| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
३. सब्बवग्गो
3. Sabbavaggo
१. सब्बसुत्तवण्णना
1. Sabbasuttavaṇṇanā
२३. सब्बवग्गस्स पठमे सब्बं वो, भिक्खवेति सब्बं नाम चतुब्बिधं – सब्बसब्बं, आयतनसब्बं, सक्कायसब्बं, पदेससब्बन्ति। तत्थ –
23. Sabbavaggassa paṭhame sabbaṃ vo, bhikkhaveti sabbaṃ nāma catubbidhaṃ – sabbasabbaṃ, āyatanasabbaṃ, sakkāyasabbaṃ, padesasabbanti. Tattha –
‘‘न तस्स अद्दिट्ठमिधअत्थि किञ्चि,
‘‘Na tassa addiṭṭhamidhaatthi kiñci,
अथो अविञ्ञातमजानितब्बं।
Atho aviññātamajānitabbaṃ;
सब्बं अभिञ्ञासि यदत्थि नेय्यं,
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ,
तथागतो तेन समन्तचक्खू’’ति॥ (महानि॰ १५६; चूळनि॰ धोतकमाणवपुच्छानिद्देसो ३२; पटि॰ म॰ १.१२१) –
Tathāgato tena samantacakkhū’’ti. (mahāni. 156; cūḷani. dhotakamāṇavapucchāniddeso 32; paṭi. ma. 1.121) –
इदं सब्बसब्बं नाम। ‘‘सब्बं वो, भिक्खवे, देसेस्सामि, तं सुणाथा’’ति (सं॰ नि॰ ४.२४) इदं आयतनसब्बं नाम। ‘‘सब्बधम्ममूलपरियायं वो, भिक्खवे, देसेस्सामी’’ति (म॰ नि॰ १.१) इदं सक्कायसब्बं नाम। ‘‘सब्बधम्मेसु वा पन पठमसमन्नाहारो उप्पज्जति चित्तं मनो मानसं…पे॰… तज्जामनोधातू’’ति इदं पदेससब्बं नाम। इति पञ्चारम्मणमत्तं पदेससब्बं। तेभूमकधम्मा सक्कायसब्बं। चतुभूमकधम्मा आयतनसब्बं। यंकिञ्चि नेय्यं सब्बसब्बं। पदेससब्बं सक्कायसब्बं न पापुणाति, सक्कायसब्बं आयतनसब्बं न पापुणाति, आयतनसब्बं सब्बसब्बं न पापुणाति। कस्मा? सब्बञ्ञुतञ्ञाणस्स अयं नाम धम्मो आरम्मणं न होतीति नत्थिताय। इमस्मिं पन सुत्ते आयतनसब्बं अधिप्पेतं।
Idaṃ sabbasabbaṃ nāma. ‘‘Sabbaṃ vo, bhikkhave, desessāmi, taṃ suṇāthā’’ti (saṃ. ni. 4.24) idaṃ āyatanasabbaṃ nāma. ‘‘Sabbadhammamūlapariyāyaṃ vo, bhikkhave, desessāmī’’ti (ma. ni. 1.1) idaṃ sakkāyasabbaṃ nāma. ‘‘Sabbadhammesu vā pana paṭhamasamannāhāro uppajjati cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanodhātū’’ti idaṃ padesasabbaṃ nāma. Iti pañcārammaṇamattaṃ padesasabbaṃ. Tebhūmakadhammā sakkāyasabbaṃ. Catubhūmakadhammā āyatanasabbaṃ. Yaṃkiñci neyyaṃ sabbasabbaṃ. Padesasabbaṃ sakkāyasabbaṃ na pāpuṇāti, sakkāyasabbaṃ āyatanasabbaṃ na pāpuṇāti, āyatanasabbaṃ sabbasabbaṃ na pāpuṇāti. Kasmā? Sabbaññutaññāṇassa ayaṃ nāma dhammo ārammaṇaṃ na hotīti natthitāya. Imasmiṃ pana sutte āyatanasabbaṃ adhippetaṃ.
पच्चक्खायाति पटिक्खिपित्वा। वाचावत्थुकमेवस्साति, वाचाय वत्तब्बवत्थुमत्तकमेव भवेय्य। इमानि पन द्वादसायतनानि अतिक्कमित्वा अयं नाम अञ्ञो सभावधम्मो अत्थीति दस्सेतुं न सक्कुणेय्य। पुट्ठो च न सम्पायेय्याति, ‘‘कतमं अञ्ञं सब्बं नामा’’ति? पुच्छितो, ‘‘इदं नामा’’ति वचनेन सम्पादेतुं न सक्कुणेय्य। विघातं आपज्जेय्याति दुक्खं आपज्जेय्य। यथा तं, भिक्खवे, अविसयस्मिन्ति एत्थ तन्ति निपातमत्तं। यथाति कारणवचनं, यस्मा अविसये पुट्ठोति अत्थो। अविसयस्मिञ्हि सत्तानं विघातोव होति, कूटागारमत्तं सिलं सीसेन उक्खिपित्वा गम्भीरे उदके तरणं अविसयो, तथा चन्दिमसूरियानं आकड्ढित्वा पातनं, तस्मिं अविसये वायमन्तो विघातमेव आपज्जति, एवं इमस्मिम्पि अविसये विघातमेव आपज्जेय्याति अधिप्पायो।
Paccakkhāyāti paṭikkhipitvā. Vācāvatthukamevassāti, vācāya vattabbavatthumattakameva bhaveyya. Imāni pana dvādasāyatanāni atikkamitvā ayaṃ nāma añño sabhāvadhammo atthīti dassetuṃ na sakkuṇeyya. Puṭṭho ca na sampāyeyyāti, ‘‘katamaṃ aññaṃ sabbaṃ nāmā’’ti? Pucchito, ‘‘idaṃ nāmā’’ti vacanena sampādetuṃ na sakkuṇeyya. Vighātaṃ āpajjeyyāti dukkhaṃ āpajjeyya. Yathā taṃ, bhikkhave, avisayasminti ettha tanti nipātamattaṃ. Yathāti kāraṇavacanaṃ, yasmā avisaye puṭṭhoti attho. Avisayasmiñhi sattānaṃ vighātova hoti, kūṭāgāramattaṃ silaṃ sīsena ukkhipitvā gambhīre udake taraṇaṃ avisayo, tathā candimasūriyānaṃ ākaḍḍhitvā pātanaṃ, tasmiṃ avisaye vāyamanto vighātameva āpajjati, evaṃ imasmimpi avisaye vighātameva āpajjeyyāti adhippāyo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १. सब्बसुत्तं • 1. Sabbasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १. सब्बसुत्तवण्णना • 1. Sabbasuttavaṇṇanā
