Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
4. සතුල්ලපකායිකවග්ගො
4. Satullapakāyikavaggo
1. සබ්භිසුත්තවණ්ණනා
1. Sabbhisuttavaṇṇanā
31. සතං සාධූනං සරණගමනසීලාදිභෙදස්ස ධම්මස්ස උල්ලපනතො, අත්තනො වා පුබ්බෙනිවාසානුස්සතියා තස්ස ධම්මස්ස උල්ලපනතො කථනතො සතුල්ලපා, දෙවතා, තාසං කායො සමූහො, තත්ථ භවාති සතුල්ලපකායිකා. තෙනාහ ‘‘සතං ධම්ම’’න්තිආදි. සමාදානවසෙන උල්ලපෙත්වා, න වණ්ණනාකථනමත්තෙන තත්රාති තස්මිං තාසං දෙවතානං සතුල්ලපකායිකභාවෙ. ඉදං වත්ථූති ඉදං කාරණං. සමුද්දවාණිජාති සංයත්තිකා. ඛිත්තසරවෙගෙනාති ජියාමුත්තසරසදිසවෙගෙන, සීඝඔඝෙනාති අත්ථො. උප්පතතීති උප්පාතො. උප්පාතෙ භවං බ්යසනං උප්පාතිකං. පතිට්ඨාති හිතපතිට්ඨා. පරලොකෙ හිතසුඛාවහං අභයකාරණං. ජඞ්ඝසතන්ති මනුස්සසතං. ජඞ්ඝාසීසෙන හි මනුස්සෙ වදති සහචාරිභාවතො. අග්ගහෙසි පඤ්චසීලානි. ආසන්නානාසන්නෙසු ආසන්නස්සෙව පඨමං විපච්චනතො ‘‘ආසන්නකාලෙ ගහිතසීලං නිස්සායා’’ති වුත්තං. ඝටාවසෙනාති සමූහවසෙන.
31. Sataṃ sādhūnaṃ saraṇagamanasīlādibhedassa dhammassa ullapanato, attano vā pubbenivāsānussatiyā tassa dhammassa ullapanato kathanato satullapā, devatā, tāsaṃ kāyo samūho, tattha bhavāti satullapakāyikā. Tenāha ‘‘sataṃ dhamma’’ntiādi. Samādānavasena ullapetvā, na vaṇṇanākathanamattena tatrāti tasmiṃ tāsaṃ devatānaṃ satullapakāyikabhāve. Idaṃ vatthūti idaṃ kāraṇaṃ. Samuddavāṇijāti saṃyattikā. Khittasaravegenāti jiyāmuttasarasadisavegena, sīghaoghenāti attho. Uppatatīti uppāto. Uppāte bhavaṃ byasanaṃ uppātikaṃ. Patiṭṭhāti hitapatiṭṭhā. Paraloke hitasukhāvahaṃ abhayakāraṇaṃ. Jaṅghasatanti manussasataṃ. Jaṅghāsīsena hi manusse vadati sahacāribhāvato. Aggahesi pañcasīlāni. Āsannānāsannesu āsannasseva paṭhamaṃ vipaccanato ‘‘āsannakāle gahitasīlaṃ nissāyā’’ti vuttaṃ. Ghaṭāvasenāti samūhavasena.
සබ්භීති සාධූහි. තෙ හි සපරහිතසාධනතො පාසංසතාය සන්තගුණතාය ච සන්තොති වුච්චති. තෙ පන යස්මා පණ්ඩිතලක්ඛණෙහි සමන්නාගතා හොන්ති, තස්මා ‘‘පණ්ඩිතෙහී’’ති ආහ. සමාසෙථාති සංවසෙථාති අයමෙත්ථ අධිප්පායොති ආහ ‘‘සබ්බඉරියාපථෙ’’තිආදි. මිත්තසන්ථවන්ති මෙත්තිසන්ධානං. සත්තානං හිතෙසිතාලක්ඛණා හි මෙත්ති, සා ච ඤාණසහිතා ඤාණපුබ්බඞ්ගමාවාති මිත්තසන්ථවො අසංකිලිට්ඨො, ඉතරො සංකිලිට්ඨොති ආහ ‘‘න කෙනචි සද්ධිං කාතබ්බො’’ති. සද්ධම්මන්ති දිට්ඨධම්මිකාදිහිතාවහං සුන්දරධම්මං. සෙය්යොති හිතවඩ්ඪනතාදි වුත්තන්ති ආහ ‘‘වඩ්ඪී’’ති.
Sabbhīti sādhūhi. Te hi saparahitasādhanato pāsaṃsatāya santaguṇatāya ca santoti vuccati. Te pana yasmā paṇḍitalakkhaṇehi samannāgatā honti, tasmā ‘‘paṇḍitehī’’ti āha. Samāsethāti saṃvasethāti ayamettha adhippāyoti āha ‘‘sabbairiyāpathe’’tiādi. Mittasanthavanti mettisandhānaṃ. Sattānaṃ hitesitālakkhaṇā hi metti, sā ca ñāṇasahitā ñāṇapubbaṅgamāvāti mittasanthavo asaṃkiliṭṭho, itaro saṃkiliṭṭhoti āha ‘‘na kenaci saddhiṃ kātabbo’’ti. Saddhammanti diṭṭhadhammikādihitāvahaṃ sundaradhammaṃ. Seyyoti hitavaḍḍhanatādi vuttanti āha ‘‘vaḍḍhī’’ti.
සතං සාධූනං, පණ්ඩිතානන්ති අයමෙත්ථ අත්ථො. තප්පටියොගවිසයත්තා අඤ්ඤ-සද්දස්ස වුත්තං ‘‘අඤ්ඤතො අන්ධබාලතො’’ති. සොකනිමිත්තං සොකකාරණං උත්තරපදලොපෙන ඉධ සොකසද්දෙන ගහිතන්ති ආහ ‘‘සොකවත්ථූන’’න්තිආදි. සොකවත්ථූනි නාම චොරාදයො අච්ඡින්දනාදිවසෙන පරෙසං සොකකරණතො. සොකානුගතා සොකප්පත්තා.
Sataṃ sādhūnaṃ, paṇḍitānanti ayamettha attho. Tappaṭiyogavisayattā añña-saddassa vuttaṃ ‘‘aññatoandhabālato’’ti. Sokanimittaṃ sokakāraṇaṃ uttarapadalopena idha sokasaddena gahitanti āha ‘‘sokavatthūna’’ntiādi. Sokavatthūni nāma corādayo acchindanādivasena paresaṃ sokakaraṇato. Sokānugatā sokappattā.
ථෙරස්සාති සංකිච්චත්ථෙරස්ස. අත්තනො භගිනියා ජෙට්ඨත්තා ‘‘තුම්හෙ’’ති ආහ. අයං ‘‘ඉධ චොරා පටිපජ්ජිංසූ’’ති අම්හෙ තිණායපි න මඤ්ඤතීති චින්තෙත්වා එකච්චෙ ‘‘මාරෙම න’’න්ති ආහංසු. කරුණාය එකච්චෙ ‘‘විස්සජ්ජෙමා’’ති ආහංසු. මන්තෙත්වාති භාසෙත්වා.
Therassāti saṃkiccattherassa. Attano bhaginiyā jeṭṭhattā ‘‘tumhe’’ti āha. Ayaṃ ‘‘idha corā paṭipajjiṃsū’’ti amhe tiṇāyapi na maññatīti cintetvā ekacce ‘‘mārema na’’nti āhaṃsu. Karuṇāya ekacce ‘‘vissajjemā’’ti āhaṃsu. Mantetvāti bhāsetvā.
අහු අහොසි, භූතපුබ්බන්ති අත්ථො. අරඤ්ඤස්මිං බ්රහාවනෙති තාදිසෙ බ්රහාවනෙ, මහාරඤ්ඤෙ නිවාසීති අත්ථො චෙතොති බ්යාධො. කූටානීති වාකුරාදයො. ඔඩ්ඩෙත්වාති සජ්ජෙත්වා. සසකන්ති පෙලකං උබ්බිග්ගාති භීතතසිතා. එකරත්තින්ති එකරත්තෙනෙව. ධනජානීති පරිබ්බයවසෙන අද්ධිකෙහි ලද්ධබ්බධනතො හානි, ‘‘සමණම්පි නාම හන්ති, කිං අම්හෙසු ලජ්ජිස්සතී’’ති අද්ධිකානං අනාගමනතො එකදිවසං ලද්ධබ්බපරිබ්බයම්පි න ලභිස්සන්තීති අධිප්පායො.
Ahu ahosi, bhūtapubbanti attho. Araññasmiṃ brahāvaneti tādise brahāvane, mahāraññe nivāsīti attho cetoti byādho. Kūṭānīti vākurādayo. Oḍḍetvāti sajjetvā. Sasakanti pelakaṃ ubbiggāti bhītatasitā. Ekarattinti ekaratteneva. Dhanajānīti paribbayavasena addhikehi laddhabbadhanato hāni, ‘‘samaṇampi nāma hanti, kiṃ amhesu lajjissatī’’ti addhikānaṃ anāgamanato ekadivasaṃ laddhabbaparibbayampi na labhissantīti adhippāyo.
ඤාතයොපි මාතාපිතුභාතුභගිනිආදිකෙ ඤාතකෙ. තෙ කිර අධිමුත්තස්ස භගිනියා සන්තිකං උපගච්ඡන්තා අන්තරාමග්ගෙ තෙන සමාගතා, අධිමුත්තො සච්චවාචං අනුරක්ඛන්තො චොරභයං තෙසං නාරොචෙසි. තෙන වුත්තං ‘‘තෙසම්පී’’තිආදි. තං නිස්සාය පබ්බජිතත්තා ‘‘අධිමුත්තසාමණෙරස්ස සන්තිකෙ’’ති වුත්තං, න උපසම්පදාචරියො හුත්වා. තෙනාහ ‘‘අත්තනො අන්තෙවාසිකෙ කත්වා’’ති. සච්චානුරක්ඛණෙන අනුත්තරගුණාධිගමෙන ච ඤාතිමජ්ඣෙ විරොචති.
Ñātayopi mātāpitubhātubhaginiādike ñātake. Te kira adhimuttassa bhaginiyā santikaṃ upagacchantā antarāmagge tena samāgatā, adhimutto saccavācaṃ anurakkhanto corabhayaṃ tesaṃ nārocesi. Tena vuttaṃ ‘‘tesampī’’tiādi. Taṃ nissāya pabbajitattā ‘‘adhimuttasāmaṇerassa santike’’ti vuttaṃ, na upasampadācariyo hutvā. Tenāha ‘‘attano antevāsike katvā’’ti. Saccānurakkhaṇena anuttaraguṇādhigamena ca ñātimajjhe virocati.
සාතතන්ති සතතං. ස-සද්දස්ස හි ඉධ සාභාවො යථා ‘‘සාරාගො’’තිආදීසු. සාතභාවො වා සාතතන්ති ආහ ‘‘සුඛං වා’’ති. කාරණෙනාති තෙන තෙන කාරණෙන. සබ්බාසං තාසං වචනං සුභාසිතං, භගවතො පන උක්කංසගතං සුභාසිතමෙව. ස්වායමත්ථො තංතංගාථාපදෙනෙව විඤ්ඤායතීති තං නීහරිත්වා දස්සෙතුං ‘‘න කෙවල’’න්තිආදි වුත්තං. තෙන සප්පුරිසූපසංසෙවසද්ධම්මාභියොගො යථා සත්තානං වඩ්ඪියා පඤ්ඤාපටිලාභස්ස එකන්තිකං කාරණං, එවං සොකපච්චයෙ සති විසොකභාවස්ස, ඤාතිමජ්ඣෙ සොභාය, සුගතිගමනස්ස, චිරං සුඛට්ඨානස්ස, වට්ටදුක්ඛමොචනස්සපි අඤ්ඤාසාධාරණං හොතීති වුත්තමෙවාති දට්ඨබ්බං.
Sātatanti satataṃ. Sa-saddassa hi idha sābhāvo yathā ‘‘sārāgo’’tiādīsu. Sātabhāvo vā sātatanti āha ‘‘sukhaṃ vā’’ti. Kāraṇenāti tena tena kāraṇena. Sabbāsaṃ tāsaṃ vacanaṃ subhāsitaṃ, bhagavato pana ukkaṃsagataṃ subhāsitameva. Svāyamattho taṃtaṃgāthāpadeneva viññāyatīti taṃ nīharitvā dassetuṃ ‘‘na kevala’’ntiādi vuttaṃ. Tena sappurisūpasaṃsevasaddhammābhiyogo yathā sattānaṃ vaḍḍhiyā paññāpaṭilābhassa ekantikaṃ kāraṇaṃ, evaṃ sokapaccaye sati visokabhāvassa, ñātimajjhe sobhāya, sugatigamanassa, ciraṃ sukhaṭṭhānassa, vaṭṭadukkhamocanassapi aññāsādhāraṇaṃ hotīti vuttamevāti daṭṭhabbaṃ.
සබ්භිසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Sabbhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 1. සබ්භිසුත්තං • 1. Sabbhisuttaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 1. සබ්භිසුත්තවණ්ණනා • 1. Sabbhisuttavaṇṇanā