Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ೨. ಸಬ್ಬಾಸವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

    2. Sabbāsavasuttavaṇṇanā

    ೧೪. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ…ಪೇ॰… ಸಾವತ್ಥಿಯನ್ತಿ ಸಬ್ಬಾಸವಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಅಪುಬ್ಬಪದವಣ್ಣನಾ – ಸಾವತ್ಥೀತಿ ಸವತ್ಥಸ್ಸ ಇಸಿನೋ ನಿವಾಸಟ್ಠಾನಭೂತಾ ನಗರೀ, ಯಥಾ ಕಾಕನ್ದೀ ಮಾಕನ್ದೀ ಕೋಸಮ್ಬೀತಿ ಏವಂ ತಾವ ಅಕ್ಖರಚಿನ್ತಕಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ ಪನ ಭಣನ್ತಿ ‘‘ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಉಪಭೋಗಪರಿಭೋಗಂ ಸಬ್ಬಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಾವತ್ಥೀ। ಸತ್ಥಸಮಾಯೋಗೇ ಚ ಕಿಂ ಭಣ್ಡಮತ್ಥೀತಿ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಸಬ್ಬಮತ್ಥೀ’’ತಿ ವಚನಮುಪಾದಾಯ ಸಾವತ್ಥೀ।

    14.Evaṃme sutaṃ…pe… sāvatthiyanti sabbāsavasuttaṃ. Tatrāyaṃ apubbapadavaṇṇanā – sāvatthīti savatthassa isino nivāsaṭṭhānabhūtā nagarī, yathā kākandī mākandī kosambīti evaṃ tāva akkharacintakā. Aṭṭhakathācariyā pana bhaṇanti ‘‘yaṃkiñci manussānaṃ upabhogaparibhogaṃ sabbamettha atthīti sāvatthī. Satthasamāyoge ca kiṃ bhaṇḍamatthīti pucchite sabbamatthī’’ti vacanamupādāya sāvatthī.

    ‘‘ಸಬ್ಬದಾ ಸಬ್ಬೂಪಕರಣಂ, ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಸಮೋಹಿತಂ।

    ‘‘Sabbadā sabbūpakaraṇaṃ, sāvatthiyaṃ samohitaṃ;

    ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಮುಪಾದಾಯ, ಸಾವತ್ಥೀತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ॥

    Tasmā sabbamupādāya, sāvatthīti pavuccati.

    ಕೋಸಲಾನಂ ಪುರಂ ರಮ್ಮಂ, ದಸ್ಸನೇಯ್ಯಂ ಮನೋರಮಂ।

    Kosalānaṃ puraṃ rammaṃ, dassaneyyaṃ manoramaṃ;

    ದಸಹಿ ಸದ್ದೇಹಿ ಅವಿವಿತ್ತಂ, ಅನ್ನಪಾನಸಮಾಯುತಂ॥

    Dasahi saddehi avivittaṃ, annapānasamāyutaṃ.

    ವುದ್ಧಿಂ ವೇಪುಲ್ಲತಂ ಪತ್ತಂ, ಇದ್ಧಂ ಫೀತಂ ಮನೋರಮಂ।

    Vuddhiṃ vepullataṃ pattaṃ, iddhaṃ phītaṃ manoramaṃ;

    ಅಳಕಮನ್ದಾವ ದೇವಾನಂ, ಸಾವತ್ಥಿಪುರಮುತ್ತಮ’’ನ್ತಿ॥

    Aḷakamandāva devānaṃ, sāvatthipuramuttama’’nti.

    ತಸ್ಸಂ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ। ಜೇತವನೇತಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಜನಂ ಜಿನಾತೀತಿ ಜೇತೋ, ರಞ್ಞಾ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಜನೇ ಜಿತೇ ಜಾತೋತಿ ಜೇತೋ, ಮಙ್ಗಲಕಮ್ಯತಾಯ ವಾ ತಸ್ಸ ಏವಂನಾಮಮೇವ ಕತನ್ತಿ ಜೇತೋ, ಜೇತಸ್ಸ ವನಂ ಜೇತವನಂ। ತಞ್ಹಿ ಜೇತೇನ ರಾಜಕುಮಾರೇನ ರೋಪಿತಂ ಸಂವದ್ಧಿತಂ ಪರಿಪಾಲಿತಂ, ಸೋ ಚ ತಸ್ಸ ಸಾಮೀ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಜೇತವನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಜೇತವನೇ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇತಿ ಏತ್ಥ ಸುದತ್ತೋ ನಾಮ ಸೋ ಗಹಪತಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಕತನಾಮವಸೇನ। ಸಬ್ಬಕಾಮಸಮಿದ್ಧಿತಾಯ ಪನ ವಿಗತಮಲಮಚ್ಛೇರತಾಯ ಕರುಣಾದಿಗುಣಸಮಙ್ಗಿತಾಯ ಚ ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ಅನಾಥಾನಂ ಪಿಣ್ಡಮದಾಸಿ, ತೇನ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋತಿ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ। ಆರಮನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪಾಣಿನೋ ವಿಸೇಸೇನ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾತಿ ಆರಾಮೋ, ತಸ್ಸ ಪುಪ್ಫಫಲಾದಿಸೋಭಾಯ ನಾತಿದೂರನಚ್ಚಾಸನ್ನತಾದಿಪಞ್ಚವಿಧಸೇನಾಸನಙ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ತತೋ ತತೋ ಆಗಮ್ಮ ರಮನ್ತಿ ಅಭಿರಮನ್ತಿ ಅನುಕ್ಕಣ್ಠಿತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿವಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾಯ ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಗತೇಪಿ ಅತ್ತನೋ ಅಬ್ಭನ್ತರಂಯೇವ ಆನೇತ್ವಾ ರಮೇತೀತಿ ಆರಾಮೋ। ಸೋ ಹಿ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೇನ ಗಹಪತಿನಾ ಜೇತಸ್ಸ ರಾಜಕುಮಾರಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಹಿರಞ್ಞಕೋಟೀಹಿ ಕೋಟಿಸನ್ಥರೇನ ಕೀಣಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಹಿರಞ್ಞಕೋಟೀಹಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಹಿರಞ್ಞಕೋಟೀಹಿ ವಿಹಾರಮಹಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಏವಂ ಚತುಪಞ್ಞಾಸಹಿರಞ್ಞಕೋಟಿಪರಿಚ್ಚಾಗೇನ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾದಿತೋ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ।

    Tassaṃ sāvatthiyaṃ. Jetavaneti ettha attano paccatthikajanaṃ jinātīti jeto, raññā vā attano paccatthikajane jite jātoti jeto, maṅgalakamyatāya vā tassa evaṃnāmameva katanti jeto, jetassa vanaṃ jetavanaṃ. Tañhi jetena rājakumārena ropitaṃ saṃvaddhitaṃ paripālitaṃ, so ca tassa sāmī ahosi. Tasmā jetavananti vuccati, tasmiṃ jetavane. Anāthapiṇḍikassa ārāmeti ettha sudatto nāma so gahapati mātāpitūhi katanāmavasena. Sabbakāmasamiddhitāya pana vigatamalamaccheratāya karuṇādiguṇasamaṅgitāya ca niccakālaṃ anāthānaṃ piṇḍamadāsi, tena anāthapiṇḍikoti saṅkhaṃ gato. Āramanti ettha pāṇino visesena vā pabbajitāti ārāmo, tassa pupphaphalādisobhāya nātidūranaccāsannatādipañcavidhasenāsanaṅgasampattiyā ca tato tato āgamma ramanti abhiramanti anukkaṇṭhitā hutvā nivasantīti attho. Vuttappakārāya vā sampattiyā tattha tattha gatepi attano abbhantaraṃyeva ānetvā rametīti ārāmo. So hi anāthapiṇḍikena gahapatinā jetassa rājakumārassa hatthato aṭṭhārasahi hiraññakoṭīhi koṭisantharena kīṇitvā aṭṭhārasahi hiraññakoṭīhi senāsanāni kārāpetvā aṭṭhārasahi hiraññakoṭīhi vihāramahaṃ niṭṭhāpetvā evaṃ catupaññāsahiraññakoṭipariccāgena buddhappamukhassa saṅghassa niyyādito. Tasmā ‘‘anāthapiṇḍikassa ārāmo’’ti vuccati. Tasmiṃ anāthapiṇḍikassa ārāme.

    ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಜೇತವನೇ’’ತಿ ವಚನಂ ಪುರಿಮಸಾಮಿಪರಿಕಿತ್ತನಂ। ‘‘ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ’’ತಿ ಪಚ್ಛಿಮಸಾಮಿಪರಿಕಿತ್ತನಂ। ಕಿಮೇತೇಸಂ ಪರಿಕಿತ್ತನೇ ಪಯೋಜನನ್ತಿ। ಪುಞ್ಞಕಾಮಾನಂ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಆಪಜ್ಜನಂ। ತತ್ರ ಹಿ ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಪಾಸಾದಮಾಪನೇ ಭೂಮಿವಿಕ್ಕಯಲದ್ಧಾ ಅಟ್ಠಾರಸ ಹಿರಞ್ಞಕೋಟಿಯೋ ಅನೇಕಕೋಟಿಅಗ್ಘನಕಾ ರುಕ್ಖಾ ಚ ಜೇತಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಚಾಗೋ, ಚತುಪಞ್ಞಾಸ ಕೋಟಿಯೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ। ಇತಿ ತೇಸಂ ಪರಿಕಿತ್ತನೇನ ಏವಂ ಪುಞ್ಞಕಾಮಾ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಪುಞ್ಞಕಾಮೇ ತೇಸಂ ದಿಟ್ಠಾನುಗತಿಆಪಜ್ಜನೇ ನಿಯೋಜೇತಿ।

    Ettha ca ‘‘jetavane’’ti vacanaṃ purimasāmiparikittanaṃ. ‘‘Anāthapiṇḍikassa ārāme’’ti pacchimasāmiparikittanaṃ. Kimetesaṃ parikittane payojananti. Puññakāmānaṃ diṭṭhānugatiāpajjanaṃ. Tatra hi dvārakoṭṭhakapāsādamāpane bhūmivikkayaladdhā aṭṭhārasa hiraññakoṭiyo anekakoṭiagghanakā rukkhā ca jetassa pariccāgo, catupaññāsa koṭiyo anāthapiṇḍikassa. Iti tesaṃ parikittanena evaṃ puññakāmā puññāni karontīti dassento āyasmā ānando aññepi puññakāme tesaṃ diṭṭhānugatiāpajjane niyojeti.

    ಸಬ್ಬಾಸವಸಂವರಪರಿಯಾಯಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಕಸ್ಮಾ ಇದಂ ಸುತ್ತಮಭಾಸಿ? ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸವಿಸೋಧನಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಆಸವಕ್ಖಯಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಸವಸಂವರಪರಿಯಾಯನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಆಸವಾನಂ ಸಂವರಕಾರಣಂ ಸಂವರಭೂತಂ ಕಾರಣಂ, ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ತೇ ಸಂವರಿತಾ ಪಿದಹಿತಾ ಹುತ್ವಾ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧಸಙ್ಖಾತಂ ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ ಪಹೀಯನ್ತಿ ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ, ತಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥ ಆಸವನ್ತೀತಿ ಆಸವಾ, ಚಕ್ಖುತೋಪಿ…ಪೇ॰… ಮನತೋಪಿ ಸನ್ದನ್ತಿ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಧಮ್ಮತೋ ಯಾವ ಗೋತ್ರಭುಂ ಓಕಾಸತೋ ಯಾವ ಭವಗ್ಗಂ ಸವನ್ತೀತಿ ವಾ ಆಸವಾ, ಏತೇ ಧಮ್ಮೇ ಏತಞ್ಚ ಓಕಾಸಂ ಅನ್ತೋ ಕರಿತ್ವಾ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನ್ತೋಕರಣತ್ಥೋ ಹಿ ಅಯಂ ಆಕಾರೋ। ಚಿರಪಾರಿವಾಸಿಯಟ್ಠೇನ ಮದಿರಾದಯೋ ಆಸವಾ, ಆಸವಾ ವಿಯಾತಿಪಿ ಆಸವಾ। ಲೋಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಚಿರಪಾರಿವಾಸಿಕಾ ಮದಿರಾದಯೋ ಆಸವಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಯದಿ ಚ ಚಿರಪಾರಿವಾಸಿಯಟ್ಠೇನ ಆಸವಾ, ಏತೇಯೇವ ಭವಿತುಮರಹನ್ತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ‘‘ಪುರಿಮಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೋಟಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಯ, ಇತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅವಿಜ್ಜಾ ನಾಹೋಸೀ’’ತಿಆದಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೬೧)। ಆಯತಂ ವಾ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖಂ ಸವನ್ತಿ ಪಸವನ್ತೀತಿಪಿ ಆಸವಾ। ಪುರಿಮಾನಿ ಚೇತ್ಥ ನಿಬ್ಬಚನಾನಿ ಯತ್ಥ ಕಿಲೇಸಾ ಆಸವಾತಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ, ಪಚ್ಛಿಮಂ ಕಮ್ಮೇಪಿ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಕಮ್ಮಕಿಲೇಸಾಯೇವ ಆಸವಾ, ಅಪಿಚ ಖೋ ನಾನಪ್ಪಕಾರಕಾ ಉಪ್ಪದ್ದವಾಪಿ। ಸುತ್ತೇಸು ಹಿ ‘‘ನಾಹಂ, ಚುನ್ದ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾನಂಯೇವ ಆಸವಾನಂ ಸಂವರಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೧೮೨) ಏತ್ಥ ವಿವಾದಮೂಲಭೂತಾ ಕಿಲೇಸಾ ಆಸವಾತಿ ಆಗತಾ।

    Sabbāsavasaṃvarapariyāyaṃ vo, bhikkhaveti kasmā idaṃ suttamabhāsi? Tesaṃ bhikkhūnaṃ upakkilesavisodhanaṃ ādiṃ katvā āsavakkhayāya paṭipattidassanatthaṃ. Tattha sabbāsavasaṃvarapariyāyanti sabbesaṃ āsavānaṃ saṃvarakāraṇaṃ saṃvarabhūtaṃ kāraṇaṃ, yena kāraṇena te saṃvaritā pidahitā hutvā anuppādanirodhasaṅkhātaṃ khayaṃ gacchanti pahīyanti nappavattanti, taṃ kāraṇanti attho. Tattha āsavantīti āsavā, cakkhutopi…pe… manatopi sandanti pavattantīti vuttaṃ hoti. Dhammato yāva gotrabhuṃ okāsato yāva bhavaggaṃ savantīti vā āsavā, ete dhamme etañca okāsaṃ anto karitvā pavattantīti attho. Antokaraṇattho hi ayaṃ ākāro. Cirapārivāsiyaṭṭhena madirādayo āsavā, āsavā viyātipi āsavā. Lokasmiñhi cirapārivāsikā madirādayo āsavāti vuccanti. Yadi ca cirapārivāsiyaṭṭhena āsavā, eteyeva bhavitumarahanti. Vuttañhetaṃ ‘‘purimā, bhikkhave, koṭi na paññāyati avijjāya, ito pubbe avijjā nāhosī’’tiādi (a. ni. 10.61). Āyataṃ vā saṃsāradukkhaṃ savanti pasavantītipi āsavā. Purimāni cettha nibbacanāni yattha kilesā āsavāti āgacchanti, tattha yujjanti, pacchimaṃ kammepi. Na kevalañca kammakilesāyeva āsavā, apica kho nānappakārakā uppaddavāpi. Suttesu hi ‘‘nāhaṃ, cunda, diṭṭhadhammikānaṃyeva āsavānaṃ saṃvarāya dhammaṃ desemī’’ti (dī. ni. 3.182) ettha vivādamūlabhūtā kilesā āsavāti āgatā.

    ‘‘ಯೇನ ದೇವೂಪಪತ್ಯಸ್ಸ, ಗನ್ಧಬ್ಬೋ ವಾ ವಿಹಙ್ಗಮೋ।

    ‘‘Yena devūpapatyassa, gandhabbo vā vihaṅgamo;

    ಯಕ್ಖತ್ತಂ ಯೇನ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಂ, ಮನುಸ್ಸತ್ತಞ್ಚ ಅಬ್ಬಜೇ।

    Yakkhattaṃ yena gaccheyyaṃ, manussattañca abbaje;

    ತೇ ಮಯ್ಹಂ ಆಸವಾ ಖೀಣಾ, ವಿದ್ಧಸ್ತಾ ವಿನಳೀಕತಾ’’ತಿ॥ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೩೬)। –

    Te mayhaṃ āsavā khīṇā, viddhastā vinaḷīkatā’’ti. (a. ni. 4.36); –

    ಏತ್ಥ ತೇಭೂಮಕಞ್ಚ ಕಮ್ಮಂ ಅವಸೇಸಾ ಚ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ। ‘‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಸಂವರಾಯ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೩೯) ಏತ್ಥ ಪರೂಪವಾದವಿಪ್ಪಟಿಸಾರವಧಬನ್ಧಾದಯೋ ಚೇವ ಅಪಾಯದುಕ್ಖಭೂತಾ ಚ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ಉಪದ್ದವಾ। ತೇ ಪನೇತೇ ಆಸವಾ ಯತ್ಥ ಯಥಾ ಆಗತಾ, ತತ್ಥ ತಥಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Ettha tebhūmakañca kammaṃ avasesā ca akusalā dhammā. ‘‘Diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti (pārā. 39) ettha parūpavādavippaṭisāravadhabandhādayo ceva apāyadukkhabhūtā ca nānappakārā upaddavā. Te panete āsavā yattha yathā āgatā, tattha tathā veditabbā.

    ಏತೇ ಹಿ ವಿನಯೇ ತಾವ ‘‘ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಸಂವರಾಯ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯಾ’’ತಿ ದ್ವೇಧಾ ಆಗತಾ। ಸಳಾಯತನೇ ‘‘ತಯೋಮೇ ಆವುಸೋ ಆಸವಾ, ಕಾಮಾಸವೋ ಭವಾಸವೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೬೩) ತಿಧಾ ಆಗತಾ। ಅಞ್ಞೇಸು ಚ ಸುತ್ತನ್ತೇಸು ಅಭಿಧಮ್ಮೇ ಚ ತೇಯೇವ ದಿಟ್ಠಾಸವೇನ ಸಹ ಚತುಧಾ ಆಗತಾ। ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪರಿಯಾಯೇ – ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ನಿರಯಗಾಮಿನಿಯಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಗಾಮಿನಿಯಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಗಾಮಿನಿಯಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಗಾಮಿನಿಯಾ, ಅತ್ಥಿ ಆಸವಾ ದೇವಲೋಕಗಾಮಿನಿಯಾ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೬೩) ಪಞ್ಚಧಾ ಆಗತಾ। ಛಕ್ಕನಿಪಾತೇ – ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಸಂವರಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಛಧಾ ಆಗತಾ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸುತ್ತೇ ತೇಯೇವ ದಸ್ಸನಾಪಹಾತಬ್ಬೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತಧಾ ಆಗತಾತಿ। ಅಯಂ ತಾವ ಆಸವಪದೇ ವಚನತ್ಥೋ ಚೇವ ಪಭೇದೋ ಚ।

    Ete hi vinaye tāva ‘‘diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya, samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyā’’ti dvedhā āgatā. Saḷāyatane ‘‘tayome āvuso āsavā, kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavo’’ti (a. ni. 6.63) tidhā āgatā. Aññesu ca suttantesu abhidhamme ca teyeva diṭṭhāsavena saha catudhā āgatā. Nibbedhikapariyāye – ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā nirayagāminiyā, atthi āsavā tiracchānayonigāminiyā, atthi āsavā pettivisayagāminiyā, atthi āsavā manussalokagāminiyā, atthi āsavā devalokagāminiyā’’ti (a. ni. 6.63) pañcadhā āgatā. Chakkanipāte – ‘‘atthi, bhikkhave, āsavā saṃvarā pahātabbā’’tiādinā nayena chadhā āgatā. Imasmiṃ pana sutte teyeva dassanāpahātabbehi saddhiṃ sattadhā āgatāti. Ayaṃ tāva āsavapade vacanattho ceva pabhedo ca.

    ಸಂವರಪದೇ ಪನ ಸಂವರಯತೀತಿ ಸಂವರೋ, ಪಿದಹತಿ ನಿವಾರೇತಿ ಪವತ್ತಿತುಂ ನ ದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಥಾ ಹಿ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯನ್ತೇನ ದ್ವಾರಂ ಸಂವರಿತ್ವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯಿತು’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೭೭), ‘‘ಸೋತಾನಂ ಸಂವರಂಬ್ರಊಮಿ, ಪಞ್ಞಾಯೇತೇ ಪಿಧೀಯರೇ’’ತಿ (ಸು॰ ನಿ॰ ೧೦೪೧) ಚ ಆದೀಸು ಪಿಧಾನಟ್ಠೇನ ಸಂವರಮಾಹ। ಸ್ವಾಯಂ ಸಂವರೋ ಪಞ್ಚವಿಧೋ ಹೋತಿ ಸೀಲಸಂವರೋ ಸತಿಞಾಣ ಖನ್ತಿ ವೀರಿಯಸಂವರೋತಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಇಮಿನಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೇನ ಉಪೇತೋ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೫೧೧) ಅಯಂ ಸೀಲಸಂವರೋ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸೀಲಞ್ಹಿ ಏತ್ಥ ಸಂವರೋತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಮಾಪಜ್ಜತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧೩) ಸತಿಸಂವರೋ। ಸತಿ ಹೇತ್ಥ ಸಂವರೋತಿ ವುತ್ತಾ। ‘‘ಸೋತಾನಂ ಸಂವರಂ ಬ್ರೂಮಿ, ಪಞ್ಞಾಯೇತೇ ಪಿಧೀಯರೇ’’ತಿ ಅಯಂ ಞಾಣಸಂವರೋ। ಞಾಣಞ್ಹೇತ್ಥ ಪಿಧೀಯರೇತಿ ಇಮಿನಾ ಪಿಧಾನಟ್ಠೇನ ಸಂವರೋತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಖಮೋ ಹೋತಿ ಸೀತಸ್ಸ…ಪೇ॰…, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ನಾಧಿವಾಸೇತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪-೨೬) ಪನ ನಯೇನ ಇಧೇವ ಖನ್ತಿವೀರಿಯಸಂವರಾ ಆಗತಾ। ತೇಸಞ್ಚ ‘‘ಸಬ್ಬಾಸವಸಂವರಪರಿಯಾಯ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಉದ್ದೇಸೇನ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಸಂವರಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Saṃvarapade pana saṃvarayatīti saṃvaro, pidahati nivāreti pavattituṃ na detīti attho. Tathā hi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, divā paṭisallīyantena dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitu’’nti (pārā. 77), ‘‘sotānaṃ saṃvaraṃbraūmi, paññāyete pidhīyare’’ti (su. ni. 1041) ca ādīsu pidhānaṭṭhena saṃvaramāha. Svāyaṃ saṃvaro pañcavidho hoti sīlasaṃvaro satiñāṇa khanti vīriyasaṃvaroti. Tattha ‘‘iminā pātimokkhasaṃvarena upeto’’ti (vibha. 511) ayaṃ sīlasaṃvaro. Pātimokkhasīlañhi ettha saṃvaroti vuttaṃ. ‘‘Cakkhundriye saṃvaramāpajjatī’’tiādīsu (dī. ni. 1.213) satisaṃvaro. Sati hettha saṃvaroti vuttā. ‘‘Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi, paññāyete pidhīyare’’ti ayaṃ ñāṇasaṃvaro. Ñāṇañhettha pidhīyareti iminā pidhānaṭṭhena saṃvaroti vuttaṃ. ‘‘Khamo hoti sītassa…pe…, uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetī’’tiādinā (ma. ni. 1.24-26) pana nayena idheva khantivīriyasaṃvarā āgatā. Tesañca ‘‘sabbāsavasaṃvarapariyāya’’nti iminā uddesena saṅgahitattā saṃvarabhāvo veditabbo.

    ಅಪಿಚ ಪಞ್ಚವಿಧೋಪಿ ಅಯಂ ಸಂವರೋ ಇಧ ಆಗತೋಯೇವ, ತತ್ಥ ಖನ್ತಿವೀರಿಯಸಂವರಾ ತಾವ ವುತ್ತಾಯೇವ। ‘‘ಸೋ ತಞ್ಚ ಅನಾಸನಂ ತಞ್ಚ ಅಗೋಚರ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೫) ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸೀಲಸಂವರೋ। ‘‘ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨) ಅಯಂ ಸತಿಸಂವರೋ। ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಞಾಣಸಂವರೋ। ಅಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಹಣೇನ ಪನ ದಸ್ಸನಂ ಪಟಿಸೇವನಾ ಭಾವನಾ ಚ ಞಾಣಸಂವರೋ। ಪರಿಯಾಯನ್ತಿ ಏತೇನ ಧಮ್ಮಾತಿ ಪರಿಯಾಯೋ, ಉಪ್ಪತ್ತಿಂ ನಿರೋಧಂ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ‘‘ಸಬ್ಬಾಸವಸಂವರಪರಿಯಾಯ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Apica pañcavidhopi ayaṃ saṃvaro idha āgatoyeva, tattha khantivīriyasaṃvarā tāva vuttāyeva. ‘‘So tañca anāsanaṃ tañca agocara’’nti (ma. ni. 1.25) ayaṃ panettha sīlasaṃvaro. ‘‘Paṭisaṅkhā yoniso cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto’’ti (ma. ni. 1.22) ayaṃ satisaṃvaro. Sabbattha paṭisaṅkhā ñāṇasaṃvaro. Aggahitaggahaṇena pana dassanaṃ paṭisevanā bhāvanā ca ñāṇasaṃvaro. Pariyāyanti etena dhammāti pariyāyo, uppattiṃ nirodhaṃ vā gacchantīti vuttaṃ hoti. Ettāvatā ‘‘sabbāsavasaṃvarapariyāya’’nti ettha yaṃ vattabbaṃ, taṃ vuttaṃ hoti.

    ೧೫. ಇದಾನಿ ಜಾನತೋ ಅಹನ್ತಿಆದೀಸು ಜಾನತೋತಿ ಜಾನನ್ತಸ್ಸ। ಪಸ್ಸತೋತಿ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ। ದ್ವೇಪಿ ಪದಾನಿ ಏಕತ್ಥಾನಿ, ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನಂ। ಏವಂ ಸನ್ತೇಪಿ ಜಾನತೋತಿ ಞಾಣಲಕ್ಖಣಂ ಉಪಾದಾಯ ಪುಗ್ಗಲಂ ನಿದ್ದಿಸತಿ, ಜಾನನಲಕ್ಖಣಞ್ಹಿ ಞಾಣಂ। ಪಸ್ಸತೋತಿ ಞಾಣಪ್ಪಭಾವಂ ಉಪಾದಾಯ, ಪಸ್ಸನಪ್ಪಭಾವಞ್ಹಿ ಞಾಣಂ। ಞಾಣಸಮಙ್ಗೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚಕ್ಖುಮಾ ವಿಯ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಾನಿ ಞಾಣೇನ ವಿವಟೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಸ್ಸತಿ। ಅಪಿಚ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ಜಾನತೋ, ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೋ ಯಥಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಾರೋ। ಕೇಚಿ ಪನಾಚರಿಯಾ ಬಹೂ ಪಪಞ್ಚೇ ಭಣನ್ತಿ, ತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ನ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ।

    15. Idāni jānato ahantiādīsu jānatoti jānantassa. Passatoti passantassa. Dvepi padāni ekatthāni, byañjanameva nānaṃ. Evaṃ santepi jānatoti ñāṇalakkhaṇaṃ upādāya puggalaṃ niddisati, jānanalakkhaṇañhi ñāṇaṃ. Passatoti ñāṇappabhāvaṃ upādāya, passanappabhāvañhi ñāṇaṃ. Ñāṇasamaṅgī puggalo cakkhumā viya cakkhunā rūpāni ñāṇena vivaṭe dhamme passati. Apica yonisomanasikāraṃ uppādetuṃ jānato, ayonisomanasikāro yathā na uppajjati, evaṃ passatoti ayamettha sāro. Keci panācariyā bahū papañce bhaṇanti, te imasmiṃ atthe na yujjanti.

    ಆಸವಾನಂ ಖಯನ್ತಿ ಆಸವಪ್ಪಹಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಅಚ್ಚನ್ತಕ್ಖಯಸಮುಪ್ಪಾದಂ ಖೀಣಾಕಾರಂ ನತ್ಥಿಭಾವನ್ತಿ ಅಯಮೇವ ಹಿ ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸುತ್ತೇ, ‘‘ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಅನಾಸವಂ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೩೮) ಚ ಆಸವಕ್ಖಯತ್ಥೋ। ಅಞ್ಞತ್ಥ ಪನ ಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಾನಿಪಿ ಆಸವಕ್ಖಯೋತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತಥಾ ಹಿ –

    Āsavānaṃkhayanti āsavappahānaṃ āsavānaṃ accantakkhayasamuppādaṃ khīṇākāraṃ natthibhāvanti ayameva hi imasmiñca sutte, ‘‘āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimutti’’ntiādīsu (ma. ni. 1.438) ca āsavakkhayattho. Aññattha pana maggaphalanibbānānipi āsavakkhayoti vuccanti. Tathā hi –

    ‘‘ಸೇಖಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಮಾನಸ್ಸ, ಉಜುಮಗ್ಗಾನುಸಾರಿನೋ।

    ‘‘Sekhassa sikkhamānassa, ujumaggānusārino;

    ಖಯಸ್ಮಿಂ ಪಠಮಂ ಞಾಣಂ, ತತೋ ಅಞ್ಞಾ ಅನನ್ತರಾ’’ತಿ॥ (ಇತಿವು॰ ೬೨) –

    Khayasmiṃ paṭhamaṃ ñāṇaṃ, tato aññā anantarā’’ti. (itivu. 62) –

    ಆದೀಸು ಮಗ್ಗೋ ಆಸವಕ್ಖಯೋತಿ ವುತ್ತೋ,

    Ādīsu maggo āsavakkhayoti vutto,

    ‘‘ಆಸವಾನಂ ಖಯಾ ಸಮಣೋ ಹೋತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೩೮) ಫಲಂ।

    ‘‘Āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’tiādīsu (ma. ni. 1.438) phalaṃ.

    ‘‘ಪರವಜ್ಜಾನುಪಸ್ಸಿಸ್ಸ, ನಿಚ್ಚಂ ಉಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಿನೋ।

    ‘‘Paravajjānupassissa, niccaṃ ujjhānasaññino;

    ಆಸವಾ ತಸ್ಸ ವಡ್ಢನ್ತಿ, ಆರಾ ಸೋ ಆಸವಕ್ಖಯಾ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೨೫೩) –

    Āsavā tassa vaḍḍhanti, ārā so āsavakkhayā’’ti. (dha. pa. 253) –

    ಆದೀಸು ನಿಬ್ಬಾನಂ ‘‘ಆಸವಕ್ಖಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।

    Ādīsu nibbānaṃ ‘‘āsavakkhayo’’ti vuttaṃ.

    ನೋ ಅಜಾನತೋ ನೋ ಅಪಸ್ಸತೋತಿ ಯೋ ಪನ ನ ಜಾನಾತಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ನೋ ವದಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ಯೇ ಅಜಾನತೋ ಅಪಸ್ಸತೋಪಿ ಸಂವರಾದೀಹಿಯೇವ ಸುದ್ಧಿಂ ವದನ್ತಿ, ತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಪುರಿಮೇನ ವಾ ಪದದ್ವಯೇನ ಉಪಾಯೋ ವುತ್ತೋ, ಇಮಿನಾ ಅನುಪಾಯಪಟಿಸೇಧೋ। ಸಙ್ಖೇಪೇನ ಚೇತ್ಥ ಞಾಣಂ ಆಸವಸಂವರಪರಿಯಾಯೋತಿ ದಸ್ಸಿತಂ ಹೋತಿ।

    No ajānato no apassatoti yo pana na jānāti na passati, tassa no vadāmīti attho. Etena ye ajānato apassatopi saṃvarādīhiyeva suddhiṃ vadanti, te paṭikkhittā honti. Purimena vā padadvayena upāyo vutto, iminā anupāyapaṭisedho. Saṅkhepena cettha ñāṇaṃ āsavasaṃvarapariyāyoti dassitaṃ hoti.

    ಇದಾನಿ ಯಂ ಜಾನತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಕಿಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜಾನತೋತಿ ಪುಚ್ಛಂ ಆರಭಿ, ತತ್ಥ ಜಾನನಾ ಬಹುವಿಧಾ। ದಬ್ಬಜಾತಿಕೋ ಏವ ಹಿ ಕೋಚಿ ಭಿಕ್ಖು ಛತ್ತಂ ಕಾತುಂ ಜಾನಾತಿ, ಕೋಚಿ ಚೀವರಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರಂ, ತಸ್ಸ ಈದಿಸಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ವತ್ತಸೀಸೇ ಠತ್ವಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಸಾ ಜಾನನಾ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಪದಟ್ಠಾನಂ ನ ಹೋತೀತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ। ಯೋ ಪನ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಾದೀನಿ ಕಾತುಂ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಸೇವಂ ಜಾನತೋ ಆಸವಾ ವಡ್ಢನ್ತಿಯೇವ, ತಸ್ಮಾ ಯಂ ಜಾನತೋ ಪಸ್ಸತೋ ಚ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ, ತದೇವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ಯೋನಿಸೋ ಚ ಮನಸಿಕಾರಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಚ ಮನಸಿಕಾರನ್ತಿ।

    Idāni yaṃ jānato āsavānaṃ khayo hoti, taṃ dassetukāmo kiñca, bhikkhave, jānatoti pucchaṃ ārabhi, tattha jānanā bahuvidhā. Dabbajātiko eva hi koci bhikkhu chattaṃ kātuṃ jānāti, koci cīvarādīnaṃ aññataraṃ, tassa īdisāni kammāni vattasīse ṭhatvā karontassa sā jānanā maggaphalānaṃ padaṭṭhānaṃ na hotīti na vattabbā. Yo pana sāsane pabbajitvā vejjakammādīni kātuṃ jānāti, tassevaṃ jānato āsavā vaḍḍhantiyeva, tasmā yaṃ jānato passato ca āsavānaṃ khayo hoti, tadeva dassento āha yoniso ca manasikāraṃ ayoniso ca manasikāranti.

    ತತ್ಥ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ನಾಮ ಉಪಾಯಮನಸಿಕಾರೋ ಪಥಮನಸಿಕಾರೋ, ಅನಿಚ್ಚಾದೀಸು ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಆದಿನಾ ಏವ ನಯೇನ ಸಚ್ಚಾನುಲೋಮಿಕೇನ ವಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆವಟ್ಟನಾ ಅನ್ವಾವಟ್ಟನಾ ಆಭೋಗೋ ಸಮನ್ನಾಹಾರೋ ಮನಸಿಕಾರೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋತಿ।

    Tattha yoniso manasikāro nāma upāyamanasikāro pathamanasikāro, aniccādīsu aniccanti ādinā eva nayena saccānulomikena vā cittassa āvaṭṭanā anvāvaṭṭanā ābhogo samannāhāro manasikāro, ayaṃ vuccati yoniso manasikāroti.

    ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋತಿ ಅನುಪಾಯಮನಸಿಕಾರೋ ಉಪ್ಪಥಮನಸಿಕಾರೋ। ಅನಿಚ್ಚೇ ನಿಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖೇ ಸುಖನ್ತಿ ಅನತ್ತನಿ ಅತ್ತಾತಿ ಅಸುಭೇ ಸುಭನ್ತಿ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ಉಪ್ಪಥಮನಸಿಕಾರೋ। ಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿಕುಲೇನ ವಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆವಟ್ಟನಾ ಅನ್ವಾವಟ್ಟನಾ ಆಭೋಗೋ ಸಮನ್ನಾಹಾರೋ ಮನಸಿಕಾರೋ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋತಿ। ಏವಂ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ಜಾನತೋ, ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ಚ ಯಥಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತಿ।

    Ayoniso manasikāroti anupāyamanasikāro uppathamanasikāro. Anicce niccanti dukkhe sukhanti anattani attāti asubhe subhanti ayoniso manasikāro uppathamanasikāro. Saccappaṭikulena vā cittassa āvaṭṭanā anvāvaṭṭanā ābhogo samannāhāro manasikāro, ayaṃ vuccati ayoniso manasikāroti. Evaṃ yoniso manasikāraṃ uppādetuṃ jānato, ayoniso manasikāro ca yathā na uppajjati, evaṃ passato āsavānaṃ khayo hoti.

    ಇದಾನಿ ಇಮಸ್ಸೇವತ್ಥಸ್ಸ ಯುತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ಅಯೋನಿಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಪಹೀಯನ್ತೀತಿ। ತೇನ ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಯಸ್ಮಾ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಂ ಜಾನತೋ, ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ಚ ಯಥಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಪಸ್ಸತೋ ಆಸವಾನಂ ಖಯೋ ಹೋತೀತಿ, ಅಯಂ ತಾವೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪವಣ್ಣನಾ।

    Idāni imassevatthassa yuttiṃ dassento āha ayoniso, bhikkhave…pe… pahīyantīti. Tena kiṃ vuttaṃ hoti, yasmā ayoniso manasikaroto āsavā uppajjanti, yoniso manasikaroto pahīyanti, tasmā jānitabbaṃ yoniso manasikāraṃ uppādetuṃ jānato, ayoniso manasikāro ca yathā na uppajjati, evaṃ passato āsavānaṃ khayo hotīti, ayaṃ tāvettha saṅkhepavaṇṇanā.

    ಅಯಂ ಪನ ವಿತ್ಥಾರೋ – ತತ್ಥ ‘‘ಯೋನಿಸೋ ಅಯೋನಿಸೋ’’ತಿ ಇಮೇಹಿ ತಾವ ದ್ವೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಆಬದ್ಧಂ ಹೋತಿ ಉಪರಿ ಸಕಲಸುತ್ತಂ। ವಟ್ಟವಿವಟ್ಟವಸೇನ ಹಿ ಉಪರಿ ಸಕಲಸುತ್ತಂ ವುತ್ತಂ। ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಮೂಲಕಞ್ಚ ವಟ್ಟಂ, ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಮೂಲಕಞ್ಚ ವಿವಟ್ಟಂ। ಕಥಂ? ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ಹಿ ವಡ್ಢಮಾನೋ ದ್ವೇ ಧಮ್ಮೇ ಪರಿಪೂರೇತಿ ಅವಿಜ್ಜಞ್ಚ ಭವತಣ್ಹಞ್ಚ। ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚ ಸತಿ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ಸಮುದಯೋ ಹೋತಿ। ತಣ್ಹಾಯ ಸತಿ ತಣ್ಹಾಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಾದಾನಂ…ಪೇ॰… ಸಮುದಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಅಯಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಬಹುಲೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಾತವೇಗಾಭಿಘಾತೇನ ವಿಪ್ಪನಟ್ಠನಾವಾ ವಿಯ ಗಙ್ಗಾವಟ್ಟೇ ಪತಿತಗೋಕುಲಂ ವಿಯ ಚಕ್ಕಯನ್ತೇ ಯುತ್ತಬಲಿಬದ್ದೋ ವಿಯ ಚ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಭವಯೋನಿಗತಿವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಸತ್ತಾವಾಸೇಸು ಆವಟ್ಟಪರಿವಟ್ಟಂ ಕರೋತಿ, ಏವಂ ತಾವ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಮೂಲಕಂ ವಟ್ಟಂ।

    Ayaṃ pana vitthāro – tattha ‘‘yoniso ayoniso’’ti imehi tāva dvīhi padehi ābaddhaṃ hoti upari sakalasuttaṃ. Vaṭṭavivaṭṭavasena hi upari sakalasuttaṃ vuttaṃ. Ayoniso manasikāramūlakañca vaṭṭaṃ, yoniso manasikāramūlakañca vivaṭṭaṃ. Kathaṃ? Ayoniso manasikāro hi vaḍḍhamāno dve dhamme paripūreti avijjañca bhavataṇhañca. Avijjāya ca sati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā…pe… dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Taṇhāya sati taṇhāpaccayā upādānaṃ…pe… samudayo hotī’’ti. Evaṃ ayaṃ ayoniso manasikārabahulo puggalo vātavegābhighātena vippanaṭṭhanāvā viya gaṅgāvaṭṭe patitagokulaṃ viya cakkayante yuttabalibaddo viya ca punappunaṃ bhavayonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāsesu āvaṭṭaparivaṭṭaṃ karoti, evaṃ tāva ayoniso manasikāramūlakaṃ vaṭṭaṃ.

    ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋ ಪನ ವಡ್ಢಮಾನೋ – ‘‘ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಾಟಿಕಙ್ಖಂ, ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇಸ್ಸತಿ, ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಬಹುಲೀಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೫೫) ವಚನತೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಪಮುಖಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಪರಿಪೂರೇತಿ। ಯಾ ಚ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ, ಸಾ ವಿಜ್ಜಾತಿ ತಸ್ಸ ವಿಜ್ಜುಪ್ಪಾದಾ ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧೋ, ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಏತಸ್ಸ ಕೇವಲಸ್ಸ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸ ನಿರೋಧೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧) ಏವಂ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಮೂಲಕಂ ವಿವಟ್ಟಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಆಬದ್ಧಂ ಹೋತಿ ಉಪರಿ ಸಕಲಸುತ್ತಂ।

    Yoniso manasikāro pana vaḍḍhamāno – ‘‘yoniso manasikārasampannassetaṃ, bhikkhave, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvessati, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bahulīkarissatī’’ti (saṃ. ni. 5.55) vacanato sammādiṭṭhipamukhaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ paripūreti. Yā ca sammādiṭṭhi, sā vijjāti tassa vijjuppādā avijjānirodho, ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho…pe… evaṃ etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti (mahāva. 1) evaṃ yoniso manasikāramūlakaṃ vivaṭṭaṃ veditabbaṃ. Evaṃ imehi dvīhi padehi ābaddhaṃ hoti upari sakalasuttaṃ.

    ಏವಂ ಆಬದ್ಧೇ ಚೇತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬೇ ಆಸವಪ್ಪಹಾನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾ ನ ಯುಜ್ಜತಿ। ನ ಹಿ ಪಹೀನಾ ಪುನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಪನ ಪಹಾನಂ ಯುಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಉದ್ದೇಸಪಟಿಲೋಮತೋಪಿ ‘‘ಅಯೋನಿಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನಸಿಕರೋತೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

    Evaṃ ābaddhe cettha yasmā pubbe āsavappahānaṃ dassetvā pacchā uppatti vuccamānā na yujjati. Na hi pahīnā puna uppajjanti. Uppannānaṃ pana pahānaṃ yujjati, tasmā uddesapaṭilomatopi ‘‘ayoniso, bhikkhave, manasikaroto’’tiādimāha.

    ತತ್ಥ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋತಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಂ ಉಪ್ಪಾದಯತೋ। ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಚೇವ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಯೇ ಪುಬ್ಬೇ ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಪುಬ್ಬಂ ಚೀವರಾದಿಂ ವಾ ಪಚ್ಚಯಂ ಉಪಟ್ಠಾಕಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾನಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಮನುಞ್ಞಂ ವತ್ಥುಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ, ತಂ ಸುಭಂ ಸುಖನ್ತಿ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ, ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರಂ ವಾ ಪನ ಅನನುಭೂತಪುಬ್ಬಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಯಥಾ ವಾ ತಥಾ ವಾ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಅಞ್ಞಥಾ ಹಿ ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ನಾಮ ಆಸವಾ ನ ಸನ್ತಿ। ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬೇಪಿ ಚ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಆರಮ್ಮಣೇ ವಾ ಯಸ್ಸ ಪಕತಿಸುದ್ಧಿಯಾ ವಾ ಉದ್ದೇಸಪರಿಪುಚ್ಛಾಪರಿಯತ್ತಿನವಕಮ್ಮಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಾನಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರವಸೇನ ಪುಬ್ಬೇ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ತಾದಿಸೇನ ಪಚ್ಚಯೇನ ಸಹಸಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಇಮೇಪಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇಸುಯೇವ ಪನ ವತ್ಥಾರಮ್ಮಣೇಸು ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪವಡ್ಢನ್ತೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಇತೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಹಿ ಪಠಮುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ವಡ್ಢಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।

    Tattha ayoniso manasikarototi vuttappakāraṃ ayoniso manasikāraṃ uppādayato. Anuppannā ceva āsavā uppajjantīti ettha ye pubbe appaṭiladdhapubbaṃ cīvarādiṃ vā paccayaṃ upaṭṭhākasaddhivihārikaantevāsikānaṃ vā aññataraṃ manuññaṃ vatthuṃ paṭilabhitvā, taṃ subhaṃ sukhanti ayoniso manasikaroto, aññataraññataraṃ vā pana ananubhūtapubbaṃ ārammaṇaṃ yathā vā tathā vā ayoniso manasikaroto āsavā uppajjanti, te anuppannā uppajjantīti veditabbā, aññathā hi anamatagge saṃsāre anuppannā nāma āsavā na santi. Anubhūtapubbepi ca vatthumhi ārammaṇe vā yassa pakatisuddhiyā vā uddesaparipucchāpariyattinavakammayonisomanasikārānaṃ vā aññataravasena pubbe anuppajjitvā pacchā tādisena paccayena sahasā uppajjanti, imepi anuppannā uppajjantīti veditabbā. Tesuyeva pana vatthārammaṇesu punappunaṃ uppajjamānā uppannā pavaḍḍhantīti vuccanti. Ito aññathā hi paṭhamuppannānaṃ vaḍḍhi nāma natthi.

    ಯೋನಿಸೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಯಸ್ಸ ಪಕತಿಸುದ್ಧಿಯಾ ವಾ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭದ್ದಾಯ ಚ ಕಾಪಿಲಾನಿಯಾ, ಉದ್ದೇಸಪರಿಪುಚ್ಛಾದೀಹಿ ವಾ ಕಾರಣೇಹಿ ಆಸವಾ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸೋ ಚ ಜಾನಾತಿ ‘‘ನ ಖೋ ಮೇ ಆಸವಾ ಮಗ್ಗೇನ ಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಗತಾ, ಹನ್ದ ನೇಸಂ ಸಮುಗ್ಘಾತಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜಾಮೀ’’ತಿ। ತತೋ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಯ ಸಬ್ಬೇ ಸಮುಗ್ಘಾತೇತಿ। ತಸ್ಸ ತೇ ಆಸವಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಕಾರಕಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಸತಿಸಮ್ಮೋಸೇನ ಸಹಸಾ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತತೋ ಸಂವೇಗಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಯೋನಿಸೋ ಪದಹನ್ತೋ ತೇ ಆಸವೇ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದತಿ, ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪಹೀಯನ್ತೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಮಣ್ಡಲಾರಾಮವಾಸೀಮಹಾತಿಸ್ಸಭೂತತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಿಯ। ಸೋ ಕಿರ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಿಹಾರೇ ಉದ್ದೇಸಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಗಾಮೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತೋ ವಿಸಭಾಗಾರಮ್ಮಣೇ ಕಿಲೇಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಸೋ ತಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತಸ್ಸ ಸುಪಿನನ್ತೇಪಿ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ನ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ। ಸೋ ‘‘ಅಯಂ ಕಿಲೇಸೋ ವಡ್ಢಿತ್ವಾ ಅಪಾಯಸಂವತ್ತನಿಕೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸಂವೇಗಂ ಜನೇತ್ವಾ ಆಚರಿಯಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಿಹಾರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಮಹಾಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ರಾಗಪಟಿಪಕ್ಖಂ ಅಸುಭಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗುಮ್ಬನ್ತರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಂಸುಕೂಲಚೀವರಂ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ನಿಸಜ್ಜ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕರಾಗಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಆಚರಿಯಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ಉದ್ದೇಸಮಗ್ಗಂ ಪಾಪುಣಿ। ಯೇ ಪನ ವತ್ತಮಾನುಪ್ಪನ್ನಾ, ತೇಸಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಪಹಾನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।

    Yonisoca kho, bhikkhaveti ettha pana yassa pakatisuddhiyā vā seyyathāpi āyasmato mahākassapassa bhaddāya ca kāpilāniyā, uddesaparipucchādīhi vā kāraṇehi āsavā nuppajjanti, so ca jānāti ‘‘na kho me āsavā maggena samugghātaṃ gatā, handa nesaṃ samugghātāya paṭipajjāmī’’ti. Tato maggabhāvanāya sabbe samugghāteti. Tassa te āsavā anuppannā na uppajjantīti vuccanti. Yassa pana kārakasseva sato satisammosena sahasā āsavā uppajjanti, tato saṃvegamāpajjitvā yoniso padahanto te āsave samucchindati, tassa uppannā pahīyantīti vuccanti maṇḍalārāmavāsīmahātissabhūtattherassa viya. So kira tasmiṃyeva vihāre uddesaṃ gaṇhāti, athassa gāme piṇḍāya carato visabhāgārammaṇe kileso uppajji, so taṃ vipassanāya vikkhambhetvā vihāraṃ agamāsi. Tassa supinantepi taṃ ārammaṇaṃ na upaṭṭhāsi. So ‘‘ayaṃ kileso vaḍḍhitvā apāyasaṃvattaniko hotī’’ti saṃvegaṃ janetvā ācariyaṃ āpucchitvā vihārā nikkhamma mahāsaṅgharakkhitattherassa santike rāgapaṭipakkhaṃ asubhakammaṭṭhānaṃ gahetvā gumbantaraṃ pavisitvā paṃsukūlacīvaraṃ santharitvā nisajja anāgāmimaggena pañcakāmaguṇikarāgaṃ chinditvā uṭṭhāya ācariyaṃ vanditvā punadivase uddesamaggaṃ pāpuṇi. Ye pana vattamānuppannā, tesaṃ paṭipattiyā pahānaṃ nāma natthi.

    ೧೬. ಇದಾನಿ ‘‘ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಆಸವಾ ಪಹೀಯನ್ತೀ’’ತಿ ಇದಮೇವ ಪದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯೇ ತೇ ಆಸವಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ತೇಸಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರತೋ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಪಹಾನಕಾರಣಂ ಆವಿಕಾತುಂ ದೇಸನಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿಆದಿಮಾಹ ಯಥಾ ತಂ ದೇಸನಾಪಭೇದಕುಸಲೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ। ತತ್ಥ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ದಸ್ಸನೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ।

    16. Idāni ‘‘uppannā ca āsavā pahīyantī’’ti idameva padaṃ gahetvā ye te āsavā pahīyanti, tesaṃ nānappakārato aññampi pahānakāraṇaṃ āvikātuṃ desanaṃ vitthārento atthi, bhikkhave, āsavā dassanā pahātabbātiādimāha yathā taṃ desanāpabhedakusalo dhammarājā. Tattha dassanā pahātabbāti dassanena pahātabbā. Esa nayo sabbattha.

    ದಸ್ಸನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ

    Dassanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ೧೭. ಇದಾನಿ ತಾನಿ ಪದಾನಿ ಅನುಪುಬ್ಬತೋ ಬ್ಯಾಕಾತುಕಾಮೋ ‘‘ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಂ ಕತ್ವಾ ಮೂಲಪರಿಯಾಯವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ’’ತಿ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಮನಸಿಕರಣೀಯೇ ಧಮ್ಮೇ ನಪ್ಪಜಾನಾತೀತಿ ಆವಜ್ಜಿತಬ್ಬೇ ಸಮನ್ನಾಹರಿತಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಪಜಾನಾತಿ। ಅಮನಸಿಕರಣೀಯೇತಿ ತಬ್ಬಿಪರೀತೇ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಮನಸಿಕರಣೀಯಾ, ಇಮೇ ಅಮನಸಿಕರಣೀಯಾತಿ ಧಮ್ಮತೋ ನಿಯಮೋ ನತ್ಥಿ, ಆಕಾರತೋ ಪನ ಅತ್ಥಿ। ಯೇನಾ ಆಕಾರೇನ ಮನಸಿಕರಿಯಮಾನಾ ಅಕುಸಲುಪ್ಪತ್ತಿಪದಟ್ಠಾನಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇನಾಕಾರೇನ ನ ಮನಸಿಕಾತಬ್ಬಾ। ಯೇನ ಕುಸಲುಪ್ಪತ್ತಿಪದಟ್ಠಾನಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇನಾಕಾರೇನ ಮನಸಿಕಾತಬ್ಬಾ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಯ’ಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

    17. Idāni tāni padāni anupubbato byākātukāmo ‘‘katame ca, bhikkhave, āsavā dassanā pahātabbā’’ti pucchaṃ katvā mūlapariyāyavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva ‘‘idha, bhikkhave, assutavā puthujjano’’ti puggalādhiṭṭhānaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha manasikaraṇīye dhamme nappajānātīti āvajjitabbe samannāharitabbe dhamme na pajānāti. Amanasikaraṇīyeti tabbiparīte. Esa nayo sesapadesupi. Yasmā pana ime dhammā manasikaraṇīyā, ime amanasikaraṇīyāti dhammato niyamo natthi, ākārato pana atthi. Yenā ākārena manasikariyamānā akusaluppattipadaṭṭhānā honti, tenākārena na manasikātabbā. Yena kusaluppattipadaṭṭhānā honti, tenākārena manasikātabbā. Tasmā ‘‘ya’ssa, bhikkhave, dhamme manasikaroto anuppanno vā kāmāsavo’’tiādimāha.

    ತತ್ಥ ಯ’ಸ್ಸಾತಿ ಯೇ ಅಸ್ಸ ಅಸ್ಸುತವತೋ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ। ಮನಸಿಕರೋತೋತಿ ಆವಜ್ಜಯತೋ ಸಮನ್ನಾಹರನ್ತಸ್ಸ। ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ವಾ ಕಾಮಾಸವೋತಿ ಏತ್ಥ ಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ ವಾಸದ್ದೋ, ನ ವಿಕಪ್ಪತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ‘‘ಯಾವತಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತ್ತಾ ಅಪದಾ ವಾ ದ್ವಿಪದಾ ವಾ…ಪೇ॰… ತಥಾಗತೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗಮಕ್ಖಾಯತೀ’’ತಿ (ಇತಿವು॰ ೯೦) ವುತ್ತೇ ಅಪದಾ ಚ ದ್ವಿಪದಾ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಯಥಾ ಚ ‘‘ಭೂತಾನಂ ವಾ ಸತ್ತಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಂ ವಾ ಅನುಗ್ಗಹಾಯಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೦೨) ವುತ್ತೇ ಭೂತಾನಞ್ಚ ಸಮ್ಭವೇಸೀನಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಯಥಾ ಚ ‘‘ಅಗ್ಗಿತೋ ವಾ ಉದಕತೋ ವಾ ಮಿಥುಭೇದತೋ ವಾ’’ತಿ (ಉದಾ॰ ೭೬) ವುತ್ತೇ ಅಗ್ಗಿತೋ ಚ ಉದಕತೋ ಚ ಮಿಥುಭೇದತೋ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಏವಮಿಧಾಪಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಕಾಮಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಕಾಮಾಸವೋ ಪವಡ್ಢತೀತಿ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಏವಂ ಸೇಸೇಸು।

    Tattha ya’ssāti ye assa assutavato puthujjanassa. Manasikarototi āvajjayato samannāharantassa. Anuppanno vā kāmāsavoti ettha samuccayattho vāsaddo, na vikappattho. Tasmā yathā ‘‘yāvatā, bhikkhave, sattā apadā vā dvipadā vā…pe… tathāgato tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (itivu. 90) vutte apadā ca dvipadā cāti attho, yathā ca ‘‘bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāyā’’ti (ma. ni. 1.402) vutte bhūtānañca sambhavesīnañcāti attho, yathā ca ‘‘aggito vā udakato vā mithubhedato vā’’ti (udā. 76) vutte aggito ca udakato ca mithubhedato cāti attho, evamidhāpi anuppanno ca kāmāsavo uppajjati, uppanno ca kāmāsavo pavaḍḍhatīti attho daṭṭhabbo. Evaṃ sesesu.

    ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಮಾಸವೋತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕೋ ರಾಗೋ। ಭವಾಸವೋತಿ ರುಪಾರೂಪಭವೇ ಛನ್ದರಾಗೋ, ಝಾನನಿಕನ್ತಿ ಚ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಸಹಗತಾ। ಏವಂ ದಿಟ್ಠಾಸವೋಪಿ ಭವಾಸವೇ ಏವ ಸಮೋಧಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋತಿ ಚತೂಸು ಸಚ್ಚೇಸು ಅಞ್ಞಾಣಂ। ತತ್ಥ ಕಾಮಗುಣೇ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಕಾಮಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಪವಡ್ಢತಿ। ಮಹಗ್ಗತಧಮ್ಮೇ ಅಸ್ಸಾದತೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಭವಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಪವಡ್ಢತಿ। ತೀಸು ಭೂಮೀಸು ಧಮ್ಮೇ ಚತುವಿಪಲ್ಲಾಸಪದಟ್ಠಾನಭಾವೇನ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಚ ಪವಡ್ಢತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವುತ್ತನಯಪಚ್ಚನೀಕತೋ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೋ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬೋ।

    Ettha ca kāmāsavoti pañcakāmaguṇiko rāgo. Bhavāsavoti rupārūpabhave chandarāgo, jhānanikanti ca sassatucchedadiṭṭhisahagatā. Evaṃ diṭṭhāsavopi bhavāsave eva samodhānaṃ gacchati. Avijjāsavoti catūsu saccesu aññāṇaṃ. Tattha kāmaguṇe assādato manasikaroto anuppanno ca kāmāsavo uppajjati, uppanno ca pavaḍḍhati. Mahaggatadhamme assādato manasikaroto anuppanno ca bhavāsavo uppajjati, uppanno ca pavaḍḍhati. Tīsu bhūmīsu dhamme catuvipallāsapadaṭṭhānabhāvena manasikaroto anuppanno ca avijjāsavo uppajjati, uppanno ca pavaḍḍhatīti veditabbo. Vuttanayapaccanīkato sukkapakkho vitthāretabbo.

    ಕಸ್ಮಾ ಪನ ತಯೋ ಏವ ಆಸವಾ ಇಧ ವುತ್ತಾತಿ। ವಿಮೋಕ್ಖಪಟಿಪಕ್ಖತೋ। ಅಪ್ಪಣಿಹಿತವಿಮೋಕ್ಖಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಹಿ ಕಾಮಾಸವೋ,। ಅನಿಮಿತ್ತಸುಞ್ಞತವಿಮೋಕ್ಖಪಟಿಪಕ್ಖಾ ಇತರೇ। ತಸ್ಮಾ ಇಮೇ ತಯೋ ಆಸವೇ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಾ ತಿಣ್ಣಂ ವಿಮೋಕ್ಖಾನಂ ಅಭಾಗಿನೋ ಹೋನ್ತಿ, ಅನುಪ್ಪಾದೇನ್ತಾ ಭಾಗಿನೋತಿ ಏತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ತಯೋ ಏವ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ದಿಟ್ಠಾಸವೋಪಿ ವಾ ಏತ್ಥ ವುತ್ತೋ ಯೇವಾತಿ ವಣ್ಣಿತಮೇತಂ।

    Kasmā pana tayo eva āsavā idha vuttāti. Vimokkhapaṭipakkhato. Appaṇihitavimokkhapaṭipakkho hi kāmāsavo,. Animittasuññatavimokkhapaṭipakkhā itare. Tasmā ime tayo āsave uppādentā tiṇṇaṃ vimokkhānaṃ abhāgino honti, anuppādentā bhāginoti etamatthaṃ dassentena tayo eva vuttāti veditabbā. Diṭṭhāsavopi vā ettha vutto yevāti vaṇṇitametaṃ.

    ತಸ್ಸ ಅಮನಸಿಕರಣೀಯಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮನಸಿಕಾರಾತಿ ಮನಸಿಕಾರಹೇತು, ಯಸ್ಮಾ ತೇ ಧಮ್ಮೇ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏಸ ನಯೋ ದುತಿಯಪದೇಪಿ। ‘‘ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಚೇವ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಆಸವಾ ಪವಡ್ಢನ್ತೀ’’ತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಆಸವಾನಂಯೇವ ಅಭೇದತೋ ನಿಗಮನಮೇತಂ।

    Tassaamanasikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ manasikārāti manasikārahetu, yasmā te dhamme manasi karoti, tasmāti vuttaṃ hoti. Esa nayo dutiyapadepi. ‘‘Anuppannā ceva āsavā uppajjanti, uppannā ca āsavā pavaḍḍhantī’’ti heṭṭhā vuttaāsavānaṃyeva abhedato nigamanametaṃ.

    ೧೮. ಏತ್ತಾವತಾ ಯೋ ಅಯಂ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನಾಯ ದೇಸನಾಯ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬೇ ಆಸವೇ ನಿದ್ದಿಸಿತುಂ ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ವುತ್ತೋ, ಸೋ ಯಸ್ಮಾ ‘‘ಅಯೋನಿಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮನಸಿಕರೋತೋ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಚೇವ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ವುತ್ತಾನಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಪಚ್ಚಯಾನಂ ಕಾಮಾಸವಾದೀನಮ್ಪಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ತೇಪಿ ಆಸವೇ ತೇನೇವ ಪುಗ್ಗಲೇನ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬೇ ಆಸವೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೋ ಏವಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ಅಹನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸೀಸೇನ ಚೇತ್ಥ ದಿಟ್ಠಾಸವಮ್ಪಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ।

    18. Ettāvatā yo ayaṃ puggalādhiṭṭhānāya desanāya dassanā pahātabbe āsave niddisituṃ assutavā puthujjano vutto, so yasmā ‘‘ayoniso, bhikkhave, manasikaroto anuppannā ceva āsavā uppajjantī’’ti evaṃ sāmaññato vuttānaṃ ayoniso manasikārapaccayānaṃ kāmāsavādīnampi adhiṭṭhānaṃ, tasmā tepi āsave teneva puggalena dassetvā idāni dassanā pahātabbe āsave dassento so evaṃ ayoniso manasi karoti, ahosiṃ nu kho ahantiādimāha. Vicikicchāsīsena cettha diṭṭhāsavampi dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi.

    ತಸ್ಸತ್ಥೋ, ಯಸ್ಸ ತೇ ಇಮಿನಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಸೋ ಪುಥುಜ್ಜನೋ, ಯೋ ಚಾಯಂ ‘‘ಅಸ್ಸುತವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತೋ, ಸೋ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಏವಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಅನುಪಾಯೇನ ಉಪ್ಪಥೇನ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ಕಥಂ? ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ…ಪೇ॰…ಸೋ ಕುಹಿಂ ಗಾಮೀ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಸೋ ಏವಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಯಥಾಸ್ಸ ‘‘ಅಹಂ ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತಾ ಸೋಳಸವಿಧಾಪಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ।

    Tassattho, yassa te iminā vuttanayena āsavā uppajjanti, so puthujjano, yo cāyaṃ ‘‘assutavā’’tiādinā nayena vutto, so puthujjano evaṃ ayoniso anupāyena uppathena manasi karoti. Kathaṃ? Ahosiṃ nu kho…pe…so kuhiṃ gāmī bhavissatīti. Kiṃ vuttaṃ hoti, so evaṃ ayoniso manasi karoti, yathāssa ‘‘ahaṃ ahosiṃ nu kho’’tiādinā nayena vuttā soḷasavidhāpi vicikicchā uppajjatīti.

    ತತ್ಥ ಅಹೋಸಿಂ ನು ಖೋ ನನು ಖೋತಿ ಸಸ್ಸತಾಕಾರಞ್ಚ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪತ್ತಿಆಕಾರಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅತೀತೇ ಅತ್ತನೋ ವಿಜ್ಜಮಾನತಂ ಅವಿಜ್ಜಮಾನತಞ್ಚ ಕಙ್ಖತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣನ್ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ವಿಯ ಹಿ ಬಾಲಪುಥುಜ್ಜನೋ ಯಥಾ ವಾ ತಥಾ ವಾ ಪವತ್ತತಿ। ಅಪಿಚ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೋಯೇವೇತ್ಥ ಕಾರಣಂ। ಏವಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಸ್ಸ ಪನ ಕಿಂ ಕಾರಣನ್ತಿ। ಸ್ವೇವ ಪುಥುಜ್ಜನಭಾವೋ ಅರಿಯಾನಂ ಅದಸ್ಸನಾದೀನಿ ವಾ। ನನು ಚ ಪುಥುಜ್ಜನೋಪಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತೀತಿ। ಕೋ ವಾ ಏವಮಾಹ ನ ಮನಸಿ ಕರೋತೀತಿ। ನ ಪನ ತತ್ಥ ಪುಥುಜ್ಜನಭಾವೋ ಕಾರಣಂ , ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತಾದೀನಿ ತತ್ಥ ಕಾರಣಾನಿ। ನ ಹಿ ಮಚ್ಛಮಂಸಾದೀನಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪಕತಿಯಾ ಸುಗನ್ಧಾನಿ, ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಪಚ್ಚಯಾ ಪನ ಸುಗನ್ಧಾನಿಪಿ ಹೋನ್ತಿ।

    Tattha ahosiṃ nu kho nanu khoti sassatākārañca adhiccasamuppattiākārañca nissāya atīte attano vijjamānataṃ avijjamānatañca kaṅkhati. Kiṃ kāraṇanti na vattabbaṃ. Ummattako viya hi bālaputhujjano yathā vā tathā vā pavattati. Apica ayoniso manasikāroyevettha kāraṇaṃ. Evaṃ ayoniso manasikārassa pana kiṃ kāraṇanti. Sveva puthujjanabhāvo ariyānaṃ adassanādīni vā. Nanu ca puthujjanopi yoniso manasi karotīti. Ko vā evamāha na manasi karotīti. Na pana tattha puthujjanabhāvo kāraṇaṃ , saddhammassavanakalyāṇamittādīni tattha kāraṇāni. Na hi macchamaṃsādīni attano attano pakatiyā sugandhāni, abhisaṅkhārapaccayā pana sugandhānipi honti.

    ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿನ್ತಿ ಜಾತಿಲಿಙ್ಗೂಪಪತ್ತಿಯೋ ನಿಸ್ಸಾಯ ಖತ್ತಿಯೋ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣವೇಸ್ಸಸುದ್ದಗಹಟ್ಠಪಬ್ಬಜಿತದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಞ್ಞತರೋತಿ ಕಙ್ಖತಿ।

    Kiṃnu kho ahosinti jātiliṅgūpapattiyo nissāya khattiyo nu kho ahosiṃ, brāhmaṇavessasuddagahaṭṭhapabbajitadevamanussānaṃ aññataroti kaṅkhati.

    ಕಥಂ ನು ಖೋತಿ ಸಣ್ಠಾನಾಕಾರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ದೀಘೋ ನು ಖೋ ಅಹೋಸಿಂ, ರಸ್ಸಓದಾತಕಣ್ಹಪ್ಪಮಾಣಿಕಅಪ್ಪಮಾಣಿಕಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರೋತಿ ಕಙ್ಖತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ಇಸ್ಸರನಿಮ್ಮಾನಾದಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕೇನ ನು ಖೋ ಕಾರಣೇನ ಅಹೋಸಿನ್ತಿ ಹೇತುತೋ ಕಙ್ಖತೀತಿ ವದನ್ತಿ।

    Kathaṃ nu khoti saṇṭhānākāraṃ nissāya dīgho nu kho ahosiṃ, rassaodātakaṇhappamāṇikaappamāṇikādīnaṃ aññataroti kaṅkhati. Keci pana issaranimmānādiṃ nissāya kena nu kho kāraṇena ahosinti hetuto kaṅkhatīti vadanti.

    ಕಿಂ ಹುತ್ವಾ ಕಿಂ ಅಹೋಸಿನ್ತಿ ಜಾತಿಆದೀನಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಖತ್ತಿಯೋ ಹುತ್ವಾ ನು ಖೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅಹೋಸಿಂ…ಪೇ॰… ದೇವೋ ಹುತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಪರಮ್ಪರಂ ಕಙ್ಖತಿ। ಸಬ್ಬತ್ಥೇವ ಪನ ಅದ್ಧಾನನ್ತಿ ಕಾಲಾಧಿವಚನಮೇತಂ।

    Kiṃ hutvā kiṃ ahosinti jātiādīni nissāya khattiyo hutvā nu kho brāhmaṇo ahosiṃ…pe… devo hutvā manussoti attano paramparaṃ kaṅkhati. Sabbattheva pana addhānanti kālādhivacanametaṃ.

    ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ನು ಖೋ ನನು ಖೋತಿ ಸಸ್ಸತಾಕಾರಞ್ಚ ಉಚ್ಛೇದಾಕಾರಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅನಾಗತೇ ಅತ್ತನೋ ವಿಜ್ಜಮಾನತಂ ಅವಿಜ್ಜಮಾನತಞ್ಚ ಕಙ್ಖತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ವುತ್ತನಯಮೇವ।

    Bhavissāminu kho nanu khoti sassatākārañca ucchedākārañca nissāya anāgate attano vijjamānataṃ avijjamānatañca kaṅkhati. Sesamettha vuttanayameva.

    ಏತರಹಿ ವಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮದ್ಧಾನನ್ತಿ ಇದಾನಿ ವಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಚುತಿಪರಿಯನ್ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ವತ್ತಮಾನಕಾಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ। ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕಥಂಕಥೀ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಖನ್ಧೇಸು ವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ ಹೋತಿ। ಅಹಂ ನು ಖೋಸ್ಮೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ಕಙ್ಖತಿ। ಯುತ್ತಂ ಪನೇತನ್ತಿ? ಯುತ್ತಂ ಅಯುತ್ತನ್ತಿ ಕಾ ಏತ್ಥ ಚಿನ್ತಾ। ಅಪಿಚೇತ್ಥ ಇದಂ ವತ್ಥುಮ್ಪಿ ಉದಾಹರನ್ತಿ। ಚೂಳಮಾತಾಯ ಕಿರ ಪುತ್ತೋ ಮುಣ್ಡೋ, ಮಹಾಮಾತಾಯ ಪುತ್ತೋ ಅಮುಣ್ಡೋ, ತಂ ಪುತ್ತಂ ಮುಣ್ಡೇಸುಂ। ಸೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಅಹಂ ನು ಖೋ ಚೂಳಮಾತಾಯ ಪುತ್ತೋತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ಏವಂ ಅಹಂ ನು ಖೋಸ್ಮೀತಿ ಕಙ್ಖಾ ಹೋತಿ।

    Etarahi vā paccuppannamaddhānanti idāni vā paṭisandhiṃ ādiṃ katvā cutipariyantaṃ sabbampi vattamānakālaṃ gahetvā. Ajjhattaṃ kathaṃkathī hotīti attano khandhesu vicikiccho hoti. Ahaṃ nu khosmīti attano atthibhāvaṃ kaṅkhati. Yuttaṃ panetanti? Yuttaṃ ayuttanti kā ettha cintā. Apicettha idaṃ vatthumpi udāharanti. Cūḷamātāya kira putto muṇḍo, mahāmātāya putto amuṇḍo, taṃ puttaṃ muṇḍesuṃ. So uṭṭhāya ahaṃ nu kho cūḷamātāya puttoti cintesi. Evaṃ ahaṃ nu khosmīti kaṅkhā hoti.

    ನೋ ನು ಖೋಸ್ಮೀತಿ ಅತ್ತನೋ ನತ್ಥಿಭಾವಂ ಕಙ್ಖತಿ। ತತ್ರಾಪಿ ಇದಂ ವತ್ಥು – ಏಕೋ ಕಿರ ಮಚ್ಛೇ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಉದಕೇ ಚಿರಟ್ಠಾನೇನ ಸೀತಿಭೂತಂ ಅತ್ತನೋ ಊರುಂ ಮಚ್ಛೋತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಪಹರಿ। ಅಪರೋ ಸುಸಾನಪಸ್ಸೇ ಖೇತ್ತಂ ರಕ್ಖನ್ತೋ ಭೀತೋ ಸಙ್ಕುಟಿತೋ ಸಯಿ। ಸೋ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಜಣ್ಣುಕಾನಿ ದ್ವೇ ಯಕ್ಖಾತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಪಹರಿ। ಏವಂ ನೋ ನು ಖೋಸ್ಮೀತಿ ಕಙ್ಖತಿ।

    No nu khosmīti attano natthibhāvaṃ kaṅkhati. Tatrāpi idaṃ vatthu – eko kira macche gaṇhanto udake ciraṭṭhānena sītibhūtaṃ attano ūruṃ macchoti cintetvā pahari. Aparo susānapasse khettaṃ rakkhanto bhīto saṅkuṭito sayi. So paṭibujjhitvā attano jaṇṇukāni dve yakkhāti cintetvā pahari. Evaṃ no nu khosmīti kaṅkhati.

    ಕಿಂ ನು ಖೋಸ್ಮೀತಿ ಖತ್ತಿಯೋವ ಸಮಾನೋ ಅತ್ತನೋ ಖತ್ತಿಯಭಾವಂ ಕಙ್ಖತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು। ದೇವೋ ಪನ ಸಮಾನೋ ದೇವಭಾವಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಸೋಪಿ ಪನ ‘‘ಅಹಂ ರೂಪೀ ನು ಖೋ ಅರೂಪೀ ನು ಖೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಕಙ್ಖತಿ। ಖತ್ತಿಯಾದಯೋ ಕಸ್ಮಾ ನ ಜಾನನ್ತೀತಿ ಚೇ। ಅಪಚ್ಚಕ್ಖಾ ತೇಸಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಕುಲೇ ಉಪ್ಪತ್ತಿ। ಗಹಟ್ಠಾಪಿ ಚ ಪೋತ್ಥಲಿಕಾದಯೋ ಪಬ್ಬಜಿತಸಞ್ಞಿನೋ। ಪಬ್ಬಜಿತಾಪಿ ‘‘ಕುಪ್ಪಂ ನು ಖೋ ಮೇ ಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಗಹಟ್ಠಸಞ್ಞಿನೋ। ಮನುಸ್ಸಾಪಿ ಚ ರಾಜಾನೋ ವಿಯ ಅತ್ತನಿ ದೇವಸಞ್ಞಿನೋ ಹೋನ್ತಿ।

    Kiṃ nu khosmīti khattiyova samāno attano khattiyabhāvaṃ kaṅkhati. Esa nayo sesesu. Devo pana samāno devabhāvaṃ ajānanto nāma natthi. Sopi pana ‘‘ahaṃ rūpī nu kho arūpī nu kho’’tiādinā nayena kaṅkhati. Khattiyādayo kasmā na jānantīti ce. Apaccakkhā tesaṃ tattha tattha kule uppatti. Gahaṭṭhāpi ca potthalikādayo pabbajitasaññino. Pabbajitāpi ‘‘kuppaṃ nu kho me kamma’’ntiādinā nayena gahaṭṭhasaññino. Manussāpi ca rājāno viya attani devasaññino honti.

    ಕಥಂ ನು ಖೋಸ್ಮೀತಿ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಕೇವಲಞ್ಚೇತ್ಥ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಜೀವೋ ನಾಮ ಅತ್ಥೀತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸಣ್ಠಾನಾಕಾರಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ದೀಘೋ ನು ಖೋಸ್ಮಿ, ರಸ್ಸಚತುರಂಸಛಳಂಸಅಟ್ಠಂಸಸೋಳಸಂಸಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರಪ್ಪಕಾರೋತಿ ಕಙ್ಖನ್ತೋ ಕಥಂ ನು ಖೋಸ್ಮೀತಿ ಕಙ್ಖತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸರೀರಸಣ್ಠಾನಂ ಪನ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।

    Kathaṃ nu khosmīti vuttanayameva. Kevalañcettha abbhantare jīvo nāma atthīti gahetvā tassa saṇṭhānākāraṃ nissāya dīgho nu khosmi, rassacaturaṃsachaḷaṃsaaṭṭhaṃsasoḷasaṃsādīnaṃ aññatarappakāroti kaṅkhanto kathaṃ nu khosmīti kaṅkhatīti veditabbo. Sarīrasaṇṭhānaṃ pana paccuppannaṃ ajānanto nāma natthi.

    ಕುತೋ ಆಗತೋ, ಸೋ ಕುಹಿಂ ಗಾಮೀ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಆಗತಿಗತಿಟ್ಠಾನಂ ಕಙ್ಖತಿ।

    Kutoāgato, so kuhiṃ gāmī bhavissatīti attabhāvassa āgatigatiṭṭhānaṃ kaṅkhati.

    ೧೯. ಏವಂ ಸೋಳಸಪ್ಪಭೇದಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಂ ಇಮಿನಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸೀಸೇನ ದಿಟ್ಠಾಸವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅಯಂ ದೇಸನಾ ಆರದ್ಧಾ। ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಏವಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಛನ್ನಂ ದಿಟ್ಠೀನನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಯಥಾ ಅಯಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ತಸ್ಸೇವ ಸವಿಚಿಕಿಚ್ಛಸ್ಸ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರಸ್ಸ ಥಾಮಗತತ್ತಾ ಛನ್ನಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಅಞ್ಞತರಾ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ವಾಸದ್ದೋ ವಿಕಪ್ಪತ್ಥೋ, ಏವಂ ವಾ ಏವಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅತ್ತಾತಿ ಚೇತ್ಥ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿ ಸಬ್ಬಕಾಲೇಸು ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಿತಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಸಚ್ಚತೋ ಥೇತತೋತಿ ಭೂತತೋ ಚ ಥಿರತೋ ಚ, ‘‘ಇದಂ ಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಭೂತತೋ ಸುಟ್ಠು ದಳ್ಹಭಾವೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನತ್ಥಿ ಮೇ ಅತ್ತಾತಿ ಅಯಂ ಪನ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ, ಸತೋ ಸತ್ತಸ್ಸ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಿಭವಗ್ಗಹಣತೋ। ಅಥ ವಾ ಪುರಿಮಾಪಿ ತೀಸು ಕಾಲೇಸು ಅತ್ಥೀತಿ ಗಹಣತೋ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಮೇವ ಅತ್ಥೀತಿ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ। ಪಚ್ಛಿಮಾಪಿ ಅತೀತಾನಾಗತೇಸು ನತ್ಥೀತಿ ಗಹಣತೋ ಭಸ್ಮನ್ತಾಹುತಿಯೋತಿ ಗಹಿತದಿಟ್ಠಿಕಾನಂ ವಿಯ, ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ। ಅತೀತೇ ಏವ ನತ್ಥೀತಿ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅಧಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪತ್ತಿಕಸ್ಸೇವ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿ।

    19. Evaṃ soḷasappabhedaṃ vicikicchaṃ dassetvā idāni yaṃ iminā vicikicchāsīsena diṭṭhāsavaṃ dassetuṃ ayaṃ desanā āraddhā. Taṃ dassento tassa evaṃ ayoniso manasikaroto channaṃ diṭṭhīnantiādimāha. Tattha tassa puggalassa yathā ayaṃ vicikicchā uppajjati, evaṃ ayoniso manasikaroto tasseva savicikicchassa ayoniso manasikārassa thāmagatattā channaṃ diṭṭhīnaṃ aññatarā diṭṭhi uppajjatīti vuttaṃ hoti. Tattha sabbapadesu vāsaddo vikappattho, evaṃ vā evaṃ vā diṭṭhi uppajjatīti vuttaṃ hoti. Atthi me attāti cettha sassatadiṭṭhi sabbakālesu attano atthitaṃ gaṇhāti. Saccato thetatoti bhūtato ca thirato ca, ‘‘idaṃ sacca’’nti bhūtato suṭṭhu daḷhabhāvenāti vuttaṃ hoti. Natthi me attāti ayaṃ pana ucchedadiṭṭhi, sato sattassa tattha tattha vibhavaggahaṇato. Atha vā purimāpi tīsu kālesu atthīti gahaṇato sassatadiṭṭhi, paccuppannameva atthīti gaṇhanto ucchedadiṭṭhi. Pacchimāpi atītānāgatesu natthīti gahaṇato bhasmantāhutiyoti gahitadiṭṭhikānaṃ viya, ucchedadiṭṭhi. Atīte eva natthīti gaṇhanto adhiccasamuppattikasseva sassatadiṭṭhi.

    ಅತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನಂ ಸಞ್ಜಾನಾಮೀತಿ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಸೀಸೇನ ಖನ್ಧೇ ಅತ್ತಾತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಞ್ಞಾಯ ಅವಸೇಸಕ್ಖನ್ಧೇ ಸಞ್ಜಾನತೋ ಇಮಿನಾ ಅತ್ತನಾ ಇಮಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸಞ್ಜಾನಾಮೀತಿ ಹೋತಿ। ಅತ್ತನಾವ ಅನತ್ತಾನನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಂಯೇವ ಅತ್ತಾತಿ ಗಹೇತ್ವಾ, ಇತರೇ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಅನತ್ತಾತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಞ್ಞಾಯ ತೇಸಂ ಜಾನತೋ ಏವಂ ಹೋತಿ । ಅನತ್ತನಾವ ಅತ್ತಾನನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಂ ಅನತ್ತಾತಿ। ಇತರೇ ಚತ್ತಾರೋ ಅತ್ತಾತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಞ್ಞಾಯ ತೇಸಂ ಜಾನತೋ ಏವಂ ಹೋತಿ, ಸಬ್ಬಾಪಿ ಸಸ್ಸತುಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಯೋವ।

    Attanāva attānaṃ sañjānāmīti saññākkhandhasīsena khandhe attāti gahetvā saññāya avasesakkhandhe sañjānato iminā attanā imaṃ attānaṃ sañjānāmīti hoti. Attanāva anattānanti saññākkhandhaṃyeva attāti gahetvā, itare cattāropi anattāti gahetvā saññāya tesaṃ jānato evaṃ hoti . Anattanāva attānanti saññākkhandhaṃ anattāti. Itare cattāro attāti gahetvā saññāya tesaṃ jānato evaṃ hoti, sabbāpi sassatucchedadiṭṭhiyova.

    ವದೋ ವೇದೇಯ್ಯೋತಿಆದಯೋ ಪನ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಯಾ ಏವ ಅಭಿನಿವೇಸಾಕಾರಾ। ತತ್ಥ ವದತೀತಿ ವದೋ, ವಚೀಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕಾರಕೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವೇದಯತೀತಿ ವೇದೇಯ್ಯೋ, ಜಾನಾತಿ ಅನುಭವತಿ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಿಂ ವೇದೇತೀತಿ, ತತ್ರ ತತ್ರ ಕಲ್ಯಾಣಪಾಪಕಾನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ವಿಪಾಕಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ತತ್ರ ತತ್ರಾತಿ ತೇಸು ತೇಸು ಯೋನಿಗತಿಟ್ಠಿತಿನಿವಾಸನಿಕಾಯೇಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ವಾ। ನಿಚ್ಚೋತಿ ಉಪ್ಪಾದವಯರಹಿತೋ। ಧುವೋತಿ ಥಿರೋ ಸಾರಭೂತೋ। ಸಸ್ಸತೋತಿ ಸಬ್ಬಕಾಲಿಕೋ। ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಕತಿಭಾವಂ ಅವಿಜಹನಧಮ್ಮೋ, ಕಕಣ್ಟಕೋ ವಿಯ ನಾನಪ್ಪಕಾರತಂ ನಾಪಜ್ಜತಿ। ಸಸ್ಸತಿಸಮನ್ತಿ ಚನ್ದಸೂರಿಯಸಮುದ್ದಮಹಾಪಥವೀಪಬ್ಬತಾ ಲೋಕವೋಹಾರೇನ ಸಸ್ಸತಿಯೋತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಸಸ್ಸತೀಹಿ ಸಮಂ ಸಸ್ಸತಿಸಮಂ। ಯಾವ ಸಸ್ಸತಿಯೋ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ತಾವ ತಥೇವ ಠಸ್ಸತೀತಿ ಗಣ್ಹತೋ ಏವಂದಿಟ್ಠಿ ಹೋತಿ।

    Vado vedeyyotiādayo pana sassatadiṭṭhiyā eva abhinivesākārā. Tattha vadatīti vado, vacīkammassa kārakoti vuttaṃ hoti. Vedayatīti vedeyyo, jānāti anubhavati cāti vuttaṃ hoti. Kiṃ vedetīti, tatra tatra kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedeti. Tatra tatrāti tesu tesu yonigatiṭṭhitinivāsanikāyesu ārammaṇesu vā. Niccoti uppādavayarahito. Dhuvoti thiro sārabhūto. Sassatoti sabbakāliko. Avipariṇāmadhammoti attano pakatibhāvaṃ avijahanadhammo, kakaṇṭako viya nānappakārataṃ nāpajjati. Sassatisamanti candasūriyasamuddamahāpathavīpabbatā lokavohārena sassatiyoti vuccanti. Sassatīhi samaṃ sassatisamaṃ. Yāva sassatiyo tiṭṭhanti, tāva tatheva ṭhassatīti gaṇhato evaṃdiṭṭhi hoti.

    ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಗತನ್ತಿಆದೀಸು। ಇದನ್ತಿ ಇದಾನಿ ವತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ಪಚ್ಚಕ್ಖನಿದಸ್ಸನಂ। ದಿಟ್ಠಿಗತಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ಚ ಇದನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಬನ್ಧೇನ। ಏತ್ಥ ಚ ದಿಟ್ಠಿಯೇವ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ, ಗೂಥಗತಂ ವಿಯ। ದಿಟ್ಠೀಸು ವಾ ಗತಮಿದಂ ದಸ್ಸನಂ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಅನ್ತೋಗಧತ್ತಾತಿಪಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ। ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಗತಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ। ಇದಞ್ಹಿ ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಅತ್ತಾತಿಆದಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಗಮನಮತ್ತಮೇವ, ನತ್ಥೇತ್ಥ ಅತ್ತಾ ವಾ ನಿಚ್ಚೋ ವಾ ಕೋಚೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಾ ಚಾಯಂ ದಿಟ್ಠಿ ದುನ್ನಿಗ್ಗಮನಟ್ಠೇನ ಗಹನಂ। ದುರತಿಕ್ಕಮಟ್ಠೇನ ಸಪ್ಪಟಿಭಯಟ್ಠೇನ ಚ ಕನ್ತಾರೋ, ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕನ್ತಾರವಾಳಕನ್ತಾರಾದಯೋ ವಿಯ। ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಿನಿವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನ ವಿಲೋಮನಟ್ಠೇನ ವಾ ವಿಸೂಕಂ। ಕದಾಚಿ ಸಸ್ಸತಸ್ಸ, ಕದಾಚಿ ಉಚ್ಛೇದಸ್ಸ ಗಹಣತೋ ವಿರೂಪಂ ಫನ್ದಿತನ್ತಿ ವಿಪ್ಫನ್ದಿತಂ। ಬನ್ಧನಟ್ಠೇನ ಸಂಯೋಜನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ದಿಟ್ಠಿಗಹನಂ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಿಸಂಯೋಜನ’’ನ್ತಿ। ಇದಾನಿಸ್ಸ ತಮೇವ ಬನ್ಧನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ದಿಟ್ಠಿಸಂಯೋಜನಸಂಯುತ್ತೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾ ದಿಟ್ಠಿಸಂಯೋಜನೇನ ಸಂಯುತ್ತೋ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಏತೇಹಿ ಜಾತಿಆದೀಹಿ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತೀತಿ। ಕಿಂ ವಾ ಬಹುನಾ, ಸಕಲವಟ್ಟದುಕ್ಖತೋಪಿ ನ ಮುಚ್ಚತೀತಿ।

    Idaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhigatantiādīsu. Idanti idāni vattabbassa paccakkhanidassanaṃ. Diṭṭhigatasambandhena ca idanti vuttaṃ, na diṭṭhisambandhena. Ettha ca diṭṭhiyeva diṭṭhigataṃ, gūthagataṃ viya. Diṭṭhīsu vā gatamidaṃ dassanaṃ dvāsaṭṭhidiṭṭhiantogadhattātipi diṭṭhigataṃ. Diṭṭhiyā vā gataṃ diṭṭhigataṃ. Idañhi atthi me attātiādi diṭṭhiyā gamanamattameva, natthettha attā vā nicco vā kocīti vuttaṃ hoti. Sā cāyaṃ diṭṭhi dunniggamanaṭṭhena gahanaṃ. Duratikkamaṭṭhena sappaṭibhayaṭṭhena ca kantāro, dubbhikkhakantāravāḷakantārādayo viya. Sammādiṭṭhiyā vinivijjhanaṭṭhena vilomanaṭṭhena vā visūkaṃ. Kadāci sassatassa, kadāci ucchedassa gahaṇato virūpaṃ phanditanti vipphanditaṃ. Bandhanaṭṭhena saṃyojanaṃ. Tenāha ‘‘diṭṭhigahanaṃ…pe… diṭṭhisaṃyojana’’nti. Idānissa tameva bandhanatthaṃ dassento diṭṭhisaṃyojanasaṃyuttotiādimāha. Tassāyaṃ saṅkhepattho. Iminā diṭṭhisaṃyojanena saṃyutto puthujjano etehi jātiādīhi na parimuccatīti. Kiṃ vā bahunā, sakalavaṭṭadukkhatopi na muccatīti.

    ೨೦. ಏವಂ ಛಪ್ಪಭೇದಂ ದಿಟ್ಠಾಸವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಯಸ್ಮಾ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ಕಾಮಾಸವಾದಿವಚನೇನೇವ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ। ಕಾಮಸುಖತ್ಥಞ್ಹಿ ಭವಸುಖಭವವಿಸುದ್ಧಿಅತ್ಥಞ್ಚ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅಭಿಭೂತಾ ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸೀಲಬ್ಬತಾನಿ ಪರಾಮಸನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಅದಸ್ಸೇತ್ವಾ ದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಹಣೇನ ವಾ ತಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾಪಿ ತಂ ಅದಸ್ಸೇತ್ವಾವ ಇದಾನಿ ಯೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬೇ ಆಸವೇ ಪಜಹತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಆಸವಾನಂ ಪಹಾನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪುಬ್ಬೇ ವಾ ಅಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ತೇಸಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತಬ್ಬಿಪರೀತಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸುತವಾ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ।

    20. Evaṃ chappabhedaṃ diṭṭhāsavaṃ dassetvā yasmā sīlabbataparāmāso kāmāsavādivacaneneva dassito hoti. Kāmasukhatthañhi bhavasukhabhavavisuddhiatthañca avijjāya abhibhūtā ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇā sīlabbatāni parāmasanti, tasmā taṃ adassetvā diṭṭhiggahaṇena vā tassa gahitattāpi taṃ adassetvāva idāni yo puggalo dassanā pahātabbe āsave pajahati, taṃ dassetvā tesaṃ āsavānaṃ pahānaṃ dassetuṃ pubbe vā ayoniso manasikaroto puthujjanassa tesaṃ uppattiṃ dassetvā idāni tabbiparītassa pahānaṃ dassetuṃ sutavā ca kho, bhikkhavetiādimāha.

    ತಸ್ಸತ್ಥೋ, ಯಾವ ‘‘ಸೋ ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಆಗಚ್ಛತಿ, ತಾವ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಚ ವುತ್ತಪಚ್ಚನೀಕತೋ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಚ್ಚನೀಕತೋ ಚ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಅರಿಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅಕೋವಿದಾವಿನೀತಪಚ್ಚನೀಕತೋ ಅಯಂ ‘‘ಸುತವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಅರಿಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಕೋವಿದೋ ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಸುವಿನೀತೋ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಪಿಚ ಖೋ ಸಿಖಾಪತ್ತವಿಪಸ್ಸನತೋ ಪಭುತಿ ಯಾವ ಗೋತ್ರಭು, ತಾವ ತದನುರೂಪೇನ ಅತ್ಥೇನ ಅಯಂ ಅರಿಯಸಾವಕೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tassattho, yāva ‘‘so idaṃ dukkha’’nti āgacchati, tāva heṭṭhā vuttanayena ca vuttapaccanīkato ca veditabbo. Paccanīkato ca sabbākārena ariyadhammassa akovidāvinītapaccanīkato ayaṃ ‘‘sutavā ariyasāvako ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto’’ti veditabbo. Apica kho sikhāpattavipassanato pabhuti yāva gotrabhu, tāva tadanurūpena atthena ayaṃ ariyasāvakoti veditabbo.

    ೨೧. ‘‘ಸೋ ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತೀ’’ತಿಆದೀಸು ಪನ ಅಯಂ ಅತ್ಥವಿಭಾವನಾ, ಸೋ ಚತುಸಚ್ಚಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಿಕೋ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ತಣ್ಹಾವಜ್ಜಾ ತೇಭೂಮಕಾ ಖನ್ಧಾ ದುಕ್ಖಂ, ತಣ್ಹಾ ದುಕ್ಖಸಮುದಯೋ, ಉಭಿನ್ನಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಿ ನಿರೋಧೋ, ನಿರೋಧಸಮ್ಪಾಪಕೋ ಮಗ್ಗೋತಿ ಏವಂ ಪುಬ್ಬೇವ ಆಚರಿಯಸನ್ತಿಕೇ ಉಗ್ಗಹಿತಚತುಸಚ್ಚಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಂ ಸಮಾರುಳ್ಹೋ ಸಮಾನೋ ತೇ ತೇಭೂಮಕೇ ಖನ್ಧೇ ಇದಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಉಪಾಯೇನ ಪಥೇನ ಸಮನ್ನಾಹರತಿ ಚೇವ ವಿಪಸ್ಸತಿ ಚ। ಏತ್ಥ ಹಿ ಯಾವ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೋ, ತಾವ ಮನಸಿಕಾರಸೀಸೇನೇವ ವಿಪಸ್ಸನಾ ವುತ್ತಾ। ಯಾ ಪನಾಯಂ ತಸ್ಸೇವ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಮುಟ್ಠಾಪಿಕಾ ಪಭಾವಿಕಾ ತಣ್ಹಾ, ಅಯಂ ಸಮುದಯೋತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಸಮುದಯೋ ಚ ಇದಂ ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝನ್ತಿ ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯದಿದಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮ, ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ನಿರೋಧಸಮ್ಪಾಪಕಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾತಿ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ, ಉಪಾಯೇನ ಪಥೇನ ಸಮನ್ನಾಹರತಿ ಚೇವ ವಿಪಸ್ಸತಿ ಚ।

    21. ‘‘So idaṃ dukkhanti yoniso manasi karotī’’tiādīsu pana ayaṃ atthavibhāvanā, so catusaccakammaṭṭhāniko ariyasāvako taṇhāvajjā tebhūmakā khandhā dukkhaṃ, taṇhā dukkhasamudayo, ubhinnaṃ appavatti nirodho, nirodhasampāpako maggoti evaṃ pubbeva ācariyasantike uggahitacatusaccakammaṭṭhāno aparena samayena vipassanāmaggaṃ samāruḷho samāno te tebhūmake khandhe idaṃ dukkhanti yoniso manasi karoti, upāyena pathena samannāharati ceva vipassati ca. Ettha hi yāva sotāpattimaggo, tāva manasikārasīseneva vipassanā vuttā. Yā panāyaṃ tasseva dukkhassa samuṭṭhāpikā pabhāvikā taṇhā, ayaṃ samudayoti yoniso manasi karoti. Yasmā pana dukkhañca samudayo ca idaṃ ṭhānaṃ patvā nirujjhanti nappavattanti, tasmā yadidaṃ nibbānaṃ nāma, ayaṃ dukkhanirodhoti yoniso manasi karoti. Nirodhasampāpakaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yoniso manasi karoti, upāyena pathena samannāharati ceva vipassati ca.

    ತತ್ರಾಯಂ ಉಪಾಯೋ, ಅಭಿನಿವೇಸೋ ನಾಮ ವಟ್ಟೇ ಹೋತಿ, ವಿವಟ್ಟೇ ನತ್ಥಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಯಂ ಅತ್ಥಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಯೇ ಪಥವೀಧಾತು, ಆಪೋಧಾತೂ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಸಕಸನ್ತತಿಯಂ ಚತ್ತಾರಿ ಭೂತಾನಿ ತದನುಸಾರೇನ ಉಪಾದಾರೂಪಾನಿ ಚ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅಯಂ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧೋತಿ ವವತ್ಥಪೇತಿ। ತಂ ವವತ್ಥಾಪಯತೋ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ತದಾರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕೇ ಧಮ್ಮೇ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಅರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾತಿ ವವತ್ಥಪೇತಿ। ತತೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವವತ್ಥಪೇತಿ। ತೇ ಪನ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ನಾಮಞ್ಚ ರೂಪಞ್ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಭಾಗಾಯೇವ ಹೋನ್ತಿ। ಇದಞ್ಚ ನಾಮರೂಪಂ ಸಹೇತು ಸಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಸ ಅಯಂ ಹೇತು ಅಯಂ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಭವತಣ್ಹಾಕಮ್ಮಾಹಾರಾದಿಕೇ ಹೇತುಪಚ್ಚಯೇ ವವತ್ಥಪೇತಿ। ತತೋ ತೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಾನಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನಧಮ್ಮಾನಞ್ಚ ಯಾಥಾವಸರಸಲಕ್ಖಣಂ ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಹುತ್ವಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅನಿಚ್ಚಲಕ್ಖಣಂ ಆರೋಪೇತಿ, ಉದಯಬ್ಬಯಪೀಳಿತತ್ತಾ ದುಕ್ಖಾತಿ ದುಕ್ಖಲಕ್ಖಣಂ ಆರೋಪೇತಿ। ಅವಸವತ್ತನತೋ ಅನತ್ತಾತಿ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಂ ಆರೋಪೇತಿ। ಏವಂ ತೀಣಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪವತ್ತೇನ್ತೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಂ ಪಾಪುಣಾತಿ।

    Tatrāyaṃ upāyo, abhiniveso nāma vaṭṭe hoti, vivaṭṭe natthi. Tasmā ‘‘ayaṃ atthi imasmiṃ kāye pathavīdhātu, āpodhātū’’tiādinā nayena sakasantatiyaṃ cattāri bhūtāni tadanusārena upādārūpāni ca pariggahetvā ayaṃ rūpakkhandhoti vavatthapeti. Taṃ vavatthāpayato uppanne tadārammaṇe cittacetasike dhamme ime cattāro arūpakkhandhāti vavatthapeti. Tato ime pañcakkhandhā dukkhanti vavatthapeti. Te pana saṅkhepato nāmañca rūpañcāti dve bhāgāyeva honti. Idañca nāmarūpaṃ sahetu sappaccayaṃ uppajjati. Tassa ayaṃ hetu ayaṃ paccayoti avijjābhavataṇhākammāhārādike hetupaccaye vavatthapeti. Tato tesaṃ paccayānañca paccayuppannadhammānañca yāthāvasarasalakkhaṇaṃ vavatthapetvā ime dhammā ahutvā hontīti aniccalakkhaṇaṃ āropeti, udayabbayapīḷitattā dukkhāti dukkhalakkhaṇaṃ āropeti. Avasavattanato anattāti anattalakkhaṇaṃ āropeti. Evaṃ tīṇi lakkhaṇāni āropetvā paṭipāṭiyā vipassanaṃ pavattento sotāpattimaggaṃ pāpuṇāti.

    ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಏಕಪಟಿವೇಧೇನೇವ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಏಕಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ। ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಞ್ಞಾಪಟಿವೇಧೇನ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ಸಮುದಯಂ ಪಹಾನಪಟಿವೇಧೇನ, ನಿರೋಧಂ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಟಿವೇಧೇನ, ಮಗ್ಗಂ ಭಾವನಾಪಟಿವೇಧೇನ। ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಪರಿಞ್ಞಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ…ಪೇ॰… ಮಗ್ಗಂ ಭಾವನಾಭಿಸಮಯೇನ ಅಭಿಸಮೇತಿ, ನೋ ಚ ಖೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇನ ಞಾಣೇನ। ಏಕಞಾಣೇನೇವ ಹಿ ಏಸ ನಿರೋಧಂ ಆರಮ್ಮಣತೋ, ಸೇಸಾನಿ ಕಿಚ್ಚತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ ಚೇವ ಅಭಿಸಮೇತಿ ಚ। ನ ಹಿಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಅಹಂ ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ವಾ…ಪೇ॰… ‘‘ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇಮೀ’’ತಿ ವಾ। ಅಪಿಚ ಖ್ವಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಟಿವೇಧವಸೇನ ನಿರೋಧಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೋ ಏವಂ ತಂ ಞಾಣಂ ದುಕ್ಖಪರಿಞ್ಞಾಕಿಚ್ಚಮ್ಪಿ ಸಮುದಯಪಹಾನಕಿಚ್ಚಮ್ಪಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಕಿಚ್ಚಮ್ಪಿ ಕರೋತಿಯೇವ। ತಸ್ಸೇವಂ ಉಪಾಯೇನ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕರೋತೋ ತೀಣಿ ಸಂಯೋಜನಾನಿ ಪಹೀಯನ್ತಿ, ವೀಸತಿವತ್ಥುಕಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ, ಅಟ್ಠವತ್ಥುಕಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ, ‘‘ಸೀಲೇನ ಸುದ್ಧಿ ವತೇನ ಸುದ್ಧೀ’’ತಿ ಸೀಲಬ್ಬತಾನಂ ಪರಾಮಸನತೋ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋತಿ। ತತ್ಥ ಚತೂಸು ಆಸವೇಸು ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸಾ ದಿಟ್ಠಾಸವೇನ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಆಸವಾ ಚೇವ ಸಂಯೋಜನಾ ಚ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಸಂಯೋಜನಮೇವ, ನ ಆಸವೋ । ‘‘ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ಆಸವಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ಪನ ಆಸವಾತಿ।

    Tasmiṃ khaṇe cattāri saccāni ekapaṭivedheneva paṭivijjhati, ekābhisamayena abhisameti. Dukkhaṃ pariññāpaṭivedhena paṭivijjhati, samudayaṃ pahānapaṭivedhena, nirodhaṃ sacchikiriyāpaṭivedhena, maggaṃ bhāvanāpaṭivedhena. Dukkhañca pariññābhisamayena abhisameti…pe… maggaṃ bhāvanābhisamayena abhisameti, no ca kho aññamaññena ñāṇena. Ekañāṇeneva hi esa nirodhaṃ ārammaṇato, sesāni kiccato paṭivijjhati ceva abhisameti ca. Na hissa tasmiṃ samaye evaṃ hoti – ‘‘ahaṃ dukkhaṃ parijānāmī’’ti vā…pe… ‘‘maggaṃ bhāvemī’’ti vā. Apica khvassa ārammaṇaṃ katvā paṭivedhavasena nirodhaṃ sacchikaroto evaṃ taṃ ñāṇaṃ dukkhapariññākiccampi samudayapahānakiccampi maggabhāvanākiccampi karotiyeva. Tassevaṃ upāyena yoniso manasikaroto tīṇi saṃyojanāni pahīyanti, vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, aṭṭhavatthukā vicikicchā, ‘‘sīlena suddhi vatena suddhī’’ti sīlabbatānaṃ parāmasanato sīlabbataparāmāsoti. Tattha catūsu āsavesu sakkāyadiṭṭhisīlabbataparāmāsā diṭṭhāsavena saṅgahitattā āsavā ceva saṃyojanā ca. Vicikicchā saṃyojanameva, na āsavo . ‘‘Dassanā pahātabbā āsavā’’ti ettha pariyāpannattā pana āsavāti.

    ‘‘ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಪಹಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಇಮೇ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಆದಯೋ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ನಾಮ ಆಸವಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ಅಥ ವಾ ಯಾ ಅಯಂ ಛನ್ನಂ ದಿಟ್ಠೀನಂ ಅಞ್ಞತರಾ ದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಏವಂ ಸರೂಪೇನೇವ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ವಿಭತ್ತಾ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ। ಸಾ ಚ ಯಸ್ಮಾ ಸಹಜಾತಪಹಾನೇಕಟ್ಠೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಹೀಯತಿ। ದಿಟ್ಠಾಸವೇ ಹಿ ಪಹೀಯಮಾನೇ ತಂಸಹಜಾತೋ ಚತೂಸು ದಿಟ್ಠಿಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತೇಸು ಕಾಮಾಸವೋಪಿ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋಪಿ ಪಹೀಯತಿ । ಪಹಾನೇಕಟ್ಠೋ ಪನ ಚತೂಸು ದಿಟ್ಠಿವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇಸು ನಾಗಸುಪಣ್ಣಾದಿಸಮಿದ್ಧಿಪತ್ಥನಾವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಭವಾಸವೋ। ತೇನೇವ ಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋಪಿ, ದ್ವೀಸು ದೋಮನಸ್ಸಚಿತ್ತೇಸು ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದಿನಿಬ್ಬತ್ತಕೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋಪಿ, ತಥಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋಪೀತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಅವಸೇಸಾ ತಯೋಪಿ ಆಸವಾ ಪಹೀಯನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಬಹುವಚನನಿದ್ದೇಸೋ ಕತೋತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏಸ ಪೋರಾಣಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।

    ‘‘Ime vuccanti…pe… pahātabbā’’ti ime sakkāyadiṭṭhiādayo dassanā pahātabbā nāma āsavāti dassento āha. Atha vā yā ayaṃ channaṃ diṭṭhīnaṃ aññatarā diṭṭhi uppajjatīti evaṃ sarūpeneva sakkāyadiṭṭhi vibhattā. Taṃ sandhāyāha ‘‘ime vuccanti, bhikkhave’’ti. Sā ca yasmā sahajātapahānekaṭṭhehi saddhiṃ pahīyati. Diṭṭhāsave hi pahīyamāne taṃsahajāto catūsu diṭṭhisampayuttacittesu kāmāsavopi avijjāsavopi pahīyati . Pahānekaṭṭho pana catūsu diṭṭhivippayuttesu nāgasupaṇṇādisamiddhipatthanāvasena uppajjamāno bhavāsavo. Teneva sampayutto avijjāsavopi, dvīsu domanassacittesu pāṇātipātādinibbattako avijjāsavopi, tathā vicikicchācittasampayutto avijjāsavopīti evaṃ sabbathāpi avasesā tayopi āsavā pahīyanti. Tasmā bahuvacananiddeso katoti evamettha attho veditabbo. Esa porāṇānaṃ adhippāyo.

    ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ದಸ್ಸನಂ ನಾಮ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೋ, ತೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಸ್ಮಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೋ ದಸ್ಸನಂ? ಪಠಮಂ ನಿಬ್ಬಾನದಸ್ಸನತೋ। ನನು ಗೋತ್ರಭು ಪಠಮತರಂ ಪಸ್ಸತೀತಿ? ನೋ ನ ಪಸ್ಸತಿ। ದಿಸ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಪನ ನ ಕರೋತಿ ಸಂಯೋಜನಾನಂ ಅಪ್ಪಹಾನತೋ। ತಸ್ಮಾ ಪಸ್ಸತೀತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ರಾಜಾನಂ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಪಣ್ಣಾಕಾರಂ ದತ್ವಾ ಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಅದಿಟ್ಠತ್ತಾ ‘‘ಅಜ್ಜಾಪಿ ರಾಜಾನಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ಗಾಮವಾಸೀ ಪುರಿಸೋ ಚೇತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಂ।

    Dassanā pahātabbāti dassanaṃ nāma sotāpattimaggo, tena pahātabbāti attho. Kasmā sotāpattimaggo dassanaṃ? Paṭhamaṃ nibbānadassanato. Nanu gotrabhu paṭhamataraṃ passatīti? No na passati. Disvā kattabbakiccaṃ pana na karoti saṃyojanānaṃ appahānato. Tasmā passatīti na vattabbo. Yattha katthaci rājānaṃ disvāpi paṇṇākāraṃ datvā kiccanipphattiyā adiṭṭhattā ‘‘ajjāpi rājānaṃ na passāmī’’ti vadanto gāmavāsī puriso cettha nidassanaṃ.

    ದಸ್ಸನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Dassanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಸಂವರಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ

    Saṃvarāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ೨೨. ಏವಂ ದಸ್ಸನೇನ ಪಹಾತಬ್ಬೇ ಆಸವೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತದನನ್ತರುದ್ದಿಟ್ಠೇ ಸಂವರಾ ಪಹಾತಬ್ಬೇ ದಸ್ಸೇತುಂ, ಕತಮೇ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಸಂವರಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಆಹ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇತೋ ಪರಞ್ಹಿ ಅತ್ಥಮತ್ತಮೇವ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಾಮ।

    22. Evaṃ dassanena pahātabbe āsave dassetvā idāni tadanantaruddiṭṭhe saṃvarā pahātabbe dassetuṃ, katame ca, bhikkhave, āsavā saṃvarā pahātabbāti āha. Evaṃ sabbattha sambandho veditabbo. Ito parañhi atthamattameva vaṇṇayissāma.

    ನನು ಚ ದಸ್ಸನೇನ ಭಾವನಾಯಾತಿ ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಅಪ್ಪಹಾತಬ್ಬೋ ಆಸವೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ವಿಸುಂ ಸಂವರಾದೀಹಿ ಪಹಾತಬ್ಬೇ ದಸ್ಸೇತೀತಿ। ಸಂವರಾದೀಹಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಾ ಆಸವಾ ಚತೂಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಾಕಾರೇಹಿ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಪ್ಪಹಾನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಏವಮಾಹ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ಚಾಯಂ ವುತ್ತೋ ಪಠಮೋ ದಸ್ಸನಮಗ್ಗೋಯೇವ, ಇದಾನಿ ಭಾವನಾನಾಮೇನ ವುಚ್ಚಿಸ್ಸನ್ತಿ ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ, ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಅಯಂ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Nanu ca dassanena bhāvanāyāti imehi dvīhi appahātabbo āsavo nāma natthi, atha kasmā visuṃ saṃvarādīhi pahātabbe dassetīti. Saṃvarādīhi pubbabhāge vikkhambhitā āsavā catūhi maggehi samugghātaṃ gacchanti, tasmā tesaṃ maggānaṃ pubbabhāge imehi pañcahākārehi vikkhambhanappahānaṃ dassento evamāha. Tasmā yo cāyaṃ vutto paṭhamo dassanamaggoyeva, idāni bhāvanānāmena vuccissanti tayo maggā, tesaṃ sabbesampi ayaṃ pubbabhāgapaṭipadāti veditabbā.

    ತತ್ಥ ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ। ಪಟಿಸಙ್ಖಾತಿ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ। ತತ್ಥಾಯಂ ಸಙ್ಖಾಸದ್ದೋ ಞಾಣಕೋಟ್ಠಾಸಪಞ್ಞತ್ತಿಗಣನಾಸು ದಿಸ್ಸತಿ। ‘‘ಸಙ್ಖಾಯೇಕಂ ಪಟಿಸೇವತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೧೬೮) ಹಿ ಞಾಣೇ ದಿಸ್ಸತಿ। ‘‘ಪಪಞ್ಚಸಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾ ಸಮುದಾಚರನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೦೧) ಕೋಟ್ಠಾಸೇ। ‘‘ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಙ್ಖಾ ಸಮಞ್ಞಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಸ॰ ೧೩೧೩) ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಂ। ‘‘ನ ಸುಕರಂ ಸಙ್ಖಾತು’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೨೮) ಗಣನಾಯಂ। ಇಧ ಪನ ಞಾಣೇ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

    Tattha idhāti imasmiṃ sāsane. Paṭisaṅkhāti paṭisaṅkhāya. Tatthāyaṃ saṅkhāsaddo ñāṇakoṭṭhāsapaññattigaṇanāsu dissati. ‘‘Saṅkhāyekaṃ paṭisevatī’’tiādīsu (ma. ni. 2.168) hi ñāṇe dissati. ‘‘Papañcasaññāsaṅkhā samudācarantī’’tiādīsu (ma. ni. 1.201) koṭṭhāse. ‘‘Tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ saṅkhā samaññā’’tiādīsu (dha. sa. 1313) paññattiyaṃ. ‘‘Na sukaraṃ saṅkhātu’’ntiādīsu (saṃ. ni. 2.128) gaṇanāyaṃ. Idha pana ñāṇe daṭṭhabbo.

    ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋತಿ ಹಿ ಉಪಾಯೇನ ಪಥೇನ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ ಞತ್ವಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಅಸಂವರೇ ಆದೀನವಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಪಟಿಸಙ್ಖಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಾ ಚಾಯಂ ‘‘ವರಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತತ್ತಾಯ ಅಯೋಸಲಾಕಾಯ ಆದಿತ್ತಾಯ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾಯ ಸಜೋತಿಭೂತಾಯ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಸಮ್ಪಲಿಮಟ್ಠಂ, ನ ತ್ವೇವ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇಸು ರೂಪೇಸು ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಸೋ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೨೩೫) ಆದಿತ್ತಪರಿಯಾಯನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತೀತಿ ಏತ್ಥ ಚಕ್ಖುಮೇವ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ, ಸಂವರಣತೋ ಸಂವರೋ, ಪಿದಹನತೋ ಥಕನತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸತಿಯಾ ಏತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರೋ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೋ। ತಿತ್ಥಕಾಕೋ ಆವಾಟಕಚ್ಛಪೋ ವನಮಹಿಂಸೋತಿಆದಯೋ ವಿಯ।

    Paṭisaṅkhā yonisoti hi upāyena pathena paṭisaṅkhāya ñatvā paccavekkhitvāti attho. Ettha ca asaṃvare ādīnavapaṭisaṅkhā yoniso paṭisaṅkhāti veditabbā. Sā cāyaṃ ‘‘varaṃ, bhikkhave, tattāya ayosalākāya ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya cakkhundriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, na tveva cakkhuviññeyyesu rūpesu anubyañjanaso nimittaggāho’’tiādinā (saṃ. ni. 4.235) ādittapariyāyanayena veditabbā. Cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto viharatīti ettha cakkhumeva indriyaṃ cakkhundriyaṃ, saṃvaraṇato saṃvaro, pidahanato thakanatoti vuttaṃ hoti. Satiyā etaṃ adhivacanaṃ. Cakkhundriye saṃvaro cakkhundriyasaṃvaro. Titthakāko āvāṭakacchapo vanamahiṃsotiādayo viya.

    ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರೋ ವಾ ಅಸಂವರೋ ವಾ ನತ್ಥಿ। ನ ಹಿ ಚಕ್ಖುಪಸಾದಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸತಿ ವಾ ಮುಟ್ಠಸಚ್ಚಂ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಅಪಿಚ ಯದಾ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛತಿ, ತದಾ ಭವಙ್ಗೇ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುದ್ಧೇ ಕಿರಿಯಮನೋಧಾತು ಆವಜ್ಜನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ತತೋ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ದಸ್ಸನಕಿಚ್ಚಂ, ತತೋ ವಿಪಾಕಮನೋಧಾತು ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಕಿಚ್ಚಂ, ತತೋ ವಿಪಾಕಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಸನ್ತೀರಣಕಿಚ್ಚಂ, ತತೋ ಕಿರಿಯಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧಯಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತದನನ್ತರಂ ಜವನಂ ಜವತಿ।

    Tattha kiñcāpi cakkhundriye saṃvaro vā asaṃvaro vā natthi. Na hi cakkhupasādaṃ nissāya sati vā muṭṭhasaccaṃ vā uppajjati. Apica yadā rūpārammaṇaṃ cakkhussa āpāthaṃ āgacchati, tadā bhavaṅge dvikkhattuṃ uppajjitvā niruddhe kiriyamanodhātu āvajjanakiccaṃ sādhayamānā uppajjitvā nirujjhati, tato cakkhuviññāṇaṃ dassanakiccaṃ, tato vipākamanodhātu sampaṭicchanakiccaṃ, tato vipākāhetukamanoviññāṇadhātu santīraṇakiccaṃ, tato kiriyāhetukamanoviññāṇadhātu voṭṭhabbanakiccaṃ sādhayamānā uppajjitvā nirujjhati. Tadanantaraṃ javanaṃ javati.

    ತತ್ಥಪಿ ನೇವ ಭವಙ್ಗಸಮಯೇ, ನ ಆವಜ್ಜನಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರಸಮಯೇ ಸಂವರೋ ವಾ ಅಸಂವರೋ ವಾ ಅತ್ಥಿ। ಜವನಕ್ಖಣೇ ಪನ ಸಚೇ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಂ ವಾ ಮುಟ್ಠಸಚ್ಚಂ ವಾ ಅಞ್ಞಾಣಂ ವಾ ಅಕ್ಖನ್ತಿ ವಾ ಕೋಸಜ್ಜಂ ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಅಯಂ ಅಸಂವರೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಹೋನ್ತೋಪಿ ಸೋ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಅಸಂವರೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸತಿ ದ್ವಾರಮ್ಪಿ ಅಗುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಭವಙ್ಗಮ್ಪಿ ಆವಜ್ಜನಾದೀನಿ ವೀಥಿಚಿತ್ತಾನಿಪಿ। ಯಥಾ ಕಿಂ , ಯಥಾ ನಗರೇ ಚತೂಸು ದ್ವಾರೇಸು ಅಸಂವುತೇಸು ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅನ್ತೋ ಘರಕೋಟ್ಠಕಗಬ್ಭಾದಯೋ ಸುಸಂವುತಾ, ತಥಾಪಿ ಅನ್ತೋನಗರೇ ಸಬ್ಬಂ ಭಣ್ಡಂ ಅರಕ್ಖಿತಂ ಅಗೋಪಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ನಗರದ್ವಾರೇನ ಹಿ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಚೋರಾ ಯದಿಚ್ಛನ್ತಿ, ತಂ ಕರೇಯ್ಯುಂ, ಏವಮೇವ ಜವನೇ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು, ತಸ್ಮಿಂ ಅಸಂವರೇ ಸತಿ ದ್ವಾರಮ್ಪಿ ಅಗುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಭವಙ್ಗಮ್ಪಿ ಆವಜ್ಜನಾದೀನಿ ವೀಥಿಚಿತ್ತಾನಿಪೀತಿ।

    Tatthapi neva bhavaṅgasamaye, na āvajjanādīnaṃ aññatarasamaye saṃvaro vā asaṃvaro vā atthi. Javanakkhaṇe pana sace dussīlyaṃ vā muṭṭhasaccaṃ vā aññāṇaṃ vā akkhanti vā kosajjaṃ vā uppajjati, ayaṃ asaṃvaro hoti. Evaṃ hontopi so cakkhundriye asaṃvaroti vuccati. Kasmā? Tasmiñhi sati dvārampi aguttaṃ hoti, bhavaṅgampi āvajjanādīni vīthicittānipi. Yathā kiṃ , yathā nagare catūsu dvāresu asaṃvutesu kiñcāpi anto gharakoṭṭhakagabbhādayo susaṃvutā, tathāpi antonagare sabbaṃ bhaṇḍaṃ arakkhitaṃ agopitameva hoti. Nagaradvārena hi pavisitvā corā yadicchanti, taṃ kareyyuṃ, evameva javane dussīlyādīsu uppannesu, tasmiṃ asaṃvare sati dvārampi aguttaṃ hoti, bhavaṅgampi āvajjanādīni vīthicittānipīti.

    ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸೀಲಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ದ್ವಾರಮ್ಪಿ ಗುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಭವಙ್ಗಮ್ಪಿ ಆವಜ್ಜನಾದೀನಿ ವೀಥಿಚಿತ್ತಾನಿಪಿ। ಯಥಾ ಕಿಂ? ಯಥಾ ನಗರದ್ವಾರೇಸು ಸುಸಂವುತೇಸು ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅನ್ತೋ ಘರಾದಯೋ ಅಸಂವುತಾ, ತಥಾಪಿ ಅನ್ತೋನಗರೇ ಸಬ್ಬಂ ಭಣ್ಡಂ ಸುರಕ್ಖಿತಂ ಸುಗೋಪಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ನಗರದ್ವಾರೇಸು ಹಿ ಪಿಹಿತೇಸು ಚೋರಾನಂ ಪವೇಸೋ ನತ್ಥಿ, ಏವಮೇವ ಜವನೇ ಸೀಲಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ದ್ವಾರಮ್ಪಿ ಸುಗುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಭವಙ್ಗಮ್ಪಿ ಆವಜ್ಜನಾದೀನಿ ವೀಥಿಚಿತ್ತಾನಿಪಿ। ತಸ್ಮಾ ಜವನಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋಪಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರೋತಿ ವುತ್ತೋ। ಇಧ ಚಾಯಂ ಸತಿಸಂವರೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೇನ ಸಂವುತೋ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ, ಉಪೇತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಹಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋತಿ ಇಮಸ್ಸ ವಿಭಙ್ಗೇ ‘‘ಇಮಿನಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೇನ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೫೧೧) ವುತ್ತಂ। ತಂ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರೇನ ಸಂವುತೋತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tasmiṃ pana sīlādīsu uppannesu dvārampi guttaṃ hoti, bhavaṅgampi āvajjanādīni vīthicittānipi. Yathā kiṃ? Yathā nagaradvāresu susaṃvutesu kiñcāpi anto gharādayo asaṃvutā, tathāpi antonagare sabbaṃ bhaṇḍaṃ surakkhitaṃ sugopitameva hoti. Nagaradvāresu hi pihitesu corānaṃ paveso natthi, evameva javane sīlādīsu uppannesu dvārampi suguttaṃ hoti, bhavaṅgampi āvajjanādīni vīthicittānipi. Tasmā javanakkhaṇe uppajjamānopi cakkhundriye saṃvaroti vutto. Idha cāyaṃ satisaṃvaro adhippetoti veditabbo. Cakkhundriyasaṃvarena saṃvuto cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto, upetoti vuttaṃ hoti. Tathā hi, pātimokkhasaṃvarasaṃvutoti imassa vibhaṅge ‘‘iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti…pe… samannāgato’’ti (vibha. 511) vuttaṃ. Taṃ ekajjhaṃ katvā cakkhundriyasaṃvarena saṃvutoti evamattho veditabbo.

    ಅಥ ವಾ ಸಂವರೀತಿ ಸಂವುತೋ, ಥಕೇಸಿ ಪಿದಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಸಂವುತೋ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಞ್ಞಿತಂ ಸತಿಕವಾಟಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ, ಘರದ್ವಾರೇ ಕವಾಟಂ ವಿಯ ಸಂವರಿ ಥಕೇಸಿ ಪಿದಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಯಮೇವ ಚೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ಸುನ್ದರತರೋ। ತಥಾ ಹಿ ‘‘ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಂ ಅಸಂವುತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ ಸಂವುತಸ್ಸ ವಿಹರತೋ’’ತಿ ಏತೇಸು ಪದೇಸು ಅಯಮೇವ ಅತ್ಥೋ ದಿಸ್ಸತಿ।

    Atha vā saṃvarīti saṃvuto, thakesi pidahīti vuttaṃ hoti. Cakkhundriye saṃvarasaṃvuto cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto, cakkhundriyasaṃvarasaññitaṃ satikavāṭaṃ cakkhudvāre, gharadvāre kavāṭaṃ viya saṃvari thakesi pidahīti vuttaṃ hoti. Ayameva cettha attho sundarataro. Tathā hi ‘‘cakkhundriyasaṃvaraṃ asaṃvutassa viharato saṃvutassa viharato’’ti etesu padesu ayameva attho dissati.

    ವಿಹರತೀತಿ ಏವಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಇರಿಯಾಪಥವಿಹಾರೇನ ವಿಹರತಿ। ಯಞ್ಹಿಸ್ಸಾತಿಆದಿಮ್ಹಿ ಯಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಂ ಅಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಸಂವುತಸ್ಸ ಅಥಕೇತ್ವಾ ಅಪಿದಹಿತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಥ ವಾ, ಯೇ-ಕಾರಸ್ಸ ಯನ್ತಿ ಆದೇಸೋ। ಹಿಕಾರೋ ಚ ಪದಪೂರಣೋ, ಯೇ ಅಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Viharatīti evaṃ cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto yena kenaci iriyāpathavihārena viharati. Yañhissātiādimhi yaṃ cakkhundriyasaṃvaraṃ assa bhikkhuno asaṃvutassa athaketvā apidahitvā viharantassāti evamattho veditabbo. Atha vā, ye-kārassa yanti ādeso. Hikāro ca padapūraṇo, ye assāti attho.

    ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯುಂ। ಆಸವಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಆಸವಾ ಚ ಅಞ್ಞೇ ಚ ವಿಘಾತಕರಾ ಕಿಲೇಸಪರಿಳಾಹಾ ವಿಪಾಕಪರಿಳಾಹಾ ಚ। ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಹಿ ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಂ ಆಪಾಥಗತಂ ಕಾಮಸ್ಸಾದವಸೇನ ಅಸ್ಸಾದಯತೋ ಅಭಿನನ್ದತೋ ಕಾಮಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಈದಿಸಂ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಸುಗತಿಭವೇ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಭವಪತ್ಥನಾಯ ಅಸ್ಸಾದಯತೋ ಭವಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸತ್ತೋತಿ ವಾ ಸತ್ತಸ್ಸಾತಿ ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸಬ್ಬೇಹೇವ ಸಹಜಾತಂ ಅಞ್ಞಾಣಂ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಆಸವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತೇಹಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಅಪರೇ ಕಿಲೇಸಾ ವಿಘಾತಪರಿಳಾಹಾ, ಆಯತಿಂ ವಾ ತೇಸಂ ವಿಪಾಕಾ। ತೇಪಿ ಹಿ ಅಸಂವುತಸ್ಸೇವ ವಿಹರತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುನ್ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ।

    Uppajjeyyunti nibbatteyyuṃ. Āsavā vighātapariḷāhāti cattāro āsavā ca aññe ca vighātakarā kilesapariḷāhā vipākapariḷāhā ca. Cakkhudvāre hi iṭṭhārammaṇaṃ āpāthagataṃ kāmassādavasena assādayato abhinandato kāmāsavo uppajjati, īdisaṃ aññasmimpi sugatibhave labhissāmīti bhavapatthanāya assādayato bhavāsavo uppajjati, sattoti vā sattassāti vā gaṇhantassa diṭṭhāsavo uppajjati, sabbeheva sahajātaṃ aññāṇaṃ avijjāsavoti cattāro āsavā uppajjanti. Tehi sampayuttā apare kilesā vighātapariḷāhā, āyatiṃ vā tesaṃ vipākā. Tepi hi asaṃvutasseva viharato uppajjeyyunti vuccanti.

    ಏವಂಸ ತೇತಿ ಏವಂ ಅಸ್ಸ ತೇ। ಏವಂ ಏತೇನ ಉಪಾಯೇನ ನ ಹೋನ್ತಿ, ನೋ ಅಞ್ಞಥಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಸೋತಿನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಸಂವುತೋತಿಆದೀಸು।

    Evaṃsa teti evaṃ assa te. Evaṃ etena upāyena na honti, no aññathāti vuttaṃ hoti. Esa nayo paṭisaṅkhā yoniso sotindriyasaṃvarasaṃvutotiādīsu.

    ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಸಂವರಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಇಮೇ ಛಸು ದ್ವಾರೇಸು ಚತ್ತಾರೋ ಚತ್ತಾರೋ ಕತ್ವಾ ಚತುವೀಸತಿ ಆಸವಾ ಸಂವರೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಸಬ್ಬತ್ಥೇವ ಚೇತ್ಥ ಸತಿಸಂವರೋ ಏವ ಸಂವರೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Ime vuccanti, bhikkhave, āsavā saṃvarā pahātabbāti ime chasu dvāresu cattāro cattāro katvā catuvīsati āsavā saṃvarena pahātabbāti vuccanti. Sabbattheva cettha satisaṃvaro eva saṃvaroti veditabbo.

    ಸಂವರಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Saṃvarāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಪಟಿಸೇವನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ

    Paṭisevanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ೨೩. ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಚೀವರನ್ತಿಆದೀಸು ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಸೀಲಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಮೇವ। ಯಞ್ಹಿಸ್ಸಾತಿ ಯಂ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಾದೀಸು ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ಅಸ್ಸ। ಅಪ್ಪಟಿಸೇವತೋತಿ ಏವಂ ಯೋನಿಸೋ ಅಪ್ಪಟಿಸೇವನ್ತಸ್ಸ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಕೇವಲಂ ಪನಿಧ ಅಲದ್ಧಂ ಚೀವರಾದಿಂ ಪತ್ಥಯತೋ ಲದ್ಧಂ ವಾ ಅಸ್ಸಾದಯತೋ ಕಾಮಾಸವಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಈದಿಸಂ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿಭವೇ ಸುಗತಿಭವೇ ಲಭಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಭವಪತ್ಥನಾಯ ಅಸ್ಸಾದಯತೋ ಭವಾಸವಸ್ಸ, ಅಹಂ ಲಭಾಮಿ ನ ಲಭಾಮೀತಿ ವಾ ಮಯ್ಹಂ ವಾ ಇದನ್ತಿ ಅತ್ತಸಞ್ಞಂ ಅಧಿಟ್ಠಹತೋ ದಿಟ್ಠಾಸವಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸಬ್ಬೇಹೇವ ಪನ ಸಹಜಾತೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋತಿ ಏವಂ ಚತುನ್ನಂ ಆಸವಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ವಿಪಾಕಪರಿಳಾಹಾ ಚ ನವವೇದನುಪ್ಪಾದನತೋಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    23.Paṭisaṅkhā yoniso cīvarantiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ sabbaṃ visuddhimagge sīlakathāyaṃ vuttameva. Yañhissāti yaṃ cīvarapiṇḍapātādīsu vā aññataraṃ assa. Appaṭisevatoti evaṃ yoniso appaṭisevantassa. Sesaṃ vuttanayameva. Kevalaṃ panidha aladdhaṃ cīvarādiṃ patthayato laddhaṃ vā assādayato kāmāsavassa uppatti veditabbā. Īdisaṃ aññasmimpi sampattibhave sugatibhave labhissāmīti bhavapatthanāya assādayato bhavāsavassa, ahaṃ labhāmi na labhāmīti vā mayhaṃ vā idanti attasaññaṃ adhiṭṭhahato diṭṭhāsavassa uppatti veditabbā. Sabbeheva pana sahajāto avijjāsavoti evaṃ catunnaṃ āsavānaṃ uppatti vipākapariḷāhā ca navavedanuppādanatopi veditabbā.

    ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸವಾ ಪಟಿಸೇವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಇಮೇ ಏಕಮೇಕಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚಯೇ ಚತ್ತಾರೋ ಚತ್ತಾರೋ ಕತ್ವಾ ಸೋಳಸ ಆಸವಾ ಇಮಿನಾ ಞಾಣಸಂವರಸಙ್ಖಾತೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಪಟಿಸೇವನೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ।

    Imevuccanti, bhikkhave, āsavā paṭisevanā pahātabbāti ime ekamekasmiṃ paccaye cattāro cattāro katvā soḷasa āsavā iminā ñāṇasaṃvarasaṅkhātena paccavekkhaṇapaṭisevanena pahātabbāti vuccanti.

    ಪಟಿಸೇವನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Paṭisevanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಅಧಿವಾಸನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ

    Adhivāsanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ೨೪. ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಖಮೋ ಹೋತಿ ಸೀತಸ್ಸಾತಿ ಉಪಾಯೇನ ಪಥೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಖಮೋ ಹೋತಿ ಸೀತಸ್ಸ ಸೀತಂ ಖಮತಿ ಸಹತಿ, ನ ಅವೀರಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೇನಪಿ ಸೀತೇನ ಚಲತಿ ಕಮ್ಪತಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ವಿಜಹತಿ। ಅಪಿಚ ಖೋ ಲೋಮಸನಾಗತ್ಥೇರೋ ವಿಯ ಅನಪ್ಪಕೇನಾಪಿ ಸೀತೇನ ಫುಟ್ಠೋ ನ ಚಲತಿ ನ ಕಮ್ಪತಿ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಮೇವ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ಥೇರೋ ಕಿರ ಚೇತಿಯಪಬ್ಬತೇ ಪಿಯಙ್ಗುಗುಹಾಯಂ ಪಧಾನಘರೇ ವಿಹರನ್ತೋ ಅನ್ತರಟ್ಠಕೇ ಹಿಮಪಾತಸಮಯೇ ಲೋಕನ್ತರಿಕನಿರಯೇ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅವಿಜಹನ್ತೋವ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ವೀತಿನಾಮೇಸಿ। ಏವಂ ಉಣ್ಹಾದೀಸುಪಿ ಅತ್ಥಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    24.Paṭisaṅkhā yoniso khamo hoti sītassāti upāyena pathena paccavekkhitvā khamo hoti sītassa sītaṃ khamati sahati, na avīrapuriso viya appamattakenapi sītena calati kampati kammaṭṭhānaṃ vijahati. Apica kho lomasanāgatthero viya anappakenāpi sītena phuṭṭho na calati na kampati, kammaṭṭhānameva manasi karoti. Thero kira cetiyapabbate piyaṅguguhāyaṃ padhānaghare viharanto antaraṭṭhake himapātasamaye lokantarikaniraye paccavekkhitvā kammaṭṭhānaṃ avijahantova abbhokāse vītināmesi. Evaṃ uṇhādīsupi atthayojanā veditabbā.

    ಕೇವಲಞ್ಹಿ ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಅಧಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉಣ್ಹಂ ಸಹತಿ ಸ್ವೇವ ಥೇರೋ ವಿಯ, ಅಯಂ ‘‘ಖಮೋ ಉಣ್ಹಸ್ಸಾ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಥೇರೋ ಕಿರ ಗಿಮ್ಹಸಮಯೇ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಬಹಿಚಙ್ಕಮೇ ನಿಸೀದಿ। ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋನ್ತೋ ಸೇದಾಪಿಸ್ಸ ಕಚ್ಛೇಹಿ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ। ಅಥ ನಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಆಹ ‘‘ಇಧ, ಭನ್ತೇ, ನಿಸೀದಥ, ಸೀತಲೋ ಓಕಾಸೋ’’ತಿ। ಥೇರೋ ‘‘ಉಣ್ಹಭಯೇನೇವಮ್ಹಿ ಆವುಸೋ ಇಧ ನಿಸಿನ್ನೋ’’ತಿ ಅವೀಚಿಮಹಾನಿರಯಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿಯೇವ। ಉಣ್ಹನ್ತಿ ಚೇತ್ಥ ಅಗ್ಗಿಸನ್ತಾಪೋವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೂರಿಯಸನ್ತಾಪವಸೇನ ಪನೇತಂ ವತ್ಥು ವುತ್ತಂ।

    Kevalañhi yo bhikkhu adhimattampi uṇhaṃ sahati sveva thero viya, ayaṃ ‘‘khamo uṇhassā’’ti veditabbo. Thero kira gimhasamaye pacchābhattaṃ bahicaṅkame nisīdi. Kammaṭṭhānaṃ manasikaronto sedāpissa kacchehi muccanti. Atha naṃ antevāsiko āha ‘‘idha, bhante, nisīdatha, sītalo okāso’’ti. Thero ‘‘uṇhabhayenevamhi āvuso idha nisinno’’ti avīcimahānirayaṃ paccavekkhitvā nisīdiyeva. Uṇhanti cettha aggisantāpova veditabbo. Sūriyasantāpavasena panetaṃ vatthu vuttaṃ.

    ಯೋ ಚ ದ್ವೇ ತಯೋ ವಾರೇ ಭತ್ತಂ ವಾ ಪಾನೀಯಂ ವಾ ಅಲಭಮಾನೋಪಿ ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಅತ್ತನೋ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯೂಪಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಅವೇಧೇನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನ ವಿಜಹತಿಯೇವ। ಅಧಿಮತ್ತೇಹಿ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಚಾಪಿ ತಿರಚ್ಛಾನೂಪಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಅವೇಧೇನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನ ವಿಜಹತಿಯೇವ। ಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇನ ಫುಟ್ಠೋ ಚಾಪಿ ಅನಮತಗ್ಗೇ ಸಂಸಾರೇ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಿಮುಖೇಸು ಅನೇಕವಾರಂ ಪರಿವತ್ತಿತಪುಬ್ಬಭಾವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಅವೇಧೇನ್ತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನ ವಿಜಹತಿಯೇವ ಪಧಾನಿಯತ್ಥೇರೋ ವಿಯ। ಅಯಂ ‘‘ಖಮೋ ಜಿಘಚ್ಛಾಯ…ಪೇ॰… ಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಾನ’’ನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Yo ca dve tayo vāre bhattaṃ vā pānīyaṃ vā alabhamānopi anamatagge saṃsāre attano pettivisayūpapattiṃ paccavekkhitvā avedhento kammaṭṭhānaṃ na vijahatiyeva. Adhimattehi ḍaṃsamakasavātātapasamphassehi phuṭṭho cāpi tiracchānūpapattiṃ paccavekkhitvā avedhento kammaṭṭhānaṃ na vijahatiyeva. Sarīsapasamphassena phuṭṭho cāpi anamatagge saṃsāre sīhabyagghādimukhesu anekavāraṃ parivattitapubbabhāvaṃ paccavekkhitvā avedhento kammaṭṭhānaṃ na vijahatiyeva padhāniyatthero viya. Ayaṃ ‘‘khamo jighacchāya…pe… sarīsapasamphassāna’’nti veditabbo.

    ಥೇರಂ ಕಿರ ಖಣ್ಡಚೇಲವಿಹಾರೇ ಕಣಿಕಾರಪಧಾನಿಯಘರೇ ಅರಿಯವಂಸಂ ಸುಣನ್ತಂ ಘೋರವಿಸೋ ಸಪ್ಪೋ ಡಂಸಿ। ಥೇರೋ ಜಾನಿತ್ವಾಪಿ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಧಮ್ಮಂಯೇವ ಸುಣಾತಿ। ವಿಸವೇಗೋ ಥದ್ಧೋ ಅಹೋಸಿ। ಥೇರೋ ಉಪಸಮ್ಪದಮಣ್ಡಲಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಸೀಲಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಪೀತಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ। ಸಹ ಪೀತುಪ್ಪಾದಾ ವಿಸಂ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಥವಿಂ ಪಾವಿಸಿ। ಥೇರೋ ತತ್ಥೇವ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ।

    Theraṃ kira khaṇḍacelavihāre kaṇikārapadhāniyaghare ariyavaṃsaṃ suṇantaṃ ghoraviso sappo ḍaṃsi. Thero jānitvāpi pasannacitto nisinno dhammaṃyeva suṇāti. Visavego thaddho ahosi. Thero upasampadamaṇḍalaṃ ādiṃ katvā sīlaṃ paccavekkhitvā parisuddhasīlohamasmīti pītiṃ uppādesi. Saha pītuppādā visaṃ nivattitvā pathaviṃ pāvisi. Thero tattheva cittekaggataṃ labhitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi.

    ಯೋ ಪನ ಅಕ್ಕೋಸವಸೇನ ದುರುತ್ತೇ ದುರುತ್ತತ್ತಾಯೇವ ಚ ದುರಾಗತೇ ಅಪಿ ಅನ್ತಿಮವತ್ಥುಸಞ್ಞಿತೇ ವಚನಪಥೇ ಸುತ್ವಾ ಖನ್ತಿಗುಣಂಯೇವ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ನ ವೇಧತಿ ದೀಘಭಾಣಕಅಭಯತ್ಥೇರೋ ವಿಯ। ಅಯಂ ‘‘ಖಮೋ ದುರುತ್ತಾನಂ ದುರಾಗತಾನಂ ವಚನಪಥಾನ’’ನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Yo pana akkosavasena durutte duruttattāyeva ca durāgate api antimavatthusaññite vacanapathe sutvā khantiguṇaṃyeva paccavekkhitvā na vedhati dīghabhāṇakaabhayatthero viya. Ayaṃ ‘‘khamo duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathāna’’nti veditabbo.

    ಥೇರೋ ಕಿರ ಪಚ್ಚಯಸನ್ತೋಸಭಾವನಾರಾಮತಾಯ ಮಹಾಅರಿಯವಂಸಪ್ಪಟಿಪದಂ ಕಥೇಸಿ, ಸಬ್ಬೋ ಮಹಾಗಾಮೋ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಥೇರಸ್ಸ ಮಹಾಸಕ್ಕಾರೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಂ ಅಞ್ಞತರೋ ಮಹಾಥೇರೋ ಅಧಿವಾಸೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ದೀಘಭಾಣಕೋ ಅರಿಯವಂಸಂ ಕಥೇಮೀತಿ ಸಬ್ಬರತ್ತಿಂ ಕೋಲಾಹಲಂ ಕರೋಸೀತಿಆದೀಹಿ ಅಕ್ಕೋಸಿ। ಉಭೋಪಿ ಚ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಿಹಾರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಗಾವುತಮತ್ತಂ ಏಕಪಥೇನ ಅಗಮಂಸು। ಸಕಲಗಾವುತಮ್ಪಿ ಸೋ ತಂ ಅಕ್ಕೋಸಿಯೇವ। ತತೋ ಯತ್ಥ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಿಹಾರಾನಂ ಮಗ್ಗೋ ಭಿಜ್ಜತಿ, ತತ್ಥ ಠತ್ವಾ ದೀಘಭಾಣಕತ್ಥೇರೋ ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಏಸ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ಅಸುಣನ್ತೋ ವಿಯ ಅಗಮಾಸಿ। ಥೇರೋಪಿ ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಾದೇ ಪಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ನಿಸೀದಿ। ತಮೇನಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಸಕಲಗಾವುತಂ ಪರಿಭಾಸನ್ತಂ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಅವೋಚುತ್ಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಥೇರೋ ‘‘ಖನ್ತಿಯೇವ, ಆವುಸೋ, ಮಯ್ಹಂ ಭಾರೋ, ನ ಅಕ್ಖನ್ತಿ। ಏಕಪದುದ್ಧಾರೇಪಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನವಿಯೋಗಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ಏತ್ಥ ಚ ವಚನಮೇವ ವಚನಪಥೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Thero kira paccayasantosabhāvanārāmatāya mahāariyavaṃsappaṭipadaṃ kathesi, sabbo mahāgāmo āgacchati. Therassa mahāsakkāro uppajjati. Taṃ aññataro mahāthero adhivāsetuṃ asakkonto dīghabhāṇako ariyavaṃsaṃ kathemīti sabbarattiṃ kolāhalaṃ karosītiādīhi akkosi. Ubhopi ca attano attano vihāraṃ gacchantā gāvutamattaṃ ekapathena agamaṃsu. Sakalagāvutampi so taṃ akkosiyeva. Tato yattha dvinnaṃ vihārānaṃ maggo bhijjati, tattha ṭhatvā dīghabhāṇakatthero taṃ vanditvā ‘‘esa, bhante, tumhākaṃ maggo’’ti āha. So asuṇanto viya agamāsi. Theropi vihāraṃ gantvā pāde pakkhāletvā nisīdi. Tamenaṃ antevāsiko ‘‘kiṃ, bhante, sakalagāvutaṃ paribhāsantaṃ na kiñci avocutthā’’ti āha. Thero ‘‘khantiyeva, āvuso, mayhaṃ bhāro, na akkhanti. Ekapaduddhārepi kammaṭṭhānaviyogaṃ na passāmī’’ti āha. Ettha ca vacanameva vacanapathoti veditabbo.

    ಯೋ ಪನ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಸಾರೀರಿಕಾ ವೇದನಾ ದುಕ್ಖಮನಟ್ಠೇನ ದುಕ್ಖಾ, ಬಹಲಟ್ಠೇನ ತಿಬ್ಬಾ, ಫರುಸಟ್ಠೇನ ಖರಾ, ತಿಖಿಣಟ್ಠೇನ ಕಟುಕಾ, ಅಸ್ಸಾದವಿರಹತೋ ಅಸಾತಾ, ಮನಂ ಅವಡ್ಢನತೋ ಅಮನಾಪಾ, ಪಾಣಹರಣಸಮತ್ಥತಾಯ ಪಾಣಹರಾ ಅಧಿವಾಸೇತಿಯೇವ, ನ ವೇಧತಿ। ಏವಂ ಸಭಾವೋ ಹೋತಿ ಚಿತ್ತಲಪಬ್ಬತೇ ಪಧಾನಿಯತ್ಥೇರೋ ವಿಯ। ಅಯಂ ‘‘ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ…ಪೇ॰… ಅಧಿವಾಸನಜಾತಿಕೋ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Yo pana uppannā sārīrikā vedanā dukkhamanaṭṭhena dukkhā, bahalaṭṭhena tibbā, pharusaṭṭhena kharā, tikhiṇaṭṭhena kaṭukā, assādavirahato asātā, manaṃ avaḍḍhanato amanāpā, pāṇaharaṇasamatthatāya pāṇaharā adhivāsetiyeva, na vedhati. Evaṃ sabhāvo hoti cittalapabbate padhāniyatthero viya. Ayaṃ ‘‘uppannānaṃ…pe… adhivāsanajātiko’’ti veditabbo.

    ಥೇರಸ್ಸ ಕಿರ ರತ್ತಿಂ ಪಧಾನೇನ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಉದರವಾತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ಸೋ ತಂ ಅಧಿವಾಸೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಆವತ್ತತಿ ಪರಿವತ್ತತಿ। ತಮೇನಂ ಚಙ್ಕಮಪಸ್ಸೇ ಠಿತೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಯತ್ಥೇರೋ ಆಹ ‘‘ಆವುಸೋ, ಪಬ್ಬಜಿತೋ ನಾಮ ಅಧಿವಾಸನಸೀಲೋ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಸೋ ‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಅಧಿವಾಸೇತ್ವಾ ನಿಚ್ಚಲೋ ಸಯಿ। ವಾತೋ ನಾಭಿತೋ ಯಾವ ಹದಯಂ ಫಾಲೇತಿ। ಥೇರೋ ವೇದನಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನ್ತೋ ಮುಹುತ್ತೇನ ಅನಾಗಾಮೀ ಹುತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀತಿ।

    Therassa kira rattiṃ padhānena vītināmetvā ṭhitassa udaravāto uppajji. So taṃ adhivāsetuṃ asakkonto āvattati parivattati. Tamenaṃ caṅkamapasse ṭhito piṇḍapātiyatthero āha ‘‘āvuso, pabbajito nāma adhivāsanasīlo hotī’’ti. So ‘‘sādhu, bhante’’ti adhivāsetvā niccalo sayi. Vāto nābhito yāva hadayaṃ phāleti. Thero vedanaṃ vikkhambhetvā vipassanto muhuttena anāgāmī hutvā parinibbāyīti.

    ಯಞ್ಹಿಸ್ಸಾತಿ ಸೀತಾದೀಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಏಕಧಮ್ಮಮ್ಪಿ ಅಸ್ಸ। ಅನಧಿವಾಸಯತೋತಿ ಅನಧಿವಾಸೇನ್ತಸ್ಸ ಅಕ್ಖಮನ್ತಸ್ಸ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಆಸವುಪ್ಪತ್ತಿ ಪನೇತ್ಥ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸೀತೇನ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಉಣ್ಹಂ ಪತ್ಥಯನ್ತಸ್ಸ ಕಾಮಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ನತ್ಥಿ ನೋ ಸಮ್ಪತ್ತಿಭವೇ ಸುಗತಿಭವೇ ಸೀತಂ ವಾ ಉಣ್ಹಂ ವಾತಿ ಭವಂ ಪತ್ಥಯನ್ತಸ್ಸ ಭವಾಸವೋ। ಮಯ್ಹಂ ಸೀತಂ ಉಣ್ಹನ್ತಿ ಗಾಹೋ ದಿಟ್ಠಾಸವೋ। ಸಬ್ಬೇಹೇವ ಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋತಿ।

    Yañhissāti sītādīsu yaṃkiñci ekadhammampi assa. Anadhivāsayatoti anadhivāsentassa akkhamantassa. Sesaṃ vuttanayameva. Āsavuppatti panettha evaṃ veditabbā. Sītena phuṭṭhassa uṇhaṃ patthayantassa kāmāsavo uppajjati, evaṃ sabbattha. Natthi no sampattibhave sugatibhave sītaṃ vā uṇhaṃ vāti bhavaṃ patthayantassa bhavāsavo. Mayhaṃ sītaṃ uṇhanti gāho diṭṭhāsavo. Sabbeheva sampayutto avijjāsavoti.

    ‘‘ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಅಧಿವಾಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಇಮೇ ಸೀತಾದೀಸು ಏಕಮೇಕಸ್ಸ ವಸೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಚತ್ತಾರೋ ಕತ್ವಾ ಅನೇಕೇ ಆಸವಾ ಇಮಾಯ ಖನ್ತಿಸಂವರಸಙ್ಖಾತಾಯ ಅಧಿವಾಸನಾಯ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಖನ್ತಿ ಸೀತಾದಿಧಮ್ಮೇ ಅಧಿವಾಸೇತಿ, ಅತ್ತನೋ ಉಪರಿ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ವಾಸೇತಿಯೇವ। ನ ಅಸಹಮಾನಾ ಹುತ್ವಾ ನಿರಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಧಿವಾಸನಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    ‘‘Ime vuccanti…pe… adhivāsanā pahātabbā’’ti ime sītādīsu ekamekassa vasena cattāro cattāro katvā aneke āsavā imāya khantisaṃvarasaṅkhātāya adhivāsanāya pahātabbāti vuccantīti attho. Ettha ca yasmā ayaṃ khanti sītādidhamme adhivāseti, attano upari āropetvā vāsetiyeva. Na asahamānā hutvā nirassati, tasmā ‘‘adhivāsanā’’ti vuccatīti veditabbā.

    ಅಧಿವಾಸನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Adhivāsanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಪರಿವಜ್ಜನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ

    Parivajjanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ೨೫. ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಚಣ್ಡಂ ಹತ್ಥಿಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತೀತಿ ಅಹಂ ಸಮಣೋತಿ ಚಣ್ಡಸ್ಸ ಹತ್ಥಿಸ್ಸ ಆಸನ್ನೇ ನ ಠಾತಬ್ಬಂ। ತತೋನಿದಾನಞ್ಹಿ ಮರಣಮ್ಪಿ ಸಿಯಾ ಮರಣಮತ್ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಏವಂ ಉಪಾಯೇನ ಪಥೇನ ಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಚಣ್ಡಂ ಹತ್ಥಿಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಚಣ್ಡನ್ತಿ ಚ ದುಟ್ಠಂ, ವಾಳನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಖಾಣುನ್ತಿ ಖದಿರಖಾಣುಆದಿಂ। ಕಣ್ಟಕಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಕಣ್ಟಕಾನಂ ಠಾನಂ, ಯತ್ಥ ಕಣ್ಟಕಾ ವಿಜ್ಜನ್ತಿ, ತಂ ಓಕಾಸನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೋಬ್ಭನ್ತಿ ಸಬ್ಬತೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನತಟಂ। ಪಪಾತನ್ತಿ ಏಕತೋ ಛಿನ್ನತಟಂ। ಚನ್ದನಿಕನ್ತಿ ಉಚ್ಛಿಟ್ಠೋದಕಗಬ್ಭಮಲಾದೀನಂ ಛಡ್ಡನಟ್ಠಾನಂ। ಓಳಿಗಲ್ಲನ್ತಿ ತೇಸಂಯೇವ ಸಕದ್ದಮಾದೀನಂ ಸನ್ದನೋಕಾಸಂ। ತಂ ಜಣ್ಣುಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಸುಚಿಭರಿತಂ ಹೋತಿ, ದ್ವೇಪಿ ಚೇತಾನಿ ಠಾನಾನಿ ಅಮನುಸ್ಸದುಟ್ಠಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಾನಿ ವಜ್ಜೇತಬ್ಬಾನಿ। ಅನಾಸನೇತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಅಯುತ್ತಂ ಆಸನಂ ಅನಾಸನಂ, ತಂ ಅತ್ಥತೋ ಅನಿಯತವತ್ಥುಕಂ ರಹೋಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಸನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಗೋಚರೇತಿ ಏತ್ಥಪಿ ಚ ಅಯುತ್ತೋ ಗೋಚರೋ ಅಗೋಚರೋ, ಸೋ ವೇಸಿಯಾದಿಭೇದತೋ ಪಞ್ಚವಿಧೋ। ಪಾಪಕೇ ಮಿತ್ತೇತಿ ಲಾಮಕೇ ದುಸ್ಸೀಲೇ ಮಿತ್ತಪತಿರೂಪಕೇ, ಅಮಿತ್ತೇ ವಾ। ಭಜನ್ತನ್ತಿ ಸೇವಮಾನಂ। ವಿಞ್ಞೂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀತಿ ಪಣ್ಡಿತಾ ಬುದ್ಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಯೋ, ಭಿಕ್ಖೂನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ತೇ ಹಿ ಏಕಕಮ್ಮಂ ಏಕುದ್ದೇಸೋ ಸಮಸಿಕ್ಖತಾತಿ ಇಮಂ ಬ್ರಹ್ಮಂ ಸಮಾನಂ ಚರನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಪಾಪಕೇಸು ಠಾನೇಸೂತಿ ಲಾಮಕೇಸು ಠಾನೇಸು। ಓಕಪ್ಪೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಸದ್ದಹೇಯ್ಯುಂ, ಅಧಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯುಂ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಅಕಾಸಿ ವಾ ಕರಿಸ್ಸತಿ ವಾ’’ತಿ।

    25.Paṭisaṅkhāyoniso caṇḍaṃ hatthiṃ parivajjetīti ahaṃ samaṇoti caṇḍassa hatthissa āsanne na ṭhātabbaṃ. Tatonidānañhi maraṇampi siyā maraṇamattampi dukkhanti evaṃ upāyena pathena paccayena paccavekkhitvā caṇḍaṃ hatthiṃ parivajjeti paṭikkamati. Esa nayo sabbattha. Caṇḍanti ca duṭṭhaṃ, vāḷanti vuttaṃ hoti. Khāṇunti khadirakhāṇuādiṃ. Kaṇṭakaṭṭhānanti kaṇṭakānaṃ ṭhānaṃ, yattha kaṇṭakā vijjanti, taṃ okāsanti vuttaṃ hoti. Sobbhanti sabbato paricchinnataṭaṃ. Papātanti ekato chinnataṭaṃ. Candanikanti ucchiṭṭhodakagabbhamalādīnaṃ chaḍḍanaṭṭhānaṃ. Oḷigallanti tesaṃyeva sakaddamādīnaṃ sandanokāsaṃ. Taṃ jaṇṇumattampi asucibharitaṃ hoti, dvepi cetāni ṭhānāni amanussaduṭṭhāni honti. Tasmā tāni vajjetabbāni. Anāsaneti ettha pana ayuttaṃ āsanaṃ anāsanaṃ, taṃ atthato aniyatavatthukaṃ rahopaṭicchannāsananti veditabbaṃ. Agocareti etthapi ca ayutto gocaro agocaro, so vesiyādibhedato pañcavidho. Pāpake mitteti lāmake dussīle mittapatirūpake, amitte vā. Bhajantanti sevamānaṃ. Viññū sabrahmacārīti paṇḍitā buddhisampannā sabrahmacārayo, bhikkhūnametaṃ adhivacanaṃ. Te hi ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatāti imaṃ brahmaṃ samānaṃ caranti, tasmā sabrahmacārīti vuccanti. Pāpakesu ṭhānesūti lāmakesu ṭhānesu. Okappeyyunti saddaheyyuṃ, adhimucceyyuṃ ‘‘addhā ayamāyasmā akāsi vā karissati vā’’ti.

    ಯಞ್ಹಿಸ್ಸಾತಿ ಹತ್ಥಿಆದೀಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಏಕಮ್ಪಿ ಅಸ್ಸ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಆಸವುಪ್ಪತ್ತಿ ಪನೇತ್ಥ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಹತ್ಥಿಆದಿನಿದಾನೇನ ದುಕ್ಖೇನ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಸುಖಂ ಪತ್ಥಯತೋ ಕಾಮಾಸವೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ನತ್ಥಿ ನೋ ಸಮ್ಪತ್ತಿಭವೇ ಸುಗತಿಭವೇ ಈದಿಸಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಭವಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಸ್ಸ ಭವಾಸವೋ। ಮಂ ಹತ್ಥೀ ಮದ್ದತಿ, ಮಂ ಅಸ್ಸೋತಿ ಗಾಹೋ ದಿಟ್ಠಾಸವೋ। ಸಬ್ಬೇಹೇವ ಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋತಿ।

    Yañhissāti hatthiādīsu yaṃkiñci ekampi assa. Sesaṃ vuttanayameva. Āsavuppatti panettha evaṃ veditabbā. Hatthiādinidānena dukkhena phuṭṭhassa sukhaṃ patthayato kāmāsavo uppajjati. Natthi no sampattibhave sugatibhave īdisaṃ dukkhanti bhavaṃ patthentassa bhavāsavo. Maṃ hatthī maddati, maṃ assoti gāho diṭṭhāsavo. Sabbeheva sampayutto avijjāsavoti.

    ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಪರಿವಜ್ಜನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಇಮೇ ಹತ್ಥಿಆದೀಸು ಏಕೇಕಸ್ಸ ವಸೇನ ಚತ್ತಾರೋ ಚತ್ತಾರೋ ಕತ್ವಾ ಅನೇಕೇ ಆಸವಾ ಇಮಿನಾ ಸೀಲಸಂವರಸಙ್ಖಾತೇನ ಪರಿವಜ್ಜನೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Ime vuccanti…pe… parivajjanā pahātabbāti ime hatthiādīsu ekekassa vasena cattāro cattāro katvā aneke āsavā iminā sīlasaṃvarasaṅkhātena parivajjanena pahātabbāti vuccantīti veditabbā.

    ಪರಿವಜ್ಜನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Parivajjanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ವಿನೋದನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ

    Vinodanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ೨೬. ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ನಾಧಿವಾಸೇತೀತಿ ‘‘ಇತಿ ಪಾಯಂ ವಿತಕ್ಕೋ ಅಕುಸಲೋ, ಇತಿಪಿ ಸಾವಜ್ಜೋ, ಇತಿಪಿ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕೋ, ಸೋ ಚ ಖೋ ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಯೋನಿಸೋ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೇ ಆದೀನವಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಜಾತಮಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ನ ವಾಸೇತಿ, ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ವಾ ನ ವಾಸೇತೀತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ।

    26.Paṭisaṅkhāyoniso uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāsetīti ‘‘iti pāyaṃ vitakko akusalo, itipi sāvajjo, itipi dukkhavipāko, so ca kho attabyābādhāya saṃvattatī’’tiādinā nayena yoniso kāmavitakke ādīnavaṃ paccavekkhitvā tasmiṃ tasmiṃ ārammaṇe uppannaṃ jātamabhinibbattaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti, cittaṃ āropetvā na vāseti, abbhantare vā na vāsetītipi attho.

    ಅನಧಿವಾಸೇನ್ತೋ ಕಿಂ ಕರೋತೀತಿ? ಪಜಹತಿ ಛಡ್ಡೇತಿ।

    Anadhivāsento kiṃ karotīti? Pajahati chaḍḍeti.

    ಕಿಂ ಕಚವರಂ ವಿಯ ಪಿಟಕೇನಾತಿ? ನ ಹಿ, ಅಪಿಚ ಖೋ ನಂ ವಿನೋದೇತಿ ತುದತಿ ವಿಜ್ಝತಿ ನೀಹರತಿ।

    Kiṃ kacavaraṃ viya piṭakenāti? Na hi, apica kho naṃ vinodeti tudati vijjhati nīharati.

    ಕಿಂ ಬಲಿಬದ್ದಂ ವಿಯ ಪತೋದೇನಾತಿ? ನ ಹಿ, ಅಥ ಖೋ ನಂ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋತಿ ವಿಗತನ್ತಂ ಕರೋತಿ। ಯಥಾಸ್ಸ ಅನ್ತೋಪಿ ನಾವಸಿಸ್ಸತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ಭಙ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ, ತಥಾ ನಂ ಕರೋತಿ।

    Kiṃ balibaddaṃ viya patodenāti? Na hi, atha kho naṃ byantīkaroti vigatantaṃ karoti. Yathāssa antopi nāvasissati antamaso bhaṅgamattampi, tathā naṃ karoti.

    ಕಥಂ ಪನ ನಂ ತಥಾ ಕರೋತೀತಿ? ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತೀತಿ ಅನು ಅನು ಅಭಾವಂ ಗಮೇತಿ, ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಪ್ಪಹಾನೇನ ಯಥಾ ಸುವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತೋ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಕರೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಬ್ಯಾಪಾದವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೇಸು।

    Kathaṃ pana naṃ tathā karotīti? Anabhāvaṃ gametīti anu anu abhāvaṃ gameti, vikkhambhanappahānena yathā suvikkhambhito hoti, tathā karotīti vuttaṃ hoti. Esa nayo byāpādavihiṃsāvitakkesu.

    ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋತಿ ‘‘ಯೋ ಕಾಮಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ತಕ್ಕೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಮಿಚ್ಛಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ’’ತಿ ವಿಭಙ್ಗೇ (ವಿಭ॰ ೯೧೦) ವುತ್ತೋ। ಏಸ ನಯೋ ಇತರೇಸು। ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನೇತಿ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ, ಉಪ್ಪನ್ನಮತ್ತೇಯೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಕಿಂ ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ದುತಿಯವಾರೇ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖಿತಾ ನ ಹೋತಿ, ಸತಕ್ಖತ್ತುಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ವಿನೋದೇತಿಯೇವ। ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇತಿ ಲಾಮಕಟ್ಠೇನ ಪಾಪಕೇ, ಅಕೋಸಲ್ಲತಾಯ ಅಕುಸಲೇ। ಧಮ್ಮೇತಿ ತೇಯೇವ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ವಾ ನವ ಮಹಾವಿತಕ್ಕೇ। ತತ್ಥ ತಯೋ ವುತ್ತಾ ಏವ। ಅವಸೇಸಾ ‘‘ಞಾತಿವಿತಕ್ಕೋ ಜನಪದವಿತಕ್ಕೋ ಅಮರವಿತಕ್ಕೋ ಪರಾನುದ್ದಯತಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಅನವಞ್ಞತ್ತಿಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ’’ತಿ (ಮಹಾನಿ॰ ೨೦೭) ಇಮೇ ಛ।

    Ettha ca kāmavitakkoti ‘‘yo kāmapaṭisaṃyutto takko vitakko micchāsaṅkappo’’ti vibhaṅge (vibha. 910) vutto. Esa nayo itaresu. Uppannuppanneti uppanne uppanne, uppannamatteyevāti vuttaṃ hoti. Sakiṃ vā uppanne vinodetvā dutiyavāre ajjhupekkhitā na hoti, satakkhattumpi uppanne uppanne vinodetiyeva. Pāpake akusaleti lāmakaṭṭhena pāpake, akosallatāya akusale. Dhammeti teyeva kāmavitakkādayo sabbepi vā nava mahāvitakke. Tattha tayo vuttā eva. Avasesā ‘‘ñātivitakko janapadavitakko amaravitakko parānuddayatāpaṭisaṃyutto vitakko lābhasakkārasilokapaṭisaṃyutto vitakko anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko’’ti (mahāni. 207) ime cha.

    ಯಞ್ಹಿಸ್ಸಾತಿ ಏತೇಸು ವಿತಕ್ಕೇಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಅಸ್ಸ, ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋ ಪನೇತ್ಥ ಕಾಮಾಸವೋ ಏವ। ತಬ್ಬಿಸೇಸೋ ಭವಾಸವೋ। ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ದಿಟ್ಠಾಸವೋ। ಸಬ್ಬವಿತಕ್ಕೇಸು ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋತಿ ಏವಂ ಆಸವುಪ್ಪತ್ತಿಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Yañhissāti etesu vitakkesu yaṃkiñci assa, sesaṃ vuttanayameva. Kāmavitakko panettha kāmāsavo eva. Tabbiseso bhavāsavo. Taṃsampayutto diṭṭhāsavo. Sabbavitakkesu avijjāsavoti evaṃ āsavuppattipi veditabbā.

    ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ…ಪೇ॰… ವಿನೋದನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಇಮೇ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಿವಸೇನ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾ ಆಸವಾ ಇಮಿನಾ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ವಿತಕ್ಕೇ ಆದೀನವಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಸಹಿತೇನ ವೀರಿಯಸಂವರಸಙ್ಖಾತೇನ ವಿನೋದನೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Ime vuccanti…pe… vinodanā pahātabbāti ime kāmavitakkādivasena vuttappakārā āsavā iminā tasmiṃ tasmiṃ vitakke ādīnavapaccavekkhaṇasahitena vīriyasaṃvarasaṅkhātena vinodanena pahātabbāti vuccantīti veditabbā.

    ವಿನೋದನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Vinodanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಭಾವನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ

    Bhāvanāpahātabbaāsavavaṇṇanā

    ೨೭. ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತೀತಿ ಅಭಾವನಾಯ ಆದೀನವಂ, ಭಾವನಾಯ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ಉಪಾಯೇನ ಪಥೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ, ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಇಮೇ ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯಸಮಯಸಮ್ಭೂತಾ ಲೋಕುತ್ತರಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಏವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ, ತಥಾಪಿ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಾನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕೇನ ನೇಸಂ ನಯೇನ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ। ಇಧ ಪನ ಲೋಕಿಯನಯಂ ಪಹಾಯ ಲೋಕುತ್ತರನಯೋ ಏವ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತಾನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ಆದಿಪದಾನಂಯೇವ ತಾವ –

    27.Paṭisaṅkhā yoniso satisambojjhaṅgaṃ bhāvetīti abhāvanāya ādīnavaṃ, bhāvanāya ca ānisaṃsaṃ upāyena pathena paccavekkhitvā satisambojjhaṅgaṃ bhāveti, esa nayo sabbattha. Ettha ca kiñcāpi ime uparimaggattayasamayasambhūtā lokuttarabojjhaṅgā eva adhippetā, tathāpi ādikammikānaṃ bojjhaṅgesu asammohatthaṃ lokiyalokuttaramissakena nesaṃ nayena atthavaṇṇanaṃ karissāmi. Idha pana lokiyanayaṃ pahāya lokuttaranayo eva gahetabbo. Tattha satisambojjhaṅgantiādinā nayena vuttānaṃ sattannaṃ ādipadānaṃyeva tāva –

    ಅತ್ಥತೋ ಲಕ್ಖಣಾದೀಹಿ, ಕಮತೋ ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।

    Atthato lakkhaṇādīhi, kamato ca vinicchayo;

    ಅನೂನಾಧಿಕತೋ ಚೇವ, ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ ವಿಭಾವಿನಾ॥

    Anūnādhikato ceva, viññātabbo vibhāvinā.

    ತತ್ಥ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ತಾವ ಸರಣಟ್ಠೇನ ಸತಿ। ಸಾ ಪನೇಸಾ ಉಪಟ್ಠಾನಲಕ್ಖಣಾ, ಅಪಿಲಾಪನಲಕ್ಖಣಾ ವಾ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಹೇತಂ ‘‘ಯಥಾ, ಮಹಾರಾಜ, ರಞ್ಞೋ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕೋ ರಞ್ಞೋ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ಅಪಿಲಾಪೇತಿ, ಏತ್ತಕಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಹಿರಞ್ಞಂ, ಏತ್ತಕಂ ಸುವಣ್ಣಂ, ಏತ್ತಕಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯನ್ತಿ, ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ , ಸತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಕುಸಲಾಕುಸಲಸಾವಜ್ಜಾನವಜ್ಜಹೀನಪಣೀತಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಸಪ್ಪಟಿಭಾಗೇ ಧಮ್ಮೇ ಅಪಿಲಾಪೇತಿ। ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿ (ಮಿ॰ ಪ॰ ೨.೧.೧೩) ವಿತ್ಥಾರೋ। ಅಪಿಲಾಪನರಸಾ। ಕಿಚ್ಚವಸೇನೇವ ಹಿಸ್ಸ ಏತಂ ಲಕ್ಖಣಂ ಥೇರೇನ ವುತ್ತಂ। ಅಸಮ್ಮೋಸರಸಾ ವಾ। ಗೋಚರಾಭಿಮುಖಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ। ಸತಿ ಏವ ಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ। ತತ್ಥ ಬೋಧಿಯಾ ಬೋಧಿಸ್ಸ ವಾ ಅಙ್ಗೋತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ।

    Tattha satisambojjhaṅge tāva saraṇaṭṭhena sati. Sā panesā upaṭṭhānalakkhaṇā, apilāpanalakkhaṇā vā. Vuttampi hetaṃ ‘‘yathā, mahārāja, rañño bhaṇḍāgāriko rañño sāpateyyaṃ apilāpeti, ettakaṃ, mahārāja, hiraññaṃ, ettakaṃ suvaṇṇaṃ, ettakaṃ sāpateyyanti, evameva kho, mahārāja , sati uppajjamānā kusalākusalasāvajjānavajjahīnapaṇītakaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme apilāpeti. Ime cattāro satipaṭṭhānā’’ti (mi. pa. 2.1.13) vitthāro. Apilāpanarasā. Kiccavaseneva hissa etaṃ lakkhaṇaṃ therena vuttaṃ. Asammosarasā vā. Gocarābhimukhabhāvapaccupaṭṭhānā. Sati eva sambojjhaṅgo satisambojjhaṅgo. Tattha bodhiyā bodhissa vā aṅgoti bojjhaṅgo.

    ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ಯಾ ಹಿ ಅಯಂ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗೀ, ಯಾಯ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಯ ಲೀನುದ್ಧಚ್ಚಪತಿಟ್ಠಾನಾಯೂಹನ-ಕಾಮಸುಖತ್ತಕಿಲಮಥಾನುಯೋಗ-ಉಚ್ಛೇದಸಸ್ಸತಾಭಿನಿವೇಸಾದೀನಂ ಅನೇಕೇಸಂ ಉಪದ್ದವಾನಂ ಪಟಿಪಕ್ಖಭೂತಾಯ ಸತಿಧಮ್ಮವಿಚಯವೀರಿಯಪೀತಿಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮಾಧಿಉಪೇಕ್ಖಾಸಙ್ಖಾತಾಯ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗಿಯಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ಬುಜ್ಝತೀತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಬೋಧೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಬುಜ್ಝತೀತಿ ಕಿಲೇಸಸನ್ತಾನನಿದ್ದಾಯ ಉಟ್ಠಹತಿ, ಚತ್ತಾರಿ ವಾ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ ವಾ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಯಥಾಹ ‘‘ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಭಾವೇತ್ವಾ ಅನುತ್ತರಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಅಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ। ತಸ್ಸಾ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗಿಸಙ್ಖಾತಾಯ ಬೋಧಿಯಾ ಅಙ್ಗೋತಿಪಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ, ಝಾನಙ್ಗಮಗ್ಗಙ್ಗಾದಯೋ ವಿಯ।

    Kiṃ vuttaṃ hoti? Yā hi ayaṃ dhammasāmaggī, yāya lokiyalokuttaramaggakkhaṇe uppajjamānāya līnuddhaccapatiṭṭhānāyūhana-kāmasukhattakilamathānuyoga-ucchedasassatābhinivesādīnaṃ anekesaṃ upaddavānaṃ paṭipakkhabhūtāya satidhammavicayavīriyapītipassaddhisamādhiupekkhāsaṅkhātāya dhammasāmaggiyā ariyasāvako bujjhatīti katvā ‘‘bodhī’’ti vuccati. Bujjhatīti kilesasantānaniddāya uṭṭhahati, cattāri vā ariyasaccāni paṭivijjhati, nibbānameva vā sacchikarotīti vuttaṃ hoti. Yathāha ‘‘satta bojjhaṅge bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’’ti. Tassā dhammasāmaggisaṅkhātāya bodhiyā aṅgotipi bojjhaṅgo, jhānaṅgamaggaṅgādayo viya.

    ಯೋಪೇಸ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಾಯ ಏತಾಯ ಧಮ್ಮಸಾಮಗ್ಗಿಯಾ ಬುಜ್ಝತೀತಿ ಕತ್ವಾ ಅರಿಯಸಾವಕೋ ‘‘ಬೋಧೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸ ಬೋಧಿಸ್ಸ ಅಙ್ಗೋತಿಪಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ, ಸೇನಙ್ಗರಥಙ್ಗಾದಯೋ ವಿಯ। ತೇನಾಹು ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ ‘‘ಬುಜ್ಝನಕಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅಙ್ಗಾತಿ ವಾ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತಿ। ಅಪಿಚ ‘‘ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ? ಬೋಧಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಅನುಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಪಟಿಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ, ಸಮ್ಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೩.೧೭) ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾನಯೇನಾಪಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಸತ್ಥೋ ಸುನ್ದರೋ ವಾ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋತಿ ಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ। ಏವಂ ಸತಿ ಏವ ಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ। ತಂ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ। ಏವಂ ತಾವ ಏಕಸ್ಸ ಆದಿಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥತೋ ಲಕ್ಖಣಾದೀಹಿ ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ।

    Yopesa yathāvuttappakārāya etāya dhammasāmaggiyā bujjhatīti katvā ariyasāvako ‘‘bodhī’’ti vuccati, tassa bodhissa aṅgotipi bojjhaṅgo, senaṅgarathaṅgādayo viya. Tenāhu aṭṭhakathācariyā ‘‘bujjhanakassa puggalassa aṅgāti vā bojjhaṅgā’’ti. Apica ‘‘bojjhaṅgāti kenaṭṭhena bojjhaṅgā? Bodhāya saṃvattantīti bojjhaṅgā, bujjhantīti bojjhaṅgā, anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sambujjhantīti bojjhaṅgā’’tiādinā (paṭi. ma. 3.17) paṭisambhidānayenāpi attho veditabbo. Pasattho sundaro vā bojjhaṅgoti sambojjhaṅgo. Evaṃ sati eva sambojjhaṅgo satisambojjhaṅgo. Taṃ satisambojjhaṅgaṃ. Evaṃ tāva ekassa ādipadassa atthato lakkhaṇādīhi ca vinicchayo viññātabbo.

    ದುತಿಯಾದೀಸು ಪನ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮೇ ವಿಚಿನಾತೀತಿ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ। ಸೋ ಪನ ವಿಚಯಲಕ್ಖಣೋ, ಓಭಾಸನರಸೋ, ಅಸಮ್ಮೋಹಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ। ವೀರಭಾವತೋ ವಿಧಿನಾ ಈರಯಿತಬ್ಬತೋ ಚ ವೀರಿಯಂ। ತಂ ಪಗ್ಗಹಲಕ್ಖಣಂ , ಉಪತ್ಥಮ್ಭನರಸಂ, ಅನೋಸೀದನಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಂ । ಪೀಣಯತೀತಿ ಪೀತಿ। ಸಾ ಫರಣಲಕ್ಖಣಾ, ತುಟ್ಠಿಲಕ್ಖಣಾ ವಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತಾನಂ ಪೀಣನರಸಾ, ತೇಸಂಯೇವ ಓದಗ್ಯಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ। ಕಾಯಚಿತ್ತದರಥಪಸ್ಸಮ್ಭನತೋ ಪಸ್ಸದ್ಧಿ। ಸಾ ಉಪಸಮಲಕ್ಖಣಾ, ಕಾಯಚಿತ್ತದರಥನಿಮ್ಮದ್ದನರಸಾ, ಆಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅಪರಿಪ್ಫನ್ದನಭೂತಸೀತಿಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ। ಸಮಾಧಾನತೋ ಸಮಾಧಿ। ಸೋ ಅವಿಕ್ಖೇಪಲಕ್ಖಣೋ, ಅವಿಸಾರಲಕ್ಖಣೋ ವಾ, ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾನಂ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನರಸೋ, ಚಿತ್ತಟ್ಠಿತಿಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನೋ। ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖನತೋ ಉಪೇಕ್ಖಾ। ಸಾ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನಲಕ್ಖಣಾ, ಸಮವಾಹಿತಲಕ್ಖಣಾ ವಾ, ಊನಾಧಿಕತಾನಿವಾರಣರಸಾ, ಪಕ್ಖಪಾತುಪಚ್ಛೇದರಸಾ ವಾ, ಮಜ್ಝತ್ತಭಾವಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಾ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಏವಂ ಸೇಸಪದಾನಮ್ಪಿ ಅತ್ಥತೋ ಲಕ್ಖಣಾದೀಹಿ ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ।

    Dutiyādīsu pana catusaccadhamme vicinātīti dhammavicayo. So pana vicayalakkhaṇo, obhāsanaraso, asammohapaccupaṭṭhāno. Vīrabhāvato vidhinā īrayitabbato ca vīriyaṃ. Taṃ paggahalakkhaṇaṃ , upatthambhanarasaṃ, anosīdanapaccupaṭṭhānaṃ . Pīṇayatīti pīti. Sā pharaṇalakkhaṇā, tuṭṭhilakkhaṇā vā, kāyacittānaṃ pīṇanarasā, tesaṃyeva odagyapaccupaṭṭhānā. Kāyacittadarathapassambhanato passaddhi. Sā upasamalakkhaṇā, kāyacittadarathanimmaddanarasā, āyacittānaṃ aparipphandanabhūtasītibhāvapaccupaṭṭhānā. Samādhānato samādhi. So avikkhepalakkhaṇo, avisāralakkhaṇo vā, cittacetasikānaṃ sampiṇḍanaraso, cittaṭṭhitipaccupaṭṭhāno. Ajjhupekkhanato upekkhā. Sā paṭisaṅkhānalakkhaṇā, samavāhitalakkhaṇā vā, ūnādhikatānivāraṇarasā, pakkhapātupacchedarasā vā, majjhattabhāvapaccupaṭṭhānā. Sesaṃ vuttanayameva. Evaṃ sesapadānampi atthato lakkhaṇādīhi ca vinicchayo viññātabbo.

    ಕಮತೋತಿ ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಸತಿಞ್ಚ ಖ್ವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಬ್ಬತ್ಥಿಕಂ ವದಾಮೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೨೩೪) ವಚನತೋ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸೇಸಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಉಪಕಾರಕತ್ತಾ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋವ ಪಠಮಂ ವುತ್ತೋ। ತತೋ ಪರಂ ‘‘ಸೋ ತಥಾ ಸತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಞ್ಞಾಯ ಪವಿಚಿನತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ವಿಭ॰ ೪೬೯) ನಯೇನ ಸೇಸಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಪುಬ್ಬಾಪರಿಯವಚನೇ ಪಯೋಜನಂ ಸುತ್ತೇಯೇವ ವುತ್ತಂ। ಏವಮೇತ್ಥ ಕಮತೋಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ।

    Kamatoti ettha ca ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti (saṃ. ni. 5.234) vacanato sabbesaṃ sesabojjhaṅgānaṃ upakārakattā satisambojjhaṅgova paṭhamaṃ vutto. Tato paraṃ ‘‘so tathā sato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinatī’’tiādinā (vibha. 469) nayena sesabojjhaṅgānaṃ pubbāpariyavacane payojanaṃ sutteyeva vuttaṃ. Evamettha kamatopi vinicchayo viññātabbo.

    ಅನೂನಾಧಿಕತೋತಿ ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವತಾ ಸತ್ತೇವ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ವುತ್ತಾ ಅನೂನಾ ಅನಧಿಕಾತಿ। ಲೀನುದ್ಧಚ್ಚಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ಸಬ್ಬತ್ಥಿಕತೋ ಚ। ಏತ್ಥ ಹಿ ತಯೋ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಲೀನಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಾ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಯಸ್ಮಿಞ್ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಯೇ ಲೀನಂ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಕಾಲೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ, ಕಾಲೋ ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ, ಕಾಲೋ ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೨೩೪)। ತಯೋ ಉದ್ಧಚ್ಚಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಾ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಯಸ್ಮಿಞ್ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮಯೇ ಉದ್ಧತಂ ಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಕಾಲೋ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ, ಕಾಲೋ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ, ಕಾಲೋ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸ್ಸ ಭಾವನಾಯಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೨೩೪)। ಏಕೋ ಪನೇತ್ಥ ಸಬ್ಬತ್ಥಿಕೋ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಸತಿಞ್ಚ ಖ್ವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಬ್ಬತ್ಥಿಕಂ ವದಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಸಬ್ಬತ್ಥಕ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಲೀನುದ್ಧಚ್ಚಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ಸಬ್ಬತ್ಥಿಕತೋ ಚ ಸತ್ತೇವ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ವುತ್ತಾ ಅನೂನಾ ಅನಧಿಕಾತಿ, ಏವಮೇತ್ಥ ಅನೂನಾಧಿಕತೋಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೋ।

    Anūnādhikatoti kasmā pana bhagavatā satteva bojjhaṅgā vuttā anūnā anadhikāti. Līnuddhaccapaṭipakkhato sabbatthikato ca. Ettha hi tayo bojjhaṅgā līnassa paṭipakkhā. Yathāha – ‘‘yasmiñca kho, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo vīriyasambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo pītisambojjhaṅgassa bhāvanāyā’’ti (saṃ. ni. 5.234). Tayo uddhaccassa paṭipakkhā. Yathāha – ‘‘yasmiñca kho, bhikkhave, samaye uddhataṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye passaddhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo samādhisambojjhaṅgassa bhāvanāya, kālo upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāyā’’ti (saṃ. ni. 5.234). Eko panettha sabbatthiko. Yathāha – ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti. ‘‘Sabbatthaka’’ntipi pāṭho, dvinnampi sabbattha icchitabbanti attho. Evaṃ līnuddhaccapaṭipakkhato sabbatthikato ca satteva bojjhaṅgā vuttā anūnā anadhikāti, evamettha anūnādhikatopi vinicchayo viññātabbo.

    ಏವಂ ತಾವ ‘‘ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತಾನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ಆದಿಪದಾನಂಯೇವ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಂ ಞತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಭಾವೇತಿ ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿಆದೀಸು ಏವಂ ಞಾತಬ್ಬಾ। ಭಾವೇತೀತಿ ವಡ್ಢೇತಿ, ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತಸನ್ತಾನೇ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜನೇತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ವಿವೇಕೇ ನಿಸ್ಸಿತಂ। ವಿವೇಕೋತಿ ವಿವಿತ್ತತಾ। ಸ್ವಾಯಂ ತದಙ್ಗವಿವೇಕೋ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಸಮುಚ್ಛೇದಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ನಿಸ್ಸರಣವಿವೇಕೋತಿ ಪಞ್ಚವಿಧೋ। ತಸ್ಸ ನಾನತ್ತಂ ‘‘ಅರಿಯಧಮ್ಮೇ ಅವಿನೀತೋ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಮೇವ ಹಿ ತತ್ಥ ವಿನಯೋತಿ ವುತ್ತೋ। ಏವಂ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಚವಿಧೇ ವಿವೇಕೇ।

    Evaṃ tāva ‘‘satisambojjhaṅga’’ntiādinā nayena vuttānaṃ sattannaṃ ādipadānaṃyeva atthavaṇṇanaṃ ñatvā idāni bhāveti vivekanissitantiādīsu evaṃ ñātabbā. Bhāvetīti vaḍḍheti, attano cittasantāne punappunaṃ janeti abhinibbattetīti attho. Vivekanissitanti viveke nissitaṃ. Vivekoti vivittatā. Svāyaṃ tadaṅgaviveko vikkhambhanasamucchedapaṭippassaddhi nissaraṇavivekoti pañcavidho. Tassa nānattaṃ ‘‘ariyadhamme avinīto’’ti ettha vuttanayeneva veditabbaṃ. Ayameva hi tattha vinayoti vutto. Evaṃ etasmiṃ pañcavidhe viveke.

    ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ತದಙ್ಗವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ ನಿಸ್ಸರಣವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಞ್ಚ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಥಾ ಹಿ ಅಯಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಭಾವನಾನುಯುತ್ತೋ ಯೋಗೀ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ಕಿಚ್ಚತೋ ತದಙ್ಗವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ, ಅಜ್ಝಾಸಯತೋ ನಿಸ್ಸರಣವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ, ಮಗ್ಗಕಾಲೇ ಪನ ಕಿಚ್ಚತೋ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ, ಆರಮ್ಮಣತೋ ನಿಸ್ಸರಣವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ। ಪಞ್ಚವಿಧವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿಪಿ ಏಕೇ, ತೇ ಹಿ ನ ಕೇವಲಂ ಬಲವವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲಕ್ಖಣೇಸು ಏವ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಉದ್ಧರನ್ತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಕಸಿಣಜ್ಝಾನಆನಾಪಾನಾಸುಭಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಜ್ಝಾನೇಸುಪಿ ಉದ್ಧರನ್ತಿ। ನ ಚ ಪಟಿಸಿದ್ಧಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯೇಹಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ಮತೇನ ಏತೇಸಂ ಝಾನಾನಂ ಪವತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ಕಿಚ್ಚತೋ ಏವ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ। ಯಥಾ ಚ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ಅಜ್ಝಾಸಯತೋ ನಿಸ್ಸರಣವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ಏವಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಮ್ಪಿ ಭಾವೇತೀತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಏಸ ನಯೋ ವಿರಾಗನಿಸ್ಸಿತಾದೀಸು। ವಿವೇಕಟ್ಠಾ ಏವ ಹಿ ವಿರಾಗಾದಯೋ।

    Vivekanissitanti tadaṅgavivekanissitaṃ samucchedavivekanissitaṃ nissaraṇavivekanissitañca satisambojjhaṅgaṃ bhāvetīti ayamattho veditabbo. Tathā hi ayaṃ bojjhaṅgabhāvanānuyutto yogī vipassanākkhaṇe kiccato tadaṅgavivekanissitaṃ, ajjhāsayato nissaraṇavivekanissitaṃ, maggakāle pana kiccato samucchedavivekanissitaṃ, ārammaṇato nissaraṇavivekanissitaṃ satisambojjhaṅgaṃ bhāveti. Pañcavidhavivekanissitantipi eke, te hi na kevalaṃ balavavipassanāmaggaphalakkhaṇesu eva bojjhaṅge uddharanti, vipassanāpādakakasiṇajjhānaānāpānāsubhabrahmavihārajjhānesupi uddharanti. Na ca paṭisiddhā aṭṭhakathācariyehi. Tasmā tesaṃ matena etesaṃ jhānānaṃ pavattikkhaṇe kiccato eva vikkhambhanavivekanissitaṃ. Yathā ca ‘‘vipassanākkhaṇe ajjhāsayato nissaraṇavivekanissita’’nti vuttaṃ, evaṃ paṭippassaddhivivekanissitampi bhāvetīti vattuṃ vaṭṭati. Esa nayo virāganissitādīsu. Vivekaṭṭhā eva hi virāgādayo.

    ಕೇವಲಞ್ಹೇತ್ಥ ವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ ದುವಿಧೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ ಚ ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ ಚಾತಿ। ತತ್ಥ ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸ್ಸಗ್ಗೋತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ಚ ತದಙ್ಗವಸೇನ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಚ ಸಮುಚ್ಛೇದವಸೇನ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ। ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸ್ಸಗ್ಗೋತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಕ್ಖಣೇ ತನ್ನಿನ್ನಭಾವೇನ, ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಪನ ಆರಮ್ಮಣಕರಣೇನ ನಿಬ್ಬಾನಪಕ್ಖನ್ದನಂ। ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕೇ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾನಯೇ ವಟ್ಟತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಅಯಂ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಪಕಾರೇನ ಕಿಲೇಸೇ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ, ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ। ವೋಸ್ಸಗ್ಗಪರಿಣಾಮಿನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪನ ಸಕಲೇನ ವಚನೇನ ವೋಸ್ಸಗ್ಗತ್ತಂ ಪರಿಣಮನ್ತಂ ಪರಿಣತಞ್ಚ ಪರಿಪಚ್ಚನ್ತಂ ಪರಿಪಕ್ಕಞ್ಚಾತಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ ‘‘ಅಯಞ್ಹಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಭಾವನಾನುಯುತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಯಥಾ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಕಿಲೇಸಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸ್ಸಗ್ಗತ್ತಂ ನಿಬ್ಬಾನಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸ್ಸಗ್ಗತ್ತಞ್ಚ ಪರಿಪಚ್ಚತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪರಿಪಕ್ಕೋ ಹೋತಿ, ತಥಾ ನಂ ಭಾವೇತೀ’’ತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು।

    Kevalañhettha vossaggo duvidho pariccāgavossaggo ca pakkhandanavossaggo cāti. Tattha pariccāgavossaggoti vipassanākkhaṇe ca tadaṅgavasena, maggakkhaṇe ca samucchedavasena kilesappahānaṃ. Pakkhandanavossaggoti vipassanākkhaṇe tanninnabhāvena, maggakkhaṇe pana ārammaṇakaraṇena nibbānapakkhandanaṃ. Tadubhayampi imasmiṃ lokiyalokuttaramissake atthavaṇṇanānaye vaṭṭati. Tathā hi ayaṃ satisambojjhaṅgo yathāvuttena pakārena kilese pariccajati, nibbānañca pakkhandati. Vossaggapariṇāminti iminā pana sakalena vacanena vossaggattaṃ pariṇamantaṃ pariṇatañca paripaccantaṃ paripakkañcāti. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘ayañhi bojjhaṅgabhāvanānuyutto bhikkhu yathā satisambojjhaṅgo kilesapariccāgavossaggattaṃ nibbānapakkhandanavossaggattañca paripaccati, yathā ca paripakko hoti, tathā naṃ bhāvetī’’ti. Esa nayo sesabojjhaṅgesu.

    ಇಧ ಪನ ನಿಬ್ಬಾನಂಯೇವ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖತೇಹಿ ವಿವಿತ್ತತ್ತಾ ವಿವೇಕೋ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ವಿರಾಗಭಾವತೋ ವಿರಾಗೋ, ನಿರೋಧಭಾವತೋ ನಿರೋಧೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಗ್ಗೋ ಏವ ಚ ವೋಸ್ಸಗ್ಗಪರಿಣಾಮೀ, ತಸ್ಮಾ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿವೇಕಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತಿಯಾ ವಿವೇಕನಿಸ್ಸಿತಂ। ತಥಾ ವಿರಾಗನಿಸ್ಸಿತಂ ನಿರೋಧನಿಸ್ಸಿತಂ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಕ್ಖಣುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಸಮುಚ್ಛೇದತೋ ಪರಿಚ್ಚಾಗಭಾವೇನ ಚ ನಿಬ್ಬಾನಪಕ್ಖನ್ದನಭಾವೇನ ಚ ಪರಿಣತಂ ಪರಿಪಕ್ಕನ್ತಿ ಅಯಮೇವ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು।

    Idha pana nibbānaṃyeva sabbasaṅkhatehi vivittattā viveko, sabbesaṃ virāgabhāvato virāgo, nirodhabhāvato nirodhoti vuttaṃ. Maggo eva ca vossaggapariṇāmī, tasmā satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattiyā vivekanissitaṃ. Tathā virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ. Tañca kho ariyamaggakkhaṇuppattiyā kilesānaṃ samucchedato pariccāgabhāvena ca nibbānapakkhandanabhāvena ca pariṇataṃ paripakkanti ayameva attho daṭṭhabbo. Esa nayo sesabojjhaṅgesu.

    ಯಞ್ಹಿಸ್ಸಾತಿ ಏತೇಸು ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಅಸ್ಸ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಆಸವುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಇಮೇಸಂ ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಅಭಾವಿತತ್ತಾ ಯೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ಕಾಮಾಸವೋ ಭವಾಸವೋ ಅವಿಜ್ಜಾಸವೋತಿ ತಯೋ ಆಸವಾ, ಭಾವಯತೋ ಏವಂಸ ತೇ ಆಸವಾ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅಯಂ ನಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Yañhissāti etesu bojjhaṅgesu yaṃkiñci assa. Sesaṃ vuttanayameva. Āsavuppattiyaṃ panettha imesaṃ uparimaggattayasampayuttānaṃ bojjhaṅgānaṃ abhāvitattā ye uppajjeyyuṃ kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavoti tayo āsavā, bhāvayato evaṃsa te āsavā na hontīti ayaṃ nayo veditabbo.

    ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಭಾವನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಇಮೇ ತಯೋ ಆಸವಾ ಇಮಾಯ ಮಗ್ಗತ್ತಯಸಮ್ಪಯುತ್ತಾಯ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಭಾವನಾಯ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।

    Ime vuccanti…pe… bhāvanā pahātabbāti ime tayo āsavā imāya maggattayasampayuttāya bojjhaṅgabhāvanāya pahātabbāti vuccantīti veditabbā.

    ೨೮. ಇದಾನಿ ಇಮೇಹಿ ಸತ್ತಹಾಕಾರೇಹಿ ಪಹೀನಾಸವಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಥೋಮೇನ್ತೋ ಆಸವಪ್ಪಹಾನೇ ಚಸ್ಸ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಏತೇಹೇವ ಚ ಕಾರಣೇಹಿ ಆಸವಪ್ಪಹಾನೇ ಸತ್ತಾನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಂ ಜನೇನ್ತೋ ಯತೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ಅನ್ತಮಕಾಸಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ಯತೋ ಖೋತಿ ಸಾಮಿವಚನೇ ತೋಕಾರೋ, ಯಸ್ಸ ಖೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪೋರಾಣಾ ಪನ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇತಿ ವಣ್ಣಯನ್ತಿ। ಯೇ ಆಸವಾ ದಸ್ಸನಾ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಯೇ ಆಸವಾ ದಸ್ಸನೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ತೇ ದಸ್ಸನೇನೇವ ಪಹೀನಾ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಅಪ್ಪಹೀನೇಸುಯೇವ ಪಹೀನಸಞ್ಞೀ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಿತ್ಥಾರೋ।

    28. Idāni imehi sattahākārehi pahīnāsavaṃ bhikkhuṃ thomento āsavappahāne cassa ānisaṃsaṃ dassento eteheva ca kāraṇehi āsavappahāne sattānaṃ ussukkaṃ janento yato kho, bhikkhave…pe… antamakāsi dukkhassāti āha. Tattha yato khoti sāmivacane tokāro, yassa khoti vuttaṃ hoti. Porāṇā pana yasmiṃ kāleti vaṇṇayanti. Ye āsavā dassanā pahātabbāti ye āsavā dassanena pahātabbā, te dassaneneva pahīnā honti, na appahīnesuyeva pahīnasaññī hoti. Evaṃ sabbattha vitthāro.

    ಸಬ್ಬಾಸವಸಂವರಸಂವುತೋತಿ ಸಬ್ಬೇಹಿ ಆಸವಪಿಧಾನೇಹಿ ಪಿಹಿತೋ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ವಾ ಆಸವಾನಂ ಪಿಧಾನೇಹಿ ಪಿಹಿತೋ। ಅಚ್ಛೇಚ್ಛಿ ತಣ್ಹನ್ತಿ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ತಣ್ಹಂ ಛಿನ್ದಿ, ಸಂಛಿನ್ದಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿ। ವಿವತ್ತಯಿ ಸಂಯೋಜನನ್ತಿ ದಸವಿಧಮ್ಪಿ ಸಂಯೋಜನಂ ಪರಿವತ್ತಯಿ ನಿಮ್ಮಲಮಕಾಸಿ। ಸಮ್ಮಾತಿ ಹೇತುನಾ ಕಾರಣೇನ। ಮಾನಾಭಿಸಮಯಾತಿ ಮಾನಸ್ಸ ದಸ್ಸನಾಭಿಸಮಯಾ ಪಹಾನಾಭಿಸಮಯಾ ಚ। ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೋ ಹಿ ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಮಾನಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಅಯಮಸ್ಸ ದಸ್ಸನಾಭಿಸಮಯೋ। ತೇನ ದಿಟ್ಠೋ ಪನ ಸೋ ತಾವದೇವ ಪಹೀಯತಿ ದಿಟ್ಠವಿಸೇನ ದಿಟ್ಠಸತ್ತಾನಂ ಜೀವಿತಂ ವಿಯ। ಅಯಮಸ್ಸ ಪಹಾನಾಭಿಸಮಯೋ।

    Sabbāsavasaṃvarasaṃvutoti sabbehi āsavapidhānehi pihito, sabbesaṃ vā āsavānaṃ pidhānehi pihito. Acchecchitaṇhanti sabbampi taṇhaṃ chindi, saṃchindi samucchindi. Vivattayi saṃyojananti dasavidhampi saṃyojanaṃ parivattayi nimmalamakāsi. Sammāti hetunā kāraṇena. Mānābhisamayāti mānassa dassanābhisamayā pahānābhisamayā ca. Arahattamaggo hi kiccavasena mānaṃ passati, ayamassa dassanābhisamayo. Tena diṭṭho pana so tāvadeva pahīyati diṭṭhavisena diṭṭhasattānaṃ jīvitaṃ viya. Ayamassa pahānābhisamayo.

    ಅನ್ತಮಕಾಸಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಏವಂ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಸಮ್ಮಾ ಮಾನಸ್ಸ ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ಪಹೀನತ್ತಾ ಚ ಯೇ ಇಮೇ ‘‘ಕಾಯಬನ್ಧನಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಜೀರತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೭೮)। ಹರಿತನ್ತಂ ವಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೦೪) ಏವಂ ವುತ್ತಅನ್ತಿಮಮರಿಯಾದನ್ತೋ ಚ, ‘‘ಅನ್ತಮಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಜೀವಿಕಾನ’’ನ್ತಿ (ಇತಿವು॰ ೯೧; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೮೦) ಏವಂ ವುತ್ತಲಾಮಕನ್ತೋ ಚ, ‘‘ಸಕ್ಕಾಯೋ ಏಕೋ ಅನ್ತೋ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೬.೬೧) ಏವಂ ವುತ್ತಕೋಟ್ಠಾಸನ್ತೋ ಚ, ‘‘ಏಸೇವನ್ತೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸಬ್ಬಪಚ್ಚಯಸಙ್ಖಯಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೫೧) ಏವಂ ವುತ್ತಕೋಟನ್ತೋ ಚಾತಿ ಏವಂ ಚತ್ತಾರೋ ಅನ್ತಾ, ತೇಸು ಸಬ್ಬಸ್ಸೇವ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನ್ತಂ ಚತುತ್ಥಕೋಟಿಸಙ್ಖಾತಂ ಅನ್ತಿಮಕೋಟಿಸಙ್ಖಾತಂ ಅನ್ತಮಕಾಸಿ ಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಪರಿವಟುಮಂ ಅಕಾಸಿ। ಅನ್ತಿಮಸಮುಸ್ಸಯಮತ್ತಾವಸೇಸಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಕಾಸೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Antamakāsi dukkhassāti evaṃ arahattamaggena sammā mānassa diṭṭhattā pahīnattā ca ye ime ‘‘kāyabandhanassa anto jīrati (cūḷava. 278). Haritantaṃ vā’’ti (ma. ni. 1.304) evaṃ vuttaantimamariyādanto ca, ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikāna’’nti (itivu. 91; saṃ. ni. 3.80) evaṃ vuttalāmakanto ca, ‘‘sakkāyo eko anto’’ti (a. ni. 6.61) evaṃ vuttakoṭṭhāsanto ca, ‘‘esevanto dukkhassa sabbapaccayasaṅkhayā’’ti (saṃ. ni. 2.51) evaṃ vuttakoṭanto cāti evaṃ cattāro antā, tesu sabbasseva vaṭṭadukkhassa antaṃ catutthakoṭisaṅkhātaṃ antimakoṭisaṅkhātaṃ antamakāsi paricchedaṃ parivaṭumaṃ akāsi. Antimasamussayamattāvasesaṃ dukkhaṃ akāsīti vuttaṃ hoti.

    ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸಕಮನಾ ತುಟ್ಠಮನಾ, ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ವಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಮನಾ ಹುತ್ವಾ। ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ ಇದಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನ್ತಕಿರಿಯಾಪರಿಯೋಸಾನಂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಸುಕಥಿತಂ ಸುಲಪಿತಂ, ಏವಮೇತಂ ಭಗವಾ ಏವಮೇತಂ ಸುಗತಾತಿ ಮತ್ಥಕೇನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಾ ಅಬ್ಭನುಮೋದಿಂಸೂತಿ।

    Attamanā te bhikkhūti sakamanā tuṭṭhamanā, pītisomanassehi vā sampayuttamanā hutvā. Bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti idaṃ dukkhassa antakiriyāpariyosānaṃ bhagavato bhāsitaṃ sukathitaṃ sulapitaṃ, evametaṃ bhagavā evametaṃ sugatāti matthakena sampaṭicchantā abbhanumodiṃsūti.

    ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಯಂ ನ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತತ್ತಾ ಚ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ ಚ ನ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತಾನುಸಾರೇನ ಅನುಪದಸೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ।

    Sesamettha yaṃ na vuttaṃ, taṃ pubbe vuttattā ca suviññeyyattā ca na vuttaṃ. Tasmā sabbaṃ vuttānusārena anupadaso paccavekkhitabbaṃ.

    ಭಾವನಾಪಹಾತಬ್ಬಆಸವವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Bhāvanāpahātabbaāsavavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    ಸಬ್ಬಾಸವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Sabbāsavasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ೩. ಧಮ್ಮದಾಯಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Dhammadāyādasuttavaṇṇanā




    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೨. ಸಬ್ಬಾಸವಸುತ್ತಂ • 2. Sabbāsavasuttaṃ

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೨. ಸಬ್ಬಾಸವಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Sabbāsavasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact