၊ ဝိညာတဗ္ဗော ဝိဘာဝိနာ။

    Anūnādhikato ceva, viññātabbo vibhāvinā.

    တတ္ထ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂေ တာဝ သရဏဋ္ဌေန သတိ။ သာ ပနေသာ ဥပဋ္ဌာနလက္ခဏာ, အပိလာပနလက္ခဏာ ဝာ။ ဝုတ္တမ္ပိ ဟေတံ ‘‘ယထာ, မဟာရာဇ, ရညော ဘဏ္ဍာဂာရိကော ရညော သာပတေယ္ယံ အပိလာပေတိ, ဧတ္တကံ, မဟာရာဇ, ဟိရညံ, ဧတ္တကံ သုဝဏ္ဏံ, ဧတ္တကံ သာပတေယ္ယန္တိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ , သတိ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ကုသလာကုသလသာဝဇ္ဇာနဝဇ္ဇဟီနပဏီတကဏ္ဟသုက္ကသပ္ပဋိဘာဂေ ဓမ္မေ အပိလာပေတိ။ ဣမေ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ’’တိ (မိ. ပ. ၂.၁.၁၃) ဝိတ္ထာရော။ အပိလာပနရသာ။ ကိစ္စဝသေနေဝ ဟိသ္သ ဧတံ လက္ခဏံ ထေရေန ဝုတ္တံ။ အသမ္မောသရသာ ဝာ။ ဂောစရာဘိမုခဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ သတိ ဧဝ သမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ တတ္ထ ဗောဓိယာ ဗောဓိသ္သ ဝာ အင္ဂောတိ ဗောဇ္ဈင္ဂော။

    Tattha satisambojjhaṅge tāva saraṇaṭṭhena sati. Sā panesā upaṭṭhānalakkhaṇā, apilāpanalakkhaṇā vā. Vuttampi hetaṃ ‘‘yathā, mahārāja, rañño bhaṇḍāgāriko rañño sāpateyyaṃ apilāpeti, ettakaṃ, mahārāja, hiraññaṃ, ettakaṃ suvaṇṇaṃ, ettakaṃ sāpateyyanti, evameva kho, mahārāja , sati uppajjamānā kusalākusalasāvajjānavajjahīnapaṇītakaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme apilāpeti. Ime cattāro satipaṭṭhānā’’ti (mi. pa. 2.1.13) vitthāro. Apilāpanarasā. Kiccavaseneva hissa etaṃ lakkhaṇaṃ therena vuttaṃ. Asammosarasā vā. Gocarābhimukhabhāvapaccupaṭṭhānā. Sati eva sambojjhaṅgo satisambojjhaṅgo. Tattha bodhiyā bodhissa vā aṅgoti bojjhaṅgo.

    ကိံ ဝုတ္တံ ဟောတိ? ယာ ဟိ အယံ ဓမ္မသာမဂ္ဂီ, ယာယ လောကိယလောကုတ္တရမဂ္ဂက္ခဏေ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာယ လီနုဒ္ဓစ္စပတိဋ္ဌာနာယူဟန-ကာမသုခတ္တကိလမထာနုယောဂ-ဥစ္ဆေဒသသ္သတာဘိနိဝေသာဒီနံ အနေကေသံ ဥပဒ္ဒဝာနံ ပဋိပက္ခဘူတာယ သတိဓမ္မဝိစယဝီရိယပီတိပသ္သဒ္ဓိသမာဓိဥပေက္ခာသင္ခာတာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ အရိယသာဝကော ဗုဇ္ဈတီတိ ကတ္ဝာ ‘‘ဗောဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဗုဇ္ဈတီတိ ကိလေသသန္တာနနိဒ္ဒာယ ဥဋ္ဌဟတိ, စတ္တာရိ ဝာ အရိယသစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈတိ, နိဗ္ဗာနမေဝ ဝာ သစ္ဆိကရောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ယထာဟ ‘‘သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ ဘာဝေတ္ဝာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိ။ တသ္သာ ဓမ္မသာမဂ္ဂိသင္ခာတာယ ဗောဓိယာ အင္ဂောတိပိ ဗောဇ္ဈင္ဂော, ဈာနင္ဂမဂ္ဂင္ဂာဒယော ဝိယ။

    Kiṃ vuttaṃ hoti? Yā hi ayaṃ dhammasāmaggī, yāya lokiyalokuttaramaggakkhaṇe uppajjamānāya līnuddhaccapatiṭṭhānāyūhana-kāmasukhattakilamathānuyoga-ucchedasassatābhinivesādīnaṃ anekesaṃ upaddavānaṃ paṭipakkhabhūtāya satidhammavicayavīriyapītipassaddhisamādhiupekkhāsaṅkhātāya dhammasāmaggiyā ariyasāvako bujjhatīti katvā ‘‘bodhī’’ti vuccati. Bujjhatīti kilesasantānaniddāya uṭṭhahati, cattāri vā ariyasaccāni paṭivijjhati, nibbānameva vā sacchikarotīti vuttaṃ hoti. Yathāha ‘‘satta bojjhaṅge bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’’ti. Tassā dhammasāmaggisaṅkhātāya bodhiyā aṅgotipi bojjhaṅgo, jhānaṅgamaggaṅgādayo viya.

    ယောပေသ ယထာဝုတ္တပ္ပကာရာယ ဧတာယ ဓမ္မသာမဂ္ဂိယာ ဗုဇ္ဈတီတိ ကတ္ဝာ အရိယသာဝကော ‘‘ဗောဓီ’’တိ ဝုစ္စတိ, တသ္သ ဗောဓိသ္သ အင္ဂောတိပိ ဗောဇ္ဈင္ဂော, သေနင္ဂရထင္ဂာဒယော ဝိယ။ တေနာဟု အဋ္ဌကထာစရိယာ ‘‘ဗုဇ္ဈနကသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ အင္ဂာတိ ဝာ ဗောဇ္ဈင္ဂာ’’တိ။ အပိစ ‘‘ဗောဇ္ဈင္ဂာတိ ကေနဋ္ဌေန ဗောဇ္ဈင္ဂာ? ဗောဓာယ သံဝတ္တန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, အနုဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, ပဋိဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ, သမ္ဗုဇ္ဈန္တီတိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ’’တိအာဒိနာ (ပဋိ. မ. ၃.၁၇) ပဋိသမ္ဘိဒာနယေနာပိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပသတ္ထော သုန္ဒရော ဝာ ဗောဇ္ဈင္ဂောတိ သမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ ဧဝံ သတိ ဧဝ သမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ တံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ။ ဧဝံ တာဝ ဧကသ္သ အာဒိပဒသ္သ အတ္ထတော လက္ခဏာဒီဟိ စ ဝိနိစ္ဆယော ဝိညာတဗ္ဗော။

    Yopesa yathāvuttappakārāya etāya dhammasāmaggiyā bujjhatīti katvā ariyasāvako ‘‘bodhī’’ti vuccati, tassa bodhissa aṅgotipi bojjhaṅgo, senaṅgarathaṅgādayo viya. Tenāhu aṭṭhakathācariyā ‘‘bujjhanakassa puggalassa aṅgāti vā bojjhaṅgā’’ti. Apica ‘‘bojjhaṅgāti kenaṭṭhena bojjhaṅgā? Bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgā, bujjhantīti bojjhaṅgā, anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sambujjhantīti bojjhaṅgā’’tiādinā (paṭi. ma. 3.17) paṭisambhidānayenāpi attho veditabbo. Pasattho sundaro vā bojjhaṅgoti sambojjhaṅgo. Evaṃ sati eva sambojjhaṅgo satisambojjhaṅgo. Taṃ satisambojjhaṅgaṃ. Evaṃ tāva ekassa ādipadassa atthato lakkhaṇādīhi ca vinicchayo viññātabbo.

    ဒုတိယာဒီသု ပန စတုသစ္စဓမ္မေ ဝိစိနာတီတိ ဓမ္မဝိစယော။ သော ပန ဝိစယလက္ခဏော, ဩဘာသနရသော, အသမ္မောဟပစ္စုပဋ္ဌာနော။ ဝီရဘာဝတော ဝိဓိနာ ဤရယိတဗ္ဗတော စ ဝီရိယံ။ တံ ပဂ္ဂဟလက္ခဏံ , ဥပတ္ထမ္ဘနရသံ, အနောသီဒနပစ္စုပဋ္ဌာနံ ။ ပီဏယတီတိ ပီတိ။ သာ ဖရဏလက္ခဏာ, တုဋ္ဌိလက္ခဏာ ဝာ, ကာယစိတ္တာနံ ပီဏနရသာ, တေသံယေဝ ဩဒဂ္ယပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ ကာယစိတ္တဒရထပသ္သမ္ဘနတော ပသ္သဒ္ဓိ။ သာ ဥပသမလက္ခဏာ, ကာယစိတ္တဒရထနိမ္မဒ္ဒနရသာ, အာယစိတ္တာနံ အပရိပ္ဖန္ဒနဘူတသီတိဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ သမာဓာနတော သမာဓိ။ သော အဝိက္ခေပလက္ခဏော, အဝိသာရလက္ခဏော ဝာ, စိတ္တစေတသိကာနံ သမ္ပိဏ္ဍနရသော, စိတ္တဋ္ဌိတိပစ္စုပဋ္ဌာနော။ အဇ္ဈုပေက္ခနတော ဥပေက္ခာ။ သာ ပဋိသင္ခာနလက္ခဏာ, သမဝာဟိတလက္ခဏာ ဝာ, ဦနာဓိကတာနိဝာရဏရသာ, ပက္ခပာတုပစ္ဆေဒရသာ ဝာ, မဇ္ဈတ္တဘာဝပစ္စုပဋ္ဌာနာ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဧဝံ သေသပဒာနမ္ပိ အတ္ထတော လက္ခဏာဒီဟိ စ ဝိနိစ္ဆယော ဝိညာတဗ္ဗော။

    Dutiyādīsu pana catusaccadhamme vicinātīti dhammavicayo. So pana vicayalakkhaṇo, obhāsanaraso, asammohapaccupaṭṭhāno. Vīrabhāvato vidhinā īrayitabbato ca vīriyaṃ. Taṃ paggahalakkhaṇaṃ , upatthambhanarasaṃ, anosīdanapaccupaṭṭhānaṃ . Pīṇayatīti pīti. Sā pharaṇalakkhaṇā, tuṭṭhilakkhaṇā vā, kāyacittānaṃ pīṇanarasā, tesaṃyeva odagyapaccupaṭṭhānā. Kāyacittadarathapassambhanato passaddhi. Sā upasamalakkhaṇā, kāyacittadarathanimmaddanarasā, āyacittānaṃ aparipphandanabhūtasītibhāvapaccupaṭṭhānā. Samādhānato samādhi. So avikkhepalakkhaṇo, avisāralakkhaṇo vā, cittacetasikānaṃ sampiṇḍanaraso, cittaṭṭhitipaccupaṭṭhāno. Ajjhupekkhanato upekkhā. Sā paṭisaṅkhānalakkhaṇā, samavāhitalakkhaṇā vā, ūnādhikatānivāraṇarasā, pakkhapātupacchedarasā vā, majjhattabhāvapaccupaṭṭhānā. Sesaṃ vuttanayameva. Evaṃ sesapadānampi atthato lakkhaṇādīhi ca vinicchayo viññātabbo.

    ကမတောတိ ဧတ္ထ စ ‘‘သတိဉ္စ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗတ္ထိကံ ဝဒာမီ’’တိ (သံ. နိ. ၅.၂၃၄) ဝစနတော သဗ္ဗေသံ သေသဗောဇ္ဈင္ဂာနံ ဥပကာရကတ္တာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂောဝ ပဌမံ ဝုတ္တော။ တတော ပရံ ‘‘သော တထာ သတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတီ’’တိအာဒိနာ (ဝိဘ. ၄၆၉) နယေန သေသဗောဇ္ဈင္ဂာနံ ပုဗ္ဗာပရိယဝစနေ ပယောဇနံ သုတ္တေယေဝ ဝုတ္တံ။ ဧဝမေတ္ထ ကမတောပိ ဝိနိစ္ဆယော ဝိညာတဗ္ဗော။

    Kamatoti ettha ca ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti (saṃ. ni. 5.234) vacanato sabbesaṃ sesabojjhaṅgānaṃ upakārakattā satisambojjhaṅgova paṭhamaṃ vutto. Tato paraṃ ‘‘so tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinatī’’tiādinā (vibha. 469) nayena sesabojjhaṅgānaṃ pubbāpariyavacane payojanaṃ sutteyeva vuttaṃ. Evamettha kamatopi vinicchayo viññātabbo.

    အနူနာဓိကတောတိ ကသ္မာ ပန ဘဂဝတာ သတ္တေဝ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ဝုတ္တာ အနူနာ အနဓိကာတိ။ လီနုဒ္ဓစ္စပဋိပက္ခတော သဗ္ဗတ္ထိကတော စ။ ဧတ္ထ ဟိ တယော ဗောဇ္ဈင္ဂာ လီနသ္သ ပဋိပက္ခာ။ ယထာဟ – ‘‘ယသ္မိဉ္စ ခော, ဘိက္ခဝေ, သမယေ လီနံ စိတ္တံ ဟောတိ, ကာလော တသ္မိံ သမယေ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂသ္သ ဘာဝနာယ, ကာလော ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂသ္သ ဘာဝနာယ, ကာလော ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂသ္သ ဘာဝနာယာ’’တိ (သံ. နိ. ၅.၂၃၄)။ တယော ဥဒ္ဓစ္စသ္သ ပဋိပက္ခာ။ ယထာဟ – ‘‘ယသ္မိဉ္စ ခော, ဘိက္ခဝေ, သမယေ ဥဒ္ဓတံ စိတ္တံ ဟောတိ, ကာလော တသ္မိံ သမယေ ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂသ္သ ဘာဝနာယ, ကာလော သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂသ္သ ဘာဝနာယ, ကာလော ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂသ္သ ဘာဝနာယာ’’တိ (သံ. နိ. ၅.၂၃၄)။ ဧကော ပနေတ္ထ သဗ္ဗတ္ထိကော။ ယထာဟ – ‘‘သတိဉ္စ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗတ္ထိကံ ဝဒာမီ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗတ္ထက’’န္တိပိ ပာဌော, ဒ္ဝိန္နမ္ပိ သဗ္ဗတ္ထ ဣစ္ဆိတဗ္ဗန္တိ အတ္ထော။ ဧဝံ လီနုဒ္ဓစ္စပဋိပက္ခတော သဗ္ဗတ္ထိကတော စ သတ္တေဝ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ဝုတ္တာ အနူနာ အနဓိကာတိ, ဧဝမေတ္ထ အနူနာဓိကတောပိ ဝိနိစ္ဆယော ဝိညာတဗ္ဗော။

    Anūnādhikatoti kasmā pana bhagavatā satteva bojjhaṅgā vuttā anūnā anadhikāti. Līnuddhaccapaṭipakkhato sabbatthikato ca. Ettha hi tayo bojjhaṅgā līnassa paṭipakkhā. Yathāha – ‘‘yasmiñca kho, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāyā’’ti (saṃ. ni. 5.234). Tayo uddhaccassa paṭipakkhā. Yathāha – ‘‘yasmiñca kho, bhikkhave, samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāyā’’ti (saṃ. ni. 5.234). Eko panettha sabbatthiko. Yathāha – ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti. ‘‘Sabbatthaka’’ntipi pāṭho, dvinnampi sabbattha icchitabbanti attho. Evaṃ līnuddhaccapaṭipakkhato sabbatthikato ca satteva bojjhaṅgā vuttā anūnā anadhikāti, evamettha anūnādhikatopi vinicchayo viññātabbo.

    ဧဝံ တာဝ ‘‘သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂ’’န္တိအာဒိနာ နယေန ဝုတ္တာနံ သတ္တန္နံ အာဒိပဒာနံယေဝ အတ္ထဝဏ္ဏနံ ဉတ္ဝာ ဣဒာနိ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိသ္သိတန္တိအာဒီသု ဧဝံ ဉာတဗ္ဗာ။ ဘာဝေတီတိ ဝဍ္ဎေတိ, အတ္တနော စိတ္တသန္တာနေ ပုနပ္ပုနံ ဇနေတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတီတိ အတ္ထော။ ဝိဝေကနိသ္သိတန္တိ ဝိဝေကေ နိသ္သိတံ။ ဝိဝေကောတိ ဝိဝိတ္တတာ။ သ္ဝာယံ တဒင္ဂဝိဝေကော ဝိက္ခမ္ဘနသမုစ္ဆေဒပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိ နိသ္သရဏဝိဝေကောတိ ပဉ္စဝိဓော။ တသ္သ နာနတ္တံ ‘‘အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ အယမေဝ ဟိ တတ္ထ ဝိနယောတိ ဝုတ္တော။ ဧဝံ ဧတသ္မိံ ပဉ္စဝိဓေ ဝိဝေကေ။

    Evaṃ tāva ‘‘satisambojjhaṅga’’ntiādinā nayena vuttānaṃ sattannaṃ ādipadānaṃyeva atthavaṇṇanaṃ ñatvā idāni bhāveti vivekanissitantiādīsu evaṃ ñātabbā. Bhāvetīti vaḍḍheti, attano cittasantāne punappunaṃ janeti abhinibbattetīti attho. Vivekanissitanti viveke nissitaṃ. Vivekoti vivittatā. Svāyaṃ tadaṅgaviveko vikkhambhanasamucchedapaṭippassaddhi nissaraṇavivekoti pañcavidho. Tassa nānattaṃ ‘‘ariyadhamme avinīto’’ti ettha vuttanayeneva veditabbaṃ. Ayameva hi tattha vinayoti vutto. Evaṃ etasmiṃ pañcavidhe viveke.

    ဝိဝေကနိသ္သိတန္တိ တဒင္ဂဝိဝေကနိသ္သိတံ သမုစ္ဆေဒဝိဝေကနိသ္သိတံ နိသ္သရဏဝိဝေကနိသ္သိတဉ္စ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတီတိ အယမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တထာ ဟိ အယံ ဗောဇ္ဈင္ဂဘာဝနာနုယုတ္တော ယောဂီ ဝိပသ္သနာက္ခဏေ ကိစ္စတော တဒင္ဂဝိဝေကနိသ္သိတံ, အဇ္ဈာသယတော နိသ္သရဏဝိဝေကနိသ္သိတံ, မဂ္ဂကာလေ ပန ကိစ္စတော သမုစ္ဆေဒဝိဝေကနိသ္သိတံ, အာရမ္မဏတော နိသ္သရဏဝိဝေကနိသ္သိတံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပဉ္စဝိဓဝိဝေကနိသ္သိတန္တိပိ ဧကေ, တေ ဟိ န ကေဝလံ ဗလဝဝိပသ္သနာမဂ္ဂဖလက္ခဏေသု ဧဝ ဗောဇ္ဈင္ဂေ ဥဒ္ဓရန္တိ, ဝိပသ္သနာပာဒကကသိဏဇ္ဈာနအာနာပာနာသုဘဗ္ရဟ္မဝိဟာရဇ္ဈာနေသုပိ ဥဒ္ဓရန္တိ။ န စ ပဋိသိဒ္ဓာ အဋ္ဌကထာစရိယေဟိ။ တသ္မာ တေသံ မတေန ဧတေသံ ဈာနာနံ ပဝတ္တိက္ခဏေ ကိစ္စတော ဧဝ ဝိက္ခမ္ဘနဝိဝေကနိသ္သိတံ။ ယထာ စ ‘‘ဝိပသ္သနာက္ခဏေ အဇ္ဈာသယတော နိသ္သရဏဝိဝေကနိသ္သိတ’’န္တိ ဝုတ္တံ, ဧဝံ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိဝိဝေကနိသ္သိတမ္ပိ ဘာဝေတီတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ။ ဧသ နယော ဝိရာဂနိသ္သိတာဒီသု။ ဝိဝေကဋ္ဌာ ဧဝ ဟိ ဝိရာဂာဒယော။

    Vivekanissitanti tadaṅgavivekanissitaṃ samucchedavivekanissitaṃ nissaraṇavivekanissitañca satisambojjhaṅgaṃ bhāvetīti ayamattho veditabbo. Tathā hi ayaṃ bojjhaṅgabhāvanānuyutto yogī vipassanākkhaṇe kiccato tadaṅgavivekanissitaṃ, ajjhāsayato nissaraṇavivekanissitaṃ, maggakāle pana kiccato samucchedavivekanissitaṃ, ārammaṇato nissaraṇavivekanissitaṃ satisambojjhaṅgaṃ bhāveti. Pañcavidhavivekanissitantipi eke, te hi na kevalaṃ balavavipassanāmaggaphalakkhaṇesu eva bojjhaṅge uddharanti, vipassanāpādakakasiṇajjhānaānāpānāsubhabrahmavihārajjhānesupi uddharanti. Na ca paṭisiddhā aṭṭhakathācariyehi. Tasmā tesaṃ matena etesaṃ jhānānaṃ pavattikkhaṇe kiccato eva vikkhambhanavivekanissitaṃ. Yathā ca ‘‘vipassanākkhaṇe ajjhāsayato nissaraṇavivekanissita’’nti vuttaṃ, evaṃ paṭippassaddhivivekanissitampi bhāvetīti vattuṃ vaṭṭati. Esa nayo virāganissitādīsu. Vivekaṭṭhā eva hi virāgādayo.

    ကေဝလဉ္ဟေတ္ထ ဝောသ္သဂ္ဂော ဒုဝိဓော ပရိစ္စာဂဝောသ္သဂ္ဂော စ ပက္ခန္ဒနဝောသ္သဂ္ဂော စာတိ။ တတ္ထ ပရိစ္စာဂဝောသ္သဂ္ဂောတိ ဝိပသ္သနာက္ခဏေ စ တဒင္ဂဝသေန, မဂ္ဂက္ခဏေ စ သမုစ္ဆေဒဝသေန ကိလေသပ္ပဟာနံ။ ပက္ခန္ဒနဝောသ္သဂ္ဂောတိ ဝိပသ္သနာက္ခဏေ တန္နိန္နဘာဝေန, မဂ္ဂက္ခဏေ ပန အာရမ္မဏကရဏေန နိဗ္ဗာနပက္ခန္ဒနံ။ တဒုဘယမ္ပိ ဣမသ္မိံ လောကိယလောကုတ္တရမိသ္သကေ အတ္ထဝဏ္ဏနာနယေ ဝဋ္ဋတိ။ တထာ ဟိ အယံ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ယထာဝုတ္တေန ပကာရေန ကိလေသေ ပရိစ္စဇတိ, နိဗ္ဗာနဉ္စ ပက္ခန္ဒတိ။ ဝောသ္သဂ္ဂပရိဏာမိန္တိ ဣမိနာ ပန သကလေန ဝစနေန ဝောသ္သဂ္ဂတ္တံ ပရိဏမန္တံ ပရိဏတဉ္စ ပရိပစ္စန္တံ ပရိပက္ကဉ္စာတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ ‘‘အယဉ္ဟိ ဗောဇ္ဈင္ဂဘာဝနာနုယုတ္တော ဘိက္ခု ယထာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ကိလေသပရိစ္စာဂဝောသ္သဂ္ဂတ္တံ နိဗ္ဗာနပက္ခန္ဒနဝောသ္သဂ္ဂတ္တဉ္စ ပရိပစ္စတိ, ယထာ စ ပရိပက္ကော ဟောတိ, တထာ နံ ဘာဝေတီ’’တိ။ ဧသ နယော သေသဗောဇ္ဈင္ဂေသု။

    Kevalañhettha vossaggo duvidho pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo cāti. Tattha pariccāgavossaggoti vipassanākkhaṇe ca tadaṅgavasena, maggakkhaṇe ca samucchedavasena kilesappahānaṃ. Pakkhandanavossaggoti vipassanākkhaṇe tanninnabhāvena, maggakkhaṇe pana ārammaṇakaraṇena nibbānapakkhandanaṃ. Tadubhayampi imasmiṃ lokiyalokuttaramissake atthavaṇṇanānaye vaṭṭati. Tathā hi ayaṃ satisambojjhaṅgo yathāvuttena pakārena kilese pariccajati, nibbānañca pakkhandati. Vossaggapariṇāminti iminā pana sakalena vacanena vossaggattaṃ pariṇamantaṃ pariṇatañca paripaccantaṃ paripakkañcāti. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘ayañhi bojjhaṅgabhāvanānuyutto bhikkhu yathā satisambojjhaṅgo kilesapariccāgavossaggattaṃ nibbānapakkhandanavossaggattañca paripaccati, yathā ca paripakko hoti, tathā naṃ bhāvetī’’ti. Esa nayo sesabojjhaṅgesu.

    ဣဓ ပန နိဗ္ဗာနံယေဝ သဗ္ဗသင္ခတေဟိ ဝိဝိတ္တတ္တာ ဝိဝေကော, သဗ္ဗေသံ ဝိရာဂဘာဝတော ဝိရာဂော, နိရောဓဘာဝတော နိရောဓောတိ ဝုတ္တံ။ မဂ္ဂော ဧဝ စ ဝောသ္သဂ္ဂပရိဏာမီ, တသ္မာ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကံ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ ပဝတ္တိယာ ဝိဝေကနိသ္သိတံ။ တထာ ဝိရာဂနိသ္သိတံ နိရောဓနိသ္သိတံ။ တဉ္စ ခော အရိယမဂ္ဂက္ခဏုပ္ပတ္တိယာ ကိလေသာနံ သမုစ္ဆေဒတော ပရိစ္စာဂဘာဝေန စ နိဗ္ဗာနပက္ခန္ဒနဘာဝေန စ ပရိဏတံ ပရိပက္ကန္တိ အယမေဝ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ဧသ နယော သေသဗောဇ္ဈင္ဂေသု။

    Idha pana nibbānaṃyeva sabbasaṅkhatehi vivittattā viveko, sabbesaṃ virāgabhāvato virāgo, nirodhabhāvato nirodhoti vuttaṃ. Maggo eva ca vossaggapariṇāmī, tasmā satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattiyā vivekanissitaṃ. Tathā virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ. Tañca kho ariyamaggakkhaṇuppattiyā kilesānaṃ samucchedato pariccāgabhāvena ca nibbānapakkhandanabhāvena ca pariṇataṃ paripakkanti ayameva attho daṭṭhabbo. Esa nayo sesabojjhaṅgesu.

    ယဉ္ဟိသ္သာတိ ဧတေသု ဗောဇ္ဈင္ဂေသု ယံကိဉ္စိ အသ္သ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ အာသဝုပ္ပတ္တိယံ ပနေတ္ထ ဣမေသံ ဥပရိမဂ္ဂတ္တယသမ္ပယုတ္တာနံ ဗောဇ္ဈင္ဂာနံ အဘာဝိတတ္တာ ယေ ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ ကာမာသဝော ဘဝာသဝော အဝိဇ္ဇာသဝောတိ တယော အာသဝာ, ဘာဝယတော ဧဝံသ တေ အာသဝာ န ဟောန္တီတိ အယံ နယော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Yañhissāti etesu bojjhaṅgesu yaṃkiñci assa. Sesaṃ vuttanayameva. Āsavuppattiyaṃ panettha imesaṃ uparimaggattayasampayuttānaṃ bojjhaṅgānaṃ abhāvitattā ye uppajjeyyuṃ kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavoti tayo āsavā, bhāvayato evaṃsa te āsavā na hontīti ayaṃ nayo veditabbo.

    ဣမေ ဝုစ္စန္တိ။ပေ.။ ဘာဝနာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဣမေ တယော အာသဝာ ဣမာယ မဂ္ဂတ္တယသမ္ပယုတ္တာယ ဗောဇ္ဈင္ဂဘာဝနာယ ပဟာတဗ္ဗာတိ ဝုစ္စန္တီတိ ဝေဒိတဗ္ဗာ။

    Ime vuccanti…pe… bhāvanā pahātabbāti ime tayo āsavā imāya maggattayasampayuttāya bojjhaṅgabhāvanāya pahātabbāti vuccantīti veditabbā.

    ၂၈. ဣဒာနိ ဣမေဟိ သတ္တဟာကာရေဟိ ပဟီနာသဝံ ဘိက္ခုံ ထောမေန္တော အာသဝပ္ပဟာနေ စသ္သ အာနိသံသံ ဒသ္သေန္တော ဧတေဟေဝ စ ကာရဏေဟိ အာသဝပ္ပဟာနေ သတ္တာနံ ဥသ္သုက္ကံ ဇနေန္တော ယတော ခော, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ အန္တမကာသိ ဒုက္ခသ္သာတိ အာဟ။ တတ္ထ ယတော ခောတိ သာမိဝစနေ တောကာရော, ယသ္သ ခောတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ပောရာဏာ ပန ယသ္မိံ ကာလေတိ ဝဏ္ဏယန္တိ။ ယေ အာသဝာ ဒသ္သနာ ပဟာတဗ္ဗာတိ ယေ အာသဝာ ဒသ္သနေန ပဟာတဗ္ဗာ, တေ ဒသ္သနေနေဝ ပဟီနာ ဟောန္တိ, န အပ္ပဟီနေသုယေဝ ပဟီနသညီ ဟောတိ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ဝိတ္ထာရော။

    28. Idāni imehi sattahākārehi pahīnāsavaṃ bhikkhuṃ thomento āsavappahāne cassa ānisaṃsaṃ dassento eteheva ca kāraṇehi āsavappahāne sattānaṃ ussukkaṃ janento yato kho, bhikkhave…pe… antamakāsi dukkhassāti āha. Tattha yato khoti sāmivacane tokāro, yassa khoti vuttaṃ hoti. Porāṇā pana yasmiṃ kāleti vaṇṇayanti. Ye āsavā dassanā pahātabbāti ye āsavā dassanena pahātabbā, te dassaneneva pahīnā honti, na appahīnesuyeva pahīnasaññī hoti. Evaṃ sabbattha vitthāro.

    သဗ္ဗာသဝသံဝရသံဝုတောတိ သဗ္ဗေဟိ အာသဝပိဓာနေဟိ ပိဟိတော, သဗ္ဗေသံ ဝာ အာသဝာနံ ပိဓာနေဟိ ပိဟိတော။ အစ္ဆေစ္ဆိ တဏ္ဟန္တိ သဗ္ဗမ္ပိ တဏ္ဟံ ဆိန္ဒိ, သံဆိန္ဒိ သမုစ္ဆိန္ဒိ။ ဝိဝတ္တယိ သံယောဇနန္တိ ဒသဝိဓမ္ပိ သံယောဇနံ ပရိဝတ္တယိ နိမ္မလမကာသိ။ သမ္မာတိ ဟေတုနာ ကာရဏေန။ မာနာဘိသမယာတိ မာနသ္သ ဒသ္သနာဘိသမယာ ပဟာနာဘိသမယာ စ။ အရဟတ္တမဂ္ဂော ဟိ ကိစ္စဝသေန မာနံ ပသ္သတိ, အယမသ္သ ဒသ္သနာဘိသမယော။ တေန ဒိဋ္ဌော ပန သော တာဝဒေဝ ပဟီယတိ ဒိဋ္ဌဝိသေန ဒိဋ္ဌသတ္တာနံ ဇီဝိတံ ဝိယ။ အယမသ္သ ပဟာနာဘိသမယော။

    Sabbāsavasaṃvarasaṃvutoti sabbehi āsavapidhānehi pihito, sabbesaṃ vā āsavānaṃ pidhānehi pihito. Acchecchitaṇhanti sabbampi taṇhaṃ chindi, saṃchindi samucchindi. Vivattayi saṃyojananti dasavidhampi saṃyojanaṃ parivattayi nimmalamakāsi. Sammāti hetunā kāraṇena. Mānābhisamayāti mānassa dassanābhisamayā pahānābhisamayā ca. Arahattamaggo hi kiccavasena mānaṃ passati, ayamassa dassanābhisamayo. Tena diṭṭho pana so tāvadeva pahīyati diṭṭhavisena diṭṭhasattānaṃ jīvitaṃ viya. Ayamassa pahānābhisamayo.

    အန္တမကာသိ ဒုက္ခသ္သာတိ ဧဝံ အရဟတ္တမဂ္ဂေန သမ္မာ မာနသ္သ ဒိဋ္ဌတ္တာ ပဟီနတ္တာ စ ယေ ဣမေ ‘‘ကာယဗန္ဓနသ္သ အန္တော ဇီရတိ (စူဠဝ. ၂၇၈)။ ဟရိတန္တံ ဝာ’’တိ (မ. နိ. ၁.၃၀၄) ဧဝံ ဝုတ္တအန္တိမမရိယာဒန္တော စ, ‘‘အန္တမိဒံ, ဘိက္ခဝေ, ဇီဝိကာန’’န္တိ (ဣတိဝု. ၉၁; သံ. နိ. ၃.၈၀) ဧဝံ ဝုတ္တလာမကန္တော စ, ‘‘သက္ကာယော ဧကော အန္တော’’တိ (အ. နိ. ၆.၆၁) ဧဝံ ဝုတ္တကောဋ္ဌာသန္တော စ, ‘‘ဧသေဝန္တော ဒုက္ခသ္သ သဗ္ဗပစ္စယသင္ခယာ’’တိ (သံ. နိ. ၂.၅၁) ဧဝံ ဝုတ္တကောဋန္တော စာတိ ဧဝံ စတ္တာရော အန္တာ, တေသု သဗ္ဗသ္သေဝ ဝဋ္ဋဒုက္ခသ္သ အန္တံ စတုတ္ထကောဋိသင္ခာတံ အန္တိမကောဋိသင္ခာတံ အန္တမကာသိ ပရိစ္ဆေဒံ ပရိဝဋုမံ အကာသိ။ အန္တိမသမုသ္သယမတ္တာဝသေသံ ဒုက္ခံ အကာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။

    Antamakāsi dukkhassāti evaṃ arahattamaggena sammā mānassa diṭṭhattā pahīnattā ca ye ime ‘‘kāyabandhanassa anto jīrati (cūḷava. 278). Haritantaṃ vā’’ti (ma. ni. 1.304) evaṃ vuttaantimamariyādanto ca, ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikāna’’nti (itivu. 91; saṃ. ni. 3.80) evaṃ vuttalāmakanto ca, ‘‘sakkāyo eko anto’’ti (a. ni. 6.61) evaṃ vuttakoṭṭhāsanto ca, ‘‘esevanto dukkhassa sabbapaccayasaṅkhayā’’ti (saṃ. ni. 2.51) evaṃ vuttakoṭanto cāti evaṃ cattāro antā, tesu sabbasseva vaṭṭadukkhassa antaṃ catutthakoṭisaṅkhātaṃ antimakoṭisaṅkhātaṃ antamakāsi paricchedaṃ parivaṭumaṃ akāsi. Antimasamussayamattāvasesaṃ dukkhaṃ akāsīti vuttaṃ hoti.

    အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူတိ သကမနာ တုဋ္ဌမနာ, ပီတိသောမနသ္သေဟိ ဝာ သမ္ပယုတ္တမနာ ဟုတ္ဝာ။ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ ဣဒံ ဒုက္ခသ္သ အန္တကိရိယာပရိယောသာနံ ဘဂဝတော ဘာသိတံ သုကထိတံ သုလပိတံ, ဧဝမေတံ ဘဂဝာ ဧဝမေတံ သုဂတာတိ မတ္ထကေန သမ္ပဋိစ္ဆန္တာ အဗ္ဘနုမောဒိံသူတိ။

    Attamanā te bhikkhūti sakamanā tuṭṭhamanā, pītisomanassehi vā sampayuttamanā hutvā. Bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti idaṃ dukkhassa antakiriyāpariyosānaṃ bhagavato bhāsitaṃ sukathitaṃ sulapitaṃ, evametaṃ bhagavā evametaṃ sugatāti matthakena sampaṭicchantā abbhanumodiṃsūti.

    သေသမေတ္ထ ယံ န ဝုတ္တံ, တံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တတ္တာ စ သုဝိညေယ္ယတ္တာ စ န ဝုတ္တံ။ တသ္မာ သဗ္ဗံ ဝုတ္တာနုသာရေန အနုပဒသော ပစ္စဝေက္ခိတဗ္ဗံ။

    Sesamettha yaṃ na vuttaṃ, taṃ pubbe vuttattā ca suviññeyyattā ca na vuttaṃ. Tasmā sabbaṃ vuttānusārena anupadaso paccavekkhitabbaṃ.

    ဘာဝနာပဟာတဗ္ဗအာသဝဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Bhāvanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    သဗ္ဗာသဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Sabbāsavasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ၃. ဓမ္မဒာယာဒသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Dhammadāyādasuttavaṇṇanā




    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၂. သဗ္ဗာသဝသုတ္တံ • 2. Sabbāsavasuttaṃ

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၂. သဗ္ဗာသဝသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Sabbāsavasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact