| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
३. सभोजनसिक्खापदं
3. Sabhojanasikkhāpadaṃ
२७९. ततिये ‘‘सयनियघरे’’ति वत्तब्बे यकारलोपं कत्वा ‘‘सयनिघरे’’ति वुत्तन्ति आह ‘‘सयनिघरे’’ति। यतोति एत्थ तोसद्दो पठमादीसु अत्थेसु दिस्सति। ‘‘यतोनिदान’’न्तिआदीसु (सु॰ नि॰ २७५) पठमत्थे। ‘‘अन्तराये असेसतो’’तिआदीसु (ध॰ स॰ अट्ठ॰ गन्थारम्भकथा ७) दुतियत्थे । ‘‘अनिच्चतो’’तिआदीसु (पट्ठा॰ १.१.४०९) ततियत्थे। ‘‘मातितो पितितो’’तिआदीसु (दी॰ नि॰ १.३११) पञ्चम्यत्थे। ‘‘यं परतो दानपच्चया’’तिआदीसु (जा॰ २.२२.५८५) छट्ठ्यत्थे। ‘‘पुरतो पच्छतो’’तिआदीसु (पाचि॰ ५७६) सत्तम्यत्थे। ‘‘पदमतो’’तिआदीसु कारणत्थे दिस्सति। इधापि कारणत्थेयेवाति आह ‘‘यस्मा’’ति। यस्मा कारणा अय्यस्स भिक्खा दिन्ना, तस्मा गच्छथ भन्ते तुम्हेति अत्थो। यन्ति भिक्खं। वोति तुम्हेहि। अधिप्पायोति पुरिसस्स अज्झासयो। ‘‘परियुट्ठितो’’ति सामञ्ञतो वुत्तेपि अत्थपकरणादितो रागपरियुट्ठितोवाधिप्पेतोति आह ‘‘रागपरियुट्ठितो’’ति, रागेन परिभवित्वा उट्ठितोति अत्थो।
279. Tatiye ‘‘sayaniyaghare’’ti vattabbe yakāralopaṃ katvā ‘‘sayanighare’’ti vuttanti āha ‘‘sayanighare’’ti. Yatoti ettha tosaddo paṭhamādīsu atthesu dissati. ‘‘Yatonidāna’’ntiādīsu (su. ni. 275) paṭhamatthe. ‘‘Antarāye asesato’’tiādīsu (dha. sa. aṭṭha. ganthārambhakathā 7) dutiyatthe . ‘‘Aniccato’’tiādīsu (paṭṭhā. 1.1.409) tatiyatthe. ‘‘Mātito pitito’’tiādīsu (dī. ni. 1.311) pañcamyatthe. ‘‘Yaṃ parato dānapaccayā’’tiādīsu (jā. 2.22.585) chaṭṭhyatthe. ‘‘Purato pacchato’’tiādīsu (pāci. 576) sattamyatthe. ‘‘Padamato’’tiādīsu kāraṇatthe dissati. Idhāpi kāraṇattheyevāti āha ‘‘yasmā’’ti. Yasmā kāraṇā ayyassa bhikkhā dinnā, tasmā gacchatha bhante tumheti attho. Yanti bhikkhaṃ. Voti tumhehi. Adhippāyoti purisassa ajjhāsayo. ‘‘Pariyuṭṭhito’’ti sāmaññato vuttepi atthapakaraṇādito rāgapariyuṭṭhitovādhippetoti āha ‘‘rāgapariyuṭṭhito’’ti, rāgena paribhavitvā uṭṭhitoti attho.
२८०. सभोजनन्ति एत्थ सकारो सहसद्दकारियो च अकारुकारानं असरूपत्ता अकारतो उकारस्स लोपो च तीसु पदेसु पच्छिमानं द्विन्नं पदानं तुल्यत्थनिस्सितसमासो च पुब्बपदेन सह भेदनिस्सितबाहिरत्थसमासो च होति, इति इममत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘सह उभोहि जनेही’’ति। अथ वा भुञ्जितब्बन्ति भोजनं, सं विज्जति भोजनं अस्मिं कुलेति सभोजनन्ति दस्सेन्तो आह ‘‘अथ वा’’तिआदि। हीति सच्चं। तेनेवाति तेनेव अञ्ञमञ्ञं भुञ्जितब्बत्ता। अस्साति ‘‘सभोजने’’तिपदस्स। घरेति एत्थ पुब्बो सयनिसद्दो लोपोति आह ‘‘सयनिघरे’’ति। इमिना ‘‘दत्तो’’तिआदीसु विय पुब्बपदलोपसमासं दस्सेति। पिट्ठसङ्घाटस्साति एत्थ पिट्ठसङ्घाटो नाम न अञ्ञस्स यस्स कस्सचि, अथ खो सयनिघरगब्भस्सेवाति आह ‘‘तस्स सयनिघरगब्भस्सा’’ति। यथा वा तथा वाति येन वा ते न वा आकारेन। कतस्साति पिट्ठिवंसं आरोपेत्वा वा अनारोपेत्वा वा कतस्साति। ततियं।
280.Sabhojananti ettha sakāro sahasaddakāriyo ca akārukārānaṃ asarūpattā akārato ukārassa lopo ca tīsu padesu pacchimānaṃ dvinnaṃ padānaṃ tulyatthanissitasamāso ca pubbapadena saha bhedanissitabāhiratthasamāso ca hoti, iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘saha ubhohi janehī’’ti. Atha vā bhuñjitabbanti bhojanaṃ, saṃ vijjati bhojanaṃ asmiṃ kuleti sabhojananti dassento āha ‘‘atha vā’’tiādi. Hīti saccaṃ. Tenevāti teneva aññamaññaṃ bhuñjitabbattā. Assāti ‘‘sabhojane’’tipadassa. Ghareti ettha pubbo sayanisaddo lopoti āha ‘‘sayanighare’’ti. Iminā ‘‘datto’’tiādīsu viya pubbapadalopasamāsaṃ dasseti. Piṭṭhasaṅghāṭassāti ettha piṭṭhasaṅghāṭo nāma na aññassa yassa kassaci, atha kho sayanigharagabbhassevāti āha ‘‘tassa sayanigharagabbhassā’’ti. Yathā vā tathā vāti yena vā te na vā ākārena. Katassāti piṭṭhivaṃsaṃ āropetvā vā anāropetvā vā katassāti. Tatiyaṃ.
२८४. चतुत्थपञ्चमेसु यथा च सभोजनसिक्खापदं पठमपाराजिकसमुट्ठानं, एवमेव तानिपीति योजनाति। चतुत्थपञ्चमानि।
284. Catutthapañcamesu yathā ca sabhojanasikkhāpadaṃ paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ, evameva tānipīti yojanāti. Catutthapañcamāni.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ५. अचेलकवग्गो • 5. Acelakavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ३. सभोजनसिक्खापदवण्णना • 3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ३. सभोजनसिक्खापदवण्णना • 3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā
३. सभोजनसिक्खापदवण्णना • 3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
४. रहोपटिच्छन्नसिक्खापदवण्णना • 4. Rahopaṭicchannasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ३. सभोजनसिक्खापदवण्णना • 3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
